اقسام و القاب بهشت در قرآن و شعر فارسی تا قرن هشتم هجری
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
مریم محمدزاده
1
(
استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر.ایران
)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در ادب فارسی و در تفاسیری از قبیل اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ترجمة تفسیر طبری و کشف الاسرار از هشت بهشت سخن به میان آمده است؛ در حالی که در دو روایت جداگانه ای که از ابن عباس نقل شده از هفت بهشت بحث شده است و امام باقر(ع) در کافی، تعداد بهشت ها را چهار بهشت می داند. علاوه بر این آراء گوناگون در زمینة تعداد بهشت ها، اسامی آنها نیز به طور یکسان روایت نشده است؛ لذا در این پژوهش به روش کتابخانه ای و با استفاده از ابزار فیش برداری و بهره گیری از فنّ تحلیل محتوا، به بررسی انواع و اقسام بهشت در قرآن پرداخته شد و مفاهیم و تصاویر ارائه شده دربارة آنها با شعر فارسی تا قرن هشتم هجری مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که بر خلاف تصوّر عمومی که در ادبیّات فارسی نیز منعکس شده است در منبع وحی، از چهار بهشت جنّه العدن، جنّه النعیم، جنّه المأوی و جنّه الفردوس سخن به میان آمده است و دارالسّلام، دارالقرار، علّییین و خلد، القاب این چهار بهشت هستند که به نادرست در اعتقاد عمومی و ادبیّات فارسی جزو اقسام هشت بهشت مطرح گردیده اند.
In Persian literature and annotated editions of Quran – like Atib Al-Bayan Fi Tafsir Al-Quran, Translation of Tabari Annotations, Kashf Al-Asrar – eight different paradises are talked about, while in two narrations by Ibn-e Abbas seven paradises have been mentioned, and Imam Baqer in Kafi has reduced this number to four. This is not, however, the matter of numbers, the names for them are various too. The present research, which is based on library resources and references, has investigated various types and names of Paradise as mentioned in Quran and in Persian poetry up to 8th century (AH). The results revealed that despite common beliefs, there are only four Paradises in Quran: Garden of Eden, Garden of Bliss, Garden of Abode, and Garden of Firdaus, which are titled as Dar Al-Salam, Dar Al-Qarar, Elliyin and Khuld respectively. However, it is a misbelief in common sense and Persian literature that they are altogether eight paradises.
16. راغب اصفهانی، حسین بن محمّد،1412 ق، المفردات فی غرائب القرآن، بیروت: دارالعلم الشامیّه
36. کاشانی، ملا فتح الله، 1373، خلاصه المنهج، تهران : اسلامیّه .
46. میبدی، احمد بن محمّد، 1371، کشف الاسرار و عدّه الابرار، به اهتمام علی اصغر حکمت، چاپ چهارم، ج 5، تهران: امیر کبیر .
_||_