بررسی محتوایی و اجمالی «مجمع البحار» محمدتقی مظفرکرمانی از منظر عرفانی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

مینا خادم الفقرا ¹ , نصرالله شاملی ²

1 - دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس دانشگاه.
2 - استاد تمام زبان شناسی تخصصی، دانشگاه اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/10/17 تاریخ پذیرش : 1398/10/17 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: قرآن, تفسیر عرفانی, The Quran, mystical interpretation, مجمع البحار, مظفرعلیشاه, Majma al-Behar, Mozaffar Ali Shah,

چکیده مقاله :

ظهور قرآن به عنوان معجزۀ پیامبر اسلام(ص) باعث پیدایش علوم بسیاری از جمله علم تفسیر شد. از انواع علوم تفسیری می‌توان به تفاسیر عرفانی قرآن مجید اشاره کرد که در دوره‌های مختلف، آثار زیادی در این باره خلق شده است. یکی از آثار ارزشمندی که در این زمینه نگاشته شده است، اثر ارزشمند مجمع البحار تألیف محمدتقی مظفر کرمانی ملقب به مظفرعلیشاه از علما و عرفای بزرگ اوایل قرن دوازدهم (هـ.ق) و از اجداد مرحوم ناظم الاطبا است. این اثر، تفسیر منثور عرفانی سورۀ مبارکۀ حمد است. قبل از این رساله، مظفر علیشاه مثنوی بحرالاسرار را که تفسیر عرفانی و منظوم سورۀ حمد است، سروده بود و بنا به گفتۀ خود او، در اواخر عمر، برای اینکه این اثر مورد استفادۀ عموم مردم قرار گیرد، تفسیر مذکور را به نثر تألیف کرد و آن را به مجمع البحار موسوم گردانید. در این مقاله به بررسی اجمالی و محتوایی این اثر، که یکی از تفاسیر مهم و ناشناختۀ عصر قاجار است، پرداخته شده و کوشش شده است تا جایگاه این تفسیر منثور عرفانی که بر اساس نظریۀ مکتب وحدت وجود است، بازشناسی شود.

چکیده انگلیسی:

The science of interpretation is one of the many sciences emerged from the Holy Quran as a miracle of the Prophet Muhammad (PBUH). From a variety of interpretive sciences, one can point out the mystical interpretation of the Holy Qur'an, which has produced many works in this period.One of the most valuable works in this field is the valuable work of the " Majma al-Behar", compiled by Mohammad Taqi Mozaffari Kermani, dubbed "Mozaffar Ali shah" from the great scholars and great mystics of the early twelfth century AH and from the ancestors of the late "Nazim al-Taba". This effect is a mystical interpretation of the charter of Sura of Mobarakeh Hamad. Prior to this treatise, Mozaffar Ali Shah wrote Masnavi Bahr al-Sadrar, a mystical and verse interpretation of Surah al-Hamad, at the end of his life, he wrote the commentary on prose so that the work would be used by the public. In this article, the overview and content of this work, which is one of the most important and unknown interpretations of the Qajar era, has been addressed and attempts have been made to recognize the position of this mystical interpretation of the charter based on the theory of the "unity of existence" school.