بررسی محتوایی و اجمالی «مجمع البحار» محمدتقی مظفرکرمانی از منظر عرفانی

الموضوعات : عرفان اسلامی

مینا خادم الفقرا ¹ ( دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس دانشگاه. )
نصرالله شاملی ² ( استاد تمام زبان شناسی تخصصی، دانشگاه اصفهان، ایران. )

تاريخ الإرسال : 12 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 12 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , ربيع الأول, 1441

الکلمات المفتاحية: قرآن, تفسیر عرفانی, The Quran, mystical interpretation, مجمع البحار, مظفرعلیشاه, Majma al-Behar, Mozaffar Ali Shah,

ملخص المقالة :

ظهور قرآن به عنوان معجزۀ پیامبر اسلام(ص) باعث پیدایش علوم بسیاری از جمله علم تفسیر شد. از انواع علوم تفسیری می‌توان به تفاسیر عرفانی قرآن مجید اشاره کرد که در دوره‌های مختلف، آثار زیادی در این باره خلق شده است. یکی از آثار ارزشمندی که در این زمینه نگاشته شده است، اثر ارزشمند مجمع البحار تألیف محمدتقی مظفر کرمانی ملقب به مظفرعلیشاه از علما و عرفای بزرگ اوایل قرن دوازدهم (هـ.ق) و از اجداد مرحوم ناظم الاطبا است. این اثر، تفسیر منثور عرفانی سورۀ مبارکۀ حمد است. قبل از این رساله، مظفر علیشاه مثنوی بحرالاسرار را که تفسیر عرفانی و منظوم سورۀ حمد است، سروده بود و بنا به گفتۀ خود او، در اواخر عمر، برای اینکه این اثر مورد استفادۀ عموم مردم قرار گیرد، تفسیر مذکور را به نثر تألیف کرد و آن را به مجمع البحار موسوم گردانید. در این مقاله به بررسی اجمالی و محتوایی این اثر، که یکی از تفاسیر مهم و ناشناختۀ عصر قاجار است، پرداخته شده و کوشش شده است تا جایگاه این تفسیر منثور عرفانی که بر اساس نظریۀ مکتب وحدت وجود است، بازشناسی شود.