بررسی روایت طوفان نوح در قرآن كریم با رهیافت روایت‌شناختی ساخت‌گرای ژرار ژنت
قاسم محسنی مری
1
(
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
)
جبار امینی
2
(
استادیار گروه فقه و مبانی اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحداسلامشهر. تهران. ایران
)
بهزاد مریدی
3
(
استادیار گروه زبان شناسی و زبان های خارجی دانشگاه پیام نور، تهران
)
کلید واژه: روایت طوفان, روایت‌شناسی, زاویه دید, ژرار ژنت, قرآن کریم.,
چکیده مقاله :
طوفان نوح در قرآن کریم با بهره‌مندی از نظام گفتمانی توحیدی با کانونی شدگی و زاویه دید الهی به‌گونه نامنسجم و پراکنده در سوره‌های متفاوت و هم‌بسته با محتوا و نظام‌کلی حاکم برآن سوره‌ها روایت‌گری شد. بررسی این روایت با رهیافت روایت‌شناسی، تلاشی در جهت آشکارسازی عناصر پنهان در ساختار و محتوای آن است. این نگره با تکیه بر شیوه هرمنوتیک متن بنیان در پی بررسی مؤلفه‌های سازنده گفتمان روایت و نظام حاکم بر روایت در سطح گفتمان در قالب وجه، لحن، زاویه دید و شیوه‌های تعامل میان اسطوح روایت است. بر این اساس جستارحاضر با رهیافت روایت‌شناسی ژرار ژنت و مؤلفه‌های بازگفته با شیوه توصیفی و تحلیل روایی در پی بازخوانی روایت طوفان نوح در متن وحیانی است. از یافته‌های این پژوهش این است که چینش روایت در متن وحیانی با سامانه مهندسی در ساختار روایت، افزون بر روایت‌گری جزئی درهر سوره، روایت منسجمی را ساخت که با کانونی شدگی متن و عناصر روایت شناسی، تعامل میان اجزای روایت را برقرار کرد.
چکیده انگلیسی :
Noah's storm was narrated in the Holy Quran by benefiting from monotheistic discourse system with centralization and divine perspective in an incoherent and scattered way in different surahs and related to the content and general system governing those surahs. Examining this narrative with the approach of narratology is an attempt to reveal the hidden elements in its structure and content. Based on the text-based hermeneutic method, this view seeks to investigate the constituent components of the narrative discourse and the system governing the narrative at the level of the discourse in the form of aspect, tone, angle of view, and methods of interaction between the aspects of the narrative. Based on this, the present essay with the narratology approach of Gerard Genet and the retold components with descriptive method and narrative analysis seeks to reread the story of Noah's flood in the revelatory text. One of the findings of this research is that the arrangement of the narrative in the revelation text with the engineering system in the structure of the narrative, in addition to the partial narration in each chapter, made a coherent narrative that established the interaction between the elements of the narrative by focusing the text and elements of narratology.
1. آسابرگر، آرتو.(1380). روایت. ترجمه محمد رضا لیراوی، تهران: سروش
2. اخوت، احمد .(1371). دستور زبان داستان. اصفهان، نشر فردا
3. اسکولز، رابرت.(1379). درآمدی بر ساختار گرایی در ادبیات. ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر آگاه
4. اوجبی، علی .(1389). عیار نقد. تهران: خانه کتاب
5. انوشه، حسن. (1381). دانشنامه ادب فارسی. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
6. بوردول، دیوید .(1377). هنر سینما. ترجمه فتاح محمدی، تهران: مرکز.
7. بی‌نیاز، فتح‌الله .(1388). درآمدی بر داستان نویسی و روایت‌شناسی. تهران: افراز.
8. تایسن، لیس.(1378). نظریه های نقد ادبی معاصر. ترجمه مازیار حسین زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز/ حکایت قلم نوین.
9. تودوروف، تزوتان.(1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه محمد نبوی، چ 2، تهران: آگه.
10. پراپ، ولادیمیر.(1368). ریخت‌شناسی قصه‌های پریان. ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، توس.
11. پرینس، جرالد .(1394). روایت‌شناسی. مجموعه مقالات: درآمدی به روایت‌شناسی. ترجمه هوشنگ رهنما، تهران: هرمس.
12. پروینی، خلیل.(1379). تحلیل ادبی و هنری داستان‌های قرآنی. تهران: فرهنگ‌گستر.
13. پهلوان، منصور و دیگران. (1397). تأملی بر نظام چینش آیات در قصص قرآنی با تأکید بر روایت گرطوفان نوح سوره هود (ع). پژوهش‌های قرآن وحدیث، سال51، شماره2، صص؛ 155- 174.
14. ترکمانی، حسینعلی و دیگران.(1396). تحلیل روایت‌شناختی سوره نوح بر مبنای دیدگاه رولان بارت و ژرارژنت.فصلنامه پژوهش‌های ادبی‌ـ قرآنی،دوره5، شماره23،صص؛91- 116.
15. حری، ابوالفضل.(1387). احسن‌القصص رویکرد روایت‌شناختی به قصص قرآنی. نامه ادبی، سال اول، شماره 2، صص؛ 83- 122.
16. حرّی، ابوالفضل.(1388). «سنخ‌شناسی و وجوه تمایز قصص قرآنی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 15، صص؛ 1-28.
17. حرّی، ابوالفضل. (1388). «مؤلفه‌های زمان و مکان در قصص قرآن». ادب پژوهش، دوره 3، شماره 7 و8، صص؛ 125-.141
18. ریمون کنان، شلومیت .(1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. مترجم ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر.
19. شمیسا، سیروس .(1381). نقد ادبی. تهران: فردوس.
20. قائمی نیا، علی رضا.(1389). بیولوژی نص: نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
21. لوته، ياكوب. (1386). مقدمه‌اي بر روايت در ادبيات و سينما. ترجمه اميد نيك فرجام، تهران: مينوي خرد.
22. گودرزی نژاد، آسیه و همکاران. (1395). «بررسی کانون روایت در رمان‌های تاریخی جرجی زیدان». زبان و ادب فارسی، س9، ش30، صص 143-162.
23. گیلمت، لوسی .(1386).«روایت شناسی ژرار ژنت». خوانش، شماره 10.
24. محسنی مری، قاسم. (1399). «گفتگوی نوح با فرزندش در فراشد طوفان در ترازوی روایت‌شناسی». مطالعات ادبی متون اسلامی، ش3، صص75-97.
25. معرفت، محمدهادي.(1381). علوم قرآن. قم: مؤسسه انتشارات التمهيد.
26. والاس، مارتین.(1382). نظریه‌های روایت. ترجمه محمد شهبا، تهران: هرمس.
27. ولک، رنه .(1375). تاریخ نقد جدید. ترجمه سعید ارباب شیروانی، تهران: نیلوفر.
28. هارلند، ریچارد .(1386). دیباچه‌ای تاریخی بر نظریه ادبی. ترجمه بهزاد برکت، گیلان: دانشگاه گیلان.
29. يعقوبي، رويا.(1391). روايت‌شناسي وتفاوت ميان داستان وگفتمان براساس نظريات‌ژرار ژنت. پژوهش‌نامه فرهنگ وادب، شماره13، سال‌هشتم، صص289-311.
30. Abbot, H, Porter .(2002). The companion Introduction to Narrative. Cambridge: University Press.
31. Rimmon–Kenan, Shlomith. (2002). Narrative Fiction. Contemporaay poetics. Londan: Rouledge.
