رویکردِ تأویل گرایانة عرفا به قرآن و احادیث
محورهای موضوعی : عرفان اسلامیمحمود حاجی محمدی 1 , قدمعلی سرامی 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، اراک، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، دانشیار گروه ادبیات فارسی، زنجان، ایران
کلید واژه: عرفان, قرآن, تصوّف, تأویل, تفسیر, حدیث,
چکیده مقاله :
عرفان اسلامى با قرآن و حدیث، پیوندی تنگاتنگ و ناگسستنى دارد. قرآن، نسخة گوهرین و روشمند رستگاری انسانهاست که افزون بر سویههای آیینی و دینى، از متنى پرمایة ادبى و هنرى برخوردار است، و همة ویژگیهای یک اثر هنرى را به لحاظ ساختار و درونمایه، دارد. صوفیه در قرآن و حدیث دستاویزهایی یافتهاند، تا از آن رشتهیی که انسانِ فناپذیر را با خداوند پیوند میدهد؛ نشان دهند. لذا از آنسوی که موضوع سخنانانشان، در نگرشِ همگانی، ناشناخته و مفاهیم رازآلودِ بیمرز و به رمز است، بر این باورند که قرآن، فراتر از روساختِ جمله و روخوانی، باید فهمیده شود. پس معانى نهفته در آن، فرامادّى و ژرفاند، و هنگامی به نیکی دریافت مىشوند که با شهود و یا از راه تجلّى، درک شوند. این نگرش زمینهساز گرایش به تفسیر و تأویل براى دستیابى بهگونهای از نهانشناسی دربارة حقایقِ هستى شده، که آنان را به برداشتهاى تازه و دریافتهای نوینی از آیات و روایات، رهنمون ساخته و شیوهای خاص و متفاوتی از تفسیر و تأویل قرآن، پدید آورده است. با توجّه به گستردگی مفاهیم قرآنی و احادیث، و پیوند و درآمیختگی آن با اندیشههای عرفانی این مقاله با بررسی اجمالی این پیوند، رویکرد تأویلگرایانة عرفا را از آیات و روایات بازنموده است.
Islamic Theosophy is closely and inseparably related with Koran and Hadith. Koran is the precious and methodical guideline for mankind. Koran not only has instructions regarding religious tasks and rituals but also has a rich and artistic literature. It has all features of a true art work both in its structure and in content. Sufis have found some pretexts both in Koran and in Hadith, based on which they tend to prove that there is a string that makes a link between the almighty God and the mortal human.And since generally the sayings are mystical, strange and coded, they believe that Koran means more than what it is seemed at the surface and the true meanings are covert, spiritual and deep and cannot be understood deeply unless through intuition or revelation. Such an attitude justifies a commentary approach to Koran. Due to vastness of Koranic concepts and Hadith, and for the link they have with theosophical thoughts, this essay attempts to brieflystudythis linkage and to manifest Sufis’ commentary approach to Koran and Hadith.
