آسیب شناسی مبانی عقلی- اجتماعی اجرای امر به معروف و نهی از منکر با تأکید بر قرآن و حدیث

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

رقیه میرزاخانی ¹ , علی حسین احتشامی ²

1 - دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان
2 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تویسرکان، دانشگاه آزاد اسلامی، تویسرکان، ایران

تاریخ دریافت : 1398/11/22 تاریخ پذیرش : 1400/03/19 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: تغییر ارزشی, معروف و منکر, جامعه اسلامی, قرآن, نهج البلاغه,

چکیده مقاله :

در این پژوهش به تبیین و تحلیل بررسی علل و انگیزه‌های خودداری مردم از اجرای امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن کریم و نهج البلاغه، آسیب شناسی روش‌های کاربردی و تأثیر این روش‌ها در اجرای صحیح امر به معروف و نهی از منکر، آسیب شناسی علل و عوامل عدم موفقیت در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر و واکاوی مبانی عقلی- اجتماعی آن‌ها پرداخته شده است. اهداف تحقیق عبارت بوده‌اند از بررسی معنا و مفهوم امر به معروف و نهی از منکر و بررسی عواملی خودداری مردم از امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن کریم و نهج البلاغه. فرضیه‌های تحقیق عبارت بوده‌اند از رفاه طلبی، ترس از ضررهای مالی و جانی، طمع و واگذاری مسئولیت بر عهده دیگران از علل خودداری مردم از امر کردن به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی می‌باشد. روش انجام این پژوهش، تحلیل اسنادی بوده و با شیوه کیفی مورد تحلیل قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

the present research explains and analyzes the causes and motives of people refusing to implement the enjoining the good and prevention of vice from the perspective of Holy Quran and Nahj al-Balaghah, the pathology of practical methods and the effect of these methods on the correct implementation of the the enjoining the good and prevention of vice, and factors of failure in performing the mentioned duty and analyzing their rational-social foundations. The aims of the research are to study the meaning and concept of the enjoining the good and prevention of vice and to study the factors of people's refusal to the enjoining the good and prevention of vice from the perspective of Holy Quran and Nahj al-Balaghah. The research hypotheses have been: welfare, fear of financial and human losses, greed and delegating responsibility to others are the reasons for people refusing to the enjoining the good and prevention of vice in Islamic society. The method of the research is documentary analysis and has been analyzed qualitatively.

منابع و مأخذ:

قرآن مجید.

نهج البلاغه.

ابن فارس بن زکریا، ابوالحسن احمد. ۱۳۸۷ش، ترتیب مقاییس اللغة، تحقیق و ضبط عبدالسلام محمد هارون، ترتیب و تنقیح علی عسگری و حیدر مسجدی، قم: مرکز دراسات الحوزة والجامعة.

آشتیانی، جلال الدین. 1384ش، شرح غرر الحکم، چاپ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

آمدی‌، عبدالواحد. 1385ش، غرر الحکم‌، ترجمه محمدعلی‌ انصاری‌، بی جا: مؤسسه انتشاراتی امام عصر(عج‌).

بلانچارد، کن. ۱۳۸۵ش، سخاوت رمز موفقیت، ترجمه عطیه رفیعی، چاپ اول، تهران: لیوسا.

الحرّانی، ابومحمد حسن بن علی بن حسین بن شعبه. ۱۳۵۴ش، تحف العقول عن آل الرسول، ترجمه احمد نجفی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.

حلی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن(محقق حلی). ۱۴۰۳ق، شرایع الاسلام فی مسایل الحلال والحرام، چاپ دوم، بیروت: دار الأضواء.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. بی تا، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق: محمد سید گیلانی، بیروت: دار المعرفة.

شهید اول. ۱۳۷۲ش، لمعه، تحقیق علی‌رضا فیض و علی مهذب، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

شیخ طوسی، بوجعفر محمد بن حسن بن علی بن حسن. 1364ش، تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید رضوان الله علیه، تهران: بی نا.

شیخ مفید، محمد بن محمد. بی تا، المقنعة، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1374ش، ترجمه المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. ۱۳۸۶ش، تفسیر المیزان، قم: انتشارات اسلامی.

العاملی، شیخ حرّ. ۱۴۱۴ق، وسایل الشیعة، تحقیق مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1401ق، الکافی، تصحیح و تعلیق: علی‌اکبر غفاری، چاپ چهارم، بیروت: دار الصعب- دار التعارف.

مجلسی، محمدباقر. 1404ق، بحار الأنوار، چاپ چهارم، بیروت: مؤسسة الوفاء.

مرکز تحقیقات اسلامی سپاه. 1372ش، امر به معروف و نهی از منکر، چاپ دوم، تهران: بسیج پاسداران.

مطهری، مرتضی. ۱۳۸۵ش، عدل الهی، تهران: صدرا.

مکارم شیرازی، ناصر. 1377ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

الموسوی الخوئی، ابوالقاسم. ۱۴۰۹ق، منهاج الصالحین، چاپ بیست و یکم، بی‌جا: بی‌نا.

موسوی خمینی،‌روح اله. ۱۳۶۳ش/۱۴۰۴ق، تحریر الوسیلة، قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.

نجفی، محمدحسن. جواهر الکلام فى شرح شرایع الأحکام، تحقیق و تعلیق عباس قوچانی، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

یوسفیان، نعمت اله. 1386ش، تربیت دینی، چاپ اول، قم: زمزم هدایت.

 

مقالات

بسیج، احمد‌رضا. 1389ش، «امر به معروف و نهی از منکر و حقوق شهروندی»، معرفت، شماره151، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

شرف‌الدین، حسین. 1388ش، «نقش رسانه‌های جمعی در گسترش امر به معروف و نهی از منکر»، دوفصلنامه الهیات اجتماعی، سال اول، شماره1، قم، مؤسسه شیعه شناسی.

 

 

Holy Quran.

Nahj Al-Balaghah.

Ibn Faris bin Zakaria, Abul-Hassan Ahmed. 2008, Arrangement of Language Scales, Editing and Controlling Abd al-Salam Muhammad Harun, Arranging and Editing Ali Asgari and Haider Masjedi, Qom: Center for Seminary and University Studies.

Ashtiani, Jalaluddin. 2005, Sharh Gharar al-Hakam, Tehran: Daneshgah publications, Tehran.

Amidi, Abdul Wahed. 2006, Gharar al-Hakam, translated by Muhammad Ali Ansari: The Ansharate Institute of Imam Asr

Al-Harrani, Abu Muhammad Hassan bin Ali bin Hussein bin Shuba. 1354 A.S., Tahf Al-Aqoul on the authority of the Messenger, translated by Ahmad Najafi,Tehran: Islamic scholarly publications.

Helli, Abu al-Qasim Najm al-Din Jaafar bin Hassan, 1403 BC, The Laws of Islam in Issues of Halal and Haram, Beirut: Dar Al-Adwaa.

Ragheb Isfahani, Hussein bin Mohammed. The Vocabulary of Holy Quran, Investigated by: Muhammad Syed Gilani, Beirut: House of Knowledge.

First Martyr. 1993, Lama'a, Edited by Ali Reza Faiz and Ali Mohdhab, Tehran, Tehran.

Sheikh Tusi, Bu Jaafar Muhammad bin Hassan bin Ali bin Hassan. 1364 A.M., Tahdheeb al-Ahkam fi Sharh al-Muqna’a by Sheikh al-Mufid, may God be pleased with him, Tehran.

Sheikh Mufid, Muhammad bin Muhammad. Al Maqna’e, Qom: Institution of Islamic Publishing.

Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. 1995, translated by Al-Mizan, translated by Muhammad Baqir Mousavi Hamdani, Qom: Islamic publications book.

Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. 2007, Interpretation of the Balance, Qom: Islamic Spreads.

Al-Amili, Free Sheikh. 1414 A.C., and the means of the Shiites, investigation of the Aal al-Bayt Foundation for the Revival of Heritage, Qom: Aal al-Bayt Foundation.

Kelly, Muhammad bin Yaqoub. 1401 BC, Al-Kafi, correction and commentary: Ali Akbar Ghafari, Beirut: Dar Al-Sa`b - Dar Al-Tarifa.

Majlis, Muhammad Baqer. 1404 BC, Bihar Al-Anwar, Beirut: Al-Wafa Foundation.

Al-Mousawi Al-Khoei, Abu Al-Qasim. 1406 BC, Minhaj As-Salihin,

Mousavi Khomeini, Ruhullah. 1404 Editing Al-Wasilah, Qom: Teachers University publications book, Hawza Ilmiyya.

Najafi, Muhammad Hassan. Jawahir al-Kalam in Explanation of the Laws of Provisions, Edited and Commented by Abbas Quochani, Beirut: House of Revival of Arab Heritage.

Blanchard, Ken. 2006, Generosity is the key to success, translated by Atieh Rafiei, first edition, Tehran: Liosa Press

IRGC Islamic Research Center. 1993, Enjoining the good and forbidding the evil, second edition, Tehran: Basij Pasdaran.

Motahari, Morteza 2006, Divine Justice, Tehran: Sadra.

Makarem Shirazi, Nasser. 1998, Sample Interpretation, Tehran: Islamic Books House.

Yousefian, Nematullah. 2007, Religious Education, First Edition, Qom: Zamzam Hedayat.

 

Articles

Basij, Ahmad Reza. 2010, "Enjoining the good and forbidding the evil and citizenship rights", Maaref, No. 151, Qom, Imam Khomeini Educational and Research Institute.

Sharafuddin, Hussein 2009, "The role of mass media in promoting the good and forbidding the bad", Bi-Quarterly Journal of Social Theology, First Year, No. 1, Qom, Institute of Shiite Studies.