نقش ارزش‌های اجتماعی در ساختار معماری خانه‌های دوره قاجار یزد از دیدگاه قرآن، احادیث و روایات اسلامی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

پانتئا بغدادی ¹ ( دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه الزهرا. )
ابوالقاسم دادور ² ( استاد تمام گروه پژوهش هنر دانشگاه الزهرا )
مریم ثابتی ³ ( استادیار، دکتری جامعهشناسی اقتصاد و توسعه و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی )

تاریخ دریافت : 1401/05/22 تاریخ پذیرش : 1401/07/02 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: روایات و احادیث قرآنی, ارزش‌های اجتماعی, معماری, خانه‌های قاجار یزد,

چکیده مقاله :

مقدمه: طـرح معمـاری خانه‌هـای سـنتی ایـران از عوامـل مختلفـی مانند مذهب، فرهنـگ، ویژگی‌هـای جغرافیایـی، اجتماعـی تأثیـر پذیرفته اسـت. در این میـان توجـه بـه ارزش‌ها و اصـول اخلاقی و اجتماعی برگرفتـه از احکام دین اسلام باعث کارکردهای معنوی و آرامش بخش اماکن سـنتی شـده است. این پژوهش به بررسی نقش ارزش‌های اجتماعی ساختار معماری خانه‌های سنتی قاجار در شهر یزد از نگاه قرآن پرداخته و هدف آن تحلیل نمود عینی این ویژگی‌ها در ساختار معماری این خانه‌ها است.روش‌پژوهش: نوع پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که ابتدا از طریق شیوه‌های تحقیق کتابخانه‌ای، مفاهیم مرتبط با موضوع از کتب برخی صاحبنظران، اندیشمندان، آیات و روایات اسلامی استخراج شده، سپس نقش ارزش‌های اجتماعی در ساختار معماری خانه‌های سنتی مورد بحث و تفسیر قرار گرفته است.یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن در معماری خانه‌های سنتی مورد توجه بوده و مردم از آیات قرآنی و روایات اسلامی در این مورد الگو می گرفته‌اند و تاثیرات آن در قالب رعایت محرمیت، اهمیت مهمان نوازی، حقوق همسایگی، پرهیز از اسراف و رعایت قناعت، عدم اشراف ، نظم و رعایت بهداشت تجلی یافته است. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ویژگی‌ها و ارزش‌های اسلامی به خوبی در کالبد خانه‌های ایرانی اسلامی نشان داده و در کنار ویژگی‌های کاربردی، زیبایی و بوم‌آوردی مصالح بنا را نیز فراهم کرده‌است.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Architectural design of traditional Iranian houses is influenced by various factors such as religion, culture, geographical and social characteristics. In the meantime, paying attention to moral and social values and principles derived from the rules of Islam has led to the spiritual and relaxing functions of traditional places. This research investigates the role of social values in the architectural structure of traditional Qajar houses in Yazd from the perspective of the Quran, and its purpose is to analyze the objective manifestation of these characteristics in the architectural structure of these houses.Research method: The type of research was descriptive-analytical, which was first extracted through library research methods, concepts related to the subject from the books of some experts, thinkers, Islamic verses and traditions, then the role of social values in the architectural structure of traditional houses was discussed and interpreted.Results: The results of the research show that social values from the perspective of the Quran are considered in the architecture of traditional houses, and people take examples from the Quranic verses and Islamic traditions in this case, and its effects are in the form of respect for privacy, the importance of hospitality, the rights of neighbors, avoiding extravagance and Observance of contentment, lack of nobles, discipline and observance of hygiene have been manifested.Conclusion: The results show that the characteristics and values of Islam are well shown in the Islamic Iranian houses, and besides the practical features, it also provides the beauty and naturalness of the building materials.