بررسی روانکاوانه مفاهیم کلیدی قرآنی عرفانی و تجلّی آن در حوزه ادبیّات فارسی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

منصوره مشایخی ¹ , مریم پیکان پور ²

1 -
2 -

تاریخ دریافت : 1391/05/13 تاریخ پذیرش : 1391/05/13 تاریخ انتشار : 1390/05/10

کلید واژه:

چکیده مقاله :

آثار ادب فارسی گستره‌ای پهناور از مفاهیم معنوی، ادبی و اخلاقی است. هر پویندۀ صاحب‌نظری می‌تواند جلوه‌ای از اندیشۀ خویش را در آثار ادبی پربار ایران بازیابد و این نشانگر آنست که ادیبان ایران بیشتر عارف، دانشمند، فیلسوف، منجّم، روانشناس، جامعه‌شناس و امثال آن بوده‌اند. در این مقاله قسمت‌هایی از قرآن و ادبیّات عرفانی ایران به پژوهش گرفته شده است تا بار دیگر پیوستگی غیرقابل انکار روانشناسی با علوم قرآنی و ادب عرفانی و به تبع آن عناصر سازندۀ آن یعنی قرآن، عرفان، شعر و سخن منظوم و منثور مسجوع و موسیقی کلام بتواند تأثیر پیشگیری کننده‌ای در نابسامانی‌های روانی داشته باشد و در کنار درمان‌های علمی و اصولی برای نجات بشریّت از گرداب سرگشتگی و بیماری مؤثر و مفید واقع شود.

چکیده انگلیسی:

Persian Literary works is a broad era of spiritual, literary, and ethical concepts. Every clear sighted searcher could find a manifestation of his own thought in the richness of Iranian literary works, and this indicates that Iranian litterateurs havemostly been mystics , scientists, philosophers, astronomers ,psychologists, sociologists andsuchlike; in this paper, some sections of the Quran and the Iranian mythical literaturehave been studied, so that undeniable relationship of psychology with Quranic science and mythical literature and consequently its ingredients includingthe Quran, mysticism, poetry, versified words, assonant prose andword music could have again a preventive effect on mental disorders andtogether with the scientific and systematic treatments could be effective and helpfulto save humanity fromthe whirlpool of confusion and disorder. 

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

1- میتوس، آندرو. (1372). راز شاد زیستن. ترجمه وحید افضلی راد. تهران: شرکت انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.

2- ابن قیم جوزیه، محمّدبن ابی بکر. (1371). مدارج السالکین. قم: بی­نا.

3- پور طولمی، منیرالسادات. (1389). «رحمت الهی و رزق بندگان در هستی­شناسی قرآن». فصلنامه دین­پژوهی و کتاب­شناسی قرآنی فدک، جیرفت. س 1، ش 4، 37-56.

3- حافظ شیرازی، شمس­الدین محمّد. (1377). دیوان. تصحیح محمّد قزوینی و قاسم غنی. تهران: اساطیر.

4- شولتس، دوآن. (1369). روانشناسی کمال. ترجمه گیتی خوش­دل. تهران: نو.

5- رزمجو، حسین. (1386). انسان آرمانی و کامل در ادبیّات حماسی و عرفانی فارسی. تهران: امیرکبیر.

6- شریعتی، علی. (بی­تا). فلسفه نیایش، تهران: شماره ثبت کتاب­خانه ملی.

7- قشیری، ابوالقاسم. (بی­تا). رساله قشیریه، تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

8- مجلسی، محمّدتقی. (1385). بحارالانوار. تهران: المکتبه الاسلامیه.

9- منطقی، مرتضی. (1370). سبب­شناسی و درمان بیماری­های روانی در قلمرو اسلامی. تهران: جهاد دانشگاهی.

23- مولوی، جلال­الدین محمّد. (بی­تا). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون. تهران: امیرکبیر.