بررسی فقهی و حقوقی فرزندکشی با نگاهی به آموزه‌های قرآنی
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
احمد احمدی
1
(استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد)
راشین ضیا
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
حکم اصلی و اولی قتل عمد، قصاص است. یکی از استثنائات این اصل کلی، قتل فرزند توسط پدر است این اندیشه بعد از انقلاب اسلامی به قوانین جزایی راه یافت. از دیدگاه اکثر فقهای اسلامی، حکم مردی که فزرند خود را به قتل برساند، با یک درجه تخفیف، از قصاص نفس- که حکم کلی در قتل عمدی است در قرآن کریم نیز بر آن تأکید شده است- به پرداخت دیه و تعزیر تقلیل یافته است. برای این حکم در فقه اسلامی دلایل متعددی ذکر گردیده و به روایاتی نیز استناد شده است که از نظر اصولی از اعتبار زیادی برخوردارند. دیدگاه فقهای اسلامی در این مورد متفاوت است؛ عده‌ای از فقها که اکثریت فقهای امامه را شامل می‌شوند، با حکم معافیت پدر موافق بوده، و مبنای موافقت خود را دو حدیث امامان معصوم(ع) و البته بعضاً دلایل عقلی برای حکم بیان کرده‌اند. از سوی دیگر مخالفان نیز با استناد به حکم کلی قصاص در قتل عمد، پدر و جد پدری را مصداقی از حکم کلی می‌دانند و به قصاص ایشان حکم می‌دهند.
The main and first sentence of murder is retribution. One of the exceptions of this general principle is the murder of a child by father. This idea entered criminal law after the Islamic Revolution. From the point of view of most Islamic jurists, the sentence of a man who kills his son is reduced by a degree of discount from retaliation- which is the total sentence in murder emphasized in the Holy Qur'an- to the payment of blood money and ta'zir. In Islamic jurisprudence, several reasons have been mentioned for this sentence and narrations have been cited that have a great deal of validity in terms of principles. The view of Islamic jurists on this issue is different; Some of the jurists, who include the majority of the Imam's jurists, have agreed with the sentence of the exemption of the father, and have stated the base of their agreement on the two hadiths of the Infallible Imams (AS) and, of course, some rational reasons for the sentence. On the other hand, the opponents, citing the general sentence of retaliation in murder, consider the father and paternal grandfather as an example of the general sentence and sentence him to retaliation.
قرآن کریم.
اصغری، شکر الله. 1372ش، سیستم کیفری اسلام و پاسخ به شبهات، چاپ دوم، تهران: سازمان انتشارات کیهان.
امام خمینی، روح اله. 1366ش، تحریر الوسیله، چاپ دوم، ج 2، تهران: دار العلم.
پاد، ابراهیم. 1381ش، حقوقکیفریاختصاصی، ج 1، چاپ اول، تهران: انتشارات رهام.
پور حسینی، محمد جواد. 1394ش، نگرشی تحلیلی بر فزرندکشی در حقوق کیفری جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد.
دورانت، ویل. 1365ش، تاریختمدن، ترجمه احمد آرام و دیگران، ج 22، تهران: سازمان انتشارات و آموزش.
زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: بی نا.
میرمحمدصادقی، حسین. 1386ش، جرائم علیه اشخاص، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
ولیدی، محمدصالح. 1372ش، حقوق جزای عمومی، ج 2، تهران: نشر داد.
سایت‌ها
http: //www.blogfa.com
http://www. heidarolawfirm.com
مقالات و پایان نامه‌ها
ایزدی فر، علی اکبر و محمد نبی پور. 1390ش، «معافیت مطلق یا نسبی پدر و جد پدری از کیفر قتل در فرزندکشی عمدی(بررسی موارد جواز قتل پدر و جد پدری در فرزندکشی عمدی)»، نشریه علمی-پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره سوم، صص 1-21.
پورحسینی، محمدجواد. بی تا، «بررسی ماده 220 قانون مجازات اسلامی(مصوب سال 1370)»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد.
جبار گلباغی ماسوله، علی. 1388ش، «بررسی فقهی نقش تفاوت جنسیت پدر و مادر در مجازات جرم فرزندکشی در فقه شیعه»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق، سال پنجم، شماره 16.
خاکی، حجت. 1391ش، «بررسی فقهی و حقوقی قتل عمدی طفل متولد از زنا توسط والدین طبیعی در فقه شیعه و عامه»، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور تهران مرکز، استاد راهنما: جواد موسوی زاده.
دهقان نژاد، رضا و حسین بستان نجفی. 1396ش، «حقوق و وظایف همسری و مادری زنان از دیدگاه قرآن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال هشتم، شماره 32، صص 29-58.
شریفی، محسن. 1395ش، «مبانی فقهی قتل فرزند و ضمانت اجرای آن»، فقه اهل بیت، سال 19، شماره 74.
صادق پور، محمد جعفر و حسن مؤذن زادگان و علی فاطمی نژاد. 1396ش، «تأملی در کیفر تکرار جرم فرزندکشی و اعتیاد به آن با تکیه بر ظرفیت‌های فقه امامیه»، فصلنامه علمی- پژوهشی، سال بیستم، شماره دوم.
قدسی، ابراهیم. 1389ش، «الحاق جد پدری و مادر به حکم معافیت پدر از قصاص در قتل عمدی فرزند(مطالعه‌ای فقهی و حقوقی)»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 2، شماره 2، صص 95-121.
قربانی نوشهر، فاطمه. 1387ش، «بررسی فقهی و حقوقی ماده 220 قانون مجازات اسلام با نگاهی به نظرات اهل سنت»، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: مجید وزیری.
کارگر، نوروز. 1384ش، «بررسی فقهی- حقوقی و جرم شناختی فرزندکشی»، پایان نامه کارشناسی ارشد فوق جزا و جرم شناسی، استاد راهنما: دکتر حسین میر محمد صادقی.
محمدرضا موسوی فرد و سجاد مؤمنی و مهدی طحان. 1396ش، «بررسی فقهی و حقوقی فرزندکشی از دیدگاه فقه امامیه و قانون مجازات اسلامی»، اولین کنفرانس بین المللی علوم اجتماعی تربیتی علوم انسانی و روان شناسی.
مقدسی نیا، مهدی. 1396ش، «بررسی فقهی و حقوقی فرزندکشی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمود غفوری نژاد.
موسوی فرد، محمد رضا، سجاد مؤمنی و سعید خداکرمی و مهدی طحان و اسماعیل یوسفی. 1395ش، «بررسی فقهی حقوقی فرزندکشی از دیدگاه فقه امامیه و قانون مجازات»، اولین کنفرانس بین المللی علوم اجتماعی، تربیتی، علوم انسانی و روان شناسی.
_||_
The Holy Quran.
Asghari, Shokrallah. 1993, Islamic Penal System and Response to Doubts, Second Edition, Tehran: Keyhan Publishing Organization.
Imam Khomeini, Ruhollah. 1987, Tahrir al-Wasile, second edition, vol. 2, Tehran: Dar al-Alam.
Pad, Ibrahim. 2002, Exclusive Criminal Law, Vol. 1, First Edition, Tehran: Roham Publications.
Poor Hosseini, Mohammad Javad 2005, An Analytical Approach to Filicide in Criminal Law of the Islamic Republic of Iran, Islamic Azad University, Khorramabad Branch.
Durant, Will. 1986, History of Civilization, translated by Ahmad Aram et al., Vol. 22, Tehran: Publishing and Education Organization.
Zamakhshari, Mahmoud 1407 AH, Al-Kashef An Haghayegh Ghavames Al-Tanzil, Beirut: Bina.
Mir Mohammad Sadeghi, Hussein 2007, Crimes against persons, first edition, Tehran: Mizan Publishing.
Walidi, Mohammad Saleh 1993, Public Criminal Law, Volume 2, Tehran: Dad Publishing.
Sites
http: //www.blogfa.com
http://www. heidarolawfirm.com
Articles and dissertations
Izadifar, Ali Akbar and Mohammad Nabipour. 2011, "Absolute or relative exemption of father and paternal grandfather from the punishment of murder in intentional filicide (Investigation of cases of murder of father and paternal grandfather in intentional filicide)", Scientific-Research Journal of Islamic Jurisprudence and Law, Year 2, Number 3, pp. 1- 21.
Pourhosseini, Mohammad Javad. Bita, "Study of Article 220 of the Islamic Penal Code (approved in 1991)", Islamic Azad University, Khorramabad Branch.
Jabbar Golbaghi Masouleh, Ali. 2009, "Jurisprudential study of the role of parental gender differences in the punishment of filicide in Shiite jurisprudence", Quarterly Journal of Jurisprudence and Fundamentals of Law, Fifth Year, No. 16.
Khaki, Hojjat. 2012, "Jurisprudential and Legal Study of Intentional Murder of a Child Born of Adultery by Natural Parents in Shiite and Public Jurisprudence", M.Sc. Thesis, Payame Noor University of Tehran, Supervisor: Javad Mousavizadeh.
Dehghannejad, Reza and Hossein Bostan Najafi. 2017, "Women's rights and duties from the perspective of Qur'an", Quarterly Journal of Qur'anic Studies, 8th year, No. 32, pp. 29-58.
Sharifi, Mohsen 2016, "Jurisprudential principles of child murder and guarantee of its implementation", Ahl al-Bayt jurisprudence, year 19, number 74.
Sadeghpour, Mohammad Jafar and Hassan Moazenzadegan and Ali Fatemi Nejad. 2017, "Reflections on the Punishment of Repeating the Crime of Filicide and Addiction to It, Relying on the Capacities of Imami Jurisprudence", Scientific-Research Quarterly, 20th year, second issue.
Ghodsi, Ibrahim. 2010, "Attachment of paternal and maternal ancestor by the sentence of exemption of the father from retaliation in the deliberate murder of the child (jurisprudential and legal studies)", Studies of Islamic jurisprudence and law, Volume 2, Number 2, pp. 95-121.
Ghorbani Nowshahr, Fatemeh. 2008, "Jurisprudential and Legal Review of Article 220 of the Islamic Penal Code by Taking a Look at the Opinions of Sunnis", Master Thesis, Supervisor: Majid Vaziri.
Kargar, Nowruz. 2005, "Jurisprudential-Legal and Criminological Study of Filicide", Master Thesis in Crime and Criminology, Supervisor: Dr. Hossein Mir Mohammad Sadeghi.
Mohammad Reza Mousavifard and Sajjad Momeni and Mehdi Tahan. 2017, "Jurisprudential and legal study of filicide from the perspective of Imami jurisprudence and the Islamic Penal Code", the first international conference on social sciences, education of humanities and psychology.
Moghaddasi Nia, Mehdi. 2017, "Jurisprudential and legal study of filicide", Master's thesis, Supervisor: Mahmoud Ghafouri Nejad.
Mousavifard, Mohammad Reza, Sajjad Mo'meni and Saeed Khodakarami and Mehdi Tahan and Ismail Yousefi. 2016, "Legal jurisprudence study of filicide from the perspective of Imami jurisprudence and the law of punishment", the first international conference on social sciences, education, humanities and psychology.
