بایسته های اخلاقی ارتباطات و مراودات اجتماعی حاکم بر فضای مجازی از نگاه قرآن و روایات
محورهای موضوعی : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام
طیبه زارعی
1
(استادیار گروه معارف اسلامی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران)
کلید واژه: بایسته¬های اخلاقی, ارتباطات و مراودات اجتماعی, قرآن و روایات, فضای مجازی,
چکیده مقاله :
اساس زندگی اجتماعی بر پایه ارتباط و مراوده با دیگران قرار گرفته است که نیازمند حفظ ارزش و کرامت انسانی و اخلاقمندی برای زیستن در کنار یکدیگر است. تغییرات گسترده و تحولات ارتباطی و معاشرتی با مطرح شدن ارتباطات مجازی، موجب پیدایش برخی مسائل گردیده است که نیازمند توجه و شناخت الزامات و بایسته¬های اخلاقی ارتباطات و مراودات با توجه به منابع ارزشمند و مورد اطمینان یعنی قرآن کریم و روایات معصومین (ع) است. بدین ترتیب هدف این پژوهش که با استفاده از روش توصیفی از نوع تحلیل اسنادي به انجام رسیده، تبیین و تحلیل بایسته¬های اخلاقی ارتباطات و مراودات اجتماعی حاکم بر فضای مجازی از نگاه قرآن و روایات است. یافته¬ها حاکی از آن است که ارتباط صحیح و اخلاقمندانه، از بستر اصول و بایسته¬های دین، در سه حوزه معرفتی و دانشی (آگاهی و دانش، خداترسی)، نگرشی و بینشی (اجتماع¬گرایی، قضاوت و پیشداوری)، رفتاری و عملکردی (اخلاق¬مداری، پرهیز از گناه و زشتی، رعایت ادب و احترام، تواضع و فروتنی، واکنش مناسب، تعادل و میانه¬روی، وفای به عهد و پیمان و حفظ حریم خصوصی) قابل احصاء هستند و توجه و رعایت آن¬ها می¬تواند به دور ماندن این فضا از برخی مسائل و مشکلات ارتباطی و حتی بی اخلاقی¬های یاری رساند
The basis of social life is based on communication and interaction with others, which requires maintaining human value and dignity and morality to live together. Extensive changes and social and communication developments with the introduction of virtual communication have caused the emergence of some issues that require attention and recognition of the ethical requirements and obligations of communication and dealings with regard to valuable and reliable sources, namely the Holy Qur'an and the traditions of the infallible (pbuh). Is. Thus, the purpose of this research, which was carried out using a descriptive method of documentary analysis, is to explain and analyze the ethical requirements of communication and social interactions governing the virtual space from the perspective of the Qur'an and hadiths. The findings indicate that correct and ethical communication, based on the principles and requirements of religion, in three fields of knowledge (awareness and knowledge, fear of Allah the Almighty), attitude and insight (socialism, judgment and prejudice), behavioral and functional (ethics, avoiding sin and ugliness, observing politeness and respect, modesty and modesty, appropriate reaction, balance and moderation, keeping promises and keeping privacy) can be counted and attention and compliance It can help to keep this space away from some communication issues and problems and even immorality.
قران کریم 1. ابراهیمی¬فر، طاهره؛ یعقوبی¬فر، حامد (1393). تاثیر شبکه¬های اجتماعی بر افکار عمومی (بررسی موردی انتخابات ریاست جمهوری 1388). دانش انتظامی پلیس پایتخت، 7(1) (پیاپی20) : 94-69.
2. اسماعیلی، محسن؛ نصراللهی، محمدصادق (1395). پالایش فضای مجازی؛ حکم و مسائل آن از دیدگاه فقهی. دو فصلنامه علمی پژوهشی دین و ارتباطات، 23(1) (پیاپی 49): 53-80.
3. اشتراوس، آنسلم و کوربین، جولیت (1401). مبانی پژوهش کیفی، ترجمه ابراهیم افشار، چاپ دهم، تهران: نی.
4. ایرانی¬زاده، جلال؛ زارعی محمودآبادی، حسن؛ وزیری، سعید و افشانی، سیدعلیرضا (1398). کشف الگوی تحکیم خانواده براساس نظریه لازاروس در زوجین شهر یزد (مطالعه کیفی). دوماهنامه علمی طلوع بهداشت یزد، 18(5)، 27-40.
5. آزموده، نشمیل (1389). بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستاها، پیرانشهر. مجموعه مقالات سومین همایش ملی جغرافیا و رویکرد علمی به توسعه پایدار.
6. بحرانی، هاشم بن سلیمان (1289). معالم الزلفی[چاپ سنگی]. طهران: قلی خان.
7. پاتر، دبیلیو جمیز (1391). سواد رسانه¬ای، ترجمه امیر یزدیان، منا نادعلی، پیام آزادی، قم: مرکز پژوهش¬های صدا و سیما.
8. تاجبخش، کیان (1389). سرمایه اجتماعی (اعتماد، دموکراسی و توسعه). ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، چاپ سوم، تهران: شیرازه.
9. ثقه الاسلامی علیرضا (1390). بررسی ماهیت مسائل اخلاقی پژوهش در فضای مجازی. اخلاق در علوم و فناوری. ۶ (۳) :۴۸-۶۱.
10. رحمتی، حسینعلی و شهریاری، حمید (1396). بایسته‌های اخلاقی فیلترینگ و پالایش محتوا در فضای مجازی. اخلاق وحیانی. 7(1): 145-170.
11. سیف، علی اکبر(1391). تغییر رفتار و رفتار درمانی، چاپ نهم، تهران: آگاه.
12. صدوق، محمدبن علی (1378). عیون اخبار الرضا (ع)، ج اول، تهران: جهان.
13. عطاران، محمد (1383). جهانی شدن فناوری اطلاعات (IT) و تعلیم و تربیت، تهران: موسسه توسعه فناوری آموزشی مدارس هوشمند.
14. فاین، بن (1385). سرمایه اجتماعی و نظریه اجتماعی: اقتصاد سیاسی و دانش اجتماعی در طلیعه هزاره سوم، ترجمه محمدکمال سروریان، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
15. فیضی، کامران؛ رحمانی، محمد (1383). یادگیری الکترونیکی در ایران، مسائل و راه کارها با تأکید بر آموزش عالی، فصلنامه پژوهشی و برنامه ریزی در آموزش عالی. 10(3) (پیاپی33): 120-99.
16. کتابچی، محسن (1387)، آئین زندگانی (از نگاه امام رضا علیه السلام)، چاپ چهارم، مشهد: الف.
17. کلینی رازی، محمدبن یعقوب (1362ق). الکافی، جلد 1و2و4و6و8، چاپ دوم، تهران: اسلامی.
18. کهوند، محمد (1395). شبکه عنکبوتی، قم: ذکری.
19. مبشری، محمد (1388). سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی. پژوهشنامه سرمایه اجتماعی، شماره (40)- 0-0.
20. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسه دارالوفا.
21. مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القران الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
22. مطهری مرتضی (1371). مجموعه آثار، ج2، قم: صدرا.
23. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1414). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
24. نقدی پور، سبحان، و اسلامی بابا حیدری، فرزانه. (1401). بررسی و تحلیل اصول عام اخلاقی فضای مجازی از منظر اخلاق اسلامی. مطالعات اخلاق کاربردی (اخلاق)، 12(1 (پیاپی 48) )، 163-196.
