شاخص‌های فرهنگ‌ساز داستان حضرت آدم(ع)در تفسیر المیزان و اشعار مثنوی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

محمود خورسندی ¹ , نعمت اله حسنی ²

1 - عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان(دانشیار).
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ‌تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/12/02 تاریخ پذیرش : 1395/12/02 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

در این پژوهش ابتدا برخی مسائل حوزه فرهنگ از قبیل دین و فرهنگ، عوامل ایجاد و اعتلای فرهنگ و فرهنگ‌سازی اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از آن شاخص‌های فرهنگ‌ساز داستان حضرت آدم(ع) از جمله در مسأله خلیفة اللهی آدم(ع) و تعلیم اسماء، جایگاه والای انسان در مقام مسجود ملائکه، مسأله درخت ممنوعه، تکبرورزی و إغوای شیطان، هبوط و توبه آدم(ع)، عناوینی هستندکه سعی شده در حد بضاعت بر اساس تفسیر المیزان و اشعار مثنوی مولوی به آن پرداخته شود. با توجه به اینکه طبق تفاسیر در واقع حضرت آدم(ع) به منزله نماینده همه انسان‌ها بوده و مسائل مربوط به زندگی و سرگذشت آن حضرت در حقیقت به نوعی در مورد همه انسان‌ها مصداق می‌یابد. بنابراین تعمق و تعقل در مسائل و مراحل زندگی آن حضرت گام بلندی در فرهنگ‌سازی و تعلیم و تربیت انسان در هر زمان و مکان می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

The present research initially studies some culture related issues such as religionand culture, the elements of culture development and Islamic culture – building. Then some culture – building criteria and factors in Adam story such as Human's position, forbidden fruit, descend and repentance are brought; these are the concepts which have surveyed in al-Mizan and Masnavi. Since Adam has been the representative of all human beings and his issues are in fact the issues related to human beings. Thus thinking to life stages and matters would be a great step toward culture – building and human education in any time and place.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

جعفری، محمدتقی. 1375ش، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

جعفری، محمدتقی. 1386ش، فرهنگ پیرو؛ فرهنگ پیشرو، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

حجتی، محمدباقر. 1377ش، اسلام و تعلیم و تربیت، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

خرمشاهی، بهاءالدین. 1364ش، تفسیر و تفاسیر جدید، تهران: سازمان انتشارات کیهان.

طباطبایی، محمدحسین. 1345ش، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، تهران: کانون انتشارات محمدی.

طباطبایی، محمدحسین. 1377ش، تفسیر المیزان، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.

فیضی، کریم. 1384ش، مثنوی؛ معنای مولوی، تهران: یاران علوی.

کاظمینی، محمد. 1381ش، فرهنگ‌سازی در دوران معاصر، قم: بنیاد فرهنگی پژوهشی ریحانة الرسول.

مکارم شیرازی، ناصر. 1389ش، ترجمه قرآن حکیم و شرح آیات منتخب، قم: چاپخانه بزرگ قرآن کریم اسوه.

مولوی بلخی، جلال الدین محمد. 1371ش، مثنوی معنوی(مطابق نسخه تصحیح‌شده رینولد نیکلسون)، تهران: نگاه - نشر علم.

میرزا محمد، علی‌رضا. 1367ش، مفتاح المیزان، مرکز نشر فرهنگی رجاء.

وهومن، هارون. 1383ش، داستان‌های قرآن به روایت قرآن، تهران: نشر پانیذ.