القصص الغرامیة في الأدبین العربي و الفارسي مع إلقاء الضوء علی قصتی «لیلی و مجنون» و «یوسف و زلیخا» دراسة تحلیلیة مقارنة

محورهای موضوعی : Contemporary Literature Studies

زهرا خسروی ومکانی ¹ (استاذة مشارکة بجامعة آزاد الاسلامیة- الوحدة الطهران المرکزیة)

تاریخ دریافت : 1401/11/17 تاریخ پذیرش : 1401/12/07 تاریخ انتشار : 1401/10/11

کلید واژه: لیلي و مجنون, الإتّجاهات الصوفیة, القرآن الکریم, یوسف ـ زلیخا, القصص الغرامیةـ المنظومات الغرامیة الإیرانیة,

چکیده مقاله :

إن القصص الغرامیة نوع من الأنواع الأدبیة التي کانت و لاتزال موضع إهتمام کبیر علی مستوی عالمي بحیث أبهرت أبصار القارئین و المخاطبین. و نظراً إلی الصلة العریقة بین العرب و الفرس و آدابها لقد اتخذنا من بین الحکایات الغرامیة قصتي لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا، لندرسهما في هذا المقال و إنها من القصص المشترکة بین الأدبین الفارسي و العربي إلا أنهما انحدرتا من أصل عربی ثم وجدتا طریقهما إلی الأدب الفارسی لتیثر إعجاب الشعراء و الأدباء الایرانیین أمثال ابی القاسم فردوسي و عبدالرحمن الجامي و امیر خسرو الدهلوي و مکتبي الشیرازي و غیرهم. لقد رکزنا جلّ اهتمامنا في هذا المقال اولا علی دراسة مقارنه تحلیلة بین هاتین القصتین (لیلى مجنون و یوسف و زلیخا). تحلیلة في الأدبین العربي و الفارسي و ثانیاً من ثم بذلنا مجهودنا في إطلاق الضوء علی وجهات نظر الشعراء و مشاهیر الشعر الإیرانین الذین اتخذوا من هذه القصص وسیلة لإبداء أفکارهم و رُؤاهم.

چکیده انگلیسی:

Love stories are kind of literary works inter nationally considered and have widely dazzled the readers. Because of the close relation between Arabs and Iranees and their literatures we have chosen two stories "Leila- wa- Majnoon", and "yousof- wa- zaleikha" to analyze them in this article. These two stories are among the vast stories in common between the two literatures but these two are originally Arabic stories found their way to the Farsi literature impressing Iran’s writers such as "Abi ALKasem Ferdosi", "Abdul Rahman Jami", "Amir khosro Dehlawi", "Maktabi shirazi", and others.These two stories in Arabic literature are very simple and naive and presents clearly the simple intellectual and cultural environment of Arab world in ancient times.But these two stories has taken asophic texture in Farsi literature after intering Farsi literature, and the Farsi poets have taken the materialistic love as a means for expressing their thoughts and sufi believe. And to make the personalities appearing in the stories as symbols and icons for edification and reaching perfection. Leavng behind superficial contents and meanings and heading to wards the sophical and spiritual purposts in order to reach God and realize the reality of God’s existence. By analyzing these stories, it is obvious that the cultural and intellectual trends of Iran’s poets indicates the existence of aheavenly and regenerated manifestation in Farsi literature.

منابع و مأخذ:

ابوالفرج الصفهاني، الأغاني، بیروت، موسسه عز الدین للطباعة، النشر، بی تا.

ابوالفرج الصفهانی، الأغاني، التلخیص و الترجمه محمد حسین مشایخ فریدني،تهران شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1386ش

البحرانی، السید هاشم، البرهان في تفسیر القرآن، بیروت مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، الطبعة الاولی،1999

الثعلبی، ابن اسحاق محمد بن ابراهیم، قصص الأنبیاء المسمّي بالعرائس، مصر، قاهره، چاپ سنگي، بی تا.

جامي، گزیده هفت اورنگ، به ک.شش کرامت الله تفتگدار، تهران، چاپ اول، 1376ش.

جماعة من المستشرقین الروسیین، مسائل ادبیات دیرین ایران، ترجمه دکتر حسین محمد زاده صدیق، تهران، انتشارات نویا، 2536 شاهنشاهی.

حکمت، علی اصغر، رومئو و ژولیت ویلیام شکسپیر، مقایسه با لیلي و مجنون نظامي گنجوي، تهران، چاپخانه ي بروخیم، بي تا.

الطبرسی، ابو علی، فضل بن حسن، مجمع البیان في تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة لأعلمي للمطبوعات، الطبعة الاولی 1995م.

طبرسی، ابو علی، فضل بن حسن، مجمع البیان في تفسیر القرآن، ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، مؤسسه انتشاراتی فراهانی، 1351ش.

الطبري، محمد بن جریر،الجامع البیان عن تأویل آیات القرآن، بیروت، دارالفکر، الطبعة الاولی،2001.

الطبري، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، بالإهتمام محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، 1967م .

طبري، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، ترجمه ي ابو القاسم پاینده، تهران، بنیاد فرهنگ، ایران، چاپ اول، 1352 ش

قرآن کریم.

فردوسي، ابوالقاسم، یوسف و زلیخا، به کوشش دکتر حسین محمد زاده صدیق، تهران، آفرینش، 1369 ش.

غنیمی هلال، محمد ، الحیاة العاطفیة بین العذریة و الصوفیة، القاهرة، 1960.

کراتشو کوفسکی، لیلی و مجنون، پژوهشی در ریشه های تاریخی و اجتماعی داستان، ترجمه دکتر کامل احمد نژاد به انضمام تلخیص و شرح لیلی و مجنون نظامی تهران انشارات زوار، 1376 ش.

الکفافي، عبدالسلام، في الأدب المقارن، بیروت، دارالنهضة العربیة، 1971.

کفافی، عبدالسلام، ادبیات تطبیقي شرقي_ اسلامي، ترجمه ي دکتر زهرا خسروي، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد دانشگاه تهران مرکز، 1385 ش.

ندا، طه، الادب المقارن، بیروت، دار النهضة العربیة،1991.

ندا، طه، ادبیات تطبیقي، ترجمه دکتر زهرا خسروي، فرزان روز، 1380 ش.

نظامي گنجوي، کلیات، تصحیح وحید دستگردي، به کوشش پرویز بابایی، انشارات نگاه، چاپ دوم، 1376ش.