فمینیسم و تأثیر آن بر تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

فاطمه شاه کوهی ¹ (دانشجوی دوره دکتری الهیات و معارف اسلامی گرایش علوم قرآن و حدیث، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران)
ابراهیم فلاح ² (استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران)
ارسطو میرانی ³ (استادیار گروه روان‌شناسی دین، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/05/01 تاریخ پذیرش : 1400/05/01 تاریخ انتشار : 1400/05/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

تأثیر جنسیت در فهم متون یکی از مباحثی است که در دهه‌های اخیر در حوزه فهم متون دینی مطرح شده است. با ورود دانش‌های فمینیستی، این نظریه حتی تا خوانش زنانه متون دینی و اسلامی پیش رفته است. هدف این پژوهش ترسیم جایگاه و شخصیت اجتماعی زن در بر تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد در قرآن کریم است، موضوعی که موجب اتهامات ناروایی علی ‌الخصوص در جوامع غربی به دین مبین اسلام شده است تا با تبیین و جمع عرفی میان روایاتِ به ظاهر معارض مربوط به زن و تشخیص احادیث صحیح از سقیم به رفع شبهات اقدام کند. در این پژوهش سعی گردیده است با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای مفاهیم تفاسیر با رویکرد عقلی- اجتهادی، از قرن سوم هجری تا قرن پانزدهم ذیل این آیات اختلافی و از دیدگاه مفسران فمینیسم، میزان اثرگذاری این جریان فکری در آثار تفسیری مفسران در تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد، مورد مطالعه قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

The effect of gender on the understanding of texts is one of the issues that have been proposed in recent decades in the field of understanding religious texts. By the advent of feminist science, this theory has even advanced to the female reading of religious and Islamic texts. The purpose of this study is to depict the status and social personality of women in the interpretations of conflicting verses between men and women in the Holy Quran, a subject that led to accusations, especially in Western societies, to the religion of Islam to remove the doubts by explaining and combining the customary between the narrations seemingly contradictory related to women and distinguishing the correct hadiths from Saqim. In this research, it has been tried with descriptive-analytical and library method of concepts of interpretations with rational-ijtihad approach, from the third century to the fifteenth century under these conflicting verses and from the point of view of feminist commentators, the impact of this trend of thought on interpreters' interpretive works in interpretations of conflicting verses between men and women to be studied.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

ابن منظور، محمد بن مکرم. ۱۴۰۸ق، لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

اکلشال، رابرت. 1385ش، مقدّمه‏ای بر ایدئولوژی‏های سیاسی، ترجمه محمد قائد شرفی، تهران: نشر مرکز.

باطنی، محمود رضا. 1393ش، فرهنگ معاصر پویا: انگلیسی- فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.

جرجانی، الشریف علی بن محمد. 1370ش، التعریفات، تهران : ناصرخسرو.

جوادی آملی، عبدالله. 1386ش، زن در آینه جلال و جمال، چاپ سوم، قم: مرکز نشر اسراء.

دیویدسن، نیکلاس. 1377ش، نقایص نظریه فمینیسم در نگاهی به فمینیسم، ترجمه مؤسسه فرهنگی طه، چاپ اول، قم: انتشارات معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان، چاپ سوم، بیروت: دار القلم.

رشید رضا، محمد. ۱۳۵۴ق، تفسیر المنار، بیروت: دار الفکر.

شعاری نژاد، علی اکبر. 1375ش، فرهنگ علوم رفتاری، تهران: امیرکبیر.

شکورزاده، ابراهیم. 1375ش،فرهنگ اصطلاحات علوم و معارف اسلامی(فارسی- فرانسه)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاهی(سمت).

طباطبایی، محمدحسین. 1360ش، المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: انتشارات اسلامی.

فضل الله، سید محمد حسین. 1419ق، من وحی القرآن، چ2، بیروت: دار الملاک.

المراغی، احمد مصطفی. ۱۹۸۵م، تفسیر المراغی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

مراغی، احمد مصطفی. ۱۹۸۵م، تفسیر المراغی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

مصطفوی، حسن. 1385ش، التحقیق فی کلمات القرآن، ج 9، الطبعة الاولی، تهران: مرکز نشر الآثار العلامة المصطفوی.

مطهری، مرتضی. ۱۳۵۳ش، نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا.

مکارم شیرازی، ناصر. 1375ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

میشل، آندره. 1377ش، پیکار با تبعیض جنسی، ترجمه محمّدجعفر پوینده، تهران: نگاه.

هاشمی رکاوندی، مجتبی. 1372ش، مقدمه‌ای بر روان‌شناسی زن با نگرش علمی و اسلامی، چاپ اول، قم: شفق.

مقالات

حسینی، ابراهیم. 1379ش، «فمینیزم علیه زنان»، کتاب نقد 17، زمستان، صص 150- 175.

مجتهد شبستری، محمد. 1381ش، «زنان، کتاب و سنت»، مجله زنان، ش ۵۷ .

The Holy Quran.

Ibn Manzur, Muhammad ibn Mokaram. 1408 AH, Arabic Language, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.

Ekalshal, Robert. 2006, An Introduction to Political Ideologies, translated by Mohammad Ghaed Sharafi, Tehran: Markaz Publishing.

Bateni, Mahmoud Reza 2014, Pouya Contemporary Dictionary: English-Persian, Tehran: Contemporary Dictionary.

Jorjani, Al-Sharif Ali bin Muhammad. 1991, Definitions, Tehran: Naser Khosrow.

Javadi Amoli, Abdullah 2007, Woman in the Mirror of Glory and Beauty, Third Edition, Qom: Esra Publishing Center.

Davidson, Nicholas. 1998, The Defects of Feminism Theory in a View at Feminism, Translated by Taha Cultural Institute, First Edition, Qom: Publications of the Deputy for Professors' Affairs and Islamic Studies Courses.

Ragheb Isfahani, Hussein bin Mohammad. 1412 AH, the contents of the words of the Qur'an, research of Safwan Adnan, third edition, Beirut: Dar al-Qalam. Rashid Reza, Mohammad 1975 AH, Tafsir Al-Manar, Beirut: Dar Al-Fikr.

Shoari Nejad, Ali Akbar. 1996, Culture of Behavioral Sciences, Tehran: Amirkabir.

Shakurzadeh, Ibrahim. 1996, Dictionary of Terms of Islamic Sciences and Education (Persian-French), Tehran: Organization for the Study and Compilation of Humanities and Academic Books (Samat). Tabatabai, Mohammad Hussein 1981, Al-Mizan, translated by Seyyed Mohammad Baqir Mousavi Hamedani, Qom: Islamic Publications.

Fazlullah, Sayed Muhammad Hussein 1419 AH, from the revelation of the Qur'an, V 2, Beirut: Dar al-Malak.

Al-Maraghi, Ahmad Mustafa 1985, Tafsir al-Maraghi, Beirut: Dar al-Ahya al-Tarath al-Arabi.

Al-Maraghi, Ahmad Mostafa 1985, Tafsir al-Maraghi, Beirut: Dar al-Ahya al-Tarath al-Arabi. Mostafavi, Hassan 2006, Research in the words of the Qur'an, vol. 9, first edition, Tehran: Center for the Publication of the Works of Al-Mostafawi.

Motahari, Morteza 1974, The system of women's rights in Islam, Tehran: Sadra.

Makarem Shirazi, Nasser. 1996, Sample Interpretation, Tehran: Islamic Dar Al-Kotob.

Michelle, Andre. 1998, Fighting Sex Discrimination, translated by Mohammad Jafar Pooyandeh, Tehran: Negah.

Hashemi Rakavandi, Mojtaba. 1993, An Introduction to the Psychology of Women with a Scientific and Islamic Perspective, First Edition, Qom: Shafaq.

 

Articles

Hosseini, Ibrahim 2000, "Feminism against Women", Critique Book 17, Winter, pp. 150-175. Mojtahid Shabestari, Mohammad 2002, "Women, Books and Traditions", Women's Magazine, vol. 57.