پیوند سلامت روانی و باورهای دینی از موضوعات مهم علوم روانشناسی و الهیاتی است. قرآن در آیات داستانی خود با ارائه الگوهای سلامت روانی مدعی است که کسب سلامت در سایه اعتقادات و عمل به آنها امکان پذیر است. این موضوع در پژوهش‌های اندیشمندان این حیطه دارای مصادیق گسترده‌ای می‌باشد. قرآن با ارائه متدولوژی خود در قصص، اثرات مثبت عمل به آموزه‌های دینی را در رفع عوامل متضادبا سلامت روانی را مطرح نموده است. این مقاله به روش توصیفی_تحلیلی و با استمداد از آیات و تفاسیر،شاخصه‌های رفتاری سلامت روان در قصص را تبیین می‌نماید و نتیجه می‌گیرد که سلامت روانی در حوزه باورهای معنوی و عمل به آنها سعادت دنیا و عقبی را برای بشر رقم خواهد زد. خودکنترلی وحفظ هیجانات و پرهیز از گناه و رفتارهای سازنده چون عبادت و تقویت فضایل اخلاقی از مهم ترین شاخصه‌های رفتاری سلامت روان در قصص قرآنی می‌باشد. پرونده مقاله

تأثیر جنسیت در فهم متون یکی از مباحثی است که در دهه‌های اخیر در حوزه فهم متون دینی مطرح شده است. با ورود دانش‌های فمینیستی، این نظریه حتی تا خوانش زنانه متون دینی و اسلامی پیش رفته است. هدف این پژوهش ترسیم جایگاه و شخصیت اجتماعی زن در بر تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد در قرآن کریم است، موضوعی که موجب اتهامات ناروایی علی ‌الخصوص در جوامع غربی به دین مبین اسلام شده است تا با تبیین و جمع عرفی میان روایاتِ به ظاهر معارض مربوط به زن و تشخیص احادیث صحیح از سقیم به رفع شبهات اقدام کند. در این پژوهش سعی گردیده است با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای مفاهیم تفاسیر با رویکرد عقلی- اجتهادی، از قرن سوم هجری تا قرن پانزدهم ذیل این آیات اختلافی و از دیدگاه مفسران فمینیسم، میزان اثرگذاری این جریان فکری در آثار تفسیری مفسران در تفاسیر آیات اختلافی بین زن و مرد، مورد مطالعه قرار گیرد. پرونده مقاله

اهمیت داستایفسکی در ادبیات، دین و اندیشۀ مدرن به اندازه‌ای است که روسیۀ مدرن با اندیشۀ‌ او و بعضی از معاصرانش شناخته می‌شود. زندگی و ایمان داستایفسکی به مسیحیت ارتدوکسی و نقد رفتارهای مادی گرانۀ کلیسای ارتدوکسی از سوی او، اهمیت ویژه ای دارد، به طوری که ضروری می نماید تحقیقات مستقلی در رابطه با دین و اخلاق از نظر وی انجام شود. دانش و اطلاعات داستایفسکی دربارۀ کتاب مقدس، دین و اخلاق، و آشنایی او با گرو ه های روشنفکری و تجربۀ دوران محکومیتش، در ارائۀ آرای متفاوت از جریان غالب (کلیسا و اخلاق دینی) از سوی داستایفسکی مؤثر بوده است. بر این پایه، سؤال اصلی تحقیق این است که داستایفسکی چه تعبیری از دین دارد؟ این پژوهش با استناد به منابع کابخانه ای، روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد تطبیقی و میان رشته ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دین و ایمان نزد داستایفسکی از ویژگی های مابعدالطبیعی و نیروی کاریزماتیکی مسیح و پیر دیر برخوردار است و امید و انگیزه را پدیده ای فیزیکی و معنوی می داند. او در باب اخلاق، ویژگی پنهان بودن رفتار اخلاقی را ملاک قرار می‌دهد و افراد گناهکار را مستحق محبت بیشتری می‌داند. در نگاه داستایفسکی، اخلاقیات و کاربست آن در زندگی، مایۀ رشد آدمی خواهد بود. از این رو، به دوری گزیدن از خودپسندی‌ها و کبر توصیه می‌کند. با وجود نگرش دینی، داستایفسکی فردی انسان‌گرا به شمار می آید و این گرایش مبتنی بر حق انسانی است. پرونده مقاله

داستایفسکی در آثار خود به انعکاس تجربه های دینی اش می پردازد و غالب آرای اعتقادی و ایدئولوژیک خود را در آن ها شرح می دهد. تجربة دینی انواع گوناگونی دارد، اما نگاهی به رمان های جنایت و مکافات و برادران کارامازوف نشان می دهد که داستایفسکی تنها به نوع تفسیری آن علاقه داشته است. تجربۀ تفسیری او به واسطۀ دو عامل بیرونی (دعوت از جانب پدربزرگ و راهبان به مسیحیت) و درونی (خلوت با خود در زندان در جوانی) ایجاد شده بود. او این تجربۀ تفسیری را ابتدا به صورت تقلیدی و سنتی آموخته بود، اما در مرحلۀ بعدی آن را به صورت بازنمایی اندیشه های انتقادی و چالشی نشان داد. هدف داستایفسکی، تخریبی و برآمده از عقده های روانی نبود، بلکه برای بهبود شرایط اعتقادی و دینی مردم، چنین نقدهایی را روا می دانست. این مقاله با استناد به منابع کتاب خانه ای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده و در آن به این مسألۀ اساسی پرداخته‌شده است که سیر تطور تجربیات دینی داستایفسکی در رمان های مذکور به چه ترتیب بوده است پرونده مقاله

عارفان یاد الهی را از منازل مهم سلوکِ عرفانی برای رسیدن به قرُب الهی می‌دانند. در این دیدگاه مفهوم ذکر عرفانی سید علی بن شهاب بن محمّد همدانی (714-786 ه.ق) از (عرفای اهل صحو و پیرو طریقت کبرویه) و شیخ ابوالحسن علی بن جعفر بن سلمان خرقانی (425-352 ه.ق) از (عرفای اهل قبض و پیرو بایزید بسطامی) مورد مطالعه تطبیقی قرار داده‌ شده‌است. هدف این پژوهش، بررسی مفهوم ذکر، شباهت و تفاوت‌، تبیین و تأثیر اذکار از منظر دو عارف مذکور است. با توجه به این‌که خرقانی و همدانی توجه و ابتکارات خاص در زمینه ذکر داشته‌اند. لذا ضروری دانسته شد که نظرات آن‌ها در این زمینه بررسی شود. از مطالعه تطبیقی مفهوم ذکر از نظر عرفای مورد بحث دانسته می‌شود که اینان چگونه توانسته‌اند با نگاه عاشقانه‌ یا تلفیق علم و عمل همراه با معرفت به مفهوم ذکر معنا دهند؛ بر اساس یافته‌‌های پژوهش، مهمترین شباهت در مفهوم ذکر از نظر این دو عارف این است که ذکر را یاد الهی و فراموشی خود و محو در ذات الهی ‌دانسته‌اند. آن‌ها در اذکار خود به آیات و روایات اهمیت ‌داده‌اند. مهمترین تفاوت آن‌ها در نگرش امی خرقانی و عالمانه همدانی و نوع اداکردن ذکر(جهری یا خفی)، بالاترین ذکر و زمان ذکر بوده‌است. ‌به همین دلیل به بررسی نظرات آن‌ها با توجه به نوع شناخت معرفتی در سلوک و ذکر الهی آن‌هاپرداخته‌ شده‌است. این پژوهش، با روش تحلیلی، اسنادی- توصیفی، با تأکید بر چارچوب نظری آثار منثور خرقانی و همدانی به صورت کتاب‌خانه‌ای و دیجیتالی به تبیین وجوه افتراق و اشتراک مبانی و پیامدهای ذکر در سلوک آن‌ها پرداخته شده‌است. پرونده مقاله

عرفان به عنوان پدیده ای انسانی، مربوط به محدودۀ جغرافیایی یا ایدئولوژی خاصی نیست و نمودهای آن تقریباً در همۀ فرهنگ ها دیده می شود. با عنایت به مراودات بینافرهنگی در گذشته و امروز، تأثیر و تأثر در ارتباط با مسائل معرفت شناسی امری بدیهی است. در میان نویسندگان اهل روسیه، فئودور داستایفسکی در بخشی از رمان برادران کارامازوف به فرهنگ عرفانی شکل گرفته در روسیه اشاره کرده است. وی، چنان که صراحتاً در رمان مذکور بیان می کند در بازنمایی این مقوله تحت تأثیر فرهنگ عرفان شرقی بوده است. در تحقیق حاضر با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی ـ تحلیلی، وجوه مشترک ویژگی های پیر و شیخ به عنوان یکی از مصداق های عرفانی برجسته در اسرارالتوحید (بازنمایندۀ عرفان شرقی) از محمدبن منور میهنی با رمان برادران کارامازوف (بازنمایندۀ عرفان غربی) از داستایفسکی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نویسندگان مذکور با اشاره به سیرۀ عملی و نظری ابوسعید ابوالخیر وپدر زوسیما (به عنوان پیران واصل) به تبیین مقولاتی چون: انقیاد محض سالک در برابر پیر، گرایش عوام به نهاد خانقاه و دیر و محبوبیت عمومی پیر، نقش هدایت‌گری پیر برای حل مشکلات عوام و خواص، مشاهدۀ کرامات از پیر؛ فراست پیر، ارتباط روح پیر با عالم ناسوت پس از مرگ و مقدّس انگاری پیر پرداخته اند. پرونده مقاله