تطور روایت عبدالله بن ابی سرح در متون دینی و ادبی
محورهای موضوعی : تاریخ حدیث
صدیقه سلیمانی
1
,
یوسف عالی عباس آباد
2
,
حسین آریان
3
1 - دانشیار دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
2 - دانشیار دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
کلید واژه: قرآن, تحریف, عدم تحریف, عبدالله بن ابی سرح.,
چکیده مقاله :
در این مقاله نخست به عبدالله بن ابی السرح و واکنش او در برابر آیات تـــوصیف خلقت انسان در سورة مؤمنون میپردازیم، سپس به نقل اخباری دربارة او و نوع توصیفی که نویسندگان و ادیبان مختلف دربارة عملکرد او داشتهاند. آیا آن را تأیید کرده و انسان را مجاز به انجام چنین کاری و ابراز چنین واکنشی کردهاند یا رفتار او را نقد کرده، نشان از بیخبری و غلبة نفس شیطانی دانستهاند. دو فرضیة مهم در پژوهش حاضر وجود دارد: 1. شخصی به نام عبدالله ابن مسعود وجود داشت و پس از شنیدن آیات زیبای قرآن به وجد آمده و چنین عملی از وی سر زده است، پیامبر با درایت کامل، مانع چنین عملی شده و اجازه نداده است تا قرآن براساس خواستههای فردی قرائت شود؛ 2. عبدالله بن ابیسرح چنین کاری را انجام نداده است؛ اما پژوهشگران و مفسّران قرآن کریم برای نشاندادن تهدیدهایی که برای ثبت قرآن وجود داشت و مبارزة پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) با این نوع اقدامات، آن را در تاریخ ثبت کردهاند. یافتههای تحقیق پیرامون فرضیههای پژوهش است و آنها را تأیید یا رد میکند. شیوة پژوهش، تحلیل محتوایی (Content Analysis) است. در این روش با استفاده از مطالعة منابع موجود و کسب آگاهی‌های لازم دربارة موضوع مورد بحث به تحلیل و بررسی آن میپردازیم.
This article first examines Abdullah ibn Abi Sarh and his reaction to the verses describing the creation of humans in Surah Mu’minun. It then explores the reports about him and the type of description various writers and literary figures have provided regarding his actions. The question is whether these accounts have endorsed his actions, allowing humans to behave in such a manner and express such reactions, or whether his behavior has been criticized, seen as a sign of ignorance and the dominance of the evil self. Two key hypotheses are present in this study: 1. A person named Abdullah ibn Mas’ud existed, and after hearing the beautiful verses of the Qur’an, he was inspired and engaged in such actions. The Prophet (pbuh) wisely prevented such behavior, not allowing the Qur’an to be recited based on personal desires; 2. Abdullah ibn Abi Sarh did not engage in such actions; however, Qur’anic scholars and commentators recorded this in history to show the threats to the preservation of the Qur’an and the struggle of the Prophet (pbuh) and Imam Ali (as) against such actions. The findings of this research support or reject these hypotheses. The research method is content analysis. In this approach, the existing resources are studied and the necessary information on the topic is gathered to analyze and examine it.
ابن عبد¬الحکم، عبدالرحمن بن عبدالله مصری. (1411ق.). فتوح مصر و اخبارها، قاهره، مکتبـﺔ ندبولی.
بلاذری، احمد بن یحیی. (1998م.). فتوح¬البدان، بیروت، دار و مکتبـﺔ الهلال.
بل، ریچارد. (1382). درآمدی بر تاریخ قرآن، (بازنگری و بازنگاری ویلیام مونتگمری وات)، ترجمة بهاء¬الدین خرمشاهی، قم، سازمان اوقاف و امور خیریه.
ترمذی، محمد بن عیسی. (1410 ق.). الجامع الصحیح، بیروت، دار الحیاء التراث العربی.
رامیار، محمود. (1384). تاریخ قرآن، تهران، امیرکبیر.
زرین¬کوب، عبدالحسین. (1382). نردبان شکسته، تهران، سخن.
زمانی، کریم. (1398). شرح جامع مثنوی معنوی (دفتر اول)، تهران، اطلاعات.
سيوطي، جلال¬الدين. (1414 ه.). الاتقان في علوم القرآن، بيروت، دار ابن كثير.
شهیدی، سیّدجعفر. (1351). «عبدالله بن ابی سعد»، یغما، ش 293، 658- 667.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
طبرسی، فضل بن احمد. (1372). مجمع البیان لعوم القرآن، تهران، ناصرخسرو.
عتیق نیشابوری، ابوبکر. (1381). تفسیر سورآبادی (تفسیر التفاسیر)، به تصحیح سعیدی سیرجانی، تهران، فرهنگ نشر نو.
فیضی، محمدعلی. (1341). دیانت اسلام (از مجموعة تاریخ ادیان)، طهران، بی¬نام.
محمدی، محمدعلی. (1402). «خوانشی انتقادی از گزارش¬های تاریخی تغییر قرآن توسط عبدالله بن ابی سرح»، نشریة علمی پژوهشی مطالعات تاریخ اسلام، سال پانزدهم، شماره 56، بهار، 147- 172.
معرفت، محمدهادی. (1382). تاریخ قرآن، تهران، سمت.
ــــــــــــــــــ . (1388). التمهید فی علوم القرآن، قم، التمهید.
مولوی، جلال¬الدین محمد. (1382). مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد ا. نیکلسون، تهران، هرمس.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1376). کشف¬الاسرار و عدة¬الابرار، معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری، به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت، تهران، امیرکبیر.
ناصری طاهری، عبدلله. (1379). فاطمان در مصر، قم، پژوهشکدة حوزه و دانشگاه.
نصیری، محمد. (1389). تاریخ تحلیلی صدر اسلام، قم، دفتر نشر معارف.
واحدی، ابوالحسن علی بن احمد. (1411ق.). اسباب¬النزول القرآن، تحقیق کمالا بسیونی، بیروت، دار الکتب العلمیـﺔ.
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1383). کشف¬المحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر محمود عابدی، تهران، سروش.
یعقوبی، احمد بن اسحاق. (1382). تاریخ یعقوبی، مترجم، ابراهیم آیتی، تهران، علمی و فرهنگی.
