تحلیل اثربخشی روایات معصومین(ع) بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

محمود ابوترابی ¹ , سید محمد نقیب ² , عباس یوسفی تازه کندی ³

1 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
2 - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
3 - دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم

تاریخ دریافت : 1399/05/04 تاریخ پذیرش : 1399/05/25 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: حجیت سنت, نفسیر قرآن به قرآن, روایات تفسیری, جایگاه سنت در تفسیر,

چکیده مقاله :

یکی از مباحث مهم پیرامون تفسیر المیزان نقش و جایگاه روایات است. دیدگاه اثربخشی روایات بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی در میان سایر نظرات قابل تأمل است. پژوهش پیرامون این دیدگاه به خاطر جایگاه تفسیر علامه طباطبایی و رفع ابهامات پیرامون این تفسیر و روش قرآن به قرآن ضرورت دارد و از این جهت که این دیدگاه مورد تحلیل قرار گرفته و مبانی و شواهد اثربخشی روایات استخراج شده است دارای نوآوری است. یکسان بودن حقیقت ولایت با قرآن از حیث صدق، عدم افتراق قرآن از عترت، مبیّن قرآن بودن اهل بیت، حجیت سنت و بیانات معصومان، عدم دسترسی به بلندای معارف جز مطهرون، نگارش تفسیرالبیان فی الموافقة بین الحدیث والقرآن قبل از تفسیر المیزان، تدریس و تعلیقه بر احادیث بحار الأنوار، نگارش تفاسیر موضوعی بر اساس روایات، هماهنگی نظرات علامه با روایات در تفسیر المیزان از مهم ترین مبانی و شواهد اثربخشی روایات بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی(ره) است. مبانی و شواهد ارائه شده نشان از اثربخشی مستقیم و با واسطه روایات بر نظرات تفسیری علامه داشته است.

چکیده انگلیسی:

One of the important issues regarding the interpretation of "Al-Mizan" is the role and status of narrations. The view of the effectiveness of the narrations on Allameh Tabatabai's interpretive opinions can be considered among other viewpoints. Research on this opinion is necessary and innovation can be seen due to the stutus of Allameh Tabatabai's commentary and removing ambiguities about this commentary and the method of Quran to Qur'an, and while the mentioned opinion has been analyzed and the foundations and evidence of the effectiveness of the narrations have been extracted. The unity of Guardianship truth with Qur'an in terms of certainty, lack of differentiation between Quran and Prophet’s family, Ahl al-Bayt as the promoter of Holy Quran, the authority of the tradition and Innocents’ statements, the lack of access to knowledge except the pure, writing the interpretation of Al-Bayan in the agreement between Hadith and Qur’an " before “Al Mizan” interpretation, teaching and commenting on the hadiths of  ”Bihar Al-Anwar”, writing thematic commentaries based on narrations, coordinating Allameh's viewpoints with the narrations in" Al-Mizan "commentary are among the most important principles and evidences of the effectiveness of narrations on Allameh Tabatabai's interpetations. The presented principles and evidences show the direct and mediated effectiveness of narrations on Allameh's interpretive opinions.

منابع و مأخذ:

قرآن مجید.

نهج البلاغه.

ابن بابویه، محمد بن علی. 1398ق، التوحید، قم: جامعه مدرسین.

ایازی‏، محمد علی. 1381ش، قرآن اثرى جاویدان‏، رشت: کتاب مبین.

بابایی، علی­اکبر. 1381ش، مکاتب تفسیری، تهران: انتشارات سمت.

بحرانی، هاشم. 1416ق، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة، تهران: بنیاد بعثت.

جلالیان، حبیب الله. 1378ش، تاریخ تفسیر قرآن کریم، تهران: انتشارات اسوه.

جوادی آملی، عبدالله. 1388ش، تفسیر تسنیم، ج1، محقق علی اسلامی، قم: نشر اسراء.

حسینی طهرانی، محمدحسین. 1394ش، مهر تابان، چاپ چهاردهم، مشهد: انتشارات علامه طباطبایی.

حسینی طهرانی، محمدحسین. 1421ق، نور ملکوت قرآن، چاپ دوم، مشهد: انتشارات نور ملکوت قرآن.

حکیم، محمدتقی. 1418ق، الأصول العامة فی الفقه المقارن، قم: مجمع جهانی اهل بیت اهل بیت علیهم السلام.

حوی، سعید. 1412ق، الأساس فی التفسیر، چاپ ششم، قاهره: دار السلام.

خویی، ابوالقاسم. 1417ق، صراط النجاة، بی جا: دار الاعتصام للطباعة والنشر.

رجبی، محمود. 1381ش، انسان شناسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

رستمی، علی اکبر. 1380ش، آسیب‏شناسى و روش‏شناسى تفسیر معصومان علیهم السلام‏، بی‌جا: کتاب مبین.

شاکر، محمد کاظم. 1382ش، مبانی و روش‌های تفسیری، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی‏.

شفیعیان، روح‌الله. 1392ش، روش تفسیر قرآن به قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی رحمة الله علیه بر اساس دروس استاد حاج شیخ محمد حسن وکیلی، مشهد: مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.

طباطبایی، محمدحسین. 1390ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

طباطبایی، محمدحسین. 1391ش، قرآن در اسلام، چاپ ششم، قم: بوستان کتاب.

طباطبایی، محمدحسین. 1427ق، تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث والقرآن، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.

طباطبایی، محمدحسین. 1374ش، ترجمه تفسیر المیزان، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

عابدی، احمد. 1381ش، نگاهی به تعلیقات علامه طباطبایی بر بحار الأنوار، در مرزبان وحی و خرد: یادنامه مرحوم علامه سیدمحمدحسین طباطبایی قدّس سرّه، قم: بوستان کتاب.

قندوزی، سلیمان بن ابراهیم. بی‌تا، ینابیع‏ المودّة، بیروت: مؤسسة الأعلمی.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1367ش، کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

کمالی دزفولی، علی. 1383ش، قانون تفسیر، تهران: کتابخانه صدر.

گلی زوراره، غلامرضا. 1375ش، جرعه های جانبخش: فرازهایی‌ از زندگی‌ علامه‌ طباطبایی‌ علیه‌السلام‌ و اساتید و شاگردان‌ آن‌ مفسر عالیقدر، قم: حضور.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. 1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

مروتی، سهراب. 1381ش، پژوهشى پیرامون تاریخ تفسیر قرآن، تهران: نشر رمز.

مصباح یزدی، محمدتقی. 1386ش، معارف قرآن(1-3)، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

مهدوی راد، محمد علی. 1382ش، آفاق تفسیر مقالات و مقولاتى در تفسیر پژوهى، تهران: هستی نما.

نقی پور فر، ولی الله. 1381ش، پژوهشى پیرامون تدبر در قرآن‏، چاپ چهارم، تهران: بی نا.

هاشمی، فاطمه. 1387ش، بررسى صحت و اعتبار روایات تفسیر منسوب به امام عسکرى، چاپ دوم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

 

مقالات

آرام، محمد رضا. بهار 1391ش، «فضایل اهل بیت(ع) در تفسیر المیزان»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال دوم، شماره 9.

صمدی، روح الله و علی حسین احتشامی. «روش علامه طباطبایی(ره) با روایات تفسیری نقل به معنا»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال یازدهم، شماره 41، بهار 1399.

فقیه ایمانی، سیدمحمدرضا و عباس مصلایی­پور. بهار و تابستان 1393ش، «روش علامه طباطبایی در تفسیر «البیان فی موافقة بین الحدیث والقرآن» در مقایسه اجمالی با تفسیر «المیزان»»، نشریه پژوهش­های قرآن و حدیث، سال چهل و هفتم، شماره یکم.

مؤدب، رضا و علیرضا شایق. پاییز و زمستان 1397، «بررسی انتقادی مبنای علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی درباره استقلال قرآن و تأثیر آن در کاربرد روایات تفسیری»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 23.

Holy Quran.

Nahj al-Balaghah.

Ibn Babwiyeh, Muhammad bin Ali. 2019, Al-Tawhid, Qom: Teachers University.

Ayazi, Muhammad Ali. 2002, Qur'an, Eternal Book Jawidan, Rasht: Mobin Press

Babaii, Ali-Akbar. 2002., Interpretive Schools, Tehran: SAMT publications.

Bahrani, Hashem. 1416 BC, Al-Burhan fi Tafsir Al-Qur’an, investigation: Department of Islamic Studies, Tehran: Bonyad e Be’that

Jalalian, Habibullah 1999, History of the Interpretation of Holy Quran, Tehran: Osweh Publications.

Javadi Amoli, Abdullah 2009, Tafsir Tasnim, vol. 1, reseaqrcher: Ali Eslami, Qom: Asra Publishing.

Hosseini Tehrani, Mohammad Hossein 2015, Shining Sun, 14^th edition, Mashhad: Allameh Tabatabai Publications.

Hosseini Tehrani, Mohammad Hossein 1421 AH, Light of Quran’s Kingdom, second edition, Mashhad: Noor Malakout Quran Publications.

Hakim, Muhammad Taqi. 1418 BC., General Fundamentals of Comparative Jurisprudence, Qom: Majma’ Jahani Ahl al-Bayt.

Hawi, Saeed. 1412 BC, The Basis of Interpretation, Cairo: Dar al-Salaam.

Khoei, Abul-Qasim. 1417 BC, The Path of Salvation, Dar Al-I'tisam for Printing and Publishing.

Rajabi, Mahmoud 2002, Anthropology, Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute.

Rostami, Ali Akbar. 2001, Pathology and methodology of interpretation of Innocents. Mobin book.

Shakir, Mohammad Kazem 2003, Principles and methods of interpretation, Qom: Central World of Islamic Sciences.

Shafi'ian, Ruhollah. 2013, the method of interpreting Quran to Qur'an from the perspective of Allameh Tabatabai, , based on the lessons of Hajj Sheikh Mohammad Hassan Vakili, Mashhad: Institute for Strategic Studies of Islamic Sciences and Education.

Tabatabai, Mohammad Hussein 2011, Al-Mizan in the Interpretation of Holy Quran, Second Edition, Beirut: Scientific Foundation for Publications.

Tabatabai, Mohammad Hussein 2012, Quran in Islam, 6^th edition, Qom: Bagh e Ketab

Tabatabai, Mohammad Hussein 1427 AH, interpretation of the statement in the agreement between Hadith and Holy Quran, Beirut: Dar al-Ta'rif for publications.

Tabatabai, Mohammad Hussein 1995, Translation of Al-Mizan Interpretation, fifth edition, Qom: Qom Seminary Teachers Association.

Abedi, Ahmad 2002, A Look at Allameh Tabatabai's Comments on the Sea of ​​Lights, in the Border of Revelation and Wisdom: Memoirs of the late Allameh Seyyed Mohammad Hossein Tabatabai Quds Sorah, Qom: Bagh – e Ketab

Ghandouzi, Suleiman bin Ibrahim. Yanabi Al-Mawda, Beirut: Scientific Foundation.

Kalini, Muhammad ibn Ya'qub 1988, Kafi, research by Ali Akbar Ghaffari, Tehran: Islamic Bookstore.

Kamali Dezfuli, Ali. 2004, Law of Interpretation, Tehran: Sadr Library.

Goli Zourareh, Gholamreza. 1996, Side effects: Phrases from the life of Allameh Tabatabai, and his professors and students, the great commentator, Qom: Hozoor

Majlesi, Muhammad Baqer bin Muhammad Taqi 1403 AH, Behar Al-Anwar Al-Jame'a for the news of the Innocents, second edition, Beirut: Dar Al-Ihyaa Al-Tarath Al-Arabi.

Morovvati, Sohrab 2002, Research on the History of Quranic Interpretation, Tehran: Ramz Publishing.

Mesbah Yazdi, Mohammad Taqi 2007, Maaref Quran (1-3), Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute.

Mahdavi Rad, Mohammad Ali. 2003, Horizons of Interpretation of Articles and Categories in Interpretation Research, Tehran: Hasti Nama.

Naghipour Far, Waliullah. 2002, Research on Contemplation in the Quran, 4^th Edition, Tehran:

Hashemi, Fatemeh 2008, A Study of the Accuracy and Validity of Tafsir Narrations Attributed to Imam Askari, Second Edition, Mashhad: Islamic Research Foundation.

 

Articles

Aram, Mohammad Reza Spring 2012, "The Virtues of the Ahl al-Bayt (AS) in the Interpretation of Al-Mizan", Quarterly Journal of Quranic Studies, Second Year, No. 9.

Samadi, Ruhollah and Ali Hossein Ehteshami. "Allameh Tabatabai's method with interpretive narrations quoted in meaning", Quarterly Journal of Quranic Studies, Year 11, Spring 1399.

Faqih Imani, Seyed Mohammad Reza and Abbas Mosalaei-Pour. 2014, Spring and Summer, "Allama Tabatabai's method in interpreting" Al-Bayan fi Mawaqifah between Al-Hadith and Qur'an "in a brief comparison with the interpretation of" Al-Mizan ", Journal of Quran and Hadith Research, 47^th year, No. 1.

Modab, Reza and Alireza Shayek, 2018, Fall and Winter of, "A Critical Study of the Basis of Allameh Tabatabai and Ayatollah Javadi Amoli on the Independence of Holy Quran and its Impact on the Application of Interpretive Narrations", Journal of Quran and Hadith, No. 23.