یکی از مباحث مهم پیرامون تفسیر المیزان نقش و جایگاه روایات است. دیدگاه اثربخشی روایات بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی در میان سایر نظرات قابل تأمل است. پژوهش پیرامون این دیدگاه به خاطر جایگاه تفسیر علامه طباطبایی و رفع ابهامات پیرامون این تفسیر و روش قرآن به قرآن ضرورت د چکیده کامل
یکی از مباحث مهم پیرامون تفسیر المیزان نقش و جایگاه روایات است. دیدگاه اثربخشی روایات بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی در میان سایر نظرات قابل تأمل است. پژوهش پیرامون این دیدگاه به خاطر جایگاه تفسیر علامه طباطبایی و رفع ابهامات پیرامون این تفسیر و روش قرآن به قرآن ضرورت دارد و از این جهت که این دیدگاه مورد تحلیل قرار گرفته و مبانی و شواهد اثربخشی روایات استخراج شده است دارای نوآوری است. یکسان بودن حقیقت ولایت با قرآن از حیث صدق، عدم افتراق قرآن از عترت، مبیّن قرآن بودن اهل بیت، حجیت سنت و بیانات معصومان، عدم دسترسی به بلندای معارف جز مطهرون، نگارش تفسیرالبیان فی الموافقة بین الحدیث والقرآن قبل از تفسیر المیزان، تدریس و تعلیقه بر احادیث بحار الأنوار، نگارش تفاسیر موضوعی بر اساس روایات، هماهنگی نظرات علامه با روایات در تفسیر المیزان از مهم ترین مبانی و شواهد اثربخشی روایات بر نظرات تفسیری علامه طباطبایی(ره) است. مبانی و شواهد ارائه شده نشان از اثربخشی مستقیم و با واسطه روایات بر نظرات تفسیری علامه داشته است.
پرونده مقاله
از تفاسیر مشهور و مورد توجه روایی شیعه، نورالثقلین است که مفسر در آن با نقل روایات اهل بیت(ع) و بعضاً صحابه، به تفسیر آیات قرآن پرداخته است. اثرپذیری حویزی، از گرایشات اخباریگری، باعث شده که بدون توجه به سند و متن و بررسی صحت و سقم آن، احادیثی را نقل کند که گاهاً متناق چکیده کامل
از تفاسیر مشهور و مورد توجه روایی شیعه، نورالثقلین است که مفسر در آن با نقل روایات اهل بیت(ع) و بعضاً صحابه، به تفسیر آیات قرآن پرداخته است. اثرپذیری حویزی، از گرایشات اخباریگری، باعث شده که بدون توجه به سند و متن و بررسی صحت و سقم آن، احادیثی را نقل کند که گاهاً متناقض بوده و منجر به نسبتدادن دیدگاههای متفاوت در یک موضوع به ائمه(ع) و در نتیجه سردرگمی مخاطب شود. البته مفسر خود به این موضوع در تفسیر اذعان داشته، اما در رفع آن نکوشیده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش با بکارگیری روش کتابخانهای، تجزیه و تحلیل دادهها ضمن استخراج روایات تفسیری متناقض، به ارزیابی و تحلیل آن پرداخته و به این نتیجه دستیافته-ایم که از حدود 6418 روایت منقول از ائمه (ع) در 15 جزء ابتدایی قرآن این تفسیر، 19% (حدود 1200 روایت) مشمول موارد تفاوتهای ظاهری بوده که اکثراً با روشهای جمع ظاهری حل میشود. در نهایت حدود 2/7 % آن شامل تناقضات میباشد که غالباً با معیارهایی همچون تطابق با قرآن، سایر روایات، عقل، گفتار مفسران، ترجیح سند و... قابل حل است.
پرونده مقاله
تفسیر صافی یکی از تفاسیر مهم شیعه در قرن یازدهم است. فیض کاشانی گذشته از اجتهاد در روش و گرایش تفسیر صافی، در گزینش منابع و روایات آن نیز اجتهاد نموده است. زیرا از یک سو روایات را از برخی منابع روایی امامیه انتخاب کرده و از سوی دیگر با توجه به حجم تفسیر صافی، وی در صدد چکیده کامل
تفسیر صافی یکی از تفاسیر مهم شیعه در قرن یازدهم است. فیض کاشانی گذشته از اجتهاد در روش و گرایش تفسیر صافی، در گزینش منابع و روایات آن نیز اجتهاد نموده است. زیرا از یک سو روایات را از برخی منابع روایی امامیه انتخاب کرده و از سوی دیگر با توجه به حجم تفسیر صافی، وی در صدد جمع آوری همه روایات تفسیری در آن نبوده است. فیض، روایات تفسیری را بر اساس ملاکهایی چون اهتمام به نقل از معصوم(ع) در منابع شیعه، مرتبط بودن با آیه، اهتمام به نقل از راویان موثق، توجه به صحت نقل از معصوم(ع)، عدم تنافی با عقل و عدم تنافی با شأن و عصمت انبیا(ع) انتخاب کرده و برای نقل، روشهایی همچون نقل کامل روایت، تلخیص، تقطیع مناسب، حذف سند، تشکیل خانواده حدیث، حذف تکرار و اشاره به روایات مشابه و نقل به معنا را به کار برده که در مواردی هم عملکرد او با برخی از ملاکهایش سازگاری ندارد.
پرونده مقاله
هدف از پژوهش حاضر، گونهشناسی و دستهبندی روایات با کارکرد تاریخی در تفسیر مجمعالبیان است. الگوی مورد استفاده در این مقاله، گونهشناسی مبتنی بر روش است. گونهشناسی مبتنی بر روش در حوزۀ تفسیر قرآن الگویی است که با توجه به سه نوع رویکرد رابطهنگرانه، کارکردگرایانه و ساخ چکیده کامل
هدف از پژوهش حاضر، گونهشناسی و دستهبندی روایات با کارکرد تاریخی در تفسیر مجمعالبیان است. الگوی مورد استفاده در این مقاله، گونهشناسی مبتنی بر روش است. گونهشناسی مبتنی بر روش در حوزۀ تفسیر قرآن الگویی است که با توجه به سه نوع رویکرد رابطهنگرانه، کارکردگرایانه و ساختارگرایانۀ دانشمندان علوم حدیث به گونهبندی و تحلیل گونهها میپردازد. در مطالعۀ حاضر این نوع از گونهشناسی رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به سنخشناسی کارکردگرا در روایات دارد. بر همین اساس سه دسته روایت ــ شامل روایات ترتیب نزول سورهها، روایات اسباب نزول و حاکی از فضای صدور سورهها، و روایات حکایتکنندۀ جزئیات قصص و داستانهای انبیاء و اقوام پیشینــ تحت عنوان کارکرد تاریخی روایات گونهبندی و تحلیل میشوند. نتایج این مطالعه نشان میدهد روایات ترتیب نزول و بخش عمدۀ روایات اسباب نزول حاوی اطلاعاتی است از وقایع تاریخی یا وقایعی که در شکلگیری تاریخ بعد از اسلام اهمیت داشتهاند. همچنین، روایات حکایتکننده جزئیات قصص، شامل 308 روایت است که با توجه به کارکرد تاریخی آنها در 9 نوع مختلف قابل دستهبندی است.
پرونده مقاله
از نظر تاریخی، مهمترین مسئلهای که پس از پیامبر(ص) مورد بحث و گفتوگوی مسلمانان قرار گرفته، مسأله امامت است؛ و اندیشمندان برای اثبات مسأله امامت و جانشینی پیامبر(ص)، به دلایل کلامی، تاریخی و نیز آیات قرآن کریم استشهاد کردهاند، که یکی از مهمترین این آیات، آیه ابتلای ح چکیده کامل
از نظر تاریخی، مهمترین مسئلهای که پس از پیامبر(ص) مورد بحث و گفتوگوی مسلمانان قرار گرفته، مسأله امامت است؛ و اندیشمندان برای اثبات مسأله امامت و جانشینی پیامبر(ص)، به دلایل کلامی، تاریخی و نیز آیات قرآن کریم استشهاد کردهاند، که یکی از مهمترین این آیات، آیه ابتلای حضرت ابراهیم(ع) یا آیۀ امامت میباشد. از سوی دیگر، برای بررسی مسأله امامت، دو روش قابل پیگیری است: 1ـ تبیین مفهوم امامت به وسیله آیات قرآن با مختصات پیشینی در صدر اسلام. 2ـ تبیین مفهوم امامت به وسیله آیات قرآن با مختصات و مفاهیم ایجاد شده متأخر و جدید. بنابراین لازم است تا وضعیت استنادات به آیه ابتلای ابراهیم برای مسأله امامت، در روایات امامیه روشن شود. در پژوهش پیشرو، با توجه به این سؤالات: 1ـ ذیل آیه ابتلای ابراهیم، چه تعداد روایت از معصومین(ع) در منابع حدیثی و روایی ذکر شده است؟ 2ـ وضعیت محتوای متنی آنها و تشابه و تکرار روایات ذیل آیه ابتلای ابراهیم چگونه است؟ 3ـ آیا روایات ذیل آیه ابتلای ابراهیم، پیرامون مسأله امامت به معنای رایج امروزی میباشد و این مسأله را پشتیبانی میکند؟؛ به روایات ذیل آیه ابتلای ابراهیم پرداخته شده است. در نهایت، روشن گشت که روایات اندکی ذیل آیه 124 بقره موجود هستند؛ که البته بیشتر آنها (جز چند مورد که مشکوک هستند،) اشارهای به مسأله امامت عامه و خاصه مورد نظر ما شیعیانِ معاصر ندارند؛ و به نوعی، روایاتِ تفسیری با موضوعی جدای از اصل امامت میباشند.
پرونده مقاله
چکیده بحث پیرامون حجیت خبر واحد و به تبع آن حجیت خبر واحد تفسیری از مباحث مهم و بحث بر انگیز ، در حوزه علم اصول و اصول تفسیر است ، که از قدمت بسیاری برخوردار بوده و مباحث و آراء متعددی پیرامون آن بیان شده است ، بحث از حجیت خبر واحد و عدم ان در علم اصول می تواند بر فتاوا چکیده کامل
چکیده بحث پیرامون حجیت خبر واحد و به تبع آن حجیت خبر واحد تفسیری از مباحث مهم و بحث بر انگیز ، در حوزه علم اصول و اصول تفسیر است ، که از قدمت بسیاری برخوردار بوده و مباحث و آراء متعددی پیرامون آن بیان شده است ، بحث از حجیت خبر واحد و عدم ان در علم اصول می تواند بر فتاوای یک مجتهد تاثیر گذار باشد چنانچه بحث از حجیت خبر واحد تفسیری از آن جهت که در تفسیر حجیت دارد یا خیر می تواند در مبنای مفسر تأثیر گذار باشد ؛کسانی که حجیت خبر واحد را به دلیل تعبدی و سیره عقلاء می پذیرند از منابع بیشتری در تفسیر برخوردار هستند و دست باز تری در تفسیر آیات قرآن دارند تا کسانی که حجیت خبر واحد را نمی پذیرند. مرحوم امام خمینی ( ره ) در مباحث اصولی و فقه الحدیثی خود ضمن قبول حجیت خبر واحد بر اساس سیره عقلاء، در مورد حجیت خبر واحد تفسیری ، آراء و نظرات مختلفی دارند که با بررسی دیدگاه های ایشان به دنبال آن هستیم تا دیدگاه ایشان را در این زمینه مطرح و نتیجه گیری نماییم .واژگان کلیدی : حجیت ، خبر واحد ، روایات تفسیری ، سیره عقلاء ،
پرونده مقاله
در این مقاله سعی شده است تا مبنای اصولی و نظری علامه طباطبایی در مورد حجیت و اعتبار اخبار- اعم از روایات پیامبر(ص)، اهل بیت(ع) و صحابیان و تابعیان- و نیز سلوک عملی ایشان در بحثهای روایی تفسیر المیزان مورد بررسی قرارگیرد؛ تقریبا همة مواردی را که علامه، بحثی هرچند مختصر چکیده کامل
در این مقاله سعی شده است تا مبنای اصولی و نظری علامه طباطبایی در مورد حجیت و اعتبار اخبار- اعم از روایات پیامبر(ص)، اهل بیت(ع) و صحابیان و تابعیان- و نیز سلوک عملی ایشان در بحثهای روایی تفسیر المیزان مورد بررسی قرارگیرد؛ تقریبا همة مواردی را که علامه، بحثی هرچند مختصر دربارة اعتبار و یا عدم اعتبار اخبار آحاد، سند روایات و یا راویان واقع در اثنای سند انجام داده، بررسی و کاربردهای آنها در ابعاد گوناگون فقهی و غیر فقهی مشخص گردیده است. گرچه شیوة علامه و بنای اصلی و فراگیر وی، عدم ذکر اسانید روایات و نقد محتوایی آنهاست؛ در برخورد با اسناد، گاه سند روایات را بهطور کامل و گاهی فقط نام آخرین راوی را یادآور شده، روایت را به مصدر اصلی آن ارجاع داده و احیانا به جرح و تضعیف راویان نیز پرداخته است؛ اخبار آحاد را در غیر مسائل فقهی حجت ندانسته، با روایات اسباب نزول، به سبب فراوانی جعل و تحریف با احتیاط برخورد نموده و راویان اهل کتاب را عامل اصلی نفوذ اسرائیلیات به ساحت تفسیر تلقی کرده است.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد