ساحت های وجودی و رابطه با «خود» در قرآن
محورهای موضوعی : نامه الهیات
بخشعلی قنبری
1
(دانشیار و عضو گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی)
مژگان محمدی
2
(استادیار و عضو هیئت علمی گروه الاهیات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی)
کلید واژه: انسان, رابطه, معرفت, قرآن, روان, خود, کردار,
چکیده مقاله :
مراد این نوشته از خود معنای عام نفس است نه نفس خاصی مانند اماره یا لوامه. از این نظر می توان گفت که شامل همه آنهاست. به همین دلیل نتایج این رابطه می تواند اعلی یا اسفل باشد. رابطه همواره معطوف به دیگران است اما رابطه با خود(معطوف به خود) از ویژگی های انسان است و سایر موجودات نمی توانند با خود رابطه برقرار کنند و تنها انسان می تواند در عین اینکه می داند غیر از خود موجود دیگری در میان نیست، با خود رابطه برقرار کند؛ خودشناسی و خودکاوی کند (ساحت معرفت)؛ خود را دوست یا دشمن بدارد (ساحت روان)؛ له یا علیه خود چیزی بخواهد(ساحت اراده)؛ با خود سخن گوید(ساحت گفتار) و یا له یا علیه خود کاری انجام دهد (ساحت کردار). بسیار بعید است که حیوانات خود را تشویق کنند اما انسان تنها موجودی است که می تواند با خود چنین تعاملی داشته باشد. قرآن کریم بعد از رابطه با خدا بیشترین توجهات را به این رابطه معطوف داشته است. انسان از طریق این رابطه می تواند به تکامل روحی دست یافته و به اوج بندگی خدا برسد؛ زیرا در سایه چنین رابطه ای است که انسان به زوایای روح و روان خود پی می برد و درک می کند که خودنگهداری در تکامل وی نقش مهمی ایفا می کند. این رابطه می تواند در ساحت های پنج گانه معرفت/عقل، روان(شامل احساسات، عواطف و هیجانات)، اراده، گفتار و کردار محقق شود. چیستی و چگونگی تحقق این روابط در وجود انسان می تواند آثاری را در انسان پدید آورند. از جمله این آثار خویشتنداری و فرو خوردن خشم است. ضمن اینکه انسان در سایه ایجاد رابطه با خود در ساحت کردار می تواند اعمالی انجام بدهد که موجب ارتقای روحی اش شود. علاوه بر این ها، انسان از طریق رابطه با خود می تواند به فلسفه آفرینش خود پی برده و بخش قابل توجهی از حیات طیبه را حاصل نماید و در اثر استمرار رابطه با خود می تواند مطلوبهای اخلاقی، دینی، روانشناختی و عرفانی را حاصل نماید.
The meaning of this writing is "self", the general meaning of the soul, not a specific soul such as amara or lavameh. In this sense, it can be said that it includes all of them. For this reason, the results of this relationship can be high or low. Relationship is always directed to others, but the relationship with oneself (self-directed) is one of the characteristics of human beings and other beings can not establish a relationship with themselves, and only human beings can know that there is no other being other than themselves. , To relate to himself; Self-knowledge and self-exploration (field of knowledge); Consider himself a friend or an enemy (mental field); To ask for or against something (the realm of the will); Speak to oneself (field of speech) or do something for or against oneself (field of action). It is very unlikely that animals will encourage themselves, but humans are the only creatures that can interact with themselves. The Holy Qur'an, after its relationship with God, has paid the most attention to this relationship. Through this relationship, man can achieve spiritual development and reach the peak of serving God; Because it is in the shadow of such a relationship that man realizes the angles of his soul and psyche and realizes that self-preservation plays an important role in his development. This relationship can be realized in the five areas of knowledge / intellect, psyche (including emotions, feelings and emotions), will, speech and action. What and how these relationships are realized in human beings can create effects in human beings. These include self-control and anger suppression. At the same time, in the shadow of establishing a relationship with oneself in the field of action, human beings can perform actions that promote their morale. In addition, through the relationship with man, man can understand the philosophy of his creation and achieve a significant part of good life, and as a result of the continuation of the relationship with himself can achieve moral, religious, psychological and mystical desires. N.
_||_
