مسئله‌ی طلاق با بیان ظرائف بلاغی اسالیب شرط در قرآن کریم

محورهای موضوعی : زن و خانواده

حمداله جعفرپور ¹ , علی رضائی ² , محمدعلی ربی پور ³

1 - دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، واحد خوی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، خوی ، ایران
2 - استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد خوی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، خوی ، ایران. ( نویسنده مسئول )
3 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز ، ایران

تاریخ دریافت : 1400/12/17 تاریخ پذیرش : 1401/03/18 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: قرآن کریم, حقوق زن, عدّه, اسلوب شرط, بلاغت طلاق,

چکیده مقاله :

طلاق و عدم توجه به حقوق زن از آسیب‌های مهم اجتماعی می‌باشد که به دنبال آن بسا خانواده فرو می‌پاشد این پدیده هم مانند هر پدیده اجتماعی علل و عواملی دارد، که باید شناسایی و بررسی گردد، تحقیق حاضر در تحلیل این مسئله تلاش کرده است با استفاده از منابع کتاب خانه‌ای و بر ‌مبنای آموزه‌های قرآن کریم در سوره طلاق، بقره و نساء با روش توصیفی - تحلیلی و تبیین آیات طلاق و حقوق زنان در زمان عده طلاق را بررسی کرده و ظرائف بلاغی اسالیب شرط در آیات طلاق را که چرا با ادات و اسلوب شرط بیان شده است تبیین کند، نتایج تحقیق حاکی از آن است که بیان آیات طلاق و بیان حقوق زنان به لحاظ زبان شناختی با اسلوب شرط از ظرائف خاصی بر خوردار است جایی که اگر مضمون جمله شک یا نادر الوقوع باشد ((اِن)) و در صورت قطعی ((اذا)) و در صورت فراگیر و عمومیت داشتن با ((مَن)) قید خورده است. در قرآن رعایت تقوا طلاق باعث توسعه زندگی می‌گردد. همچنین عدّه، سبب حفظ حریم زوجیّت در اسلام و عدم اختلاف نفقه و نسبت فرزند به پدر را نشان می‌دهد، ازطرفی هم مهلتی برای بازگشت به زندگی می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Divorce and disregard for women''s rights are important social ills that often lead to the collapse of the family. This phenomenon, like any social phenomenon, has causes and factors. Which should be identified and examined, the present study in the analysis of this issue has tried to use library sources and based on the teachings of the Holy Quran in Surah Divorce, Baqarah and Nisa by descriptive-analytical method and explaining the verses of divorce and women''s rights at the time of divorce and examining the rhetorical subtleties of the conditions of the condition in the verses of divorce and why it is stated with the conditions of the condition, The results of the research indicate that the expression of the verses of divorce and the expression of women''s rights linguistically with the style of the condition has certain nuances where if the subject of the sentence is doubtful or rare (in) and in the definite case ((if) ) And in case of comprehensiveness and generality, it is mentioned with ((I)) In the Qur''an, by observing piety, divorce develops life. Also, ''iddah shows the reason for maintaining the sanctity of marriage in Islam and the absence of alimony and the relationship between the child and the father, on the other hand, it is a deadline for returning to life.

منابع و مأخذ:

1. قرآن کریم


2. ابن تیمه، احمد، (1432 هـ)، تفسیر شیخ‌الاسلام ابن تیمه، به تحقیق اقبال احمد الاعظمی ، ج اول ناشر: داراابن الجزری


3. ابن تیمه، سعدی ، عبدالرحمن بن ناصر (1422)، تفسیر الکریم الرحمن فی تفسیر کلام المنان، ج دوم دارالسلام، ریاض.


4. ابن جزی، محمد بن احمد، التسهیل لعلوم التنزیل، 1995 م، ناشر، خانه کتاب‌های علمی.


5. ابن حبان، (1414)، صحیح ابن حبان به ترتیب ابن بلبان، چ 2، تحقیق شعیب الأرنؤوط، ج 1 بیروت، مؤسسة الرسالة.


6. ابن عاشور، محمد، (1984 م)، التحریر و التنویر فی تفسیر القرآن، ج 14، تونس ، نشر الدار التونسیه


7. ابن فارس، ابوالحسن احمد بن زکریا الرازی (2008 م)، مقایس اللغه، ج 3، بیروت: دارالکتب العلمیة.


8. ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو (1419) تفسیر القرآن العظیم، ج 2، بیروت، دارالکتب العلمیه.


9. ابن منظور، محمد بن مکرم (1988 م)، لسان العرب، بیروت، ج 12، دار احیاء التراث العربی.


10. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1376)، روض الجنان، ج 12ناشر: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مشهد.


11. ابوموسی، محمدبن ابی بکر ، المجموع المغیث فی غریبی القرآن و الحدیث به تحقیق عبدالکریم العزباوی ، 1986، ج 4 ، چ اول


12. تفتازانی، سعدالدین مسعود بن عمر ، شرح التلویح علی التوضیح، ج 2، ناشر. دارالکتب علمیه ، لبنان و بیروت 1991


13. جوهری، اسماعیل بل حماد (1407 ق)، الصحاح تاج اللغة، ، بیروت؛ دارالعلم العربی ج اول ، 2008 م


14. خان آبادی ، مهدی ، ازدواج و خانواده ، انتشارات آوای نور تهران . 1394


15. زمخشری، محمود بن عمر ، کشاف، ج 2، چ 3، بیروت، دارالکتاب العربی،


16. سعدی ، عبدالرحمن ، (1388) تفسیر تیسیر الکریم الرحمن ، ترجمه محمدگل گمشاد زهی ، ج 3 ، نشر ، احسان ، چ 1


17. شمس مستوفی ، آریا ، کودکان فراموش شده ، (1376) تهران ، انتشارات همشری


18. شوکانی، محمد بن علی (متوفای: 1250 هـ) فتح القدیر، ج 2، چ اول، 1414 هـ، درالکلم الطیب، بیروت.


19. صابونی، محمدعلی، (1400 ق)، روائع البیان تفسیر آیات الأحکام، ج 2، چ سوم، ناشر: مؤسسه مناهل العرفان، بیروت.


20. صافی، محمود، ، الجدول فی اِعراب القرآن، ج 4 ، چ 1 ، ایران ، نشر احسان


21. صفائی امامی، اسدالله (1391)، چ 12، حقوق خانواده، ناشر: مؤسسه چاپ و نشر دانشگاه تهران.


22. طباطبایی، محمدحسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمد باقر همدانی، ج 5 ، نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، دفترنشر اسلامی ، قم ، ایران ، 1378چاپ پنجم، بنیاد علمی فرهنگی، علامه طباطبائی.


23. طبرسی، فضل بن حسن، (1377)، مجمع البیان، ج 5 ، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، مدیریت حوزه علمیه قم.


24. طبرسی ، فضل بن حسین ، الوجیز فی تفسیرالکتاب العزیز، چ2، 2002م ، بیروت ، لبنان


25. طبری، محمدبن جریر، (1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 7 ، چ 3، تهران، انتشارات ناصرخسرو.


26. طنطاوی، سید محمد ، التفسیر الوسیط، ج 14 ، چ اول، ناشر، دار نهضت مصر، قاهره، مصر. چ 1973 م


27. فخررازی، محمدبن عمر، (1420)، التفسیر الکبیر، ج 16، چ 3، بیروت، دار احیاء التراث العلمی.


28. رازی ، ابوالفتح ، (1371) روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القران ، ج 11، چ 1، مشهد ، ایران


29. قدیری ، فاطمه ، اثرات و عوامل موثر بر طلاق ، چ 1 ، ایران ، نیشابور ، 1382


30. قرائتی، محسن (1374)، تفسیر نور، ج 7 ، چ 11، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.


31. مخزومی، مهدی، فی‌النحو العربی، 1986 م، چ 2 ، دارالرائد العربی، بیروت، لبنان.


32. المراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، ج 15 ، چ اول، ناشر: دار احیاء التراث العربی.


33. مقدسی، ابومحمد ، روضة الناظر و جنه المناظر فی اصول الفقه، ج 5، چ 2، 1423ه. ق . ناشر: مکتبه الرشد، ریاض


34. مکارم شیرازی ، ناصر و همکاران ، تفسیرنمونه : 1380 ش ، ج 24 ، چ 33، تهران ، ایران .


35. نسفی، عبدالله ابن احمد 1433، مدارک التنزیل و حقائق التأویل،ج 4 ، چ اول، ناشر، دارالنقائس، بیروت، لبنان.


36. هاشمی، احمد، جواهر البلاغه، چ 6، سال چاپ 1392، ناشر الهام، تهران.

 

1. Karim Quran


2. Ibn Taymiyyah, Ahmad, (1432 AH), Tafsir Shaykh al-Islam Ibn Taymiyyah, by Iqbal Ahmad al-Azami, Vol..1.


3. Ibn Taymiyyah, Abdul Rahman Ibn Nasser Saadi (1422), Tafsir Al-Karim Al-Rahman Fi Tafsir Kalam Al-Mannan, Dar Al-Salam, Riyadh.


4. Ibn Jazi, Muhammad ibn Ahmad, Al-Tasheel for the sciences of reduction, 1995, publisher, House of Scientific Books.


5. Ibn Habban, (1414), Sahih Ibn Habban in the order of Ibn Balban, Vol. 2, Shoaib Al-Arnout Research, Beirut, Al-Risalah Foundation.


6. Ibn Ashour, Muhammad, (1984), Tahrir and Enlightenment in the Interpretation of the Qur''an, Tunisia, published by Al-Dar Al-Tunisia


7. Ibn Faris, Abu al-Hassan Ahmad ibn Zakaria al-Razi (2008), Comparison of languages, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya.


8. Ibn Kathir, Ismail Ibn Amr (1419) Tafsir Al-Quran Al-Azeem, Beirut, Dar Al-Kitab Al-Almiyeh.


9. Ibn Manzoor, Muhammad ibn Makram (1988), Language of the Arabs, Beirut, House of the Revival of Arab Heritage.


10. Abolfotuh Razi, Hussein Ibn Ali (1997), Rawd al-Jannan, Publisher: Islamic ResearVol.Foundation, Mashhad.


11. Abu Musa, Muhammad ibn Abi Bakr, Al-Maghith Almamu in Gharibi Al-Quran and Hadith by Abdul Karim Al-Azbawi, 1986, Vol. 1.


12. Taftazani, Sa''ad al-Din Mas''ud ibn Umar, Sharh al-Talwih al-Tawzih, publisher. Theological Library, Lebanon and Beirut 1991


13. Johari, Ismail Bel Hammad (1407 AH), Al-Sahah Taj Al-Lingha, Beirut; Dar Al-Alam Al-Arabi Vol.ume I 2008


14. Zamakhshari, Mahmoud Ibn Omar, Kashaf, Vol.3, Beirut, Dar Al-Kitab Al-Arabi,


15. Shokani, Muhammad ibn Ali (died: 1250 AH) Fatah al-Qadir, first quarter, 1414 AH, in Al-Kalam al-Tayyib, Beirut.


16. Sabuni, Mohammad Ali, (1400 AH), Narrations of the statement, interpretation of the verses of the rulings, Vol. 3.


17. Safi, Mahmoud,, The table in the Arabs of the Qur''an, Vol.1, Iran, Ehsan Publishing


18. Safaei Emami, Assadollah (2012), Vol.12, Family Law, Publisher: Tehran University Publishing Institute.


19. Tabatabai, Mohammad Hussein, (1417), Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, translated by Seyyed Mohammad Baqer Hamedani, Qom Seminary Teachers Association Publishing House, Islamic Publishing Office, Qom, Iran, 1999 Fifth Edition, Scientific and Cultural Foundation, Allameh Tabatabai.


20. Tabarsi, Fazl Ibn Hassan, (1998), Majma ''al-Bayan, Tehran, University of Tehran Press, Qom Seminary Management.


21. Tabari, Mohammad Ibn Jarir, (1412), Jame ''al-Bayan fi Tafsir al-Quran, Vol.3, Tehran, Naser Khosrow Publications.


22. Tantawi, Sayyid Muhammad, Al-Tafsir Al-Wasit, M 1973 ch.


23. Fakhr Razi, Muhammad ibn Umar, (1420), Tafsir al-Kabir, Vol. 3, Beirut, Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Alami.


24. Qaraati, Mohsen (1374), Tafsir Noor, Vol.11, Tehran, Cultural Center of Quranic Lessons.


25. Makhzumi, Al-Mahdi, Fi al-Nahw al-Arabi, 1986, Dar al-Raid al-Arabi, Beirut, Lebanon.


26. Al-Maraghi, Ahmad Mustafa, Tafsir Al-Maraghi, Vol.1, Publisher: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.


27. Moghaddasi, Rawdat al-Nazir wa Jannat al-Manazer fi Usul al-Fiqh, Publisher: Maktab al-Rashad, Riyadh.


28. Nasafi, Abdullah Ibn Ahmad 1433, Evidence of Revelation and the Facts of Interpretation, Vol.. I, Publisher, Dar al-Naqais, Beirut, Lebanon.


29. Al-Hashimi, Ahmad, Jawahar al-Balaghah, Vol. 6, published in 2013, Elham Publisher, Tehran.


30. Tabarsi, Fadl Ibn Hussein, Al-Wajiz Fi Tafsir Al-Kitab Al-Aziz, Vol.2, 2002, Beirut, Lebanon..


31. Makari Shirazi, Nasser et al., Sample Interpretation, 2001, Tehran _ Iran, Vol.33.


32. Fakhr Razi, Mohammad Ibn Omar, (1376) Rawd al-Jannan and Ruh al-Jannan in Tafsir al-Quran, Mashhad – Iran.


33. Saadi, Abdul Rahman, (2009) Translated by Mohammad Gol Gomshad Zehi, Nashr, Ehsan, Vol.1.


34. Shams Mostofi, Aria, Forgotten Children, (1997) Tehran, Hamshari Publications


35. Ghadiri, Fatemeh, Effects and Factors Affecting Divorce, Iran, Neishabour, 2003


36. Khanabadi, Mehdi, Marriage and Family, Avae Noor Publications, Tehran. 1394