بررسی و نقد نظریه دکتر سُها درباره شبهه تبعیض به زنان در برداشت از آیه 32 سوره نساء

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

حسن خلیلی چلبیانلو ¹ (دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران)
صدرا علی پور ² (استادیار گروه معارف اسلامی، واحد ماکو، دانشگاه آزاد اسلامی، ماکو، ایران)
رضا میرزایی ملکی سرای ³ (استادیار گروه معارف اسلامی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران)
یوسف مقدسی ⁴ (استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان آذربایجان غربی)

تاریخ دریافت : 1399/09/16 تاریخ پذیرش : 1399/09/16 تاریخ انتشار : 1399/10/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

واژه تبعیض همواره مورد توجه گروه‌هایی از مردم جامعه بوده است، احساس تبعیض کنندگان، به شکل‌های مختلف با تبعیض و نابرابری مبارزه کرده اند. مبحث تبعیض جنسیتی نیز از گذشته ها مورد توجه بوده و با رشد مکاتب فمینیستی در طول دهه‌های گذشته، شدت بیش‌تری یافته است. در چند سال گذشته، فردی با نام مستعار دکتر سُها با نوشتن کتاب نقد قرآن و انتشار آن در فضای حقیقی و مجازی، با ایجاد شبهاتی، چنین وانمود کرده است که انواع تبعیض ها از جمله تبعیض در مورد زنان، در قرآن روا دیده شده است. محور این نوشتار، پاسخ قرآنی به شبهه تبعیض به زنان می باشد که سها بر اساس آیه 32 سوره نساء به قرآن نسبت داده است. این مقاله که با روش تحلیل محتوا و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای سامان یافته، ضمن پاسخگویی به این شبهه، به نتیجه رسیده است که شبهات ایجاد شده توسط سها، اشکال مبنایی داشته و آیات قرآن با هر نوع تبعیض و ناعدالتی مبارزه کرده و برنامه ای عادلانه برای بشریت به ویژه در روابط اجتماعی و خانوادگی تبیین کرده است.

چکیده انگلیسی:

the word "discrimination" has always been considered by groups of people in society, the feelings of discriminators have struggled with discrimination and inequality in various ways. The issue of gender discrimination has been a focus of concern in the past and has intensified with the growth of feminist schools over the past decades. In the past few years, a person nicknamed Dr. Soha, by writing the book "Critique of the Qur'an" and publishing it in real and virtual websites, has created suspicions that all kinds of discrimination, including discrimination against women, are allowed in the Qur'an. The focus of this article is the Qur'anic response to the "suspicion of discrimination against women" which Soha attributed to the Qur'an based on verse 32 of Nisa Surah. This article, which uses the method of content analysis and organized library studies, while responding to this suspicion, has concluded that the suspicions created by Soha, has fundamental forms and the verses of the Qur'an have fought against all forms of discrimination and injustice and explained just programs for humanity, especially in social and family relations.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم، ترجمه مکارم شیرازی.

ابن فارس، احمد بن فارس. ‏1404ق،‏ معجم مقاییس اللغة‏، قم‏: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن منظور، محمد بن مکرم. ‏1414ق،‏ لسان العرب، بیروت‏: دار صادر.‏

‏ابوالفتوح رازی، حسین بن علی بن محمد. 1408ق، روض الجنان وروح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

اچ. بورک رابرت. ۱۳۷۹ش، لیبرالیسم مدرن، ترجمه الهی هاشمی حائری، تهران: انتشارات حکمت.

احمد بن حنبل، ابوعبدالله. 1414ق، مسندالإمامأحمدبنحنبل، بیروت: دار الفکر.

بخاری، محمد بن اسماعیل. 1407ق، صحیح، بیروت: دار القلم.

جواهری، سید محمد حسن. 1385ش، پرسمان علوم قرآنی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

جوهری، اسماعیل بن حماد. 1376ق، الصحاح‏، بیروت‏: دار العلم للملایین.

حجتی، سید محمدباقر. 1377ش، اسباب النزول، تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.

حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد. 1363ش، تفسیر اثنا عشری، تهران: انتشارات میقات.

حسینی همدانی، سید محمد حسین. 1404ق، انوار درخشان، تهران: کتابفروشی لطفی.

حکیم پور، محمد. ۱۳۸۲ش، حقوق زن در کشاکش سنت و تجدد، تهران: انتشارات نغمه نواندیش.

حیدری نسب، محمد باقر. 1395ش، دفاع از قرآن در رد کتاب نقد قرآن، قم: فرشتگان فردا.

خانی، رضا و ریاضی، حشمت الله. 1372ش، ترجمه بیان السعادة فی مقامات العبادة، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور.

خلیلی، حسن. 1392ش، بررسی تاریخ نگارش قرآن، قم: انتشارات دلیل ما.

خوئی، سید ابوالقاسم. 1382ش، بیان در علوم و مسائل کلی قرآن، مترجمان: هاشم زاده هریسی و نجمی، تهران: وزارت ارشاد.

داورپناه، ابوالفضل. 1375ش، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات صدر.

دهخدا، علی اکبر. 1373ش، لغتنامه دهخدا، تهران: روزنه.

رادمنش، سید محمد. 1374ش، آشنایی با علوم قرآنی، تهران: علوم نوین/جامی.

راسل، برتراند. ۱۳۵۴ش، زناشویی و اخلاق، ترجمه مهدی افشار، تهران: انتشارات کاویان.

زبیدی، محمد مرتضی. 1414ق‏، تاج العروس‏، بیروت: دار الفکر.

سها. 1393ش، نقد قرآن، منتشر شده در سایت­های اینترنتی، ویرایش دوم.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن. 1333ق، مجمع البیان فی علوم القرآن، بیروت: طبع صیدا.

طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن. 1360ش، مجمع البیان فی علوم القرآن، ترجمه مترجمان، تهران: انتشارات فراهانی.

طبسی، محمدجواد. 1۳۷۰ش، زنان در حکومت امام زمان، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود.

طریحی، فخر الدین بن محمد. 1375ش، مجمع البحرین،‏ مرتضوی، تهران: بی نا.

طیب، سید عبدالحسین. 1378ش، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.

علوی سرشکی، سید محمدرضا. 1395ش، نقد و بررسی کتاب نقد قرآن، منتشر شده در اینترنت.

فخرالدین رازی، محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فولادوند، محمدمهدی. 1380ش، قرآن ‏شناسی، تهران: الست فردا.

فیض کاشانی، ملا محسن. 1415ق، تفسیر الصافی، تهران: انتشارات الصدر.

فیومی، احمد بن محمد. 1414ق، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: مؤسسه دار الهجرة.‏

فیروز آبادی، محمد بن یعقوب. ‏1415ق‏، القاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیة.

قرائتی، محسن. 1383ش، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هائی از قرآن.

قرشی بنابی، علی اکبر. 1377ش، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.

مجلسی، محمد باقر. 1404ق، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.

محلاتی، ذبیح الله. 1396ش، ریاحین الشریعة در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مصباح یزدی، محمدتقی. 1386ش، معارف قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

معارف، مجید. 1383ش، پرسش و پاسخ‏هایی در شناخت تاریخ و علوم قرآنی، تهران: کویر.

مکارم شیرازی، ناصر. 1397ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مهدوی راد، محمدعلی. 1382ش، آفاق تفسیر مقالات و مقولاتی در تفسیر پژوهی، تهران: هستی­نما.

میرزا خسروانی، علی رضا. 1390ق، تفسیر خسروی، تهران: انتشارات الاسلامیه.

نجفی خمینی، محمد جواد. 1398ق، تفسیر آسان، تهران: انتشارات اسلامیه.

نوری، میرزا حسین. 1382ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تهران: کتابفروشی اسلامیه.

ویل دورانت. ۱۳۸۵ش، تاریخ تمدن، ترجمه ابوالقاسم طاهری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

مقالات

رازقی، محمد علی. تابستان 1399ش، «فمنیسم؛ مبانی ایجابی یا سلبی در قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره 42، صص34-9.

 

 

 

The Holy Quran, translated by Makarem Shirazi

Ibn Faris, Ahmad Ibn Faris. (1404 AH), Dictionary of Language Comparisons, Qom: Islamic Media School.

Ibn Manzoor, Muhammad ibn Makram. (1414 AH), Arabic language, Beirut: Dar Sader.

Abu al-Futuh al-Razi, Hussein ibn Ali ibn Muhammad. (1408 AH), Rawd al-Jannan and Ruh al-Jannan fi ‎Tafsir A‎l Qur'an, Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation

Burke Robert. (2000), Modern Liberalism, translated by Hashemi Haeri, Tehran: Hekmat Publications.

Ahmad Ibn Hanbal, Abu Abdullah.(1414 A‎H ), Musnad of Imam Ahmad Ibn Hanbal, Beirut: Dar al-Fikr.

Bukhari, Muhammad ibn Ismail. (1407 AH), Sahih, Beirut, Dar al-Qalam.

Javaheri, Seyed Mohammad Hassan. (2006), Question of Quranic Sciences, Qom: Islamic Propaganda Office.

Johari, Ismail bin Hamad. (1376 AH), Al-Sahah, Beirut: Dar Al-Alam for the Muslims.

Hojjati, Sayyed Mohammad Baqir. (1998), The Causes of Revelation, Tehran: Islamic Publishing and Culture Office.

Husseini Shah Abdul Azimi, Hussein bin Ahmad. (1984), Tafsir Asna Ashri, Tehran: Miqat Publications.

Hosseini Hamedani, Sayyed Mohammad Hossein. (1404 AH), Anvar Derakhshan, Tehran: Lotfi Bookstore.

Hakimpour, Mohammad, (2003), Women's Rights in the Struggle between Tradition and Modernity, ‎Tehran, Naghmeh Navandish Publishing, First Edition.

‎Heidari Nasab, Mohammad Baqir. (2016), Defending the Qur'an in Rejecting the Book of Quran ‎Criticism, Qom: Angels of Tomorrow.‎

Khani, Reza and Riyazi, Heshmatullah. (1993), translation of the expression of happiness in the place of worship, Tehran: Payame Noor University Press.

Review of the history of writing the Quran, Qom: Dalil Ma Publications.

Khoei, Sayyed Abolghasem. (2003), Expression in the sciences and general issues of the Qur'an, ‎Translators: Hashemzadeh Harisi and Najmi, Tehran: Ministry of Guidance.‎

Davarpanah, Abolfazl (1996), The Lights of Mysticism in the Interpretation of the Qur'an, Tehran: ‎Sadr Publications.‎

Dehkhoda, Ali Akbar. (1994), Dehkhoda Dictionary, Tehran: Rozaneh

Radmanesh, Sayyed Mohammad (1995), Introduction to Quranic Sciences, Tehran: Modern Sciences / ‎Jami.‎

Razeghi, Mohammad Ali. (2020), Feminism; Positive or Negative Foundations in the Holy Quran, Quarterly ‎Journal of Quranic Studies. 2020. No. 42.34-9.‎

Russell, Bertrand. (1975), Marriage and Ethics, translated by Mehdi Afshar, Tehran: Kavian Publications.‎

Soha(2014), Critique of the Quran, published on Internet sites, second edition.

‎Tabatabai, Sayyed Muhammad Hussein (1417 AH), Al-Mizan in the interpretation of the Qur'an, Qom: Islamic ‎Publications Office of the Society of Teachers of the Seminary of Qom.‎

‎Tabarsi, Abu Ali Fadl Ibn Hassan. (1333 AH), Majma 'al-Bayyan fi Uloom al-Quran, Beirut: Taba Saida.‎

Tabarsi, Abu Ali Fadl Ibn Hassan. (1981). Majma 'al-Bayyan fi Uloom al-Quran. Translators, Tehran: ‎Farahani Publications

Tabasi, Mohammad Javad (1991), Women in the rule of Imam Zaman, Tehran: Cultural Foundation of ‎the Promised Mehdi.‎

‎Tarihi, Fakhruddin bin Muhammad (1996) Bahrain Complex, Mortazavi, Tehran.

Tayyib, Sayyed Abdul Hussein (1999), Atib al-Bayyan fi Tafsir al-Quran, Tehran: Islam Publications.‎

‎Alavi Sarshaki, Sayyed Mohammad Reza, (2016), Review of the book Critique of the Quran, published on ‎the Internet.‎

‎Fakhruddin Razi, Muhammad ibn Umar. (1420 AH), Mafatih al-Ghayb, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-‎Arabi.‎

‎Fooladvand, Mohammad Mehdi (2001), Quranology, Tehran: Alst Farda.‎

‎Firuz Abadi, Muhammad bin Yaqub. (1415 AH), Almohit Dictionary, Beirut: Dar Al-Kitab ‎Al-Alamiya.‎

‎Faiz Kashani, Mullah Mohsen (1415 AH), Tafsir al-Safi, Tehran: Al-Sadr Publications.‎

‎Fayumi, Ahmad ibn Muhammad. (1414 AH), Al-Misbah Al-Munir in Gharib Al-Sharh Al-Kabir for Rafi ', ‎Qom: Dar Al-Hijra Institute‎.

35. Qaraati, Mohsen (2004), Tafsir Noor, Tehran: Cultural Center of Lessons from the Quran.

Ghorashi Bonabi, Ali Akbar, (1998), Tafsir Ahsan al-Hadith, Tehran: Besat Foundation.‎

‎Majlisi, Mohammad Baqir (1404 AH), Baharalanwar, Beirut: Al-Wafa Institute.‎

Mahallati, Zabihullah (2017), Riyahin al-Shari'a in translation by Shiite women scholars, Tehran: Islamic ‎Library

‎Zabidi, Mohammad Morteza (1414 AH), Taj Alaroos, Beirut: Dar al-Fikr.‎

‎Mesbah Yazdi, Mohammad Taqi (2007), Quranic Knowledge, Qom: Imam Khomeini Educational and ‎Research Institute Publications.‎

‎Maaref, Majid. (2004), Questions and Answers in Understanding History and Quranic Sciences, Tehran: ‎Kavir.‎

‎Makarem Shirazi, Nasser. (2018), Nemoneh Interpretation, Tehran: Islamic Library.‎

‎Mahdavi Rad, Mohammad Ali (2003), Horizons of Interpretation of Articles and Categories in ‎Interpretation Research, Tehran, Hastinama.‎

Mirza Khosravani, Ali Reza. (1390 AH), Tafsir Khosravi, Tehran: Islamic Publications.‎

‎Najafi Khomeini, Mohammad Javad (1398 AH), Asan Interpretation, Tehran, Islamic Publications.‎

‎Nouri, Mirza Hussain (2003), Mustadrak al-Wasa'il wa Mustanbat al-Masa'il, Tehran: Islamic Bookstore.‎

‎Will Durant (2006), The History of Civilization, translated by Abolghasem Taheri, Tehran: Scientific and ‎Cultural Publishing Company.‎