-
دسترسی آزاد مقاله
1 - واکاوی شیوه بیانی خرد ورزی قرآنی با استفاده از ساختار ادبی تعجب
فهیمه فهیمی نژاد محسن احتشامی نیادرقرآن کریم مفاهیم ارزشی وتربیتی درقالب های مختلفی بیان شده است.یکی از ساختارها والگوهای بیانی,اسلوب تعجب است که به هدف رفع ابهام,تاکید ومبالغه در امری ووادار نمودن مخاطب به تفکر وتعقل بکار می رود این غرض گاهی به صورت قیاسی وحقیقی وگاه به صورت سماعی ومطلق درآیات قرآن بک چکیده کاملدرقرآن کریم مفاهیم ارزشی وتربیتی درقالب های مختلفی بیان شده است.یکی از ساختارها والگوهای بیانی,اسلوب تعجب است که به هدف رفع ابهام,تاکید ومبالغه در امری ووادار نمودن مخاطب به تفکر وتعقل بکار می رود این غرض گاهی به صورت قیاسی وحقیقی وگاه به صورت سماعی ومطلق درآیات قرآن بکاررفته است وبه عبارت دیگرمعادل جملات عاطفی در دیگر زبانهاست که با غرض آگاهی مخاطب خردمند،ایضاح در مساله ایی مبهم ودعوت ازفاعل مختارعاقل صورت می گیرد دراین پژوهش شیوه های کاربرد این اسلوب منحصربفرد وخاص قرآنی معرفی میگردداین مقاله با استفاده ازروش کتابخانه ایی وتحلیل واستنتاج از ظواهر ترجمه ی آیات قرآن تنظیم شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - واکاوی سرودههای میرزاده عشقی براساس کنشهای گفتاری جی. آر. سرل
اسماعیل آذر کطیور زیرک سازنظریۀ کنش گفتاری یکی از رویکردهای تحلیلی متن محسوب میشود که با تکیه بر آن قادر خواهیم بود؛ واحدهای کوچک زبان (فعل) را تحلیل کنیم. نظریۀ پنجگانۀ سرل، رویکرد شاخص نظریۀ فلسفۀ زبانی کنش گفتاری است که براساس آن میتوان بسیاری از متنهای ادبی و حتی سخنرانیهای رسمی را تجزیه چکیده کاملنظریۀ کنش گفتاری یکی از رویکردهای تحلیلی متن محسوب میشود که با تکیه بر آن قادر خواهیم بود؛ واحدهای کوچک زبان (فعل) را تحلیل کنیم. نظریۀ پنجگانۀ سرل، رویکرد شاخص نظریۀ فلسفۀ زبانی کنش گفتاری است که براساس آن میتوان بسیاری از متنهای ادبی و حتی سخنرانیهای رسمی را تجزیه و تحلیل کرد و چرایی استفادۀ نویسنده را از برخی کنشهای گفتاری مشخص نمود. کنشهای اظهاری، عاطفی، ترغیبی، اعلانی و تعهدی کنشهای پنجگانۀ سرل محسوب میشوند که نگارندگان با تکیه بر این کنشها شعر میرزاده عشقی را با رویکردی توصیفی و تحلیلی بررسی کرده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که میرزاده عشقی، شاعری واقعگرا بودهاست و اغلب به توصیف واقعیتهای سیاسی و اجتماعی و گاه توصیف طبیعت پرداخته رویکردی که با کنشهای اظهاری تبیین میگردد. افزون بر این شخصیت پرشور، عاطفی و احساسی میرزاده نیز در تمایل وی به بهرهگیری از کنشهای عاطفی تأثیرگذار بوده است. دعوت به خیزش و انقلاب و امید به پیروزی نیز با کنشهای ترغیبی صورت گرفتهاست. کنشهای تعهدی و اعلامی در سرودههای وی بسامد قابل توجهی ندارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - احکام رسانه از منظر فقه شیعه
محمد رسول آهنگران سید محمد مهدی محققیکی از ادعاهای علماء و رجال مسلمان، کامل بودن دین اسلام است. آنها بر اساس متن قرآن مجید منبع اصلی این دین معتقدند این دین، قابلیت پاسخگویی به مسائل پیشروی مسلمانان و غیر مسلمانان را در هر زمانی دارد؛ با توجه به تغییرات سده های تاریخی، این پاسخ گویی در صورتی مقبول عامه چکیده کاملیکی از ادعاهای علماء و رجال مسلمان، کامل بودن دین اسلام است. آنها بر اساس متن قرآن مجید منبع اصلی این دین معتقدند این دین، قابلیت پاسخگویی به مسائل پیشروی مسلمانان و غیر مسلمانان را در هر زمانی دارد؛ با توجه به تغییرات سده های تاریخی، این پاسخ گویی در صورتی مقبول عامه قرار خواهد گرفت که تفاسیر و برداشت ها نسبت به مسائل مستحدثه مناسب و به روز شوند. از مهم ترین مسائلی که امروزه بشر با آن مواجه شده است؛ مسئله رسانه است. این مسئله و زوایای مختلف آن چنان فراگیر و گسترده شده که در همه ابعاد زندگی بشر ورود پیدا کرده و در کوچک ترین و شخصی ترین بعد نیز ردپای این مسئله به چشم می خورد. عالمان دین برای مواجهه متدینین خود با این مسئله، به استخراج احکام متناسب با آن پرداخته و تکالیف شرعی پیروان دین خود را برای آنها تبیین می کنند. عالمان و مجتهدان جهان تشیع نیز برای مسائل مبتلابه هم کیشان خود احکامی صادر کرده اند. احکام صادره این موضوع را می توان ذیل احکام خمسه به 4 بخش دسته بندی کرد. این نوشته به تشریح موضوع، استفتائات آن و جواب های در نظر گرفته شده برای این چهار بخش می پردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - گفتمان معماری سرآمد: الگویی برای نقد آثار معماری معاصر
محمدجواد مهدوی نژادنقد و انتقاد علمی را می توان زیربنای رشد صحیح و شکوفایی معماری معاصر ایران تلقی کرد. پیش فرض های پژوهش نشان می دهد که معماری فاخر حاصل موفقیت معماری معاصر در ارتباط مناسب با بستر طرح است. از سوی دیگر اگر معماری فاخر بتواند به میراثی برای آینده تبدیل شود، آنگاه می توان آ چکیده کاملنقد و انتقاد علمی را می توان زیربنای رشد صحیح و شکوفایی معماری معاصر ایران تلقی کرد. پیش فرض های پژوهش نشان می دهد که معماری فاخر حاصل موفقیت معماری معاصر در ارتباط مناسب با بستر طرح است. از سوی دیگر اگر معماری فاخر بتواند به میراثی برای آینده تبدیل شود، آنگاه می توان آن را یک معماری سرآمد نامید. بر اساس چارچوب نظری پژوهش، نقد آثار معماری معاصر بر اساس مدل های نظری متفاوتی صورت می پذیرد که یکی از آن ها روش تحلیل انتقادی گفتمان است. اساس این روش بر پایه نقد و داوری رابطه معماری و بستر، به مثابه رابطه «متن» با «زمینه» است. دستاوردهای پژوهش نشان دهنده آن است که بازترسیم نقد معماری به مثابه یک گفتمان انتقادی، پنج راهبرد را برای نقد علمی در اختیار قرار می دهد: 1- تعامل با زمینه، 2- فرآیندمبنا، 3- اقبال عمومی، 4- نقدِ نقد و 5- بازآفرینی گفتمان نوین. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - معماری معاصر ایران و مسئله هویت (بازنمایی رئالیستی از خوانش انتقادی پست مدرنیسم در معماری)
امیرداود مصلحت جو مریم قاسمی سیچانی وحید قبادیان بیژن عبدالکریمیپستمدرنیسم، وجه غالب باور فرهنگی زمانهای است که تمامی کنشها را ـ دوباره ـ قالبریزی میکند؛ تا آنجا که قدرت متمرکز، جای خود را به کثرت گسسته داده، جلوهای از معاصریت هویت را آشکار میکند. این پژوهش کیفی دادهبنیاد، با هدف تأویل هویت معماری معاصر ایران بر مبنای پستم چکیده کاملپستمدرنیسم، وجه غالب باور فرهنگی زمانهای است که تمامی کنشها را ـ دوباره ـ قالبریزی میکند؛ تا آنجا که قدرت متمرکز، جای خود را به کثرت گسسته داده، جلوهای از معاصریت هویت را آشکار میکند. این پژوهش کیفی دادهبنیاد، با هدف تأویل هویت معماری معاصر ایران بر مبنای پستمدرنیته و اندیشه انتقادی، به دنبال پاسخ این پرسش است که هویت چگونه میتواند به مثابه رویکردی انتقادی، بر بازشناسی معماری پستمدرن، به ویژه در دوره ایران معاصر، تأثیر داشته باشد؟ یافتهها نشان میدهند پیامد جمعبندی متغیرهای علّی پژوهش در شرایط میانجی وضعیت موجود، رویدادی را رقم میزند که در نگرشی بنیادی میان حقیقت (خودشیفتگی تا خودباختگی) و ماهیت (خودباوری) ایرانی، و در گفتمانی تاریخی میان بازخوانی آنچه هست و بازنمایی از آنچه باید باشد، به صورت سلبی (و نه ایجابی)، در خوانشی از یک رئالیسم انتقادی، در حال شدن است و در ارزیابی خودانعکاسی از تفسیری بازخوردی، نحوه بودن را بازمیآفریند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تحلیلی بر گونه شناسی «کیچ» در بناهای معاصر ایران (مطالعه موردی: شهر تهران)
علیرضا تغابنی علی اکبر صارمیمعماری کیچ، یکی از انواع آفتها درحرکتهای خلاق به شمار میرود که شناختن آن و گونه شناسی این نوع معماری و بازشناسی و ریشهیابی آن در معماری امروز، ما را به شناخت بهتری از خود و روشهایمان میرساند. هدف از انجام این پژوهش، تحلیلی بر گونه شناسی کیچ در بناهای معاصر ایران و چکیده کاملمعماری کیچ، یکی از انواع آفتها درحرکتهای خلاق به شمار میرود که شناختن آن و گونه شناسی این نوع معماری و بازشناسی و ریشهیابی آن در معماری امروز، ما را به شناخت بهتری از خود و روشهایمان میرساند. هدف از انجام این پژوهش، تحلیلی بر گونه شناسی کیچ در بناهای معاصر ایران و شناسایی معیارها و مشخصههای این معماری در ایران است. در این راستا، 150 بنایی که ازنظر مردم و مشاورین املاک، پروژه های شاخص معماری قلمداد می شدند، انتخابشده و موردبررسی قرار گرفتند. با توجه به اینکه نما، بیرونی ترین تظاهر معماری و بهترین وجه بنا برای آزمون شاخصه های کیچ است، نما های این بناها از سه جنبه ایده و شکل و جزییات مورد مقایسه با شاخصههای کیچ قرار گرفتند. روش این پژوهش، تئوری برخاسته از زمینه است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این شاخصه ها، در سه گونه کیچ های سبکی، الگویی، مصالح و جزییات قابل تبیین است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - واکاوی تاریخگرایی در کتب تألیفی دهۀ 80 ه.ش. حوزۀ معماری معاصر ایران
علیرضا جزء پیری مهرداد متینموضوع پژوهش، پردازش تاریخگرایی در معماری معاصر ایران است. نشانههای تاریخی در معماری، بارزترین مشخصۀ تاریخگرایی در حوزۀ معاصر است. سؤال پژوهش چگونگی نمود تاریخ همچنین نشانههای تاریخگرایی در دوره بندیهای تألیفات معماری معاصر؟ و فرضیه عینیت یافتن نشانههای تاریخی همچن چکیده کاملموضوع پژوهش، پردازش تاریخگرایی در معماری معاصر ایران است. نشانههای تاریخی در معماری، بارزترین مشخصۀ تاریخگرایی در حوزۀ معاصر است. سؤال پژوهش چگونگی نمود تاریخ همچنین نشانههای تاریخگرایی در دوره بندیهای تألیفات معماری معاصر؟ و فرضیه عینیت یافتن نشانههای تاریخی همچنین امکان دوره بندی آثار معاصر بر اساس شاخصههای تاریخگرایی هستند. پژوهش پس از پردازش مفاهیم تاریخگرایی و جایگاهش در تألیفات، الگویی برای بررسی آثار ارائه میدهد. پژوهش کیفی است با راهبرد تفسیری که با روش تاریخی- انتقادی پسزمینۀ تاریخِ معماری را بازنمائی و با استفاده از فرایند تاریخگرایی هِگِل که از روشهای تحقیق تاریخی است، دوره بندیهای معاصر را ارزیابی کرده و پس از استنتاج مدلی 3 گانه برای تاریخگرایی، در راستای پاسخ به سؤالات تحقیق برمیآید. نتیجه اینکه، مجموعاً شش نوع دوره بندی در تألیفات دهۀ 80 هجری شمسی قابلاستخراج است. پنج اثر تألیفی تاریخگرایی سمبولیک و تنها یک اثر تاریخگرایی فلسفی دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - معاصرسازی مفهوم اصالت معنایی در معماری نمای شهری تهران (مطالعه موردی: نماهای دوره پهلوی اول و دوم)
سارا فردپور محمدجواد مهدوی نژاد فریبرز دولت آبادیمعماری ایرانی میتواند موجبات ایجاد مدلی اصالتمدار در ارتباط با معماری جدارههای شهری امروزین را فراهم آورد. این پژوهش در پاسخ به این سوال که چه مولفههایی درجهت تحلیل نما در راستای درک مفهوم اصالتِ معنایی در جدارههای شهری تهران وجود دارد، از روش آمیخته کمی و کیفی بهر چکیده کاملمعماری ایرانی میتواند موجبات ایجاد مدلی اصالتمدار در ارتباط با معماری جدارههای شهری امروزین را فراهم آورد. این پژوهش در پاسخ به این سوال که چه مولفههایی درجهت تحلیل نما در راستای درک مفهوم اصالتِ معنایی در جدارههای شهری تهران وجود دارد، از روش آمیخته کمی و کیفی بهره گرفته است؛ در فاز کیفی، شاخصهها از طریق شیوه داده بنیاد موردمطالعه قرار میگیرد و در فاز کمی با روش سوارا، اهمیت شاخصهها مشخص میشود. هدف از پژوهش حاضر تأکید بر اصالت ساختاری در نمای شهر تهران با تدوین چارچوبی در حوزه های معناسازی و معناخوانی اصیل میباشد. طبق ادعای این پژوهش تولید نمای شهری واجد اصالت با ایجاد عناصر شاخص معناداری که در طول زمان استمرار تاریخی یافته، ارتباطی مستقیم دارد. این رساله قائمبهذات و ریشهدار بودن را مبنای اصالت میداند که از طریق تحلیل و طراحی راستین با شیوهای ریشهدار در معماری دوره پهلوی بهکار گرفته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بررسی گونههای معنایی در منظر یادمانی معاصر (مطالعه موردی: مناظر یادمانی صد ساله اخیر ایران)
فرناز خواجه سعید لیدا بلیلان اصل داریوش ستارزادهرویکردهای نوین بینالمللی در طراحی منظر یادمانهای معاصر، از لحاظ معنایی دارای طراحی تخصصی منظر در فضاهای عمومی شهری هستند که در مناظر یادمانی ایران این امر نیازمند مطالعات جامع در این زمینه میباشد. هدف پژوهش حاضر تدوین مدل گونهشناسی معانی صریح و ضمنی منظر یادمانی معاص چکیده کاملرویکردهای نوین بینالمللی در طراحی منظر یادمانهای معاصر، از لحاظ معنایی دارای طراحی تخصصی منظر در فضاهای عمومی شهری هستند که در مناظر یادمانی ایران این امر نیازمند مطالعات جامع در این زمینه میباشد. هدف پژوهش حاضر تدوین مدل گونهشناسی معانی صریح و ضمنی منظر یادمانی معاصر در مصادیق یکسده اخیر ایران است. برایناساس معانی صریح منظرعینی از طریق گونههایکالبدییادمانی، معانی ضمنی منظرذهنی بهواسطه گونههایروایی یادمانی و همچنین معانی صریح-ضمنی با گونههای کهنالگویی یادمانها مطالعهشدهاست. به منظور شکلگیری مدلفرضی، دستهبندیگونهها براساس بررسیمتون انجامشده و جهت آزمون مدلفرضی، تمامی مولفههای استخراجی، با انتخاب تصادفی دو نمونهموردی، بهشیوه قیاسی مورد تحلیل قرارگرفتهاست. پژوهشکیفی حاضر بهروش تحلیلی-تطبیقی و انتخاب نمونهها با ابزارمشاهده، بررسیمتون و مصاحبه بامتخصصین حوزۀ معماریمنظر و معماری صورتگرفتهاست. یافتهها بیانگرآن است که درگونهشناسی مناظریادمانی معاصرایران، گونههایکالبدی شامل گونههای مقیاسکلان، مقیاسمیانی و مقیاسخرد شهری، گونههایروایی حامل گونههای روایی-ارزشیجمعی، روایی-مکانی و روایی-فردی و گونههای آرکیتایپی دربرگیرنده گونههای نور-آب، گنبد-طاق، قبرتهی و استلا میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بهبود سیرکولاسیون بناهای فرهنگی با فرم یابی مدل استریوتومیک و معیارهای پیش بینی کننده ی نحوفضا(نمونه موردی: پردیس سینما ملت)
بهاره یزدانی یاشار اصلانیان زهره ترابیطراحی پلانهای طبقات و سیستمهای گردشی برای جهتیابی کارآمد، بهعنوان یکی از مسائل مهم طراحی مورد توجه معماران است. در این مطالعه، از روش الگوی حرکت دایرهای مبنی بر سهولت مسیریابی با روش تکنیک نحو فضا، جهت تعیین الزامات طراحی و فرمیابی مدل استریوتومیک استفاده شده است. این پ چکیده کاملطراحی پلانهای طبقات و سیستمهای گردشی برای جهتیابی کارآمد، بهعنوان یکی از مسائل مهم طراحی مورد توجه معماران است. در این مطالعه، از روش الگوی حرکت دایرهای مبنی بر سهولت مسیریابی با روش تکنیک نحو فضا، جهت تعیین الزامات طراحی و فرمیابی مدل استریوتومیک استفاده شده است. این پژوهش از منظر هدف، کاربردی و ماهیت با روش تحلیلی و میدانی به شیوه آمیخته طبقهبندی شده است. درگردآوری دادههای پژوهشی از مطالعات کتابخانهای و نرمافزارهای شبیهسازی به کار گرفته شده است. برای تحلیل آزمونهای نقشه محوری، گراف نمایانی نحو فضا، شاخصهای اتصال، و همپیوندی و برای فرمیابی مدل، از نرمافزار راینو استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان دادند که طرح حرکت شعاعی با ویژگی شاخص فضای میانی مرکزی با بیشترین مقدار در هر دو آزمون باعث سهولت مسیریابی براساس تحلیلهای نحو فضا است. بنابراین فضای میانی مرکزی بهعنوان پارامتر اصلی طراحی در ارائه مدل استریوتومیک مورد توجه قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - معماری و شهرسازی ایران در دوران گذار
سمیه ابراهیمی سید غلامرضا اسلامیمعماری ایران برای باز یافتن جایگاه ویژه خود راه دشواری پیش رو دارد، زیرا با جامعه ای در حال تحول روبروست که جریان های صنعتی شدن، جهانی شدن و شبکه ای شدن را تجربه می کند. هنر و معماری در چنین موقعیتی نقش موثری در بازتعریف هویت (زمانی که بحران هویت بزرگترین چالشی است که ا چکیده کاملمعماری ایران برای باز یافتن جایگاه ویژه خود راه دشواری پیش رو دارد، زیرا با جامعه ای در حال تحول روبروست که جریان های صنعتی شدن، جهانی شدن و شبکه ای شدن را تجربه می کند. هنر و معماری در چنین موقعیتی نقش موثری در بازتعریف هویت (زمانی که بحران هویت بزرگترین چالشی است که انسان با آن مواجه است) خواهند داشت. گذار از جامعه سنتی به مدرن و جامعه مدرن به شبکه ای در تمامی دنیا در حال بروز است و تاثیرات مطلوب و نامطلوب خود را بر جوامع می گذارد. جامعه ایران نیز دوران گذار از جامعه سنتی به مدرن را بسیار سریع و بدون ایجاد زیرساخت های لازم علمی، فرهنگی و هنری تجربه نموده است. در چنین شرایطی ظهور جامعه شبکه ای نیز در بطن جامعه ایرانی در حال وقوع است. برای ایجاد کالبد مناسب، گام نخست شناخت وضعیتی است که با آن مواجه هستیم. لذا معماری معاصر ایران در دهه اخیر نقد گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - بررسی تجربه سازماندهی مجدد زمین در ژاپن برای استفاده از آن در ایران
سید محسن حبیبی مونا حاجی بندهروش سازماندهی مجدد زمین با کاربردهای گوناگون، از جمله ارتقای بافت های آسیب دیده شهری، در کشورهای بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است. این روش، با تکیه بر کاربری مسکونی، از طریق بهینه کردن مساحت و تنظیم دوباره قطعات زمین، تغییر در خطوط مالکیت ها، هماهنگ با توسعه خدمات، تج چکیده کاملروش سازماندهی مجدد زمین با کاربردهای گوناگون، از جمله ارتقای بافت های آسیب دیده شهری، در کشورهای بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است. این روش، با تکیه بر کاربری مسکونی، از طریق بهینه کردن مساحت و تنظیم دوباره قطعات زمین، تغییر در خطوط مالکیت ها، هماهنگ با توسعه خدمات، تجهیزات و تأسیسات عمومی و زیربنایی شهری و مشارکت مرحله به مرحله شهروندان در فرآیند تحقق طرح، سعی در حفظ ارزشهای اجتماعی بافت و حفظ ساکنان بومی دارد. در این مقاله، تجربه مرمتی کشور ژاپن در استفاده از این روش، با تبیین سابقه کاربرد آن و مزایای استفاده از این روش برای گروه مالکان و دولت و انتقادهای وارد بر آن بررسی شده است. بر اساس یافته های مقاله، اجرای موفق این روش در ایران، نیازمند سازماندهی جمعی و مشارکت عمومی، برگزاری جلسات متعدد تا رسیدن به توافق نظر روی طرح، مرحله بندی اجرای طرح و جذب مناسب سرمایه برای اجرای طرح، می باشد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - مرمت شهری و باززنده سازی کانون های اجتماعی و آسیب شناسی (نمونه موردی: بافت تاریخی محله جلفای اصفهان)
حسن اصانلومحور این نگارش بررسی تاثیر اقدامات انجام شده طی سالهای 1382 تا 1386 در ارتقا و بهبود تصویر ذهنی است که در ذهن ناظر از محور تاریخی و فرهنگی جلفا شکل گرفته است. نگارش به صورت مقایسه ای پایاپای از دیدها و مناظر مشابه شهری طی سال های 1382 و 1386 شمسی از محله جلفا ارائه می گ چکیده کاملمحور این نگارش بررسی تاثیر اقدامات انجام شده طی سالهای 1382 تا 1386 در ارتقا و بهبود تصویر ذهنی است که در ذهن ناظر از محور تاریخی و فرهنگی جلفا شکل گرفته است. نگارش به صورت مقایسه ای پایاپای از دیدها و مناظر مشابه شهری طی سال های 1382 و 1386 شمسی از محله جلفا ارائه می گردد. مرمت شهری تنها در مجموعه عواملی که سعی در حفظ و بهبود وضعیت کالبدی شهر دارند-تعمیر اثر- خلاصه نمی شود ، نکته مهم به روز نگه داشتن فضای شهری و انطباق آن با رفتار و فعالیت اجتماعی شهروندان در دوران حاضر معاصرسازی اثر- می باشد. آنچه حائز اهمیت است تاثیر این ساماندهی ها و مرمت ها در محیط به منظور حضور مجدد انسان و تقویت ریشه فعالیت های مردمی و اجتماعی در عرصه فضای شهر ی و محل است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - تبیین وتدوین گرایشهای معماری معاصر ایران پس از انقلاب اسلامی
اکرم حسینیبا نگاهی به معماری معاصر ایران میتوان دریافت که نمونههای برتری در معماری این دوره وجود داردکه بر اساس نوع شاخصها و مولفههای نقد معماری، میتوان آنها را به جریانی ویژه در معماری ایران نه در انطباق کامل با معماری غرب- وابسته دانست.این مقاله در پی آن است تا با تحلیل ن چکیده کاملبا نگاهی به معماری معاصر ایران میتوان دریافت که نمونههای برتری در معماری این دوره وجود داردکه بر اساس نوع شاخصها و مولفههای نقد معماری، میتوان آنها را به جریانی ویژه در معماری ایران نه در انطباق کامل با معماری غرب- وابسته دانست.این مقاله در پی آن است تا با تحلیل نشانههای موجود در متن این آثار به شناخت گرایشات معماری نمونه های اشاره شده بپردازد و در صورت وجود گرایش های ویژه چه در انطباق با معماری معاصر غرب و چه گرایش های مستقل ، آنها را تبیین و تدوین کند. چنین بحثی به دلیل تازگی و فقدان منابع و مطالعات کافی نمی تواند بدون نقص باشد ، با این وجود تبیین گرایشات این گروه ضمن اینکه می تواند ارزش و اهمیت هر اثر را در رابطه با متن تاریخی کشور ارزیابی کند ، سبب شناخت جامعه معماری از گرایشات مذکور و بالا رفتن خود آگاهی حرفه ای می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - تحلیلی از معماری معاصر ایران در رویارویی با پدیده جهانی شدن
فرح حبیب اکرم حسینیپس از پیروزی انقلاب اسلامی وقوع تحولات گسترده ناشی از ارزش های انقلاب، همچنین نفوذ اندیشه های تکثرگرای پست مدرن غربی و تولید پارادایم هایی متفاوت با فرهنگ سنتی جامعه، سبب ایجاد دگرگونی های بسیاری در حوزه معماری گردید. در پی انقلاب فرهنگی، فقدان تحرک قابل ملاحظه در فعالی چکیده کاملپس از پیروزی انقلاب اسلامی وقوع تحولات گسترده ناشی از ارزش های انقلاب، همچنین نفوذ اندیشه های تکثرگرای پست مدرن غربی و تولید پارادایم هایی متفاوت با فرهنگ سنتی جامعه، سبب ایجاد دگرگونی های بسیاری در حوزه معماری گردید. در پی انقلاب فرهنگی، فقدان تحرک قابل ملاحظه در فعالیت های نظری و پژوهشی و نیز بستر شکل گیری نظریات معماری سبب گردید طراحان آن در پی ایجاد نسبتی نوین بین ساختار و محتوای آموزشی دانشگاه ها هم گام با شرایط نوین جامعه باشند. بدیهی است که این خواست ها بر روی همان محورهایی طرح شدند که شعارهای انقلاب مطرح می کرد. این امر در تناسب با روح عمومی جریانات هویت طلبانه معماری، ضرورت تغییر برنامه آموزشی معماری را نیز به جدیت طرح می کرد. این پژوهش به تبیین رویکرد معماری ایران در دوره بعد از انقلاب و تحلیل اهداف هویت طلبانه آن در برابر پدیده ای به نام جهانی شدن، ظهور فن آوری ارتباطات و رایانه خواهد پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - معاصرسازی الگوی مسکن بومی تهران با کاربرد روشهای مقداری
محمدجواد مهدوی‎نژاد شقایق شهریبهره گیری هوشمندانه از الگوهای معماری سنتی ایرانی و منقطع شدن روند طراحی بر اساس تجربیات گذشته، در کنار بهره گیری از فناوری های نوین و روزآمد معماری، از مباحث کلیدی معماری معاصر ایران و جهان به شمار می رود. روش مقداری یا پارامتریک، به عنوان یکی از روش‎های نوآورانه، چکیده کاملبهره گیری هوشمندانه از الگوهای معماری سنتی ایرانی و منقطع شدن روند طراحی بر اساس تجربیات گذشته، در کنار بهره گیری از فناوری های نوین و روزآمد معماری، از مباحث کلیدی معماری معاصر ایران و جهان به شمار می رود. روش مقداری یا پارامتریک، به عنوان یکی از روش‎های نوآورانه، امروز بیش از هر زمان دیگر به عنوان راه حلی برای دستیابی به معماری آینده، همراه با توجه به معماری گذشته، مطرح شدهاند. این پژوهش بر آن است تا با تلفیق روش‎های مقداری، پارامتریک، الگوریتمیک و عددی‎سازی، الگویی روزآمد از مسکن بومی تهرانِ دوره‎ی قاجار استخراج نماید. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی در راهبرد استدلال منطقی است که با تکنیک مدلسازی و شبیه سازی تکمیل شدهاست. ابزار جمعآوری اطلاعات تلفیق از تدبّر موضوعی و مطالعات کتابخانهای و مشاهدات میدانی است. نتایج حاکی از آن است که نمونه‎های مساکن بومی تهران قابلیت عددی‎سازی شدن و بیان با منطق ریاضی را دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - مقایسه بازتعریف و باز بهکارگیرى سنت در معمارى معاصر ایران و اروپا (مطالعه موردى: برخى آثار لوکوربوزیه و سید هادى میرمیران)
مجید شهبازی زهره ترابیدر مباحث نظری معماری و شهرسازی ایران به جهت اهمیت، مفاهیم سنت و هویت بسیار بحث و جدل شده است. در این مقاله روش و رویکرد میرمیران در بازبهکارگیری سنت با بنیانگذار عملی نهضت مدرن یعنی لوکوربوزیه مقایسه خواهد شد. نوع رویکرد آنان در بازتعریف و بازبهکارگیری از سنتهاى مع چکیده کاملدر مباحث نظری معماری و شهرسازی ایران به جهت اهمیت، مفاهیم سنت و هویت بسیار بحث و جدل شده است. در این مقاله روش و رویکرد میرمیران در بازبهکارگیری سنت با بنیانگذار عملی نهضت مدرن یعنی لوکوربوزیه مقایسه خواهد شد. نوع رویکرد آنان در بازتعریف و بازبهکارگیری از سنتهاى معمارى فرهنگ و بومیشان متفاوت است، همانگونه که در مقاله اشاره خواهد شد، لوکوربوزیه مانند جهانبینى مادى غربى به دنبال بازتعریف مظاهر ملموس و مادى سنتهاى کلاسیک معمارى غرب مانند ابعاد، اندازه و تناسبات و بازتعریف روابط مابین عناصر موجود در بنا مانند راه پله و سازه در قالب تفکر مدرن است؛ حال آنکه میرمیران در فضای معنوىتر و مفهومىتر به دنبال ارائه باز تبیینى انتزاعىتر و غیر مادىترى از سنن و عناصر تاریخى معمارى ایران مىباشد، به دنبال باز آفرینى مفاهیمى مانند تضاد درون و بیرون، نور، شفافیت و سبکى در شکل معاصر آن در معمارى ایران است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - تحلیل محتوای نقدهای معماری نشریات معماری ایران از 1325 تا 1380 خورشیدی
ایمان رئیسی سیدعبدالهادی دانشپورموضوع پژوهش، تبیین تاثیر نقد بر ادبیات معماری معاصر ایران است. پژوهش با سئوال "تاثیر نقد در ادبیات معماری معاصر ایران چیست؟" آغاز گردید. فرضیه ی پژوهش عبارت است از " نقد تاثیر کمی در ادبیات معماری معاصر ایران داشته است". پژوهش با رویکرد تفسیری، به صورت بنیادی، با استدلا چکیده کاملموضوع پژوهش، تبیین تاثیر نقد بر ادبیات معماری معاصر ایران است. پژوهش با سئوال "تاثیر نقد در ادبیات معماری معاصر ایران چیست؟" آغاز گردید. فرضیه ی پژوهش عبارت است از " نقد تاثیر کمی در ادبیات معماری معاصر ایران داشته است". پژوهش با رویکرد تفسیری، به صورت بنیادی، با استدلال استنتاجی مبتنی بر اجرای تجربی، با محوریت نظریه پیش از پژوهش، با آزمون نظریه متغیرهای کیفی، با روش تحلیلی، با رویه ی پژوهش اسنادی و تحلیل محتوا در مقطعی از زمان انجام گرفته است. متغیر ها در این پژوهش ناشناخته و قابل اندازه گیری کیفی است و به صورت پژوهش تجربی انجام می شود. داده ها از بررسی متون منتشر شده بین سال های 1325 تا 1380 به دست آمده و با توجه به آمار و نتایج استخراج شده از نشریات تخصصی معماری معاصر ایران، تحلیل فرضیه نشان می دهد نقد تاثیر کمی در جهت دهی معماری معاصر ایران داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - گفتمان معماری سرآمد: الگویی برای نقد آثار معماری معاصر
محمدجواد مهدوینژادنقد و انتقاد علمی را میتوان زیربنای رشد صحیح و شکوفایی معماری معاصر ایران تلقی کرد. پیش فرضهای پژوهش نشان میدهد که معماری فاخر حاصل موفقیت معماری معاصر در ارتباط مناسب با بستر طرح است. از سوی دیگر اگر معماری فاخر بتواند به میراثی برای آینده تبدیل شود، آنگاه میتوان آ چکیده کاملنقد و انتقاد علمی را میتوان زیربنای رشد صحیح و شکوفایی معماری معاصر ایران تلقی کرد. پیش فرضهای پژوهش نشان میدهد که معماری فاخر حاصل موفقیت معماری معاصر در ارتباط مناسب با بستر طرح است. از سوی دیگر اگر معماری فاخر بتواند به میراثی برای آینده تبدیل شود، آنگاه میتوان آن را یک معماری سرآمد نامید. بر اساس چارچوب نظری پژوهش، نقد آثار معماری معاصر بر اساس مدل های نظری متفاوتی صورت میپذیرد که یکی از آنها روش تحلیل انتقادی گفتمان است. اساس این روش بر پایه نقد و داوری رابطه معماری و بستر، به مثابه رابطه متن با زمینه است. دستاوردهای پژوهش نشان دهنده آن است که بازترسیم نقد معماری به مثابه یک گفتمان انتقادی، پنج راهبرد را برای نقد علمی در اختیار قرار میدهد: 1) تعامل با زمینه؛ 2) فرایندمبنا؛ 3) اقبال عمومی؛ 4) نقدِ نقد و 5) بازآفرینی گفتمان نوین. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - جایگاه اقلیم در ترکیب بندی بناهای معاصر (مطالعه موردی: خانههای دوران قاجار در شهر دزفول)
محمدجواد مهدوی نژاد مجید منصورپور مصطفی مسعودی نژادخانههای دوران قاجار در شهر دزفول، نمونهای ارزشمند از معماری معاصر ایران به شمار می آیند که به خوبی توانستهاند با شرایط خاص اقلیمی خوزستان هماهنگ شوند. هدف از این پژوهش شناسایی الگوی مسکن قاجاری دزفول و چگونگی تاثیرپذیری آن از اقلیم، به عنوان عنصر هدایت کننده فراین چکیده کاملخانههای دوران قاجار در شهر دزفول، نمونهای ارزشمند از معماری معاصر ایران به شمار می آیند که به خوبی توانستهاند با شرایط خاص اقلیمی خوزستان هماهنگ شوند. هدف از این پژوهش شناسایی الگوی مسکن قاجاری دزفول و چگونگی تاثیرپذیری آن از اقلیم، به عنوان عنصر هدایت کننده فرایند طراحی معماری است. از این رو با بررسی یازده نمونه از خانه های دورة قاجاریه دزفول و همچنین استفاده از تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه های جمع آوری شده از متخصصان آشنا با معماری منطقه، مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که بسیاری از ویژگیهای خانه های دزفول به نحوی با متغییرهای فرهنگی، اعتقادی، زیباشناختی، اقتصادی و اجتماعی هماهنگ بودهاند؛ و تمامی آنها بر نقش ممتاز اقلیم در جهت دهی و شکل گیری معماری تأکید مینماید؛ و نشان میدهد که اقلیم چگونه به عنوان بخشی از فرایند طراحی معماری سبب ارتقاء کیفیت مسکن معاصر دزفول شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - ریشه یابی و شناخت عوامل دگرگون ساز روح معماری گذشته ایران در گذر زمان، اصالت گذشته، تازگی اکنون
مازیار آصفی الناز ایمانیبا گذر جامعه ایران از دوران کهن به نوین، مرحله متفاوتی در تاریخ این سرزمین آغاز گشته و درست یا نادرست تاکنون نیز ادامه یافته است. هدف این پژوهش، شناخت ریشه ای علل تحولات ایجاد شده و چگونگی تأثیرآنها در معماری معاصر ایران است. از اینرو با تحلیل عوامل سیاسی-اقتصادی، اجت چکیده کاملبا گذر جامعه ایران از دوران کهن به نوین، مرحله متفاوتی در تاریخ این سرزمین آغاز گشته و درست یا نادرست تاکنون نیز ادامه یافته است. هدف این پژوهش، شناخت ریشه ای علل تحولات ایجاد شده و چگونگی تأثیرآنها در معماری معاصر ایران است. از اینرو با تحلیل عوامل سیاسی-اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و ویژگی های معماری دوران تحول تاکنون، شاخص های ایجاد این تغییرات بیسابقه در روح معماری گذشته ایران شناسایی شده تا با نظرسنجی از افراد متخصص و آزمون داده های پرسشنامه ها با نرم افزارSPSS، چگونگی تأثیر آنها در معماری معاصر ایران بررسی گردد. نتیجه تحقیق آن است که معماری معاصر ایران به جای پاسخگویی به شرایط متغیر جامعه معاصر، در گستردگی امکانات و نگرشهای جهانی غرق شده و حاصل چیزی جز تقلید، سادهاندیشی کودکانه و پراکندگی محض در شهرهای ایران نیست. جهت دستیابی به والایی در معماری معاصر باید دانش، توانایی و سطح فرهنگی تک تک عناصر جامعه معاصر نیز افزایش یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - مقدمهای بر گرایش به طبیعت در نمونههایی از معماری معاصر ایران
خسرو دانشجو سید مجتبی میرحسینی محمدجواد مهدوی نژاداین تحقیق بر آن است که با تحلیل تعدادی از آثار معماری معاصر ایران از منظر طبیعت گرایی به الگوهایی دست یابد و با استفاده از آنها، نحوه برخورد با طبیعت را در تعدادی از آثار معماران معاصر ایران از نظر کمی و کیفی ارزیابی کند. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که، تجلی طبیعت گرا چکیده کاملاین تحقیق بر آن است که با تحلیل تعدادی از آثار معماری معاصر ایران از منظر طبیعت گرایی به الگوهایی دست یابد و با استفاده از آنها، نحوه برخورد با طبیعت را در تعدادی از آثار معماران معاصر ایران از نظر کمی و کیفی ارزیابی کند. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که، تجلی طبیعت گرایی در معماری معاصر ایران چگونه بوده است؟ در فرایند تحقیق از تکنیکهای توصیفی- تحلیلی استفاده شده و داده‎های مورد نیاز برای شکلگیری نظری موضوع با روش کتابخانهای، و تحلیلهایی که برای هر اثر آوردهشده با روش مطالعات میدانی جمع‎آوری می‎شوند. فرایند تحقیق و استنتاج بر مبنای تحلیل نمونه‎های موردی، که از میان آثار برجسته معماری معاصر ایران انتخاب شده اند، استوار شده است. دستاوردهای پژوهش نشان دهنده آن است که استفاده از مصالح طبیعی، بهکارگیری آب در طرح، و بهره گیری از فرمهای طبیعی بیشترین تأثیر را در چگونگی گرایش به طبیعت در معماری معاصر ایران داشته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - واکاوی و تحلیل نظریه حدود محمد شحرور
شیرین رجب زادهمحمد شحرور نواندیش معاصر اهل سوریه در مهم ترین اثر خود الکتاب و القرآن رؤیه جدیده مسائل و نظریات جدیدی در حوزه علوم اسلامی مطرح نموده است. وی با نقد فقه سنّتی نظریه حدود خود را تحت دو اصطلاح جدید إستقامت و حنیفی بودن توضیح داده و بر مبنای آن آرای بدیعی در زمینه احکام ار چکیده کاملمحمد شحرور نواندیش معاصر اهل سوریه در مهم ترین اثر خود الکتاب و القرآن رؤیه جدیده مسائل و نظریات جدیدی در حوزه علوم اسلامی مطرح نموده است. وی با نقد فقه سنّتی نظریه حدود خود را تحت دو اصطلاح جدید إستقامت و حنیفی بودن توضیح داده و بر مبنای آن آرای بدیعی در زمینه احکام ارائه داده است. شحرور بر این باور است که انسان و موجودات عالم میل به تغییر و انحراف دارند (حنیفی بودن) و نیازمند هستند که خداوند آن ها را به صراط مستقیم هدایت کند(استقامت). آرای فقهی او علاوه بر کتاب یادشده در کتاب نحو أصول جدیده للفقه الإسلامی فقه المرأه آمده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی در پی واکاوی و تحلیل نظریه حدود وی برای دست یابی به پاسخ این سوال است: محمد شحرور نظریه فقهی حدود را چرا و چگونه مطرح کرده است؟ و نظریه فقهی شحرور چگونه قابل تحلیل و نقد است؟نتیجه پژوهش نشان داد که نظریه حدود شحرور متأثر از ذهن ریاضی وی بوده که با مدد گرفتن از مبحث توابع ریاضی و هندسی امکان انحناء از صراط مستقیم را در شش حالت می داند و انواع حدود شریعت اسلام را در همان چارچوب توضیح می دهد. شحرور قائل است که آیات حدود، اساس تشریع و آیات شعائر، اساس تقوای فردی است. وی برای تشریع در دوره معاصر شروط دوازده گانه ای قائل است مانند: فهم زبان عربی، در نظر گرفتن زمینه علمیِ عصر حاضر، قوانین اقتصادی و اجتماعی معاصر و... . وی معتقد است برای فهم مشکلات فقه اسلامی موروث که با دانش و شرایط قرن حاضر متناسب نیست، باید با شناخت عوامل این بحران چاره جویی کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - تحلیل مفاهیم شهر خلاق در بافت های تاریخی شهرهای معاصر نمونه موردی تبریز
رضا خلیلی کریم حسین زاده دلیر محمدرضا پورمحمدیبافت قدیم شهرها اغلب در برگیرندهی آثار و نواحی تاریخی است. امروزه مدیران موفق در پی احیای مناطق تاریخی با رجوع به شهرسازی بومی، استفاده از کاربریهای مختلط، اولویتدادن به حمل و نقل عمومی و تردد پیاده، فراهمآوردن شرایط زیستمحیطی سالم، ایجاد رونق اقتصادی پایدار، اشتغا چکیده کاملبافت قدیم شهرها اغلب در برگیرندهی آثار و نواحی تاریخی است. امروزه مدیران موفق در پی احیای مناطق تاریخی با رجوع به شهرسازی بومی، استفاده از کاربریهای مختلط، اولویتدادن به حمل و نقل عمومی و تردد پیاده، فراهمآوردن شرایط زیستمحیطی سالم، ایجاد رونق اقتصادی پایدار، اشتغال بومی، جذب مشارکت محلی و توجه به میراث فرهنگی و گردشگری هستند. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات و مشاهدات کتابخانه ای و میدانی به بیان اهمیت بافت تاریخی شهر تبریز می پردازد. هدف این پژوهش تبیین راه کار برای حیات بخشی و بازآفرینی بافت تاریخی شهر تبریز و بهرهمندی از فضای ارزشمند شهری با رویهای انسانمحور می باشد. بی تردید می-توان با احیاء و باززنده سازی فضاهای واجد ارزش تاریخی- فرهنگی شهر تبریز زمینه و بستر لازم را برای توسعه ی پایدار شهری فراهم ساخت. در نهایت عوامل یادشده باعث شکوفایی و سرزندگی شهر به ویژه در محور فرهنگی- تاریخی آن با استفاده از مشارکت شهروندان بومی و طبقه ی خلاق و ارتقای مطلوب و قابل قبول فضای زندگی و حیات در بافت تاریخی شهرهای معاصر خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - ارزیابی تاثیر اقلیم در برنامه ریزی و طراحی مسکن معاصر شهر تبریز (مطالعهی موردی محلات زعفرانیه، ولیعصر و رشدیه)
محمد جدیری عباسی شهریار شقاقی جلال سالک زمانخانی سهیلا حمیدزاده خیاویهزاران سال پیش آب و هوا با شرایط محیطی کاملا متعادل بوده و شرایط زندگی برای بشر مناسبتر بوده است، اما امروزه ساختمانها بیش از نیمی از مصرف انرژی در سراسر جهان را بر عهده دارند، که بهطور قابل توجهی با انتشار گازهای گلخانهای که ایجاد میکنند، به تغییرات اقلیمی و آب و ه چکیده کاملهزاران سال پیش آب و هوا با شرایط محیطی کاملا متعادل بوده و شرایط زندگی برای بشر مناسبتر بوده است، اما امروزه ساختمانها بیش از نیمی از مصرف انرژی در سراسر جهان را بر عهده دارند، که بهطور قابل توجهی با انتشار گازهای گلخانهای که ایجاد میکنند، به تغییرات اقلیمی و آب و هوایی دامن میزنند. هدف از این تحقیق ارزیابی تاثیر اقلیم در برنامه ریزی و طراحی مسکن معاصر شهر تبریز می باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و پیمایشی بوده و بهمنظور گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانهای و میدانی استفاده شده، جامعهی آماری شامل کل جمعیت سه محله (رشدیه، زعفرانیه و ولیعصر) 136351 نفر بوده ، حجم نمونه 382 نفر تعیین شد که از طریق فرمول کوکران بدست آمد. برای پایایی سوالات از آلفای کرونباخ استفاده شده که براساس آن ضریب پایایی سوالات معادل 898/0 دست آمد. برای تحلیل اطلاعات از تکنیک Vikor استفاده شده است. براساس یافتههای تحقیق ارزیابی و رتبهبندی محلههای زعفرانیه، ولیعصر و رشدیه شهر تبریز با توجه به فاکتورهای طراحی معماری و برنامه یزی اقلیمی در ساخت مساکن معاصر با استفاده از مدل ویکور، نتایج نشان می دهد که از بین 3 محله (زعفرانیه، ولیعصر و رشدیه) شهر تبریز، محله ولیعصر با امتیاز (990/0) در رتبه اول، محله زعفرانیه با امتیاز (819/0) در رتبه دوم، محله رشدیه با امتیاز (701/0) در رتبه سوم، قرار می گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - معاصرسازی محلات تاریخی با هدف مکانسازی فضاهای شهری
عارفه ایرانی شاد فرح حبیب محمدجواد مهدوی نژادمقدمه و هدف پژوهش: یکی از ابعاد معاصرسازی شهری بعد اجتماعی است. تجارب فرهنگی به عنوان محرک در معاصرسازی محسوب میشود. به همین دلیل بازتولید مکان برای مبنای کاربرد تجارب فرهنگی میبایستی اساس بسیاری از برنامههای معاصرسازی باشد. نوشته حاضر تلاشی برای تدوین رویکرد معاصرسا چکیده کاملمقدمه و هدف پژوهش: یکی از ابعاد معاصرسازی شهری بعد اجتماعی است. تجارب فرهنگی به عنوان محرک در معاصرسازی محسوب میشود. به همین دلیل بازتولید مکان برای مبنای کاربرد تجارب فرهنگی میبایستی اساس بسیاری از برنامههای معاصرسازی باشد. نوشته حاضر تلاشی برای تدوین رویکرد معاصرسازی مکان مبنا است. به نظر میرسد میان عوامل زمینه ای، توسعه ای، آینده نگری، تعاملات اجتماعی و بازتولید ناخودآگاه و رویکرد معاصرسازی مکان مبنا در اینگونه فضاها رابطه معناداری برقرار باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر نیازمند برخوردی کیفی است ازاینرو مبنای هستی شناسی تحقیق آزادپژوهی است. در این مقاله برای ارزیابی روایی محتوایی از نظر متخصصان در مورد میزان هماهنگی محتوای ابزار اندازهگیری و هدف پژوهش به دور وش کیفی و کمی، استفاده میشود. برای ارزیابی میزان پایایی ابزارهای تحقیق از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. جهت رسیدن به هدف اصلی مقاله به منظور ارزیابی اعتبار ویژگیهای محیطی تبیین شده از مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است. یافتهها: در آخر میتوان گفت جهت گیری این پژوهش درزمینه تبیین رویکرد معاصرسازی مکان-مبنا در پنج بعد اصلی عوامل زمینهای، عوامل توسعهای، عوامل آینده نگری، فرآیندهای اجتماعی، بازتولیدناخودآگاه قابل تعریف میباشد. نتیجه گیری: به طور کلی میتوان به این نتیجه رسید که عامل بازتولید ناخودآگاه بیشترین تاثیر را بر رویکرد معاصرسازی مکان مبنا دارد. دانش محلی، استفاده از مکان و تعاملات و تجارب از معیارهای تاثیرگذار بر این فرآیند میباشند. معیار تعاملات و تجارب روزمره بیشترین تاثیر را بر بازتولید ناخودآگاه و به تبع آن بر فرآیند معاصرسازی مکان مبنا خواهد داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - مطالعهی تطبیقی معماری مساجد معاصر تبریز، بر پایه معیارهای طراحیِ منتج از مفاهیم دینی
بهناز منتظر جمال الدین سهیلیزمینه و هدف: در طی تاریخ، مساجد همواره ابعاد مختلفی از کالبد، کارکرد و معنا را به خود اختصاص دادهاند. این 3 پارامتر، همچون لایههایی بر روی یکدیگر قرارگرفتهاند که فقدان هریک، میتواند بر کاراییِ مساجد معاصر، نسبت به کاراییِ الگوهای کهن، لطمه واردکند. در این راستا، پژو چکیده کاملزمینه و هدف: در طی تاریخ، مساجد همواره ابعاد مختلفی از کالبد، کارکرد و معنا را به خود اختصاص دادهاند. این 3 پارامتر، همچون لایههایی بر روی یکدیگر قرارگرفتهاند که فقدان هریک، میتواند بر کاراییِ مساجد معاصر، نسبت به کاراییِ الگوهای کهن، لطمه واردکند. در این راستا، پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی تطبیقی نمونههای معاصر، در راستای مدل مفهومی پژوهش، مبنی بر معیارهای تأثیرگذار بر الگوهای طراحی معماری بهواسطهی مفاهیم دینی در مساجد پرداخته است. روش بررسی: به منظور استخراج مولفه های معماری منتج از مفاهیم دینی، از روش گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و اسنادی با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شده است؛ تا بدین ترتیب، ارتباط مفاهیم دینی با پارامترهای معماریِ مؤثر در هر 3 بُعد مشخص گردد. در گام دوم، پس از تدوین مدل مفهومی پژوهش، به ارزیابی میدانی (سال 97) و امتیازبندیِ مؤلفههای معماری در جامعه نمونه (مساجد منتخب معاصر تبریز) که به کمک نمونه گیری هدف دار توسط متخصصان و خبرگان این حوزه انتخاب شده ، پرداخته شده است. یافته ها: مولفه های طراحی معماری مساجد در راستای مفاهیم دینی را می توان در 3 حیطه ی مولفه های کارکردی (ورودی شاخص، همجواری، مکان یابی و طراحی فضاهای مختلف)، مولفه های معنایی (خوانایی، تعلق به مکان و سلسله مراتب) و مولفه های کالبدی (جهت، توجه به نور و طراحی مناسب محراب، گنبد، مناره و صحن) طبقه بندی نمود. بحث و نتیجه گیری: با ارزیابی میزان تاثیرپذیری مساجد معاصر تبریز در هر یک از سه بُعد، می توان دریافت که به زیرمولفه وجودِ "فضاهای مختلف" در بُعد کارکردی، زیرمولفه "تعلق به مکان" در بُعد معنایی و زیرمولفه "نور" در بُعد کالبدی بیشترین توجه شده است. همچنین نتایج نشان میدهد که معماری مساجد معاصر تبریز، از بُعد معناییِ الگوها، نسبت به 2 بُعد دیگر، بیشترین تبعیت را داشتهاند. همچنین مسجد امام رضا(ع) دارای بیشترین تطابق با الگوها از منظر الگوهای طراحی معماریِ مبتنی بر مفاهیم دینی می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - تکتونیک در معماری: بررسی ماهیت دوگانه روابط تکتونیک در آثاری از معماری معاصر ایران
پریا پورمحمدی فرشاد مفاخر اصغر ساعد سمیعی مهرداد متینزمینه و هدف: نمایان کردن مفهوم یگانگی از سوی هنرمند به سایرین، نیاز به فراهم آوردن تعریفی برای معماری دارد که شاخص های کالبدی و ساختاری و ابزارمندی های زیبایی شناسانه آن را در چارچوبی معنوی بیاورد. این نوع نگرش منطبق بر مفهوم تکتونیک است. تکتونیک در معماری دو تفسیر اصلی چکیده کاملزمینه و هدف: نمایان کردن مفهوم یگانگی از سوی هنرمند به سایرین، نیاز به فراهم آوردن تعریفی برای معماری دارد که شاخص های کالبدی و ساختاری و ابزارمندی های زیبایی شناسانه آن را در چارچوبی معنوی بیاورد. این نوع نگرش منطبق بر مفهوم تکتونیک است. تکتونیک در معماری دو تفسیر اصلی دارد: نظریه ساختار داخلی اثر هنری و تشکیل و پیوند عناصر فرم، برای دستیابی به یک هارمونی. در این مقاله دو هدف مدنظر میباشد؛ اصول و معیارهای وحدت و یگانگی اثر معماری در جهت بررسی انطباق فرم هستهای و هنری و دوم، ارزیابی چهار نمونه از آثار فاخر معماری معاصرکشور بر اساس این معیارها در جهت مشخص شدن میزان انطباق فرم هستهای و هنری آنها.روش بررسی:راهبرد اصلی تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی تحلیلی است. از تکنیک تحلیل سلسهمراتبی AHP جهت ارزیابی انطباق فرم هسته ای و فرم هنریِ نمونه ها بر اساس معیارها و هدف استفاده گردید.یافته ها: نتایج نشان داد انطباق فرم هنری و فرم هسته ای در بنای مجلس سنا (مجلس شورای اسلامی) نسبت به سه اثر دیگر (بنای آزادی،موزه هنرهای معاصر و تئاتر شهر) بیشتر و در نتیجه بنای یاد شده در انطباق جنبه های فنی-تکنیکی و جلوه های مفهومی-معنایی موفق تر است.بحث و نتیجه گیری: نتیجه گیری این تحقیق، مباحثات معماری را به این سو تشویق می کند که به دنبال آن باشند که از بیان تکتونیک به عنوان ابزاری برای همسازی و یکپارچگی موضوعات زیبایی شناسانه و فن آورانه، در فرایند طراحی آثار معاصر استفاده کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - واکاوی تحلیلی-قیاسی آثار معماری ارگانیک در ایران (دورة پهلوی دوم)
آلاله سامیر مریم چشمه قصابانی حسین کریم آبادیزمینه و هدف: سبک ارگانیک، به تأثیر از جنبشهای آزادیخواهانة برگرفته از مدرنیسم، شکل گرفت که برای بیان آزادیخواهی در شخصیت معمارانة خویش، ویژگیها و اصولی مانند طبیعت به عنوان الگو، فردگرایی و ملیگرایی را تعریف نمود. با وجود مطرح بودن این سبک تا به امروز، هنوز شناخت ج چکیده کاملزمینه و هدف: سبک ارگانیک، به تأثیر از جنبشهای آزادیخواهانة برگرفته از مدرنیسم، شکل گرفت که برای بیان آزادیخواهی در شخصیت معمارانة خویش، ویژگیها و اصولی مانند طبیعت به عنوان الگو، فردگرایی و ملیگرایی را تعریف نمود. با وجود مطرح بودن این سبک تا به امروز، هنوز شناخت جامعی از آن در معماری معاصر ایران صورت نگرفته، لذا، در این پژوهش به تحلیل آثار معماری این سبک، در دورة -پهلوی دوم- پرداخته میشود تا بدینوسیله، ویژگیهای مشترک آنها تبیین گردند. روش بررسی: پژوهش تاریخی حاضر، با رویکردی تحلیلی-تطبیقی، از استدلال استنتاجی و قیاسی بهره گرفته است. ابتدا، اصول معماری سبک ارگانیک، که از مطالعة تطبیقی شواهد مکتوب و اسناد موجود، به دست آمدند، بهعنوان معیار سنجش تبیین شدند. سپس، فهرستی از آثار معماری ارگانیک در ایران تهیه گردید تا به شیوة نمونهگیری هدفمند، نمونههایی جهت تحلیل انتخاب شوند. درنهایت نیز نمونهموردیهای تحلیلشده، با اصول معماری ارگانیک، مورد قیاس قرار گرفتند. یافتهها: معماری ارگانیک در ایران، جهت طراحی بنا و منظر، با اهداف مختلفی بهکار گرفته شده که در این میان، حفظ پتانسیلهای محیط طبیعی و استفادة دوباره از آن با حداقل دخالت انسانی در راستای موضوع طراحی، مشترک هستند. بحث و نتیجهگیری: نتایج نشان میدهند آثار معماری ارگانیک در ایران در دورۀ پهلوی دوم، هرکدام به تبع سبک ارگانیک، توانستهاند در عین تفاوت با یکدیگر به لحاظ معماران و نحوۀ طراحی، دارای مفاهیمی مشترک همچون تلفیق محیط مصنوع با محیط طبیعی باشند که از سبک ارگانیک سرچشمهگرفته و در آثار مزبور ظهور یافتهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - بررسی عوامل موثر در گسست پایداری هویت مسکن معاصر شهر تبریز از منظر تحولات چهره و لحن معماری (مطالعه موردی محله ولیعصر)
بهرام محمدیان شبنم اکبری نامدار حسن ابراهیمی نسیم نجف قلی پور کلانتریزمینه و هدف: هویت شهری مجموعه ای از ارزشها است که اصطلاحات مختلف فرهنگی، اقتصادی یا سیاسی را در بر می گیرد و یک شهر را از بقیه جدا می کند. در این میان معماری و شهرسازی نقش بسیار مهمی در حفظ و پایداری هویت و فرهنگ یک جامعه دارد، در ایران با ورود مدرنیته، در شهر تبریز، بد چکیده کاملزمینه و هدف: هویت شهری مجموعه ای از ارزشها است که اصطلاحات مختلف فرهنگی، اقتصادی یا سیاسی را در بر می گیرد و یک شهر را از بقیه جدا می کند. در این میان معماری و شهرسازی نقش بسیار مهمی در حفظ و پایداری هویت و فرهنگ یک جامعه دارد، در ایران با ورود مدرنیته، در شهر تبریز، بدون توجه به هویت فرهنگ، معماری و شهرسازی تبریز را تحت تاثیر قرار داد، باعث بروز عدم پایداری هویت در شهر و مسکن معاصر شده است. هدف تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر در گسست پایداری هویت مسکن معاصر شهر تبریز از منظر تحولات چهره و لحن معماری است. روش بررسی: تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری شامل متخصصین در این زمینه بوده، حجم نمونه برابر 12 نفر از خبرگان و اساتید می باشد. برای تجزیه تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری از طریق نرم افزار Smart PLS و Amos استفاده شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین تاثیر بر گسست پایداری هویت مسکن معاصر از نظر تحولات چهره و لحن معماری در شهر تبریز، مطرح شدن معماری در مفهوم کالا و نه مکان زندگی و شهر در حکم انبار کالا و نه بستر مدنیت با بار عامی 96/0 بیشترین و تبدیل معماری ایرانی، به معماری ها در ایران با بار عاملی 34/0 کمترین تاثیر گذاری را داشته اند. بحث و نتیجه گیری: بنابراین بین تحولات چهره و لحن معماری و گسست پایداری هویت معماری در مسکن معاصر ولیعصر تبریز رابطه مستقیمی وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - بررسی دلالت معنایی نامهای مستعار در آثار طنز محمد خرمشاهی با تکیه بر دیوان خرم و مجله توفیق
علیاکبر قندهاری کبری نودهی طواق گلدی گلشاهیمحمّد خرّمشاهی از شاعران و نویسندگان معاصر و یکی از مستعارگویان عرصه طنز است که در طول نود سال فعالیت، با بیش از نود نام مستعار در این حوزه قلمفرسائی نموده تا جایی که به یکی از رکوردداران اسم مستعار در فضای مطبوعاتی ایران بدل شده است؛ اما با این همه فعالیت، از دید پژو چکیده کاملمحمّد خرّمشاهی از شاعران و نویسندگان معاصر و یکی از مستعارگویان عرصه طنز است که در طول نود سال فعالیت، با بیش از نود نام مستعار در این حوزه قلمفرسائی نموده تا جایی که به یکی از رکوردداران اسم مستعار در فضای مطبوعاتی ایران بدل شده است؛ اما با این همه فعالیت، از دید پژوهشگران هم مغفول مانده است. از آنجایی که وظیفه طنز، ضمن آگاه کردن مسئولان از مشکلات و نارسائیها باید تا حدّ امکان، درمان را نیز بازگو کرده و رفع موانع و مشکلات، ساعی و کوشا باشد. نگارنده در این مقاله تلاش نموده علاوه بر معرفی و شناساندن این شخصیت، رابطه و محتوای اسامی مستعار را با محتوا و مضامین اشعار و مطالب طنز وی بررسی کند. نتیجه پژوهش نشان میدهد که به طور نسبی بین اشعار و مطالب طنز خرّمشاهی با اسامی مستعار انتخابی، ارتباطی معنادار وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - بررسی جلوههای ادبیات تطبیقی در «در امواج سند» و «مقتل سلطان تاج الدین»
فرشته ناصریاشعاری که به روایت حوادث و شخصیتهای تاریخی یک ملت میپردازند از آن رو که دارای پیامدهای غرورآفرینی در فرهنگ آن ملت هستند، جایگاه برجستهای در متون ادبی دارند. در این میان شعر در امواج سند حمیدی شیرازی که دارای مؤلفههای تعلیمی، تاریخی و حماسی ایرانیان در مقابله با یورش چکیده کاملاشعاری که به روایت حوادث و شخصیتهای تاریخی یک ملت میپردازند از آن رو که دارای پیامدهای غرورآفرینی در فرهنگ آن ملت هستند، جایگاه برجستهای در متون ادبی دارند. در این میان شعر در امواج سند حمیدی شیرازی که دارای مؤلفههای تعلیمی، تاریخی و حماسی ایرانیان در مقابله با یورش مغولان است و از سویی شعر مشابهی در ادبیات عرب با عنوان مقتل سلطان تاج الدین محمد الفیتوری شاعر معاصر سودان که روایتگر نبرد قبائل مسالیت در سودان با استعمار فرانسه در سال 1910، که به نبرد دروتی معروف است، از این دسته است. در این پژوهش دو شعر مذکور بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی بررسی و تطبیق داده شده است تا دریابیم این دو شاعر در بیان روابط و مناسبات اجتماعی اشعار خویش، از چه تمهیداتی بهره جستهاند و کلام آنها تا چه حد توانسته در ایجاد فضای مناسب شعری و شخصیت پردازی قهرمانان، با بهره گیری از نشانه ها و دلالتهای گوناگون، در بیان مبانی تعلیمی و شاخصههای آن، توفیق یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - نگاهی تطبیقی بر «استعمار و استبداد ستیزی» در اشعار بشری البستانی و طاهره صفارزاده
بهنام فعلی عنایت الله فاتحی نژاد لطیفه سلامت باویلبشری البستانی در شعر معاصر عربی و طاهره صفارزاده در عرصه ادبیات معاصر فارسی از منادیان حقیقی استبدادستیزی به شمار میآیند. دو شاعر مذکور که نماینده قشر بااحساس و آگاه و فرهیخته جامعه خود هستند توانستند با تلاشی گسترده به سرودن شعرهای مهیج و تحریک احساسات خفته مردم مبادر چکیده کاملبشری البستانی در شعر معاصر عربی و طاهره صفارزاده در عرصه ادبیات معاصر فارسی از منادیان حقیقی استبدادستیزی به شمار میآیند. دو شاعر مذکور که نماینده قشر بااحساس و آگاه و فرهیخته جامعه خود هستند توانستند با تلاشی گسترده به سرودن شعرهای مهیج و تحریک احساسات خفته مردم مبادرت ورزند تا علاوه بر تأثیرگذاری در حوادث و رویدادها، در راستای مصالح سرزمینشان آثار ادبی ماندگاری از خود بر جای گذارند. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی تحلیلی است و با روش کتابخانهای صورت گرفته به دنبال آن است تا مفهوم استبدادستیزی را که از مهمترین مضامین مشترک اشعار این دو شاعر میباشد از منظر ادبیات تطبیقی مورد بررسی قرار دهد. نتایج مقاله پیش رو حاکی از آن است که مهم ترین بن مایه های مشترک در شعر این دو شاعر مقاومت عبارتاند از مفاهیمی چون بیان وضعیت اسفبار کشور، پرده برداشتن از ظلم و ستم دشمنان داخلی و استعمارگران و آثار و تبعه هجوم آنها بر کشور عراق و ایران و در نهایت دعوت مردم به حفظ وحدت جهت پیروزی بر دشمنان. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - ادبیات اعتراض با نماد «شب» در قطعهسرودههای معاصر فارسی و عربی
فاروق نعمتیبیان نمادین به عنوان یکی از ظریفترین شگردهای هنری در میان عناصر گوناگون خیال، یکی از اصلیترین ساختارهای زبانی در شعر معاصر به حساب میآید. در این میان، عنصر شب، دارای بار معنایی متفاوتی در شعر معاصر عربی و فارسی است؛ به گونهای که فضای شبانه و موقعیت خاص آن، خوانشهای چکیده کاملبیان نمادین به عنوان یکی از ظریفترین شگردهای هنری در میان عناصر گوناگون خیال، یکی از اصلیترین ساختارهای زبانی در شعر معاصر به حساب میآید. در این میان، عنصر شب، دارای بار معنایی متفاوتی در شعر معاصر عربی و فارسی است؛ به گونهای که فضای شبانه و موقعیت خاص آن، خوانشهای متفاوتی را در میان سرایندگان دو زبان سبب شده است. بهرهگیری از این نماد طبیعی در راستای بیان اعتراض به وضعیتِ موجود، از کارکردهای شب در شعر دو زبان است؛ به نحوی که شاعران با استفاده از این ظرفیّت نمادین، اعتراض خویش را به تیرگی و خفقان اوضاع بیان میدارند. در این جستار با رویکرد تطبیقی و با روش تحلیلی- توصیفی و با بهرهگیری از مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، با انتخاب برخی سرایندگان از شعر معاصر عربی (بیاتی، سیاب، بلند حیدری و شابی) و شعر معاصر فارسی (نیما، طاهره صفارزاده و اخوان) به بررسی نمادپردازی از نماد شب به عنوان سمبلی اعتراضآمیز خواهیم پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - بررسی تطبیقی مولفۀ «چندصدایی» در رمانهای معاصر عربی و فارسی با تأکید بر نظریات باختین ( سووشون سیمین دانشور- میرامار نجیب محفوظ)
زهره دست پاک سعید حمیدیان فرهاد طهماسبیپژوهش حاضر با بهرهگیری از آراء میخائیل باختین و بهطور خاص نظریۀ چندصدایی، سعی دارد به صورت تطبیقی گفتمانهای موجود در رمانهای سووشون اثر سیمین دانشور و میرامار اثر نجیب محفوظ را واکاوی نماید و با استفاده از روش توصیفی _تحلیلی به بازتاب چندصدایی در این رمانها بپرداز چکیده کاملپژوهش حاضر با بهرهگیری از آراء میخائیل باختین و بهطور خاص نظریۀ چندصدایی، سعی دارد به صورت تطبیقی گفتمانهای موجود در رمانهای سووشون اثر سیمین دانشور و میرامار اثر نجیب محفوظ را واکاوی نماید و با استفاده از روش توصیفی _تحلیلی به بازتاب چندصدایی در این رمانها بپردازد. نگارنده بر اساس منطق مکالمهای باختین و مؤلفههای موجود در آن این رمانها را مورد ارزیابی قرار میدهد و در ضمن پژوهش به این پرسش پاسخ داده است که چگونه چندصدایی در رمانهای منتخب بازنمایی شده است؟ نتایج پژوهش نشان میدهد که در داستانهای فوق ما شاهد چندصدایی هستیم، اما شکل و نحوۀ بیان این چندصدایی باهم متفاوت است و در هر داستان عواملی چون: جنسیت، ساختار اجتماعی و اقتصادی، جریانات روشنفکری در قالب دو قطب خودآگاهی و ازخودبیگانگی فرهنگی، در به ثمر رسیدن چندصدایی در قالب مؤلفهها خود را بیش از سایر عوامل بازنمایی میکنند. زنان غالباً نقش دنبالهرو اندیشهای که از مرجع اخلاقی داستان صادر میشود، دارند و عموماً با سبک بخشی موجب تقویت چندصدایی در داستان میشوند. ساختار اجتماعی و اقتصادی و تقابل و تضاد طبقاتی و جریانات روشنفکری در داستانها هرکدام با ایجاد دو قطب متقابل بهعنوان دیگری، زمینۀ تنوع گفتمانی را ایجاد میکنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - تحلیل مقایسهای «غزلسرودههای» فدوی طوقان و فاطمه راکعی (تلطیف مضمونهای شعر پایداری با زبان نرم غزل)
علی سلیمی مریم رحمتی ترکاشوند مهین شیفتهپیوند شعر، و به ویژه غزل، با همة زوایای زندگی، از پدیدههای ادبیات دو قرن اخیر است. در ادبیات فارسی از دوران مشروطهخواهی به بعد و در ادبیات عربی نیز همزمان با آن، غزل از دایرهی محدود عشق به محبوب و وصف حال وی، فراتر رفت و به موضوعات زمخت سیاسی و اجتماعی، لطافتی غزلی چکیده کاملپیوند شعر، و به ویژه غزل، با همة زوایای زندگی، از پدیدههای ادبیات دو قرن اخیر است. در ادبیات فارسی از دوران مشروطهخواهی به بعد و در ادبیات عربی نیز همزمان با آن، غزل از دایرهی محدود عشق به محبوب و وصف حال وی، فراتر رفت و به موضوعات زمخت سیاسی و اجتماعی، لطافتی غزلی بخشید. این رویکرد جدید، مرز غزل و غیر غزل را در هم آمیخت. ظهور غزل سیاسی نمونهای آشکار از این دگرگونی است. این پژوهش غزلسرودههای دو شاعر زن فدوی طوقان و فاطمه راکعی را با روشی تحلیلی- مقایسهای بررسی نموده است؛ برمبنای یافتههای این بررسی میتوان گفت که عشق توأم با پایداری درون مایة اصلی غزلگونههای سیاسی و اجتماعی دو شاعر است. این دو در غزلسرودههای خود دایرة عشق را به گسترهی زندگی وسعت بخشیدهاند. سادگی، روانی، صمیمیت و احساس لطیف زنانهسرایی از ویژگیهای مشترک زبان شعری دو شاعر است. این دو شاعر در دو قالب سنتی و نو شعر سرودهاند. دو شاعر که از نزدیک شاهد حوادث مربوط به جنگ و روند دگرگونیهای جامعة خویش بودهاند، سختیهای زندگی را با نرمی غزل تلطیف نمودهاند. تصاویری از وصف پایداریهای مردمی در برابر بیگانگان، ستایش رهبران و شخصیتهای مبارز، دعوت به بیداری و پایداری، ستایش شهادت و شهیدان و وطن دوستی در جایجای غزلگونههای این دو شاعر با زبان غزل و توأم با احساسی زنانه متجلی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - بررسی تطبیقی تصویر در سرودههای نادر نادرپور و نِزار قَبّانی (واکاوی تصویرهای ذهنی با نگارههای جهان آفرینش)
زهرا فیروزیان محمد علی شریفیان محمّد قادری مقدم زوارمنادر نادرپور، شاعرِ تصویرگرای فارسی و نزار قبّانی، عاشقانهسرای عرب از چهرههای مشهور معاصر هستند. شعر نادرپور، تصویرِ ناب است. قبّانی، عشق را در مفهوم تمام دلبستگیها گسترش میدهد و تصویرهای باشکوه و بکری میسازد. بازتاب دادخواهی او از بیدادها و حق پایمال شدۀ زن در عاش چکیده کاملنادر نادرپور، شاعرِ تصویرگرای فارسی و نزار قبّانی، عاشقانهسرای عرب از چهرههای مشهور معاصر هستند. شعر نادرپور، تصویرِ ناب است. قبّانی، عشق را در مفهوم تمام دلبستگیها گسترش میدهد و تصویرهای باشکوه و بکری میسازد. بازتاب دادخواهی او از بیدادها و حق پایمال شدۀ زن در عاشقانهها با تصویرهای تازه نمایان میشود. درونمایۀ شعر دو شاعر، غم و عشق است؛ هر دو از وطن خود دور افتادند و زمان و مکان غربت را به تصویر میکشند. این پژوهش روش توصیفی _ تحلیلی دارد و با ردهبندی تصویرهای برجستۀ سرودههای دو شاعر به سنجش و تطبیق آنها میپردازد و کارسازی جلوههای طبیعت را در ساختار تصویرها نقد و بررسی مینماید. نادرپور در فضاسازی بسیار چیرهدست است و به شعر گونۀ روایی می-بخشد. یافتهها نشان میدهد؛ پدیدهها در سازههای تصویر آنها نقش بنیادین دارند. بازتاب احساسات عاشقانه و تصویرسازی با نگارههای زیبای آفرینش سبب جاذبۀ شعر آنها میشود. ژرفای اندیشگی هر دو به انسان و فراسوی دنیای آرمانی، غم گسترده و عشق در تصویرها تأثیر میگذارد و همحسی ایجاد میکند. اندیشۀ آزاد دو شاعر در شکلگیری ایماژها نقش برجسته دارد و با ساختار مدرن به نوآوری دست مییابند. شعر نادرپور و قبّانی از نظر مضمون و سازههای ایماژ، همسو و قابل تطبیق است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - بررسی تطبیقی مؤلفههای مارکسیستی رمان ژانی گل اثر ابراهیم احمد و دختر رعیت اثر محمود اعتمادزاده
بهار کاظمی بدریه قوامینقد مارکسیستی گونهای از نقد ادبی است که از ارتباط جامعه و ادبیات سخن میگوید. در نقد مارکسیستی ادبیات را بر اساس شرایط تاریخی پدیدآورندۀ آن تحلیل میکنند. بنابراین برای نقد مارکسیستی شناخت زمینۀ تاریخی آن نیز ضرورت دارد با اشغال ایران و عراق و منطقۀ کردستان بعد از جنگ چکیده کاملنقد مارکسیستی گونهای از نقد ادبی است که از ارتباط جامعه و ادبیات سخن میگوید. در نقد مارکسیستی ادبیات را بر اساس شرایط تاریخی پدیدآورندۀ آن تحلیل میکنند. بنابراین برای نقد مارکسیستی شناخت زمینۀ تاریخی آن نیز ضرورت دارد با اشغال ایران و عراق و منطقۀ کردستان بعد از جنگ جهانی اول توسط نیروهای متفقین و روسیه، جریانی بر ادبیات فارسی و کردی مسلط میشود که بسیاری از نویسندگان آنها را تحت تأثیر مارکسیسم و کمونیسم روسیه قرار میدهد. جامعۀ ایران در خلال و بعد از جنگ جهانی اول به دلیل ناکارآمدی نظام حاکم درگیر مشکلاتی همچون؛ فقر و تنگدستی، وجود نظام طبقاتی و فشار حاکم بر مردم توسط حکومت وقت بوده است، کردستان عراق نیز از دیرباز محل نزاع با دولت و حکومتهای مرکزی وقت خود در پی یافتن حکومت و دولتی مستقل بوده است، اندیشۀ ناسیونالیست کردی در کردستان عراق و نیز تأثیرپذیری جامعۀ ایران و کردستان عراق از جریانهای کمونیستی و مارکسیستی بعد از جنگ جهانی اول این زمینه را فراهم میکند که به بررسی آثار نویسندگان ادبیات فارسی و کردی و تأثیرپذیری آنها از این جریانها پرداخته شود. در این پژوهش به نقد مارکسیستی رمان ژانی گل و دختر رعیت که میتوان گفت در ادبیات فارسی و کردی هر دو اثر جزو نخستین داستانهای واقعگرای اجتماعی هستند بر اساس مؤلفههای نقد مارکسیستی پرداخته شده است و پس از بررسیهایی که در این پژوهش انجام گرفته مشخص شده است که؛ محمود اعتمادزاده و ابراهیم احمد رمانهایشان را وسیلهای برای بیان افکار خود قرار دادهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - بررسی تطبیقی مضامین مشترک ادب مقاومت ایران و فلسطین
حسین آریان نسرین بیرانوندبررسی تطبیقی مفهوم مقاومت، به عنوان یکی از مضامین برجسته ادبیات جهان و نیز بخش مهمی از ادب متعهد و ملتزم در شعر دو کشور ایران و فلسطین است. ادبیات پایداری ادبیات ستیزه و عشق به آرمانها و ارزشهاست. ادبیات پرتلاطمی است که یأس و ناامیدی را نمیپذیرد. جایگاه ادبیات پایدار چکیده کاملبررسی تطبیقی مفهوم مقاومت، به عنوان یکی از مضامین برجسته ادبیات جهان و نیز بخش مهمی از ادب متعهد و ملتزم در شعر دو کشور ایران و فلسطین است. ادبیات پایداری ادبیات ستیزه و عشق به آرمانها و ارزشهاست. ادبیات پرتلاطمی است که یأس و ناامیدی را نمیپذیرد. جایگاه ادبیات پایداری، به ویژه شعر، در تحولات ملتها انکارناپذیر است. دغدغههای شاعران این نوع ادبیات بیدارکردن و آگاهی انسانهاست. از مهمترین درونمایههای شعر پایداری، شهید، دعوت به مبارزه، وطن، نماد، مقاومت، صلح و دوستی و ... میباشد. هدف این مقاله که با روش تحلیلی - توصیفی انجام گرفته است بررسی مضامین مشترک ادب مقاومت در شعر شاعران معاصر ایران و فلسطین است. برای نیل به این منظور سلمان هراتی و قیصر امینپور به عنوان دو شاعر مقاومت معاصر ایرانی و سمیح القاسم و محمود درویش به عنوان دو شاعر مقاومت معاصر فلسطینی انتخاب شدند. شهید و شهادت، دعوت به مبارزه، وطن و وطنپرستی، هویت ملی و مذهبی و ... همگی از مضامینی هستند که جلوه خاصی در هر دو ادب دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - نگاهی تطبیقی به شعر احمد شاملو و احمد مطر (با رویکرد تحلیل روانشناختی بر پایه نظریه شخصیت فروید)
جواد کبوتری معصومه بخشی زاده حسین آریاناحمد مطر شاعر شناخته شده عرب، اشعار اجتماعی خود را در تعارض با اعمال و افکار طبقه حاکمیت سروده است. در این اشعار، شاهد اعتراض ها و افشاگری های وی علیه جامعه خیانتکار و حکومت ظالم هستیم؛ همین رویه را می توان در شعر احمد شاملو ملاحظه کرد. مشابهت های فکری این دو شاعر باعث چکیده کاملاحمد مطر شاعر شناخته شده عرب، اشعار اجتماعی خود را در تعارض با اعمال و افکار طبقه حاکمیت سروده است. در این اشعار، شاهد اعتراض ها و افشاگری های وی علیه جامعه خیانتکار و حکومت ظالم هستیم؛ همین رویه را می توان در شعر احمد شاملو ملاحظه کرد. مشابهت های فکری این دو شاعر باعث شد تا اشعار و افکار آن ها را بر اساس نگرش ادبیات تطبیقی بررسی نماییم. از میان رویکردهای نقدی نظریه شخصیت که در میان روانشناسان از بحث های حائز اهمیت بود را به خاطر برجستگی شواهد مرتبط با آن در شعر احمد مطر و احمد شاملو برگزیدیم. در این پژوهش، اشعار شاعران نامبرده را با توجه به نظریه های روانشناسی معروف بررسی کرده ایم؛ با توجه به نظریه فروید مبنی بر ابعاد سهگانه شخصیت، تعارض های نهاد، من و فراخود را در شعر هر دو شاعر باز نموده و مکانیسم های روانی بکاررفته در جهت حل این تعارض را مشخص کرده ایم. این پژوهش به شیوهتوصیفی- تحلیلی و بر پایه روش کتابخانه ای انجام گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - اخوان و ادونیس، بین سنّت و مدرنیته(تحلیل و نقد آراء با رویکرد فلسفی و روانشناسی)
عبدالقادر پریز قاسم عزیزی مرادسنت و مدرنیته دو مقوله مهم در فلسفه و روانشناسی هستند که در ساختار شخصیت انسان و آینده او تأثیر بسزایی دارند. به تبع آنها ادبیات بالأخص شعر نیز تحت تأثیر سنت و مدرنیته قرار میگیرد و بدون شناخت تأثیر سنت و مدرنیته در نوع نگرش شاعر و روشنفکر نمیتوان به قصد و منظور اصل چکیده کاملسنت و مدرنیته دو مقوله مهم در فلسفه و روانشناسی هستند که در ساختار شخصیت انسان و آینده او تأثیر بسزایی دارند. به تبع آنها ادبیات بالأخص شعر نیز تحت تأثیر سنت و مدرنیته قرار میگیرد و بدون شناخت تأثیر سنت و مدرنیته در نوع نگرش شاعر و روشنفکر نمیتوان به قصد و منظور اصلی آنها پی برد. از آنجا که ادبیات و به طور کلی هنر به عنوان یکی از عناصر اجتماعی جامعه فارسی و عربی بنا بر اصل ارتباطات اجتماعی و تأثیر و تأثر فرهنگی، تحت تأثیر تمدن و فرهنگ غرب قرار گرفت شعر معاصر نیز در روند تأثیرپذیری از مدرنیته غربی رویکردهای متفاوتی داشته است. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی به بررسی آثار دو شاعر روشنفکر تاریخی جامعه معاصر ایران و عرب: ادونیس و اخوان پرداخته تا دیدگاه و نظر آنها را در خصوص این دو مقوله تبیین نماید. این دو شاعر در آثار خود نه سنت را بر اطلاق، اصل قرار میدهند و نه مدرنیته را؛ بلکه سنت را در قالب مدرنیته و در پرتو عقل فلسفه عصر روشنگری برای تبیین معضلات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه به کار میگیرند و گذشته را پلی برای ورود به آینده میدانند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - مقایسه تطبیقی طنز سیاسی- اجتماعی در اشعار نسیم شمال و احمد مطر
کاظم عظیمی فاطمه سپهوندطنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالبهای معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوبترین و پرآوازهترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در ز چکیده کاملطنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالبهای معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوبترین و پرآوازهترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در زبان عربی، احمد مطر شاعر معاصر عراقی است؛ وی نیز همچون نسیم شمال رسالت ادبی کار خود را در بیداری مردم خوابزده ملت عرب و حتی تمام جهانیان میبیند. در این مقاله سعی شده است با تطبیقی که بین آثار آنها انجام میشود گوشهای از دغدغههای مشترک این دو شاعر، در حوزههای سیاسی و اجتماعی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. این نوع طنز سنتها و باورهای عقبمانده که در بطن جامعه است را با زبان هنرمندانه مورد حمله قرار میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - بررسی هنجارگریزی در اشعار معین بسیسو و محمدرضا شفیعی کدکنی
محمدتقی زند وکیلی مرضیه قاسمیانهنجارگریزی از نظریههای ادبی جدید است که در آن شاعر با بکارگیری اسلوبهای خاص، ساختار متداول زبان را بر هم زده، و زبانی ناآشنا میآفریند. همزمان با نشر جریان نوگرایی در شعر، شاعران معاصر فارس و عرب به نوگرایی در مفاهیم و زبان شعری خود روی آوردند. بسیسو(1926-1984م)، و ش چکیده کاملهنجارگریزی از نظریههای ادبی جدید است که در آن شاعر با بکارگیری اسلوبهای خاص، ساختار متداول زبان را بر هم زده، و زبانی ناآشنا میآفریند. همزمان با نشر جریان نوگرایی در شعر، شاعران معاصر فارس و عرب به نوگرایی در مفاهیم و زبان شعری خود روی آوردند. بسیسو(1926-1984م)، و شفیعی کدکنی(1318ش) از شاعرانی هستند که با گریز از هنجارهای زبان معیار، بعد زیباشناختی و تأثیرگذاری اشعار خود را وسعت بخشیده اند. هدف این پژوهش بررسی مؤلفههای هنجارگریزی در شعر دو شاعر است تا نشان دهد که شاعران مذکور در القای مفاهیم مورد نظر خود، چگونه و با چه هدفی از این شگرد ادبی بهره جستهاند؟ دستاورد پژوهش نشان داد که بسیسو و کدکنی با گریز از هنجارهای رایج سبک نحوی، واژگانی و ...، نه تنها بر صلابت شعر خود افزودهاند بلکه با خلق صورت معنایی جدید، توان القای مفاهیم مورد نظر خود را وسعت بخشیدهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
44 - تحلیل مفهوم اسطوره در شعر بدر شاکر السیاب و احمد شاملو
محمدرضا شیرخانی کریم صیدی علیمحمد سهرابنژادزبان نمادین و اسطورهای در شعر معاصر جایگاهی در خور یافته است. اسطورهها بخشی از هویّت، تمدن و فرهنگ هر سرزمین به شمار می روند. بدر شاکر السیاب و احمد شاملو در شعر خود به اساطیر و افسانه ها توجّهی ویژه داشته اند. در این مقاله با بررسی اسطوره در شعر این دو شاعر، به این ن چکیده کاملزبان نمادین و اسطورهای در شعر معاصر جایگاهی در خور یافته است. اسطورهها بخشی از هویّت، تمدن و فرهنگ هر سرزمین به شمار می روند. بدر شاکر السیاب و احمد شاملو در شعر خود به اساطیر و افسانه ها توجّهی ویژه داشته اند. در این مقاله با بررسی اسطوره در شعر این دو شاعر، به این نتیجه می رسیم که افزون بر گرایش این دو به بهره گیری از اسطوره، شیوه کاربرد اسطوره در شعر سیاب در دو سطح امید قطعی به تحوّل وضع موجود و ناامیدی شدید از آن متغیر است؛ در حالی که شاملو با استفاده از اساطیر و باز آفرینی آن ها با کلی نگری و مطلق گویی، با صدور حکم و استفاده از زبان فخیم و آرکائیک حماسی به شعرهایش رنگی از قدرت و استحکام می بخشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - فراخوانی میراث اسطورهای در اشعار نازک الملائکه و طاهره صفارزاده
معصومه نعمتی قزوینی لیلا جدیدیفراخوانی میراث در شعر معاصر عربی پدیدهای نوظهور است که مورد توجه شاعران بسیاری قرار گرفته، و نظریهپردازانی مثل علی عشری زاید و احسان عباس به تبیین اصول و عوامل بکارگیری آن پرداختهاند. فراخوانی هنری است که شاعر معاصر به واسطه آن اهداف خود را بیان مینماید و تجربههای چکیده کاملفراخوانی میراث در شعر معاصر عربی پدیدهای نوظهور است که مورد توجه شاعران بسیاری قرار گرفته، و نظریهپردازانی مثل علی عشری زاید و احسان عباس به تبیین اصول و عوامل بکارگیری آن پرداختهاند. فراخوانی هنری است که شاعر معاصر به واسطه آن اهداف خود را بیان مینماید و تجربههای جدید شعری خویش را بازگو میکند. این پژوهش بر آن است از میان میراثهای بکاررفته در اشعار دو شاعر معاصر فارسی و عربی یعنی نازک الملائکه و طاهره صفارزاده به بررسی و تحلیل فراخوانی میراث اسطورهای بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - درونمایههای مشترک در اشعار اخوان ثالث و ابوماضی
سید محمد امیرییافتن و مقایسه موضوعات مشترک در اشعار اخوان و ابوماضی این فرصت را فراهم میکند، تا از افکار و اندیشههای مشابه این دو شاعر نوگرا پرده برداریم؛ و به این مهم دست یابیم که حد و مرز جغرافیایی، و همچنین فرهنگ و دین متفاوت نزد شاعران مردمی، مانعی برای رسیدن به همسواندیشی نیس چکیده کاملیافتن و مقایسه موضوعات مشترک در اشعار اخوان و ابوماضی این فرصت را فراهم میکند، تا از افکار و اندیشههای مشابه این دو شاعر نوگرا پرده برداریم؛ و به این مهم دست یابیم که حد و مرز جغرافیایی، و همچنین فرهنگ و دین متفاوت نزد شاعران مردمی، مانعی برای رسیدن به همسواندیشی نیست. چراکه این دو شاعر ضمن مقدسشمردن اعتقادات خود، فرادینی و فرامرزی میاندیشند، و شعرشان بازتاب ناله و درد مردم جامعهای است که طوفان خفقان و استبداد و استعمار درخت امیدشان را خشکانده است. این دو انسانیت را ارج مینهند، و با نگرش عمیق به محیط پیرامون خویش هستی و آفرینش را به چالش و پرسش میکشند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
47 - بررسی تطبیقی جایگاه انسان در شعر احمد شاملو و یانیس ریتسوس
نازنین احمدخان بیگی فرشته گلچین رادادبیات تطبیقی از جمله رویکردهایی است که به بررسی مؤلفههای مشترک ادبیات، جریانهای فکری، مکاتب ادبی و... در زبانهای مختلف میپردازد و میزان تأثیر و تأثر آنها را در حوزههای مختلف ادبی بررسی میکند. شعر شاملو و ریتسوس به دلیل در بر داشتن اندیشههای جهانوطنانه و اجتما چکیده کاملادبیات تطبیقی از جمله رویکردهایی است که به بررسی مؤلفههای مشترک ادبیات، جریانهای فکری، مکاتب ادبی و... در زبانهای مختلف میپردازد و میزان تأثیر و تأثر آنها را در حوزههای مختلف ادبی بررسی میکند. شعر شاملو و ریتسوس به دلیل در بر داشتن اندیشههای جهانوطنانه و اجتماعی، ظرفیت نقدپذیری بالایی در حوزه ادبیات تطبیقی دارند. یانیس ریتسوس از جمله برجستهترین شعرای یونانی قرن بیستم است که به دلیل داشتن دیدگاه مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین در مقام یک منتقد اجتماعی، تا حدی که اشعارش بازتابدهنده وضعیت جامعه خود بوده است، همسانیهای ویژهای با نگاه اجتماعی و نقادانه شاملو دارد، همین امر ضرورت و زمینه لازم را برای پژوهشی تطبیقی در آثار این شاعران فراهم میآورد. شاملو و ریتسوس انسانهای عمیق و نخبهای هستند که به انسان و جهان پیرامون خود رویکردی خاص و متفاوت دارند. شاعرانی که در طول زندگانی خود کوشیدهاند من واقعی انسان را به او باز شناسانند و از سویی دیگر وظیفه او را نسبت به هستی و جهان پیرامونش به او نشان دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
48 - رویکرد استعمارستیزی در اشعار حافظ ابراهیم و میرزاده عشقی
معصومه نعمتی قزوینی سهیلا اصغرزادهرقابت دولت استعمارگر بریتانیا با آغاز قرن نوزدهم در ایران و اواخر آن در مصر آغاز شد. این رویداد که با هدف غارت ثروت ملی دو کشور بود، بازتابی وسیع در ادبیات داشت. در این پژوهش دیدگاههای میرزاده عشقی و حافظ ابراهیم در باب استعمارستیزی به صورت مقایسهای مورد بررسی قرار گر چکیده کاملرقابت دولت استعمارگر بریتانیا با آغاز قرن نوزدهم در ایران و اواخر آن در مصر آغاز شد. این رویداد که با هدف غارت ثروت ملی دو کشور بود، بازتابی وسیع در ادبیات داشت. در این پژوهش دیدگاههای میرزاده عشقی و حافظ ابراهیم در باب استعمارستیزی به صورت مقایسهای مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه هر دو شاعر در دوره زمانی تقریباً همسانی میزیستهاند، اشتراکات زیادی میان افکار آنها دیده میشود. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه مکتب آمریکایی، اشعار این دو شاعر را مورد تحلیل قرار داده و به این نتیجه رسیده است که مبارزه با استعمار در اشعار هر دو شاعر، در قالب محورهایی همچون وطندوستی، هجو بیگانگان و آگاهیدادن به مردم مطرح شده است. افزون بر این اشعار ضداستعماری دو شاعر در عین شباهت در مضامین، از جهت سبکی دارای برخی تفاوتها است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
49 - اندیشه دینی در اشعار ملک الشعرای بهار و احمد صافی النجفی
یدالله رفیعی رمضان رضائیاگر شعر و شاعری در خدمت خیر و صلاح جامعه باشد، و آن را به سوی اخلاقفاضله و ایمان به خدا سوق دهد؛ بدون تردید مورد تأیید اسلام است، که قرآن، پیامبرگرامی اسلام(ص) و اهل بیت(ع) هم از چنین شعری حمایت می کنند. از صدر اسلامتا حال با تمسک به سنت پیامبر اکرم(ص)، از شعر به عنوان چکیده کاملاگر شعر و شاعری در خدمت خیر و صلاح جامعه باشد، و آن را به سوی اخلاقفاضله و ایمان به خدا سوق دهد؛ بدون تردید مورد تأیید اسلام است، که قرآن، پیامبرگرامی اسلام(ص) و اهل بیت(ع) هم از چنین شعری حمایت می کنند. از صدر اسلامتا حال با تمسک به سنت پیامبر اکرم(ص)، از شعر به عنوان سلاحی کارآمد و معنویدر دفاع از دین و مبانی آن، و نیز مقابله با تهاجم دشمن استفاده شده است . در اینخصوص بهار و احمد صافی از نمونه های بارزی هستند که د ر لابه لای اشعارشانباورهای دینی و آموزههای اعتقادی، نمودی روشن دارد. تلاش این مقاله بر آن استکه ظهور و بروز اندیشههای دینی، در اشعار این دو شاعر معاصر را با روش تحلیلمحتوا بررسی نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
50 - طبقه بندی مخاطب در هنرهای تجسمی معاصر و هنرهای کلاسیک ایران با مطالعه ادبیات تطبیقی
سهیلا دیزگلی شهناز علی پوری مرالوهدف از تحقیق کنونی مطالعه طبقه بندی مخاطب در بستر زمان در هنر معاصر ایران میباشد. یکی از چالشهایی که در هنر امروز جامعه ایرانی مشهود است جایگاه متزلزل مخاطب است. جایگاهی که خود باید تعیین کننده باشد اما عوامل دیگری که خارج از حوزه هنر و هنرمند است، همچون نگاه سیاست و چکیده کاملهدف از تحقیق کنونی مطالعه طبقه بندی مخاطب در بستر زمان در هنر معاصر ایران میباشد. یکی از چالشهایی که در هنر امروز جامعه ایرانی مشهود است جایگاه متزلزل مخاطب است. جایگاهی که خود باید تعیین کننده باشد اما عوامل دیگری که خارج از حوزه هنر و هنرمند است، همچون نگاه سیاست و قدرت و اقتصاد به این مقوله، تأثیرگذارتر است. به نظر میرسد شناخت مخاطب منوط به نگاه نخبههای جامعه به اقسام گوناگون مخاطب بوده است، اما تا چه حد این دستهبندی مخاطب که در نهایت به عدم وجود مخاطب انجامیده است بر اساس شناخت صحیح افراد برتر جامعه بود یا بر اساس نگرش برتر به خود نخبههای جامعه بوده است. می توان گفت عوامل مختلفی در طبقه بندی مخاطب هنر تأثیرگذار هستند. با توجه به مطالعه حاضر میتوان گفت مخاطبان هنر در بستر زمان بر اساس عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... متفاوت بودهاند. همچنین برای تقسیم بندی مخاطبان باید عوامل مؤثر و کلیدی در هر زمان را در نظر گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
51 - کاربرد اسلوب طنز در سرودههای نسیم شمال و ابراهیم طوقان
عزت ملاابراهیمی معصومه حاجی عموشامضامین وطندوستی و ملیگرایانه در ادبیات ملتهایی متجلی میشود که سرزمین آنها مورد تهاجم استعمارگران واقع شده باشد. ایران و فلسطین از جمله کشورهایی هستند که در سده اخیر شاهد حضور و تجاوز بیگانگان بوده و شعرای متعهد این دو کشور در چنین شرایطی برای دفاع از هویت اسلامی و چکیده کاملمضامین وطندوستی و ملیگرایانه در ادبیات ملتهایی متجلی میشود که سرزمین آنها مورد تهاجم استعمارگران واقع شده باشد. ایران و فلسطین از جمله کشورهایی هستند که در سده اخیر شاهد حضور و تجاوز بیگانگان بوده و شعرای متعهد این دو کشور در چنین شرایطی برای دفاع از هویت اسلامی و کیان ملی خود در صحنه حاضر شدهاند. در این میان معدود شاعرانی بودند که با استفاده از اسلوب طنز رسالت هنری خود را به انجام رساندند. از این رو اشعارشان بیش از سرودههای دیگر شاعران مورد توجه و استقبال عمومی قرار گرفته است. در این مقاله به روشی توصیفی- تحلیلی و در چارچوب ادبیات تطبیقی به بررسی کاربرد اسلوب طنز در اشعار نسیم شمال و ابراهیم طوقان پرداخته شده و برخی مضامین ملی مشترک میان سرودههای دو شاعر از جمله وطندوستی، حسرت بر عظمت بربادرفته وطن، تأسف به خاطر شرایط کنونی کشور، و انتقاد از عملکرد خیانتپیشگان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
52 - نگاهی به دوگانه تقابل زبانشناختی و کاربرد آن در شعر سنتی و معاصر فارسی
نهله داود سلماندوگانهها عموماً در پدیدههای طبیعی و فکر انسانی وجود دارد و زندگی انسان نمیتوان در کناره از اندیشه ضدها و دوگانهها دریافت و توضیح داد. بی شک در زتدگانی در بسیاری جانبهایش، قائم بر ضدها و دوگانههایی است و هر دوگانهای از آنهاست، دو طرف متضاد باشد بدون آنکه با هم اخ چکیده کاملدوگانهها عموماً در پدیدههای طبیعی و فکر انسانی وجود دارد و زندگی انسان نمیتوان در کناره از اندیشه ضدها و دوگانهها دریافت و توضیح داد. بی شک در زتدگانی در بسیاری جانبهایش، قائم بر ضدها و دوگانههایی است و هر دوگانهای از آنهاست، دو طرف متضاد باشد بدون آنکه با هم اختلاف داشتند و در هر دوگانهای نشاط زندگی واصل و همیشگی و برابر آن را اثبات میکند. پس دوگانه اساس محور مطالعات ساختمانی معنی است که دوگانه ظواهر را برای خود به عنوان آغازیها گرفت، به گونهای که ویژگیای از ویژگیهای فکر بشری شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
53 - زن در اندیشه بزرگان ادب معاصر فارسی و تازی
مهدی ممتحن مریم فرخی پور شیما فرجی فرزن روی دیگر سکه انسان است؛ رکن خانه هستی و هموارکننده راه زندگی است. انعکاس تصورات و باورهای اجتماعی گذشته پیرامون زن در برخی از آثار ادبی و اشعار شاعران بزرگ در عرصههای ادبیات فارسی و عربی نقش محوری و تعیینکنندهای داشته است. تا آنجا که این شاعران بسیاری از مکنونات و چکیده کاملزن روی دیگر سکه انسان است؛ رکن خانه هستی و هموارکننده راه زندگی است. انعکاس تصورات و باورهای اجتماعی گذشته پیرامون زن در برخی از آثار ادبی و اشعار شاعران بزرگ در عرصههای ادبیات فارسی و عربی نقش محوری و تعیینکنندهای داشته است. تا آنجا که این شاعران بسیاری از مکنونات و منویات خود را از راه عشق به زن بیان میکردهاند، و بر مسائل معنوی زنان مانند تعلیم و تربیت، آزادی، فضل، قناعت، پرهیزگاری و پاکی، هنر و عرفان و... تأکید بسیاری دارند. این تأکید حاصل تمایز دیدگاههای ادیبان فارسی و عربی معاصر به زن با دیگر دورههاست و نتیجهاش در بسیاری مسائل معنوی، انسانی و اجتماعی نمایان است. چنانکه در پارهای موارد، زنان شاعر، زبانی مردانه، تقلیدی و فاقد تشخیص را برای خود برگزیدهاند. در مقاله حاضر تلاش میشود دیدگاههای شاعران و اندیشمندان بزرگ معاصر فارسی و تازی در مورد زن بررسی شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
54 - نگاهی تطبیقی به طنز سیاسی بهار و الرصافی
صادق ابراهیمی کاوری فاطمه اسدیطنز و طنزپردازی نزد اهل ادب و بهخصوص شاعران یکی از روشهای بیانی میباشد که با توجه به قدرت تأثیرگذاری فراوان بر ذهن خواننده، از دیرباز تا به امروز مورد توجه ادیبان بوده است. در میان شاخههای متنوع طنز، طنز سیاسی از کاربرد بیشتری برخوردار است، به طوری که شاعران بزرگ ب چکیده کاملطنز و طنزپردازی نزد اهل ادب و بهخصوص شاعران یکی از روشهای بیانی میباشد که با توجه به قدرت تأثیرگذاری فراوان بر ذهن خواننده، از دیرباز تا به امروز مورد توجه ادیبان بوده است. در میان شاخههای متنوع طنز، طنز سیاسی از کاربرد بیشتری برخوردار است، به طوری که شاعران بزرگ بسیاری از این هنر در سرودههای خود بهره جستهاند. از میان شاعران معاصر ایرانی ملک الشعرای بهار و در شعر معاصر عربی، معروف الرصافی، با توجه به جایگاه ادبی و سیاسی ویژهای که از آن برخوردار بودند، توانستهاند که در این زمینه هنرآفرینی نمایند. نویسندگان مقاله حاضر برآناند با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ضمن بیان مفهوم طنز و انگیزههای طنزپردازی به بررسی تطبیقی طنز سیاسی در شعر دو شاعر بزرگ معاصر ایرانی و عرب بپردازند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
55 - تصویر ادبی شخصیتهای ایرانی و شخصیتپردازی آنها در نمایشنامه «قمبیز» اثر احمد شوقی
محمود حیدری داریوش رستخیزیکی از شاخههای ادبیات تطبیقی بررسی تصویر ادبی(Imageologi) ملّت و سرزمینی در ادبیات ملّتی دیگر است. احمد شوقی، ادیب معاصر، نمایشنامهای منظوم به نام قمبیز(کمبوجیه) پادشاه ایرانی سروده و در آن تصویری از ایرانیان را خلق کرده است که پرداختن بدان از منظر ادبیات تطبیقی اهمیت چکیده کاملیکی از شاخههای ادبیات تطبیقی بررسی تصویر ادبی(Imageologi) ملّت و سرزمینی در ادبیات ملّتی دیگر است. احمد شوقی، ادیب معاصر، نمایشنامهای منظوم به نام قمبیز(کمبوجیه) پادشاه ایرانی سروده و در آن تصویری از ایرانیان را خلق کرده است که پرداختن بدان از منظر ادبیات تطبیقی اهمیت بسزائی دارد و خواننده میتواند تصوّر دیگران را از تاریخ و فرهنگ باستانی کشورمان درک کند. گرچه هدف اصلی این پژوهش نشان دادن تصویر ایرانیان در این نمایشنامه است؛ اما در این راستا به جنبه فنی شخصیت و شخصیتپردازی در جهت نشاندادن تصویری از شخصیتهای ایرانی نیز اشاره شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
56 - بررسی تطبیقی سیمای زن در شعر جمیل صدقی زهاوی و ملک الشعرا بهار
هدیه قاسمی فر فاطمه قادریزن و جایگاه او از مهم‌ترین موضوعاتی است که شاعران گذشته وحال بدان پرداخته‌اند. این موجود لطیف توانسته با وجود ناملایمات فراوان در طول تاریخ به رشد و بالندگی رسیده و تا حدودی آن مقام را که زیبنده ی جایگاه اوست باز یابد. جمیل صدقی زهاوی شاعر عراقی و ملک الشعرا چکیده کاملزن و جایگاه او از مهم‌ترین موضوعاتی است که شاعران گذشته وحال بدان پرداخته‌اند. این موجود لطیف توانسته با وجود ناملایمات فراوان در طول تاریخ به رشد و بالندگی رسیده و تا حدودی آن مقام را که زیبنده ی جایگاه اوست باز یابد. جمیل صدقی زهاوی شاعر عراقی و ملک الشعرا بهار شاعر ایرانی نیز از این مهم غفلت ننموده‌اند و با اندیشة آزاد و هشیار خود در راه سرافرازی زن با یاری قلم حماسه ها آفریده اند. مقاله ی حاضر ضمن بررسی جایگاه زن در عراق قرن نوزدهم و بیستم و ایران عصر قاجار و پهلوی با ذکر شواهدی از اشعار دو شاعر در این زمینه به این نتیجه می‌رسد که هر دو شاعر نسبت به این مسئله دیدگاه‌های مشابهی دارند؛ هرچند مواردی نیز تفاوت هایی بین آنها دیده می‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
57 - درآمدی بر تاریخ تحول و نوگرایی در ایران و مصر با تأکید بر دیدگاههای عبدالرحیم طالبوف و رفاعه طهطاوی
حسن دادخواه محمدرضا علم معصومه تنگستانیایران و مصر در زمینههای گوناگون، مشترکات فراوانی با یکدیگر دارند. این مشترکات، مشابهتهای زیادی را در مسیر تحولات این دو سرزمین ایجاد نموده که مهمترین آن، زمینههای ایجاد تحولات فکری و علمی در هر دو کشور است. دو شخصیتی که در عصر نوین، نقش برجستهای در بیداری مردم و تح چکیده کاملایران و مصر در زمینههای گوناگون، مشترکات فراوانی با یکدیگر دارند. این مشترکات، مشابهتهای زیادی را در مسیر تحولات این دو سرزمین ایجاد نموده که مهمترین آن، زمینههای ایجاد تحولات فکری و علمی در هر دو کشور است. دو شخصیتی که در عصر نوین، نقش برجستهای در بیداری مردم و تحولات فکری و علمی این دو کشور بر عهده داشتند؛ عبدالرحیم طالبوف تبریزی در ایران و رفاعه طهطاوی در مصر است. این دو اندیشمند، بحران عقبماندگی علمی را در جامعه خود به خوبی احساس کردند و در پی یافتن راه برونرفت از آن و نجات کشور خویش، کوششهای فراوانی نمودند. این نوشته میکوشد تا نگرش و عملکرد این دو روشنفکر را درباره ضرورت تحول و نوگرایی فکری و علمی در جامعه خویش، مورد بررسی و مقایسه قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
58 - بررسی مضامین پایداری در شعر محمد مهدی جواهری و مجموعه "سرود درد" حمید سبزواری
مریم محمودی زینب السادات هاشمیمحمد مهدی جواهری از بزرگترین شاعران کشور عراق است. بیشتر اشعار او به بیان مفاهیم سیاسی و اجتمـــاعی اختصاص دارد. وی به سرودن اشعار میهنی و قهرمانی گرایش داشته است. مضامین پایداری نیز در اشعارش به وفور دیده میشود. حمید سبزواری نیز شاعری انقلابی است که همواره با جریان چکیده کاملمحمد مهدی جواهری از بزرگترین شاعران کشور عراق است. بیشتر اشعار او به بیان مفاهیم سیاسی و اجتمـــاعی اختصاص دارد. وی به سرودن اشعار میهنی و قهرمانی گرایش داشته است. مضامین پایداری نیز در اشعارش به وفور دیده میشود. حمید سبزواری نیز شاعری انقلابی است که همواره با جریان انقلاب و مبارزه با طاغوت همراه شده است. هر دو شاعر خواستگاه ایرانی داشته و هر دو از حامیان مظلومان و ستمدیدگان بوده و در برابر بیداد زمان قد علم کردهاند. مفاهیم ادب پایداری نظیر ترسیم ظلم و استبداد، دعوت به مبارزه علیه ظلم، امیدوارکردن مردم در پیروزی، بیان ظلم و جنایت و بیعدالتی، بزرگداشت شهدا، ستایش آزادی و آزادگی و سرزمین در سرودههای هر دو به وفور یافت میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
59 - اندیشه آرمان شهری در اشعار "فریدون مشیری" و "آدونیس"
محمدرضا حاج بابایی سحر یوسفی زادهآرمان گرایی و داشتن جامعه ای آرمانی (Utopia) از اساسی ترین آرزوها ومشغله های ذهنی انسان های کمال طلب بوده است . دنیای ادبیات، عرصهگسترده ای برای طرح این اندیشه در اختیار شاعران و نویسندگان قرار دادهاست. شاعران کلاسیک شعر فارسی و عربی در اشعار خویش از این موضوعغفلت نکرده چکیده کاملآرمان گرایی و داشتن جامعه ای آرمانی (Utopia) از اساسی ترین آرزوها ومشغله های ذهنی انسان های کمال طلب بوده است . دنیای ادبیات، عرصهگسترده ای برای طرح این اندیشه در اختیار شاعران و نویسندگان قرار دادهاست. شاعران کلاسیک شعر فارسی و عربی در اشعار خویش از این موضوعغفلت نکرده اند و از زاویه های گوناگون به روایت آرمان شهر مطلوب خودپرداخته اند و نمونه هایی بر جای نهاده اند. در شعر مدرن نیز می توان ردپایآرمان گرایی و تصور جهان آرمانی را به خوبی مشاهده کرد و ویژگی های جهان مطلوب را از لابه لای شعر شاعران معاصر به دست آورد. فریدونمشیری و آدونیس دو شاعر نوپرداز ادب فارسی و عربی به شمار می روند کهدر شعر خویش به موضوع آرمان شهر پرداخته اند و می توان مشابهت هایی ازاین زاویه در شعر ایشان جست. مقاله حاضر به بررسی ویژگی ها و مؤلفه هایجهان آرمانی از دیدگاه این دو شاعر می پردازد و تا حد ممکن مشترکاتاندیشه ایشان را در این زمینه مورد بررسی قرار می دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
60 - مقایسه جلوههای ادبیات مقاومت در شعر علی فوده و فرخی یزدی
طیبه فدوی مسعود باوان پوری نرگس لرستانیادبیات مقاومت از مهم ترین سنگرهای فرهنگی ملت های تحت سلطه است. این واژه همواره با ظلم ستیزی عجین شده و آن را تداعی می کند. این نوع از ادبیات از پیشینه ای طولانی در طول تاریخ بهره مند است که به علت ظلم و ستم حاکم در کشورهای مسلمان از جانب بیگانگان و نیز جنگهایی که بر آن چکیده کاملادبیات مقاومت از مهم ترین سنگرهای فرهنگی ملت های تحت سلطه است. این واژه همواره با ظلم ستیزی عجین شده و آن را تداعی می کند. این نوع از ادبیات از پیشینه ای طولانی در طول تاریخ بهره مند است که به علت ظلم و ستم حاکم در کشورهای مسلمان از جانب بیگانگان و نیز جنگهایی که بر آنان تحمیل شده است از نمود خاصی برخوردار است. کشورهای ایران و فلسطین دو نمونه والا از این کشورها هستند. علی فوده از شاعرانی است که توجه ویژه ای به فلسطین دارد. فرخی یزدی شاعر مشروطه، از شاعران ایرانی است که با شعر خویش به دفاع از ملت خود در برابر بیگانگان و ظلم و ستم داخلی پرداخته و غیرت و هویت ملی و وطن دوستی، دعوت به مبارزه، انتقاد از اوضاع پریشان سیاسی و تلاش برای بیدارسازی مردم از مضامین مشترک در شعر دو شاعر است. این پژوهش در پی آن است که با استفاده از ابزار کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی ضمن بیان مضامین ادبیات مقاومت در شعر هر دو شاعر، به مقایسه این مضامین در شعر آنها بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
61 - ادبیات معاصر فارسی در ترازوی ادبیات تطبیقی
ابوا لفاسم رادفرادبیات تطبیقی شاخه ای از ادبیات است که ظاهراً ادبیات کشورهای مختلف جهان را بیشتر با تاکید بر نفوذ موضوع ها و روش های تفکر ادبی. که به نهضت های بزرگ فکری منجر شده است بررسی می کند. یا به تعبیری دیگر، موضوع آن بحث در روابط و تأثیرات ادبی دوکشور است.در واقع ادبیات تطبیقی ب چکیده کاملادبیات تطبیقی شاخه ای از ادبیات است که ظاهراً ادبیات کشورهای مختلف جهان را بیشتر با تاکید بر نفوذ موضوع ها و روش های تفکر ادبی. که به نهضت های بزرگ فکری منجر شده است بررسی می کند. یا به تعبیری دیگر، موضوع آن بحث در روابط و تأثیرات ادبی دوکشور است.در واقع ادبیات تطبیقی به طور اساسی از زمانی مطرح شدکه ارتباط بین ملت ها گسترش یافت و رفت و آمدها فزونی گرفت و سیّاحان و مبلغّان مذهبی و خاورشناسان به سرزمین های شرقی ازجمله ایران سرازیر شدند.در مقاله حاضر، ابتدا از پیدایش زمینه های تطبیق و عوامل پیدایش ادبیات تطبیقی از شکل گیری و تکوین مکتب های مهم ادبی اروپا و تأثیر و تأثرهای آن بین فرهنگ و ادبیات مشرق و غرب به همراه نمونه هایی سخن به میان آمده و سپس به مفهوم اصلی مقاله، یعنی داد و ستدهای ادبی معاصر در زمینه های مختلف شعر و نثر، نمایشنامه و مسائل دیگر اشاره شده است که طبیعتاً در این بخش، ما ایرانیان بیشتر وامدار عرصه های گوناگون فرهنگ و ادبیات اروپا بوده ایم و تأئیرگرفته ایم، به ویژه از دوره مشروطه و پس از آن به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی که درکشور پیش آمد و راه های تازه ای را در ادبیات معاصر ماگشود، شعر و ادب و برخی قالب های ادبی نو را که درگذشتة ادبی ما به این صورت وجود نداشت تحت تأثیر قرار داد و دگرگون کرد که در طول مقالة حاضر با ذکر نمومنه هایی دربارة این مسئله بحث می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
62 - تحلیل نمادها در سرودههای سیاسی، اجتماعی و دینی جواد جمیل
پرویز حیدری فیروزجائی کتایون فلاحی لیلا قاسمی حاجی آبادیکاربرد نماد در شعر معاصر یکی از ویژگیهای اصلی شاعرانی است که با چند لایه کردن زبان خود بر زیبایی اشعار خود میافزایند، و روشی است که شعراء قادرند از آن برای الهام بخشی و انتقال پیامشان استفاده نمایند. در این میان ادبیات متعهد عربی از این ویژگی و ظرفیت هنری بهره جسته ا چکیده کاملکاربرد نماد در شعر معاصر یکی از ویژگیهای اصلی شاعرانی است که با چند لایه کردن زبان خود بر زیبایی اشعار خود میافزایند، و روشی است که شعراء قادرند از آن برای الهام بخشی و انتقال پیامشان استفاده نمایند. در این میان ادبیات متعهد عربی از این ویژگی و ظرفیت هنری بهره جسته است و شاعران متعهد از جمله جواد جمیل شاعر معاصر عراقی در مجموعه اشعار خود، با استفاده از نمادها با خلق تصاویری زیبا و بدیع، زبان رمز را برای سروده های دینی و سیاسی- اجتماعی خود برگزیدهاند. جواد جمیل با توجه به حاکمیت فضای اختناق و نیز به دلیل پرهیز از صراحت گویی، تعبیراتی رمزگونه در شعرش به کار برده است. او برای بیان مقاصد و مفاهیم مورد نظر شعر خود به زبان رمزی پناه می برد و در این راستا انواع نمادها را استفاده می کند تا مفاهیم خود را تصویری کرده و در ذهن مخاطب جای دهد. داده های مورد استفاده در پژوهش حاضر از نظر نوع تحقیق کتابخانهای، اینترنتی، اسناد و مطالعه آثار شاعر و روش پژوهش، تحلیلی- توصیفی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
63 - اسطوره در آثار صادق هدایت و ادگار آلن پو بر اساس رویکرد بینامتنیت
محبوبه امتیازی غلامرضا هاتفی مجومردامروزه پیوند ادبیات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که تحلیل اثر در چارچوب الگوها و روشهای آن آسان میشود. از مهمترین عوامل تحلیل در حوزه ادبیات تطبیقی بررسی شباهتها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درونمایه است ولی خوانش بینامتنی چکیده کاملامروزه پیوند ادبیات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که تحلیل اثر در چارچوب الگوها و روشهای آن آسان میشود. از مهمترین عوامل تحلیل در حوزه ادبیات تطبیقی بررسی شباهتها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درونمایه است ولی خوانش بینامتنی دغدغه فرارفتن از بررسی منابع مشابه و تأثیر و تأثر را دارد؛ متن بر پایه گفتمانی از پیش موجود بنا میشود و سپس آن گفتمان را از آن خود میکند و حتی موجب دگرگونی معنای متن محوری میشود. با توجّه به تأثیر اسطورهها بر یکدیگر، این پژوهش کوشیده است، تا به مقایسه اسطورههای آثار ادگارآلن پو و صادق هدایت بپردازد. هدف تحقیق حاضر بررسی بینامتنی اسطوره و کارکردهای آن در آثار این دو نویسنده شهیر امریکایی و ایرانی است. پرسش محوری پژوهش حاضر این است که چگونه میتوان با تکیه بر الگوی تحلیل بینامتنیت، نقش اسطورهها در آثار داستانی ادگار آلن پو و صادق هدایت را مورد بررسی قرار داد؟ یافتههای این تحقیق نشان داد که مشابهتهای اسطوره شناختی و کارکردهای مشترک بینامتنی در حوزه محتوا و مضامین و هم در حوزه ساختار و سبک، قابل مشاهده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
64 - مضامین شعری مشترک پروین اعتصامی و عائشه تیمور
فاروق نعمتی ایوب مراعائشه تیمور شاعر برجسته معاصر مصر و پیشگام نهضت ادبی زنان در این کشور، وپروین اعتصامی مهین بانوی شعر و ادب ایران که هر دو تربیت یافته خانوادهای ریشه دارو فرهنگی بودند، اشعار نغز و گران سنگی را به دنیای شعر معاصر عرضه کردند . ایندو بانوی شاعر، از سرچشمه غنی آموزه های اسل چکیده کاملعائشه تیمور شاعر برجسته معاصر مصر و پیشگام نهضت ادبی زنان در این کشور، وپروین اعتصامی مهین بانوی شعر و ادب ایران که هر دو تربیت یافته خانوادهای ریشه دارو فرهنگی بودند، اشعار نغز و گران سنگی را به دنیای شعر معاصر عرضه کردند . ایندو بانوی شاعر، از سرچشمه غنی آموزه های اسلامی و فرهنگ دینی، بهره های فراوانجستند و از آن در جهت باروری مضامین شعری خود استفاده کردند. توصیه به برخیصفات دینی و اخلاقی همچون حجاب و عفت، صبر و بردباری، استفاده واژگانی ومعنایی از آیات قرآن کریم، از جمله مضامین سروده های این دو شاعر است. همچنینغمسرودههای مشترک، و بیان عاطفه مادری، از دیگر موارد اشتراک در اشعار این دوسراینده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
65 - بررسی تطبیقی رمزگشایی رنگها در آثار داستانی بوف کور و پیکر فرهاد
فاطمه الهامی فاطمه قارلقیعنصر رنگ جزئی گسترده از جهان محسوس ماست و همانند موسیقی، زبان مشترک مردم دنیا محسوب می شود. رنگ ها اغلب مفاهیم نمادین دارند و نمود آن در آثار ادبی غیر قابل انکار است. پدیدآورندگان آثار با توجه به محیط زندگی، باورها و علایق خود از رنگ ها بهره برده اند. لذا از این طریق می چکیده کاملعنصر رنگ جزئی گسترده از جهان محسوس ماست و همانند موسیقی، زبان مشترک مردم دنیا محسوب می شود. رنگ ها اغلب مفاهیم نمادین دارند و نمود آن در آثار ادبی غیر قابل انکار است. پدیدآورندگان آثار با توجه به محیط زندگی، باورها و علایق خود از رنگ ها بهره برده اند. لذا از این طریق می توان بسیاری از راز و رمزها و حتی اوضاع اجتماعی عصر نویسنده را کشف نمود و به شخصیت، حالات روحی و افکار ذهنی آنان پی برد. در ادبیات داستانی معاصر به خصوص در بوف کور هدایت و پیکر فرهاد معروفی به دلیل درونمایه، ساختار و زبان پیچیده آن که در بستری از خیال و واقعیت شناورند، رنگ جایگاه ویژه ای دارد. این مقاله در نظر دارد با بررسی تطبیقی رنگ ها در آثار مذکور به درک بهتری از محتوای پیچیده و ابهام آمیز آن ها نایل شود. هدایت و معروفی با بکارگیری زبان نمادین رنگ ها، خود را از دسترس خوانندگان سطحی دور کرده اند. آنان نیت واقعی داستان را ورای محتوای رمزی رنگ ها پنهان داشته اند. با بررسی بسامد رنگ ها در این آثار می توان فضای ذهنی نویسندگان را درک و کشف نمود. در مجموع معانی پنهان رنگ های پرکاربرد و کم کاربرد در این آثار شامل مفاهیم مثبت و نیز معانی منفی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
66 - بدبینی فلسفی در اندیشه ابوالعلاء معرّی و آرتور شوپنهاور
علی گنجیان خناریابوالعلاء معری از ادیبان و اندیشمندان قرن چهارم هجری است که ازطریق شعر و ادب توانست افکار خود را جاودانه سازد. آرتور شوپنهاور، فیلسوف نام آور قرن نوزدهم آلمان نیز از ادبیات بهرة فراوان گرفت و خود یکی از بزرگ ترین استادان نثر زبان آلمانی است؛ ولی آنچه میان این دو تن قابل چکیده کاملابوالعلاء معری از ادیبان و اندیشمندان قرن چهارم هجری است که ازطریق شعر و ادب توانست افکار خود را جاودانه سازد. آرتور شوپنهاور، فیلسوف نام آور قرن نوزدهم آلمان نیز از ادبیات بهرة فراوان گرفت و خود یکی از بزرگ ترین استادان نثر زبان آلمانی است؛ ولی آنچه میان این دو تن قابل مقایسه و بررسی است، افکار فلسفی بدبینانة این دو است که هر دو با تفاوت هایی در نظریه و عمل به تبیین آن دست زده اند. این دو اندیشمند نقاط اشتراک و اختلاف فراوانی دارند و شاید نقاط اشتراک آن دو بیش از نقاط اختلافشان باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
67 - بررسی تطبیقی بازآفرینی اسطوره ها در شعر معاصر
مهیار علوی مقدّم مریم ماسانیاسطوره ها که در اصل رویای جمعی و قومی انسان ها هستند از خلاقیت های قومی سرچشمه گرفته اند. شعر نیز برخاسته از نهان آدمی و به نوعی، بیانگر رؤیای جمعی یک قوم است. شعر و اسطوره در رؤیای شخصی و جمعی و کهن الگوها یکسان هستند. رؤیاهای در محدوده ای خاص، که در فرهنگ هر جامعه دید چکیده کاملاسطوره ها که در اصل رویای جمعی و قومی انسان ها هستند از خلاقیت های قومی سرچشمه گرفته اند. شعر نیز برخاسته از نهان آدمی و به نوعی، بیانگر رؤیای جمعی یک قوم است. شعر و اسطوره در رؤیای شخصی و جمعی و کهن الگوها یکسان هستند. رؤیاهای در محدوده ای خاص، که در فرهنگ هر جامعه دیده می شوند. حضور حماسه ها و پیوند تنگاتنگ آ نها با اسطوره ها، نشان آرمان خواهی جامعه ای است که اسطوره را آ یینه و بازتاب رؤیاهایش قرار داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
68 - نگاهی تطبیقی به مفهوم آزادی در شعر احمد شاملو و احمد مطر
عبدالحسین فرزاد یونس مرادی جعفرلو سمیه مرادی جعفرلواحمد شاملو و احمد مطر از سردمداران شعر سیاسی و اجتماعی در ادبیات فارسی و عربی هستند. آزادی و آزادی خواهی از مهم ترین بن مایه های شعر شاملو و مطر است. ما در این پژوهش بر آن شدیم تا به بررسی تطبیقی جایگاه آزادی در شعر این دو شاعر بپردازیم و با بررسی وجوه اشتراک و افتراق آ چکیده کاملاحمد شاملو و احمد مطر از سردمداران شعر سیاسی و اجتماعی در ادبیات فارسی و عربی هستند. آزادی و آزادی خواهی از مهم ترین بن مایه های شعر شاملو و مطر است. ما در این پژوهش بر آن شدیم تا به بررسی تطبیقی جایگاه آزادی در شعر این دو شاعر بپردازیم و با بررسی وجوه اشتراک و افتراق آن درک عمیق تری از آن ارائه دهیم. جستار حاضر با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و به روش توصیفی انجام پذیرفته است. ابتدا نمونههایی از اشعاری که به مضمون آزادی اشاره کرده است را در شعر هر دو شاعر یافته و به صورت تطبیقی در کنار هم قرار دادهایم و به چهار مورد زیر تقسیم کردهایم: 1. در حسرت بدست آوردن آزادی 2. آزادی بیان و اندیشه 3. عشق به آزادی 4. آزادی به مثابه انسانیت. در مواردی که ذکر شد شاملو و مطر در زمینه آزادی هم عقیده هستند و هر دو رسالت شعر را رسیدن به آزادی قرارا دادهاند؛ با این تفاوت که زبان شعر شاملو مانند مطر تند و انتقادی نیست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
69 - نگرشی تطبیقی به رویکرد نوستالژیک در سرودههای نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث
منیر زیبائینوستالژی به عنوان یکی از مباحث مطرح در روانشناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار میآید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشتههای خوشِ ازدسترفته و یادکرد آنها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت چکیده کاملنوستالژی به عنوان یکی از مباحث مطرح در روانشناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار میآید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشتههای خوشِ ازدسترفته و یادکرد آنها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت و شرایط زندگی و جامعه، اندیشه و عاطفه قوی و آشنایی با بسیاری از شاعران و بزرگان منجر به برانگیخته شدن حس نوستالژیکی قوی در این دو شاعر شده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی نمودهای نوستالژی در دیوان دو شاعر به روش تحلیلی توصیفی، به بررسی و تبیین رویکردهای نوستالژیک در شعر نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث بپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که حسرت دوران کودکی، گذشته تاریخی و اسطوره ای، غم غربت، مرگ و دوری از آرمانشهر در شعر دو شاعر از بسامد بیشتری نسبت به دیگر مفاهیم نوستالژیک برخوردارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
70 - بررسی تطبیقی مضامین همگون و ناهمگون بهاریه سرایی (در شعر سپهری و جبران خلیل جبران به صورت موردی)
عبدالرضا عطاشی جعفر عموری صادق هاشمی امجدطبیعت و مظاهر آن، از دیرباز در آثار ادبی و هنری، ظهور و حضوری گرم و پرنشاط داشته است، و از روزگاران قدیم مورد توجه شاعران فارسی زبان و عرب زبان بوده است. در شعر معاصر فارسی و عربی مضامین مشترک فراوانی در ادب دو شاعر نامدار، سپهری و جبران خلیل جبران مشاهده شده است. مقاله چکیده کاملطبیعت و مظاهر آن، از دیرباز در آثار ادبی و هنری، ظهور و حضوری گرم و پرنشاط داشته است، و از روزگاران قدیم مورد توجه شاعران فارسی زبان و عرب زبان بوده است. در شعر معاصر فارسی و عربی مضامین مشترک فراوانی در ادب دو شاعر نامدار، سپهری و جبران خلیل جبران مشاهده شده است. مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا به روش کتابخانهای و شیوه توصیفی- تحلیلی، به بررسی علل و اسباب وجود مضامین مشترک و همگونی و ناهمگونی بهاریهسرایی در اشعار این دو شاعر بپردازد. از علل و اسباب وجود این مضامین میتوان به مواردی همچون الهام پذیری از مکتب رمانتیک، عرفان شرق دور، تأثیرپذیری از اندیشههای عارفانه و صوفیانه، وضعیت نابسامان اجتماع، نقش محیط زندگی بر دوره کودکی و تأثیرپذیری از مکاتب هنری اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
71 - بررسی کاربرد رنگ در دیوان یدالله رؤیایی بر مبنای نظریه روانشناسی ماکس لوشر
هدی پژهاننگرش روانشناسانه به رنگ و بررسی تأثیر آن بر روح و روان آدمی یکی از شاخههای نوین روانشناسی است که مورد توجه علم روانشناسی و فیزیولوژی قرار گرفته است. روانشناسی رنگ ماکس لوشر شیوه جدیدی است که بر مبنای آزمون انتخاب رنگها به شناخت روانی انسان منجر میشود. یدالله رؤی چکیده کاملنگرش روانشناسانه به رنگ و بررسی تأثیر آن بر روح و روان آدمی یکی از شاخههای نوین روانشناسی است که مورد توجه علم روانشناسی و فیزیولوژی قرار گرفته است. روانشناسی رنگ ماکس لوشر شیوه جدیدی است که بر مبنای آزمون انتخاب رنگها به شناخت روانی انسان منجر میشود. یدالله رؤیایی از جمله شاعران معاصر است که در شعر خود، از رنگها در خلق تصویرها و خیالهای شاعرانه سود جسته است. در این پژوهش سعی شده است با بهرهگیری از نظریه روانشناسی رنگ ماکس لوشر و جایگاه رنگها در اشعار رؤیایی بر مبنای بسآمد آنها تحلیل شود و به یاری روشی علمی و کاربردی، تصویری از اندیشهها و نگرش وی ارائه گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
72 - بررسی بازیهای فولکلوری در شعر دوره جاهلی و معاصر
مریم سلیمانی رحیم انصاری پوربازیهای فولکلوری بخش مهمی از فرهنگ عمومی هر ملت را تشکیل میدهند. این بازیها بیشتر جنبه قومی و محلی داشته و به عنوان میراثی گرانبها، هویت ملی و فرهنگی اقوام گذشته را بیان میکنند. بررسیهای تاریخی نشان میدهند که ورزش و بازی جزء تفکیک ناپذیر زندگی اجتماعی انسان است چکیده کاملبازیهای فولکلوری بخش مهمی از فرهنگ عمومی هر ملت را تشکیل میدهند. این بازیها بیشتر جنبه قومی و محلی داشته و به عنوان میراثی گرانبها، هویت ملی و فرهنگی اقوام گذشته را بیان میکنند. بررسیهای تاریخی نشان میدهند که ورزش و بازی جزء تفکیک ناپذیر زندگی اجتماعی انسان است و با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی هر منطقه بازیها و ورزشهایی رواج دارد که در بسیاری از موارد نفوذ بیشتری در سرزمینهای پیرامونی پیدا کرده است. شعر جاهلی دیوان دانشها، باورها، بازیها، آداب و رسوم، اعتقادات و تاریخ و فرهنگ عرب در این عصر به شمار میرود. از این رو بسیاری از بازیهای بومی محلّی آنها در شعر این دوره تجلّی یافته است. در دوره معاصر شاعرانی مانند احمد شوقی، نزار قبانی، حافظ ابراهیم، سامی البارودی و خلیل مطران به بازیهای فولکلوری به صورت ضمنی در اشعارشان اشاراتی داشتهاند. همچنین این شاعران در اشعارشان مطالبی را در مورد مسابقات و شمشیربازیها و بازی در نوادی(باشگاهها) ایراد فرمودند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
73 - تأثیر شعر و اندیشههای عمر خیّام بر شعر عبدالوهّاب البیاتی
فاطمه جمشیدی الناز اسکندری شهناز امینی چرمهینیاثرپذیری و اثرگذاری پدیدههایی هستند که از دیرباز در میان شاعران و نویسندگان وجود داشته و در آثار آنها منعکس شدهاند. حکیم عمر خیام نیشابوری شاعر و فیلسوف قرن پنجم و ششم هجری را به حق میتوان یکی از اثرگذارترین شاعران بر ادیبان شرق و غرب دانست که بسیاری از ادیبان دیدگ چکیده کاملاثرپذیری و اثرگذاری پدیدههایی هستند که از دیرباز در میان شاعران و نویسندگان وجود داشته و در آثار آنها منعکس شدهاند. حکیم عمر خیام نیشابوری شاعر و فیلسوف قرن پنجم و ششم هجری را به حق میتوان یکی از اثرگذارترین شاعران بر ادیبان شرق و غرب دانست که بسیاری از ادیبان دیدگاههای فلسفی وی را در آثار خود منعکس کردهاند. عبدالوهاب بیاتی(1926- 1999م)، شاعر معاصر عراقی تبار- که با ادبیات ایران زمین و به ویژه عمر خیام آشنا بود - وامها از معدن اندیشه ناب خیام ستانده است. بر همین اساس، پژوهش حاضر که از نوع کیفی است و با روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته، شناساندن زمینههای اثرپذیری بیاتی از خیام و بیان گستره این وامستانی ادبی را بر اساس مکتب فرانسه در ادبیات تطبیقی، وجهه همّت قرار داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
74 - تطبیق الهامپذیری مهدی اخوان ثالث و عبدالوهاب بیاتی از اسطوره «سیزیف»
فاطمه دلیری هوشنگ زندی محمود شکیبیکی از مهمترین منابع الهامبخش شاعران معاصر فارسی و عربی اسطوره سیزیف است. در افسانههای یونان باستان، چنین آمده که سیزیف به خاطر سرپیچی و مخالفت با خدایان، محکوم شد و مجازات او این بود که سنگ بزرگی را از شیب تند کوهی تا قله آن بغلتاند و آنجا به حکم سرنوشتی محتوم، سنگ چکیده کاملیکی از مهمترین منابع الهامبخش شاعران معاصر فارسی و عربی اسطوره سیزیف است. در افسانههای یونان باستان، چنین آمده که سیزیف به خاطر سرپیچی و مخالفت با خدایان، محکوم شد و مجازات او این بود که سنگ بزرگی را از شیب تند کوهی تا قله آن بغلتاند و آنجا به حکم سرنوشتی محتوم، سنگ از دستش رها شده و برای همیشه مجبور به تکرار آن گردد. اما خوانشهای متفاوت ادیبان، از این اسطوره و زاویه دید فلسفی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آنان باعث الهامپذیریهای گوناگونی از آن شده است. این پژوهش، از میان شاعران معاصری که خوانش سیاسی از این اسطوره داشتهاند. شعر مهدی اخوان ثالث، شاعر برجسته ایرانی، و عبدالوهّاب بیاتی، شاعر نامدار عراقی را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و در پی آن است تا پاسخگوی مسائل زیر باشد: چرا اخوان ثالث و بیاتی از این اسطوره، خوانش سیاسی داشتهاند؟ این دو شاعر، برای بیان اهداف خویش، این اسطوره را با چه عناصر دیگری همراه کردهاند؟ آیا این دو شاعر در کاربرد سیاسی خود از این اسطوره، از یکدیگر متأثر شدهاند؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
75 - بررسی تطبیقی کاربرد رنگ در اشعار نزار قبانی و سهراب سپهری
عبدالرزاق رحمانی احمدنور وحیدیرنگها در زندگی بشر تأثیرات بسزایی دارند. به همین جهت در حوزههای مختلفی چون شیمی، فیزیک، روانشناسی، هنر و شعر مورد مطالعه قرار میگیرند. در این میان هنرمند و شاعر به جنبههای زیباشناسانه رنگ توجه دارند. شاعران با قدرت خلاق خود میتوانند به وسیله رنگها مفاهیم مختلفی چ چکیده کاملرنگها در زندگی بشر تأثیرات بسزایی دارند. به همین جهت در حوزههای مختلفی چون شیمی، فیزیک، روانشناسی، هنر و شعر مورد مطالعه قرار میگیرند. در این میان هنرمند و شاعر به جنبههای زیباشناسانه رنگ توجه دارند. شاعران با قدرت خلاق خود میتوانند به وسیله رنگها مفاهیم مختلفی چون غم و اندوه، شادمانی، یأس و ناامیدی، دنیای آرمانی و ... را برای مخاطب خود تصویر کنند. از طرف دیگر با بررسی رنگها و شیوههای مختلف بیان این رنگها توسط شاعر، میتوان شخصیت اجتماعی، اخلاقی و روانی وی را تا حدودی به دست آوریم؛ هر دو شاعر گاهی اوقات رنگها را با همان اسم اصیل خود به کار میبرند و گاهی نیز با مفاهیم نزدیک بدان رنگ، مقصود خود را بیان میکنند. در این مقاله با نگاهی تطبیقی به دو شاعر معاصر ایران و عرب یعنی سهراب سپهری و نزار قبانی به شیوه کتابخانهای و توصیفی میزان تأثیرپذیری این دو شاعر از رنگها مورد بررسی قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
76 - وحدت؛ گفتمانی در بستر ادبیات پایداری؛ با تأملی در شعر معاصر فارسی و عربی
فاروق نعمتیدعوت به وحدت و انسجام ملی، از درونمایه های اصلی در ادب پایداری است. از همین رو، یکی از گفتمان های مورد توجه در میان شاعران بیداری اسلامی در شعر معاصر فارسی و عربی، موضوع اتحاد و دعوت همگانی به همبستگی و تشکیل صف واحد در برابر دشمنان است. این مقوله مهم سیاسی- اجتماعی که چکیده کاملدعوت به وحدت و انسجام ملی، از درونمایه های اصلی در ادب پایداری است. از همین رو، یکی از گفتمان های مورد توجه در میان شاعران بیداری اسلامی در شعر معاصر فارسی و عربی، موضوع اتحاد و دعوت همگانی به همبستگی و تشکیل صف واحد در برابر دشمنان است. این مقوله مهم سیاسی- اجتماعی که سرچشمه های اصلی آن، رهنمودهای قرآن کریم و احادیث نبوی(ص) است، در دوره معاصر و در سروده های شاعران دو زبان، بازتاب گسترده ای دارد؛ به نحوی که این شاعران، عامل اتحاد در زمینه های دینی و نیز ملی را یکی از اصلی ترین عوامل پیروزی و موفقیت مسلمانان در صحنه های سیاسی و اجتماعی خود می دانند. در این جستار با گذری بر اشعار مهم ترین سرایندگان معاصر فارسی و عربی در عرصه ادب پایداری، به بررسی و تحلیل دیدگاه آنان درباره مسأله وحدت خواهیم پرداخت. رهیافت این پژوهش گویای آن است که این شاعران، ضمن برشمردن خطرات تفرقه و دودستگی، اتحاد را در دو حوزه اسلامی و ملی آن، اساس رسیدن به اهداف و شکست توطئه ها و نقشه های دشمن می دانند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
77 - بررسی تأثیر تحولات اجتماعی- سیاسی بر زندگی خیر الدین زرکلی و معاصرانش
فاطمه قجری عنایت الله فاتحی نژادخیر الدین زرکلی شخصیتی چند بعدی است که در طول زندگی خود و به گواهی کتابها و آثاری که از وی بر جای مانده، در عرصههای مختلف سیاسی، ادبی، تاریخی و اجتماعی فعالیت داشته است. مهمترین اثر وی الأعلام در شرح احوال بزرگان و مشاهیر(از روزگاران کهن تا دوران معاصر) از چنان شهرتی چکیده کاملخیر الدین زرکلی شخصیتی چند بعدی است که در طول زندگی خود و به گواهی کتابها و آثاری که از وی بر جای مانده، در عرصههای مختلف سیاسی، ادبی، تاریخی و اجتماعی فعالیت داشته است. مهمترین اثر وی الأعلام در شرح احوال بزرگان و مشاهیر(از روزگاران کهن تا دوران معاصر) از چنان شهرتی برخوردار است که بقیه جوانب زندگی وی بهخصوص فعالیتهای او در عرصه شعر و ادب و روزنامه نگاری را تحت الشعاع قرار داده است. وی ادیب، روزنامهنگار و شاعری با چندین اثر ادبی و نیز دیوان شعری است که هر کدام در جای خود دارای اهمیت هستند. بنابراین معرفی جایگاه ادبی وی در ادبیات معاصر عربی و در میان معاصرانش و نیز بررسی آثار ادبی و نیز مضامین شعری او از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است. این مقاله که به روش توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای و دیجیتالی نگاشته شده است، به شرح زندگی و آثار خیر الدین زرکلی در زمان حیات و پس از مرگ وی پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
78 - بررسی تصاویر آپوکالپتیک در شعر خلیل حاوی در پرتو تصاویر آپوکالپتیک کتاب مقدس
فاطمه یوسفی سید حسین سیدی احمد رضا حیدریان شهری کلثوم صدیقیادبیات آپوکالیپتیک را میتوان قسمی ادبیات آرمانگرایانه به شمار آورد که در آن شاعر- نویسنده از وضع اکنونی جامعه خود و گردش امور ناخرسند و ناراضی است و با استمداد از قوه تخیل آفرینشگرانه اش در پی ایجاد جهانی آرمانی، جهانی غیر از جهان اکنونی است. در این نوع از ادبیات، هیم چکیده کاملادبیات آپوکالیپتیک را میتوان قسمی ادبیات آرمانگرایانه به شمار آورد که در آن شاعر- نویسنده از وضع اکنونی جامعه خود و گردش امور ناخرسند و ناراضی است و با استمداد از قوه تخیل آفرینشگرانه اش در پی ایجاد جهانی آرمانی، جهانی غیر از جهان اکنونی است. در این نوع از ادبیات، هیمنه اضطراب و فروبستگی ها و نابهنجاری های سیاسی، اجتماعی و دینی و ناتوانی در غلبه برآن، نگاه شاعر- نویسنده را به آینده معطوف می دارد، بدین سان زمان حال منشأ و خاستگاه آگاهی تاریخی او می شود و زمان حال را از منظر آینده مورد داوری و سنجش قرار می دهد. در جستار پیش رو تلاش بر آن است تا ضمن بررسی تصاویر آپوکالپتیکی و مؤلفه های آن در شعر خلیل حاوی به روش تحلیلی- تطبیقی به تطبیق آن تصاویر با تصاویر آپوکالپتیکی کتاب مقدس و نیز به بررسی میزان تأثیرپذیری خلیل حاوی از کتاب مقدس بپردازند. از نتایج برآمده از این پژوهش می توان به این دو نکته اشاره کرد: اولاً خلیل حاوی در تصاویر آپوکالپتیک شعرش کاملاً تحت تأثیر کتاب مقدس است. ثانیاً خلیل حاوی بهشت موعود خود را در این جهان بنا می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
79 - نگاهی به مکتب سور رئالیسم و جلوههایی از آن در شعر قیصر امینپور
عسگر بابازاده اقدم یعقوب نوروزیسور رئالیستها معتقد به نگارش خودکاراند و بر این باورند که شاعر، باید حواس خود را مختل کرده و در حالت خلسه و ناخودآگاهی شعر بسراید. به رؤیا و خواب اهمیت میدهند و از دیدگاه آنها اثر هنری باید رؤیاگونه باشد. آنها ویژگیهای فراواقعی به اشیاء و پدیدهها نسبت میدهند. در چکیده کاملسور رئالیستها معتقد به نگارش خودکاراند و بر این باورند که شاعر، باید حواس خود را مختل کرده و در حالت خلسه و ناخودآگاهی شعر بسراید. به رؤیا و خواب اهمیت میدهند و از دیدگاه آنها اثر هنری باید رؤیاگونه باشد. آنها ویژگیهای فراواقعی به اشیاء و پدیدهها نسبت میدهند. در دوره معاصر ادبیات فارسی نیز با تأثیر از ادبیات اروپا، از این مکتب تأثیر پذیرفته و شاعران جریانهای شعری موج نو و حجم تحت تأثیر آراء شاعران این مکتب بودند. در کنار این دو جریان شعری، شاعران مستقلی نیز همچون سپهری از این مکتب تأثیر پذیرفته و شگردها و بوطیقای خاص این مکتب را در شعر خود وارد کرده و منطبق با تئوریهای پذیرفته شده این مکتب شعر سرودهاند. در شعر قیصر نیز بارقههایی از تأثیر این مکتب دیده میشود که در مقاله حاضر نمونههایی از این تأثیر ذکر شده و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. اگرچه قیصر شاعری سور رئالیست نیست ولی تأثیر این مکتب در برخی از اشعار وی، انکارناشدنی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
80 - بررسی عنصر موسیقی در شعر محمود سامی البارودی و ملک الشعرای بهار
جواد کارخانه اسماعیل نادری نعمان اونقموسیقی از برجسته ترین عناصر شعری در ادبیات هر ملتی است. در این میان ادبیات برخی ملت ها چون ادبیات فارسی و عربی از عناصر موسیقایی یکسانی در اشعارشان برخوردارند. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با تکیه بر این عنصر، اشعار دو شاعر برجسته و معاصر عربی و ایرانی محمود سامی البا چکیده کاملموسیقی از برجسته ترین عناصر شعری در ادبیات هر ملتی است. در این میان ادبیات برخی ملت ها چون ادبیات فارسی و عربی از عناصر موسیقایی یکسانی در اشعارشان برخوردارند. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با تکیه بر این عنصر، اشعار دو شاعر برجسته و معاصر عربی و ایرانی محمود سامی البارودی و ملک الشعرای بهار تحلیل و بررسی شوند، تا نحوه بکارگیری عوامل موسیقی ساز در اشعار این دو شاعر آشکار شود. برای رسیدن به این مقصود موسیقی اشعار آنها از دو جنبه مهم: موسیقی بیرونی (وزن، قافیه وردیف) و موسیقی درونی(جناس و سجع و تکرار با زیرشاخه واجآرایی و تکرار لفظ و تکرار هجا همچنین رد العجز علی الصدر و طرد و عکس) بررسی شده است. با این فرضیه که هر دو شاعر توانسته اند با استفاده از ابزارهای موسیقی ساز نغمههای دلنشینی را بر تارهای شعرشان تصنیف نمایند. نتایج این بررسی نشان میدهد شباهت زیادی میان این دو شاعر مشهود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
81 - بررسی موردی افزودههای تفسیری در شش ترجمه معاصر قرآن
مهدی ایزدی باب اله محمدی نبی کندیسبک بیانی قرآن به گونه ای است که ارائه معانی و مفاهیم ژرفآن جز با افزودن عبارت های تفسیری مقدور نیست و چاره ای از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه تلاشی که نویسندگان و مترجمان نموداند، باز هم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجملی است که دل چکیده کاملسبک بیانی قرآن به گونه ای است که ارائه معانی و مفاهیم ژرفآن جز با افزودن عبارت های تفسیری مقدور نیست و چاره ای از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه تلاشی که نویسندگان و مترجمان نموداند، باز هم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجملی است که دلالتشان روشن نیست. مقاله حاضر افزودههای تفسیری برخی از آیات سوره اسراء را از شش مترجم معاصر الهیقمشهای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، مشکینی و مکارم با توجه به تفاسیر و روایات موجود تحلیل و بررسی مینماید. در این زمینه ابتدا آیات و ترجمه آن استخراج گردیده و سپس نظریههای تفسیری برای تبیین کار مترجم آورده شده است. در پایان نیز تحلیل و بررسی بر اساس تفاسیر در هر آیه انجام گرفته است. بررسی افزودههای تفسیری برای نخستین بار است که در زمینه علوم قرآنی انجام میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
82 - معانی کنایههای قرآنی و نقد ترجمههای فارسی آن
حسن رضایی هفتادر مجید معارف سمیه برزین طاهره حیدرینتایج پژوهش حاضر، گواه آن است که ترجمه کنایی، بهترین ترجمه برای تعابیر کنایی است. در غیر این صورت، باید به ترجمه معنایی روی آورد و تا حد امکان، از ترجمه تحت اللفظی اجتناب کرد. و در این زمینه تسلط و اشراف مترجم بر بلاغت به عنوان یکی از علوم پیشنیاز ترجمه و آشنایی وی با چکیده کاملنتایج پژوهش حاضر، گواه آن است که ترجمه کنایی، بهترین ترجمه برای تعابیر کنایی است. در غیر این صورت، باید به ترجمه معنایی روی آورد و تا حد امکان، از ترجمه تحت اللفظی اجتناب کرد. و در این زمینه تسلط و اشراف مترجم بر بلاغت به عنوان یکی از علوم پیشنیاز ترجمه و آشنایی وی با فرهنگ زبانهای مبدأ و مقصد امری ضروری است. ضمناً از رهگذر این جستار، مشخص میشود که اموری مانند تأکید بر عظمت و قدرت خداوند، بیان زیرکی و هشیاری مخاطب، زیباکردن لفظ، رعایت ادب و اجتناب از الفاظ زشت، مبالغه و اختصار، از مهمترین اسرار بلاغی تعابیر کنایی قرآن بوده که توجه به آنها، مترجم را در فهم بهتر معانی کنایههای قرآنی یاری میرساند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
83 - بررسی تطبیقی آیه نور از منظر مفسران معاصر
سیده‏ آمنه میرخاتمییکی از آیات قرآن کریم که همواره توجه متفکرین، فلاسفه و مفسران مسلمان را به خود جلب کرده است، آیه 35 سوره نور می باشد که نام سوره نیز از همین آیه شریفه برگرفته شده است. با توجه به پیچیدگی تمثیل ها در آیه نور و نیاز به تعمق و تأمل بیشتر بر روی این آیه، از دیرباز در بسیار چکیده کاملیکی از آیات قرآن کریم که همواره توجه متفکرین، فلاسفه و مفسران مسلمان را به خود جلب کرده است، آیه 35 سوره نور می باشد که نام سوره نیز از همین آیه شریفه برگرفته شده است. با توجه به پیچیدگی تمثیل ها در آیه نور و نیاز به تعمق و تأمل بیشتر بر روی این آیه، از دیرباز در بسیاری از آثارِ مسلمین، توجهی خاص و ویژه به این آیه و تفسیر آن معطوف شده است، به ویژه آنکه در انتهای آیه نیز به این نکته اشاره شده که خداوند از طریق مَثَل ها مفاهیم این آیه را برای انسان ها متذکر شده است. در این پژوهش که از نوع بنیادی است و در آن از منابع و اسناد کتابخانهای بهره گرفته شده است، سعی بر آن بوده تا تفسیر آیه 35 سوره نور از منظر مفسران معاصر مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد. تفسیر المیزان، تفسیر نمونه، تفسیر نور، تفسیر نسیم حیات و تفسیر هدایت از جمله کتب برگزیده تفسیری توسط مفسرین معاصر هستند که به عنوان مرجع در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
84 - تحریر الإنسان المعاصر من الأزمة فی أشعار خليل حاوی
افشار قاسم آبادیتحتوي أشعار خليل حاوی علی صدی الإنسان المعاصر ومصاعبه التي تتحدث عن الألم والمعاناة والظلم الذي تحمله. فهو يعتبر الإنسان في عصرنا الحاضر، وخاصة الإنسان العربي المعاصر، مخلوقاً أسيراً وقع في الأزمة الحالية، ومحاطاً بالقمع. کما تناول في قصائده المظلمات والأزمات التي جعلت چکیده کاملتحتوي أشعار خليل حاوی علی صدی الإنسان المعاصر ومصاعبه التي تتحدث عن الألم والمعاناة والظلم الذي تحمله. فهو يعتبر الإنسان في عصرنا الحاضر، وخاصة الإنسان العربي المعاصر، مخلوقاً أسيراً وقع في الأزمة الحالية، ومحاطاً بالقمع. کما تناول في قصائده المظلمات والأزمات التي جعلت الرجل العربي الحديث، وخاصة الجيل المعاصر، راکداً، لدرجة أن قصائده تصور أزمة عميقة ومأساة، وهذه هي نفس الأزمة والحزن الذی أصبح أساس الوجود الإنساني المعاصر؛ و الشاعر المعاصر لا يجهل وعي الإنسان المعاصر بقهره ومشاکله، ويسعی إلی تفسير الإنسان المعاصر بالمبدأ الإنساني. خليل حاوي لديه أفکار لإنقاذ البشر في أشعاره و يستخدم خبراته الوجودية و يعبر عنها. یعتقد حاوی أن الإنسان المعاصر من أجل إنقاذ نفسه جعل حرية عنوان حياته وبشعارات مثل؛ الأمل، في انتظار المعجزة، وباليقين، النضال، الثورة، الإنتفاضة والمثالية يحاول العمل بهذه الأفکار وجهوده ونضالاته من أجل إنقاذ الإنسانية، وخاصة الرجل العربي، وفي کل هذه الظروف يأمل في تحقيق الحرية التي يرغب فيها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
85 - دراسة مقارنة لشعر محمد حسین شهريار ونازک الملائکة من منظور النقد الاجتماعی
جمال طالبی قره قشلاقی محرم قربانی مهدی شفائیإن شهريار ونازک الملائکة يعتبران کشاعرين رائدين في الأدبين الفارسي والعربي المعاصرين. هناک قواسم مشترکة بين آراءهما. حصلت هذه الأخيرة علی حب حقيقي بعد الخيبة في العلاقات الغرامية والإصابة بالحيرة والحزن حتی وصلت إلی إنشاد الشعر الغرامي بمراتبه العليا. قد ظهر روح مکافحة چکیده کاملإن شهريار ونازک الملائکة يعتبران کشاعرين رائدين في الأدبين الفارسي والعربي المعاصرين. هناک قواسم مشترکة بين آراءهما. حصلت هذه الأخيرة علی حب حقيقي بعد الخيبة في العلاقات الغرامية والإصابة بالحيرة والحزن حتی وصلت إلی إنشاد الشعر الغرامي بمراتبه العليا. قد ظهر روح مکافحة الظلم وحب الإنسان والعدالة وبيان الآلام الاجتماعية في أشعارهما. هذان الشاعران يعدّان الآلام الاجتماعية المصابة بها بلادهما مصوّرين شعورهما بالمسؤولية إزاء الوطن. لا شک أنه کان لشهريار ما کان لنازک من لغة نافذة سلسة في کتابة قصص الحياة الدراماتية إلی حد لانکاد نراه بين الشعراء المعاصرين. فالأشعار الاجتماعية والسياسية لشهريار وغزله الغرامي وأشعاره الترکية خاصة تلقي الضوء علی حنينه إلی أيامه الطفولية، الأمر الذي يعجب به سائر الشعراء في الأدبين الترکي والفارسي والأدب العالمي. تهدف المقالة معتمدة علی المنهج الوصفي التحليلي إلی التعريف بالخلود وجذبة الأشعار الاجتماعية والعرفانية لهذين الشاعرين کي تکشف عن سر تأثير ذوي المعرفة والرأي في تطور مضامين کالعدالة وکفاح الظلم والفقر والعلاقات الغرامية. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
86 - دلالات الألوان فی شعر نوری الجراح؛ الأبیض والأخضر والأسود أنموذجا
مسعود باوان پوری کتایون فلاحی کبری الوارنوري الجراح هو شاعر سوري معاصر تتمتّع الألوان في شعره باستخدامات مختلفة، إذ لم يتوقف اللون عند الجراح علی دلالاته ومعانيه البسيطة فقط، بل استخدمه في إطار التشبيه والاستعارة والكناية، متأثّرا بالقضايا السياسية والاجتماعية وتشريح أفكاره ومعتقداته وآماله استخداما كثيراً، ك چکیده کاملنوري الجراح هو شاعر سوري معاصر تتمتّع الألوان في شعره باستخدامات مختلفة، إذ لم يتوقف اللون عند الجراح علی دلالاته ومعانيه البسيطة فقط، بل استخدمه في إطار التشبيه والاستعارة والكناية، متأثّرا بالقضايا السياسية والاجتماعية وتشريح أفكاره ومعتقداته وآماله استخداما كثيراً، كما تطرّق إلی نوع من الإنزياح الأدبي بعض الأحيان. ويحاول البحث الراهن أن يتطرق عبر منهج وصفي تحليلي والإحصائي إلی تحليل وظائف الألوان الخضراء والبيضاء والسوداء في شعر نوري الجراح. أظهرت النتائج بأن اللون في شعر نوري الجراح، يوفّر أرضية التضاد والتناقض والغموض وأيضا الحزن؛ وبعبارة أخری فقد لعب الشاعر بالتوقعات التقليدّية للمخاطب في مواجهة الألوان. والنظرة الإحصائية إلی تكرار الألوان ومدی حضورها في شعر هذا الشاعر تدل علی الحضور الواسع للألوان المحايدة مثل الأبيض والأسود. وفي مواقف متعددة نشهد حضور هذين اللونين إلی جانب الألوان الأخری. وهما بالإضافة إلی وظيفتهما الرمزيّة أحبطا أو نفيا مداليل الألوان الأخری. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
87 - دراسة لمفهوم الجدل ودلالته فی ضوء آيات القرآن الکریم وفقاً لأراء المفسرین المعاصرین
معصومة السادات حسینی میرصفیلقد استخدم أنبياء الله و كذلك الأئمة المعصومون(عليهمالسّلام) أساليب متنوعة وطرقاً عديدة من أجل الدعوة إلی الله، وإقناع الناس بالتمتع بالصفات الحميدة والسلوكيات الجيدة، و كل منها له تأثير كبير علی شخصية الأفراد وتصرفاتهم. وكان التبليغ يتم بأساليب وطرق مختلفة وبناء علی ن چکیده کامللقد استخدم أنبياء الله و كذلك الأئمة المعصومون(عليهمالسّلام) أساليب متنوعة وطرقاً عديدة من أجل الدعوة إلی الله، وإقناع الناس بالتمتع بالصفات الحميدة والسلوكيات الجيدة، و كل منها له تأثير كبير علی شخصية الأفراد وتصرفاتهم. وكان التبليغ يتم بأساليب وطرق مختلفة وبناء علی نص الآية 125 من سورة النحل فإن الجَدَل بِالَّتي هِيَ أَحْسَن والمناظرات البرهانية البعيدة عن المغالطة أحد أنماطه. الجدال بالتي هي أحسن تتمتع بأهمية حيوية فی الدين الإسلامي، كغيره من الأديان السماوية، وتعد وسيلة فعالة في تفنيد وإبطال الشبهات التي يطرحها ذو المذاهب المادية الباطلة وأصحاب الأفكار المنحرفة. کما نعلم، الحوار والجدل من الظواهر الحیاة البشریة، فلذا بالنظر للحاجة الماسّة والضرورة الملحّة فی الزمن المعاصر لنشر العقائد الحقّة والعمل بها فی ضوء آیات القرآن الکریم، سنتناوله فی دراستنا هذه دراسة لمفهوم الجدل ودلالته فی ضوء آيات القرآن الکریم وفقاً لأراء المفسرین المعاصرین. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
88 - النزعة الملتزمة في شعر ثورات الربيع العربي بمصر (مقاربة وصفية تحليلية في نماذج مختارة)
عسگر بابازاده اقدم جمال طالبی قره قشلاقی اسماء علجیه بوشایبالملخصالالتزام في الأدب يعني أن يوظّف الأديب أو الشاعر مقدرته الفکرية والفنية في خدمة مجتمعه، ويصوّر متطلبات شعبه، آلامه وأحلامه بلغة صادقة دون تحيّز إلى أغراض ذاتية أو مجموعة سياسية محددة، وتشکّل هذه الفکرة جوهر الأدب الملتزم. انطلاقاً من هذه الفکرة، شهد شعر ثورات الرب چکیده کاملالملخصالالتزام في الأدب يعني أن يوظّف الأديب أو الشاعر مقدرته الفکرية والفنية في خدمة مجتمعه، ويصوّر متطلبات شعبه، آلامه وأحلامه بلغة صادقة دون تحيّز إلى أغراض ذاتية أو مجموعة سياسية محددة، وتشکّل هذه الفکرة جوهر الأدب الملتزم. انطلاقاً من هذه الفکرة، شهد شعر ثورات الربيع العربي بمصر عام 2011 شعراً ملتزماً ـ بعد انحساره عقوداً من الزمن ـ يعالج أهمّ القضايا السياسية والاجتماعية التي تعاني منها المجتمع المصري في عهد مبارک. هذه الدراسة حاولت بمنهجها الوصفي التحليلي أن تدرس تمظهرات الالتزام في شعر ثورات الربيع العربي بمصر قبيل ثورة يناير 2011 وبعيدها عند شعراء مشهورن من أمثال عبدالمعطي حجازي وفاروق جويدة وعبدالرحمن العشماوي وغيرهم من الشعراء المغمورين. ومن النتائج المهمة التي توصّلت إليها الدراسة هي أنّ الاستبداد السياسي بمصر زمن حسني مبارک، والمشاکل الاجتماعية کالفقر والبطالة کانا من أهمّ بواعث ثورة الربيع العربي فيها. فلذلک رکّز الشعراء الملتزمون على استبداد السلطة وتغييب الحرية فرفضوا الحکومة وتحدّوها لفساد الأنظمة الحکومية. کما تناول هؤلاء الشعراء مشاکل اجتماعية کثيرة أهمّها الفقر والجوع والبطالة، ولم ينسوا التنديد بالشعراء الذين لم يقوموا بدورهم الريادي في تثوير الشعب وتوعيته. ومن الناحية الفنية اقتبس الشعراء الملتزمون کثيراً من مضامنيهم من الموروث الديني وربّما يکمن السبب في أنّ جذور الثورة المصرية ومقاصدها إسلامية.الکلمات الرئيسة: الشعر المعاصر، ظاهرة الالتزام، الربيع العربي، مصر. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
89 - مقارنة آراء حسن وحید دستگردی و ید الله رؤیایی حول عناصر الشعر المعاصر
غلامرضا خانمحمدی علی صباغی حسن حیدری طاهره میرهاشميكانت هناك مواجهة بين النظرة التقليدية والحديثة في مجال الشعر بشكل أكثر وضوحاً من ذي قبل. سنتطرق في هذا المقال إلی مقارنة آراء حسن وحيد دستگردي(1879-1942م) كناقد للشعر التقليدي وید الله رؤیایی(1932م) بصفته مؤيداً للحداثة في الشعر الفارسي، في مجال الشعر. باستخدام المنهج ا چکیده کاملكانت هناك مواجهة بين النظرة التقليدية والحديثة في مجال الشعر بشكل أكثر وضوحاً من ذي قبل. سنتطرق في هذا المقال إلی مقارنة آراء حسن وحيد دستگردي(1879-1942م) كناقد للشعر التقليدي وید الله رؤیایی(1932م) بصفته مؤيداً للحداثة في الشعر الفارسي، في مجال الشعر. باستخدام المنهج الاستقرائي، يتطرق المقال الحالي لدراسة مقالات وحيد دستگردي في مجلة أرمغان ومقابلات ورسائل ومقالات يد الله رؤيايي. تظهر نتائج البحث أن وحيد دستگردي، من خلال التمسك بالتقاليد، يری بأن الشعر هو وسيلة لنقل المفاهيم الأخلاقية والعرفانية الرفيعة، وهو شاعر مفكر ذو قريحة إلهية يستخدم عناصر الشعر للتعبير عن المفاهيم الأخلاقية العالية والعرفانية. بينما يؤكد يدالله رؤيايي علی الاستخدام الذكي للصورة واللغة والانسجام بين جميع العناصر وانسجامها في الشكل. الشكل في وجهة نظره عبارة عن تصميم يوحد العناصر الأخری. بالنسبة لوحيد دستگردي، من المهم الاستمتاع بالوزن والقافية، ولكن الأمر ليس كذلك بالنسبة لرؤيايي. وتعتبر كل منهما القصيدة فناً لغوياً. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
90 - تجليات أدب المقاومة في الأدب الإيراني و الفلسطین المعاصر
محمدرضا بیگی مهدی محمدی خدیجه صفری کندسریتعد اللغة بلا شك تجسيداً للعقل ورمزاً له. يتم التعبير عن الفعل العقلي عندما يصل إلى مرحلة اللغة، والتعبير ليس سوى مزيج من الكلمات والعبارات. في الواقع، يجعل الشعراء عقولهم غير المرئية مرئية ومفهومة في "ما يقولون" و "كيف يقولون". كان احتلال الدول العربية ، بما في ذلك الع چکیده کاملتعد اللغة بلا شك تجسيداً للعقل ورمزاً له. يتم التعبير عن الفعل العقلي عندما يصل إلى مرحلة اللغة، والتعبير ليس سوى مزيج من الكلمات والعبارات. في الواقع، يجعل الشعراء عقولهم غير المرئية مرئية ومفهومة في "ما يقولون" و "كيف يقولون". كان احتلال الدول العربية ، بما في ذلك العراق وفلسطين ، وكذلك الحرب المفروضة بعد انتصار الثورة الإسلامية ، ساحة لاختبار كبير. قام كل شخص بحماية الوطن بالطريقة التي كان قادراً عليها. وبقي هذا التيار حتى يومنا هذا كضرورة للحفاظ على قيم الدفاع المقدس. منهج هذه المقالة هو المنهج الوصفي التحليلي وتشير نتائج البحث إلى أن لغة شعر المقاومة المعاصر ذات الوظائف الإقناعية تتضمن موضوعات دينية وملحمية وثقافية وأسطورية، وتستعين بهياكل وبنى مثل التلميح، والتشبيه، والاستعارة، والانحراف عن المعايير، والأنماط البدائية.. إلخ، لتصور نفخ روح الأخلاق والقوة والمقاومة البطولية بنبرة مناسبة وبليغة ومعبرة في الجمهور.يهدف هذا البحث إلى تعريف وتحديد شعر المقاومة ودراسة تأثير اللغة على المكونات الأسلوبية لهذا التيار، باستخدام شواهد من أعمال الشعراء المذكورين أعلاه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
91 - دراسة تطبیقیة للصورة الاجتماعية للمرأة فی أشعار جامی وملکالشعراء بهار
رقیه خدامی مهناز رمضانی زهره سرمدفی فترة حکم التیموریان فی القرن التاسع الهجری في تاريخ إيران لم يكن للمرأة مکانة إجتماعیة إیجابیة. جامي، أحد الشعراء البارزين في هذا القرن، في أحد أعماله الشعرية المسمی هفت اورنگ وفی إشارة إلی النساء فی مثنویاته قدم نهجاً مزدوجاً وسلبياً في كثير من الأحيان تجاه المرأة؛ چکیده کاملفی فترة حکم التیموریان فی القرن التاسع الهجری في تاريخ إيران لم يكن للمرأة مکانة إجتماعیة إیجابیة. جامي، أحد الشعراء البارزين في هذا القرن، في أحد أعماله الشعرية المسمی هفت اورنگ وفی إشارة إلی النساء فی مثنویاته قدم نهجاً مزدوجاً وسلبياً في كثير من الأحيان تجاه المرأة؛ في المقابل، من ناحية أخری، تغير الوضع خلال الفترة الدستورية حیث يمكن رؤية هذا التغيير في المواقف الموجودة تجاه المرأة وتحسين وضع المرأة بوضوح في قصائد ملک الشعراء بهار. يمكن أن يكون هذا الموضوع مرتبطاً بالظروف السياسية والاجتماعية فی عهد الشاعر ونظرته الشخصية تجاه المرأة. تظهر دراسة التحليلية الوصفية أن الجامي في ليلي ومجنون يقدم صورة إيجابية عن صفات الأنثی مثل الجمال والولاء والتعقل وما إلی ذلك، وفي سلامان وابسال ویوسف وزلیخا، قدم المرأة علی أنها مخلوق ناقص، وتابع الشهوة. لوحظ هذا النهج المزدوج أيضاً في قصائد ملک الشعراء بهار، مع وجود اختلاف في أن الموقف الإيجابي تجاه المرأة هو الأكثر بروزاً. في قصائد بهار، لم تُذكر المرأة فقط علی أنها عشيقة، ولكن رکز أيضاً علی عقلانية المرأة وشخصيتها وإنسانيتها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
92 - "دراسة وتحليل مضمون فلسطين في قصائد علي موسوي كرمارودي ونصرالله مرداني وجواد جميل"
فروزان جولایی ناهده فوزیيعتبر أدب المقاومة الفلسطينية جزءاً مهماً لا ينفصل عن الأدب المعاصر والانتفاضة، وبسبب تجذره في الواقع، فهو من أنقى الأمثلة لأدب المقاومة عبر التاريخ. وهذا النوع من الأدب فرع من الأدب الملتزم في الأراضي المحتلة بسبب مخاوف الشعب وتعرضه للظلم ومقاومته وكذلك بسبب تكوينه في چکیده کامليعتبر أدب المقاومة الفلسطينية جزءاً مهماً لا ينفصل عن الأدب المعاصر والانتفاضة، وبسبب تجذره في الواقع، فهو من أنقى الأمثلة لأدب المقاومة عبر التاريخ. وهذا النوع من الأدب فرع من الأدب الملتزم في الأراضي المحتلة بسبب مخاوف الشعب وتعرضه للظلم ومقاومته وكذلك بسبب تكوينه في سياقات مثل الظلم والاغتصاب والاستبداد والخنق والقمع ولذلك فهو يتمتع بمكانة عالية. ومسألة المقاومة ضد المحتلين، بسبب تسجيل نضالات شعوب الشرق بسبب القواسم والمعتقدات السياسية القائمة بين الشعبين الإيراني وفلسطين، كواحدة من الموضوعات المركزية لشعر الثورة الإسلامية. في أعمال كثير من الشعراء الملتزمين والثوريين. في هذا المقال، سنعتمد على النهج المقارن لشعر جواد جميل الشاعر العراقي البارز، وسيد علي موسوي كرمارودي ونصرالله مرداني، شعراء الثورة الإسلامية البارزون، لدراسة المواضيع المشتركة لهؤلاء الشعراء في مواجهة الاحتلال الفلسطيني. ويشجع الشعراء الثلاثة، جميل وكرمارودي ومرداني، المقاتلين الثوار، وفي هذا الصدد ينظر الرجال ذوو وجهة النظر الخاصة إلى انتصار الشعب الفلسطيني بقيادة الإمام الخميني وتطبيقاً لتوجيهاته. وقد أثنى الشعراء على مقاومة الشعب الفلسطيني وصموده. إن مناهضة الاستبداد وطرد مغتصبي فلسطين تمثل تطلعات الشعراء الثلاثة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
93 - الاغتراب وبواعثه في شعر ثریا العریض (دراسة وتحلیل)
فاروق نعمتی بهنام فعلیإنّ مظاهر الحزن والقلق وفقدان التوازن الفکري والاجتماعي، هي تجليّات مختلفة للشعور الاغترابي لدی الإنسان. فالشاعر العربي المعاصر کإنسانٍ مثقّف وذي عواطف جياشة، سواء عاش في ظلّ الاستعمار أو في ظلّ أنظمة مصادرة للحريّة يعاني من کلّ أنواع الضياع والغربة، فيفقد حينئذٍ إنساني چکیده کاملإنّ مظاهر الحزن والقلق وفقدان التوازن الفکري والاجتماعي، هي تجليّات مختلفة للشعور الاغترابي لدی الإنسان. فالشاعر العربي المعاصر کإنسانٍ مثقّف وذي عواطف جياشة، سواء عاش في ظلّ الاستعمار أو في ظلّ أنظمة مصادرة للحريّة يعاني من کلّ أنواع الضياع والغربة، فيفقد حينئذٍ إنسانيّته ويصبح عاجزاً عن التواصل مع المجتمع ومع ذاته المنسيّة. ثریا العریض واجَت في حياتها صراعات مريرة مع الاستعمار والاستبداد الداخلي، وقضت مدةً طويلةً في صراعٍ فکري مع نفسها والمجتمع حولها. الابتعاد عن الوطن، والتبرّم بالدهر، والإخفاق في الحبّ وفقدان رعاية الأمّ، والإحساس بالضياع والتيه في الدنيا والوحشة الروحيّة فيها، والضجر من المجتمع وتقاليده، وتجربة الاستبداد السياسي، هي من أهمّ عوامل ظهور الشعور الاغترابي لدی ثریا العریض. فالمقالة هذه تعتمد في خطّتها الدراسيّة علی المنهج الوصفي- التحليلي واستقصاء أنواع الاغتراب ومن ثمّ تطبيقها علی نماذج شعريّة للشاعرة کأديبةٍ بارزةٍ في الشعر الکويتي المعاصر، فهي تکشف عن أبعاد هذه الظاهرة الاغترابيّة من خلال أشعارها وتصل إلی نتائج تساعدنا علی معرفة جذور شخصيّة الشاعرة وخباياها الذهنيّة التي انعکست في شعرها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
94 - فاعلية الثنائيات الضدية لبناء الدلالة في شعر عبدالوهاب البياتي (مقاربة في ضوء النظرية البنيوية)
عسگر بابازاده اقدم جمال طالبی قره قشلاقیالثنائيات الضدية نوع من البناء النصّي يوظّفه الشاعر لكشف الأنساق الضدية داخل نصّه. هذه البنية النصّية تعدّ من أهمّ الظواهر البيانية في شعر البياتي، وقد وظّفها بشكل لافت للنظر ليعبّر عن آرائه وأحاسيسه. ولم يكن توظيف هذه الثنائيات إلا للتعبير عن التجربة التي عاشها الشاعر، چکیده کاملالثنائيات الضدية نوع من البناء النصّي يوظّفه الشاعر لكشف الأنساق الضدية داخل نصّه. هذه البنية النصّية تعدّ من أهمّ الظواهر البيانية في شعر البياتي، وقد وظّفها بشكل لافت للنظر ليعبّر عن آرائه وأحاسيسه. ولم يكن توظيف هذه الثنائيات إلا للتعبير عن التجربة التي عاشها الشاعر، فاستطاع أن يصوّر لنا العالم بكلّ مناقضاته. هذه الورقة البحثية تناولت بمنهجها الوصفي ـ التحليلي الثنائيات الضدية البارزة فيه، منها ثنائية الموت والحياة، الأنا والآخر، والرحيل والعودة، والحبّ والثورة، والوطن والمنفى وأخيراً ثنائية الأزمنة. ومن أهمّ النتائج التي توصلت إليها هو أنّ الثنائيات الضدية في شعر البياتي تحرّرت من ضيق الرؤية في استعمال المفردات المتضادة لفظاً مقابل الآخر، وأخذت دلالات سياسية واجتماعية مختلفة منها نقد السلطات السياسية، ونقد الأوضاع المأساوية التي يعيشه الشعب العراقي. كشفت الدراسة أنّ الموت في تفكير البياتي لازم للحياة والتجدد، وذلك لبناء مستقبل زاهر للشعب العراقي بإضفاء دلالة أسطورة ققنوس على بعض شعره أحياناً. فاستطاع البياتي على الرغم من تقابل الموت والحياة أن يعقد علاقة تلازم بينهما من أجل الغرض المذكور. والآخر عمل في شعر البياتي لرفض الواقع السياسي والاجتماعي كما يظهر ذلك في ثنائية الشاعر / الحلاج، وأضفى على نصّه دلالات التلاحم بين الواقع والتاريخ. ولاحظنا أنّ الشاعر جاء بثنائية الشاعر / اليسوع اختزالاً لكلّ معاني الألم والتضحية والمكابدة حيث يتألّم من أجل الآخرين وليس في ذاته. وقد عقد البياتي بين الحبّ والثورة علاقة تلازمية فأظهرت النماذج أنّ الثورة لا تتحقق إلا بالحبّ. أثبتت الدراسة أيضاً أنّ المعاناة في الغربة واحتمال الآلام لم تكن إلا بغية بناء مستقبل زاهر. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
95 - أنماط الصورة السينمائية ودلالاتها في رواية "تغريبة القافر" لزهران القاسمي
زينب دريانورد محمد جواد پورعابد رسول بلاوی علی خضری هيثم الصويليفي الآونة الأخيرة استندت الرواية الحداثية على المعطيات البصرية المأخوذة من الفنون المرئية وخاصة الفن السابع فظهرت ملامح الصورة السينمائية في العمق الروائي محفورة على نطاق واسع. إنّ توظيف الصورة المرئية في السرد الروائي له فاعلية عدة تنعكس مؤثراتها على حركات الشخصيات وال چکیده کاملفي الآونة الأخيرة استندت الرواية الحداثية على المعطيات البصرية المأخوذة من الفنون المرئية وخاصة الفن السابع فظهرت ملامح الصورة السينمائية في العمق الروائي محفورة على نطاق واسع. إنّ توظيف الصورة المرئية في السرد الروائي له فاعلية عدة تنعكس مؤثراتها على حركات الشخصيات والأشياء في الفضاء السردي أو تأطير المشاهد المصوّرة بواسطة التقنيات المحددة. تعتبر رواية "تغريبة القافر" لزهران القاسمي من أهم الروايات التي يستخدم فيها الكاتب مفردات تتعلق باللسان السينمائي والرابط الأساسي بين هذين الحقلين هو خروج الكلمة وقفاً للآليات الفنية.تعتمد هذه الدراسة على المنهج الوصفي_ التحليلي للكشف عن النوافذ المشتركة بين العناصر السينمائية والنص السردي التي تنبثق من خلالها منعطفات تضم بين دفتيها مفردات تتميّز بكلا الفنين. ومن هذا المنطلق تهدف هذه الدراسة لتبيين مدى خضوع المفردات والفقرات الروائية للتقنيات السينمائية والتأكيد على وظيفتي اللقطة؛ القرائية والبصرية وانعكاس الدلالات السيميولوجية منهما، لذا النتائج الحاصلة من هذا التقارب هي السمو بالنص الروائي نحو النص السردي فبهذا العمل قد يعطي الكاتب المتلقي الفرصة للدخول في عالم مرئي يتبنى فكرة تصوير المشهد وإخراجه. تدور محاور هذه الدراسة حول خمسة تقنيات تتقاطع مع السرد المكتوب؛ لقطة الفعل ورد الفعل ولقطة شاهد واللقطة المضافة ولقطة الكراين واللقطة الجامعة. الكلمات المفتاحية: الرواية العربية المعاصرة، الصورة السينمائية، زهران القاسمي، رواية "تغريبة القافر". پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
96 - تمظهر المنجي في يوتوبيا الشعراء الفرس المعاصرين (دراسة في آراء ثلاثة تيارات سياسية)
محمدرضا ضیایی علیشاه اسماعیل اسلامیالملخص شهد تاريخ إيران المعاصر أحداث سياسية واجتماعية كثيرة خاصة في القرن العشرين، فانعكست أصداء ذلك في الأدب المعاصر خاصة الشعر منه، وحاول الشعراء المعاصرون تصوير مدينتهم الفاضلة (يوتوبيا) وفقاً لآرائهم السیاسية ومواقفهم الدينية. وقد ألقى الشعراء المعاصرون الإيرانيون چکیده کاملالملخص شهد تاريخ إيران المعاصر أحداث سياسية واجتماعية كثيرة خاصة في القرن العشرين، فانعكست أصداء ذلك في الأدب المعاصر خاصة الشعر منه، وحاول الشعراء المعاصرون تصوير مدينتهم الفاضلة (يوتوبيا) وفقاً لآرائهم السیاسية ومواقفهم الدينية. وقد ألقى الشعراء المعاصرون الإيرانيون في مدينتهم الفاضلة إنجاز جزء من آمالهم وأمانيهم على عاتق الموعود المنجي، وعلى الرغم من وجود أوجه التشابه في ماهيّة المنجي، إلا أنّنا نلمس اختلافات في سماته وخصائصه. تسعى هذه الدراسة بالاعتماد على الوصفي والتحليلي إلى تسليط الضوء على وجهات نظر عدد من الشعراء المعاصرين الإيرانيين حول المنجي في مدينتهم الفاضلة من خلال تقديم بعض أمثلة ودراستها، ومقارنتها بالآراء الثلاث الموجودة عند علماء الدين لكشف القواسم المشتركة والمختلفة بينهم. ومن أهمّ ما توصّلت إليه الدراسة هو أنّ في الشعر الفارسي المعاصر مادة غنية عن الموعود المنجي، وأنّ الشعراء المعاصرين الإيرانيين يكاد يتفقون في فكرة الانتظار وظهور المنجي، إلا أنّهم يختلفون في مصداقية المنجي. منهم من آمن بالإمام المهدي (ع) ومنهم من سار اتّجاهاً آخر، وبحثوا عن أشخاص ذي سمات مختلفة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
97 - دراسة أسلوبیة فی قصیدة "الجداریة" لمحمود درویش من منظار الشکلانیین الروس
رسول بلاوی علیرضا شیخیانیالأسلوبیة فرع من اللسانیات الحدیثة التی تعنی بتحلیل الأسالیب الأدبیة وتهتم بدراسة الطریقة الفنّیة فی التعبیر عن الدلالات أو المعانی. والمنهج الشکلانی من أهمّ الاتجاهات الحدیثة فی دراسة الأسلوب حیث یعتقد الشکلانیون الروس أنّ الشکل هو الذی یحدّد المعنی والمفهوم للنص وأنّ چکیده کاملالأسلوبیة فرع من اللسانیات الحدیثة التی تعنی بتحلیل الأسالیب الأدبیة وتهتم بدراسة الطریقة الفنّیة فی التعبیر عن الدلالات أو المعانی. والمنهج الشکلانی من أهمّ الاتجاهات الحدیثة فی دراسة الأسلوب حیث یعتقد الشکلانیون الروس أنّ الشکل هو الذی یحدّد المعنی والمفهوم للنص وأنّ الأثر الأدبی محض شکل ویجب أن یدرس من الناحیة الشکلیة. والشاعر الفلسطینی محمود درویش من الشعراء الذین اقترن إسمهم بحرکة الحداثة الشعریة واستطاع أن یطرح أفکاره ومضامینه بأسلوب رائع ومثیر للانتباه، وإنّنا إخترنا قصیدته الجداریة لتکون محوراً لهذه الدراسة لما تمتاز به شکلاً ومضموناً. تسعی هذه المقالة أن تکشف عن الدلالات الأسلوبیة المتمثّلة بالبعد الصوتی، البیانی والانزیاحی من منظار الشکلانیین الروس لقصیدة الجداریة وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی؛ بما أنّ النقد القدیم لا یستطیع أن یبیّن ویشرح هذه الأسرار والرموز، فقد اعتمدنا علی المنهج الشکلانی فی النقد الحدیث الذی قادر أن یقوم بهذه المهمّة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
98 - دراسة الإنزیاح فی شعر محمود درویش ترکیزاً على الأعمال الشعریة الکاملة
فاطمه أسدی عزت ملاابراهیمییُعدّ الإنزیاح من إبداعات الشکلانییّن المهمّة ویتکوّن الیوم الحجر الأساس فی قضایا الأسلوبیّة وعلم اللغة. فی بدایة القرن العشرین قطعوا خطوة کبیرة فی العدول عن اللغة المعیار وأبدعوا مصطلحی الإنزیاح والتقریب(أو معالجة ذات الأسبقیة). إنَّ درویش یخلّ فی المواضع المختلفة ترتی چکیده کاملیُعدّ الإنزیاح من إبداعات الشکلانییّن المهمّة ویتکوّن الیوم الحجر الأساس فی قضایا الأسلوبیّة وعلم اللغة. فی بدایة القرن العشرین قطعوا خطوة کبیرة فی العدول عن اللغة المعیار وأبدعوا مصطلحی الإنزیاح والتقریب(أو معالجة ذات الأسبقیة). إنَّ درویش یخلّ فی المواضع المختلفة ترتیب اللغة المألوف ویبادر بخلق التراکیب الجدیدة والصور الشعریة الخلّابة. یقسّم لیتش الإنزیاح إلی ثماینة أنواع وهذا البحث بما للموضوع من سعة المجال فی شعر درویش یذهب إلی دراسة وتبیین الإنزیاح اللفظی والمعنوی والکتابی فی مجموعة الأعمال الشعریة الکاملة. ما توصَّل إلیه البحث من النتائج تقول: إنَّ درویش أکثر من استخدام التشبیه والاستعارة، ثمَّ استفاد من المفردات العتیقة إلی جانب التراکیب الإضافیة الجدیدة والمفارقة و... هادفاً تحقیق الإنزیاح فی شعره. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
99 - الإیقاعات الرومانسیة الحزینة: بواعثها وتداعیاتها المختلفة(الشعراء العرب المختارون أنموذجاً)
محمدحسن أمرائی غلامعباس رضایی هفتادرإنّ الأدب العربی منذ عصوره الأولی أصبح ملیئاً بأشعار رثائیة تزخر بالعاطفة والمشاعر الحزینة؛ لکنه ارتقی منذ العصر الحدیث، فاستطاع بعض الشعراء أن یجعلوا من الحزن إحساساً مصاحباً فی أکثر أعمالهم الشعریّة؛ فشاع فی شعرهم بذلک رنات الأسی والأنین والشکوی وصارت مشاعر الحزن سمات چکیده کاملإنّ الأدب العربی منذ عصوره الأولی أصبح ملیئاً بأشعار رثائیة تزخر بالعاطفة والمشاعر الحزینة؛ لکنه ارتقی منذ العصر الحدیث، فاستطاع بعض الشعراء أن یجعلوا من الحزن إحساساً مصاحباً فی أکثر أعمالهم الشعریّة؛ فشاع فی شعرهم بذلک رنات الأسی والأنین والشکوی وصارت مشاعر الحزن سمات بارزه تظهر من خلال تجاربهم الشعریّة. ولکن هناک مراتب من التفاوت فی مشاعرهم ومواقفهم الرومانسیة وبواعثها. هذا المقال بالمنهج الوصفی والتحلیلی اولاً یتناول الإیقاعات الرومانسیة الحزینة فی شعر نازک الملائکة، وصلاح عبدالصبور، وعبدالمعطی حجازی، وبدر شاکر السیّاب أنموذجاً. ثانیاً یکشف عن العوامل المساهمة فی تضخیم مشاعرهم وتکوینها. ثالثاً یتبین الاتّجاهات والدواعی النفسیة والاجتماعیة والفلسفیة والمتافیزیقیة لتعبیراتهم الرومنسیة الحزینة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
100 - شعریة الرمز والتشکیل الصوری فی شعر علی جعفر العلاق؛ قراءة تأویلیة لقصیدة «نواح بابلی»
محمد علی آذرشب حسین الیاسی بیان قمریالرمز جزء أساسی من عناصر بناء الشعریِّة والمرتکز الأساس للشاعر المعاصر یعتمد علیه اعتماداً لاسهامه الکبیر فی اثراء النص الشعری. إن علی جعفر العلاق من البارزین فی الشعر العربی المعاصر وهو ابن الستینیات ومن أبرز شعراء هذا الجیل اشتهر فی شعره برؤیته الموضوعیِّة إلی الواقع چکیده کاملالرمز جزء أساسی من عناصر بناء الشعریِّة والمرتکز الأساس للشاعر المعاصر یعتمد علیه اعتماداً لاسهامه الکبیر فی اثراء النص الشعری. إن علی جعفر العلاق من البارزین فی الشعر العربی المعاصر وهو ابن الستینیات ومن أبرز شعراء هذا الجیل اشتهر فی شعره برؤیته الموضوعیِّة إلی الواقع العربی، والحقیقة هی أنّ التواشج بین شعره وبین الواقع هو الذی أثقل کاهل القصیدة عند العلاق والقصیدة عند العلاق تطغی علیها رائحة التشاؤم وهذه الصبغة تنمُّ عن انهیارات یلاحظها الشاعر فی الشارع العربی، وهذا الواقع المتردی هو الذی جعل العلاق یشمّ نار المراثی وأبلغه حدَّ المأساة. یتجه هذا البحث صوب دراسة قصیدة نواح بابلی من دیوان أغنیِّة الممالک الضائعة من منظور تأویلی؛ والبحث للقبض علی أهدافه المتوخاة اعتمد علی المنهج الوصفی- التحلیلی وأخذ القصیدة بالفحص والمقاربة التأویلیِّة من عتبة العنوان إلی متن النص، وما تمخّض عن هذا البحث هو أنَّ القصیدة رفض للواقع العربی المتردی واعتمد فیها الشاعر علی مفارقة الأدوار کما اعتمد علی التراث بوصفه من الروافد الهامة لشعر العلاق لتجسید الواقع العربی وما آل إلیه من الموت والضیاع ووظّف التشکیلات الصوریة الحسیة لیعمِّق بها مأساة الواقع العربی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
101 - اﺳﺘﺪﻋﺎء الشخصیات النبویة وتطوّرها الدلالی فی الشعر الفلسطینی المقاوم المعاصر
محمّدحسن أمراییإنّ ظاهرة استدعاء الشخصیّات التراثیّة من أهمّ الظواهر التی أثرت فی القصیدة المعاصرة ﻋﻠی ﻧﻄﺎﻕ ﻭﺍﺳﻊ وعمّقت دلالاتها المتنوّعة أکثر من عمقها الظاهر. إنّ الرافد الدینیّ من أغنی الروافد السخیة الخصبة فی حقل المصادر التراثیّة الّتی استمدّ منه الشاعر محمود درویش لیغترف من أغوا چکیده کاملإنّ ظاهرة استدعاء الشخصیّات التراثیّة من أهمّ الظواهر التی أثرت فی القصیدة المعاصرة ﻋﻠی ﻧﻄﺎﻕ ﻭﺍﺳﻊ وعمّقت دلالاتها المتنوّعة أکثر من عمقها الظاهر. إنّ الرافد الدینیّ من أغنی الروافد السخیة الخصبة فی حقل المصادر التراثیّة الّتی استمدّ منه الشاعر محمود درویش لیغترف من أغوار الماضی ویصل به حاضره معبّراً عن مشاعره البناءةالمستشرفة للمستقبل المأمولالوصول إلیه. هذا المقال بالاعتماد علی المنهج الوصفی والتحلیلی یهدف إلی دراسة شخصیّات الأنبیاء(ع) المختارة المستدعاة عند محمود درویش والتعبیر عمّا تحمله هذه الشخصیّات الدینیّة من معان ودلالات رمزیّة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
102 - ثنائیة الموت والحیاة فی شعر معد الجبّوری
حسین الیاسیمعد الجبّوری من شعراء جیل الستینیات الذی عاشر الأحداث التی عصفت بالعراق وشرب من الکأس التی شرب منها الشعب حتّی الثمالة، وأرسی جذور المقاومة والتصدی فی نفسیة المواطن العراقی بما ینشره من خطاب الإحیاء مقابل خطاب الموت الذی تنشره السلطة الأمریکیة وحاول فی الظروف المـتسمة ب چکیده کاملمعد الجبّوری من شعراء جیل الستینیات الذی عاشر الأحداث التی عصفت بالعراق وشرب من الکأس التی شرب منها الشعب حتّی الثمالة، وأرسی جذور المقاومة والتصدی فی نفسیة المواطن العراقی بما ینشره من خطاب الإحیاء مقابل خطاب الموت الذی تنشره السلطة الأمریکیة وحاول فی الظروف المـتسمة بعنف دکتاتوریة صدام حسین للحفاظ علی تلاوین الحیاة ولخلق التشبث بها عند المواطن العراقی الذی کان یعانی من عنف الدکتاتوریة. یحاول هذا البحث عبر قراءة استکشافیة معتمداً علی المنهج الوصفی- التحلیلی أن یقارب الفکرة المسیطرة والمتکررة علی خطاب معد الجبوری، ألا وهی فکرة الموت والحیاة. ومن النتائج التی توصل إلیها البحث هو أنّ معد الجبوری یکرّس بتوظیف الرموز الطبیعیة والإکثار منها و الإشارات الحضاریة الموت الذی أحدق حیاة الإنسان العراقی وأحلامه بتجسید إضطهاده وما تمارس بحقّه الدکتاتوریة والسلطة الأمریکیة کما تکرّس فکرة الحیاة وما یلفت الإنتباه هو هیمنة مسحة التفاؤل والأمل بالحیاة والعودة إلی التفتح والزهو علی الموت والإضمحلال فنری الشاعر یتشبّث بالحیاة قابضاً علی جمر الأمل والتفاؤل ذلک لأنَّ الأمل یزیل الغیاب وهو الذی بإمکانه أن یخفّف من الهمّ المتجذر فی ذاکرة الوطن العربی ومن ثقل الزمان والمکان علی کاهل إنسانه ویحقق الحضور وتحقیق الحضور فی شعر معد الجبوری یأتی بفعل الموت والشهادة والموت فی سبیل الأرض عند الشاعر هو الموت البطولی الذی یحقق الحضور للأرض وإنسانها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
103 - حافظ وسید قطب(دراسة فی المضامین الغزلیة المشترکة)
جهانگیر امیری محمد فارغی شادخلّف سید قطب فضلاً عن آثاره الإسلامیّة دیوان شعر یحتلّ الغزل أکبر مساحة منه. أصبح سید قطب مولعاً بغزل حافظ إثر قراءته لترجمة عربیّة لغزله سمّیت بـ أغانی شیراز، أثّرت فی نفسه حتّی النخاع. افتتن بأسلوبه التغزلی ومنهجه العرفانی حتّی اکتسب شعره طابعاً من غزل حافظ واصطبغ بصب چکیده کاملخلّف سید قطب فضلاً عن آثاره الإسلامیّة دیوان شعر یحتلّ الغزل أکبر مساحة منه. أصبح سید قطب مولعاً بغزل حافظ إثر قراءته لترجمة عربیّة لغزله سمّیت بـ أغانی شیراز، أثّرت فی نفسه حتّی النخاع. افتتن بأسلوبه التغزلی ومنهجه العرفانی حتّی اکتسب شعره طابعاً من غزل حافظ واصطبغ بصبغته. فشعر سید قطب بمجمله انعکاس صارخ لغزل حافظ الحافل بالحبّ والحنان والإنسانیّة والمعرفة. هذا ویری سید قطب أنّ لغزل حافظ مکانة مرموقة لدی الأدباء العرب، ذلک لأنّه أعطی الشعر الوجدانی العربی زخماً کبیراً وزاد فیه انتعاشاً وحیویّة یصمد بهما أمام تیارات الفسلفة الجارفة قویّاً شامخاً. وأمّا هذا المقال فهو إجراء دراسة مقارنة بین غزل الشاعرین الإیرانی والمصری وهما حافظ وسید قطب. فإنّه یهدف إلی دراسة تحلیلیّة للمضامین الغزلیّة فی شعر حافظ وسید قطب مسلّطاً الأضواء علی جوانب مشترکة من غزلهما. مهما یکن من أمر فإنّ أسلوبنا فی البحث فی هذا المقال یقوم علی أساس المدرسة الأمریکیّة المتّبعة فی مطالعات الأدب المقارن الجدیدة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
104 - قناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب
فیرز حریرچی سعیده بیرجندیقناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب الملخص تلقی هذه الدراسة نظرة علی توظیف الموروث الدینی واستدعاء شخصیة أیوب النبی (القناع) فی شعر الشاعرین المعاصرین، هما؛ محمود درویش وبدر شاکر السیاب، وذلک باستقراء مجموعة من أشعارهما التی استخدما فیها شخصیّة أیوب. و چکیده کاملقناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب الملخص تلقی هذه الدراسة نظرة علی توظیف الموروث الدینی واستدعاء شخصیة أیوب النبی (القناع) فی شعر الشاعرین المعاصرین، هما؛ محمود درویش وبدر شاکر السیاب، وذلک باستقراء مجموعة من أشعارهما التی استخدما فیها شخصیّة أیوب. ومن الأقنعة الهامة التی استخدمها الشعراء المعاصرین یمکن الإشارة إلی قناع الأنبیاء، وخاصة قناع أیوب الذی جاء ذکره فی القرآن، وتمثّل هذه الشخصیّة الصبر، والحلم. والشعراء المعاصرون استخدموا هذا القناع فی أشعارهم، ومن أهمّ الشعراء الذین استخدموا هذا القناع فی أشعارهم، یمکن الإشارة إلی محمود درویش وبدر شاکر السیاب. فکلٌّ منهما استخدم هذه الشخصیّة للتعبیر عن تجربة ما، وکذلک مع النظر إلی بُعدٍ من أبعاد هذه الشخصیة. یعانی درویش من احتلال وطنه وتشرده وأهله، ویعانی الغربة، فهو استخدم شخصیة أیوب کرمزٍ لاحتمال البلایا والتشرد والغربة. وأمّا السیاب، فهو کان یعانی الألم والمرض، فهو استخدم شخصیَّة أیوب رمزا لاحتمال الآلام والأوجاع وقَبولهما. وتباینت، بالطبع، کیفیّة استخدامهما لهذه الشخصیّة، وکلٌّ منهما، استخدم ملامحَ من هذه الشخصیّة تناسبه وتناسب تجربته وحالاته النفسیة پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
105 - إستدعاء شخصیات الشعراء فی شعر محمود درویش
علی نظری یونس ولیئیللتراث أهمیة بالغة فی الشعر الحدیث و استلهامه ظاهرة بارزة عند الشعراء المعاصرین. للتراث مصادر متنوعة، و التراث الأدبی من أغنی المصادر التراثیة التی یلجأ إلیها الشعراء، و هو نفسه یشمل علی عدة عناصر إحداها شخصیات الشعراء، و هی من أهم عناصر التراث الأدبی بما تحمل من دلالات چکیده کاملللتراث أهمیة بالغة فی الشعر الحدیث و استلهامه ظاهرة بارزة عند الشعراء المعاصرین. للتراث مصادر متنوعة، و التراث الأدبی من أغنی المصادر التراثیة التی یلجأ إلیها الشعراء، و هو نفسه یشمل علی عدة عناصر إحداها شخصیات الشعراء، و هی من أهم عناصر التراث الأدبی بما تحمل من دلالات شتی و طاقات إیحائیة. و تهدف هذه المقالة إلی دراسة شخصیات الشعراء المستدعاة عند محمود درویش؛ و نری من خلال دراستنا أنه یستدعی من الشعراء الشخصیات التی تحمل دلالة توافق و تناسب تجربته أو التی لها تجربة مشابهة لتجربة الشاعر، و من الشعراء یستحضر إمرأ القیس و جمیل بن معمر و المتنبی و أبا فراس و ... . هو یستدعی هذه الشخصیات بالنمطین فی شعره، الأول الشخصیة عنصرا فی صورة جزئیة و الثانی الشخصیة محورا للقصیدة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
106 - مظاهر الازدواجیة فی شعر إلیاس أبوشبکة
معصومه نعمتی قزوینی راحله حسن پور مریم هاشمیإنّ تأثّر الأدب بالظروف الاجتماعیة أمر یتّفق علیه کثیر من النقاد والمفکّرین؛ کما أنّ الازدواجیّة یمکن أن تکون إحدی مظاهر تأثّر الشاعر من الظروف الاجتماعیة، وهذا یعنی کلّما تتناقض آمال الشاعر ومعتقداته مع واقع المجتمع تنعکس هذه الازدواجیة فی أشعاره. لقد کان الواقع الذی ی چکیده کاملإنّ تأثّر الأدب بالظروف الاجتماعیة أمر یتّفق علیه کثیر من النقاد والمفکّرین؛ کما أنّ الازدواجیّة یمکن أن تکون إحدی مظاهر تأثّر الشاعر من الظروف الاجتماعیة، وهذا یعنی کلّما تتناقض آمال الشاعر ومعتقداته مع واقع المجتمع تنعکس هذه الازدواجیة فی أشعاره. لقد کان الواقع الذی یعیش فیه الشعراء المعاصرون یقدم تناقضات شدیدة تنعکس فی نفوسهم ومن ثمّ فی أشعارهم. فإلیاس أبوشبکة (1947- 1903) _الشاعر اللبنانی المعاصر_ من الشعراء الذین عاشوا فی مرحلة اشتدّ فیها الصدام بین المثل العلیا وبین الماضی والحاضر؛ خاصة بعد الحرب العالمیة وما وقعت فی البلدان العربیة من الأحداث السیاسیة والاجتماعیة. وهذا ما أدّی إلی ظهور التناقضات فی أشعاره. فمنجزات هذا البحث الذی تمّ بمنهج وصفی _تحلیلی توحی إلی وجود أنواع من التناقضات فی أشعار الشاعر کازدواجیة الخیر، والشر، والماضی، والحاضر، والتفاؤل، والتشاؤم، والحبّ، والبغض، والرجاء، والیأس، والنور، والظلمة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
107 - مظاهر الحداثة فی شعر دنقل(شعریة العنونة والجمع بین الماضی والحال مثالا)
حسین الیاسی علی اکبر مرادیان قبادیلقد حظی العنوان فی اطروحات السیمیائیین باهتمام خاص وهو نص وباقی المقاطع ما هی الاّ تفریعات نصیة تنبع من العنوان الاُم، والعلاقة بین هذا الدفق التفریعی والعنوان لیست علاقة اعتباطیة، علاقة انتماء دلائلی. العنوان تجمیع مکثف لدلالات النص، فتأتی تلک المقاطع تمطیطاً للعنوان و چکیده کامللقد حظی العنوان فی اطروحات السیمیائیین باهتمام خاص وهو نص وباقی المقاطع ما هی الاّ تفریعات نصیة تنبع من العنوان الاُم، والعلاقة بین هذا الدفق التفریعی والعنوان لیست علاقة اعتباطیة، علاقة انتماء دلائلی. العنوان تجمیع مکثف لدلالات النص، فتأتی تلک المقاطع تمطیطاً للعنوان وتقلیبا له فی صورة مختلفة والإهتمام بالتراث من أهم ما یلجأ إلیه الشاعر لتجسید رؤیته الشعریة، إنّه یزرع الحاضر فی أرض الماضی الخصبة المعطاة لأنّه التراث منجم طاقات ایحائیة لا ینفد عطاءه. فی هذا المقال تطرقنا إلی الدور السیمیائی للعنوان وتقنیة توظیف التراث فی شعر أمل دنقل لتبیین العلاقة بین العنوان والنص، ودور هذه الاستراتیجیة الأدبیة کخلیة حیة فی کشف عما فی باطن النص لنبیّن دور التراث فی الایحاء بمشاعر الشاعر وخوالجه النفسیة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
108 - بیئة القناع الصوفی فی أدب یحیى حقی
علاءالدین رمضانیمکن أن نعد الموقف الدینی وجهاً لبنیة الشخصیة الاجتماعیة؛ فللدین فی البیئة الشعبیة مظهر شدید التمیز أحادی النطاق، فیه دین خالص[وهو الشرائع المستندة إلی النصوص الدینیة، والعبادات]، وفیه مدخلات اجتماعیة[الخرافات والأساطیر والعادات]، ولذوبان الشقین فی نطاق مظهری واحد مشترک چکیده کاملیمکن أن نعد الموقف الدینی وجهاً لبنیة الشخصیة الاجتماعیة؛ فللدین فی البیئة الشعبیة مظهر شدید التمیز أحادی النطاق، فیه دین خالص[وهو الشرائع المستندة إلی النصوص الدینیة، والعبادات]، وفیه مدخلات اجتماعیة[الخرافات والأساطیر والعادات]، ولذوبان الشقین فی نطاق مظهری واحد مشترک، استطاعت تلک الخاصیة الاجتماعیة أن تکتسب مظهرها الممیز، وقد اتفقت تلک البیئة علی تسمیة مزیجها الجدید باسم التصوف، وإن کان مجرد قناع بیئی وجدانی، وههنا نرصد حرکة القناع الوجدانی فی أدب یحیی حقی، لا نبحث عن جوهر العقیدة، وإنما مظهرها فی الحیاة الاجتماعیة، وصور التعبیر الاجتماعی عنها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
109 - السّخریة عند الشاعر العراقی أحمد الصافی النجفی
حامد صادقی عبدالکریم البوغبیشالسّخریة عند الشاعر العراقی أحمد الصافی النجفی الملخص تمثل السخریه فنّا من الفنون الإنسانیة التی تعبّر عن تطوّر المجتمعات البشریة عبر التاریخ. والسخریة هی نمط من أنماط الکومیدیا والتی تنقسم إلی أنماط عدّه مثل: الهجاء أوالدراما الهجائیة (Stair) التی تهاجم العادات والأخ چکیده کاملالسّخریة عند الشاعر العراقی أحمد الصافی النجفی الملخص تمثل السخریه فنّا من الفنون الإنسانیة التی تعبّر عن تطوّر المجتمعات البشریة عبر التاریخ. والسخریة هی نمط من أنماط الکومیدیا والتی تنقسم إلی أنماط عدّه مثل: الهجاء أوالدراما الهجائیة (Stair) التی تهاجم العادات والأخلاقیات والأفکار والموسّسات الاجتماعیة بشکل یتّسم بخفة الدّم (الظرف) والسخریة أو التهکم(Sarcasm). تحاول هذه المقالة دراسة السخریة عند الشاعر العراقی الکبیر أحمد الصافی النجفی الذی یعدّ من روّاد الشعر الساخر العراقی عامة والنجفی خاصة، ولقد تحدثنا عن السّخریة ومدلولها والتقسیمات التی وردت من قِبل النقّاد الغربیین وبعد ذلک جئنا بنبذة عن حیاة الشاعر ثمّ تطرقنا إلی سخریة الشاعر بشتّی أغراضها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
110 - القیم الأخلاقیة فی شعر عائشة تیمور
سودابه مظفّریإنّ الأدب العربی المعاصر قد أنجب من النّساء أدیبات یعجبن العالم بآثارهنّ الأدبیّة، کما لهنّ تأثیر معجب فی ارتقاء الأدب العربیّ وازدهار الثّقافة وتهذیب الأخلاق وإقامة القیم الأخلاقیّة فی المجتمع. الأدیبة والشّاعرة المصریة المعاصرة عائشة تیمور هی التی عاشت فی عصر کان الأد چکیده کاملإنّ الأدب العربی المعاصر قد أنجب من النّساء أدیبات یعجبن العالم بآثارهنّ الأدبیّة، کما لهنّ تأثیر معجب فی ارتقاء الأدب العربیّ وازدهار الثّقافة وتهذیب الأخلاق وإقامة القیم الأخلاقیّة فی المجتمع. الأدیبة والشّاعرة المصریة المعاصرة عائشة تیمور هی التی عاشت فی عصر کان الأدب فیه غیر مستحسن من الأناث، ولکنّها ما افتنّت بمفاتن الحیاة المتحضّرة و رفاهیّة المدنیّة، بل حملت لواء النّهضة الأخلاقیّة فی أدبها ولم تتنازل من مطلوبها، ألا وهو الأدب ودراسته والحضور فی المحافل الأدبیّة. لهذه الشّاعرة أغراض شعریّة مختلفة، ولکنّ الذی یجلب الأنظار ویجذب القلوب هو القیم الأخلاقیّة فی دیوانها. أمّا الهدف من هذا البحث فهو الدّراسة عن القیم الأخلاقیّة ضمن أشعار عائشة فی المنهج التوصیفی- التحلیلی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
111 - الدعوة الإصلاحیة فی شعر معروف الرصافی
علی نظری یونس ولیئی سیدمرتضی طباطباییفی نهایات القرن التاسع عشر وبدایات القرن العشرین، کان الواقع الاجتماعی والسیاسی العراقی لا یحسد علیه أبداً فالبلاد تعانی البؤس والجهل وفقد الأمن وفساد الحکام العثمانیین معاناة شاملة. فیعتبر الشاعر العربی المعاصر معروف عبدالغنی الرصافی(1876-1945م) وافیاً بدور بارز نشیط چکیده کاملفی نهایات القرن التاسع عشر وبدایات القرن العشرین، کان الواقع الاجتماعی والسیاسی العراقی لا یحسد علیه أبداً فالبلاد تعانی البؤس والجهل وفقد الأمن وفساد الحکام العثمانیین معاناة شاملة. فیعتبر الشاعر العربی المعاصر معروف عبدالغنی الرصافی(1876-1945م) وافیاً بدور بارز نشیط فی الساحة الأدبیة والثقافیة وجاء شعره ملتزماً دینیاً واجتماعیاً وسیاسیاً، فکثیر من أجمل قصائده تتحدّث عن المشاکل الإجتماعیة کالبؤس وتفشّی الجهل والخرافة فی قناع الدین وعدم الحریّة للجماهیر وللمرأة بشکل خاص. وهو ملتزم اجتماعیاً لتقبیح الجهل والبؤس والتعسف علی المرأة فی شعره، ویدعو دعوة واسعة تشمل الناس کلّهم إلی السلم والمؤاخاة وإلی نبذ الأضغان والتخاذل وینهض نهضة حرّ أبی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
112 - دراسة هیکلیة القصیدة عند الحبوبی النجفی
ناهدة فوزی مریم پیکانبور سعد جابریانیإن العناصر الخمسة لهیکل القصیدة التی تمثل نظرة النقد العربی القدیم إلی هیکل القصیدة، هی الافتتاح، والرحلة، والتخلص، والتناسب، والخاتمة؛ لها أهمیتها فی دراسة هیکل القصیدة عند الحبوبی.لأنه ومعاصریه لم یخرجوا علی هذه العناصر، وإنما عملوا علی استمرار وجودها وتقلیدها ومراعاة چکیده کاملإن العناصر الخمسة لهیکل القصیدة التی تمثل نظرة النقد العربی القدیم إلی هیکل القصیدة، هی الافتتاح، والرحلة، والتخلص، والتناسب، والخاتمة؛ لها أهمیتها فی دراسة هیکل القصیدة عند الحبوبی.لأنه ومعاصریه لم یخرجوا علی هذه العناصر، وإنما عملوا علی استمرار وجودها وتقلیدها ومراعاة قواعدها کما ذکرتها کتب النقد، بما أن هذا الهیکل وتلک العناصر تمثل نموذجا موروثا یسعی الشاعر إلی بلوغه وإدراک أسراره وجمالیاته الفنیة. فنری الحبوبی قد برع فی التقاط نقطة البدءِ والمضمون ووفی خواتیم قصائده، وظهر ذکاؤه فی توظیف المناسبة ومحیطها توظیفاً فنیاً بارعاً. وهو مایبدو واضحاً فی مطالع مراثیه خاصة، وفی بعض مطالع غزله حیث اهتم الشاعر بمطالع قصائده اهتماماً بالغا.ففی هذه المقالة ولأجل تبین القیم الجمالیة فی شعره نرکّز الضوء علی أهم عناصر شعره، لنکشف عن ملامح من شاعریته ونجعلها تحت المجهر. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
113 - تجلی قناع الحلاج فی شعر عبدالوهاب البیاتی
فؤاد عبدالله زاده علی أصغر حبیبی علی أکبر أحمدی چناری مجتبی بهروزیبات واضحاً الیوم إن الاعتماد علی الرموز والشخصیات التراثیة، والترکیز والتکثیف الدلالی من خلالها، هو إحدی الظواهر اللافتة للانتباه فی الشعر العربی الحداثی، بل أهمها. یعتبر عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999م) فی هذا الجانب، أحد الشعراء المعدودین الناجحین فی استخدام الشخصیات ال چکیده کاملبات واضحاً الیوم إن الاعتماد علی الرموز والشخصیات التراثیة، والترکیز والتکثیف الدلالی من خلالها، هو إحدی الظواهر اللافتة للانتباه فی الشعر العربی الحداثی، بل أهمها. یعتبر عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999م) فی هذا الجانب، أحد الشعراء المعدودین الناجحین فی استخدام الشخصیات التراثیة، إذ کان التراث فی مجال التعبیر عن الرؤیة والموقف هو أحد المرتکزات الرئیسة فی قصائده، تطرق هذه الدراسة معتمدة علی المنهج الوصفی التحلیلی إلی قضیة توظیف شخصیة "الحلاج" فی شعر البیاتی حیث استخدمها قناعا فی قصیدة طویلة بعنوان عذاب الحلاج. یکون البیاتی شاعراً مسکونا بروح التمرد والرفض، ویبدو أن اقتراب شخصیة "الحلاج" فی کونه شاعرا و رافضا فی الماضی یعین البیاتی للتعبیر عن رؤیاه فی الحاضر. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
114 - الموتیف الرمزی للقدس فی شعر محمود درویش؛ دراسة إحصائیة ودلالیة
کبری روشنفکر حامد پورحشمتیلقد اعتُبرت المدینةموقعا جغرافیّا یخصّ الأدیب ویکشف عن علاقاته الوطیدة بموضع ترعرع فیه؛ فتتصل اتصالا وثیقا بصوره الشعریّة وبوصفها مسرحا حقیقیّا یصاغ فی مصهرتها جوهر الشعر ودلالاته، بحیث کان موتیفها فی شعر محمود درویش نسقا خاصّا یعکس نفسیّة الشاعر واتّجاهاته الملحّة. من چکیده کامللقد اعتُبرت المدینةموقعا جغرافیّا یخصّ الأدیب ویکشف عن علاقاته الوطیدة بموضع ترعرع فیه؛ فتتصل اتصالا وثیقا بصوره الشعریّة وبوصفها مسرحا حقیقیّا یصاغ فی مصهرتها جوهر الشعر ودلالاته، بحیث کان موتیفها فی شعر محمود درویش نسقا خاصّا یعکس نفسیّة الشاعر واتّجاهاته الملحّة. من هذه المدن موتیف مدینة القدس التی اتسعت مفاهیمها فی ذاکرة درویش وتحوی دلالات ورموز مغریة کایحاءها باسم الأرض الفلسطینیة تماما وحظوتها برموز للقداسة، والحضارة العربیّة، وتأریخ فلسطین العریق. تحاول هذه الدراسة تسلیط الضوء علی موتیف القدس فی شعر محمود درویش معتمدة علی المنهج الوصفی- التحلیلی الرافد علی تحلیل النصوص الأدبیّة وفکّ الرموز والدلالات فیها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
115 - الإلتزام الإجتماعی فی شعر نیما یوشیج ومحمد الماغوط
مریم یعقوبی رحیمه چولانیانمحمد الماغوط شاعر وأدیب سوری أبدع فی کتابة قصیدة النثر، وهو أحد روّادها فی الشعر العربی المعاصر عمل فی تطویرها وتنمیتها حتی جعلته فی قمة هذا النوع من الأدب. شهد الماغوط منذ نعومة أظفاره معاناة الأمة العربیة وآلامها وخلال سنوات مراهقته فقد شهد احتلال فلسطین والأوضاع المت چکیده کاملمحمد الماغوط شاعر وأدیب سوری أبدع فی کتابة قصیدة النثر، وهو أحد روّادها فی الشعر العربی المعاصر عمل فی تطویرها وتنمیتها حتی جعلته فی قمة هذا النوع من الأدب. شهد الماغوط منذ نعومة أظفاره معاناة الأمة العربیة وآلامها وخلال سنوات مراهقته فقد شهد احتلال فلسطین والأوضاع المتردیة لدول المنطقة. ترکت هذه الأوضاع فی شخصیته نوعاً من روح التمرد والرفض بشکل أثرت فی اختیاره لنوع خاص من الشعر ألا هو قصیدة النثر للتشابه الموجود بین الوجهین، حیث إن التمرد علی قوانین الشعر وعدم مراعاة الوزن والقوافی تعدّ من أهم خصائص قصیدة النثر. کان ناقداً اجتماعیاً وله آراء نقدیة حول أوضاع العرب لیصف نقاط ضعفهم أمام القوی المتغطرسة لاسیما إسرائیل. یدعو إلی الوحدة والمقاومة علی حد سواء ویظهر فی أدبه شعراً کان أم نثرا أم قصة أم مسرحیة عنصر الوحدة عنوانه المقاومة. یری البحث أن الشعر والأدب الاجتماعی یمثلان الإنسانیة بحد ذاتهما، والمطالبة بالحریة ومعارضة الدیکتاتوریة والأصالة الإنسانیة، هی من أهم عناصر الاتجاه الاجتماعی والإنسانی فی شعر کل من نیما یوشیج ومحمد الماغوط. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
116 - قضایا العراق السیاسیة فی مرآة شعر عدنان الصائغ
راحلة محمودی سیّد محمدرضا ابنالرسولعدنان الصائغ (1955م) من أخطر شعراء الحرب الذین أنجبهم جیل الثمانینات الشعری فی العراق. عاش الحرب بکلّ تفاصیلها فی جبهات الموت سنوات طویلة و کان یکرهها غایة الکراهیة. له مجموعات شعریة و أکثر موضوعات شعره فی قضایا العراق السیاسیة و الإجتماعیة، و یمثّل تطوراً عضویاً للقصید چکیده کاملعدنان الصائغ (1955م) من أخطر شعراء الحرب الذین أنجبهم جیل الثمانینات الشعری فی العراق. عاش الحرب بکلّ تفاصیلها فی جبهات الموت سنوات طویلة و کان یکرهها غایة الکراهیة. له مجموعات شعریة و أکثر موضوعات شعره فی قضایا العراق السیاسیة و الإجتماعیة، و یمثّل تطوراً عضویاً للقصیدة الحدیثة فی العراق. هو یکتب قصیدة الحر و قصائد تراوح بین نظم قصیدة الحر و بین قصیدة النثر. نرید فی هذا البحث الذی یغلب علیه المنهج الوصفی- التحلیلی أن ندرس المجامیع الشعریة للشاعر العراقی عدنان الصائغ دراسة فنبحث عن الآراء السیاسیة لهذا الشاعر، و نعرضها بعد استخراجها بعون الله. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
117 - مضامین المقاومة فی دیوان «جراحات البحرین» للشاعر ابن البحرین
فاروق نعمتیبَحرینُنا وُلدَتْ لِتبْقی/ أنّها تأبی الضِّیاعْ (ابن البحرین) ممّا لا ریبَ فیه أنّ الصحوة الإسلامیّة فی المنطقة تدلّ علی الوعی الإسلامی والشعور بالحریّة للشعوب واستعدادهم للوقوف أمام الظلم والبطش. بیدَ أنّ الشعراء الأحرار یُساندون شعبهم المضطهد فی ذلک الموقف الشجیع ویتّ چکیده کاملبَحرینُنا وُلدَتْ لِتبْقی/ أنّها تأبی الضِّیاعْ (ابن البحرین) ممّا لا ریبَ فیه أنّ الصحوة الإسلامیّة فی المنطقة تدلّ علی الوعی الإسلامی والشعور بالحریّة للشعوب واستعدادهم للوقوف أمام الظلم والبطش. بیدَ أنّ الشعراء الأحرار یُساندون شعبهم المضطهد فی ذلک الموقف الشجیع ویتّهمون حکّام العرب بأنّهم أداة ولُعب بأیدی الدول الغربیّة یقودون المجتمع نحو الیأس ویهیّئونهم لقبول الذلّ والهوان. إنّ هذه المقالة وفقاً علی منهج الوصفی- التحلیلی قامتْ علی استخراج مظاهر المقاومة فی دیوان جراحات البحرین للشاعر البحرینی المکنّی بـ ابن البحرین ووصلتْ إلی أنّ الاختناق والاستبداد الحاکم فی البحرین والظلم فی المجتمع، کان من أهمّ العوامل الرئیسیّة لبروز مظاهر المقاومة فی هذا الدیوان. ولصاحب الدیوان مناهج متعدّدة فی ساحة المقاومة والصمود أمام آل الخلیفة، منها السخریّة اللاذعة الموجّهة إلی هذه العائلة، وتوظیف الأسالیب البلاغیّة البدیعة لتصویر دعوته إلی الحریّة والاستقلال والخلاص من مخالب سلطة الظالمین. یشیرُ الشاعر فی دیوانه إلی الثورة الإسلامیّة فی إیران ویفتخر بها ویعتبرها ثورة مبارکة للقضاء علی الطغیان والظلم فی العالم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
118 - منظومة «ما یغنی عن المغنی» النحویة المعاصرة وشارحها
زینب رضاپورتعتبر منظومة ما یغنی عن المغنی من المنظومات النحویة التعلیمیة التی تنتمی إلی علی أکبر نهاوندی. إهتمّ الأدیب المعاصر، محمد فرید نهاوندی، بشرحها وسمّاها شرح الجمل أو مکمّل السیوطی. یرصد هذا البحث تسلیط الأضواء علی مبدع هذه المنظومة النحویة وشارحها. لم یستطع کتّاب السیر و چکیده کاملتعتبر منظومة ما یغنی عن المغنی من المنظومات النحویة التعلیمیة التی تنتمی إلی علی أکبر نهاوندی. إهتمّ الأدیب المعاصر، محمد فرید نهاوندی، بشرحها وسمّاها شرح الجمل أو مکمّل السیوطی. یرصد هذا البحث تسلیط الأضواء علی مبدع هذه المنظومة النحویة وشارحها. لم یستطع کتّاب السیر والتراجم التمییز بین الشارحین الذین اندرجا فی المنظومات النحویة ضمن مسمّی واحد. اعتمدت فی إعداد هذا البحث علی المنهج الوصفی- التحلیلی، ثمّ تقف الدراسة عند تعریف خالق المنظومة وشارحها موجزةً للکشف عن أهمّ المواضیع النحویة الواردة فی هذه المنظومة النحویة المعاصرة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
119 - دراسة حول النظریة الأدبیة المعاصرة
مهدی ممتحن نرجس توحیدی فرشهد الأدب فی القرنین الأخیرین کثیراً من المناهج النقدیة التی أدّت إلی التفلسف فی الثروة الأدبیة العالمیة، التی کانت تجمع خلال القرون المتمادیة من تاریخ البشر. فمن هذه المناهج یمکن الإشارة إلی البنیویة فی النقد الأدبی التی تتطرق إلی بنیة الأثر الأدبی. نحن فی هذا المقال ن چکیده کاملشهد الأدب فی القرنین الأخیرین کثیراً من المناهج النقدیة التی أدّت إلی التفلسف فی الثروة الأدبیة العالمیة، التی کانت تجمع خلال القرون المتمادیة من تاریخ البشر. فمن هذه المناهج یمکن الإشارة إلی البنیویة فی النقد الأدبی التی تتطرق إلی بنیة الأثر الأدبی. نحن فی هذا المقال ننظر إلیها من مدخل جدید کما نتکلم عن النقد النسائی باختصار وهو من المناهج النقدیة المتأخرة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
120 - فکرة الموت وألوانه فی شعر سمیح القاسم
حامد صدقی رسول زارعالموت من المحاور الرئیسة عند سمیح القاسم إذ تحتفل أشعاره بقضیّة الموت. یهدف البحث الی دراسة إیدئولوجیا الشاعر فی رؤیته نحو الموت، کما حاول أن یبیّن دوافعه التی تشکّلت فی شعره. لأنَّ رؤیته الجمالیة نحو الموت تقوّی روح المقاومة عند شعبه حتّی تغیّرَ لون الموت فی عقائدهم فی چکیده کاملالموت من المحاور الرئیسة عند سمیح القاسم إذ تحتفل أشعاره بقضیّة الموت. یهدف البحث الی دراسة إیدئولوجیا الشاعر فی رؤیته نحو الموت، کما حاول أن یبیّن دوافعه التی تشکّلت فی شعره. لأنَّ رؤیته الجمالیة نحو الموت تقوّی روح المقاومة عند شعبه حتّی تغیّرَ لون الموت فی عقائدهم فیعتبر الموت عنده التزاماً فی الأبعاد السیاسیة والوطنیّة والقومیّة والذاتیة. اعتمد البحث المهنج الوصفی والتحلیلی بالترکیز علی دواوینه؛ إتّضح لنا بعد دراسة أبعاد الموت أنّه وقف عند هذه المسألة علی مستویین: ذاتی وجماعی، فدرسناهما فی القضایا السیاسیة والقومیة والوطنیة، وکشفنا عن رؤیته الجمالیة فی معجم الموت ودلالاته فی التعبیر عن واقع الاحتلال. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
121 - وقفة مع الأدیب الیمنی عبدالعزیز المقالح، وتحلیل شعره
مهدی ممتحن سیدجواد حسینی ننیزیعتبر الأستاذ الأدیب الشاعر عبدالعزیز المقالح أحد أشهر أدباء الیمن المعاصرین وخارجها، خاصة فی مجال الشعر، والنقد الأدبی، والتدریس الجامعی، وله أیضاً أعمال أدبیة وکتابات فکریة وسیاسیة وله أعمدة فی الصحف والمجلات الیمنیة والعربیة الأخری. کما أنه أنشد شعراً فی مختلف الأغرا چکیده کاملیعتبر الأستاذ الأدیب الشاعر عبدالعزیز المقالح أحد أشهر أدباء الیمن المعاصرین وخارجها، خاصة فی مجال الشعر، والنقد الأدبی، والتدریس الجامعی، وله أیضاً أعمال أدبیة وکتابات فکریة وسیاسیة وله أعمدة فی الصحف والمجلات الیمنیة والعربیة الأخری. کما أنه أنشد شعراً فی مختلف الأغراض الشعریة، لذلک نجد دواوینه تتناول مواضیع متنوعة مثل: المدیح، والرثاء، والوصف، والزهد، والتصوف، والمسرحیة، والدرام، والوطنیات، وقصیدة النثر، وما إلی ذلک من الأغراض الشعریة، کذلک نلاحظ تأثیر القرآن، وعلوم الدین، والبیئة التی یعیش فیها علی قصائده، حیث استخدم التلمیح، والاقتباس خیر استخدام. ومن ناحیة أخری، کان الشاعر عبدالعزیز المقالح ملحمی النفس، اجتهد فی الاجتیاز بشعره من الغنائیة إلی شعر میتافیزیقی وطنی یختار حب الوطن تحت إخفاء المعانی المباشرة السطحیة لهذا الحب والارتقاء بها، وبالحدث التاریخی إلی الحلم العمیق، من خلال الحنین إلی الماضی وبعثه ونظر إلیه علی أنه فردوس مفقود کطفولته الضائعة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
122 - مقارنة الآراء الاجتماعیة فی الشعر العربی والفارسی المعاصرین
مریم صاعد واقفی الهه رزاقی پرویز لکزانیان فکورمقارنة ‌الآراء الاجتماعیة فی الشعر العربی والفارسی المعاصرینالملخص إن الأدب الرفیع یخدم المجتمع وبالرجوع إلی أقدم عصور الأدب فی الجتمعات البشریة نری أنه تعبیر عن مجموعة من النظم الاجتماعیة والسیاسیة السائدة فی تلک الآونة سواء تابعنا آداب العصر الیونانی والرومانی چکیده کاملمقارنة ‌الآراء الاجتماعیة فی الشعر العربی والفارسی المعاصرینالملخص إن الأدب الرفیع یخدم المجتمع وبالرجوع إلی أقدم عصور الأدب فی الجتمعات البشریة نری أنه تعبیر عن مجموعة من النظم الاجتماعیة والسیاسیة السائدة فی تلک الآونة سواء تابعنا آداب العصر الیونانی والرومانی أو العصر الجاهلی أو عصور التنویر فی أوروبا. غیر أن الباحثین یرون أن علاقة الأدب والمجتمع صارت وطیدة منذ العصر الحدیث وذلک بحکم الظروف التی یعیشها المجتمع المعاصر کانتشار الصحافة وزوال الأمیة والنهضات العلمیة فی المجتمعات البشریة. ومن هذا المنطلق یستعرض هذا المقال دراسة الآراء الاجتماعیة بین الأدبین العربی والفارسی المعاصرین مرکزا علی ثلاثه مواضیع: "منزلة المرأة" و"حریة المرأة" و"الفقر".وتمت فیه المقارنة بین آراء شاعرین کبیرین معاصرین هما شوقی وبهار، مبیّنا وجوه الاشتراک والاختلاف فی آرائهما ومناهج تعبیرهما. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
123 - صورة المرأة فی شعر نزار قبانی وحسین منزوی
زینة عرفتپور علی مظفریإنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر چکیده کاملإنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر العربی المعاصر، ومنزوی الشاعر الإیرانی المعاصر هو الذی جعل المرأة عمود شعره ویمکن أن نلقبه "شاعر المرأة" أیضاً. یمکننا القول أنّ المشترکات فی أشعار قبانی ومنزوی من حیث الشکل والمضمون کثیرة جداً؛ علی هذا نحن نقصد فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین، وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی لدراسة هذا الموضوع. إننا نرید فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین؛ وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی فی هذا الموضوع. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
124 - الرومانسیة فی شعر سید قطب
ریحانة ملازادهظلّت المدرسة الرومانسیة مسیطرة علی الذوق العام وعلی الشعر العربی فترة طویلة حیث انتهج أغلب الشعراء نهج هذه المدرسة التی أصبحت لها عدّة روافد أهمّها: مدرسة‌الدیوان، مدرسة أبولو، ومدرسة المهجر. من أبناء هذا الجیل هو الأدیب الناقد والمجاهد سید قطب الذی عاش فی عصر تحو چکیده کاملظلّت المدرسة الرومانسیة مسیطرة علی الذوق العام وعلی الشعر العربی فترة طویلة حیث انتهج أغلب الشعراء نهج هذه المدرسة التی أصبحت لها عدّة روافد أهمّها: مدرسة‌الدیوان، مدرسة أبولو، ومدرسة المهجر. من أبناء هذا الجیل هو الأدیب الناقد والمجاهد سید قطب الذی عاش فی عصر تحوّلات مریرة وشهد عهدین مختلفین کلّ الاختلاف أحدهما لیبرالی دیمقراطی، والآخر شمولی عسکری. وفی کلا العهدین لم یتوقف عن الحرکة والنشاط فرّبما نعرفه من خلال تألیفاته الإسلامیة والنقدیة أکثر من أشعاره. من هذا المنطلق یلقی هذا المقال الضوء علی دراسة شعره حیث استخدم سمات المذهب الرومانسی فیه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
125 - بلاغة التقابل فی أشعار أحمد مطر السیاسیة
علی باقر طاهری نیا حسین الیاسیأحمد حسن مطر(1956م)، شاعر عراقی وثیق الصلة بالقضایا الدینیة والاجتماعیة والسیاسیة حیث لا یمکن فطام شعره عن واقع العراقی السیاسی والإجتماعی، فأصبح الشاعر ینطق بلسان حال الأمـة کلّهـا والإنسـانیة بأسرها مستخدماً مختلف الأسالیب البلاغیة فی بنیة شعرها الذی یلتفُّ بالکثیر من چکیده کاملأحمد حسن مطر(1956م)، شاعر عراقی وثیق الصلة بالقضایا الدینیة والاجتماعیة والسیاسیة حیث لا یمکن فطام شعره عن واقع العراقی السیاسی والإجتماعی، فأصبح الشاعر ینطق بلسان حال الأمـة کلّهـا والإنسـانیة بأسرها مستخدماً مختلف الأسالیب البلاغیة فی بنیة شعرها الذی یلتفُّ بالکثیر من القضایا الانسانیة، ومن ضمنها أسلوب التقابل الّذی یعتبر جزءً من علم البدیع الّذی یعنی بطلاء المبنی وزخرفته، فهو أنْ یؤتی فی الکلام بمعنیین أو أکثر ثمّ یؤتی بما یقابل ذلک علی الترتیب. إنّ التقابل کیفیة لغویة فی شعر أحمد مطر یعتمد علیه الشاعر فی قصائده وللتقابل إلی جانب دوره فی اثراء جانب المعنی یصبُّ فی انسجام النص الشعری ومن ثمّ لیس التقابل تلاعباً بالالفاظ قدر ما هو محاولة لاثراء النص إلی جانب شعرنة التشکیل الشعری وذا هو سرُّ لجوء الشاعر العراقی إلی التقابل فی شعره. والبحث هذا یروم دراسة بلاغة التقابل فی أشعار أحمد مطر، مستخدمًا المنهج التوصیفی- التحلیلی حیث یصف أسلوب التقابل نظریاً، ومن ثمّ عرض تحلیلًا لمواضع التقابل وبلاغته فی أشعار أحمد مطر المختارة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
126 - صورة أبطال المقاومة فی مرآة قصائد مظفر النواب
مهدی شاهرخ ابو الحسن امین مقدسیمظفر النواب شاعر شیعی عراقی معاصر، لم یمدح فی شعره أیّ حاکم أو سلطان أو شخصیة أرستقراطیة بل الأبطال الذین یشید بهم فی قصائده هم من المظلومین الفقراء أو القواد الشهداء من أنحاء العالم العربی حیث لم یکن لنواب أی طموح دنیوی وأخروی فی مدحهم. هذا المقال ینوی دراسة صورة أهم چکیده کاملمظفر النواب شاعر شیعی عراقی معاصر، لم یمدح فی شعره أیّ حاکم أو سلطان أو شخصیة أرستقراطیة بل الأبطال الذین یشید بهم فی قصائده هم من المظلومین الفقراء أو القواد الشهداء من أنحاء العالم العربی حیث لم یکن لنواب أی طموح دنیوی وأخروی فی مدحهم. هذا المقال ینوی دراسة صورة أهم أبطال المقاومة الذین أشاد بهم النواب فی قصائده موضّحاً موقفه تجاههم معتمداً علی المنهج الوصفی التحلیلی. تشیر نتائج هذه الدراسة أنّ غالبیة هؤلاء الشخصیات ضحّوا بأغلی ممتلکاتهم ألا وهی حیاتهم فی سبیل تحقیق أهدافهم النبیلة. سبب إشادة النواب بهؤلاء الأبطال فی قصائده أنّهم جمیعهم مناضلون مسلّحون عباقرة لهم نوع من التحدی والشجاعة الخارقة فی الدفاع عن الحق ورفض الباطل. هدف النواب من الإشادة بهؤلاء فی قصائده تخلید ذکراهم فی شعره والإشادة بموقفهم البطولی. النواب لا ینظر إلی هؤلاء من منظاره الحزبی الضیق بل ینظر إلیهم نظرة ثوریة شاملة لذلک نری بعضهم یمیلون إلی رغبات وأفکار لا تتطابق ورؤی نواب العقائدیة والحزبیة، بل تتناقض معها ولکن مظفر یذکرهم فی شعره ویمدحهم ویشید بمنهجهم الثوری وموقفهم المقاوم البطولی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
127 - رثاء أهل البیت علیهم السلام فی الشعر المعاصر المسیحی اللبنانی
سید نظام الدین مرتضوی عبدالرضا عطاشیتقدّم هذه المقالة ظاهرة من أهمّ الظواهر الإنسانیة ألا وهی الرثاء، إن الرثاء من أنواع الأغراض الشعریة الذی یلتصق بالنوازع الإنسانیة والاجتماعیة والذاتیة و... . فالرثاء اعتنی به الشعراء منذ القدیم، وفی العصر الراهن أیضاً تناول الشعراء رثاء آل البیت(ع)؛ فمنهم شعراء لبنان ب چکیده کاملتقدّم هذه المقالة ظاهرة من أهمّ الظواهر الإنسانیة ألا وهی الرثاء، إن الرثاء من أنواع الأغراض الشعریة الذی یلتصق بالنوازع الإنسانیة والاجتماعیة والذاتیة و... . فالرثاء اعتنی به الشعراء منذ القدیم، وفی العصر الراهن أیضاً تناول الشعراء رثاء آل البیت(ع)؛ فمنهم شعراء لبنان بذلوا جهداً وعنایةً فی نظم الأشعار فی رثاء آل البیت(ع). فنسعی فی هذا المقال أن ندرس موضوع رثاء أهل البیت علیهم السلام فی شعر شعراء لبنان المعاصرین وأن نقدّم نماذج من أشعارهم ونقوم بدراسة الفنون الأدبیة والمواضیع التی تطرّق إلیها هؤلاء الشعراء فی رثاءهم لأهل البیت علیهم السلام. وسنعتمد فی دراسة هذا الغرض طریقة التحلیل الوصفی وفق المنهج المتکامل. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
128 - بررسی تفکرات اجتماعی موثر بر تغییرات بافت کالبدی- فضایی شهرها با تاکید بر معماری دهه قبل و بعد از انقلاب 1357 از منظر تالیفات معاصر
علیرضا جزء پیری مهرداد متین کاوه بذرافکنموضوع پژوهش، پردازش عوامل اجتماعی تاریخ بعد از انقلاب ایران و اثرات آن بر تفکرات معماری معاصر است. عوامل اجتماعی موثری که به نوعی دخیل در تغییر و تحول معماری هر دوره تاریخی بشمار میروند. معماری بعنوان یک جریان میان رشته ای همواره از عواملی چون جامعه تاثیر گرفته است. سوا چکیده کاملموضوع پژوهش، پردازش عوامل اجتماعی تاریخ بعد از انقلاب ایران و اثرات آن بر تفکرات معماری معاصر است. عوامل اجتماعی موثری که به نوعی دخیل در تغییر و تحول معماری هر دوره تاریخی بشمار میروند. معماری بعنوان یک جریان میان رشته ای همواره از عواملی چون جامعه تاثیر گرفته است. سوال این است که ارتباط معماری با زمینه های اجتماعی چگونه بوده و این ارتباط در حوزه معماری برای 3 دهه انقلاب 1357 چگونه است؟ فرض پژوهش براین است که مطالعه در تاریخِ معماری معاصر ایران میتواند پژوهشگر را به بینشی عمومی در حال و هوای جامعه سالهای مورد نظر و بالعکس هدایت نماید. تشریح ارکان اجتماعی در تالیفات معماری محرز است و بینش حاصل، با ارجاع به وقایع تاریخی- اجتماعی قابل تبیین خواهد بود. پژوهش پس از مطالعه کتابخانه ای در دو حوزه اجتماعی و معماری در تلاش است تا برداشتی از جامعه آن روزها و تبعیت معماری از آن بدست آورد، در این میان محتوای آثار تالیفی که متاثر از عوامل اجتماعی هستند را شناسائی و معرفی کند. پژوهش کیفی است با راهبرد تفسیری، که با روش تاریخی و بکارگیری استدلالی منطقی پس زمینه متغیری مداخله گر همچون جامعه در معماری را تبیین میکند. نتیجه این بررسیها نشان میدهد که معیارهای تشخیص جوانب اجتماعیِ معماری در 3 دوره تاریخی قبل از انقلاب، انقلاب 1357 و دهه بعد از انقلاب، بیانگر نوعی گذر از جامعه ای فوق مدرن و لوکس به جامعه ای سنتی- مذهبی و مجدداً بازگشت به جامعه مدرن معتدل می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
129 - ارزیابی مولفه های کالبدی در خانه های سنتی و مدرن با رویکرد توسعه پایدار(مطالعه ی موردی شهر تبریز)
طرلان زرنشانی اصل نیما ولیزاده حسن ستاری ساربانقلیمقاله حاضر در رابطه با مطالعات تطبیقی معماری مساکن معاصر ایران)دوران بعد از انقلاب) با معیارهای سنتی (دوران پهلوی) با رویکرد پایداری در شهر تبریز می باشد. سوال اصلی تحقیق این است که آیا بین طراحی مساکن معاصر شهر تبریز با معماری سنتی تضادهای از نظر پایداری وجود دارد؟ در چکیده کاملمقاله حاضر در رابطه با مطالعات تطبیقی معماری مساکن معاصر ایران)دوران بعد از انقلاب) با معیارهای سنتی (دوران پهلوی) با رویکرد پایداری در شهر تبریز می باشد. سوال اصلی تحقیق این است که آیا بین طراحی مساکن معاصر شهر تبریز با معماری سنتی تضادهای از نظر پایداری وجود دارد؟ در عصر معاصر، همه چیز به نوعی در حال دگرگون شدن است، از سبک زندگی انسانها گرفته تا سبک معماری. این روزها معماری اصیل و سنتی ایرانی و شهر تبریز به خاطر برخی مسایل از جمله تهاجم فرهنگ غربی بیش از پیش کمرنگ و کمرنگتر می شود. در حالی که در معماری نوع طراحی در هر محله و منطقه ای بر اساس اقلیم و آب و هوا، اعتقادات، باورها، ارزش های دینی، معنوی و مادی صورت گرفته که بیانگر هویت، تاریخ و فرهنگ آن منطقه و محله است. توسعه پایدار تغییری محیط مدارانه در استفاده از منابع طبیعی و سمت گیری توسعه فناوری است تا با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. در معماری پایدار که در برگیرنده مفاهیم و اصول توسعه پایدار در حوزه معماری است ساختمان نه تنها خود را با شرایط اقلیمی منطقه تطبیق می دهد، بلکه با بهره گیری از بوم شناسی ساختمان که تاکید بر قابلیت تلفیق ساختمان با عوامل محیطی دارد، سعی در نیل به کیفیات فضایی، کالبد و فرم مناسب در طراحی معماری دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
130 - ارزیابی تاثیر اقلیم بر شکل گیری مسکن در دوره معاصر به روش آنتروپی(مورد مطالعه: محله ی رشدیه تبریز)
محمد جدیری عباسی شهریار شقاقی جلال سالک زمانخانی سهیلا حمیدزاده خیاویامروزه ساختمانها بیش از نیمی از انرژی در سراسر جهان را مصرف می کنند، که بهطور قابل توجهی با انتشار گازهای گلخانهای که ایجاد میکنند، به تغییرات اقلیمی و آب و هوایی دامن میزنند. در فرآیند گذر از معماری خانههای تاریخی به خانههای معاصر در ایران بخصوص در شهر تبریز، بای چکیده کاملامروزه ساختمانها بیش از نیمی از انرژی در سراسر جهان را مصرف می کنند، که بهطور قابل توجهی با انتشار گازهای گلخانهای که ایجاد میکنند، به تغییرات اقلیمی و آب و هوایی دامن میزنند. در فرآیند گذر از معماری خانههای تاریخی به خانههای معاصر در ایران بخصوص در شهر تبریز، باید دریافت که خانههای تاریخی چه ارزشهایی را از دست داده و چه عوامل دیگری به غیراز دانش بومی، طبیعتگرایی و صرف جویی در انرژی، برشکلگیری خانههای معاصر تبریز منجمله محلهی رشدیه تبریز تاثیر گذاشته است. هدف از این تحقیق ارزیابی تاثیر اقلیم بر شکل گیری مسکن معاصر تبریز در محله رشدیه می باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و پیمایشی بوده و بهمنظور گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده و جامعه ی آماری شامل کل جمعیت شهرک رشدیه تبریز (6378 نفر) بوده و حجم نمونه 362 نفر تعیین شد که از طریق فرمول کوکران بدست آمد. برای پایایی سوالات از آلفای کرونباخ استفاده شده که براساس آن ضریب پایایی سوالات معادل 898/0 دست آمده است. بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات برای وزندهی معیارها از تکنیک آنتروپیشانون به بررسی برهمکنش و تاثیر معیارها بر شکلگیری مسکن و درجه اهمیت آنها در مقایسه با یکدیگر پرداخته شده که با تقریب قابل قبول محوری بودن تمامی موارد و لزوم بکارگیری همزمان آنها در طراحی نشان داده شده است. در پایان راهبردهایی جهت بهبود طراحی اقلیمی در شکلگیری مسکن که در آینده ساخته میشوند ارائه گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
131 - بازتعریف الگوهای طراحی مسکن معاصر بر اساس معیارهای مردم شناختی در راستای برنامه ریزی شهری (نمونه موردی: خانه های شهر بم)
پونه پورسیستانی مهناز محمودی زرندی جواد مداحی مشیزیهدف اصلی مسکن ایجاد محیطی سازگار با روش زندگی انسان است تا نیازهای کمی، کیفی واجتماعی را تأمین نماید. در عصر جدید و شیوع بیهویتی فعلی، کلیه ساختوسازها به سمت یکسان شدن پیشرفته است و به علت نادیده انگاشتن کاربران و یا عدم شناخت کافی نسبت به نیازهای آنان، منجر به ب چکیده کاملهدف اصلی مسکن ایجاد محیطی سازگار با روش زندگی انسان است تا نیازهای کمی، کیفی واجتماعی را تأمین نماید. در عصر جدید و شیوع بیهویتی فعلی، کلیه ساختوسازها به سمت یکسان شدن پیشرفته است و به علت نادیده انگاشتن کاربران و یا عدم شناخت کافی نسبت به نیازهای آنان، منجر به بروز مشکلاتی چون کاهش رضایتمندی، از بین رفتن هویت فرهنگی و مکانی شده است. درحالیکه توجه به معماری برخاسته از انسانشناسی، باورهای جامعه بومی و بستر شهر که در طی زمان تحت تاثیر عوامل مکانی و فرهنگی شکل ومحتوای خاصی یافته است. مقاله حاضر سعی دارد تا با ژرفکاوی کیفیت مسکن در خانههای سنتی ایران، مولفههایی در جهت تبیین راهکارهای مؤثر برای افزایش کیفیت مسکن معاصر بهدست آید. این پژوهش به روش کیفی انجام شده و برای ارزیابی نهایی از روش تحلیل سلسلهمراتبی بهره گرفته شده و با نرمافزار اکسپرتچویس صورت گرفته و در نهایت اولویتبندی مولفه-های مؤثر در شکلگیری فضاهای مسکونی تدوین شده است. جمعآوری اطلاعات برپایه چک لیستهایی جهت تکنیکهای مصاحبه، مشاهده و از مطالعات اسنادی و کتابخانهای و تحلیل نقشهها بهره گرفته شده است. درادامه با بررسی عوامل اصلی مدلهای مختلف، تعداد 22 مولفه مؤثر در شکلگیری فضاهای مسکونی خانههای معاصر شهر بم بیان گردید. سپس با تحلیل معیارها و اعمال تأثیرات شیوه زندگی، نیازهای انسان و شرایط جامعه معاصر با امتیازدهی مؤلفهها و اولویتبندی شاخصها، راهکارهایی برای بهبود جنبههای کیفی مسکن پیشنهاد گردید. براساس نتایج این پژوهش مولفههای موثر در طراحی فضاهای مسکونی، به شش دسته زیستپذیری، معناپذیری، انعطافپذیری، نظارتپذیری، رفتارپذیری و بازیپذیری طبقهبندی شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
132 - ارائه مدل طراحی مسکن های بومی به روش مردم شناسی واقع گرایانه (مطالعه موردی:شهر جیرفت)
پونه پورسیستانی مهناز محمودی زرندی جواد مداحی مشیزیهمواره شاخص های کیفی در برنامهریزی مسکن بهعنوان یکی از معیارهای ارزیابی آن به حساب میآید و ایجاد محیطی با کیفیت مناسب برای برآورده کردن نیازهای اساسی و اولیه انسان، از اهداف اصلی مسکن به شمار می رود . مطالعه حاضر با تحلیل الگوهای طراحی مسکن بومی شهر جیرفت بر پایه مر چکیده کاملهمواره شاخص های کیفی در برنامهریزی مسکن بهعنوان یکی از معیارهای ارزیابی آن به حساب میآید و ایجاد محیطی با کیفیت مناسب برای برآورده کردن نیازهای اساسی و اولیه انسان، از اهداف اصلی مسکن به شمار می رود . مطالعه حاضر با تحلیل الگوهای طراحی مسکن بومی شهر جیرفت بر پایه مردم شناسی واقع گرایانه ، به بررسی راهکارهای مؤثر در راستای کیفیت بیشتر مساکن معاصر شهر جیرفت پرداخت .این پژوهش به روش کیفی انجام شده و مبنای روش آن از نوع توسعه -کاربردی خواهد بود که با بیان اهداف مردم شناختی شهر جیرفت از روش تحلیل سلسلهمراتبی برای ارزیابی نهایی دادهها و از نرمافزار اکسپرتچویس به محاسبات فازی و تکنیک تصمیمگیری چند معیاره بهره گرفتهشده است . نحوه جمعآوری اطلاعات برپایه نظریه گارفینکل نیزمد نظر قرار گرفته و درادامه با بررسی عوامل اصلی مدل های مختلف، تعداد 22 مولفه مؤثر در شکلگیری فضاهای مسکونی خانه های معاصر شهر جیرفت تشریح وامتیازدهی شد. براساس نتایج این پژوهش مولفه های کیفیت محیط مسکونی،به شش دسته نظارتپذیری، زیستپذیری، معناپذیری، انعطافپذیری، رفتارپذیری و بازیپذیری طبقهبندی شد که محرمیت به عنوان اولویت اول مولفه نظارتپذیری و در دسته معناپذیری، معیار زیباشناختی بهعنوان تأثیرگذارترین معیار انتخاب گردید و از دسته رفتارپذیری، معیار راحتیوآسایش و در دسته انعطافپذیری نیز معیار هماهنگی بامقیاس انسانی به عنوان اولویت اول عنوان شده است و در دسته زیستپذیری معیار ارتباط با طبیعت و درنهایت در دسته بازیپذیری نیز معیار ایمنیوحفاظت نسبت بهمعیارهای دیگر تأثیرگذار در طراحی فضاهایمسکونی معرفی گردیدند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
133 - بررسی رنگ در ادبیات معاصر فارسی و عربی (مطالعه موردی اشعار قیصر امینپور و آدونیس)
الهام کریمی رحیمه چولانیان سهاد جادریعناصر اساسی در تصاویر ادبی و صور خیالی همچون استعاره، تشبیه، کنایه، مجاز، مطابقت حواس و غیره، به رنگها بستگی دارند، رنگ جایگاه مهم و برجسته ای دارد؛ زیرا به کلمات ادبی بُعد، جهت و عمق می بخشد و نیز تأثیر فراوان آن در زندگی و روحیات ما نمایان است، شاعران از این عنصر بر چکیده کاملعناصر اساسی در تصاویر ادبی و صور خیالی همچون استعاره، تشبیه، کنایه، مجاز، مطابقت حواس و غیره، به رنگها بستگی دارند، رنگ جایگاه مهم و برجسته ای دارد؛ زیرا به کلمات ادبی بُعد، جهت و عمق می بخشد و نیز تأثیر فراوان آن در زندگی و روحیات ما نمایان است، شاعران از این عنصر برای عینیت بخشیدن به مفاهیم ادبی خود بهره می جویند. تأثیر وافر رنگها، بسیاری از محققین را به بررسی اثرات و ابعاد آنها، چه مثبت و چه منفی تشویق نموده و هر یک از آنها به گونه ای سعی در نشان دادن این تأثیرات به دیگران هستند. در این مقاله تلاش شده است تا با شیوه توصیفی- تطبیقی به بررسی رنگ به عنوان یکی از عناصر اصلی و مهم در ادبیات معاصر، به ویژه در اشعار آدونیس و قیصر امینپور، و نیز به ارزیابی اشعار این دو شاعر سوری و ایرانی پرداخته شود. بارزترین دستاورد این پژوهش آن است که این دو شاعر شش رنگ سیاه، سفید، آبی، سبز، قرمز و زرد را با کمیت های مختلفی جهت انعکاس و بیان مقاصد و مضامین مختلفی که اغلب ناشی از شرایط اجتماعی جامعه بود، به کار بردند و از کاربست نمادین آنها جهت افزدون به غنای اشعار خود بهره بردند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
134 - بررسی طنز در آثار بهرام صادقی بر اساس نظریۀ رابرتلیو با تأکید بر (سنگر و قمقمههای خالی و ملکوت)
فرشته مرادی نوازالله فرهادی محمد شفیعینظریۀ طنز زبانۀشناختی رابرتلیو، یکی از نظریات کامل زبانشناسی در باب طنز است که پیش از رابرتلیو تحت عنوان نظریۀ انگارۀ معنایی توسط ویکتور راسکین مطرح گردید و با واکاویها و نقد گوناگون مواجه شد که یکی از آنها الگوی رابرتلیو میباشد؛ لیو معتقد است طنز زبانشناختی از چکیده کاملنظریۀ طنز زبانۀشناختی رابرتلیو، یکی از نظریات کامل زبانشناسی در باب طنز است که پیش از رابرتلیو تحت عنوان نظریۀ انگارۀ معنایی توسط ویکتور راسکین مطرح گردید و با واکاویها و نقد گوناگون مواجه شد که یکی از آنها الگوی رابرتلیو میباشد؛ لیو معتقد است طنز زبانشناختی از نوع غیر زبانشناختی آن متفاوت و جداست و این تنها ابهام است که سبب میشود طنزی، ویژگی زبانشناختی به خود بگیرد؛ این ابهامات در سه حوزۀ آوایی، واژگانی، نحوی و کاربرد شناختی رخ میدهد. بهرام صادقی برای طنزآمیز کردن حکایات خود از مجموع انگارههای زبان شناختی نیز بهره برده است. نتیجۀ این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی بهدست آمده است نشان میدهد نظریۀ انگارۀ معنایی رابرتلیو و چهارچوب نظری آن تا حدود بسیار زیادی با آثار طنز بهرام صادقی همخوانی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
135 - آشناییزدایی از سازههای داستان در شش داستان پست مدرن معاصر فارسی
فائزه احمدی فاطمه حیدریآشناییزدایی در اصطلاح ادبی غریبهسازی آن بخش از ادبیت متن است که برای مخاطب آشناست. این تکنیک ادبی اولین بار در مکتب شکلگرایان روسی پدید آمد. در داستاننویسی نو، آشناییزدایی از راه بیان و استفاده متفاوت از عناصر داستان مطرح میشود. داستانهای پست مدرن معاصر فارسی به چکیده کاملآشناییزدایی در اصطلاح ادبی غریبهسازی آن بخش از ادبیت متن است که برای مخاطب آشناست. این تکنیک ادبی اولین بار در مکتب شکلگرایان روسی پدید آمد. در داستاننویسی نو، آشناییزدایی از راه بیان و استفاده متفاوت از عناصر داستان مطرح میشود. داستانهای پست مدرن معاصر فارسی به سبب گزینش آشناییزدایی در عناصر داستانی از قبیل دیدگاه، مضمون، فضاسازی، زمان، فرم، لحن و پایانبندی متفاوت در هالهای از شگردهای نو قرار میگیرند و خواننده را مجبور میسازند بارها این داستانها را بخواند تا به کشف مورد نظر نویسنده دست پیدا کند. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی و به شیوه کتابخانهای در صدد آن است که ضمن شناخت آشناییزدایی از سازههای داستان در داستانهای پست مدرن به نقد و بررسی شش داستان از بیژن نجدی، هادی خورشاهیان، مهدی یزدانی خرم، لیلا صادقی و بررسی عناصر سازنده در آنها بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
136 - جلوههای پایداری در سرودههای سعید بیابانکی
خیرالنّساء محمّدپور آزاده حسین زادهسعید بیابانکی یکی از شاعران معاصر حوزۀ ادبیّات پایداری محسوب می‎شود که سرودهها‎ی وی مملو از موضوعات پایداری است؛ بنابراین، پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکردی توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‎ای، اشعار سعید بیابانکی را از منظر ادبیّات پایداری بررس چکیده کاملسعید بیابانکی یکی از شاعران معاصر حوزۀ ادبیّات پایداری محسوب می‎شود که سرودهها‎ی وی مملو از موضوعات پایداری است؛ بنابراین، پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکردی توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‎ای، اشعار سعید بیابانکی را از منظر ادبیّات پایداری بررسی و تحلیل کند و به مخاطب نشان دهد که وی در بیداری و آگاه کردن مردم و برانگیزاندن آنها‎ به مبارزه با دشمنان خارجی و ظلم و ستم چه نقشی داشته است؟ و ارزشها‎ی ملّی و فرهنگ اسلامی تا چه حد به شاعر در زمینة بیان مؤثّر شعر مقاومت کمک کرده است؟ یافتهها‎ی پژوهش نشان می‎دهد که اندیشۀ مهدویّت، عشق به میهن، ستایش آزادی و آزادگی، دعوت به مبارزه و پایداری و اتّحاد، دشمن‎ستیزی، حمایت از مقاومت فلسطین و مردمان مظلوم دیگر کشورها، بازتاب قیام عاشورای حسینی، ولایت‎مداری و ... از مهم‎ترین مضامین ادبیّات پایداری در اشعار سعید بیابانکی است. افزون براین، نشان می‎دهد که شعر وی بازتاب دردهای انسانی است که با زبانی ساده و بی‎تکلّف به این موضوعات می‎پردازد. شعر سعید بیابانکی در عین سادگی، شعری است زنده، متعهّد و تأثیرگذار که در لابلای آن پیروزی و امید به آینده‎ای روشن موج می‎زند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
137 - بررسی «عنوان» در سرودههای علی باباچاهی از رئالیسم تا پستمدرنیسم
علی محمدی طاهره قاسمیشعر معاصر ایران، تحولات گوناگونی را از سرگذرانیده و جریانهای مختلفی را آزموده است. یکی از این جریانهای شعری که در دهۀ هفتاد ایجاد شد، جریان شعر پستمدرن است که در کنار سایر جریانهای نوظهور از اوایل دهۀ هفتاد تکوین و تاکنون نیز ادامه یافته است. علی باباچاهی، شاعر و من چکیده کاملشعر معاصر ایران، تحولات گوناگونی را از سرگذرانیده و جریانهای مختلفی را آزموده است. یکی از این جریانهای شعری که در دهۀ هفتاد ایجاد شد، جریان شعر پستمدرن است که در کنار سایر جریانهای نوظهور از اوایل دهۀ هفتاد تکوین و تاکنون نیز ادامه یافته است. علی باباچاهی، شاعر و منتقد معاصر، با سرودن دفترهای نم نم باران و عقل عذابم میدهد، وارد شعر پستمدرن شد. او در ابتدا، کار شاعری را با تأثیرپذیری از نیما و پیروان او آغاز کرد که واقعگرایی و عینیگرایی اساس کار آنها را تشکیل میداد؛ اما رفته رفته، رویة شعر او تحول پیدا کرد و در راستای این تحول، عنوانهای سرودههایش نیز، دستخوش آن دگرگونی واقع شد. این تحقیق میکوشد تا با روش تحلیلی _ توصیفی به بررسی عنوانهای شعری علی باباچاهی، از دورۀ مدرنیسم تا پستمدرنیسم بپردازد. اگر سیر عنوان شعرهای او را از ابتدا یعنی زمانی که پیرو نیما بود تا دورۀ دوم شاعریش، یعنی دورۀ پستمدرن بررسی کنیم، متوجه تغییرات اساسی و عمده این عنوانها میشویم. تلاش نویسندگان در این پژوهش بر آنست که به این سوالها پاسخ دهند که رابطۀ میان عنوان سرودههای علی باباچاهی و متن سرودههایش از چه کیفیتی برخوردار است و آیا میتوان از طریق عنوانهای شعری، اندیشه و ذهنیت او از مدرنیسم تا پستمدرنیسم را ردیابی و دنبال کرد؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
138 - بررسی شناسه ها یا شاکله های زنانه گویی یا گویش زنانه در شعر ژاله قائممقامی
مریم بیکگویش زنانه، نوشتار زنانه و سبک زنانه، به طور کلی نهضت زنانه نویسی، جنبشی است خودآگاهانه که میکوشد زنان را ترغیب نماید که خود را از زیر سیطرۀ نظام فکری و زبانی مردمحور جامعه، بیرون بکشند و از آنان میخواهد که از خود و امیال و امید و آرزوهایشان بهعنوان یک نیمة فعّال از چکیده کاملگویش زنانه، نوشتار زنانه و سبک زنانه، به طور کلی نهضت زنانه نویسی، جنبشی است خودآگاهانه که میکوشد زنان را ترغیب نماید که خود را از زیر سیطرۀ نظام فکری و زبانی مردمحور جامعه، بیرون بکشند و از آنان میخواهد که از خود و امیال و امید و آرزوهایشان بهعنوان یک نیمة فعّال از جامعۀ بشری، بنویسند و بسرایند. ژاله قائممقامی به نظر بیشتر محققان از پایهگذاران ادبیّات زنان است. سروده هایش سرشار از نگاه و ذهنیّت زنانه است، بهگونهای که اگر نامش بر دیوان یا شعرش نباشد، زن بودن صاحب سرودهها، بیدرنگ در ذهن خواننده تداعی میشود. تأکید ژاله بر جنسیّت خود در شعرش، بیانگر تلاش وی در جهت شناساندن نوع خود به اجتماع و نیز تغییر نگاه جامعه به زنان است. وقوع نهضت مشروطه، موجب تحوّلی بزرگ در افکار ایرانیان شد، این واقعه از دو جهت، تأثیر خویش را آشکار کرد. اوّل آنکه خواندن و نوشتن عمومی شد و تمایل به ایجاد ادبیّاتی که فهمش برای همه میسر باشد و مضامین آن با زندگی عوام، تناسب داشته باشد، احساس کردید. دوم آنکه ارتباط وسیع با غرب به سبب پررنگتر شدن مضامین آزادی، وطن، ملیّت و انتقادهای سیاسی و اجتماعی به شعر و ادب شد. در این پژوهش نگارنده، تلاش نموده است به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با روش کتابخانهای، نشانههای موجود در دیوان ژاله را، که موجب وجه تمایز اشعار زنانه او از اشعار مردانه میشود و آن آثار را به سبک نوشتاری زنانه متمایل میکند، شناسایی و معرّفی نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
139 - مقیاس های شاعرانه در شعر معاصر
احمد ذاکری فاطمه بافقی زادهدر فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
140 - شعرسپید آ یینی
زهرا محمودی عباس ماهیاردر جریان شعر نو و اتفاقات ادبی بعد از انقلاب نیما ،شاعران زیادی،انواع ادبی تازه ای را،با مضامین اجتماعی و سیاسی آمیختند و در این حوزه دست به تجربه زدند. اما تعداد انگشت شماری،بنا به دلایلی،به موضوعات مذهبی و دینی پرداختند. آن چه در این پژوهش مورد توجه است ،پیشینه ی شعر چکیده کاملدر جریان شعر نو و اتفاقات ادبی بعد از انقلاب نیما ،شاعران زیادی،انواع ادبی تازه ای را،با مضامین اجتماعی و سیاسی آمیختند و در این حوزه دست به تجربه زدند. اما تعداد انگشت شماری،بنا به دلایلی،به موضوعات مذهبی و دینی پرداختند. آن چه در این پژوهش مورد توجه است ،پیشینه ی شعر سپید آیینی و معرفی آثاری است که بعد از انقلاب و تحت تاثیر آموزه‎های عاشورایی و مفاهیم ارزشمند آن ،توانستند جریان تازه‎ای را، به شعر معاصر تزریق کنند. این جریان امروز، به عنوان رویکردی قابل اهمیّت در بین شاعران ،در حال تجربه اندوزی است.هدف از این تحقیق نقش شاعران جریان ساز پیش از انقلاب،در تقویت بنای این نوع ادبی و بررسی مؤلفه‎های شعر سپید،در شعر شاعران نوگرا و میزان موفقیت آن،به عنوان یک نوع ادبی با محتوایی آیینی ، می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
141 - بررسی اصطلاحات نجومی در شعر معاصر
سید محمد جواد زاویه عباس ماهیارایرانیان از دیرباز جزء مردمانی بودند که به آسمان ، زیبایی‎ها و شگفتی های آن توجه و دقت ویژه داشته اند که سهم شاعران در این میان کم نیست . روشنان فلکی دستمایه تصویرسازی شاعران کهن و بزرگی چون خاقانی،انوری، نظامی، خواجوی کرمانی، منوچهری و دیگران بوده است. در این مقاله چکیده کاملایرانیان از دیرباز جزء مردمانی بودند که به آسمان ، زیبایی‎ها و شگفتی های آن توجه و دقت ویژه داشته اند که سهم شاعران در این میان کم نیست . روشنان فلکی دستمایه تصویرسازی شاعران کهن و بزرگی چون خاقانی،انوری، نظامی، خواجوی کرمانی، منوچهری و دیگران بوده است. در این مقاله برآنیم تا بکاویم آیا شاعران معاصر به آسمان و زیبایی های آن توجه دارند؟آیا نوع نگاه آنان متفاوت است ؟ آیا آفتاب از نگاه شاعران منتقد،معترض و بدبین معاصر با برکت است یا شعله ای است بر خرمن هستی؟ با این وجود به کاربردن اصطلاحات و واژه های نجومی در شعر معاصر به ویژه در شعر نو یکی از جا لب ترین موضوعاتی است که می تواند مورد تحقیق و بررسی قرا ر بگیرد. که در این جستار با آوردن نمونه‎هایی از شعر ملک الشعرای بهار ،دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی ، محمد حسین شهریار ، رهی معیری ، پروین اعتصامی ، فروغ فرخزاد ، احمد شاملو ، منوچهر آتشی ، سهراب سپهری ، به آن پرداخته، نوع نگاه ، نوع تصویر و معنی و مفهومی را که در ژرف ساخت این ترکیب ها و تصاویر نهفته است ، به طور تطبیقی مورد تحلیل و بررسی قرار داده ایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
142 - باستان گرایی (آرکائیسم) در اشعار نصرت رحمانی و علی موسوی گرمارودی
رضا کشتگر سید احمد حسینی کازرونی سید جعفر حمیدییکی از شیوه های آشنایی زدایی و برجسته سازی کلام در نظر منتقدان فرمالیسم، استفاده از واژه ها و عبارات کهن است که در نقد ادبی به باستان گرایی (آرکائیسم) معروف است. کاربرد بجا و مناسب باستان گرایی، علاوه بر تعالی شعر، باعث اعجاب و التذاذ مخاطب نیز می شود. نصرت رحمانی و علی چکیده کاملیکی از شیوه های آشنایی زدایی و برجسته سازی کلام در نظر منتقدان فرمالیسم، استفاده از واژه ها و عبارات کهن است که در نقد ادبی به باستان گرایی (آرکائیسم) معروف است. کاربرد بجا و مناسب باستان گرایی، علاوه بر تعالی شعر، باعث اعجاب و التذاذ مخاطب نیز می شود. نصرت رحمانی و علی موسوی گرمارودی از این شگرد زبانی به نحو چشمگیری استفاده نموده و علاوه بر زیبایی، زبان شعر خود را نیز تشخص بخشیده اند. گفتنی است بسامد این نوع آشنایی زدایی در شعر گرمارودی- به دلیل آشنایی و مطالعه عمیق در اشعار کلاسیک فارسی- بسیار بالاتر از رحمانی است و می توان آن را یکی از ویژگی های سبکی وی به شمار آورد. هدف این پژوهش بررسی و کاربرد باستان گرایی در اشعار این دو شاعر است که به تشخص زبان و بیان شاعرانۀ آنها منجر شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
143 - بررسی تطبیقی دو سفرنامه حج
زهره رحیمی مهر زهرا دریسفرنامهها در زمرهی یکی از بهترین گنجینههای فرهنگی و ادبی کشورها هستند که به‎سان آیین‎های، نگرش‎های مرتبط با اوضاع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ادبی و دینی جامعه را به تصویرکشیده اند.سفرنامهها، با هر شکل و هدفی که نگارش یافته، مورد توجّه قرار گرفتهاند، ب چکیده کاملسفرنامهها در زمرهی یکی از بهترین گنجینههای فرهنگی و ادبی کشورها هستند که به‎سان آیین‎های، نگرش‎های مرتبط با اوضاع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ادبی و دینی جامعه را به تصویرکشیده اند.سفرنامهها، با هر شکل و هدفی که نگارش یافته، مورد توجّه قرار گرفتهاند، به ویژه سفرنامههایی که از قلم سیاحان بزرگ و فرهیختگان ادب خلق شده باشند. در این میان سفرنامههای سرزمین وحی به صورت عام و خاص از دیدگاه‎های گوناگون حائز اهمیت به حساب می‎آیند ، رهاوردی که ادیبان و نویسندگان با ذوق کشورها وقایع سفر خویش را در آن نگاشته‎اند،از یک سو با مباحث عارفانه و دریافت‎های ذوقی مرتبط است و از سویی دیگر با دنیای ظاهر و تفاوت فرهنگ‎هاپیوند می‎خورد، بنا براین از هردو جهت شایسته‎ی بررسی است. این پژوهش در پی تجزیه و تحلیل و مقایسه‎ی دو سفرنامه‎ی حج از نگاه دو بانوی مسلمان است که یکی ازآنها غیرایرانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
144 - نماد رنگ و حس آمیزی آن در تصویرسازی های اخوان ثالث
نسرین بیرانوند حسین آریان ناصر کاظم خانلویکی از زمینه‎هایی که در آثار ادبی به ویژه شعر از ارزش پایگاهی شایسته برخوردار است و آفرینش‎های ادبی بر پایه‎ی آن پدید می آیند حس آمیزی و تخیل با رنگ در تصاویر شعری است رنگ، به عنوان برجسته‎ترین عنصر در حوزه محسوسات، از دیرباز تا کنون مورد توجَه انسان بود چکیده کاملیکی از زمینه‎هایی که در آثار ادبی به ویژه شعر از ارزش پایگاهی شایسته برخوردار است و آفرینش‎های ادبی بر پایه‎ی آن پدید می آیند حس آمیزی و تخیل با رنگ در تصاویر شعری است رنگ، به عنوان برجسته‎ترین عنصر در حوزه محسوسات، از دیرباز تا کنون مورد توجَه انسان بوده و همواره روح و روان آدمی را مسحور قدرت خود کرده است. و یکی از عناصری است که کارکرد بسیار برجسته و در همه زمان‎ها و نزد همه‎ی ملت‎ها جایگاهی درخور و شایسته دارد، در هر فرهنگی برخی از رنگ‎ها گویای نگرش‎ها و بازگوکننده احساس‎ها و عواطف و آرزوهای درونی مردمان است، نمود این مسأله را در رنگ پرچم ها و نشانه‎های ملی هر کشور می‎توان یافت و امروزه رنگ مهمترین عنصر در بروز خلاقیت‎های هنری و بهره‎وری محسوب می شود. رنگ مایه‎ی آرامش و هسته‎ی آرایش جهان است. شاعران نیز در سروده‎های خویش، عاطفه و احساس خود را با رنگ به تصویر می‎کشند و برجسته‎ترین جنبه‎ی تصویر در شعر عنصر رنگ است پیوندی که شاعر در میان اشیاء و پدیده‎های پیرامون پدید می‎آورد یا به کشف آنها دست می‎زند گاه بر پایه‎ی رنگ است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
145 - بررسى تطبیقى مکتب رمانتیسم در اشعار سهراب سپهرى و جبران خلیل جبران
زهرا صداقتی زهرا سلیمانیدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
146 - تاثیر مدرنیسم در شعر احمدرضا احمدی
احمد طحان خلیل نیکخواهدر فایل اصل مقاله موجو است.در فایل اصل مقاله موجو است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
147 - بررسی محتوای کنایه های غزلیات منزوی
معصومه صالحی طریق احمد ذاکریکنایه یکی از مهمترین و تأثیر گذارترین عنصرهای زیبایی سخن است که اکثر شاعران به آن توجه داشته و به تناسب سخن خود از آن بهره ی کافی بردهاند .یکی از این شاعران حسین منزوی است او که خود، به خوبی زبان را می شناسد و با زبان نرم و لطیف شعرش دل و جان مخاطبش را تسخیر می کند، برا چکیده کاملکنایه یکی از مهمترین و تأثیر گذارترین عنصرهای زیبایی سخن است که اکثر شاعران به آن توجه داشته و به تناسب سخن خود از آن بهره ی کافی بردهاند .یکی از این شاعران حسین منزوی است او که خود، به خوبی زبان را می شناسد و با زبان نرم و لطیف شعرش دل و جان مخاطبش را تسخیر می کند، برای ارتباط بیشتر با خواننده ،کنایه را نیز به طرز ماهرانه ،به خدمت کلام می گیرد . در بررسی غزلیات منزوی،به این نکته پی می بریم که او سنت های بومی و کهن و آداب و رسوم و باورهای عامه را خوب می شناسد و با استفاده از آن ها و آمیختن این باورهای دیرینه ی کهن سرزمینمان ،با زبان امروزی توانسته کنایه های بسیار زیبایی خلق کند که نه تنها به پیچیدگی کلامش منجر نشده ؛بلکه زبان گیرا و دلنشین او را مردم پسندتر ساخته است . جان مایه ی کنایه های منزوی ،مسایل سیاسی و اجتماعی و عاطفی و در مواردی مربوط به زندگی روزمره است که برخی از فرهنگ گذشته وام گرفته شده و برخی دیگر مربوط به فرهنگ معاصر است . این مقاله می کوشد تا زاویه ی از زوایای کنایات منزوی را که با اندام های بدن پیوند دارد واکاوی نماید . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
148 - بررسی آخرین تحولات ساختاری و محتوایی غزل از سال 1370 تا 90 3
مهدی زارعیدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
149 - بررسی اجمالی شعر معاصر فارسی و اردو از نظر شکل و محتوا
سکندر عباس زیدیدر فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
150 - تحلیل تشبیه و جایگاه آن در شعر شفیعی کدکنی
حجت الله بهمنی مطلقمهمترین شگرد و زیربنای همهی شگردهای تصویرآفرینی در شعر تشبیه است. بنابراین تحلیل تشبیه می‎تواند برای شناخت وجوه زیبایی و درک مفهوم شعر و همچنین نگرش وگرایش و سبکشعری شاعر مفید باشد.در این مقاله ما تشبیهات شعر شفیعیکدکنی را از دو مجموعهی شعری وی استخراج کرده و چکیده کاملمهمترین شگرد و زیربنای همهی شگردهای تصویرآفرینی در شعر تشبیه است. بنابراین تحلیل تشبیه می‎تواند برای شناخت وجوه زیبایی و درک مفهوم شعر و همچنین نگرش وگرایش و سبکشعری شاعر مفید باشد.در این مقاله ما تشبیهات شعر شفیعیکدکنی را از دو مجموعهی شعری وی استخراج کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دادهایم تا از این طریق بخشی از وجوه هنری،گرایشهای فکری، نوآوریهای ادبی و ویژگی‎های سبکی شعرشان کشف شود. برای این منظور ابتدا به‎ طبقهبندی تشبیهات طبق بلاغت سنّتی پرداختیم، سپس تشبیهات کلیشه‎ای و مستعمل و تشبیهات نو را شناسایی و بررسی کردیم. پس از طبقهبندی و تحلیل مشبّهبه‎ها در هشت حوزهی معنایی، دو ویژگی شاخص تشبیهات یعنی جانب موسیقایی تشبیهات و طبیعتگرایی در تشبیهات را بررسی کردیم. نتایج پژوهش نشان میدهد شفیعی‎کدکنی سخت دل‎بسته‎ی طبیعت است و عنصر موسیقی شعر به ویژه موسیقی درونی برایش بسیار اهمیت دارد تا جایی که در بسیاری از تشبیهات در انتخاب لفظ مشبّه و مشبّهبه تلاش میکند جنبهی موسیقایی الفاظ رعایت شود پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
151 - تحلیل محتوای باور به معاد در شعرهای آزاد مهدی اخوان ثالث
معصومه سادات میرجعفری علیرضا فولادیمهدی اخوان ثالث، شاعر نوگرای معاصر، در بحبوحة نفوذ فرهنگ غربی، کوشید به فرهنگ ایرانی توجه نشان دهد و برای این منظور، آیین التقاطی و مبهم و خیالی مزدشتی را از تلفیق گرایش فردی و خیرخواهانة زردشت و گرایش اجتماعی و عدالتخواهانة مزدک پدید آورد. مقالة حاضر سعی داشته است با چکیده کاملمهدی اخوان ثالث، شاعر نوگرای معاصر، در بحبوحة نفوذ فرهنگ غربی، کوشید به فرهنگ ایرانی توجه نشان دهد و برای این منظور، آیین التقاطی و مبهم و خیالی مزدشتی را از تلفیق گرایش فردی و خیرخواهانة زردشت و گرایش اجتماعی و عدالتخواهانة مزدک پدید آورد. مقالة حاضر سعی داشته است با کاربرد روش توصیفی- تحلیلی از نوع تحلیل محتوا به این پرسش پاسخ گوید که آیا اخوان در باور به معاد، تا حد معادباوری ایرانیان باستان پیش رفته است؟ بر پایة دیدگاه پژوهشگران، مزدک از جهت اصول دین، پیرو آیین زردشت بوده است و در این آیین، برزخ و داوری فردی و چینودپل یا همان صراط و بهشت و دوزخ و داوری جمعی و کیفر نهایی گناهکاران برای رهایی آنان از کدورت گناه و سرانجام، فرشکرد، طرحی روشن دارد. این مقاله، سرانجام نتیجه میگیرد که ضمن 153 شعر نیمایی و 5 شعر سپید و جمعاً 158 شعر آزاد اخوان، 59 بار در 50 جزء شعر و 4 بار در 4 کل شعر و جمعا 63 بار در 33 شعر به موضوع معاد برمیخوریم و درصد شعرهای دارای موضوع معاد به نسبت شعرهای آزاد این شاعر، 88/20 است. با اینحال، نگاه او به معاد، ضمن شعرهای آزاد وی، بیشتر نگاه دنیوی و گاه تشکیکآمیز و حتی تکذیبآمیز است و بنابراین با معادباوری ایرانیان باستان میانه ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
152 - نقد تقابل شخصیت ها در مجموعه های «زمستان»، «آخر شاهنامه» و «از این اوستا» اخوان ثالث
شیرزاد طایفیهنرمندان، اندیشه ها و آرمان های خود را در قالب آثار هنری خود بیان می کنند. تقابل شخصیت ها و چگونگی و چرایی آن در انتقال پیام هنرمند به مخاطب، نقش مهمی دارد؛ زیرا قرار گرفتن ویژگی های شخصیتی و فردی متفاوت و گاه متضاد در کنار یکدیگر، سبب برجسته سازی آن ها و تأثیرگذاری بیش چکیده کاملهنرمندان، اندیشه ها و آرمان های خود را در قالب آثار هنری خود بیان می کنند. تقابل شخصیت ها و چگونگی و چرایی آن در انتقال پیام هنرمند به مخاطب، نقش مهمی دارد؛ زیرا قرار گرفتن ویژگی های شخصیتی و فردی متفاوت و گاه متضاد در کنار یکدیگر، سبب برجسته سازی آن ها و تأثیرگذاری بیشتر می شود. در پژوهش پیش رو به روش استقرایی- تحلیلی به نقد تقابل شخصیت ها در مجموعه اشعار زمستان، آخر شاهنامه و از این اوستای مهدی اخوان ثالث در دو زمینۀ محتوایی و ساختاری پرداخته ایم. دستاورد پژوهش، گویای این است که اخوان ثالث در بازنمایی شخصیت ها، به خصوص شخصیت های اصلی به گونه ای تأثیرگذار، آن ها را در مقابل شخصیت های کاملاً متفاوت می آورد، و نیز گاهی یک شخصیت را در ابعاد متفاوتی می نمایاند. شاعر در استفاده از این تقابل، به دنبال ابلاغ پیام های مستقیم و نمادین، تبیین رسالت شاعری و اجتماعی، بیان آرمان های خرد و کلان، و در نهایت بازگویی چه گونگی و چرایی صف آرایی اندیشه ها است. پژوهش در چنین زمینه هایی، ضمن گشودن دریچۀ جدیدی به روی مخاطب اثر هنری، وی را با زوایای اندیشه های شاعر آشنا می کند، می تواند مدخلی برای شناخت بخشی از مؤلّفه های فرهنگ و هنر و اندیشۀ جامعه باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
153 - اندیشههای آرمانشهری در نخستین نمایشنامههای اکبر رادی با رویکرد به آرمانشهر فلسفی فارابی
سمیرا عباسی عطاالله کوپالمقالۀ حاضر به بررسی سه نمایشنامۀ برگزیده از آثار دهۀ 1340 اکبر رادی، نمایشنامه نویس معاصر، با رویکرد به اندیشه های آرمان شهریِ ابونصر محمدبن فارابی، می پردازد. در این پژوهش، با رویکرد به نگرش های آرمان شهریِ فارابی، به آثار دراماتیک معاصر، نگریسته شده است. اکبر رادی، چکیده کاملمقالۀ حاضر به بررسی سه نمایشنامۀ برگزیده از آثار دهۀ 1340 اکبر رادی، نمایشنامه نویس معاصر، با رویکرد به اندیشه های آرمان شهریِ ابونصر محمدبن فارابی، می پردازد. در این پژوهش، با رویکرد به نگرش های آرمان شهریِ فارابی، به آثار دراماتیک معاصر، نگریسته شده است. اکبر رادی، نمایشنامه نویسی ایران را برای بیش از چهار دهه، تحت تأثیر آثار خود قرار داد و الگوهای نوینی در نمایشنامه نویسی کشورمان، از حیث انتخاب موضوع و به ویژه زبان نمایشی پدید آورد. مقالۀ حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی یافته هایی که به روش کتابخانه ای به دست آمده است می پردازد و قصد دارد که اندیشه های آرمان شهریِ شخصیت های آثار رادی را در پرتو دیدگاه های آرمان شهریِ محمد فارابی بسنجد و با استفاده از رویکردی ایرانی – اسلامی در فلسفه، به نقد آثار رادی بپردازد. هدف از این پژوهش، نگرش به آثار نمایشیِ معاصر از منظر اُتوپیایی است. اُتوپیا یکی از بُن مایه های مشترک و بنیادین، در بسیاری از آثار ادبی جهان بوده است و معمولاً در پژوهش های ادبی در این خصوص، به آرای افلاطون و توماس مور و دیگر نظریه پردازان غربی مراجعه می شود. اکبر رادی، در نمایشنامه هایش شخصیت هایی خلق کرده که همگی از طریق راه های گوناگون به دنبال مدینۀ فاضل ه ای برای رهایی از وضع موجود و سعادت خود یا جامعه بوده اند. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، در همۀ نمایشنامههایی که اکبر رادی که در دهۀ چهل نوشته است، شخصیتهای گوناگونی با اندیشههای آرمان شهری وجود دارند. نکتۀ حائز اهمیت در آثار دهۀ40 رادی این است که همۀ شخصیتهای آرمان شهریِ رادیِ در راه دستیابی به آرمان شهرهای خود ناکام میمانند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
154 - بازتاب و بن مایه های جامعه شناختی و اجتماعی شعر در ادب معاصر در مقایسه با سایر ادوار شعرفارسی
محمدرضا حصارکی مهین خطیب نیاشعر معاصر به نوعی گره خوردگی روحیه حماسی با مضامین و مولفه های اجتماعی است که به مقتضای فضای جامعه و به جهت تقویت اعتلا و پیشرفت مردم جامعه به بیان مفاهیم و ارزشهایی چون دلاوری شجاعت، ریا، بی باکی، سیاست، روش کشورداری، آداب مردم داری، تهذیب اخلاق، دادگری وعدالت، فقر، آز چکیده کاملشعر معاصر به نوعی گره خوردگی روحیه حماسی با مضامین و مولفه های اجتماعی است که به مقتضای فضای جامعه و به جهت تقویت اعتلا و پیشرفت مردم جامعه به بیان مفاهیم و ارزشهایی چون دلاوری شجاعت، ریا، بی باکی، سیاست، روش کشورداری، آداب مردم داری، تهذیب اخلاق، دادگری وعدالت، فقر، آزادی ومیهن پرستی می پردازد. دراین میان، ادب وهنر برخلاف پندار بسیاری از زندگی اجتماعی می تراود و یکی از اصول ضروری حیات اجتماعی است و پا به پای تحولات جامعه تغییر می پذیرد؛ پس ادب و هنر صرفاً پدیده ای ساخته شده ادیب نیست؛ بلکه مسائل اجتماعی ازعوامل مهم پدید آوردن ادب است؛ چرا که ادیب روح زندگی مردم عصر خویش را می فهمد و شادی و غم آنها را می شناسد. هدف از این پژوهش پرداختن به تعهد اجتماعی هنرمند و ادیب به عنوان یکی از رکن های اصلی مورد بررسی در جامعه شناسی ادبیات است. شاعر و نویسنده متعهد نارضایتی ناشی از اختلافات و ناهمگونه جامعه را که دال بر تحولات و تغییرات آن جامعه است در اثر خود جلوه می دهد. در این مقاله پس از بررسی های لازم در تاریخ سیاسی و سپس اجتماعی دوره معاصر به بررسی مسایل اجتماعی و جامعه شناختی در آثار بزرگان ادب معاصر چون "ملک الشعرای بهار، نیما یوشیج، فرخی یزدی، پروین اعتصامی و شهریار" می پردازد. نتیجه این پژوهش، بازتاب آرمان و رسالت اجتماعی و چالش های موجود در جامعه به عنوان بزرگترین رهاورد شعر معاصر در بین ادوار شعر فارسی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
155 - ارزیابی مدل علی تحول روانی-معنوی جامعه دانشجویی با تأکید بر بحرانهای انسان معاصر
زهرا دلجو شهناز نوحی مسعود جان بزرگیهدف پژوهش حاضر ارزیابی مدل علی تحول روانی- معنوی جامعه دانشجویی باتوجه به بحران های انسان معاصر است. روش تحقیق پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانشجویان دختر مقطع کارشناسی دانشگاههای قم در سال تحصیلی 1395-1396 بود. جامعه آماری چکیده کاملهدف پژوهش حاضر ارزیابی مدل علی تحول روانی- معنوی جامعه دانشجویی باتوجه به بحران های انسان معاصر است. روش تحقیق پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانشجویان دختر مقطع کارشناسی دانشگاههای قم در سال تحصیلی 1395-1396 بود. جامعه آماری 13353 نفـر و حجـم نمونه با استفاده از جـدول کرجسی و مورگـان تعـداد 320 نفـر برآورد شد. روش نمونهگیری تصادفی چندمرحلهای و تمامی شرکتکنندگان با سه آزمون تحول روانی – معنوی جان یزرگی (1391)، اضطراب وجودی لـورنس و کاترینـا گـود ( 1974) و بحران وجودی احمدی و دستغیب (1373) مورد مطالعه قرار گرفتند. یافتهها نشان داد که بین تحول روانی - معنوی و اضطراب وجودی رابطه معکوس (47/0-r=) ، بین اضطراب وجودی و بحران وجودی همبستگی مثبت معنادار در حد متوسط (64/0-r=) وجود دارد. علاوه بر این، نتایج بیانگر آن است که اضطراب وجودی از طریق سطح تحول روانی- معنوی می تواند تأثیر غیرمستقیم بر بحران وجودی داشته باشد. بنابراین، می توان افزایش سطح تحول روانی – معنوی یک عامل کلیدی در کاهش اضطراب وجودی و بحران وجودی و درنتیجه ارتقای سلامت روان به حساب آورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
156 - تقنیة الإحالة لاستدعاء أسطورة المسیح فی الشعر العربی المعاصر (من خلال نصوص لمجموعة من الشعراء الرواد العرب)
معصومه مهدوی سید بابک فرزانه لیلا قاسمی حاجی آبادیتشابک الشعر العربی المعاصر مع الأسطورة بالشکل الذی یمکن اعتبار توظیف الأسطورة أحد أهم ظواهره الفنیة بروزا. وقد أضفى هذا الاتجاه الأسطوری سمة أسلوبیة بارزة إلى ثراء الشعر العربی المعاصر والتعبیر عن مضامینه الدلالیة والقدرة فی تصویر معانیه، ما فتح آفاقا جدیدة للشعراء. ولم چکیده کاملتشابک الشعر العربی المعاصر مع الأسطورة بالشکل الذی یمکن اعتبار توظیف الأسطورة أحد أهم ظواهره الفنیة بروزا. وقد أضفى هذا الاتجاه الأسطوری سمة أسلوبیة بارزة إلى ثراء الشعر العربی المعاصر والتعبیر عن مضامینه الدلالیة والقدرة فی تصویر معانیه، ما فتح آفاقا جدیدة للشعراء. ولم یستعن الشعراء العرب المعاصرون بالأسطورة واقتباس الهیکل الأسطوری بهیئته الأساسیة فحسب، وإنما قاموا بإحداث تغییرات فی جوانب الأسطورة المختلفة وتحویلها إلى أشکال متنوعة بغیة تطبیقها مع الأوضاع الراهنة فی عصرهم لتکون متسایرة مع أفکارهم وأهدافهم. وهذا التحریف ـ إن صح التعبیر ـ یشمل جمیع أنواع الأسطورة. یسعى هذا البحث معتمدا منهج الوصف التحلیلی، إلى تحلیل أهداف وتقنیات الإحالة الأسطوریة من خلال الکشف عن استدعاء الشعراء المعاصرین العرب لأسطورة المسیح ومعالجة عناصرها. واستنادا إلى نتائج البحث، تتضمن الإحالة فی أسطورة المسیح التی استدعاها الشعراء فی شعرهم، معظم الروایات الإنجیلیة. کذلک سلوک المسیح ومصیره وأسطورة لعازر وأسطورة المجوس، هی رکائز تعدّ من أهم مکوّنات هذه الأسطورة التی خضعت بشکل أو آخر للإحالة. یعتبر تحویل الشخصیات واستعارة وظائفها واستضافة عناصر إلى عنصر الأسطورة وبناء أسطورة جدیدة فی ظل المزج بین الأساطیر ما تلائم حاجة الشاعر التعبیریة، هی من أبرز أسالیب وتقنیات الإحالة الأسطوریة. إضافة إلى ذلک، فإن الإحالة التی وظّفها الشعراء فی الأسطورة المسیحیة، هی على الأرجح ذات دوافع سیاسیة واجتماعیة کالیأس والقلق النابعین عن تبعات الأوضاع السیاسیة والاجتماعیة المتردیة حینئذ. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
157 - قضیة الالتزام بین الخطابین النقدی والشعری فی الأدب العربی المعاصر
فرامرز میرزایی عبدالحسین فقهیقضیة الالتزام من أهم ما اهتم بها النقاد والشعراء فی الأدب العربی المعاصر. ومن عجب ما یتفطن إلیه الباحث الأدبی الاختلاف بین مفهومی الالتزام عند الناقد وعند الشاعر، فالناقد العربی حدد الالتزام فی دائرة القضایا الاجتماعیة خلافا للشاعر العربی المعاصر الذی حدّده فی دائرة حری چکیده کاملقضیة الالتزام من أهم ما اهتم بها النقاد والشعراء فی الأدب العربی المعاصر. ومن عجب ما یتفطن إلیه الباحث الأدبی الاختلاف بین مفهومی الالتزام عند الناقد وعند الشاعر، فالناقد العربی حدد الالتزام فی دائرة القضایا الاجتماعیة خلافا للشاعر العربی المعاصر الذی حدّده فی دائرة حریة التعبیر. هذا النموذج یبیّن أن النقد العربی، فی عصرنا الحاضر یرید أن یوجّه الأدب حسب میوله النقدیة دون الاهتمام بهواجس الشاعر العربی المعاصر. فلماذا حدثت هذه الفجوة بین خطابی النقد والأدب؟ الإجابة عن هذا السؤال هو ما یهدف إلیه هذا المقال وذلک فی منهج تحلیلی وصفی متعمد علی تحلیل الآراء النقدیة الواردة فی هذا المجال لیصل إلی نتیجة أن الناقد الأدبی الحدیث بدل أن یتصل بأدب قومه ویستنتج قضایاه النقدیة منه مباشرا، ویتخذه موقعا لیستلهم منه فکرته النقدیة، اتجه نحو الآراء النقدیة الواردة من الغرب کالاشتراکیة والوجودیة وجعلها قاعدة لیستخرج منها أصوله النقدیة ویفرضها علی أدب قومه. هذه المفارقة بین خطابی النقد والشعر العربیین لمفهوم الالتزام الأدبی لداعیة إلی التأمل فی النقد الأدبی المعاصر، فلیس من الصحیح أن یُملَی علی الأدب العربی ما هو خارج عن طبیعته العربیة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
158 - دراسة سیمیائیة فی قصیدة "کلمات للوطن" لتوفیق زیاد علی ضوء نظریة بیرس
علی پیرانی عبدالله حسینی حسین أبویسانی حبیبه زارعیتزخر قصائد توفیق زیاد بالعلامات والرموز الّتی أسهمت کثیراً فی مستوى إیحاء شعر المقاومة لتترک فی المتلقّی تأثیرها العاطفی البالغ، فتجد العلامات فی قصائد توفیق زیاد مرافقة لصور شعره الحافلة بحبّ الوطن، وهی تعکس الرسالة الرئیسة لذلک الشعر. إنّ استخدام نظریة بیرس فی حقل الس چکیده کاملتزخر قصائد توفیق زیاد بالعلامات والرموز الّتی أسهمت کثیراً فی مستوى إیحاء شعر المقاومة لتترک فی المتلقّی تأثیرها العاطفی البالغ، فتجد العلامات فی قصائد توفیق زیاد مرافقة لصور شعره الحافلة بحبّ الوطن، وهی تعکس الرسالة الرئیسة لذلک الشعر. إنّ استخدام نظریة بیرس فی حقل السیمیائیة التطبیقیة فی نقد نصوص شعر المقاومة لها أثرها الفعّال فی تقدیم قراءة أفضل لرؤیة هذا الشاعر الکبیر، فضلاً عن قدرتها على تفسیر تلک النصوص وکشف رموزها. ومن هذا المنطلق، نحاول من خلال هذا البحث تقدیم تحلیل وصفی لخصائص قصیدة توفیق زیاد المعنونة بـ (کلمات للوطن) من خلال الرؤیة السیمیائیة معتمدین علی نظریة بیرس القائمة على ثلاثیاته الشهیرة وهی الإشارة والأیقونة والرمز. هذا البحث یمثل محاولة لتوضیح هذه المسألة وهی أنّه کیف أراد الشاعر الفلسطینی المعاصر، توفیق زیاد أن یجعل شعره مؤثراً وأن یطبع قصیدته بطابع الجمال، إضافة إلى تبیین العلامات التی استعان بها لإسباغ الجمالیة على شعره، وکیف یمکننا السیر فی الأغوار الخفیة من أفکاره ورؤاه وأن نبیّن کیفیة توظیفه للعلامات والرموز. ومن النتائج المستخصلة من البحث هو أنّ الاستعانة برؤیة بیرس السیمیائیة للعلامات تعدّ منهجاً مناسباً للبحث فی الشعر العربی الحدیث؛ لأنها تمتاز بقدرة تحلیلیة وتفسیریة أکبر من البلاغة التقلیدیة، علاوة علی ذلک إنّ هویّة شعر المقاومة الذی تفرزه ظروف القمع، تظهر فیه العلامات بصورة خفیة ورمزیة؛ فلذلک إننا نجد أنّ العلامات الرمزیة، تتصدر العلامات السیمیائیة فی هذه القصیدة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
159 - ازدواجية التجربتين المختلفتين؛ لمدينة الديستوبية في تجربة "ياسين طه حافظ" الرومانسية
عاطی عبیات عبدالحسین فقهی حسین الیاسیینتمي شعر "یاسین طه حافظ" إلی شعر طائفة من الشعراء الذین مزجوا في أشعارهم بین تجربة الحبّ الرومانسي وتجربة المکان في بعده العام الخارج عن الإطار الرومانسي المرتبط بحالات الحب والاشتیاق أو البعد والافتراق. تکون التجربة الرومانسیة في هذا النمط من الأشعار فریدة في نوعها بح چکیده کاملینتمي شعر "یاسین طه حافظ" إلی شعر طائفة من الشعراء الذین مزجوا في أشعارهم بین تجربة الحبّ الرومانسي وتجربة المکان في بعده العام الخارج عن الإطار الرومانسي المرتبط بحالات الحب والاشتیاق أو البعد والافتراق. تکون التجربة الرومانسیة في هذا النمط من الأشعار فریدة في نوعها بحیث تسرد قصة الحب المرتبطة بالمجتمع الفاسد والمدینة الفاسدة أي یسرد الشاعر من خلال أشعاره الرومانسیة الحالات الفاسدة الغیر مرغوبة فیها للمدینة والمکان. یحاول هذا البحث عبر المنهج الوصفي _ التحلیلي دراسة هذا الملمح الشعري الجدید في أشعار" یاسین طه حافظ" والهدف المرجو هو الکشف والإبانة عن التمظهر الواسع لهذا الدمج الشعري الإبداعي بین الدیستوبیا وتجربة الحب الرومانسیة وتشیر النتائج إلی أن شعر "طه حافظ یاسین" یمثّل شعراً ذي البعدین في ارتباطه بالمکان وتجربة الحب الرومانسي الذي یحکي قصة حبّ الشاعر لعشیقته فاطمة رمزاً أو حقیقةً. فعمد الشاعر في أشعاره علی تجسید الحالات الفاسدة وغیر المرغوبة للمکان الذي یعیش فیه والذي یختلف ویکون في مفارقة کاملة مع صفاء الحب وبراءته ولا یمکن للإنسان المعاصر أن يمتلک تجربة الحب الرومانسي الخالص في مثل هذه المدینة. فالمدینة والمکان اللذان یخوض فیهما الشاعر لا یحملان البعد المنشود المثالي فالمدینة فقدت في شعر الشاعر بعدها المثالي ولایشمُّ منها رائحة الصفاء والبراءة ولا تکون المدینة المعاصرة حاضنة للحب البرئ مادامت علی نقیض مع الحب الطاهر نتیجة الحالة السلبیة وهیمنة الوجه المادي والنزعة الجسدیة و زوال الحرکة والفکر في المدینة الدیستوبیة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
160 - رواية أدرکها النسيان لسناء الشعلان؛ دراسة في ضوء نظرية نقد النماذج العليا
سمانه موسی پور یوسف هادی بور نهزمی سیدابراهیم آرمنيعتبر نقد النماذج العليا أحد أهم أنواع النقد الأدبي المعاصر وکان کارل جوستاو يونغ أول من طرح هذه النظرية استناداً إلی بحوثه في علم النفس والأنثروبولوجيا والأديان وتاريخ الحضارات ويطلق يونغ عنوان النماذج العليا علی الصور الذهنية العالمية الراسخة في اللاوعي الجماعي والفرد چکیده کامليعتبر نقد النماذج العليا أحد أهم أنواع النقد الأدبي المعاصر وکان کارل جوستاو يونغ أول من طرح هذه النظرية استناداً إلی بحوثه في علم النفس والأنثروبولوجيا والأديان وتاريخ الحضارات ويطلق يونغ عنوان النماذج العليا علی الصور الذهنية العالمية الراسخة في اللاوعي الجماعي والفردي ويعتبر الأسطورة من تجليات هذه النماذج العليا. وتندرج رواية أدرکها النسيان ضمن الروايات السريالية وتزخر بالتقنيات الأدبية مثل تيار الوعي والانطباعية والسفر عبر الزمن. وهي تروي قصة فتاة ذات شعر أحمر ووجه أحمر نشأت منذ ولادتها في حضانة الأطفال (المیتم)، حيث تواجه مشاکل عديدة عبر أحداث الرواية وتعرض الکاتبة في نهاية المطاف صورة عنها وهي بلغت الستين من عمرها. إن نظرة منا علی الرواية تطلعنا علی جوانب من قضايا علم النفس تضمنتها بشکل واضح. تعتبر روایات الشعلان علی رأس قائمة المؤلفات المرشحة للجوائز الأدبية علی المستويين الوطني والدولي وتزخر هذه الرواية بالنماذج العليا. يعالج هذا البحث باستخدام المنهج الوصفي-التحليلي والترکيز علی النقد النفسي النماذج العليا المؤثرة في کتابة هذه الرواية منها الآنيما والشيخ العاقل واالذات وتأثيرها علی أحداثها مما يساعد علی الإبداع في ناحیتي الشکل والمضمون. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
161 - دلائلیة الموتیف في شعر علي جعفر العلاق؛ موتیف العشب، والأغنیة، والریح أنموذجا
بیان قمری علی رضا محمد رضائی حسین الیاسیإن الموتیف هو الفکرة المرکزة أو النقطة الدلالیة النهائیة التي یقوم الشاعر عبر الإکثار منها والترکیز علیه بالتکرار المکثّف بشحن النص الشعري بالطاقات الدلالیة وأیضاً یکرّس فکرة نصیة رئیسة ویرسخ عبر الحالة الأثیریة الثابتة للموتیف أو النقطة المرکزة الفکرة أو المعاني التي ی چکیده کاملإن الموتیف هو الفکرة المرکزة أو النقطة الدلالیة النهائیة التي یقوم الشاعر عبر الإکثار منها والترکیز علیه بالتکرار المکثّف بشحن النص الشعري بالطاقات الدلالیة وأیضاً یکرّس فکرة نصیة رئیسة ویرسخ عبر الحالة الأثیریة الثابتة للموتیف أو النقطة المرکزة الفکرة أو المعاني التي یحرص علی إیصالها. ویعدُّ مفتاح الولوج إلی العالم الشّعري للشاعر ومنظومته الفكريِّة وهو یمثّل عنصرا أساسيا من عناصر بناء الشّعريِّة عند العلاق وحضوره یعبّر من جهة عن إلحاح الشاعر علی فكرة خاصة ومن جهة أخری یعمل كعتاد هجومي یقدر به القارئ أن یقبض علی دلالات النص. أخذ هذا البحث علی عاتقه أن یعالج موضوع الموتیف عبر الاعتماد علی المنهج الوصفي _ التحلیلي ومن خلال اختیار موتیفات العشب، والریح، والأغنية من معجم العلاق الشّعري ومن ثم العکوف علیها بالمعالجة والمحاولة لتقویل هذه الموتیفات وتسلیط الضوء علیها بالرؤیة الدلالیة التي من مهامها دراسة نظام العلامات ومن الأسباب الدافعة لاختیار هذه الموتیفات هي الحضور المکثّف لها في جمیع إصداراتها الشعریة وجمیع قصائده وأیضاً الحضور المعرفي لهذه الموتیفات المکررة في مسعی لخلق المعرفة عند المتلقي بفاعلیة الموتیف في شعر العلاق مما یعتبر من الأهداف الأساسیة لسبر أغوار النص الشعري عند العلاق وأیضا من أهم عوامل وأسباب الجمع بین هذه الموتیفات في هذه الورقة البحثیة هي العلاقة الدلالیة بین الموتیفات المتکررة في الکثیر من الأحایین. تشیر النتائج إلی أنَّ هذه الموتیفات جزء لا یستهان به في التشكیل الشّعري وبعضها ذات الجذور الأسطوريِّة والمعرفيِّة، مثل: العشب أو لبناء المفارقة بین الماضي والحال والعشب هو عشبة الخلود الجلجامشي یركن إلیه الشاعر لتجسید زعزعة الواقع العربي أو خفوت الإرادة العربيِّة. وموتیف الأغنية والرّیح من الموتیفات المتكررة في شعر الشاعر وهما یحملان الدلالات المختلفة واستخدم الشاعر موتیف الأغنية في إطار ما یسمی بالتراسل بین الحواس لیجسّد بها ما آل إلیه المكان العربي من الموت والضیاع والشّتت أو یستخدمه رمزاً لإعادة الأرض إلی الزمن الأسطوري ذات الفاعلیة الحضاریة والأغنیة ذات الرصید الأسطوري وتقود إلی قیثارة أروفئوس والریح تأتی رمزاً للتوق إلی وتأتي في بعض الأحیان رمزاً للسلب والخراب والتدمیر علی وجه الأرض. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
162 - ملامح مابعد الحداثة في الروایة العربیة المعاصرة؛ "فرسان وكهنة" لمنذر قباني نموذجاً
محمودرضا توکلی محمدی آزاده منتظریتعدُّ مابعدالحداثة من أهمّ القضایا التي أثارت البحث والجدل في عالم النقد الأدبي وهذا قد یكون بسبب ماهیتها التي تحكي عن التعقید والالتباس واللاانسجام والتفكك والتشظي في جانب شمولها لكثیر من العلوم الإنسانیة والأدبیة. فهذه النظریة تحكي عن الاضطراب والتشویش، عدم الوحدة وال چکیده کاملتعدُّ مابعدالحداثة من أهمّ القضایا التي أثارت البحث والجدل في عالم النقد الأدبي وهذا قد یكون بسبب ماهیتها التي تحكي عن التعقید والالتباس واللاانسجام والتفكك والتشظي في جانب شمولها لكثیر من العلوم الإنسانیة والأدبیة. فهذه النظریة تحكي عن الاضطراب والتشویش، عدم الوحدة واللاانسجام، اللاعقلانیة والتخیل ونسبية الحقیقة؛ فنواجه كثیرا من المنظّرین المعاصرین الذین تطرّقوا إلی مفهوم مابعدالحداثة من خلال نظریات شتی. فمن هذا المنطلق قد رمت هذه المقالة وعلی أساس المنهج الوصفي التحلیلي إلی استقصاء ملامح مابعدالحداثة في روایة "فرسان وكهنة" للكاتب السعودي "منذر القباني". فمن هذه الملامح یمكن الإشارة إلی التشتت الزمكاني (الزمان والمكان) في الروایة، وصیاغة الروایة علی أساس حبكة منفكة غیر متماسكة وأیضاً تداخل النص بالنصوص الأخری العلمیة والدینیة والتاریخیة التي تحكی عن عدم انسجام ووحدة النص وحضور شخصیات خیالیة جنباً إلی جنب الشخصیات الحقیقیة في الروایة وفي النهایة من أهم ما وصل الیه المقال في هذا الصدد یمکن الإشارة إلی: عدم التمایز بین عالم أو عوالم الخیال وبین عالم الواقع من وجهة بطل القصة أو القارئ، توظیف الروایة شخصیاتٍ خیالیةً بجانب شخصیات واقعیة تاریخیة، حضور شخصیات حقیقية في الروایة خرجوا من واقعهم الذي نعرف عنهم، التشتت الزمكاني (الزمان المكان) في الروایة؛ مع أن هذه الروایة لا تُعدُّ روایةً مابعدحداثیة بحتة، ولكن الغلبة فیها لصالح مابعدالحداثة مقابل السمات الحداثیة فیها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
163 - دراسة مناهج توظیف الأساطير في شعر فوزية أبي خالد
مسلم خزلی مینا پیرزادنیاتعتبر الأساطير الذاكرة التاريخية للبشرية، والتي تحتوي على العديد من المكونات الثقافية والاجتماعية والأيديولوجية لمختلف الدول. وبما أن الأساطير ترتبط ارتباطًا وثيقًا بالأدب، فهي أداة مناسبة لدی الشاعر يعطي باستخدامها لوناً رمزياً على قصيدته ونقل موضوعه إلى الجمهور بلغة م چکیده کاملتعتبر الأساطير الذاكرة التاريخية للبشرية، والتي تحتوي على العديد من المكونات الثقافية والاجتماعية والأيديولوجية لمختلف الدول. وبما أن الأساطير ترتبط ارتباطًا وثيقًا بالأدب، فهي أداة مناسبة لدی الشاعر يعطي باستخدامها لوناً رمزياً على قصيدته ونقل موضوعه إلى الجمهور بلغة مخفية وأدبية. فوزية أبوخالد من الشعراء المبتكرين في الأدب العربي، ولديها، بسبب دراساتها المكثفة في المصادر غير العربية، الكثير من المعلومات عن تاريخ وثقافة البلدان الأسطورية الأخرى، وبمهارتها وإبداعها تستخدم جميع الأنواع من الأساطير لخلق أسلوب أدبي متميز وجديد في شعرها. تحاول هذه الدراسة استقصاء أساليب استحضار الأساطير في شعر أبي خالد بالاعتماد على المنهج الوصفي التحليلي، وبتقديم معلومات إحصائية تبين مدى استخدام الأساطير في شعر هذه الشاعرة. بناءً على ما توصل إليه البحث، استخدمت أبوخالد ثلاثة طرق من أجل توظیف الأساطیر في شعرها: تكرار السرد، وتغيير السرد، وإعادة تکوین الأسطورة، ومن خلال الجمع بين التقليد والحداثة، فقد خطت خطوة کبیرة نحو التحديث وإبداع لغتها الشعرية المميزة وبهذا الأسلوب تعبر عن أفكارها حول قضايا العالم العربي ومكانة المرأة ومفاهيم مثل الحب والوطنية والحرية. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
164 - دراسة جمالیة التکرار فی دیوان "قَلیلکِ… لا کثیرهُنَّ" لیحیى السماوی
یحیی معروف نورالدین پروینتحقق ظاهرة التکرار فی النصّ الأدبی الجانبین المهمین: الجانب اللفظی والجانب المعنوی. یخلق التکرار فی الجانب اللفظی جواً موسیقیاً متناسقاً، کما یؤدّی فی الجانب المعنوی إلى توکید المعنى وإبرازه فى معرض الوضوح والبیان. إن التکرار عنصر من عناصر البلاغة اهتم به شعراء العرب ا چکیده کاملتحقق ظاهرة التکرار فی النصّ الأدبی الجانبین المهمین: الجانب اللفظی والجانب المعنوی. یخلق التکرار فی الجانب اللفظی جواً موسیقیاً متناسقاً، کما یؤدّی فی الجانب المعنوی إلى توکید المعنى وإبرازه فى معرض الوضوح والبیان. إن التکرار عنصر من عناصر البلاغة اهتم به شعراء العرب المعاصرون اهتماماً بالغاً، ومن بینهم الشاعر العراقی یحیى السماوی الذی نشر دیواناً بعنوان "قلیلکِ... لا کثیرهُنّ" و فیه ما یتعلق بزوجته الفاضلة وهموم وطنه الأصلی الذی ظل ومایزال مصدراً لآهاته ونفثاته وآلامه وذکریاته. وتهدف هذه المقالة باعتماد المنهج الوصفی- التحلیلی إلى تحلیل التکرار وأنماطه فی دیوان یحیى السماوی، ویتمثل هذا التکرار فی تکرار الکلمة المفردة، المقابلات والضمائر، تکرار العبارات، تکرار الجملة المستقلة، تکرار عنوان القصائد، تکرار الأسالیب المتنوعة، تکرار الترکیب الاستفهامی والندائی و... . ومن النتائج التی توصلنا إلیها أنّ الدیوان یعکس هموم الشاعر و آلامه الصادقة فی فراق العراق من خلال جمالیة التکرار الذی شکّل لُحمة الدیوان. فثمّة تناغم واضح بین أسلوب التکرار ومحتواه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
165 - صورة أمریکا فی شعر أحمد مطر؛ دراسة صورولوجیة
خلیل پروینی سید حسین حسینیفی عصر العلاقات والعولمة، تسعی الدول والحکومات، لتقدیم صورة إیجابیة جذّابة عنها للآخرین بغیة تحقیق مآربها السیاسیة والاقتصادیة والثقافیة و...، فتصبّ جلّ اهتمامها علی تجمیل صورتها وإبرازها بشکل مبهر وجذاب. وهذه تعتبر إحدی الوسائل السیاسیة التی تستخدمها الدول الاستعماریة چکیده کاملفی عصر العلاقات والعولمة، تسعی الدول والحکومات، لتقدیم صورة إیجابیة جذّابة عنها للآخرین بغیة تحقیق مآربها السیاسیة والاقتصادیة والثقافیة و...، فتصبّ جلّ اهتمامها علی تجمیل صورتها وإبرازها بشکل مبهر وجذاب. وهذه تعتبر إحدی الوسائل السیاسیة التی تستخدمها الدول الاستعماریة ومنها الدولة الأمریکیة التی تحاول استخدام کلّ الإمکانیات فی سبیل توسیع سیطرتها العالمیة خاصة عبر الغزو الثقافی للدول النامیة، ویقوم سائر الدول بمجابهة هذه الفعالیات وردود فعل إزاءها. قد تسرّبت هذه القضیة السیاسیة إلی الأدب نتیجة تأثره بالمجتمع وتأثیره فیه وتأدیة وظیفته الإجتماعیة. انطلاقاً من هذا، یقوم هذا البحث بدراسة صورة أمریکا علی ضوء مبادئ الصورولوجیا التی تعنی دراسة صورة الأنا أو الآخر فی شعر "أحمد مطر" الذی عانی مدة غیر قلیلة الاحتلال الأمریکی لبلده وشاهد ما حلّ به من الأزمات إثر الاعتداء علیه وعلی مستوی أکبر فی منطقة الشرق الأوسط. فالنتائج تدلّ علی أن الشاعر یفرق بین الحکومة الأمریکیة وشعبها، فیرسم صورة مشوهة للحکومة الأمریکیة معلّلا أسبابها: بالتعامل الاستعماری واحتلال البلاد، وتحقیر الشعوب، ونهب ثرواتها، ودعم الصهیونیة، والغزو الثقافی، وفرض الحکام العملاء علیهم، والمؤامرة والغدر والخیانة، والتدخل فی شؤون البلاد وما شابهها من الجرائم، بینما نراه فی نظرته إلی الشعب الأمریکی مذبذباً بین السلبیة المحقّرة والإیجابیة المعظّمة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
166 - مفهوم الشعر عند الرافعی والعقاد (دراسة تحلیلیة)
حامد صدقی حامد فشیقد تثیر دراسة الآراء النقدیة لاستکناه الشعر کثیراً من الخلافات المعیاریة وتشعّباً فی الحدیث عنه، فلکلّ زمن بل لکلّ شاعر وناقد تعریفه لمفهوم الشعر، کما أنّ الشعر، شئنا أم أبینا، فن روحی فی جوهره، له ما یربطه وثیقاً بالذات الإنسانیة، ولکلّ أدیب ذاتیته، وإذا کان کذلک فالشع چکیده کاملقد تثیر دراسة الآراء النقدیة لاستکناه الشعر کثیراً من الخلافات المعیاریة وتشعّباً فی الحدیث عنه، فلکلّ زمن بل لکلّ شاعر وناقد تعریفه لمفهوم الشعر، کما أنّ الشعر، شئنا أم أبینا، فن روحی فی جوهره، له ما یربطه وثیقاً بالذات الإنسانیة، ولکلّ أدیب ذاتیته، وإذا کان کذلک فالشعر متعدّد الجوانب؛ لأنّ الذات لیست ظاهرة أحادیة البعد، الأمر الذی یجعل من الصعب تعریف الشعر تعریفاً معیاریاً؛ لذا فإنّ عدداً لا بأس به من الأدباء المعاصرین قد حاول التأمّل فی تجربته الشعریة. یسعی هذا البحث إلی الکشف عن مفهوم الشعر لدی اثنین من کبار الشعراء والناقدین العرب فی العصر الحدیث، والمعالجة الفنیة لمعرکة نقدیة عنیفة خاض فیها الأدیبان، وسعی من خلالها کلّ منهما النیل من الآخر، فدرسنا آثارهما الشعریة والنثریة واستخرجنا تنظیراتهما وتعلیقاتهما النقدیة من خلال دراسة موضوعیة - تحلیلیة ونقدیة، محاولین أن نعطی القارئ تصوّراً عامّاً لمفهوم الشعر فی أبعاده الروحیة والفنیة قدر المستطاع، مرکّزین علی آراء العقّاد والرافعی فی هذا المجال. تری المقالة أنّ الشعر عند الأدیبین مزیج من الموهبة الفطریة الإلهیة، والعاطفة المرهفة، والفکرة الصائبة، والکلام الموسیقی الموزون؛ فکلاهما یتراوحان بین الکلاسیکیة والرومانسیة، وعلی هذا فالمعرکة النقدیة بینهما لا تعود إلی خلاف جوهری فی التنظیر الأدبی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
167 - نقد آراء النُقّاد المعاصرین فی أبی نواس وخمریاته
سیدمحمد حسینی یوسف هادیپور نهزمیلأبی نواس شخصیة فذّة أثارت جدلاً حاداً بین النقّاد من القدامى والمعاصرین والتّی ما تزال تُثیر حوله الکثیرَ من الجدل؛ فلایمکن التعرف علی حقیقة شخصیّته وشخصیّته الحقیقیّة إلا بعد إعادة القراءة فی أغلب ما قیل حوله؛ وللوصول إلی هذا الغرض نحن بحاجة إلى نوع خاص من الحزم والحذ چکیده کامللأبی نواس شخصیة فذّة أثارت جدلاً حاداً بین النقّاد من القدامى والمعاصرین والتّی ما تزال تُثیر حوله الکثیرَ من الجدل؛ فلایمکن التعرف علی حقیقة شخصیّته وشخصیّته الحقیقیّة إلا بعد إعادة القراءة فی أغلب ما قیل حوله؛ وللوصول إلی هذا الغرض نحن بحاجة إلى نوع خاص من الحزم والحذر فی قبول ما قیل عنه وما نُسِبَ إلیه، وکذلک بحاجة إلى تقویم جدید لنهج حیاته وطریقة تفکیره التی لاتُفهم من خلال ظاهر أشعاره، فی کثیر من الأحیان، ولاسیما أشعاره الخمریة. المقال الذی بین أیدیکم قد تناول آراء النقاد القدامی بصورة عابرة وقام بمعالجة آراء النقاد المعاصرین بشیئ من التفصیل لتبیین مقدار إفراطهم علیه بسبب التحالیل النفسیة التی لا أثر لها فی تحالیل النقّاد القدامی ولا أساس لها من أصل. ولإنجاز هذه المهمّة تمّ الاستناد إلی بعض الأخبار والأشعار التی سببت أن تتزاید أخبار السوء حوله وحول أمّه وإلی بعض الأبیات والقصائد التی تشیر إلی الأجواء السائدة علی تلک الفترة والأبیات التی تدل علی بعض معتقداته من وجهة النظر السیاسیة والدینیة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
168 - نقد اللون الأحمر والأخضر ودراستهما فی أشعار نازک الملائکة
علی پیرانیشال زهرة ناعمی خدیجة هاشمیاللون یُعَدّ إحدی المکونات الأساسیة للصور الحسیة عند الشعراء القدماء والمعاصرین، ولجأ الشعراء إلی الاستعانة بالکلمات والرموز اللونیة فی صورهم الشعریة وتجسید المعنی وإبرازه؛ فالشعراء یرسمون بواسطة الألوان الأشیاء ویکسبونها إیحاءات جدیدة، ومن الشعراء المعاصرین هی نازک الم چکیده کاملاللون یُعَدّ إحدی المکونات الأساسیة للصور الحسیة عند الشعراء القدماء والمعاصرین، ولجأ الشعراء إلی الاستعانة بالکلمات والرموز اللونیة فی صورهم الشعریة وتجسید المعنی وإبرازه؛ فالشعراء یرسمون بواسطة الألوان الأشیاء ویکسبونها إیحاءات جدیدة، ومن الشعراء المعاصرین هی نازک الملائکة التی قد قامت بتوظیف الألوان فی أشعارها علی مستوی واسع للتعبیر عن المشاعر النفسیة وعواطفها، والألوان المختلفة تتجلی فی أشعار نازک الملائکة منها؛ اللون الأحمر والأخضر، ولأهمیة هذین اللونین وجمالیتهما فی أشعار نازک الملائکة، تناولت هذه المقالة دراسة اللون الأحمر والأخضر فی البناء الشعری عند نازک الملائکه بالمنهج الوصفی التحلیلی والإحصائی حینما حاولت أن تستشهد بنماذج شعریة دالة علی هذین اللونین من أشعارها. وفی تتّبع دلالات الألوان ودرجة تکرارها فی شعرها لاحظنا أنّها تنبثق من حالتها الشعوریة من الفرح والحزن ولاتُستخدم الألوان أحیاناً فی أشعارها کما هی فی الحیاة الواقعیة بل یمکن أن یقال إنّ الشاعرة تکاد أن تعقد بین الألوان عقد قران، بحیث یمکن استبدال لون بآخر، لأنّها ذات صبغة جمالیة ولها دلالات سیاسیة واجتماعیة، وکثرة اهتمام الشاعرة بالألوان وإعطاء المعانی المختلفة والدلالات الرمزیة والجمالیة لها، تدلّ علی نظرتها الذکیة إلی الکون والطبیعة وتأثرها بالأحداث والتطورات السیاسیة والاجتماعیة، والشاعرة فی کثیر من الأحیان تربط دلالة اللون الأحمر بالثورة وطلب التحرر من الاستعمار والحب والحیاء، والأخضر یأتی بعده ویرادف الحیاة وما تحمله من معانی التجدّد والأمل والنماء والخصوبة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
169 - آراء نقدیة للأدیب الإیرانی المعاصر محمد رضا شفیعی کدکنی (نظرته فی مراحل الشعر الفارسی المعاصر نموذجاً)
کمال باغجریتعنی المقالة الحاضرة بنظرة الشاعر والناقد الإیرانی، الدکتور محمد رضا شفیعی کدکنی، فی المراحل التی شهدتها الساحة الشعریة الفارسیة من بعد الثورة الدستوریة عام 1285ش/1906م حتى انتصار الثورة الإسلامیة عام 1357ش/1979م. یبدأ الناقد دراسته بمرحلة ما قبل الحرکة الدستوریة باعتبا چکیده کاملتعنی المقالة الحاضرة بنظرة الشاعر والناقد الإیرانی، الدکتور محمد رضا شفیعی کدکنی، فی المراحل التی شهدتها الساحة الشعریة الفارسیة من بعد الثورة الدستوریة عام 1285ش/1906م حتى انتصار الثورة الإسلامیة عام 1357ش/1979م. یبدأ الناقد دراسته بمرحلة ما قبل الحرکة الدستوریة باعتبارها نموذجاً ومعیاراً، ومن ثم یدرس المشهد الشعری من بعد الدستوریة مقسّماً إیاه إلى ثلاث مراحل منفصلة هی: مرحلة الحرکة الدستوریة، ومرحلة حکم رضا شاه البهلوی، وأخیراً مرحلة الشعر المعاصر الذی یقَسَّم بدوره إلى أربع مراحل أخری. یتناول الدکتور کدکنی فی کل مرحلة الوجوه الشعریة، والمضامین الرئیسة، والقضایا الفنیة، والمؤثرت الاجتماعیة والثقافیة و... إلخ. وفی نهایة کل مرحلة، یعطی الناقد للقارئ رسماً بیانیاً یشیر إلى کلٍ من الخلفیات الثقافیة، والقضایا الفنیة، وتوغل الشعر والأدب فی المجتمع، والعواطف الإنسانیة فی المرحلة ذاتها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
170 - التناص القرآنی فی الشعر العراقی المعاصر؛ دراسة ونقد
علی سلیمی عبدالصاحب طهماسبیلقد تطور الشعر العربی الحدیث وتزین بأنواع التّناصّ، منها الأسطوری والتاریخی والدّینیّ. إنّ کثرة استخدام هذه الظاهرة، وخاصّة ما یسمّی منه بالتناص القرآنی تقتضی دراسته دراسة نقدیة لإیضاح مواطن الجمال والقبح فیها ولتحدید إطار لها. للتناص القرآنی، نظراً لتعامل الشاعر مع الق چکیده کامللقد تطور الشعر العربی الحدیث وتزین بأنواع التّناصّ، منها الأسطوری والتاریخی والدّینیّ. إنّ کثرة استخدام هذه الظاهرة، وخاصّة ما یسمّی منه بالتناص القرآنی تقتضی دراسته دراسة نقدیة لإیضاح مواطن الجمال والقبح فیها ولتحدید إطار لها. للتناص القرآنی، نظراً لتعامل الشاعر مع القرآن والأخذ منه، أشکال مختلفة، منها: التناص الشکلی (الکامل، أوالجزئی)، الإشاری والامتصاصی، ولکل منها جوانب سلبیة وإیجابیة، فبعضه رائع وجمیل، لأنّه یزداد الشعر به روعة ورونقاً؛ وقسم منه ضعیف ورکیک، لأنّه لایتناسب وشأن القرآن السامی. والملاحظ أنّ التناص الشّکلیّ بنوعیه الکلی والجزئی أکثر تعریضا للنص القرآنی للتحریف والزلل وهو أشد حاجة إلی النّقاش والبحث، بینما أنّ الامتصاصیّ والإشاریّ منه أقل تعرضا للمزالق والأخطاء، وهو الذی یمنح الشعر فنیة وجمالا.هذه الدراسة تتناول نماذج من التناص القرآنی فی الشعر العراقی المعاصر برؤیة نقدیة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
171 - أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" لسعدی یوسف
هاشم محمّد هاشم مریم جلائیتُعدُّ تقنیة المکان وتوظیفها داخل النص الشعری من أهم جمالیات القصیدة الحدیثة وتحدیداً فی الأدب الذی ینشأ أثناء الحروب والحصار؛ وذلک لأهمیة العلاقة بین المکان والحرب حیث غالباً تنشب الحروب بغرض احتلال مکان وتقام أحداثها علی مکان ومن آثارها المشؤومة تدمیر أمکنة. وعلیه، قا چکیده کاملتُعدُّ تقنیة المکان وتوظیفها داخل النص الشعری من أهم جمالیات القصیدة الحدیثة وتحدیداً فی الأدب الذی ینشأ أثناء الحروب والحصار؛ وذلک لأهمیة العلاقة بین المکان والحرب حیث غالباً تنشب الحروب بغرض احتلال مکان وتقام أحداثها علی مکان ومن آثارها المشؤومة تدمیر أمکنة. وعلیه، قامت الدراسة الحالیة بالمنهج الوصفی ـ التحلیلی بتناول أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" للشاعر العراقی سعدی یوسف؛ إذ إن هذا الحصار أثر تأثیراً ملحوظاً علی الحیاة الیومیة للشعب اللبنانی ومن ثم انعکس هذا الحصار علی إنتاج العدید من الأدباء اللبنانیین وغیرهم، منهم الشاعر العراقی سعدی یوسف الذی دفعته الأحداث لتصویر الحیاة اللبنانیة المحاصرة بکل تفاصیلها. إذن، یرید البحث الحالی دراسة أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" للشاعر سعدی یوسف ومن أهم ما توصلنا إلیه هو أن الأمکنة المفتوحة (المدینة، والقریة، والحی) فی قصائد سعدی یوسف تم توظیفها لتدل علی إظهار الدمار المادی الذی لحق ببیروت جراء الحصار العسکری الإسرائیلی، أما للأمکنة المغلقة (البیت، والغرفة) فلها نسبة أعلی من التوظیف داخل نصوص الدیوان مقارنة بالأمکنة المفتوحة وهی تدلّ علی الحالة النفسیة المزریة لأهالی بیروت جراء الحصار والسبب یرجع إلی السمات الهندسیة والمعماریة التی تتصف بها هذه الأمکنة من حیث انغلاقها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
172 - الإیقاع الصوتی فی قصیدة "بلقیس" لنزار قبّانی
جمال طالبیتقوم القصیدة الحدیثة فی تشکیل بنیتها الموسیقیة على عنصرین أساسیین هما الإیقاع والوزن. والإیقاع الصوتی أداة لغویة للشعراء تترجم أحاسیسهم ومشاعرهم المتنوعة وتساعد علی تحقیق الغایة من التأثیر ونقل المشاعر والأحاسیس. نزار قبّانی الشاعر السوری احتفی بهذا النمط التعبیری فی شع چکیده کاملتقوم القصیدة الحدیثة فی تشکیل بنیتها الموسیقیة على عنصرین أساسیین هما الإیقاع والوزن. والإیقاع الصوتی أداة لغویة للشعراء تترجم أحاسیسهم ومشاعرهم المتنوعة وتساعد علی تحقیق الغایة من التأثیر ونقل المشاعر والأحاسیس. نزار قبّانی الشاعر السوری احتفی بهذا النمط التعبیری فی شعره خاصّة فی قصیدته الرثائیة المسمّاة بـ"بلقیس" الذی أنشدها تأبیناً لذکری زوجته التی قتلت فی حادث انفجار السفارة العراقیة فی بیروت حیث تبرز الإیقاعات الصوتیة فی هذه القصیدة بکثرة. فلذلک وقفنا بالمنهج الوصفی التحلیلی عند أهمّ ملامح تلک الظاهرة. وأهمّ نتیجة حصلت علیها الدراسة تتمثّل فیما یلی: حاول قبّانی أن یطوّر المستوى الصوتی فی تجربته الشعریة فی قصیدة بلقیس؛ فنجد فی قصیدته إیقاعا خاصا لم یقف عند الإطار الخارجی کالوزن، بل نجد ترکیزا قویّا للإیقاع الداخلی تتکثّف فیه القوافی، وتتناغم فیه الحروف فضلا عن تکرار الکلمات، واجتماع الألفاظ التی یشکل حضورها جرسا خاصا، ولا سیما إذا تحقّق فیها التوازی الصوتی بأنماطه المتنوعة. استطاع الشاعر ـ رغم طول قصیدته فی موضوع واحد وهو الرثاء ـ بتنوع القوافی وعناصرها الموسیقائیة أن یعطی إیقاعات صوتیة مریحة للقصیدة وأن یخرجها من رتابتها التی جاءت من بنیتها علی بحر أحادی التفعیلة. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
173 - دراسة القصة القرآنیة القصیرة جدا وعناصرها
جلال مرامی مینا عربیإن القصة القصیرة جداً (ق.ق.ج) قصة فی حجم قصیر جداً، یحکی حدثاً محدوداً جداً وفی الوقت نفسه تتضمّن مضامین عظیمة. نجد من خلال دراسة آی القرآن الکریم قصصاً فی أحجام مختلفة، یتراوح طولها بین سطور وصفحات، کما نجد بینها ما لا یتعدی حجمها عن بضعة أسطر قلیلة حیث یتیح لدراستها ع چکیده کاملإن القصة القصیرة جداً (ق.ق.ج) قصة فی حجم قصیر جداً، یحکی حدثاً محدوداً جداً وفی الوقت نفسه تتضمّن مضامین عظیمة. نجد من خلال دراسة آی القرآن الکریم قصصاً فی أحجام مختلفة، یتراوح طولها بین سطور وصفحات، کما نجد بینها ما لا یتعدی حجمها عن بضعة أسطر قلیلة حیث یتیح لدراستها علی ضوء معاییر القصة القصیرة جداً التی تتصف بقصر الحجم کمیزة أساسیة لها، وإذا أکدت الدراسات صحة اعتبار هذه النماذج القرآنیة القصیرة جداً فی إطار هذا الجنس الأدبی، فتُرفض الفکرة التی تری جنس القصة القصیرة جداً من إبداع الأدب الغربی المعاصر. تهتمّ هذه المقالة بدراسة هذا الجنس الأدبی فی القرآن الکریم من خلال تعریف "ق.ق.ج" وعناصرها، وطرح نماذج قصصیة قصیرة جداً من سور البقرة، والحجر، والنحل، ویس، علی النموذج الفنی لندرس مدی اتصال هذا الجنس الأدبی بجذور إسلامیة. تشیر الدراسة اتصاف هذه النماذج القصصیة القرآنیة بمیزات القصة الفنیة القصیرة جداً، ناهیک عن الصفات الثانویة التی تتمیز بها، وبذلک تؤکَّد فرضیة البحث، مما یؤید بدایات إسلامیة لجنس القصة القصیرة جداً. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
174 - موتیف النخلة والزیتونة فی شعر سمیح القاسم
کبری روشنفکر حامد پورحشمتیتحتلّ بعض الأفکار والأحداث مکانة مرموقة فی معیشة البشر ومثلما تتحوّلان إلی جزء من هواجسه الّتی تدفعه إلی المزید من الإلحاح والتکریر، حتّی انّها تظلّ له میسما ذاتیّا ملازما قدیصوّرها متعمّدا أو عفوالخاطر، ولکن تکرار هذه الصورة المعبّرة عن الهواجس علی التوالی یدلّ علی أنّ چکیده کاملتحتلّ بعض الأفکار والأحداث مکانة مرموقة فی معیشة البشر ومثلما تتحوّلان إلی جزء من هواجسه الّتی تدفعه إلی المزید من الإلحاح والتکریر، حتّی انّها تظلّ له میسما ذاتیّا ملازما قدیصوّرها متعمّدا أو عفوالخاطر، ولکن تکرار هذه الصورة المعبّرة عن الهواجس علی التوالی یدلّ علی أنّه ینهض بما لایُطّلع علی واقعه بحکم العادة؛ فقد یظهر هذا التکرار- بالرغم من أنّه ظاهرة نقدیّة لغویّة - موتیفا یعتبر عنصرا بنائیّا فی النص الشعریّ متجلّیا فی العلامات والدلالات اللتین یوظّف من خلالهما الشاعر الرموز والصور الشعریّة لیضفی علی شعره میسم الجمال والخلابیّة. إنّ الموتیف فی الشعر سمیح القاسم یحظی بأهمّیة بالغة ویمنح المتلقّی مفتاحا یفتح به الفکرة الکامنة فی نصّه وسواء أیکون اسما أو فعلا أو جملة، یتبدّل إلی نقطة مرکزیّة یحوم حولها شعره؛ ففی بعض الأحیان لینال رؤیة معیّنة یتمسّک بالتکرار الّذی یرافق الإلحاح علی هاجسته اللحظویّة مثل توظیفه موتیفی النخل والزیتون اللذین بلغ تکرارهما علی الترتیب 51 و69 مرّة فی أشعاره متناسبا مع الأهداف المقاومیّة الّتی یطالب بها المقتضی الشعریّ حیث یحمل الأول منهما رموزا للإستقامة، والنشاط، والحیاة الجدیدة ویوحی الثانی بالتجدّد، والعمران، وتراث الشاعر الدینیّ الّذی انعقد بأحاسیسه الوطنیّة. تحاول هذه الدراسة تسلیط الضوء علی توظیف موتیفی النخلة والزیتونة فی شعر سمیح القاسم مع الإشارة إلی المعطیات الإحصائیة من تکرارهما فی الأشعار، والإعتماد علی الطریقة الوصفیّة- التحلیلیّة الّتی تساعد علی تحلیل النصوص الأدبیّة وفکّ الرموز ودلالات فیها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
175 - دراسة دور الأمکنة فی الدیکور الشعری لمظفر النوّاب
محمد مهدی روشن چسلییعدُّ المکان عنصراً أساسیاً فی الدیکور الشعریّ عند الشاعر العراقی المعاصر "مظفرالنوّاب"، الذی عاش معظم أیام حیاته خارج وطنه، بسبب نضاله ضد الحکومة الدکتاتوریّة وإنشاد الشعر ضدّها، والدفاع عن المظلومین. وشعره مفعم بالأمکنة والمفردات التی تدلّ علیها. تتناول هذه الدراسة أب چکیده کاملیعدُّ المکان عنصراً أساسیاً فی الدیکور الشعریّ عند الشاعر العراقی المعاصر "مظفرالنوّاب"، الذی عاش معظم أیام حیاته خارج وطنه، بسبب نضاله ضد الحکومة الدکتاتوریّة وإنشاد الشعر ضدّها، والدفاع عن المظلومین. وشعره مفعم بالأمکنة والمفردات التی تدلّ علیها. تتناول هذه الدراسة أبعاد الأمکنة وأدوارها فی دیوان أشعاره، معتمدةً علی المنهج الوصفی- التحلیلیّ، والنتائج تدلّ علی أنّ الأمکنة فی شعره لیست مقتصرة على الأمکنة العراقیّة بل تشتمل أیضاً على أمکنة عربیّة، وغربیّة، وإیرانیة وقد تعدَّت الأمکنة عند النوّاب أبعادها الجغرافیة، فأضفى علیها النوّاب أبعاداً وأدواراً جدیدة، کالبعد النفسی، والوطنی، والاجتماعی السیاسی، والتاریخی، والدینی، والطبیعی، والجمالی، والرمزی. فیحمل المکان دوراً نفسیّاً حینما یشکو النوّاب من النفی وفقدان الوطن، ویتجلّی الدور الوطنیّ فی حنین الشاعر وعشقه للوطن والحلم بالعودة، ویتمثّل الدور الاجتماعی فی شؤون مثل: السلبیّات والإیجابیّات الاجتماعیّة، واللهجة الشعبیّة العراقیّة، والفئات العلمیّة الاجتماعیّة، والدور السیاسیّ فی: السجن السیاسیّ، والنفط، والسیاسیّین، والحکّام العرب، وقضیة فلسطین. ویصبح المکان مسرحاً للتاریخ والدین مع استحضار الأمکنة والشخصیّات التاریخیّة والدینیّة، ویتمثل دوره الطبیعی والجمالی من خلال اللوحات الطبیعیّة الاستهلالیّة لنصه الشعری، ویمکن ملاحظة الدور الرمزیّ والدور الأسطوری فی بناء الصورة المکانیة مثل الصحراء، والجبل، والقبر. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
176 - الواقعیة السحریة فی خماسیة مدن الملح لعبدالرحمن منیف
رضا ناظمیان یسرا شادمانإن الواقعیة السحریة تعنی فی أبسط تعاریفها الجمع والمزج بین الواقع والسحر والخیال أی اللاواقع والماوراء. فهی عملیة مزج وتداخل بین العالمین الواقعی واللاواقعی. وقد ظهر هذا الاتجاه فی روایات بعض الکتّاب العرب منهم عبدالرحمن منیف حیث وظّف هذا الاتجاه فی بعض روایاته منها خما چکیده کاملإن الواقعیة السحریة تعنی فی أبسط تعاریفها الجمع والمزج بین الواقع والسحر والخیال أی اللاواقع والماوراء. فهی عملیة مزج وتداخل بین العالمین الواقعی واللاواقعی. وقد ظهر هذا الاتجاه فی روایات بعض الکتّاب العرب منهم عبدالرحمن منیف حیث وظّف هذا الاتجاه فی بعض روایاته منها خماسیة "مدن الملح" التی یتناولها هذا المقال بالدرس والتحلیل، وذلک باستخدام المنهج الوصفی – التحلیلی. فمن عناصر الواقعیة السحریة وملامحها فی خماسیة "مدن الملح" یمکن الإشارة إلی السحر، والوهم والخیال، والأسطورة والرمز، والازدواجیة، وصمت الکاتب، وعدم انحیازه تجاه الأحداث الخارقة للطبیعة والعادة. وهی القضایا ذاتها التی ستخضع للبحث فی هذه المقالة وکذلک کیفیة استخدام هذه العناصر فی الروایة ودور هذا التیّار الروائی فی سرد أحداث الروایة "مدن الملح". ویمکن القول بأنّ الروائی عبدالرحمن منیف إلی جانب تصویر القضایا الواقعیة، استخدم العناصر السحریة والخیالیة فی خماسیة "مدن الملح" استخداماً ناجحاً بحیث أولاً لایفاجیء القاریء عندما یواجه الأحداث اللاواقعیة بل یقبلها ویصدّقها لأن المؤلف یقف موقف الانحیاد تجاه الأحداث الخارقة للعادة، فلا یفاجیء ولا یتعجب، کما لا یبادر إلی تبریر أو شرح ما یقع من دقائق غیر طبیعیة. وهذا الموقف من قبل المؤلف یساعد القاریء فی قبول القصة وأحداثها الخارقة للطبیعة. وثانیاً ینجح الکاتب من خلال استخدام هذا التیّار الروائی أن یعبّر عن خلجات نفسه وینظر إلی القضایا السیاسیة والاجتماعیة والاقتصادیة للمجتمعات العربیة نظرة نقدیة عن طریق استخدام تقنیات مختلفة کمزج عناصر الواقع والسحر والخیال وخرق الحدود بین العالم الواقعی واللاواقعی، وکذلک وصف الأحداث والشخصیات وصفاً دقیقاً جزئیاً. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
177 - إطلالة نقدیة علی نشأة المسرحیة التاریخیة فی إیران
ناصر قاسمیإن المسرح الحدیث قد غرست جذوره فی أواسط القرن التاسع عشر المیلادی بطرق مختلفة ولا سیما الترجمة، وقام الکتاب المسرحیون بتأثر من المسرحیات الفرنسیة ولا سیما مسرحیات مولییر. فکان المسرح فی البدایة تکوّن من المسرحیات الهزلیة التی کان أبطالها من القرویین السذج والشخصیات چکیده کاملإن المسرح الحدیث قد غرست جذوره فی أواسط القرن التاسع عشر المیلادی بطرق مختلفة ولا سیما الترجمة، وقام الکتاب المسرحیون بتأثر من المسرحیات الفرنسیة ولا سیما مسرحیات مولییر. فکان المسرح فی البدایة تکوّن من المسرحیات الهزلیة التی کان أبطالها من القرویین السذج والشخصیات القریبة من المجتمع الإیرانی. ثم تطور ونشأت المسرحیات التی رکزت على نماذج حیة من الحیاة والمجتمع. اتسم المسرح الإیرانی منذ نشأته بالنزعة التاریخیة، فقد لجأ الکاتب المسرحی الإیرانی منذ تعرّفه المسرح الغربی إلى التاریخ واستلهمه فی مسرحیاته لدوافع مختلفة، کالحنین إلى الماضی لما یحفل به من قصص مثیرة ونوادر طریفة وشخصیات بطولیة، والتغنی به، وتنویر الشعب وإثارته على الطغاة من الحکام والأجانب، وبغرض الإسقاطات التاریخیة وإعادة تقییم الأحداث من المنظور المعاصر، والدفع بالآخرین لاتخاذ موقف من الواقع عبر أمثولة الماضی والتاریخ. وتقوم هذه المقالة بتسلیط الضوء علی نشأة المسرحیة التاریخیة فی إیران، والأسباب التی أدّت إلی إقبال الکتاب المسرحیین علی هذا النوع الأدبی، وتبیین مسار تطورها عبر اجتیاز مراحلها المختلفة، وتقوم أیضاً بدراسة المسرحیات التی ترکها الکتاب المسرحیون آنذاک استمداداً من طریقة وصفیة تحلیلیة والنقد علیها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
178 - الملامح الرومانسیة فی شعر فدوی طوقان
ریحانة ملازادهالظروف الاجتماعیة، والسیاسیة، والفکریة فی العالم العربی بعد الثلث الأول من القرن العشرین کانت ظروفا مهیأة لقیام حرکة رومانسیة. فظلت هذه المدرسة مسیطرة علی الذوق العام فترة طویلة وتأثر الجیل العربی بالظروف الرومانسیة المحیطة متماثلا مبادئها التی تعرف علیها فی الآداب الغر چکیده کاملالظروف الاجتماعیة، والسیاسیة، والفکریة فی العالم العربی بعد الثلث الأول من القرن العشرین کانت ظروفا مهیأة لقیام حرکة رومانسیة. فظلت هذه المدرسة مسیطرة علی الذوق العام فترة طویلة وتأثر الجیل العربی بالظروف الرومانسیة المحیطة متماثلا مبادئها التی تعرف علیها فی الآداب الغربیة وفی المترجمات عن هذه الآداب. من أبناء هذا الجیل، الشاعرة الفلسطینیة المعاصرة فدوی طوقان التی أرست دعامات الشعر الفلسطینی بعد أخیها إبراهیم طوقان وتأثرت بالتیار الرومانسی فی مجموعاتها الشعریة الأولی، لکنها تخرّجت من عباءة الرومانسیة فی مجموعاتها الشعریة التی صدرت جمیعا بعد هزیمة 1967م. من هذا المنطلق یلقی هذا المقال الضوء علی دراسة شعر فدوی طوقان لیکشف عن أهم المضامین الرومانسیة فی مجموعاتها الشعریة الأولی معتمدا علی المنهج التحلیلی - الوصفی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
179 - جلوه های تمثیل در شعر احمد بروجردی
محتشم محمدی شهلا آموزگاربطور کلی تمثیل تعاریف گوناگونی دارد. آز آن جایی که استفاده از تمثیل، موجب زیبایی و اصالت بیشتر شعر می گردد، شاعرانی که نوآوری بیشتری در آفرینش تمثیل داشته باشند؛ آثار ماندگارتری را خلق می کنند. در این پژوهش برآنیم که انواع تمثیل را در اشعار احمد بروجردی مورد بررسی قرار چکیده کاملبطور کلی تمثیل تعاریف گوناگونی دارد. آز آن جایی که استفاده از تمثیل، موجب زیبایی و اصالت بیشتر شعر می گردد، شاعرانی که نوآوری بیشتری در آفرینش تمثیل داشته باشند؛ آثار ماندگارتری را خلق می کنند. در این پژوهش برآنیم که انواع تمثیل را در اشعار احمد بروجردی مورد بررسی قرار دهیم.برای واکاوی این ویژگی در شعر شاعر مورد نظر، با توجه به ساختار سروده های احمد بروجردی، نیاز به تبیین بیشتر احساس می شد که با کنکاش بیشتر این مراحل صورت پذیرفت. پیرامون شعر این شاعر تحقیقات اندکی صورت گرفته است و پرداختن به جلوه های گوناگون در شعر او می تواند ایدهای برای پژوهش های پیش روی پژوهشگران دیگر باشد. در این مقاله که با شیوه تحلیلی توصیفی با تکیه بر روش کتابخانه ای به انجام رسیده است، به این پرسش پاسخ داده شده که احمد بروجردی از چه شیوه های نوآوری در شعر خود استفاده کرده است؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
180 - واکاوی تمثیل در غزل معاصر ایران با تکیه بر فاضل نظری
اسماعیل عبدی مکوند شقایق ماهی زاده زهرا محسنی موسویتمثیل، علاوه بر شیوۀ بیان یکی از روش های تحلیل اثر ادبی است. فاضل نظری با به کارگیری تمثیل تلاش نموده است که غزلیات را از شعبده بازی ها که باعث دوری شعر از حقیقت شده، دور نگه دارد. در تمثیل های فاضل نظری روح دیانت و ایمان به صورتی لطیف جلوه گر است چنان چه این شاعر ارزش چکیده کاملتمثیل، علاوه بر شیوۀ بیان یکی از روش های تحلیل اثر ادبی است. فاضل نظری با به کارگیری تمثیل تلاش نموده است که غزلیات را از شعبده بازی ها که باعث دوری شعر از حقیقت شده، دور نگه دارد. در تمثیل های فاضل نظری روح دیانت و ایمان به صورتی لطیف جلوه گر است چنان چه این شاعر ارزش ها و مفاهیم بنیادینی را که از رهگذر انقلاب در عرصۀ فرهنگ و زندگی اجتماعی تبلور یافته است، در قالب و با زبان و بیانی متناسب با ذوق و قریحۀ شعر و ادب امروزی بیان داشته است. شیوۀ این مقاله بر اساس تحلیل محتوا و توصیف منطقی و عقلی با استفاده از متون مستند در زمینۀ نقد ادبی و به صورت کتاب خانه ای انجام شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
181 - بررسی زمینههای دلتنگی در شعر قیصر امینپور
مهدی شریفیاننوستالژی یک اصطلاح روان شناسی است که وارد ادبیات شده است و در فارسی به حسرت سروده یا دلتنگی ترجمه شده است. نوستالژی رفتاری است ناخودآگاه، که در شاعر یا نویسنده بروز کرده و متجلی میشود. ناخودآگاه جمعی (collectiveunconscious) در روان شناسی یونگ عبارت است از: تجربههای ا چکیده کاملنوستالژی یک اصطلاح روان شناسی است که وارد ادبیات شده است و در فارسی به حسرت سروده یا دلتنگی ترجمه شده است. نوستالژی رفتاری است ناخودآگاه، که در شاعر یا نویسنده بروز کرده و متجلی میشود. ناخودآگاه جمعی (collectiveunconscious) در روان شناسی یونگ عبارت است از: تجربههای اجداد ما در طی میلیونها سال که بسیاری از آنها ناگفته مانده است. و یا انعکاس رویدادهای جهان ما قبل تاریخ که گذشت هر قرن تنها مقدار بسیار کمی به آن میافزاید. این مقاله، پژوهشی است دربارة زمینههای دلتنگی در شعر قیصر امینپور که به عنوان یکی از رفتارهای ناخودآگاه فرد، در شعر قیصر امینپور بررسی شده است. در بخش خاطره فردی به غم غربت و دوری از وطن به عنوان حسرت برگذشته و در بخش نوستالژی اجتماعی، تحت عنوان شاعران و خاطره جمعی به دلتنگی شاعر برای آرمان شهر اسلامی با ذکر شواهدی پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
182 - بازتاب باورهای دینی در شعر شاعران دورهی پهلوی دوم*
عبد الرضا مدرس زاده زهره محبیکی از موضوعات و مباحثی که در شعر معاصر مورد توجه قرار می گیرد، بحث و بررسی در باب دیدگاه شاعران دوره ی پهلوی دوم به دین، باورهای دینی و اعتقادات آیینی و الهی است که این موضوع با توجه به ساختار فکری و ذهنی اهل هنر و نیز نوع نقش و جایگاه دین در این دورهی تاریخی، موضوعی چکیده کاملیکی از موضوعات و مباحثی که در شعر معاصر مورد توجه قرار می گیرد، بحث و بررسی در باب دیدگاه شاعران دوره ی پهلوی دوم به دین، باورهای دینی و اعتقادات آیینی و الهی است که این موضوع با توجه به ساختار فکری و ذهنی اهل هنر و نیز نوع نقش و جایگاه دین در این دورهی تاریخی، موضوعی شایان توجه است. سرودن شعر مذهبی ـ آیینی در ایران از سابقه ای طولانی برخوردار است. سابقه ای به قدمت اشعار کسایی مروزی که بسیاری وی را نخستین سراینده ی شعر دینی می دانند. سابقه ای به قدمت سرایش اوستا، نخستین سروده ی دینی ایرانیان. سیر سرودن اشعار دینی، سیری صعودی است و هرچه به دوران معاصر نزدیک می شویم، با وجود جو ضد مذهبی شاهان قاجار و شاهان پهلوی، اما باز هم جلوه ی اعتقادات مذهبی در شعر کاملاً نمایان است. در دوره ی پهلوی دوم، شاهد دو حرکت در شعر آیینی هستیم. ابتدا شعر کلاسیک دینی که ادامه ی همان اشعار دینی شعرای قدیم است، و دیگر ظهور شعر مذهبی در قالب شعر نو. در مقاله حاضر با دسته بندی مصداقهای باورها و رفتارهای دینی مانند جلوهی قرآن کریم، بازتاب احادیث و روایات، مناقب و مراثی و ...، شکل بازتاب یافتن آنها را در شعر شاعران پهلوی دوم نشان داده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
183 - نگاهی تحلیلی- تطبیقی به تمثیل از دیدگاه قندزی و بلاغتنویسان قبل و بعد وی
هاله اژدرنژاد احمد رضا یلمه ها مهرداد چتراییتمثیل از انواع ادبی است که کاربردی دیرینه دارد و بلاغت نویسان از گذشتههای دور تاکنون دربارۀ آن نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه کرده‎اند. یکی از این بلاغت نویسان محمود بن محمّد بن احمد قندزی، ادیب ایرانی قرن نهم هجری و نویسندۀ اثری به نام بلاغت است. از این رو در پژوهش چکیده کاملتمثیل از انواع ادبی است که کاربردی دیرینه دارد و بلاغت نویسان از گذشتههای دور تاکنون دربارۀ آن نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه کرده‎اند. یکی از این بلاغت نویسان محمود بن محمّد بن احمد قندزی، ادیب ایرانی قرن نهم هجری و نویسندۀ اثری به نام بلاغت است. از این رو در پژوهش حاضر سعی بر این است که تمثیل از نگاه قندزی و دیگر بلاغت نویسان معاصر و کلاسیک بررسی و مقایسه شود. برای رسیدن به این منظور پس از معرفی قندزی و اثر ایشان، تمثیل از نگاه قندزی بررسی و با آرای بلاغت‎نویسان قبل و بعد از او مقایسه شد و وجوه افتراق و اشتراک آن‎ها در جدولی مشخّص گردید. حاصل پژوهش حاضر که به‎ شیوۀ اسنادی-تحلیلی انجام گرفته، بیانگر این است که آرای قندزی به بلاغت نویسان گذشته نزدیکتر است و اساس نظریات قندزی و نویسندگان پس از او بر پایۀ عقاید گذشتگان است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
184 - خصوصیات مشترک زبانی و محتوایی شعر مولانا با شعر معاصر
سید جعفر حمیدیخصوصیات مشترک فراوانی را می توان میان شعر مولانا جلال الدین و شعر امروز ایران پیدا کرد که تا امروز برای منتقدان و شعرشناسان پنهان مانده و فرصتی برای بررسی آنها برای جامعه ادبی دست نداده است. یکی از این خصوصیات نهفته نو اندیشی و نوگفتاری شعر معاصر با پاره ای از اشعار شاع چکیده کاملخصوصیات مشترک فراوانی را می توان میان شعر مولانا جلال الدین و شعر امروز ایران پیدا کرد که تا امروز برای منتقدان و شعرشناسان پنهان مانده و فرصتی برای بررسی آنها برای جامعه ادبی دست نداده است. یکی از این خصوصیات نهفته نو اندیشی و نوگفتاری شعر معاصر با پاره ای از اشعار شاعران گذشته و به ویژه با شعر مولانا است. توجه به این مقوله نه تنها به شناخت بیشتر شعر کمک می کند بل که باعث ایجاد نشاط و تازگی روح خواننده نیز می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
185 - حکایات تمثیلی در اشعار اخوان ثالث، مبتنی بر نظریات تحلیل گفتمان
لیلا گلوی مصطفی سالاری بهروز رومیانییکی از قدیمیترین و در عین حال، مؤثرترین ابزارهای ادبی، بیان مطلب در قابل یک حکایت تمثیلی است. در این شیوه، شاعر تلاش میکند تا معنای باطنی را که در تصور آورده و در واقع مشبه یک ساختار تشبیهی است، با ظاهری داستانی بیان کند که در جایگاه مشبهُبه آن ساختار قرار دارد. در چکیده کاملیکی از قدیمیترین و در عین حال، مؤثرترین ابزارهای ادبی، بیان مطلب در قابل یک حکایت تمثیلی است. در این شیوه، شاعر تلاش میکند تا معنای باطنی را که در تصور آورده و در واقع مشبه یک ساختار تشبیهی است، با ظاهری داستانی بیان کند که در جایگاه مشبهُبه آن ساختار قرار دارد. در پژوهش حاضر که از نوع بنیادی است و دادههای آن از طریق مطالعات کتابخانهای به دست آمده و این دادهها با روش تحلیل و توصیف، مبتنی بر نظریات تحلیل گفتمان و خصوصاً تحلیل گفتمان انتقادی بررسی شدهاند، به دلایل و چگونگی بهرهگیری مهدی اخوان ثالث، شاعر معاصر فارسیزبان، از این شیوۀ بیانی پرداخته شده است. اخوان که محتوای بسیاری از اشعار او را مسائل اجتماعی روزگار خویش تشکیل میدهد، به دلایل مختلف، از جمله: افزونی تأثیرگذاری بر مخاطب و نیز رعایت احتیاط سیاسی-اجتماعی از حکایت تمثیلی استفاده کرده است. در بسیاری از اشعار او که مبتنی بر حکایت تمثیلی است، مشبهٌبه ساختار گستردۀ تشبیهی، مسائلی همچون فقر، تنهایی، شرف، بیعدالتی و ارزشمندی فرهنگ ایرانی است، حال آنکه مشبه آن را حکایتهایی با موضوعات، وضعیت و شخصیتهای مختلف شکل میدهند. دستیابی نظاممند و هدفدار به مشبهُبه از طریق مشبه، با استفاده از روش سه مرحلهای فرکلاف کاملاً میسر است و میتوان آن را به عنوان راهی برای تأویل صحیح حکایتهای تمثیلی پیشنهاد کرد، مشروط به آنکه مانند اشعار زمستان، میراث و مرد و مرکب اخوان، متن به عنوان یک کل یکپارچه از چنین تأویلی حمایت کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
186 - بررسی و نقد تمثیلهای حماسی و اسطورهای در شعر محمد بیابانی
سیده فاطمه مهدوی مرتضوی سیّد احمد حسینی کازرونی عبداله رضاییمحمد بیابانی یکی از شاعران نوپرداز معاصر به مقولة تمثیل نگاهی ویژه دارد و در اشعار خود کوشیده است تا با استفاده از عناصر بیانی به ویژه تمثیل برحسن تأثیر و زیبایی کلام خود بیفزاید. از این رو، در این پژوهش که به شیوة توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته، تمثیلهای حماسی و اسطوره چکیده کاملمحمد بیابانی یکی از شاعران نوپرداز معاصر به مقولة تمثیل نگاهی ویژه دارد و در اشعار خود کوشیده است تا با استفاده از عناصر بیانی به ویژه تمثیل برحسن تأثیر و زیبایی کلام خود بیفزاید. از این رو، در این پژوهش که به شیوة توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته، تمثیلهای حماسی و اسطورهای به کاررفته در سرودههای بیابانی و اهداف و شیوههای کاربرد آنها در این سرودهها بررسی و توصیف شده است. هدف از این پژوهش آن است که دانسته شود شاعر این تمثیلهای حماسی و اسطورهای را چگونه و با چه هدفهایی در سرودههای خویش به کار گرفته و این اشارهها و تناسبهای ذهنی چه تأثیری در پرورش معانی و مفاهیم مورد نظر شاعر داشته است. بدین منظور، این مفاهیم اسطورهای و اشارههای داستانی را در سه بخش تمثیلهای حماسی و اسطورهای ایرانی، اشارات و تلمیحات اسلامی، دسته بندی و بررسی نمودهایم که در این میان، تمثیلهای حماسی و اسطورههای ایرانی سهم بسیار چشمگیری در سرودههای شاعر داشته است. این تمثیلهای حماسی و اساطیری با اهداف گوناگون در شعر بیابانی به کار رفته است؛ شاعر برای پرورش معانی و مفاهیم مورد نظر خود و اغلب برای بیان مفاهیم و مسائل سیاسی و اجتماعی روزگار خویش از آنها بهره گرفته است. بهره گیری از این تمثیلهای حماسی و اسطورهای، زبان و بیان شعری او را نیز تشخّص و ویژگی بخشیده و بر قدرت تأثیر و القای آن افزوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
187 - هویت بومی و منطقهای اشعار منوچهر آتشی در محمل تمثیل
مرضیه غزنوی عباسعلی وفایی ملک محمد فرخزاددر دورهای که جهانوطنی بهشدت تبلیغ میشود، پاسداشت عناصر هویتبخش بومی و قومی، امری اجتنابناپذیر و شایسته مینماید که بار این مهم را بسیاری از هنرمندان، شاعران و نویسندگان کشورها بر دوش میکشند. این پژوهش برآن است تا نشان دهد که منوچهر آتشی شاعر بلندآوازۀ جنوب در فضا چکیده کاملدر دورهای که جهانوطنی بهشدت تبلیغ میشود، پاسداشت عناصر هویتبخش بومی و قومی، امری اجتنابناپذیر و شایسته مینماید که بار این مهم را بسیاری از هنرمندان، شاعران و نویسندگان کشورها بر دوش میکشند. این پژوهش برآن است تا نشان دهد که منوچهر آتشی شاعر بلندآوازۀ جنوب در فضای سرشار از تبلیغات بنیانبرافکن که از همه سو افکار را تسخیر کرده است، چگونه توانسته هویت بومی و منطقهای خود را در فضای بیکرانۀ شعر ماندگار سازد. بررسیها نشان میدهد که آتشی برای نگهداشت عناصر هویتبخش بومی و منطقهای خود، از بستر تمثیل سود جسته و با نقل روایت و ذکر خاطرات از گذشتهای بس دور تا زمان حاضر، هویت بومی را در شعرش خوانا و تأثیرگذار کرده است. سپس با تلفیق بین لغات، اصطلاحات، ضربالمثلها و واژگان بومی منطقه خود با زبان رسمی فارسی، به این توانایی دست یافته تا هویت بومی و اقلیم و در نهایت اشعار خود را ماندگار سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
188 - جایگاهتمثیل درخلق خلافهنجارهای غزلگفتاری فروغفرخزاد
ماندانا کمرخانی میرجلالالدین کزازیکاربرد پربسامد زبانگفتاری در آثارگروهی ازشاعران معاصر، جریانی در شعر امروز بهوجود آورد، که به جریان شعرگفتاری شهرت یافت. اندیشههای نازک غنایی که فردی و تجربی هستند؛ کشف چشماندازهای عاشقانه در جامۀ زبان گفتار و درهم شکستن قواعد معهود غزل اعم از وزن، قافیه، چکیده کاملکاربرد پربسامد زبانگفتاری در آثارگروهی ازشاعران معاصر، جریانی در شعر امروز بهوجود آورد، که به جریان شعرگفتاری شهرت یافت. اندیشههای نازک غنایی که فردی و تجربی هستند؛ کشف چشماندازهای عاشقانه در جامۀ زبان گفتار و درهم شکستن قواعد معهود غزل اعم از وزن، قافیه، شمار ابیات و جایگزینی نوع گفتاری آنها جریان غزلگفتار را شکلداد. فرخزاد و سپس سیدعلی صالحی بنیانگذاران رسمی غزلگفتار هستند. فرخزاد با توسیع دایره زبان، عواطف، آلام و آمال شخصیخویش را بیپرده و با کمترین قراین و وسایط زبانی و پیشروی فرهنگی با مخاطب در میان گذاشته است. همین عامل از او شاعری سنتشکن و جریانساز ساخته است. فرخزاد با بهرهگیری از زبان گفتار و تکیه بر روش اعتراض، انتقاد و بیان احساسات عصیانگرانه در راستای تجربیات عاطفی خویش، با نگاهی جامع به کل مضامین عاشقانه، به موضوع عشق، نگرشی حسی ومادی را عرضه میکند. وی در عرضۀ این نگرش، قراردادهای اخلاقی وهنجارهای زنانگی را قربانیکرده است و در اینابعاد، نگرش مطلوبی نسبت به شعراو دراذهان نیست. چراکه فروغ در بیان امورزنانگی، وسایط زبانی و ابزارهای مجازیو سمبلیک را درجایگاه ذهنی به کار نگرفته و غالباً به انتخابهایی با وسایط اندک و استعاره و مجازهای قراردادی پرداخته است. اینجستار ضمن تعریف: شعرگفتار، غزلگفتاری فرخزاد، به بیان مولفههای مغایر با قراردادهای زنانگی و تاثیرحذف زبان سمبلیک در شکلدادن الگوهای خلاف هنجار زنانگی پرداخته شده است. علاوه بر آن مصادیق زبان نمادین در شعر فرخزاد بررسی میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
189 - نقد اصالت زن در شعر پروین اعتصامی
قاسم صحرائی محمد خسروی شکیبپروین اعتصامی، از معدود شاعران مشهور زن در ادبیات فارسی است. وی با تأثیرپذیری از فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، به نقد جایگاه زن در جامعه ی عصر خود و پیش از آن برخاسته و با مخاطب قرار دادن زنان، آنان را نسبت به قابلیت ها، شایستگی ها و ارزش هایشان آگاه کرده است. پروین، در اشعار چکیده کاملپروین اعتصامی، از معدود شاعران مشهور زن در ادبیات فارسی است. وی با تأثیرپذیری از فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، به نقد جایگاه زن در جامعه ی عصر خود و پیش از آن برخاسته و با مخاطب قرار دادن زنان، آنان را نسبت به قابلیت ها، شایستگی ها و ارزش هایشان آگاه کرده است. پروین، در اشعار خود با یادآوری محدودیت ها و دوران سخت و ناهمواری را که زن در جامعه ی ایرانی پشت سر گذاشته است، کوشیده تا سیمای واقعی زن را به جامعه ی خود نشان دهد. او آشکارا بیان داشت که زن، رکن خانه ی هستی و هموار کننده ی راه زندگی است. پروین، عقیده داشت برتری انسان، چه زن و چه مرد، در داشتن دانش، هنر، گوهر تعلیم و تربیت، فضل، عرفان، قناعت، پرهیزگاری و پاکی است؛ همچنان که نقصان انسان، چه زن و چه مرد، در پشت کردن به آن فضایل، خودپرستی، سستی، تلاش نکردن برای کسب دانش و گرفتار ظاهر شدن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
190 - بررسی اشعار تعلیمی و غنایی در آثار شاعران معاصر تاجیکستان
غلام عباس نفیسیتاجیکستان، پارهای از تن خراسان بزرگ است، همان خراسانی که روزگاری زادگاه بزرگان علم و ادب ایران زمین بوده است، بزرگانی چون رودکی، ناصرخسرو، مولوی، و... اکنون مدت هاست که از اصل خود جدا افتاده است. با وجود همهی سختی هایی که در قرون معاصر تحمل کرده است، هنوز در شعر مردم چکیده کاملتاجیکستان، پارهای از تن خراسان بزرگ است، همان خراسانی که روزگاری زادگاه بزرگان علم و ادب ایران زمین بوده است، بزرگانی چون رودکی، ناصرخسرو، مولوی، و... اکنون مدت هاست که از اصل خود جدا افتاده است. با وجود همهی سختی هایی که در قرون معاصر تحمل کرده است، هنوز در شعر مردم این سامان، آثار تعلیم به سبک شاعران گذشته وجود دارد، همچنین آثار غنایی بیشماری نیز زینت بخش کتاب خانههای این دیار است. در این مقاله سعی شده است تا تعلیم و تربیت در شعر معاصر این سرزمین مورد بررسی قرار گیرد و میزان رشد و بالندگی شعر معاصر تاجیکی با مروری بر شعر شاعران مطرح این سرزمین مورد توجه واقع شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
191 - جستاری در شگرد تمثیل و انواع آن در سروده های شفیعی کدکنی
سیده فاطمه مهدوی مرتضویتمثیل که یکی از روش های بیان غیر مستقیم معانی و اندیشه های شاعر است که کلام را هنری و سخن را مؤثرتر میکند. با توجّه به اهمیّت این موضوع، اهل بلاغت در کتاب های بلاغی و بیانی در تعریف و تفسیر آن آرا و اظهار نظرهای مختلفی ارائه کرده اند. نماد و تمثیل هر چند در ادبیّات کلا چکیده کاملتمثیل که یکی از روش های بیان غیر مستقیم معانی و اندیشه های شاعر است که کلام را هنری و سخن را مؤثرتر میکند. با توجّه به اهمیّت این موضوع، اهل بلاغت در کتاب های بلاغی و بیانی در تعریف و تفسیر آن آرا و اظهار نظرهای مختلفی ارائه کرده اند. نماد و تمثیل هر چند در ادبیّات کلاسیک فارسی به ویژه ادب عرفانی رایج بوده است؛ امّا شاعران نوپرداز معاصر، توجّه بیشتر و جدّیتری به آن داشتهاند بهگونهای که جریان سمبولیسم، غنیترین شاخۀ شعر معاصر شناخته میشود. شفیعیکدکنی از جمله شاعران معاصر است که با رویکرد اجتماعی و انسانی، تمثیل های فراوانی را در شعرهایش به کار برده است. هدف نگارنده در این پژوهش آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه ای به بررسی میزان استفادۀ م. سرشک از انواع تمثیل در دو مجموعه شعر آیینهای برای صداها و هزارۀ دوم آهوی کوهی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که ساختار تمثیلات شفیعی کدکنی چگونه است؟ از بررسی اشعار شفیعی این نتایج حاصل میگردد که شفیعی با استفاده از روایت توصیفی در ساختار تمثیلاتش و با به کارگیری از تصاویر کوتاه و منسجّم به جای انتخاب تصاویر بلند و بریده بریده در پی سبک شخصی برآمده و بیشتر به تمثیل رمزی گرایش داشته است و از بین تمثیل های به کار رفته در شعرش، مظاهر طبیعت و روایت توصیفی، بیشترین بسامد را داراست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
192 - نگاهی به منظومۀ تعلیمی- غنایی «حسن ارابهکش» از میرزا تورسونزاده، شاعر تاجیک
مرجان علی اکبرزادهبا توجه به اینکه شناخت و بررسی ادبیات فارسی در بیرون از مرزهای کشورمان، به منظور پاسداشت و اشاعۀ آن، امری ضروری به نظر میرسد، در مقالۀ حاضر، منظومۀ تعلیمی-غنایی حسن ارابهکش از شاعر بنام معاصر تاجیک، میرزا تورسونزاده (1911م-1977م)، مورد ارزیابی قرار گرفته است. از آن چکیده کاملبا توجه به اینکه شناخت و بررسی ادبیات فارسی در بیرون از مرزهای کشورمان، به منظور پاسداشت و اشاعۀ آن، امری ضروری به نظر میرسد، در مقالۀ حاضر، منظومۀ تعلیمی-غنایی حسن ارابهکش از شاعر بنام معاصر تاجیک، میرزا تورسونزاده (1911م-1977م)، مورد ارزیابی قرار گرفته است. از آنجا که شاعر مذکور یکی از نمایندگان مکتب ادبی رئالیسم سوسیالیستی تاجیکستان است، شعر او اغلبِ ویژگیهای این مکتب را دارا است که در متن مقاله، ضمن بررسی شواهدی از داستان مورد نظر، این خصایص، کاویده شده است. از جمله مهمترین موارد، تقابل سنت و مدرنیته در داستان مذکور است. بهگونه ای که شاعر سوسیالیست سعی دارد بر اساس افکار حزبی آن روزگار تاجیکستان علاوه بر القای تفکرات حزبی به مخاطبان، از سنتهای اجتماعی و فرهنگی، فاصله گرفته به تفکرات مدرن و البته سوسیالیستی روی آورد. داستان، منظومهای تعلیمی- غنایی است، زیرا شاعر علاوه بر پندهای غیرمستقیم، دعوت به مدرنیزه شدن و البته اشاعۀ سوسیالیسم، به روایت عشق حسن و صدف نیز پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
193 - بررسی شکواییات در ادبیات منظوم معاصر (1350-1300)
لیلا خیاطانیکی از موضوعات و مضامینی که از آغاز حیات شعر فارسی تاکنون، محتوای بخشی از سروده های هر شاعر را به خود اختصاص داده، شکواییه است. شکواییات بر اشعاری اطلاق می شود که شاعر در قبال ناملایمات و محرومیت های وارده می سراید و از رنج و اندوه و ناکامی خود سخن می گوید. به نظر می رس چکیده کاملیکی از موضوعات و مضامینی که از آغاز حیات شعر فارسی تاکنون، محتوای بخشی از سروده های هر شاعر را به خود اختصاص داده، شکواییه است. شکواییات بر اشعاری اطلاق می شود که شاعر در قبال ناملایمات و محرومیت های وارده می سراید و از رنج و اندوه و ناکامی خود سخن می گوید. به نظر می رسد رسالت این مضمون که از فروع ادب غنایی به شمار می رود، فقط ادای ذهنیات و انتقال احساسات شخصی شاعر باشد، در حالی که کاوش در متن شکواییات، آگاهی های شخصی، اجتماعی و سیاسی فراوانی در پی دارد. بدین ترتیب با بررسی کلی شکواییات در دو بافت مختلف شعر معاصر (1350-1300)- به جهت رویکرد واقع گرایانه ای که در فضای این نوع اشعار جاری است- هر چند مایه ی درک بهتر و عمیق تر آن آثار فراهم می شود، امّا شاید نتوان این موضوع را از موضوعات مهم شعر معاصر به شمار آورد. در این میان وقوف برمعانی، تنوع و طبقه بندی و در نهایت شناخت ابعاد و انواع مختلف شکواییات در آثار نخستین شاعران معاصر از نظر نگارنده دور نمانده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
194 - تمثیل عرفانی در شعر فولکلور معاصر، بر محور «به علی گفت مادرش روزی»، اثر فروغ فرخزاد
لیلا گلوی احمد رضا کیخا فرزانه مصطفی سالاریاز دیرباز، به دلایل مختلف، شاعران ترجیح دادهاند که مطلب، و بویژه مسألۀ عرفانی مورد نظر خویش را به صورت غیر مستقیم و گاه رمزی بیان کنند. یکی از روشهای بیان غیرمستقیم این گونه مطالب، استفاده از حکایتهای تمثیلی است. در چنین اشعاری که معمولاً حاوی روایت هستند، کشف معنا چکیده کاملاز دیرباز، به دلایل مختلف، شاعران ترجیح دادهاند که مطلب، و بویژه مسألۀ عرفانی مورد نظر خویش را به صورت غیر مستقیم و گاه رمزی بیان کنند. یکی از روشهای بیان غیرمستقیم این گونه مطالب، استفاده از حکایتهای تمثیلی است. در چنین اشعاری که معمولاً حاوی روایت هستند، کشف معنای باطنی شعر در گرو رمزگشایی از داستان است. در گذشتۀ ادب فارسی حکایتهای حاوی تمثیل عرفانی به وفور ملاحظه میشود. با وجود این، در شعر معاصر نیز گاهی میتوان چنین آثاری را یافت. همچنین، تمثیلهای عرفانی قدیم با زبان رسمی و فاخر بیان شدهاند، حال آنکه نمونهای از این گونه حکایات، شعر فروغ فرخزاد، روزی به علی گفت به مادرش است که دارای ویژگیهای فولکلور است. در این تحقیق خوانشی عرفانی از شعر مذکور ارائه و تلاش شده است تا اثر مزبور بر مبنای چنین نگرشی رمزگشایی شود. بر مبنای یافتههای پژوهش حاضر معلوم شد که به رغم خوانش رایج اجتماعی از شعر مورد نظر و نیز، افشای نیت مؤلف توسط خود او، مبنی بر طرح مسائل اجتماعی در این اثر، میتوان مبتنی بر نظریات هرمنوتیک، خوانشی عرفانی از حکایت تمثیلی شعر مزبور به دست داد که با مؤلفههای ساختاری و محتوایی اثر سازگار باشد. اندیشهها و مفاهیمی همچون بی ارزشی دنیا، اهمیت طلب، شجاعت و عشق عرفانی از جمله مسائلی است که از طریق تأویل خاص در این شعر ملاحظه میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
195 - از روسیهپرستی تا روسیهگریزی در شعر معاصر تاجیکستان* (با تکیه بر درون مایههای تعلیمی و غنایی)
مرجان علی اکبرزادهمیدانیم سیطرة هفتاد سالهی روسیه بر تاجیکستان، ادبیات شوروی سابق - تاجیک را رقمزده است، که به آن ادبیات رئالیسم سوسیالیستی گویند. ادبیات معاصر آن دیار از محدودة انقلاب اکتبر 1917م در روسیه قابل بررسی است (البته این انقلاب در تاجیکستان با انقلاب خلقی بخارا در 1920م شکل چکیده کاملمیدانیم سیطرة هفتاد سالهی روسیه بر تاجیکستان، ادبیات شوروی سابق - تاجیک را رقمزده است، که به آن ادبیات رئالیسم سوسیالیستی گویند. ادبیات معاصر آن دیار از محدودة انقلاب اکتبر 1917م در روسیه قابل بررسی است (البته این انقلاب در تاجیکستان با انقلاب خلقی بخارا در 1920م شکل گرفته). در مقالة حاضر، یکی از درونمایههای تعلیمی و غنایی شعر معاصر تاجیکستان یعنی روسیهستایی و روسیهپرستی در دورة رئالیسم سوسیالیستی، نیز، روسیهگریزی و روسیهستیزی در هنگامة کمرنگ شدن رئالیسم سوسیالیستی و سرانجام پس از فروپاشی شوروی سابق و استقلال تاجیکستان(1991م) مورد ارزیابی قرار گرفته است. در واقع تقابل این دو رویکرد کاملاً متناقض در شعر امروز تاجیکستان- که پیامد دگرگونیهای سیاسی و اجتماعی است - بنیان پژوهش پیشروی، بهشمار میرود. موضوع مورد نظر در متن مقاله به مدد شواهد مثالهای برجسته از شاعران تاجیک، قبل و بعد از تسلط روسیه، بررسی و کنکاش شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
196 - خوانش بینامتنی فرم و رنگ در آثار مسعود عربشاهی بر اساس آراء ژرار ژنت
فرزانه واحد دهکردی اصغر جوانی جونینظریهپردازان بینامتنیت بر این عقیدهاند که هیچ متنی را نمیتوان اصیل دانست؛ بنابراین آثار مسعود عربشاهی نیز مانند دیگر آثار واگویهای از متنهای پیشین است. مسعود عربشاهی از جمله هنرمندان معاصری است که در فرم و رنگ آثار خویش از پیشمتنهای گوناگونی بهره جستهاست. استفا چکیده کاملنظریهپردازان بینامتنیت بر این عقیدهاند که هیچ متنی را نمیتوان اصیل دانست؛ بنابراین آثار مسعود عربشاهی نیز مانند دیگر آثار واگویهای از متنهای پیشین است. مسعود عربشاهی از جمله هنرمندان معاصری است که در فرم و رنگ آثار خویش از پیشمتنهای گوناگونی بهره جستهاست. استفاده از این پیش متنها بهواسطه روابط بینامتنی قابل تشخیص است. در پژوهش حاضر که نگاهی دارد به" خوانش بینامتنی فرم و رنگ در آثار مسعود عربشاهی بر اساس آراء ژرار ژنت" ابتدا وجههای مختلف متن و بینامتنیت و همچنین نظریهپردازان این رویکرد بهویژه ژرار ژنت تشریح و سپس بر این اساس آثار مسعود عربشاهی (12 نمونه) که بهصورت طبقهبندی شده و هدفمند انتخاب شدهاند، بررسی و تحلیل شده و انواع بینامتنیت ژنتی (تعمدی-آشکار، تعمدی- پنهان و تلویحی-ضمنی) در فرم و رنگ این آثار مشخص شدهاست. این پژوهش از نوع کیفی و بهشیوه توصیفی- تحلیلی است و بهصورت متنخوانی، اسنادی انجام شدهاست. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آثار عربشاهی در فرم و رنگ از کدام پیشمتنها وام گرفتهاست و روابط بینامتنی بر اساس نظریه ژنت در بهکارگیری پیش متنها در آثار او چگونهاست؟ یافتهها نشان میدهد مسعود عربشاهی در آثار خویش از پیش متنهای هنرهای باستانی ایران و بینالنهرین بیش از سایر پیش متنها استفاده نمودهاست؛ همچنین استفاده از متون پیشین بهتدریج در فرم آثار عربشاهی از بینامتنیت آشکار تا پنهان و سپس ضمنی تغییر و تکامل داشتهاست. آثار او در رنگ نیز از پیش متنهای هنرهای باستانی ایران و بینالنهرین بهصورت بینامتنیت ضمنی- تلویحی بهره بردهاست پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
197 - تبیین نقش جامعۀ نمایشی در شکلگیری معماری ساختمانهای مسکونی معاصر منطقۀ (1)؛ شهر تهران (از سال 1387 تا سال 1397)
مهدیه شاهپروری بهروز منصوری ایرج اعتصاممصرفگرایی افراطی موجب نمایشیشدن یک اثر معمارانه میشود که گاهاً گمراهکننده است و باعث فراموشی اهمیت ساختارها و زمینههای تحقق یک اثر یا رونق جریان فرهنگی و هنری یک جامعه میشود. ازاینرو هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین نقش جامعۀ نمایشی در شکلگیری معماری ساختمانهای مسکونی چکیده کاملمصرفگرایی افراطی موجب نمایشیشدن یک اثر معمارانه میشود که گاهاً گمراهکننده است و باعث فراموشی اهمیت ساختارها و زمینههای تحقق یک اثر یا رونق جریان فرهنگی و هنری یک جامعه میشود. ازاینرو هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین نقش جامعۀ نمایشی در شکلگیری معماری ساختمانهای مسکونی منطقۀ (1)، شهر تهران (از سال ۱۳8۷ تا سال ۱۳۹۷)، است. روشتحقیق پژوهش حاضر کیفی-کمی است. راهبرد پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است. شیوۀ گردآوری اطلاعات بهصورت مطالعات کتابخانهای و میدانی موردواکاوی قرار گرفته شده است. نمایشیشدن معماری که ازطریق عناصر، نوع طراحی، سیمای بنا، تزئینات و بهطورکلی ازطریق کالبد بنا نمود پیدا میکند؛ در بناهای مسکونی منطقۀ (1)، شهر تهران نیز ازطریق الحاقات تزئینی برروی نما، پنجرههای بزرگ و یکسره، نوع نورپردازیها و ترکیبات رنگی بهکاررفته همراه با فرمهای منحنی و مهمترازهمه بلندمرتبهسازی تجلی یافته است. چراکه این عوامل درکنار یکدیگر در ساختمانهای مسکونی منطقۀ (1)، شهر تهران، این مناطق را بهیکی از مرفهترین مناطق تبدیل کردهاند و ارزش ملک دراین منطقه بهشدت بالا رفته است. نتایج پژوهش نشان داد که ساختمانهای مسکونی در منطقۀ (1)، شهر تهران، در دوران معاصر بالاخص طی سالهای 1390 تا بهامروز، جلوۀ تجملگرایانه یافتهاند و بیآنکه با هویت و فرهنگ ایرانی همخوانی داشته باشند، بااستفاده ازعواملی همچون تزئینات، فرمهای مدرن و غیره، هویتی دگرگون به این مناطق بخشیدهاند و بهشدت مصرفگرا هستند، اصلی که تنها با سلایق کارفرما و معمار همخوانی دارد و ازاینرو ساختمانهای مسکونی این منطقه بهشدت مصرفگرا هستند و بهنوعی تنها بهدلیل مصرفگرایی شکلگرفتهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
198 - بازخوانی هویت و شکلگیری فضای سوم در نقاشی معاصر اصفهان با تأکید بر نظریهی فضای سوم هومی بابا (مورد پژوهشی: آثار حسین تحویلیان، محمد خلیلی، سید محمود حسینی، مهدی حامدی)
سید محمود حسینی ده میری حسین تحویلیان محمد خلیلیقرارگیری موقعیت مکانی اصفهان به عنوان شهری واقع در مرکز ایران، به هنرمندان اصفهانی این امکان را داده است تا با تحولات شرق و غرب همراه شوند. این ویژگی به همراه مهاجرپذیری و شکلگیری دانشگاههای هنر در ایران، تأثیر بیشتری بر روابط فرهنگی و هنری گذاشته است تا جایی که باعث چکیده کاملقرارگیری موقعیت مکانی اصفهان به عنوان شهری واقع در مرکز ایران، به هنرمندان اصفهانی این امکان را داده است تا با تحولات شرق و غرب همراه شوند. این ویژگی به همراه مهاجرپذیری و شکلگیری دانشگاههای هنر در ایران، تأثیر بیشتری بر روابط فرهنگی و هنری گذاشته است تا جایی که باعث ایجاد حرکتهای نوینی در نقاشی معاصر اصفهان شده است. هومی بابا با طرح مسئله دو رگه بودگی و فضای سوم به مسئله شکلگیری این فضا در نقد پسااستعماری میپردازد. هدف این مقاله بازخوانی هویت و شکلگیری فضای سوم در نقاشی معاصر اصفهان با تأکید بر نظریهی فضای سوم هومیبابا است. سوال اصلی این پژوهش این است که هنرمندان مهاجر چه تأثیری در بازخوانی هویت و شکلگیری فضای سوم نقاشی معاصر اصفهان داشتهاند؟ روش پژوهش، از نظر هدف، بنیادی – کاربردی و از نظر نوع توصیفی- تحلیلی است و روش نمونهگیری در این مقاله به صورت هدفمند با انتخاب چهار هنرمند که همه در تهران تحصیل نمودهاند، انتخاب شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که هنرمندان مهاجر اصفهان در شکلگیری فضای بینافرهنگی جدید در شهر اصفهان موفق بودهاند و این فضای جدید با تعریف فضای سومی که هومیبابا از آن یاد میکند، بسیار نزدیک است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
199 - سنجش تأنیثِ خلاقِ محی الدین عربی با شاعران و نویسندگان معاصر
مهدی ممتحن مهدی رضا کمالی بانیانیدر روانشـناسی یونگ اصطلاحات مهمی چون ناخـود آگاهی ، درونگـرایی، برونگرایی، صور اساطیری ( آرکی تایپی )مطرح می باشد که همه در مباحث جدید نقد ادبی مخصوصا نقد روانشناسانه و نقد اسطوره گرا مطمح نظرند . نگرش و شخصیت بیرونی آن چیزی است که یونگ آنرا پرسونا یا نقاب م چکیده کاملدر روانشـناسی یونگ اصطلاحات مهمی چون ناخـود آگاهی ، درونگـرایی، برونگرایی، صور اساطیری ( آرکی تایپی )مطرح می باشد که همه در مباحث جدید نقد ادبی مخصوصا نقد روانشناسانه و نقد اسطوره گرا مطمح نظرند . نگرش و شخصیت بیرونی آن چیزی است که یونگ آنرا پرسونا یا نقاب می نامد ، اما او معتقد بود که همه آدمها نگرش و شخصیت درونی هم دارند که در صحبت دنیای نا خود آگاه است. در این مقاله لایه ای از این نگاره ها که شکل ژرف تر آن به عنوان خلاقیت فعال در سیر و سلوک محیی الدین ابن عربی اندلسی وجود داشته ، در آثار شاعران معاصر چون سهراب، شاملو، بوف کور هدایت و نیز احمد عزیزی به طور ویژه بررسی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
200 - بررسی مضامین عرفانی در سروده «کیف صعد ابن الصحراء الی الشمس» اثر عبدالله الصیخان
محسن سیفی مصطفی جوانرودی نجمه طاهری سرتشیزی خدیجه فولادیدلالت های لایه ای و چندگانه اصطلاحات و نمادهای عرفانی، سبب گردیده تا شاعران معاصر عربی برای بیان اندیشه های و دغدغه های زمانه خویش از زبان عرفان بهره جویند تا ضمن غنا بخشیدن به آثار خویش، مخاطب را در دریافت مفاهیم و پیام ها دچار چالش و کنکاش ذهنی نمایند تا از این رهگذر، چکیده کاملدلالت های لایه ای و چندگانه اصطلاحات و نمادهای عرفانی، سبب گردیده تا شاعران معاصر عربی برای بیان اندیشه های و دغدغه های زمانه خویش از زبان عرفان بهره جویند تا ضمن غنا بخشیدن به آثار خویش، مخاطب را در دریافت مفاهیم و پیام ها دچار چالش و کنکاش ذهنی نمایند تا از این رهگذر، تأمل دوچندان در آثار آنان کرده و به رمزگشایی از اندیشه صاحبانش همت کنند. عبدالله الصیخان یکی از شاعران معاصر سعودی است که با تأمل در آثار او میتوان ردپای مضامین عرفانی را مشاهده نمود و کاربست زبان عرفان و تصوف در سروده هایش رنگ بدیعی به شعرش بخشیده است. وی در سروده (کیف صعد ابن الصحراء الی الشمس) به بیان برخی مضامین و اصطلاحات عرفانی پرداخته است. این مقاله برآن است تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مضامین و مفاهیم عرفانی در این سروده بپردازد. شاعر مضامین عرفانی را در جهت بیان افکار و اندیشه های خود به کاربرده است ابن الصحراء در این سروده نماد یک انسان بدوی است که به دنبال کشف حقیقت و معرفت و کمال و به دنبال سیرعرفانی است یا اینکه او نماد خود شاعر است که سفر خود را از زمین به سوی آسمان آغازکرده است تا به خورشید دست یابد. او میکوشد تا با پشت سرگذاشتن مراحل عرفانی به تجلی گاه حق دست یابد و با فراخوانی شخصیت ابن صحرا برآنست تا پوشیده و در پرتو این مضامین آرا و اندیشه های خود را بیان کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
201 - بررسی مضامین عرفانی در شعر احمد عزیزی
سودابه سلیمی خراشاد احمدرضا کیخای فرزانهعرفان و مضامین عرفانی از دیر باز با ادبیات پیوندی عمیق داشته است. آموزههای عرفانی نه تنها در اشعار شاعر ان برجستة عرفانگرا و عارف گذشته، بلکه در شعر شاعران معاصر نیز از جایگاه ویژهای بر خوردار است. از آنجاکه درونمایة شعر شاعران معاصر بیشتر مسائل اجتماعی و فرهنگی است، چکیده کاملعرفان و مضامین عرفانی از دیر باز با ادبیات پیوندی عمیق داشته است. آموزههای عرفانی نه تنها در اشعار شاعر ان برجستة عرفانگرا و عارف گذشته، بلکه در شعر شاعران معاصر نیز از جایگاه ویژهای بر خوردار است. از آنجاکه درونمایة شعر شاعران معاصر بیشتر مسائل اجتماعی و فرهنگی است، در گام اول به نظر میرسد که این شاعران از مضامین عرفانی کمتر بهره بردهاند، لذا انجام این تحقیق به منظور بررسی مضامین عرفانی و جایگاه عرفان در شعر احمد عزیزی، یکی از شاعران شاخص معاصر ضروری به نظر میرسد. بدین جهت، تحقیق پیش رو به روش کتابخانهای و محدودة پژوهش بیشتر پیرامون کتابهای قوس غزل و کفشهای مکاشفه احمد عزیزی صورت پذیرفته است. احمد عزیزی به عنوان یک شاعر عرفانگرا از فرهنگ عرفانی در اشعارش به طور کامل بهره برده است. علاوه بر این در بیان اندیشههای عرفانی خویش از مولوی و حافظ الهام گرفته است. اهمیت دادن به قطع تعلقات نفسانی و دنیوی، دوری از خلق و خلوت گزینی برای دریافت تجلی حق و مضامینی مانند عشق، وحدت وجود، فنا و بقا، تجلّی، حیرت و رموز عرفانی چون ساقی، می، میکده، خرابات، در اشعارش موج میزند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
202 - تجلی اشارات عرفانی و اسطورهای در سرودههای محمد بیابانی
سیده فاطمه مهدوی مرتضوی سید احمد حسینی کازرونی عبدالله رضاییشعر فارسی متأثر از پشتوانههای تاریخی، عرفانی و اسطورهای است. تأثیر این عناصر را در اشعار شاعران معاصر، بیش از دورههای دیگر میتوان دید و دلیل آن مردمی بودن شعر امروز است. شعر و اسطوره جدایی ناپذیرند و اسطوره سبب بارور شدن واژه ها و شکوفایی شعر می شود. در قرآن کریم، ب چکیده کاملشعر فارسی متأثر از پشتوانههای تاریخی، عرفانی و اسطورهای است. تأثیر این عناصر را در اشعار شاعران معاصر، بیش از دورههای دیگر میتوان دید و دلیل آن مردمی بودن شعر امروز است. شعر و اسطوره جدایی ناپذیرند و اسطوره سبب بارور شدن واژه ها و شکوفایی شعر می شود. در قرآن کریم، بخش زیادی از مفاهیم در قالب نماد و تمثیل بیان شده است. وجود این تمثیلها در حقیقت نزدیک کنندة هر چه بیشتر مفهوم به ذهن مخاطب است. داستانهای عرفانی نیز که غالباً صورتی تمثیلی یا تأویلی دارند، از این سبک قرآن بهویژه در تأویل داستانهای قرآنی بهره بردهاند. معروفترین داستانهای رمزی در قرآن کریم، داستان پیامبران است که شاعران در آثار خویش به اشارات آن توجه کرده اند و بهطور صریح یا غیرصریح به رمزگشایی از آن پرداختهاند. هدف اصلی این مقاله، پژوهش پیرامون تجلّی اشارات عرفانی و اسطورهای در آثار محمد بیابانی است. بیابانی در آثارش در عین هنجار گریزی و سنّت شکنی، رگههایی از عرفان را دخیل می سازد. با همۀ اصالت و نجابت و سنّت ایرانی بودن، اشعار وی رنگ و بوی تجدد و مرزشکنی و تازگی به خود می گیرد و مفاهیم، مضامین و پیام هایش حتی با درونمایههای عرفانی رنگ تازگی دارد. این مقاله به روش پژوهشی، توصیفی-تحلیلی، به درونمایههای عرفانی اشعار بیابانی میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
203 - معناشناسی نمادهای تلفیقی در غزلی از منزوی بر اساس نظریه هرمنوتیک مدرن
یداله ساعی علیسرور یعقوبی محمدعلی داودآبادیهرمنوتیک، امروز وجه غالب تفکر فلسفی غرب و روشی بسیار مهم در مطالعات علوم انسانی است؛ چنان که در حوزه ادبیات از آن برای معناکاوی و شرح متن، با تمرکز بر فهم متن استفاده می شود. در این مقاله، غزل عزای تو حماسه است از حسین منزوی، به شیوه تحلیلی ـ توصیفی بر اساس نظریه هرمنوت چکیده کاملهرمنوتیک، امروز وجه غالب تفکر فلسفی غرب و روشی بسیار مهم در مطالعات علوم انسانی است؛ چنان که در حوزه ادبیات از آن برای معناکاوی و شرح متن، با تمرکز بر فهم متن استفاده می شود. در این مقاله، غزل عزای تو حماسه است از حسین منزوی، به شیوه تحلیلی ـ توصیفی بر اساس نظریه هرمنوتیک مدرن بررسی شده است. بر همین اساس ابتدا رمزگشایی معنای ظاهر شعر صورت گرفته سپس از دلالت های تحت اللفظی به دست آمده سطوح دلالت ضمنی متن آشکارشده است. یافته های پژوهش نشان می دهد منزوی با تلفیق اساطیر، زمانها و مکانها را درهم شکسته منطق معمول روایت را فروریخته و درواقع اسطورهها را به نوعی بازآفرینی کرده است. هم چنین روایت های تاریخی را در بافتی نو با ظرفیتهای معنایی تازه بازتولیدکرده است. وی در رویکرد به موضوع جنگ و دفاع مقدس که بر سرودههای آن دوره (دهة 60) حاکم بوده است از شگرد تلفیق اسطوره سیاوش و حماسة تاریخی عاشورا و شباهتهای وقایع و افکار این دو حادثه بهره برده است تا فضا و لحن سرودههای خویش را در مسیر حماسه تقویت کند و از این راه احساسات خوانندگان شعرهایش (رزمندگان جبههها و مردم عادی در پشت جبههها) را تهییج کند و آنان را به حفظ روحیة پایداری، پاسداری از میهن و حتی حفظ ارزشهای مذهبی، ملی و فرهنگی خود ترغیب نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
204 - زیباییشناسی کاربرد عناصر عرفانی در شعر دفاع مقدس با تکیه بر سرودههای قیصر امین پور، سلمان هراتی و زکریا اخلاقی
جعفر محمدی آرش مشفقی عزیز حجاجی کهنوجشاعران دفاع مقدس، تمام توان را در به تصویر کشیدن رویدادها و حوادث جبهههای جنگ به کار گرفتند. جنبۀ شهادتطلبی، آزادیخواهی، بیتوجهی به ارزشهای دنیوی و همچنین گذشتن از مال و جان برای حفظ ارزشهای دینی و معنوی، مهمترین دلایلی بود که باعث شد شعر دفاع مقدس با سرچشمههای چکیده کاملشاعران دفاع مقدس، تمام توان را در به تصویر کشیدن رویدادها و حوادث جبهههای جنگ به کار گرفتند. جنبۀ شهادتطلبی، آزادیخواهی، بیتوجهی به ارزشهای دنیوی و همچنین گذشتن از مال و جان برای حفظ ارزشهای دینی و معنوی، مهمترین دلایلی بود که باعث شد شعر دفاع مقدس با سرچشمههای هویت ملی و معنوی ارتباط برقرار کند و زمینهای برای بازآفرینی این نوع نگرش ها، همسو با ارزشهای انقلاب اسلامی بشود. این ویژگی بهگونهای است که در شعر شاعران دفاع مقدس بسیاری از تجربههای عرفانی که در شعر شاعران عارف به کار رفته، بازآفرینی شود. این ویژگی در شعر شاعرانی چون قیصر امین پور، سلمان هراتی و زکریا اخلاقی قابل مشاهده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی کوشش در راستای کشف و بررسی جنبه های عرفانی مورد توجه شاعران در شعر روایی دفاع مقدس است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که شعر دفاع مقدس در زمینههای مختلفی همچون مضامین عرفانی ورود و حضور داشته و همچنین مشخص شد شاعر دفاع مقدس از عناصر و مضامین متداول در شعر عرفانی فارسی و دیگر پیوند بین مضامین عرفانی با درونمایههای دینی در شعرهای خود استفاده کرده است که از ویژگیهای انقلاب اسلامی و حماسه هشت سال دفاع مقدس است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
205 - بازتاب اندیشههای عرفانی در غزلهای محمد قهرمان
حبیبالله بخشوده سیاوش مرادی منیژه زارعیمحمد قهرمان، شاعر و پژوهشگر معاصر است که ضمن سرودن انواع شعر به زبانِ فارسی و گویش محلّی تربت حیدریه، به تصحیح وانتشار دیوان چند تن از شاعران سبک هندی، همچون صائب تبریزی، همّت گماشت. او از زمره شاعران تاثیرگذار پنج دهه اخیر خراسان است. وی بیشتر اشعارش را در قالب غزل سنت چکیده کاملمحمد قهرمان، شاعر و پژوهشگر معاصر است که ضمن سرودن انواع شعر به زبانِ فارسی و گویش محلّی تربت حیدریه، به تصحیح وانتشار دیوان چند تن از شاعران سبک هندی، همچون صائب تبریزی، همّت گماشت. او از زمره شاعران تاثیرگذار پنج دهه اخیر خراسان است. وی بیشتر اشعارش را در قالب غزل سنتی سروده است. قهرمان از متابعان سبک هندی است و به لحاظ ساختارو محتوا از این سبک مشهور بهره برده، این شاعر معاصر در غزلهایش توجه ویژهای به مفاهیم و اصطلاحات عرفانی داشته است. در پژوهش حاضر که به شیوۀ اسنادی انجام شده، نگاه شاعر در غزلهای عرفانی بر اساس متون سنتی عرفانی است. توجه به مقامات و اصطلاحات عرفانی، ذکر تحمیدیه و نیایشهای زیبای عارفانه، سرایش هشت ساقینامه در قالب غزل و استخدام ملزومات میخانه و شراب در خدمت عرفان کتاب شعر حاصل عمر او را خواندنی کرده است. نویسندگان این مقاله پژوهشی، ضمن تحلیل محتوای غزلهای عرفانی محمد قهرمان به بررسی روابط محتوایی شعر او با متون عرفانی پرداختهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
206 - تبیین اثرات رفتار مصرفی شهروندان دوران معاصر در شکلگیری فضاهای شهری در مراکزخرید (نمونه موردی: مگامال اکباتان – کلانشهر تهران
مهدی مرادی کیانوش ذاکرحقیقی کرامت اله زیاریبا ورود جریانات مدرنیسم به شهرهای ایران و به موازات فرایند توسعه روند جهانی شدن، فضاهای تجاری ساختار جدیدی به خود پیدا کرده و به صورت مالها(مراکزخرید بزرگ مقیاس) جایگزین فضای تجاری گردیدهاند.هم‎چنین رفتار کاربران فضایی با توجه به تغییر نقش فضاهای شهری دگرگون شده ا چکیده کاملبا ورود جریانات مدرنیسم به شهرهای ایران و به موازات فرایند توسعه روند جهانی شدن، فضاهای تجاری ساختار جدیدی به خود پیدا کرده و به صورت مالها(مراکزخرید بزرگ مقیاس) جایگزین فضای تجاری گردیدهاند.هم‎چنین رفتار کاربران فضایی با توجه به تغییر نقش فضاهای شهری دگرگون شده است و رفتار مصرفی به عنوان یکی از رفتارهای جامعه در نظر گرفته شده است. لذا؛ شناسایی مؤلفههای شکلگیری فضاهای شهری در مراکزخرید بزرگ مقیاس با تأکید بر رفتار مصرفی دوران معاصر هدف اصلی این مقاله میباشد. ماهیت موضوع و اهداف تحقیق، رویکرد حاکم بر این پژوهش "توصیفی-تبیینی" و "بنیادی"است. روش انجام پژوهش به صورت کیفی میباشد. با توجه به جمع آوری داده ها از روش پیمایشی استفاده شده است که برای گردآوری داده ها از مصاحبه به عنوان ابزار اصلی بهره برده شده است. جامعه آماری نیز شامل کلیه کاربران استفاده کننده از فضا در مگامال اکباتان تهران در نظر گرفته شده است. حجم نمونه نیز با توجه به سطح اشباع نظری30 نفر در قالب فوکوس گروههای 5-6 نفر به صورت تصادفی بوده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تفاوت رفتاری نسبت به گذشته و نیز نسبت به اسلوبهای رفتار در دیگر بازارهای سنتی را یکی دیگر از ویژگیهای مگامالها و مالها در نظر گرفت به طوریکه که تأثیرات فضای مالها بر سرشت و کیفیت حرکات و ژستهای پرسهزنی جوانان قابل رویت و فضایی است که به وسیله حجم انبوه ویترینها، تبلیغاتهای تجاری، مشوق مصرف و غیره بازتولیدگر و ساماندهنده این نوع اعمال قدرت درون پرسهزنیها و قوانین نامکتوب میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
207 - تحلیل زیبایی شناختی نمودهای پست مدرنیستی در دو مجموعه " نم نم بارانم" و "عقل عذابم می دهد" از علی بابا چاهید
روناک جوهرزاده شاهرخ حکمت مجید عزیزیورود جریان شعری پست مدرن به ادبیّات ایران، برخی شاعران دههی هفتاد را بر آن داشت تا درصدد اصلاح ایستایی شعر و قواعد شعری برآیند. علی باباچاهی، با طرح شعر پسانیمایی؛ به تبیین مؤلفه های آن پرداخت. مؤلفه هایی چون : عدم قطعیت، سفیدخوانی، مرگ مؤلف و تناقض؛ که در دو مجموعهی چکیده کاملورود جریان شعری پست مدرن به ادبیّات ایران، برخی شاعران دههی هفتاد را بر آن داشت تا درصدد اصلاح ایستایی شعر و قواعد شعری برآیند. علی باباچاهی، با طرح شعر پسانیمایی؛ به تبیین مؤلفه های آن پرداخت. مؤلفه هایی چون : عدم قطعیت، سفیدخوانی، مرگ مؤلف و تناقض؛ که در دو مجموعهی شعر "نم نم بارانم" و " عقل عذابم می دهد" از بسامد بالایی برخوردارند. در این جستار تلاش شده است با بررسی سبکی این دو مجموعه در سه سطح زبانی، محتوایی و ادبی؛ ضعف ها و قوّت های این نوع شعر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.ورود جریان شعری پست مدرن به ادبیّات ایران، برخی شاعران دههی هفتاد را بر آن داشت تا درصدد اصلاح ایستایی شعر و قواعد شعری برآیند. علی باباچاهی، با طرح شعر پسانیمایی؛ به تبیین مؤلفه های آن پرداخت. مؤلفه هایی چون : عدم قطعیت، سفیدخوانی، مرگ مؤلف و تناقض؛ که در دو مجموعهی شعر "نم نم بارانم" و " عقل عذابم می دهد" از بسامد بالایی برخوردارند. در این جستار تلاش شده است با بررسی سبکی این دو مجموعه در سه سطح زبانی، محتوایی و ادبی؛ ضعف ها و قوّت های این نوع شعر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
208 - سیمین بهبهانی و نوگرایی در تصویر شعری
فاطمه یوسف پورسیفیسیمین بهبهانی از غزل‎سرایان نوگرای معاصر اوست. سیمین را به سبب نوآوری‎هایش در وزن غزل، نیمای غزل دانسته‎اند. مهمترین بُعد نوآوری سیمین در وزن غزل است. با این همه در سایر ابعاد هنر شعر نیز سیمین شاعری نوگراست. بخصوص نوگرایی و تلاش او برای نوکردن تصویر در شعرش چکیده کاملسیمین بهبهانی از غزل‎سرایان نوگرای معاصر اوست. سیمین را به سبب نوآوری‎هایش در وزن غزل، نیمای غزل دانسته‎اند. مهمترین بُعد نوآوری سیمین در وزن غزل است. با این همه در سایر ابعاد هنر شعر نیز سیمین شاعری نوگراست. بخصوص نوگرایی و تلاش او برای نوکردن تصویر در شعرش را می‎توان دید. او تلاش داشته منطبق با رویکرد نوگرایی تصویری در شعر، تصاویری را در شعر خود به کار گیرد که حاصل دید فردی، تجارب شخصی، تکیه بر عینیّت‎گرایی و فردیّت‎گرایی باشد. بر این اساس او آنطور که دیده به تصویر کشیده و از کلیشه‎ها و تکرارها تا حد ممکن در تصویرسازی اجتناب کرده است. عناصر امروزین و پدیده‎های معاصر منطبق با این دید فردی و تجربه‎گرایی، در تصویرسازی او جایگاهی برجسته دارند و یکی از اصلی‎ترین خاستگاه‎های نوآوری تصویری شاعر به حساب می‎آیند. پژوهش حاضر تلاش داشته تا ابعاد این نوآوری تصویری را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و نتایج این نگاه و نگرش نو در تصویرسازی را آشکار سازد. یافته‎های پژوهش تأکید بر نوآوری در تصویرپردازی را در شعر سیمین به اثبات می‎رساند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
209 - بررسی انواع تشبیه در شعر معاصر عرب با رویکرد به سرودههای نازک الملائکه
پرنیا امان هادی حیدری نیا محمود صادق زادهنازک الملائکه بهعنوان یکی از بنیانگذاران شعر آزاد، از نظریهپردازان شعر نو و همچنین از شاعران صاحب سبک در ادبیّات معاصر عربی به شمار میرود. نازک در شعر خود از عناصر بلاغی برای برجستهسازی مضمون و تأثیرگذاری بیشتر بر خواننده، بهره بـرده است. تشبیه یکی از ارکان بلاغی م چکیده کاملنازک الملائکه بهعنوان یکی از بنیانگذاران شعر آزاد، از نظریهپردازان شعر نو و همچنین از شاعران صاحب سبک در ادبیّات معاصر عربی به شمار میرود. نازک در شعر خود از عناصر بلاغی برای برجستهسازی مضمون و تأثیرگذاری بیشتر بر خواننده، بهره بـرده است. تشبیه یکی از ارکان بلاغی میباشد که سایر صورتهای بلاغی از آن نشأت گرفته است. در مباحث بیانی، اولین عامل تصویرآفرین، آرایۀ تشبیه است؛ بهگونهای که میتوان آن را سادهترین و ابتداییترین نوع صور خیال بهحساب آورد؛ زیرا فهم و درک آن برای ذهن از دیگر صورتهای خیالی آسانتر است. نازک الملائکه در سرودههای خود به نحو کارآمد و مؤثری از ابزارهای بلاغی بهره برده است. او به شیوههای گوناگون، با بهرهگیری از تشبیه، اندیشههای خود را به خواننده منتقل ساخته و تشبیه را با تصاویر و هنرنماییهای ویژهای مقرون ساخته است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی و تحلیلی و با ابزار کتابخانهای به بررسی کارکرد تشبیه و انواع آن در سرودههای نازک الملائکه پرداخته است. همچنین از رهگذرهای مختلف از لحاظ طرفین حسی یا عقلی بودن، از نظر ارکان و غیره، تقسیمبندی نموده، ظرایف و لطایف این تصویر هنری، واکاوی شده است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که تشبیه بعد از آرایۀ استعاره، پرکاربردترین صنعت ادبی در شعر نازک میباشد و از بین انواع تشبیه، تشبیه بلیغ، پربسامدترین نوع تشبیه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
210 - شگردهای آشناییزدایی در رمان بیوتن (رضا امیرخانی)
غلامرضا کافی راضیه جعفریدر این مقاله شیوه های آشنایی زدایی و هنجارشکنی رضا امیرخانی در رمان بیوتن به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شده است. با آن که معمولاً ساحت رمان به این کارکرد زبانی کمتر توجه نشان داده است، نویسنده بیوتن از معدود نویسندگانی است که با آگاهی از تأثیر این شیوه بر مخاطب، از آن ب چکیده کاملدر این مقاله شیوه های آشنایی زدایی و هنجارشکنی رضا امیرخانی در رمان بیوتن به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شده است. با آن که معمولاً ساحت رمان به این کارکرد زبانی کمتر توجه نشان داده است، نویسنده بیوتن از معدود نویسندگانی است که با آگاهی از تأثیر این شیوه بر مخاطب، از آن به خوبی سود برده است و فراهنجاری زبانی بیشترین سهم را در آشنایی زدایی رمان بیوتن دارد، اگر چه فراهنجاری نوشتاری و معنایی نیز جایگاه شایستهای در نثر امیرخانی دارند. باید گفت اصولاً رمان بیوتن بر بنیان هنجارشکنی استوار است و برخی از شگردهای تجربه شده در کتاب حاضر کاملاً بدیع و بی سابقهاند. باری اهمیت این مقاله از آن جهت است که معمولاً هنجارشکنی و آشنایی زدایی در شعر شاعران بررسی میشود اما در این جا همان شگردها در نثر و در یک رمان واکاوی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
211 - بررسی تلمیح در اشعار سید علی موسوی گرمارودی و محمدعلی معلم دامغانی
زهرا اباذری وجیهه ترکمانیموسوی گرماوردی و معلم دامغانی تلمیخات را با انگیزههایی چون روایت داستانهای دینی و تاریخی، سیاسی و یا بیان افکار و عقاید خود به کار گرفتهاند و بر آن بودهاند تا شعر را به عنوان منبع آگاهی برای مردم زمانه ارایه دهند. یافته های این تحقیق که به شیوۀ کتابخانه ای و اسنادی چکیده کاملموسوی گرماوردی و معلم دامغانی تلمیخات را با انگیزههایی چون روایت داستانهای دینی و تاریخی، سیاسی و یا بیان افکار و عقاید خود به کار گرفتهاند و بر آن بودهاند تا شعر را به عنوان منبع آگاهی برای مردم زمانه ارایه دهند. یافته های این تحقیق که به شیوۀ کتابخانه ای و اسنادی و به روش تحقیق توصیفی انجام یافته است، بیانگر آن است که درصد استفاده موسوی گرمارودی در اشعارش از تلمیحات بیشتر بوده است؛ موسوی گرمارودی 43/56 درصد و معلم دامغانی 57/43 درصد از تلمیحات مختلف را در شعر خود به کار گرفته اند. از کل تلمیحات به کار برده شده در اشعار دو شاعر، 61/77 درصد را تلمیحات دینی، 4/2 درصد تلمیحات قرآنی، 24/9 درصد تلمیحات ادبی، 84/6 درصد تلمیحات تاریخی، 91/3 درصد تلمیحات اساطیری تشکیل می دهند که تلمیحات دینی بیشترین درصد کاربرد را در اشعار دو شاعر داشته اند. همچنین تلمیح به حضرت موسی(ع) با 07/9 درصد در اشعار موسوی گرمارودی و تلمیح به حضرت محمد (ص) با 21/12 درصد در اشعار معلم دامغانی بیشترین تکرار و بسامد کاربرد را نسبت به سایر شخصیت ها و یا عناوین داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
212 - مقایسه ساختاری عناصر حماسی در شعر معاصر ایران «با تکیه بر اشعار مهدی اخوان ثالث، محمدرضا شفیعیکدکنی، سیاوش کسرایی و نیما یوشیج»
اسلام اسلامی امیرحسین ماحوزی محمود طاووسیمظاهر عصر حاضر که عصر شتاب نام گرفته به سبب عوامل متعددی چون آشنایی با ادبیات غرب، عینی شدن آموخته های بشری، عدم توجه به مفاهیم انتزاعی و...، در بسیاری از موارد با حماسه پردازی تناقض دارد. با این وجود در میان شاعران پیشتاز معاصر، شعله و شرارههای اشتیاق به این مقوله هیج چکیده کاملمظاهر عصر حاضر که عصر شتاب نام گرفته به سبب عوامل متعددی چون آشنایی با ادبیات غرب، عینی شدن آموخته های بشری، عدم توجه به مفاهیم انتزاعی و...، در بسیاری از موارد با حماسه پردازی تناقض دارد. با این وجود در میان شاعران پیشتاز معاصر، شعله و شرارههای اشتیاق به این مقوله هیجانانگیز، همچنان روشن است. مقالۀ حاضر، مطالعه و بررسی اشعار شاعران معاصری است که دوره ای مشترک از تحولات و تطورات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی را درک نموده و توانستند با جستاری متأملانه در آثار شاعران حماسهسرای ایران، فراخور بضاعت علمی و ادبی، به گونه ای هدفمند و آگاهانه عناصر حماسی و اسطوره های ملی را در پهنۀ پهناور اشعار خود وارد نمایند و با ارایه نظرات نوین و امروزی به بازآفرینی هنرمندانه این عناصر بپردازند. این مقاله به دو بخش تقسیم شده است. در بخش اول سعی شده با ارایه نمودار، به مقایسه عناصر حماسی در شعر هر کدام از شاعران – با تکیه بر مجموعۀ اشعار آن ها پرداخته شود و میزان بسامد این عناصر مورد واکاوی قرارگیرد. در بخش دوم نیز سعی گردید تا ضمن ارایه نمودار به مقایسه میزان نگرش شاعران این مقاله به مفاهیم و اشارات حماسی پرداخته شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
213 - تصویرپردازی درخت در اشعار نادرپور
بهروز رومیانی علیرضا شهرکینادر نادرپور از شعرای برجسته معاصر، پیرو مکتب رمانتیسم و شاعری توانمند در زمینه سرایش تغزل بوده است. اشعار نوقدمایی وی که به تبعیت از اشعار نوقدمایی پیروان مکتب رمانتیسم در ایران سروده شده، در بردارنده نگرشی نوین و البته پرطرفدار در میان پیروان و خوانندگان اشعار رمانتیک چکیده کاملنادر نادرپور از شعرای برجسته معاصر، پیرو مکتب رمانتیسم و شاعری توانمند در زمینه سرایش تغزل بوده است. اشعار نوقدمایی وی که به تبعیت از اشعار نوقدمایی پیروان مکتب رمانتیسم در ایران سروده شده، در بردارنده نگرشی نوین و البته پرطرفدار در میان پیروان و خوانندگان اشعار رمانتیک است. آن چه در مورد شعر و اندیشه نادرپور قابل تأمل و کاوش است، تکامل نگرش رمانتیک در شعر و پایبندی کامل به اصول این مکتب در سطح جزئیات در شعر می باشد تا آن جا که سیمای منحصر بفردی از معشوق رمانتیک در اشعارش قابل ملاحظه است. یکی از برجسته ترین زمینه های توصیف معشوق در شعر نادرپور در تصویرپردازی درخت مشاهده می شود. در اکثر موارد درخت همان معشوق شاعر است. این رویه متأثر از طبیعت گرایی رمانتیسم است که در شعر نادرپور به کمال رسیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
214 - زیبایی شناسی محتوایی شعر فروغ فرخزاد
معصومه موسوی ساداتی کامران پاشایی فخری پروانه عادل‏زادهاین تحقیق با هدف بررسی عناصر و کارکردهای محتوایی شعر فروغ و تأثیر آن ها در برجستگی مفهوم شعر او و القای معانی آن به مخاطب انجام گرفته است. در این راستا نوع به کارگیری زبان و آگاهی از توانمندی های آن، از مهم ترین ویژگیهای یک شاعر می باشد. بحث محوری این مقاله بررسی زیبای چکیده کاملاین تحقیق با هدف بررسی عناصر و کارکردهای محتوایی شعر فروغ و تأثیر آن ها در برجستگی مفهوم شعر او و القای معانی آن به مخاطب انجام گرفته است. در این راستا نوع به کارگیری زبان و آگاهی از توانمندی های آن، از مهم ترین ویژگیهای یک شاعر می باشد. بحث محوری این مقاله بررسی زیبایی هایی است که به شعرهای فروغ از لحاظ محتوایی جلوه خاصی بخشیده و او را در میان هم رتبگان و هم عصران ممتاز نموده است و هدف آن توضیح چیستی زیبایی و نحوه درک ما از آن و نیز تحلیل آن زیبایی ها می باشد. روش این پژوهش به صورت توصیفی ـ تحلیلی است که مطالب آن از طریق کتابخانه ای جمع آوری شده است. فرخ زاد از جمله شاعرانی است که با بهره گیری از زبان و ساخت ترکیبات تازه توانست دغدغه های اجتماعی و آرمان خواهی خود را به گوش همه برساند. فرخ زاد هیچ گاه محتوا و مضمون را قربانی وزن نکرده است. از جمله شاخصه های زیبایی که می توان در شعرهای فروغ در جهت القای مفاهیم و محتوا اشاره کرد: مفهوم گرایی و آرمان خواهی، استفاده از طنز، کلیّت گرایی، استفاده از جلوه های زندگی معاصر و دغدغه های اجتماعی فروغ است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
215 - سمبولیسم در شعر معاصر با تکیه بر شعر مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج
محمدرضا قاری اعظم نیک آبادی اشرف روشندل روشندلموضوع این پژوهش، بررسی سمبولیسم و نمادگرایی در شعر مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج است. پژوهندگان در آغاز، نماد و نمادگرایی و انواع آن را تعریف کرده و تفاوت نماد و استعاره را بیان نموده سپس ریشه نمادهای شعر معاصر در ادبیات باستانی ایران را کاویده است آنگاه با بررسی شعر ش چکیده کاملموضوع این پژوهش، بررسی سمبولیسم و نمادگرایی در شعر مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج است. پژوهندگان در آغاز، نماد و نمادگرایی و انواع آن را تعریف کرده و تفاوت نماد و استعاره را بیان نموده سپس ریشه نمادهای شعر معاصر در ادبیات باستانی ایران را کاویده است آنگاه با بررسی شعر شاعران یاد شده به فهرست کردن نمادها و سمبولهای شعر این شاعران پرداخته، آنها را گردآوری، دستهبندی، نقد و تحلیل کردهاند. زبان گنگ و دیرفهم شعر معاصر، بیشتر به سبب کاربرد نمادهای بسیار در شعر این دوره است. اگر خوانندگان شعر با این شیوه بیانی آشنا شوند، فهم شعر این دوره برای آنان بسیار آسان خواهد بود. پژوهشگر به دنبال این هدف کوشیده است نمادهای به کاررفته در شعر این شاعران را کشف، بررسی و تحلیل کند تا راه برای درک اندیشههای این شاعران و ویژگیهای سبکی و فکری ایشان، اندکی هموارتر گردد. اخوان با بهرهبردن از نمادهایی که ریشه در اسطورههای ایرانی دارند، تشخص ویژهای به شعر خویش بخشیده است. هوشنگ ابتهاج را نیز میتوان پیروی واقعی برای نمادگرایی دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
216 - پژوهشی در ساختار هنجارگریزی شعر احمد عزیزی
محمدرضا یوسفی رقیه ابراهیمی شهرآبادشاعر هنجارگریز با هدف رستاخیز ادبی و آشناییزدایی موجب ایجاد لذت هنری میشود. در این مقاله جلوههای مختلف هنجارگریزی احمد عزیزی در اشعارش در شش محور بررسی شده است: آوایی، واژگانی، معنایی، زمانی، سبکی، نحوی. وی گاه صامتی را حذف و گاه در مصوتها تغییراتی ایجاد می کند. گاه چکیده کاملشاعر هنجارگریز با هدف رستاخیز ادبی و آشناییزدایی موجب ایجاد لذت هنری میشود. در این مقاله جلوههای مختلف هنجارگریزی احمد عزیزی در اشعارش در شش محور بررسی شده است: آوایی، واژگانی، معنایی، زمانی، سبکی، نحوی. وی گاه صامتی را حذف و گاه در مصوتها تغییراتی ایجاد می کند. گاهی نیز از طریق ساخت واژگان جدید، برجستگی خاصی به ابیاتش می دهد. با بهره گیری از این خصیصه زبان، شعر او از یک سو ریشه در تاریخ و پیشینه زبانی و فرهنگی دارد و از سوی دیگر به طبیعت و جهان بیرونی متصل است. هنجارگریزیهای معنایی او در نتیجۀ کاربرد آرایههای مختلف ادبی است. شاعر کلمات را به عنوان اجزای کلام به گونه ای به کارمی برد که نه تنها با سایر اجزای بیت در ارتباط است، بلکه با کل اثر نیز رابطۀ معنوی برقرار می نماید. در هنجارگریزی زمانی از صورت زمانی زبان هنجار خارج شده صورتهایی را به کار می برد که امروز مرده اند. این نوع هنجارگریزی او تا حدودی پر بسامد و بیشتر در به کار بردن واژگان کهن در قافیه جلوه گر است. در هنجارگریزی سبکی عبارات و تعبیرهایی به کار می برد که در زبان عامه و گفتار کاربرد دارد. در هنجارشکنی نحوی که یکی از مهمترین عوامل رستاخیز واژههای اوست واژه را خلاف انتظار خواننده به کار می برد. هنجارشکنی نحوی وی بیشتر در زمینه های کاربرد نابجای حروف و افعال است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
217 - بررسی زیباشناختی شعر منوچهر آتشی
مهری مساعد مینا مساعدزیبایی یکی از مفاهیم پیچیده است که به راحتی نمی توان برای آن تعریف دقیقی ارائه کرد. از سویی زیبایی یک امر مطلق نیست و هر فردی با توجه به معیارهای شخصی خود امری را زیبا یا زشت می داند. یکی از ویژگی های ذاتی ادبیات به عنوان یک هنر نیز، زیبایی است. در این مقاله به بررسی عن چکیده کاملزیبایی یکی از مفاهیم پیچیده است که به راحتی نمی توان برای آن تعریف دقیقی ارائه کرد. از سویی زیبایی یک امر مطلق نیست و هر فردی با توجه به معیارهای شخصی خود امری را زیبا یا زشت می داند. یکی از ویژگی های ذاتی ادبیات به عنوان یک هنر نیز، زیبایی است. در این مقاله به بررسی عناصر برجستۀ موسیقایی، زبانی و تصویرساز در شعر منوچهر آتشی و چگونگی ارتباط و پیوند آن ها با عاطفۀ شعری پرداخته شده است؛ عناصری که با ایجاد هنجارگریزی موجب زیبایی شعر شده اند. از آنجا که اشعار آتشی معمولاً نتیجۀ مشاهدات و تجربیات و کشفیات درونی است، نوآوری ها و هنجارگریزی های شاعر در بخش موسیقایی، در بخش زبانی؛ یعنی واژهگزینی و هنجارگریزی نحوی و در بخش بهره گیری از صور خیال با بسامد بالایی دیده میشود. همچنین شاعر به خوبی توانسته است عاطفه و اندیشه شعری را از طریق این سه بخش یاد شده به خواننده القاء کند؛ بنا بر این ارتباط مناسبی بین عاطفه شعری و بخش های موسیقایی و زبانی و تصویرهای شعری دیده میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
218 - بررسی جنبههای رتوریک و زیباییشناسی شعر فروغ فرخزاد
محمدرضا قاری کامین عالیپوردر این پژوهش، نگارنده به بررسی عناصر و کارکردهای زبانی شعر فروغ و تأثیر آنها در برجستگی مفهوم شعر او و القای معنای آن به مخاطب میپردازد و نیز به صورت ضمنی مفهوم رتوریک و بلاغی بودن یک اثر ادبی، نیز به مفهوم امروزی آن نیز مورد بررسی قرار میگیرد و از طرف دیگر دایرة کارک چکیده کاملدر این پژوهش، نگارنده به بررسی عناصر و کارکردهای زبانی شعر فروغ و تأثیر آنها در برجستگی مفهوم شعر او و القای معنای آن به مخاطب میپردازد و نیز به صورت ضمنی مفهوم رتوریک و بلاغی بودن یک اثر ادبی، نیز به مفهوم امروزی آن نیز مورد بررسی قرار میگیرد و از طرف دیگر دایرة کارکردهای زبانی در شعر فروغ و تأثیر آنها در القای مفاهیم گوناگون به مخاطب بررسی میگردد. نکتة دیگر در این پژوهش بررسی آن کارکردها از سطح واج، تکواژ، واژه، گروه، سطر تا اپیزودها و حتّی یک شعر کامل میباشد و اینکه آیا شاعر، این عناصر را به صورت خودانگیخته در شعر خود به کار گرفته است یا جنبة خودآگاهی دارند. در بررسی کارکردهای زبانی تکیه بر کارآمد بودن آن کارکردها و اصل رسایی آنهاست؛ بدین مفهوم که آیا این کارکردها رسالت خود را به عنوان عوامل انتقال و القای معنی به نحو احسن انجام دادهاند یا خیر. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
219 - بررسی راز و رمز تشبیه در اشعار نادرپور
رسول‏ علی پناهیان محمدرضا قاریدر مباحث بیانی تشبیه به عنوان اولین عامل تصویرآفرین مورد توجه قرار گرفته است، تشبیه یکی از ارکان بلاغی است که سایر صورت های بلاغی نظیر: استعاره، مجاز، تشخیص و کنایه از آن نشأت می گیرند و می توان آن را ابتدایی ترین و ساده ترین نوع صور خیال شمرد. زیرا فهم آن برای ذهن از د چکیده کاملدر مباحث بیانی تشبیه به عنوان اولین عامل تصویرآفرین مورد توجه قرار گرفته است، تشبیه یکی از ارکان بلاغی است که سایر صورت های بلاغی نظیر: استعاره، مجاز، تشخیص و کنایه از آن نشأت می گیرند و می توان آن را ابتدایی ترین و ساده ترین نوع صور خیال شمرد. زیرا فهم آن برای ذهن از دیگر صور خیال راحت تر انجام می گیرد. نادرپور در مجموعه اشعارش به نحو مؤثر و کارآمدی از ابزارهای بلاغی بهره برده است. او به شیوه های گوناگون، با استفاده از تشبیه به ابلاغ پیام خود پرداخته و تشبیه را با تصاویر و هنرنماییهای ویژهای همراه کرده است، در این پژوهش به منظور آشکار شدن اهمیت تشبیه و چگونگی کار برد این صنعت ادبی، به بررسی و تحلیل و تهیه آمار تقریبی انواع تشبیهات او پرداخته، تشبیهات شعری او را از رهگذر های مختلف از لحاظ طرفین حسی یا عقلی بودن، از نظر ارکان و... تقسیمبندی نموده، لطایف و ظرایف این تصویر هنری کاویده میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
220 - نقد زیباشناختی شعر آیینی عاشورایی قیصر امینپور
مظاهر زمانی نعمتسرا محمدرضا زماناحمدیپیوند واقعه عاشورا با روح فرهنگ و اندیشه ایرانی، شعر آیینی عاشورایی را از اعتبار و اهمیت فراوانی برخوردار کرده است. واقعه کربلا و مسایل آیینی عاشورایی از محورهای اصلی شعر قیصر امینپور است که از این رو در زمره برجستهترین شاعران آیینی عاشورایی محسوب میشود. پژوهش حاضر چکیده کاملپیوند واقعه عاشورا با روح فرهنگ و اندیشه ایرانی، شعر آیینی عاشورایی را از اعتبار و اهمیت فراوانی برخوردار کرده است. واقعه کربلا و مسایل آیینی عاشورایی از محورهای اصلی شعر قیصر امینپور است که از این رو در زمره برجستهترین شاعران آیینی عاشورایی محسوب میشود. پژوهش حاضر به نقد زیباشناختی شعرهای عاشورایی قیصر امینپور در سه محور نوگرایی، تصویرپردازی و گفتمان علمی دانشگاهی پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد قیصر امینپور شعر عاشورایی را از افراطیگری و قیاس و کلیشه برداری دور ساخته است و به اصلاح جریان نوگرایی در شعر آیینی عاشورایی پرداخته است و با حفظ حریم و حرمت واقعه کربلا، برکنار از ارایه تصویرهای تکراری و کلیشهای، تصویرهایی نو را که حاصل تجربیات شاعرانه خود اوست ارایه داده است و نیز با رویکرد عقلانی انتقادی و زیباشناختی، گفتمان علمی دانشگاهی را به حوزه شعر آیینی عاشورایی کشانده و ضمن پرهیز از عامهگرایی، با ارایه شعر ناب در این حوزه، در تغییر رسالت هنری این نوع شعر کوشیده و آن را دستخوش تحولی چشمگیر و ماندگار کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
221 - نقاب و تأثیر آن در ساخت فضای شعر محمدرضا شفیعیکدکنی
علی اکبر کمالی نهاد زهرا بشیریشگرد نقاب، یکی از کارکردهای نوین سنّت است که در دستگاهِ بلاغی بررسی میشود. در این شگرد نوپدید، شاعر معاصر نام شخصیتی برخاسته از پشتوانۀ فرهنگی خود را در محور عمودیِ شعر میآورد و از ورای آن، اندیشه، احساس و سخن ناگفتنیِ خود را به صورت غیرمستقیم و از زبانِ او بیان میکن چکیده کاملشگرد نقاب، یکی از کارکردهای نوین سنّت است که در دستگاهِ بلاغی بررسی میشود. در این شگرد نوپدید، شاعر معاصر نام شخصیتی برخاسته از پشتوانۀ فرهنگی خود را در محور عمودیِ شعر میآورد و از ورای آن، اندیشه، احساس و سخن ناگفتنیِ خود را به صورت غیرمستقیم و از زبانِ او بیان میکند. این نوشتار، پس از تدوین چارچوب نظری نقاب (تعریف، محدوده و انواع)، آثار شعری دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی را به عنوان یکی از شاعران صاحب سبک معاصر ــ که در عین نوگرا بودن، بسیار دلبستة سنتهاست ــ از این زاویه میکاود و انواع نقاب و تأثیر هنری آن بر ساخت فضای شعر ایشان را تحلیل میکند. نگارندگان با اذعان به نوپایی شگرد نقاب در نقد ادبی فارسی، چارچوب نظری پژوهش را تا حد امکان مفصل ارائه کردهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
222 - جلوههای فلسفه، سینما و ادبیات جهان در شعر حسین پناهی
مهران صادقی گوغری پوران یوسفی پورکرمانی هوشمند اسفندیار پورحسین پناهی با توجه به محیط زندگی و تدبر و مطالعات فلسفی و نیز پیوندی که با هنر و سینما دارد توانسته است به موضوعات متعددی در شعر خود بپردازد. فلسفه از مهترین موضوعات شعر پناهی است و با نگاه هستیشناسانه سعی دارد نمودی از از این موضوعات را در شعر خویش بگنجاند. پناهی در ا چکیده کاملحسین پناهی با توجه به محیط زندگی و تدبر و مطالعات فلسفی و نیز پیوندی که با هنر و سینما دارد توانسته است به موضوعات متعددی در شعر خود بپردازد. فلسفه از مهترین موضوعات شعر پناهی است و با نگاه هستیشناسانه سعی دارد نمودی از از این موضوعات را در شعر خویش بگنجاند. پناهی در اشعارش به لفظ فلسفه، و نیز نامها و اصطلاحات فلسفی و هنری بسیاری اشاره کرده است که هرکدام در تاریخ فرهنگ خود دارای شهرت بسیاریاند. بسامد بالای این اصطلاحات، نامها و مکاتب در آثار پناهی نشان از ارزش و جایگاه ارزنده این مفاهیم در تفکر و دیدگاه او دارد. این پژوهش، که به روش تحلیل محتوا با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با ابزار مطالعۀ کتابخانهای انجام شده به دنبال پاسخی برای این پرسش است که چه مکاتب فلسفی و جهانهای هنری (عموما ادبی و سینمایی) در شعر او نمود یافته و رویکرد او به هر کدام چگونه است. به عبارت دیگر نقش هرکدام از این مفاهیم در تشکیل بنیادهای تفکر او چگونه است. این مسئله از این جهت حائز اهمیت است که میتوان با بررسی تلمیحهای مستقیم شاعر به جهانهای فلسفی و هنری چهارچوب فکری و فلسفی حسین پناهی را بازنمایی کنیم و بر اساس آن دیگر اشعارش را تفسیر کنیم. آنچه از مجموع مباحث مطروحه در این پژوهش بر میآید، این است که در شعر حسین پناهی سه گانۀ فلسفه، سینما و ادبیات جهان به موازات هم زیست دارند. در مقایسۀ این سه حوزه آشکار است که پناهی نسبت به ادبیات و سینمای روس و فلسفۀ شرق دیدگاه همدلانهای دارد. جهان شرق، از جمله هند، ایران و جهان اسلامی، در ذهن او جهان امید و آرامش است. حسین پناهی در جستجوی معنا در فلسفهها و جهانهای ادبی جهان در آخر به فرهنگ و باورهای اصیل شرقی و اسلامی باز میگردد و آرامش و امید از دست دادهاش را از باورهای خودش میگیرد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
223 - رمانتیسم در شعر هوشنگ ابتهاج
محمدامین محمدپور علی اصغر باباصفریمکتب ادبی رمانتیسم در قرن نوزدهم و با شکستن قید و بندهای مکتب کلاسیک شکل گرفت. از سال 1301 و بعد از مشروطه، مکتب رمانتیسم در ایران گسترش پیدا کرد. عمده تحول این مکتب گرایش به طبیعت و وطن و پرداختن به عواطفی چون عشق، اندوه و طبیعت گرایی بود. هوشنگ ابتهاج یکی از شاعران تو چکیده کاملمکتب ادبی رمانتیسم در قرن نوزدهم و با شکستن قید و بندهای مکتب کلاسیک شکل گرفت. از سال 1301 و بعد از مشروطه، مکتب رمانتیسم در ایران گسترش پیدا کرد. عمده تحول این مکتب گرایش به طبیعت و وطن و پرداختن به عواطفی چون عشق، اندوه و طبیعت گرایی بود. هوشنگ ابتهاج یکی از شاعران توانای معاصر است که بر غالب اشعار او اصول حاکم بر مکتب رمانتیسم حاکم است. مهمترین زمینه های اندیشه های رمانتیکی در شعر ابتهاج عبارتند از: عشق، غم و اندوه، یادکرد مرگ، حدیث نفس، وطن، طبیعت گرایی، امید، آرمان گرایی. در این مقاله به شیوه توصیفی و تحلیل محتوا از شعر ابتهاج به بررسی رمانتیسم در شعر او خواهیم پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
224 - بررسی ویژگیهای شاخص آثار قائممقام فراهانی
موسی پیری مجتبی گلیمیرزا ابوالقاسمقائممقام از شخصیّتهای سیاسی تأثیرگذار بر تاریخ معاصر ایرانبوده است که در ادبیّات فارسی نیز آثارارزندهای دارد. آنچه باعث میشود که محقّقان امروز بتوانند با قسمت اعظم هنر نظمونثر قائممقام بهتر و کاملترآشنا شوند، بررسی دقیق و موشکافانة آثار منظوم و منثو چکیده کاملمیرزا ابوالقاسمقائممقام از شخصیّتهای سیاسی تأثیرگذار بر تاریخ معاصر ایرانبوده است که در ادبیّات فارسی نیز آثارارزندهای دارد. آنچه باعث میشود که محقّقان امروز بتوانند با قسمت اعظم هنر نظمونثر قائممقام بهتر و کاملترآشنا شوند، بررسی دقیق و موشکافانة آثار منظوم و منثور وی، معرفی ویژگیهای شاخصآثارش وارائة نمونهها و شواهد کافی در هر مورداست. برای دستیابی به این هدف، ابتدا پیشینة تحقیق و تا حد ممکن، ویژگیهای بنیادین آثار منثور و منظوم قائممقام فراهانی ذکر شده است؛ سپس ضمن بیان نمونههای بارز، به ارزیابی آنها پرداخته شده، و برای نتیجهگیری راحتتر و منسجمتر، در جدولی جداگانه ارائه شدهاند. ازجمله ویژگیهای آثار قائممقام، میتوان به بیان دردهای سیاسی با الفاظ خوشآهنگ، حذف عناوین و القاب نامهها، صراحت لهجه، ترکیبسازی، گرایشنداشتن به مضامین عاشقانه، باستانگرایی و نظایر آن اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
225 - اسطورۀ سیاوش در شعر معاصر فارسی
رضا اشرف زاده حمیدرضا نویدی مهراساطیر ریشه در باورها و اعتقادهای بشر دارند و با جلوهها و جنبههای گوناگون زندگی او پیوند یافتهاند. از اینرو، میتوانند موضوع پژوهشهایی ژرف در آثار هنری و ادبی قرار گیرند و رخدادهای تاریخی و اجتماعی و حتی سیاسی روزگارانِ بسیار دور را پدیدار سازند. با بهرهگیری از اس چکیده کاملاساطیر ریشه در باورها و اعتقادهای بشر دارند و با جلوهها و جنبههای گوناگون زندگی او پیوند یافتهاند. از اینرو، میتوانند موضوع پژوهشهایی ژرف در آثار هنری و ادبی قرار گیرند و رخدادهای تاریخی و اجتماعی و حتی سیاسی روزگارانِ بسیار دور را پدیدار سازند. با بهرهگیری از اساطیر میتوان رفتارهای اجتماعی، فرهنگی و روانی ملتها را تجزیه و تحلیل کرد. اسطورهها محدود به زمان و مکان نیستند؛ بیکرانه و ناپیدایند و تبلور خرد جمعی در جوامع به شمار میروند. اسطوره در کنار افسانه، حماسه و فرهنگ، یکی از عناصر شکل دهندۀ فرهنگ و هویت قومی و ملی جوامع است. شاعران معاصر، اساطیر را همسو با جهتگیریهای فکری و سیاسی و اجتماعی خویش برگزیدند و آنها را به نوعی امروزی کردند. آنان اسطورههایی را برگزیدند تا بهتر بتوانند به مدد آنها موقعیت حیات اکثریت جامعه را تحکیم ببخشند. شاعران معاصر از جنبههای مختلف به اسطورۀ سیاوش پرداختهاند و کارکردهای گوناگونی را ـ اعم از سیاسی، اجتماعی، عاطفی و....ـ در مضمونسازیهای خود مدنظر قرار دادهاند. در پژوهش حاضر با نگرشی تحلیلی، به تبیین جایگاه و کارکرد اسطوره سیاوش در شعر معاصر پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
226 - سیمای زن در شعر معاصر مصر
عبدالرضا عطاشی مژده مرشدیهدف این پژوهش، آشنایی با ادبیات معاصر عرب در خصوص زن بر اساس اشعار حافظ ابراهیم از شعرای معاصر مصر و دیدگاه وی در خصوص آزادی زنان و نقش آنها در تمامی عرصه های سیاست و علم و تربیت بود. روش این پژوهش نقلی، تحلیلی یافته ها است. نتایج نشان داد که ایشان روشنگرانه در اشعارشان چکیده کاملهدف این پژوهش، آشنایی با ادبیات معاصر عرب در خصوص زن بر اساس اشعار حافظ ابراهیم از شعرای معاصر مصر و دیدگاه وی در خصوص آزادی زنان و نقش آنها در تمامی عرصه های سیاست و علم و تربیت بود. روش این پژوهش نقلی، تحلیلی یافته ها است. نتایج نشان داد که ایشان روشنگرانه در اشعارشان، در مقابل خط فکری که معتقد به آزادی بی قید و بند برای زنان بود، ایستادگی نموده و آزادی زن را در حدود اسلام می داند. هم چنین این شاعر نئوکلاسیک معتقد به نقش زن در تمامی عرصه های سیاست ،علم و تربیت می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
227 - سیمای خشونت علیه زنان در شعر شاعران معاصر عراق و بررسی علل آن (مطالعه موردی: رصافی، زهاوی، سیاب و ملائکه)
مصطفی تراویده پیمان صالحیهدف پژوهش حاضر بررسی سیمای خشونت علیه زن در اشعار چهار شاعر معاصر عراق: رصافی، زهاوی، سیاب و ملائکه و دیدگاهشان نسبت به پدیدة خشونت علیه زن با استناد به دیوان اشعار آنان و تکیهبر نقد فرهنگی و بهکارگیری روش توصیفی ـ تحلیلی است. خشونت علیه زن پدیدهای تلخ با سابقهای چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی سیمای خشونت علیه زن در اشعار چهار شاعر معاصر عراق: رصافی، زهاوی، سیاب و ملائکه و دیدگاهشان نسبت به پدیدة خشونت علیه زن با استناد به دیوان اشعار آنان و تکیهبر نقد فرهنگی و بهکارگیری روش توصیفی ـ تحلیلی است. خشونت علیه زن پدیدهای تلخ با سابقهای طولانی و با ابعاد فیزیکی، روانی، جنسی، اجتماعی و اقتصادی است که هنوز هم در جوامع انسانی وجود دارد. نتایج پژوهش بیانگر این است که شاعران مزبور در اشعار خود انواع خشونت علیه زن ازجمله محرومیت از حضور در اجتماع و بهرهمندی از رشد علمی و فرهنگی، استفاده بهعنوان کالایی جنسی، تحقیر، تهدید به طلاق و سرگردانی، بدرفتاری، تنبیه بدنی و سلب حق انتخاب همسر منعکس کردهاند. همچنین آنان از ابتذال زنان در اثر فشار فقر، نداشتن حامی، نبود نهادهای حمایتی و اجتماعی و ذبح ناجوانمردانة زنان و دختران بهحکم سنت قبیلهای ننگزدایی سخت متأثر شدهاند و تربیت نسلی شریف، آزاده و شجاع را برای جامعه، مرهون بهرهمندی زن از زندگی شرافتمندانه دانستهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
228 - رمانتیسم سپاری در شعر فروغ فرخ زاد
بهزاد خواجاتهدف پژوهش حاضر بررسی سیر رمانتیسم و گذر از آن در شعر فروغ فرخ زاد است. رمانتیسم یکی از مهم ترین مکاتب ادبی جهان است که ریشه در تحولات اقتصادی و اجتماعی غرب داشته و همواره از جهات گوناگون مورد توجه منتقدان قرار گرفته است. گر چه در ایران زمینه های مادی ظهور این مکتب به طو چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی سیر رمانتیسم و گذر از آن در شعر فروغ فرخ زاد است. رمانتیسم یکی از مهم ترین مکاتب ادبی جهان است که ریشه در تحولات اقتصادی و اجتماعی غرب داشته و همواره از جهات گوناگون مورد توجه منتقدان قرار گرفته است. گر چه در ایران زمینه های مادی ظهور این مکتب به طور کامل مهیا نبوده و بالطبع رمانتیسم نمی توانسته در جامعه ی ادبی همپا و همتای نمونه ی غربی اش به فعلیت برسد، اما از اوان مشروطه و اولین ترجمه ی آثار ادبی، شاخصه هایی از این مکتب به حیات ادبی وارد شده و سپس با تحولات اجتماعی بازار گرمی پیدا کرده است. فروغ فرخ زاد یکی از چهره های مؤثر شعر رمانتیک ایران است که شعرش آیینه ای است از تحولات مکتب رمانتیسم ایرانی و در آثارش می توان استحاله ی این مکتب را در حیطه ی شعر امروز بررسی کرد. این نوشتار بر آن است که به روش توصیفی-تحلیلی و با تاکید بر شاخصه های مکتب رمانتیسم به دگردیسی شعر فروغ فرخ زاد بپردازد. نتایج این تحقیق بیانگر این است که شعر فروغ فرخ زاد توانسته در مسیری دشوار از رمانتیسمی سطحی به رمانتیسمی فهیم و اندیشمند طی مسیر کرده و به موقعیتی ویژه دست یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
229 - بررسی توازی در سرودههای فدوی طوقان شاعر زن معاصر فلسطین
بشری گودرزی روح الله صیادی نژاد امیر حسین رسول نیاهدف این پژوهش بررسی سطوح توازی(آوایی،واژگانی ونحوی) و تاثیر آن در سروده های فدوی طوقان شاعر زن معاصر جهان عرب از فلسطین می باشد. وی یکی از شعرایی است که از پدیده توازی در سروده های خود استفاده کرده است .طرح تحقیق توصیفی –تحلیلی بود. با منابع کتا بخانه ای و مطالعات چکیده کاملهدف این پژوهش بررسی سطوح توازی(آوایی،واژگانی ونحوی) و تاثیر آن در سروده های فدوی طوقان شاعر زن معاصر جهان عرب از فلسطین می باشد. وی یکی از شعرایی است که از پدیده توازی در سروده های خود استفاده کرده است .طرح تحقیق توصیفی –تحلیلی بود. با منابع کتا بخانه ای و مطالعات کیفی به بررسی توازی در سرودههای فدوی طوقان پرداخته شد. دستاورد تحقیق بیان گر آن است که در مبحث توازی، تکرار بیشترین اهمیت را دارد و یک عنصر ضروری در ایجاد موسیقی میباشد. فدوی طوقان از طریق به کار بردن این تکرار کلامی در سرودههایش زیبایی خاصی را ایجاد کرده است که یک خوانندهی آگاه با خواندن و شنیدن آنها میتواند از این سرودهها لذت ببرد. فدوی طوقان در اشعارش از توازی در سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی بهره برده است و این پدیده با ایجاد تشابه در ساختار متن، برجستگی شعر او را به طور چشمگیری بیشتر کرده است. وی با استفاده از تکرارِ صداها، حروف، واژگان و ترکیبها علاوه بر برجستگی در سطح زبانی، سبب تأکید در سطح معنایی نیز شده است و این مطلب نشان میدهد که سازههای زبانی در انتقال مفاهیم اثر گذار میباشند. به نظر میرسد بسامد توازی در سطح آوایی بیشتر از سطوح واژگانی و نحوی است، چرا که در توازی واژگانی و نحوی، توازی آوایی نیز یافت میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
230 - واکاوی سیر تحول عناصر محتوایی غزل و شعر زنان معاصر ایران
حسین سلیمی علی محمد محمودیهدف پژوهش حاضر واکاوی سیر محتوایی تحول غزل و شعر زنان معاصر ایران میباشد. جامعه مورد بررسی شعر و غزل زنان از عهد مشروطه تا آغاز دهۀ نود معاصر است. نمونه پژوهش شعر ژاله قایم مقامی، شعر و غزل سیمین بهبهانی و فروغ فرخزاد بود. طرح پژوهش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات از ط چکیده کاملهدف پژوهش حاضر واکاوی سیر محتوایی تحول غزل و شعر زنان معاصر ایران میباشد. جامعه مورد بررسی شعر و غزل زنان از عهد مشروطه تا آغاز دهۀ نود معاصر است. نمونه پژوهش شعر ژاله قایم مقامی، شعر و غزل سیمین بهبهانی و فروغ فرخزاد بود. طرح پژوهش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای و منابع پژوهشی دیجیتالی انجام شد. برای تحلیل از شیوه جریانشناسی شخصیت محور محتوای غزل زنان و سیر مهمترین تحولات آن در بستر تاریخ معاصر استفاده شد. نتایج نشان داد، کلیت و کیفیت شعر زنان در این دوره رو به کمال بود. غزل زنان ایران معاصر، پس از غزل سیمین بهبهانی و فروغ فرخزاد به سمت افقهای نو و آزاداندیشانه ای حرکت کرده است که از میان جریانهای فکری درون فرهنگی و برون فرهنگی ایران، دو نوع غزل متعهد، اجتماعمحور و غزل پست مدرن و گاه نیز غزل زبانگرای ساختارشکن بیشترین سهم را دارد. غزل زنان نیز هم چون شعر آزاد نیمایی مجال بروز عواطف زنانه را یافته و غزل از حالت کلاسیک و یک صدایی به جریانها و صداهای متعددی وارد شده است. مطالعۀ غزل زنان در این صدسال یعنی مطالعۀ صدسال جامعهشناختی شعر زنان و به تبع آن جامعه ایرانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
231 - سیمای زن از دیدگاه فوزیه ابوخالد، شاعر معاصر عربی
محسن سیفی صدیقه جعفری نژادفوزیه ابوخالد(1955) یکی از شاعران معاصری سعودی است که جانمایه ی بسیاری از سروده ها ومجموعه های شعری وی برگرفته از زن است. این بانوی شاعر توانسته در اشعار زیادی اعتراض خود را به جامعه اش در خصوص اجحاف در حق زنان بیان دارد. هدف این پژوهش عبارت بود از اینکه با روش توصی چکیده کاملفوزیه ابوخالد(1955) یکی از شاعران معاصری سعودی است که جانمایه ی بسیاری از سروده ها ومجموعه های شعری وی برگرفته از زن است. این بانوی شاعر توانسته در اشعار زیادی اعتراض خود را به جامعه اش در خصوص اجحاف در حق زنان بیان دارد. هدف این پژوهش عبارت بود از اینکه با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی سیمای زن در شعر این شاعر بپردازد وجلوه هایی از جایگاه زن را در شعر ایشان بررسی نماید. از جمله مقوله هایی که در شعر فوزیه نسبت به زن اهتمام ویژه ای به آن شده است، شکوه از عدم تکریم زن به عنوان مادر بشریت است. مادری که او را نماد رستاخیزی و باروری برشمرده و وی را هم ردیف وطن و سرزمین خوانده است و خواستار آزادی وی از یوغ ستم جامعه ی خویش شده.وی برای اینکه بتواند علیه سنت جامعه به پاخیزد و از حقوق زنانه اش آزادانه دفاع کند به شعر روی آورده تا با زبان شعر آزدانه در برابر خوارداشتِ زنان قد علم کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
232 - زن از دیدگاه «می زیاده»
رمضان رضایی الناز امیری پری ناز علی اکبریبسیاری از پیشرفتهای اجتماعی جوامع عربی در حال حاضر مدیون متفکران و روشنفکرانی است که در قرن های اخیر زندگی میکردند.آنها با توجه به اطلاعی که از جهان غرب در زمینه مسائل اجتماعی بدست آورده بودند با مسائل اجتماعی جوامع مذهبی و سنتی خویش درآمیخته و خواستار اعمال آنها در ج چکیده کاملبسیاری از پیشرفتهای اجتماعی جوامع عربی در حال حاضر مدیون متفکران و روشنفکرانی است که در قرن های اخیر زندگی میکردند.آنها با توجه به اطلاعی که از جهان غرب در زمینه مسائل اجتماعی بدست آورده بودند با مسائل اجتماعی جوامع مذهبی و سنتی خویش درآمیخته و خواستار اعمال آنها در جامعه خود شدند. از جمله آن مسائل اجتماعی، مسأله زن و مطالبات زنان بود. در میان روشنفکران عرب، شاعر و نویسنده وجود داشت. زنان نیز در میان آنها حضور داشتند. امّا در این میان چیزی که در خور توجه است این بود که مسائل زنان از زبان یک زن طرح می شد. پس چه کسی میتواند در آن دوران بهتر از میزیاده باشد که دیدگاه های اعتدال گونه اش معروف است؛ لذا بررسی آن اندیشه ها نیز در نوع خود از اهمیت برخوردار است. میزیاده زنی بود که به مسائل مختلف اجتماعی با عینک یک مصلح اجتماعی نگاه میکرد و زن را به عنوان یک زن در نظر میگرفت لذا بسیاری از دیدگاههای وی در این زمینه از دایره عقل بیرون نرفته و به وادی احساسات وارد نشده است. این مقاله به تبیین دیدگاههای میزیاده در مورد زن با شیوه تحلیل محتوا میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
233 - زبان عاشقانه در سروده های نازک الملائکه و سعاد صباح
روح الله صیادی نژاد مهوش حسن پورعشق از موضوعات بسیار رایج ادبیات عربی، بویژه ادبیات رمانتیک است کهمعنی و صورت آن به صورت جدایی ناپذیری به هم مرتبط است. این مضمون دردوران معاصر شکل جدیدی به خود گرفته و باعث ظهور برخی ویژگی های زبانیدر سروده های شاعران شده است. در این پژوهش ویژگی ها، در سروده های دوشاعر چکیده کاملعشق از موضوعات بسیار رایج ادبیات عربی، بویژه ادبیات رمانتیک است کهمعنی و صورت آن به صورت جدایی ناپذیری به هم مرتبط است. این مضمون دردوران معاصر شکل جدیدی به خود گرفته و باعث ظهور برخی ویژگی های زبانیدر سروده های شاعران شده است. در این پژوهش ویژگی ها، در سروده های دوشاعر عرب، نازک الملائکه و سعاد صباح، بررسی شده است. این تحقیق که بهروش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، نشان از آن دارد که روح و زبان زنانهدر اشعار عاشقانه ی این دو شاعر تازی به خوبی بروز یافته است و در سطوحمختلف قابل بررسی است. این عنصر زنانه در سه سطح آوایی، دستوری و معناییدر سروده های هر دو شاعر نمایان است.آنان از تکرار واج هاو آواها برای بیانغم و اندوه خویش بهره می برند. عدم اطمینان زنان از اوضاع جایگاه اجتماعیخود در جهانی که مردان سروری می کنند، سبب به کاری اسلوب استفهام درسروده های آنان شده است. همچنین شاعران زن به دلیل عدم آزادی در بیانمسئله ی عشق از اسلوب های بیان غیرمستقیم مثل استعاره استفاده می نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
234 - نقد تطبیقی آزادی زنان در اشعار سعاد الصباح و سیمین بهبهانی
محسن سیفی علی اسدی پور سجاد اسماعیلیآزادی حقوق زنان، یکی از موضوعات بسیار مهم در هفتاد سال اخیر است، که بیش از هر زمان، بخش عمده ای از ادبیات و به ویژه شعر شاعران این دوره را در بر گرفته است. سیمین بهبهانی، شاعره معاصر ایرانی، دغدغه ی مسأله ی زن و حقوق زنان را در جای جای اشعار خود دارد. از طرفی دیگر سعاد چکیده کاملآزادی حقوق زنان، یکی از موضوعات بسیار مهم در هفتاد سال اخیر است، که بیش از هر زمان، بخش عمده ای از ادبیات و به ویژه شعر شاعران این دوره را در بر گرفته است. سیمین بهبهانی، شاعره معاصر ایرانی، دغدغه ی مسأله ی زن و حقوق زنان را در جای جای اشعار خود دارد. از طرفی دیگر سعاد الصباح، شاعره پر آوازه ی کویتی، یکی از مهم ترین پرچمداران دفاع از حقوق زن شرقی در دهه ی هفتاد است. این مقاله در صدد است که با رویکرد نقد تطبیقی به بررسی اندیشه های زنانه در اشعار این دو شاعر زن بپردازد. سعاد الصباح و سیمین بهبهانی، موانع آزادی زن معاصر را دیدگاه های سنتی برخی از مردان و مشکلات موجود در جامعه می دانند. آنها از وجود مشکلاتی همچون تبعیض بین مردان و زنان در کارهای بیرون از خانه و داخل خانه کاملا ناراضی هستند. هر دو ضمن بیان این موانع، مؤلفه هایی همچون حق بیان عشق، نقش تربیتی، آموزشی و... را شاخصه هایی برای اثبات آزادی زنان در جامعه می داند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
235 - سیمای زن در ادبیات معاصر «نیلوفر کبود بوف کور»
محمود جعفری دهقی نعیمه متوسلیدر ادبیات داستانی معاصر، صادق هدایت، یکی از چهره های چند وجهی است.در آثار او، نگرش به زن وبازتاب این عنصر زایای خلقت، سبب شده، وی را زن ستیز قلمداد کنند؛ اما با تعمق در آثارش و با توجهبه مسائل روانشناختی، تربیتی و اجتماعی شخصیت های داستان هایش، شاید دیگر وی زن ستیز معرف چکیده کاملدر ادبیات داستانی معاصر، صادق هدایت، یکی از چهره های چند وجهی است.در آثار او، نگرش به زن وبازتاب این عنصر زایای خلقت، سبب شده، وی را زن ستیز قلمداد کنند؛ اما با تعمق در آثارش و با توجهبه مسائل روانشناختی، تربیتی و اجتماعی شخصیت های داستان هایش، شاید دیگر وی زن ستیز معرفینشود. در این مقاله، به بررسی جنبه های ناشناخته ی سیمای زن در آثار این نویسنده پرداخته شده و نتیجهنشان داد که، وی نه تنها زن ستیز نبوده، بلکه با شفقتی خاص به زنان ایرانی می نگریسته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
236 - بررسی ویژگی های شخصیتی حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در شعر پس از انقلاب اسلامی
شهین قاسمیشعر فاطمی شیوه ی نوینی در ادبیاّت عصر انقلاب اسلامی م یباشد و حضرتفاطمه)س( از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این راستا شخصّیت حضرتزهرا)س( برای روشن نمودن جایگاه زن در جامعه نقش الگویی به سزایی داشته وباعث پویا و فعّال شدن نقش زن در ادبیاّت انقلاب شده است. بسیاری از شاع چکیده کاملشعر فاطمی شیوه ی نوینی در ادبیاّت عصر انقلاب اسلامی م یباشد و حضرتفاطمه)س( از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این راستا شخصّیت حضرتزهرا)س( برای روشن نمودن جایگاه زن در جامعه نقش الگویی به سزایی داشته وباعث پویا و فعّال شدن نقش زن در ادبیاّت انقلاب شده است. بسیاری از شاعرانانقلاب مضامین مکرّر را در قالب های گوناگون از جمله نو و با زبانی جدیدبدون تقلید جهت شناخت حضرت زهرا)س( به کار برد هاند. در این مقاله به چهارنگرش کلی پیرامون اشعار فاطمی پرداخته شده است و در ادامه، آن دسته، ازویژگی های شخصیتی حضرت زهرا)س( که با توجه به موقعیت اجتماعی و ادبیدر این عصر ظهور بیشتری در شعر شاعران معاصر داشته است مورد بررسی وتحلیل قرارگرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
237 - شعر سیاسی ایران از سقوط رضا شاه تا کودتای 28مرداد 1332
مهدی حسنی باقری شریف آبادیکی از مهمترین مقاطع تاریخ معاصر ایران فاصله سال های 1320 تا 1332 است .در این دوره پس از برکناری رضا شاه از قدرت به دست متفقین ، نوعی خلاء قدرت در کشور پدید آمد که در پرتو آن و در نبود قدرتی استبدادی ، فضای باز سیاسی در کشور شکل گرفت که از آن عموما با عنوان دوران دموکر چکیده کاملیکی از مهمترین مقاطع تاریخ معاصر ایران فاصله سال های 1320 تا 1332 است .در این دوره پس از برکناری رضا شاه از قدرت به دست متفقین ، نوعی خلاء قدرت در کشور پدید آمد که در پرتو آن و در نبود قدرتی استبدادی ، فضای باز سیاسی در کشور شکل گرفت که از آن عموما با عنوان دوران دموکراسی نیمدار یاد می-شود. در این دوره برای اولین بار پس از سال های آغازین مشروطیت ، احزاب ، گروهها و دسته های سیاسی با تفکرات و سلایق مختلف مجال عرض اندام می یابند. این مقاله تاثیر این دوران را بر ادبیات ایران مد نظر قرار داده است و با طرح پرسشی پیرامون وضعیت کلی ادبیات سیاسی در حوزه شعر ، تلاش کرده است با استفاده از روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و تحلیل محتوا درونمایه اصلی آثار مهمترین شاعران این دوره را بررسی کند. در نهایت این پژوهش به این نتیجه رسیده است که به تبع وجود فضای باز سیاسی در این سال ها و امید به بهبود اوضاع ، درونمایه ادبیات سیاسی ایران در حوزه شعر با تغییر آشکاری نسبت به دوران بسته رضاشاه به سوی مردم گرایی ، تعهد ، دعوت به مبارزه ، واقعگرایی و طرح مضمونهای خوشبینانه حرکت کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
238 - سفر حجمی درخط زمان؛ نقش حافظۀ رخدادی در شاعرانگی شاعران؛ بر اساس تقسیم بندی حافظه از دیدگاه برگسون
صدف محسنی علیرضا فرنامچکیده هدف این نوشتار که پژوهشی کتابخانهای و اسنادی است، بررسی نقش حافظۀ رخدادی در اعتلای خودآگاهی با بهره بردن از غنای تصویری و احساسی موجود در آثار فروغ فرخزاد بر اساس نقد روان شناختی و بازنمود این دو در شعر است. در این راستا، ابتدا مقولۀ تفاوت روح وجسم از دیدگاه برگس چکیده کاملچکیده هدف این نوشتار که پژوهشی کتابخانهای و اسنادی است، بررسی نقش حافظۀ رخدادی در اعتلای خودآگاهی با بهره بردن از غنای تصویری و احساسی موجود در آثار فروغ فرخزاد بر اساس نقد روان شناختی و بازنمود این دو در شعر است. در این راستا، ابتدا مقولۀ تفاوت روح وجسم از دیدگاه برگسون مطرح میشود؛ که از نظر وی "روح" و "جسم" تنها تفاوت زمانی دارند و روح و به تبع آن خودآگاهی به نوعی همواره در گذشته حضور دارند و به وقایع زمان حال از دید گذشته مینگرند. بنابراین تقویت "حافظۀ رخدادی" که یک حافظۀ سیال و سه بعدی است نقش مؤثری در اعتلای خودآگاهی خواهد داشت. در این مطالعه که توصیفی و از نوع تحلیل محتواست قصد داریم تا از طریق هدایت خواننده به سمت به کارگیری هر چه بیشتر حافظۀ رخدادی، سطح خودآگاهی او را ارتقا بخشیده تا به این ترتیب تأثیر چشمگیر آن را در سیر روان درمانی و رهایی از مشکلات روحی - روانی شاهد باشیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
239 - بازتاب بحران هویت زن امروزی در رمان احتمالاً گمشدهام (از منظر نشانهشناسی اجتماعی)
سپیده سیدفرجی فرهاد طهماسبی رقیه صدراییبرخی از زنان نویسنده معاصر ایرانی در مرحلهای از نویسندگی خود، به ماهیت و چیستی هویت زنان میپردازند. راوی رمان احتمالا گمشدهام نیز در پی خودآگاهی و کشف هویت فردی است و در این مسیر دچار بحران هویت شده و سعی در فائق آمدن بر این بحران دارد. نشانهشناسی یکی از روشهای پژ چکیده کاملبرخی از زنان نویسنده معاصر ایرانی در مرحلهای از نویسندگی خود، به ماهیت و چیستی هویت زنان میپردازند. راوی رمان احتمالا گمشدهام نیز در پی خودآگاهی و کشف هویت فردی است و در این مسیر دچار بحران هویت شده و سعی در فائق آمدن بر این بحران دارد. نشانهشناسی یکی از روشهای پژوهشی میانرشتهای است که به تحلیل نشانهها میپردازد و در خوانش متون ادبی برای درک معانی نهفته در آنها کارگشاست. در این مقاله کوشش شده است با بهرهگیری از رویکرد نشانههای اجتماعی، رمزگانهای اجتماعی در رمان احتمالا گمشدهام اثر سارا سالار بررسی و تحلیل شود. بررسی رمان احتمالا گمشدهام از دیدگاه نشانهشناسی اجتماعی بیانگر آن است که نویسنده در بازنمایی و القای مفهوم مورد نظر خود یعنی بحران هویت موفق بوده است. سارا سالار حضور نشانههای اجتماعی را در رمزگانهای هویتی مانند مکان، پوشاک، خوراک و نام به تصویر کشیده؛ بویژه از طریق تداعی مکانهای گذشته و نیز بینام بودن شخصیت اصلی، بر این مفهوم تاکید میکند. نشانههای آداب اجتماعی نیز در این رمان فراواناند. نویسنده از روش‎های گوناگونِ ارتباط غیرکلامی (مانند لحن و اطوار) به عنوان بستری برای بازتاب مفهوم گمگشتگی هویت بهره برده است؛ به این صورت که لحن گفتاری توهینآمیز و غیر همدلانه در گفتوگوهای ذهنی راوی نیز در خدمت القای مفهوم بحران هویت است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
240 - تحلیل سروده های پروین اعتصامی با رویکردی بر مولفه های روانشناسی اجتماعی (مطالعه ی موردی: پییشداوری و جاذبه)
فریبا صادقی ناهید اکبری سوزان جهانیانچکیده:هر یک از آثار ادبی گویای این واقعیت هستند که هر پدیده، بنا بر جهان بینی و طرز تفکر پدید آورده اش، به جنبه ی خاصی از جریان های فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... در جامعه اشارات مستقیم یا غیرمستقیمی دارند. روشن است که تاثیر دیگران بر فرد مستلزم وجود روابط متقابل فر چکیده کاملچکیده:هر یک از آثار ادبی گویای این واقعیت هستند که هر پدیده، بنا بر جهان بینی و طرز تفکر پدید آورده اش، به جنبه ی خاصی از جریان های فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... در جامعه اشارات مستقیم یا غیرمستقیمی دارند. روشن است که تاثیر دیگران بر فرد مستلزم وجود روابط متقابل فرد با دیگران است؛ بنابراین، روان شناسی اجتماعی به عنوان علم مطالعة رفتار متقابل بین انسانها یا علم مطالعة انسانها شناخته می شود و شامل مولفه های بسیاری است ازجمله: همرنگی با جماعت (نفوذ اجتماعی)، پرخاشگری، کشش و جاذبه، متقاعدسازی، تقلید، پیشداوری و ... . آن چه در این پژوهش، مورد بررسی قرار می گیرد، سروده های پروین اعتصامی است که به روش توصیفی – تحلیلی از جنبه ی پیشداوری به عنوان یکی از مولفه های روان شناختی اجتماعی در شخصیت های مدنظر در سروده های وی به آن نگریسته و سپس تبیین و تحلیل می شود تا به این پرسش پاسخ داده شود که پروین نسبت به پیشداوری شخصیت ها در سروده هایش چه دید و نگرشی دارد؟ نتایج حاکی از آن است که پروین با دیدی انتقادی و کوبنده به پیشداوری افراد نظر می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
241 - بررسی سبک شناسی لایه ای اشعار نادر نادرپور
رضا برزویی طهمورث گراوندییکی از راههای شناخت مؤلفههای زبانی و فکر نویسندگان و شاعران، بررسی آثار آنان از نگاه سبکشناسانه است. مشخص کردن عناصر سبک سازی در آثار ادبی، مخاطب را به دنیای فکری و زبانی شاعر و نویسنده رهنمون میسازد. از دیگر سو، شعر معاصر ایران، دستخوش تحولات و دگرگونیهای فراوانی چکیده کاملیکی از راههای شناخت مؤلفههای زبانی و فکر نویسندگان و شاعران، بررسی آثار آنان از نگاه سبکشناسانه است. مشخص کردن عناصر سبک سازی در آثار ادبی، مخاطب را به دنیای فکری و زبانی شاعر و نویسنده رهنمون میسازد. از دیگر سو، شعر معاصر ایران، دستخوش تحولات و دگرگونیهای فراوانی بود از کودتای 28 مرداد گرفته تا انقلاب اسلامی، رویدادهای فراوانی ادیبان ایرانی و به تبع آن آثارشان را نیز تحت تأثیر قرار داد و هر کدام از آنان با سبک و سیاق خویش به بازتاب این رویدادها پرداختند، بدین معنا که افزون بر محتوای سرودههای آنان لفظ و گفتارشان نیز متأثر از این جریانات معاصر گردید و حتی عاشقانههای بسیاری از شاعران هم به نوعی تحت تأثیر رویدادهای سیاسی و اجتماعی قرار گرفت. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی بر آن است تا با نگاهی سبکی به تحلیل اشعار نادر نادرپور از شاعارن معاصر بپردازد. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که در سرودههای نادرپور مؤلفههای سبک فردی وجود دارد: برجسته سازی مفاهیم و مضامین(عمدتاً رمانتیک و شخص)، استفاده از واژه های نشاندار(کاربرد رنگها و عناصر طبیعت به عنوان نماد و سمبل)، استفادة از عناصر بلاغی بکر و تازه که نشانة بدیعپردازی نادر نادرپور است از ویژگیهای بارز سبکی شعر او به شمار میروند که در عین سادگی و روانی بیان شده و به مخاطب عرضه گشتهاست. افزون براین، حسی بودن عناصر بلاغی از دیگر شاخصهای سبکی نادرپور است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
242 - فعل بسیط و مرکب در زبان فارسی معاصر: چالشها و راهکارها
فردین حسین پناهیاشتقاق و ترکیب دو فرآیند اصلی واژهسازی در زبان فارسی است. از آن جا که فعل مهمترین عنصر در دستگاه واژگانی و نحوی زبان است، زایا بودن زبان در ساخت فعلهای متنوّع و متعدّد اهمیت فراوانی دارد، طوریکه این فعلها خود، زایا باشند و بتوان واژههای دیگری از آنها مشتق کرد. ای چکیده کاملاشتقاق و ترکیب دو فرآیند اصلی واژهسازی در زبان فارسی است. از آن جا که فعل مهمترین عنصر در دستگاه واژگانی و نحوی زبان است، زایا بودن زبان در ساخت فعلهای متنوّع و متعدّد اهمیت فراوانی دارد، طوریکه این فعلها خود، زایا باشند و بتوان واژههای دیگری از آنها مشتق کرد. این مهم، از طریق فرآیند اشتقاق صورت میگیرد و فعلهای بسیط مهمترین عناصری هستند که زبان فارسی از طریق آنها میتواند به امر اشتقاق بپردازد. نگاهی به وضعیت کاربرد فعلها در زبان فارسی امروز نشان میدهد که گرایش مفرطی به ساخت فعلهای مرکب وجود دارد و تعداد فعلهای بسیط بسیار کمتر از فعلهای مرکب است و فعلهای بسیطِ موجود نیز غالباً در حال تبدیل شدن به فعلهای مرکباند. ادامۀ این روند میتواند منجر به ضعف تدریجی و شاید توقف اشتقاقهای فعلی در زبان فارسی شود. در این مقاله ضمن بررسی وضعیت فعلهای بسیط و مرکب در زبان فارسی معاصر، و نقد و بررسی دیدگاههای مطرح در این حوزه، راهکارهایی برای اصلاح وضعیت موجود بررسی میشود. بر این اساس، در مواردی میتوان با بهکارگیری و تقویت ساختهای زیرمجموعۀ فعل بسیط یا مرتبط با آن، قابلیتهای اشتقاق فعلی در زبان فارسی را احیا کرد. تقویت ظرفیت ساخت فعلهای تبدیلی، استفاده از فعلهای سببی و استفاده از فعلهای پیشوندی از مهمترین راهکارهایی است که برای این منظور میتوان در پیش گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
243 - تحلیل سبک شناسی ترکیببند «با کاروان نیزه» سرودۀ علیرضا قزوه
عزیز زیلابی مسعود پاکدل سیما منصوری منصوره تدینیترکیببند با کاروان نیزه از علیرضا قزوه یکی از معروفترین منظومههای ادبیات دینی معاصر بهشمارمیرود. شاعر ضمن خلق شعری حماسی و پرشور، بیشتر اهداف و نتایج آن واقعه را بیانکرده و در بارۀ عوامل ایجاد آن صحبتمیکند و آن را بستری برای بیان مفاهیم آزادی، دفاع از حق و مقاوم چکیده کاملترکیببند با کاروان نیزه از علیرضا قزوه یکی از معروفترین منظومههای ادبیات دینی معاصر بهشمارمیرود. شاعر ضمن خلق شعری حماسی و پرشور، بیشتر اهداف و نتایج آن واقعه را بیانکرده و در بارۀ عوامل ایجاد آن صحبتمیکند و آن را بستری برای بیان مفاهیم آزادی، دفاع از حق و مقاومت در برابر ظلم قرارمیدهد. در سطح ساختار، قوافی، ردیفها و واژگزینیهایش همه در راستای همین هدف انتخابشدهاست. مضامین شعر او نیز از این واقعه بهعنوان یک انقلاب عظیم خبرمیدهد. توجه به موسیقی درونی، برجستهسازی مفاهیم و مضامین، استفاده از واژگان نشاندار، روانی و سادگی هوشمندانه، استفادۀ هنرمندانه از عناصر بلاغی، تصویرسازی مخیّل و عاطفی، مخاطبمحوری، مفهومگرایی، تأکید بر نهادینهساختن مضامین دینی، انقلابی، انسانی و آرمانی از جمله ویژگیهای سبکی شعر اوست. از آنجا که سبکشناسی ابزاری برای شناسایی هویت انسانی، علمی، ادبی و ایدئولوژیک شاعر است، از این رو این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس سبکشناسی لایهای (مدرن) به بررسی ویژگیهای بارز سبکی ترکیببند عاشورایی این شاعر پرداختهاست. نتایج پژوهش نشانمیدهد شاعر از تمام امکانات و عناصر شعر در جهت تبیین اندیشههای دینباورانهاش بهرهبردهاست و بر اساس همین اندیشهها و مضامین علوی، حسینی و عاشورایی، او را میتوان شاعری مفهومگرا نامید. نگاهی به جنبههای ادبی و زبانی شعر قزوه نشانمیدهد که شاعر با موازین ادبی و زبانی گذشته و حال آشنایی دارد و برای افزودن بر تأثیر کلام خود هر کجا که مناسب دانسته از آنها بهرهبردهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
244 - تحلیل سبکی رمان پاورقی یا عامه پسند با نگاهی به رمان اجتماعی ، سیاسی دوران مشروطه "تهران مخوف " اثرمشفق کاظمی
اکرم عسگری فاطمه پاکرو حمید رضا اردستانی رستمیزمینه وهدف: سبک،روش نویسنده یا شاعر برای نشان دادن مطالب خاص مورد نظر، شناخت ودیدگاه او است. این آثار،ویژه گی های فکری ،ادبی وزبانی آن را بررس می کند .رمان پا ورقی ،پدیده ای نو وشاخه ای از ادبیات است . این نوع جریان ادبی معاصر،با زبان هنری، مورد توجه مردم و ریشه در ادبی چکیده کاملزمینه وهدف: سبک،روش نویسنده یا شاعر برای نشان دادن مطالب خاص مورد نظر، شناخت ودیدگاه او است. این آثار،ویژه گی های فکری ،ادبی وزبانی آن را بررس می کند .رمان پا ورقی ،پدیده ای نو وشاخه ای از ادبیات است . این نوع جریان ادبی معاصر،با زبان هنری، مورد توجه مردم و ریشه در ادبیات عامه پسند دارد . ،و بازتابی از مسایل جاری جامعه است . واقعیت های سیاسی، اجتماعی وتاریخی را مانند آیینه در خود منعکس می کند. روش مطالعه:این جستار با روشی توصیفی - تحلیلی به بررسی ،روایت ، زاویه ی دید و محتوای فکری آن پرداخته است.نکته قابل توجه، زاویه دید آن اثر است .یافته ها: رمان های پا ورقی به عنوان یک رمان اجتماعی در کنار رشد وغنای جریان ادبی مورد توجه مردم با زبان ساده وساختار کلی نقاط ضعف ونقص های فرهنگی جامعه را نمایان می سازد .نتیجه گیری: با آشفتگی های سیاسی ،اجتماعی وفرهنگی اواخر دوره قاجار نویسندگان تصمیم گرفتند تا ، پلشتیها ی جامعه را عریان بازگو نمایند.نخست مشفق کاظمی رمان پاورقی"تهران مخوف" را با محوریت عشق،به نثر ساده ی روزنامه ای به زبان گزارش گونه، با هدف بیان مصایب، مشکلات و فساد حکومتی آن دوره ، چاپ کرد.. در محتوا مضامینی چون استبداد ، آزادی ، عشق ،مرگ،شکست و پیروزی ، هسته ی مرکزی بررمان را شکل می دهد .بازتاب رخداد های ،سیاسی ، اجتماعی وفرهنگی در داستان نیزنقش به سزایی دارد .کلید واژگان :سبک شناسی ، رمان پاورقی عامه پسند ، جریان ادبیات معاصراجتماعی ،سیاسی . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
245 - بررسی و تحلیل نقدهای مربوط به شعر احمد شاملو
فرزاد بالال غلامحسین غلامحسین زاده قدرت الله طاهریتاکنون تحقیقات زیادی در قالب مقاله و کتاب در حوزه ی نقد و بررسی اشعار احمد شاملو نوشته شده است. تحقیق حاضر به دنبال آن بوده است که ضمن نشان دادن سیر تاریخی تحقیقات نوشته شده و بررسی کانون های شکلگیری آنها،کتاب ها و مقالات شاخصی را که در این حوزه تألیف شده است مورد بررسی چکیده کاملتاکنون تحقیقات زیادی در قالب مقاله و کتاب در حوزه ی نقد و بررسی اشعار احمد شاملو نوشته شده است. تحقیق حاضر به دنبال آن بوده است که ضمن نشان دادن سیر تاریخی تحقیقات نوشته شده و بررسی کانون های شکلگیری آنها،کتاب ها و مقالات شاخصی را که در این حوزه تألیف شده است مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از مجموع 303 مقاله که با موضوع بررسی و تحلیل شعر شاعر به رشته تحریر در آمده است؛ 9% از آنها در جراید، 8% در مجلات علمی- پژوهشی و 83% در مجلات علمی(مروری - ترویجی) چاپ و منتشر شده و بیشتر آنها بین سال های (1375- 1385) به رشتۀ تحریر در آمده است. از میان مقالات نوشته شده، مقالات علمی- پژوهشی از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردارند که از مهمترین دلایل این امر می توان به زبان صریح و روشن نویسندگان در مقالات مذکور، مسأله محور بودن تحقیقات یاد شده، پرهیز از کلی گویی و ذکر دقیق جزئیات در این دسته از مقالات اشاره کرد. از میان تحقیقاتی که در قالب کتاب نوشته شده اند، کتاب سفر در مه اثر تقی پورنامداریان، امیر زادۀ کاشی ها اثر پروین سلاجقه، انگشت و ماه اثر ع.پاشایی و کتاب شعر زمان ما اثر محمد حقوقی از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردارند دلایل اهمیت و اعتبار آثار مذکور را می توان در مؤلّفه های زیر خلاصه کرد: 1- نثر روان و روشن نویسندگان در پرداختن مباحث و مطالب؛ 2- پرهیز از کلی گویی و ذکر دقیق جزئیات؛3- روشن کردن ابعاد و زوایای مختلف ساختار و محتوای شعر شاعر. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
246 - استعاره و کارکرد آن در گفتار روزمره ی گویشوران فارسی (با تکیه بر دانشجویان فارسی زبان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز)
غلام حسن اورکی الخاص ویسیاستعاره،از مهم ترین پدیده های زبانی است که مورد توجه علما، فلاسفه و اُدبا و اخیراً زبانشناسان واقع شده است. با توجه به اهمیّت موضوع، دراﯾﻦﻣﻘﺎﻟﻪﮐﻪﺑﺨﺸﯽازﭘﮋوﻫﺸﯽوﺳﯿﻊدرﺑﺎرهی بررسیﮐﺎربردﻧﻈﺮیهیمعاصر استعاره[1] (1992) لیکاف[2]درﺗﺒﯿﯿﻦساختارهای استعاری زبان روزمره است، ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢﺑ چکیده کاملاستعاره،از مهم ترین پدیده های زبانی است که مورد توجه علما، فلاسفه و اُدبا و اخیراً زبانشناسان واقع شده است. با توجه به اهمیّت موضوع، دراﯾﻦﻣﻘﺎﻟﻪﮐﻪﺑﺨﺸﯽازﭘﮋوﻫﺸﯽوﺳﯿﻊدرﺑﺎرهی بررسیﮐﺎربردﻧﻈﺮیهیمعاصر استعاره[1] (1992) لیکاف[2]درﺗﺒﯿﯿﻦساختارهای استعاری زبان روزمره است، ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪﻣﺒﺎﻧﯽاین چارچوب نظری که بر درک مفاهیم انتزاعی از طریق کاهش در مقیاس بشری تاکید دارد، کارکرد فرایند استعاره را در گفتار روزمرهی گویشوران فارسی با تکیه بر جامعهی آماری پژوهش محک بزنیم. بدین منظور، نگارندگان به صورت تصادفی، پنجاه نفر از دانشجویان را گزینش کرده، به روش میدانی30 ساعت از مکالمهی آنان را در سه بافت زبانی متفاوت و در طول 3 ماه ضبط و گردآوری کردند.پس از نگارش داده های زبانی، تعداد 122 عبارت استعاری استخراج گردید که با تحلیل داده ها، مشخص گردید؛ بخش قابل توجّهی از گفتار نمونهی آماری تحقیق، استعاری است و انواع استعاره های مفهومی در گفتار آنان دیده می شود؛ در این میان استعارهی ساختار رویداد، بیشترین بسامد وقوع و استعاره جهتی کمترین بسامد وقوع را داشته است. در نتیجه، ادعای لیکاف (1992) مبنی بر جهانی بودن این نظریه در مورد زبان فارسی تأیید شد. در نهایت معلوم گردید بافت زبانی[3]، تأثیری مستقیم بر کاربرد استعاره در گفتار روزمره دارد.به عبارت دیگر هر چه بافت جنبه رسمی تری داشته باشد، استعاره در گفتار کمتر و هر چه جنبهی غیر رسمی یابد استعاره بیشتر می شود. 1.The contemporary theory of metaphor 2. George Lakoff 3. Linguistic context پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
247 - کاربرد نمادین نام ها و باورهای آیینی - اسطورهای در شعر سیاوش کسرایی
حسن حیدری فاطمه فرزانهبا این که ادبیات معاصر ایران، پا به پای تحولات اجتماعی به پیش رفته و مضمون بارز آن، پیش آمدهای اجتماعی و سیاسی است؛ اما عده ای از شاعران هم عصر ما، باوجود هم گامی با پدیده های جامعه از میراث گران سنگ پیشینیان، غافل نمانده اند و در شعر خویش به گونه های مختلف از آن بهره ب چکیده کاملبا این که ادبیات معاصر ایران، پا به پای تحولات اجتماعی به پیش رفته و مضمون بارز آن، پیش آمدهای اجتماعی و سیاسی است؛ اما عده ای از شاعران هم عصر ما، باوجود هم گامی با پدیده های جامعه از میراث گران سنگ پیشینیان، غافل نمانده اند و در شعر خویش به گونه های مختلف از آن بهره برده اند. سیاوش کسرایی یکی از سخن سرایان معاصر ماست که به ادبیات سنتی ایران، به ویژه شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی، نظر داشته و همواره با دیدی احترامآمیز و درخور ستایش به این اثر جاودانه نگریسته و به آن، دل بستگی خاصی داشته است. کسرایی در شعر خود به شکل بارزی از شخصیت های اسطوره ای و حماسی، استفاده کرده و در بیشتر موارد با توجه به پیشینه ی داستان، به صورت نمادین، آن را جلوه گر ساخته است. وی در چند اثر به بازآفرینی اسطوره های کهن پرداخته که مهم ترین آن منظومه ی "مهره ی سرخ" است. این پژوهش، بازتاب نمادین شخصیت های اسطوره ای را در مجموعه ی اشعار سیاوش کسرایی مورد بررسی قرار داده و می خواهد به این پرسش ها پاسخ بدهد که هدف کسرایی از بازآفرینی اسطوره ها چه بوده است و دیگر این که کدام یک از شخصیت های حماسی در شعر وی، نمود بیشتری داشته و نماد و نماینده ی چه کسانی است. نتیجه این که: کسرایی با هدف بیان عقاید و مرام های خود، به بازآفرینی اسطوره های ملی پرداخته است. وی از میان همه ی شخصیت های اسطوره ای، به "سیاوش" و "سهراب" توجه ویژه ای داشته است و آنان را به صورت نمادی برای جوانان مبارز و رزمنده در نظر گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
248 - انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بیکس
پیمان تباری سیداحمد پارسا محمدعلی گذشتیشیرکو بی کس(1940-2013م) از شاعران آوانگارد معاصر زبان کردی، برنده ی جایزه ی ادبی"توخولوسکی" سوئد در سال 1988-1987 و اخذ لقب "همشهری" از سوی بزرگترین انجمن مدنی فلورانس است. موضوع پژوهش حاضر انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بی کس است. شناساندن بهتر این سراینده ی توان چکیده کاملشیرکو بی کس(1940-2013م) از شاعران آوانگارد معاصر زبان کردی، برنده ی جایزه ی ادبی"توخولوسکی" سوئد در سال 1988-1987 و اخذ لقب "همشهری" از سوی بزرگترین انجمن مدنی فلورانس است. موضوع پژوهش حاضر انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بی کس است. شناساندن بهتر این سراینده ی توانمند به غیرکردزبانان، شناخت بهتر شگردهای ادبی در بیان یکی از موضوعات محوری شعر او(آزادی)، شناخت بهتر سروده های یک شاعر معاصر از اهداف این پژوهش محسوب می شود. جامعه ی آماری بر اساس سروده های ترجمه شده از وی به زبان فارسی و به روش توصیفی است. داده ها به شیوه ی کتابخانه ای گردآوری شده و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج نشان می دهد که ترسیم فضای ترس آلود جامعه ی عراق در زمان حکومت بعث، بیان درد و رنج های مردم جامعه و مسائلی این چنینی، به بحث آزادی در سروده های او جلوه ای نوین بخشیده است که تصاویر برساخته ی شاعر را با این مفهوم می توان از مصادیق این امر دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
249 - جستاری در رئالیسم و انواع واقعگرایی در شعر فریدون توللی
کطیور زیرکساز(نویسنده مسئول) امیر اسماعیل آذر فرهاد طهماسبیرئالیسم به مثابة مکتبی ادبی در قرن نوزدهم، در پی تحولات فلسفی، علمی و اجتماعی-سیاسی نمود یافت؛ امّا توجّه به واقعیّت در مغرب زمین و ادب کهن فارسی مسبوق است. نمود واقعیّتهای تلخ اجتماعی در ادب معاصر، ابزاری برای خیزش مشروطهخواهی گردید. از دورة پسامشروطه با نگرههای رئا چکیده کاملرئالیسم به مثابة مکتبی ادبی در قرن نوزدهم، در پی تحولات فلسفی، علمی و اجتماعی-سیاسی نمود یافت؛ امّا توجّه به واقعیّت در مغرب زمین و ادب کهن فارسی مسبوق است. نمود واقعیّتهای تلخ اجتماعی در ادب معاصر، ابزاری برای خیزش مشروطهخواهی گردید. از دورة پسامشروطه با نگرههای رئالیستی همراه با تمایلات سوسیالیستی مواجه میشویم، این گرایشها با کنارهگیری رضاشاه از قدرت شدّت یافت. فریدون توللی شاعر برجستة معاصر، کار ادبی و هنری خود را از این دوران آغاز کرد. او توانست بوطیقای شعر سنّتی و آزاد را با یکدیگر پیوند دهد. حضور قاطع و تأثیرگذار او در شعر نو تغزلی و رمانتیک سبب گردید که جنبة دیگر شعر او که همانا رئالیسم است، در محاق رود. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به این بخش از اشعار وی میپردازد. دستاوردهای پژوهش نشان میدهد؛ توللی که در دورة نخست شاعری، ندای عصر خویش بود و با رویکرد رئالیسم اجتماعی با شور و هیجان و توسّل به طنز، مبارزهای بیامان را با کژمداری، بیداد و سلطهجویی استعمار دنبال میکرد، در پی تلخکامی شکست نهضت ملّی سال ۳۲، سرایش شعر غنائی را وجهة همّت خود ساخت و ازاینپس، نمودهای رئالیستی در شعر او به شیوة سنّتی اعم از توصیفی و اعتراضی محدود گردید. هرچند که در دو دفتر آخر وی، واقعگرایی اعتراضی نمود بارزتری یافت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
250 - بررسی تطبیقی فرایند نوستالژی «یادمانه» سیاسی در شعر شهریار، ملک الشعرا بهار و سید محمدرضا کردستانی «میرزاده عشقی»
حمیدرضا قانونی پروین غلامحسینینوستالژی (Nostalgia)، خاطرهانگیز یا یادمانه یا دریغ نگاشت را میتوان به طور خلاصه یک احساس درونی تلخ و شیرین به اشیا، اشخاص و موقعیتهای گذشته، تعریف کرد. واژهنامه انگلیسی آکسفورد، نوستالژی را شکلی از دلتنگی که ناشی از دوری طولانی از زادگاه است، تعریف کرده است. واژه چکیده کاملنوستالژی (Nostalgia)، خاطرهانگیز یا یادمانه یا دریغ نگاشت را میتوان به طور خلاصه یک احساس درونی تلخ و شیرین به اشیا، اشخاص و موقعیتهای گذشته، تعریف کرد. واژهنامه انگلیسی آکسفورد، نوستالژی را شکلی از دلتنگی که ناشی از دوری طولانی از زادگاه است، تعریف کرده است. واژهی نوستالژی nostalgia از دو کلمه یونانی ساخته شده است: nostos به معنی بازگشت به خانه است و algia معنی درد میدهد. در این پژوهش پس از ریشهشناسی و تعریف این واژه - با توجه به نظریههای روانشناسان- به بیان شباهتها و تفاوتهای جلوههای مختلف نوستالژی سیاسی در اشعار بهار، شهریار و میرزاده عشقی پرداخته میشود؛ سپس مصادیق مختلف این مسأله روانی (نوستالژی دوری از وطن به عنوان غم غربت، تبعید، زندان، دلتنگی شاعران برای اسطورههای ایران، جو نامناسب سیاسی، کشتار مردم و ویرانی شهر، یادآوری تاریخ درخشان گذشته) مورد تحلیل و بررسی قرار میگیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
251 - در جستجوی ناکجا آباد (بررسی تطبیقی آرمان شهر در شعر جبران خلیل جبران و سهراب سپهری)
فاروق نعمتیآرمان شهر در اندیشه ی شاعران و ادیبان، مدینه ی فاضله و ناکجاآبادی است که در آن، همه ی انسان ها در آزادی و سعادت زندگی می کنند و از ظلم و جور و بی عدالتی خبری نیست. رؤیای چنین جامعه ی آرمانی، در میان شاعران رمانتیسم، نمود بیشتری دارد؛ چرا که این شاعران، به دلیل احساس نو چکیده کاملآرمان شهر در اندیشه ی شاعران و ادیبان، مدینه ی فاضله و ناکجاآبادی است که در آن، همه ی انسان ها در آزادی و سعادت زندگی می کنند و از ظلم و جور و بی عدالتی خبری نیست. رؤیای چنین جامعه ی آرمانی، در میان شاعران رمانتیسم، نمود بیشتری دارد؛ چرا که این شاعران، به دلیل احساس نوعی تنهایی و غربت، به طرح آرمان شهر خیالی و جهان مثالی خود می پردازند و آن را به گونه های مختلفی تجسّم می کنند. جبران خلیل جبران و سهراب سپهری، به عنوان دو شاعر رمانتیک در ادبیات معاصر فارسی و عربی، از میان گونه های مختلفی که می توان برای رمانتیسم قائل شد، به طور ویژه به رمانتیسم آرمانشهری پای بند بوده اند و تلاش آنها بر این بوده تا با مشربی عرفانی و رویکردی صوفیانه، دنیای رؤیایی خود را ترسیم نمایند. سهراب، شهر پشت دریاها و گاهی هیچستان و ده بالادست را سمبل هایی از دنیای آرمان شهر خود می داند، و در مقابل جبران نیز،جنگل را نماد آرمان شهر خود برگزیده است. همچنین هر دو شاعر، ویژگی هایی همچون عشق، عدالت، زیبایی، معرفت و شناخت و ...، برای جهان مطلوب خود برمی شمارند. در این پژوهش و با شیوه ی تحلیلی- توصیفی و بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به بررسی دیدگاه دو شاعر به مقوله ی آرمان شهر و ویژگی های آن خواهیم پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
252 - تحلیل اثرات سیاستگذاری بر شهرسازی و معماری موردمطالعه دوره ۱۳۲۰ تا ۱۳۰۴
علی ذبیحی رضا میرزاییمعماری و شهرسازی ایران در گذشته از روند مشخصی پیروی نموده، که برگرفته از معماری و شهرسازی دوران قبل بوده است. اما در دوران معاصر این روند دچار تحول و دگرگونی هایی شده است. این مطالعه سعی بر این دارد که عوامل تاثیر گذار بر معماری و شهرسازی در دوران پهلوی اول را بررسی نما چکیده کاملمعماری و شهرسازی ایران در گذشته از روند مشخصی پیروی نموده، که برگرفته از معماری و شهرسازی دوران قبل بوده است. اما در دوران معاصر این روند دچار تحول و دگرگونی هایی شده است. این مطالعه سعی بر این دارد که عوامل تاثیر گذار بر معماری و شهرسازی در دوران پهلوی اول را بررسی نماید و همچنین به تحلیل عواملی که زمینه ساز این دگرگونی ها بر سیاستگذاری معماری و شهرسازی شده بپردازد. در پژوهش حاضر از روش کیفی و کمی استفاده شده، که به منظور جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای، مقالات و جهت رهیافت به داده های کمی، از روش تحلیل شبکه ای (ANP) و از نرم افزار Super Decisions استفاده شده است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که عواملی چون باستان شناسی، آموزش معماران، کنگره های هنري و انجمن آثار ملی، نظامی گرایی و مدرن گرایی بر معماری و شهرسازی در این دوره تاثیر بسیاری داشته، که میزان تاثیر پذیری معماری و شهرسازی از این تحولات برابر بوده است. بیشترین عوامل تاثیر گذار بر تحولات معماری در آن دوران، مدرن گرایی و باستان گرایی و در شهرسازی عواملی چون آموزش معماری، کنگره های علمی و نظامی گرایی تأثیر گذار بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
253 - معنویت فضیلت گرا؛ نیاز عرفان معاصر
رضا اکبریمی توان از منظرهای مختلفی عرفان را واکاوی کرد از جمله می توان به طبیعت تجربه های، عرفانی واقع نمایی تجربه های عرفانی و مکاتب عرفانی اشاره کرد. یکی از مسائل مهم در خصوص عرفان کارکرد این واقعیت در زندگی انسان به ویژه دوران معاصر است. شاید بتوان عرفان را به معنویت فرو چکیده کاملمی توان از منظرهای مختلفی عرفان را واکاوی کرد از جمله می توان به طبیعت تجربه های، عرفانی واقع نمایی تجربه های عرفانی و مکاتب عرفانی اشاره کرد. یکی از مسائل مهم در خصوص عرفان کارکرد این واقعیت در زندگی انسان به ویژه دوران معاصر است. شاید بتوان عرفان را به معنویت فروکاست. معنویت در دو لایه ی معنویت اخلاق بنیاد و خدابنیاد قابل طرح است به گونه ای که این دو رابطه ی عموم و خصوص مطلق داشته باشند. هر معنویت خدا،بنیاد معنویت اخلاق بنیاد نیز هست؛ اما هر معنویت اخلاق، بنیاد معنویت خدا بنیاد نیست. مطلوب جوامع بشری معنویت خدا بنیاد است؛ اما در جوامع و گروه هایی که دین جایگاه اولیه خود را از دست داده است به عنوان یک سیاست می توان معنویت اخلاق بنیاد را مقدمه ای برای دستیابی به معنویت خدا بنیاد در نظر گرفت. توجه به اخلاق در معنویت اخلاق بنیاد هم جنبه های سلبی و هم جنبه های ایجابی را در بر می گیرد و توجه انحصاری به کارهای خوب، بدون پرهیز از کارهای ناشایست در واقع تحریف اخلاق و بازی در زمین شیطان است. هر یک از این دومعنویت، مؤلفه های نظری و عملی دارد برای شتاب بخشیدن به رشد معنویت خدا بنیاد در دوران معاصر، نقش الگوهای اخلاقی زندگی انسان بسیار کارگشا است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
254 - بررسی ویژگیهای محتوایی مکتب رمانتیسم فردی در سرودههای واصف باختری
علیرضا ابراهیمآبادی محمود صادق زاده هادی حیدری نیارمانتیسم، مکتب ادبی، هنری و فلسفی است که در اواخر قرن هجدهم میلادی و اوایل قرن نوزدهم در حوزۀ ادبیّات، در غرب به وجود آمد؛ سپس سایر جوامع را تحت تأثیر خود قرار داد و آثار تأثیرگذار و ارزندهای در حوزۀ نثر و نظم به وجود آورد. مهمترین ویژگیهای این مکتب، بهرهگیری از مکا چکیده کاملرمانتیسم، مکتب ادبی، هنری و فلسفی است که در اواخر قرن هجدهم میلادی و اوایل قرن نوزدهم در حوزۀ ادبیّات، در غرب به وجود آمد؛ سپس سایر جوامع را تحت تأثیر خود قرار داد و آثار تأثیرگذار و ارزندهای در حوزۀ نثر و نظم به وجود آورد. مهمترین ویژگیهای این مکتب، بهرهگیری از مکان های دور افتاده و ناشناخته، تصویر موقعیّتهای اسرارآمیز، بازتاب اندوه و افسردگی درونی نویسنده، بیان احساسات و عواطف فردی، عدم توجّه به عقلانیّت و استفاده از نیروی تخیّل است. بسیاری از شاعران در دورۀ معاصر از مکتب رمانتیسم به گونههای مختلف، تأثیر پذیرفتند. واصف باختری یکی از شعرای معاصر افغانی است که میتوان او را بهعنوان سمبل شعر معاصر افغانستان بهحساب آورد. واصف با احاطۀ بینظیر بر ادبیّات کهن فارسی و تسلّط بر ادبیّات فارسی معاصر و شعر نو، دارای جایگاهی دستنیافتنی در شعر معاصر افغانستان است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با ابزار کتابخانهای، درصدد آن است تا میزان بهرهگیری واصف از مکتب رمانتیسم فردی را شرح و تبیین کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که میتوان در سرودههای واصف، مؤلفههای مکتب رمانتیسم فردی را مشاهده نمود. از بین ویژگیهای متعدد رمانتیسم فردی، واصف بیشتر به طبیعتگرایی گرایش داشته است. پس از آن، بنمایه های تغزلی همچون عشق، تخیّل و تصویر، نوستالژی، غم و اندوه، تنهایی و یأس و ناامیدی، نمود آشکارتری دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
255 - تحلیل گفتمان شعر اعتراض در شعر احمد شاملو و سیاوش کسرایی (بر پایه تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه)
لاله عرفانیان مهدی نوروز بتول فخراسلام فرزاد عباسیمطالعه و تحلیل گفتمان اعتراضی شعر معاصر به ویژه با تکیه بر شعر شاعرانی چون احمد شاملو و سیاوش کسرایی حاکی از وحدت نظام مفهومی و مضمونی اشعار، تعهد نسبت به مردم، جامعه و کاربرد مشترک شعر در مسیر برافراشتنندای مردم. در تحقیق حاضر تلاش بر این است تا بر اساس رویکرد توصی چکیده کاملمطالعه و تحلیل گفتمان اعتراضی شعر معاصر به ویژه با تکیه بر شعر شاعرانی چون احمد شاملو و سیاوش کسرایی حاکی از وحدت نظام مفهومی و مضمونی اشعار، تعهد نسبت به مردم، جامعه و کاربرد مشترک شعر در مسیر برافراشتنندای مردم. در تحقیق حاضر تلاش بر این است تا بر اساس رویکرد توصیفی-تحلیلی و بر پایه الگوی تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه، ویژگیها و وجوه اعتراضی این دو شاعر معاصر مورد واکاوی قرار گیرد. شاملو بهمثابه یک شاعر نظم مستقر اجتماعی را نمیپذیرد و در تلاش برای فهم یک نظام آرمانی، هدفگذاریهای سیاسی و اجتماعیاش کم کم به یک جهانبینی بسیط فلسفی و انقلابی منتهی میشود. کسرایی اما نه همچون شاعرانی چون اخوان ثالث ناامید از تغییر و دگرگونی اجتماعی است و نه همچون شاملو، دل به گزارههای فلسفی و اجتماعی خوش میکند، بلکه او شاعری متعهد و انقلابی به تمام معنا است. هدف اصلی تحقیق حاضر تبیین و شناخت گفتمانهای سیاسی و اجتماعی بازتابیافته در شعر شاملو و کسرایی است. اما مهمترین عناصر قوامبخش دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه شامل مفصلبندی، هویت، تنازع و غیریتسازی، قدرت و اسطورهسازی است. بر این اساس میتوان ماحصل تحقیق را بدین گونه طبقهبندی نمود که دال مرکزی در شعر شاملو آزادی و و در شعر کسرایی مقاومت تودهوار در برابر استبداد سیاسی بود. این دو شاعر با یک رویکرد تازه به مفهوم هویت، تلاش کردند تا با الگوهای غیرمردمی عصر خویش مبارزه و شکل تازهای از غیریتسازی اجتماعی عرضه کنند. شاملو و کسرایی به عنوان دو شاعر متعهد، ضمن مخالفت با قدرت رسمی و مسلط جامعه از طریق به چالش کشیدن اسطورهسازیهای کاذب حاکمیت، تلاش نمودند تا با ارجاع به آزادیخواهان و وطندوستان ایران زمین، اسطورههای مردمی تازهای بر پایه عشق و آزادی خلق کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
256 - بررسی و مقایسۀ نماد از دیدگاه میزان ابهام در شعر سلمان هراتی، سیدحسن حسینی و طاهره صفارزاده
جعفر محمدی دکترآرش مشفقی دکترعزیز حجاجی کهجوقنماد از منظر علوم بلاغی، کلمه، عبارت و یـا جملـه ای اسـت که عـلاوه بـر معنای ظاهری، طیف معنایی گستردهای را به خواننده القا میکند. بیان اندیشههای پیچیدۀ عرفانی و انعکاس غیرمستقیم اندیشههای سیاسـی و اجتمـاعی در قالـب نمادین، سبب ظهور ویژۀ نمـاد در گسـترۀ شـعر فارسـی ش چکیده کاملنماد از منظر علوم بلاغی، کلمه، عبارت و یـا جملـه ای اسـت که عـلاوه بـر معنای ظاهری، طیف معنایی گستردهای را به خواننده القا میکند. بیان اندیشههای پیچیدۀ عرفانی و انعکاس غیرمستقیم اندیشههای سیاسـی و اجتمـاعی در قالـب نمادین، سبب ظهور ویژۀ نمـاد در گسـترۀ شـعر فارسـی شـده اسـت. در ادبیّات معاصر، علاوه بر عوامل مذکور، بروز مکاتبی که گـرایش خـاص بـه ابهـام دارنـد، توجه به نمادپردازی را افزونتر مینماید. هدف نویسنده از ایـن پژوهش، بررسـی نمادهـای شـعر معاصر، گرهگشای ابهام حاکم بر آنهاست. در ایـن پـژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای صورت گرفته است، نمادهـای موجـود در شـعر هراتی، حسینی و صفار زاده کـه از شـاعران برجسـتۀ انقلاب و جنگ محسوب میشوند، از لحاظ میزان ابهام، بررسی شده است. در بررسی نماد از دیدگاه میزان ابهام، نمادهـای حقیقـی، نمـاد مطابق با تعریف اصلی خود و موارد نزدیک به نماد، یعنـی کنایههای رمـزی و استعارههای نمادنما، قابل تعریفاند. نتایج نشـان میدهد کـه هراتـی بـا 55 درصـد، صفار زاده با 31 درصـد و حسـینی بـا 14درصد در ردههای اول تـا سـوم نمادپردازی قرارگرفتهاند؛ بنابر این میتوان نتیجـه گرفـت کـه جنسـیّت در رونـد نمادپردازی تأثیری ندارد، بلکه بسته به سبک و رویکرد شاعر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
257 - اندیشههای رمانتیکی ژاله قائممقامی با تکیه بر مباحث اسطورهای
مریم بیک خورمیزی دکتر هادی حیدری نیا دکتر محمود صادق زادهنقش سازندۀ اساطیر در شکل گیری بنیادهای فکری جوامع بشری و نیز ضرورت تعمق انسان در هریک از جلوههای آن در طول زندگی بهویژه عصر معاصر بر همگان مبرهن و روشن است. اگرچه عصر حاضر بهظاهر عاری از اسطورههاست، آنها در ذهن انسان امروزی نیز جایگاه خود را یافتهاند. شاعران در طر چکیده کاملنقش سازندۀ اساطیر در شکل گیری بنیادهای فکری جوامع بشری و نیز ضرورت تعمق انسان در هریک از جلوههای آن در طول زندگی بهویژه عصر معاصر بر همگان مبرهن و روشن است. اگرچه عصر حاضر بهظاهر عاری از اسطورههاست، آنها در ذهن انسان امروزی نیز جایگاه خود را یافتهاند. شاعران در طرح و برجستهسازی اسطورهها، نقش پررنگتری نسبت به سایرین دارند. اسطوره و اسطورهسازی در شعر رمانتیک، جایگاه خاصی دارد، از میان مکاتب ادبی، مکتب رمانتیسیسم، اهمّیّت بیشتری به اسطورهها می دهد. تأثیر نگاه رمانتیک بر نوع و میزان توجه شاعران معاصر به اسطوره و چگونگی بهرهگیری آنها از روایتهای اسطورهای، از مسائل مهمی است که باید دربارة آن پژوهش شود. هدف این پژوهش تبیین نحوۀ بهکارگیری مبتکرانۀ اسطوره و اسطوره پردازی، بر محور اندیشۀ رمانتیک در شعر ژاله قائممقامی به روش توصیفی- تحلیلی است و نشان میدهد، کاربرد اسطورهها در شعر ژاله براساس مبانی نظری مکتب رمانتیسـم، قابل توجیه است. نتیجۀ پژوهش ناظر بر این است که ژاله، شاعر رمانتیک معاصر، در اشعارش بهرۀ زیادی از گونههای اسطورهای برده است؛ چنانکه اسطورهها به سه شکل بازآفرینی تغییر و تکرار، در اشعار وی نمود یافته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
258 - بررسی و بازتاب اجتماعیات در شعر معاصر بر پایۀ غزلهای حسین منزوی
زینب وطن خواه سید محمود سید صادقی مریم پرهیزکاریادبیّات غنائی، کهنترین نوع ادبی است که شاعر در آن حقیقت وجودی خود را به نمایش میگذارد و در آن عواطف شخصی خود نسبت به زندگی و جامعه را بیان میسازد، بهگونهای که میتوان واقعیّتهای اجتماعی و جامعه را بهصورت بازتاب عینی و بهصورت جزئی و محدود در آثار ادبی مشاهده کرد. چکیده کاملادبیّات غنائی، کهنترین نوع ادبی است که شاعر در آن حقیقت وجودی خود را به نمایش میگذارد و در آن عواطف شخصی خود نسبت به زندگی و جامعه را بیان میسازد، بهگونهای که میتوان واقعیّتهای اجتماعی و جامعه را بهصورت بازتاب عینی و بهصورت جزئی و محدود در آثار ادبی مشاهده کرد. هدف از مطالعۀ اجتماعیات در شعر، بیشتر برای تحلیل دغدغهها و مسائل اجتماعی آن دوره است. حسین منزوی(1325-1383) از جمله بزرگ ترین غزلسرایان عصر حاضر، که به غزل عاشقانه شهرت یافته است؛ موضوع غزلهای او بیشتر پیرامون عشق است و بااینحال به مسائل اجتماعی و سیاسی هم در غزلهای خود پرداخته است. معشوق در غزل منزوی، چهرۀ متفاوت به خود گرفته و این امر حاکی از نگرش متفاوت شاعر به موضوع عشق است. منزوی در توصیف پردازیهای خود دارای سبک شخصی و ویژهای است که شعرش با دیگر شاعران همعصرش متمایز شده است. در سروده های غنائی او، مضامین متفاوت و دوگانهای پیرامون موضوعات و مسائل غنائی، اجتماعی و مذهبی میتوان دید. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانهای، اجتماعیات و مسائلی مرتبط با آن را در غزلهای منزوی بررسی نماید و به این پرسش پاسخ دهد که مهمترین موضوعات اجتماعی بهکاررفته در غزل منزوی چیست؟ نتیجه پژوهش حاکی از آن است، شاعر توانست زبان جدیدی برای بیان عشق ایجاد نماید بهگونهای که در غزلهای عاشقانۀ او، میتوان این تمایز و دوگانگی رویکرد را مشاهده نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
259 - نگاهی تطبیقی به هنجارگریزی زبانی در اشعار رهی معیری و مهرداد اوستا بر اساس الگوی لیچ
تینا نیکنام راضیه زواریان مهناز رمضانیهنجارگریزی، یکی از روشهای کاربردی در سرودن شعر و انتقال مفاهیم نهفته در آن است و شاعران زیادی از این روش برای انتقال اهداف خود استفاده کردهاند. شاعر هنجارگریز، با هدف رستاخیز ادبی در شعر، موفّق به ایجاد لذت هنری میشود. بررسی میزان هنجارگریزی در شعر شاعران معاصر، میزا چکیده کاملهنجارگریزی، یکی از روشهای کاربردی در سرودن شعر و انتقال مفاهیم نهفته در آن است و شاعران زیادی از این روش برای انتقال اهداف خود استفاده کردهاند. شاعر هنجارگریز، با هدف رستاخیز ادبی در شعر، موفّق به ایجاد لذت هنری میشود. بررسی میزان هنجارگریزی در شعر شاعران معاصر، میزان توانمندی آنها در برجسته‎سازی کلمات را به خوبی نشان میدهد. از آنجا که یکی از مهم‎ترین عوامل انتقال فرهنگ، زبان است، نوع بهکارگیری زبان، از مهمترین ویژگیهای شاعران محسوب میشود. در این مقاله، با مرور مفاهیم مربوط به هنجارگریزی زبانی از منظر لیچ، به بررسی جلوههای مختلف هنجارگریزی زبانی در اشعار رهی معیری و مهرداد اوستا پرداخته شده است. هدف از این پژوهش، بررسی گونههای هنجارگریزی زبانی بر اساس نظریه لیچ در اشعار این دو شاعر است. این پژوهش با روش کتابخانه‎ای و با رهیافت توصیفی- تحلیلی انجام شد و در نهایت به این نتیجه رسید که دو شاعر مذکور از انواع مختلف هنجارگریزی های زبانی مانند هنجارگریزی آوایی، هنجارگریزی واژگانی، هنجارگریزی نحوی یا دستوری و هنجارگریزی سبکی بهخوبی استفاده کرده اند، تا مفاهیم مورد نظر خود را به خواننده انتقال دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
260 - سیر تاریخی انعطاف در معاهدات بین الملل
امید عمیق محمد ادیبی مهر علی پور قصاب امیریدر طول تاریخ، نظامهای حقوقی بسیاری به دلیل عدم انطباق و سازگاری با تحولات اجتماعی روز، سیر افول را پیش گرفته و از بین رفتند. ولی قوانین اسلامی با ویژگی انعطاف پذیری، دارای برنامه ای متقن و کامل برای رساندن انسان به سعادت در دنیا و آخرت می باشد و با حفظ پویایی، قابلیت ان چکیده کاملدر طول تاریخ، نظامهای حقوقی بسیاری به دلیل عدم انطباق و سازگاری با تحولات اجتماعی روز، سیر افول را پیش گرفته و از بین رفتند. ولی قوانین اسلامی با ویژگی انعطاف پذیری، دارای برنامه ای متقن و کامل برای رساندن انسان به سعادت در دنیا و آخرت می باشد و با حفظ پویایی، قابلیت انعطاف و امکان انطباق آن با شرایط زمانی و مکانی در هر دوره را دارا می باشد، قوانین آن در رفع احتیاجات جوامع مختلف بشری در طول دوران، قدرت لازم را داشته باشد بدون آنکه اصول و مبانی آن تغییر نماید. به عبارتی، نظام حقوقی اسلام موجودی زنده است که با حفظ هویت اصلی و ثابت خود، بر اساس متغیرهای گوناگونِ زمانی و مکانی تغییر کرده و پویا مانده است. در این پژوهش، تلاش شده ضمن بیان مصادیقی از احکام عملی که بر انعطاف پذیری و سادگی احکام شریعت اسلامی دلالت دارند، سیر تاریخی انعطاف در معاهدات، عواملی که قابلیت انطباق قوانین اسلامی با تحولات اجتماعی ممکن می کند، مورد تحقیق قرار گیرد و تقویت فرهنگ انعطاف پذیری و افزایش قدرت جاذبه در کنار صلابت مورد تاکید می باشد.این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی با ابزار کتابخانهای و تجزیه و تحلیل مضامین فیش برداری شده و استنتاج گزارههای فقهی حقوقی، صورت پذیرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
261 - نقش اخلاق در پایبندی به معاهدات بین الملل در تاریخ معاصر ایران
امید عمیق محمد ادیبی مهر علی پور قصاب امیریاخلاق در پایبندی به معاهدات بین الملل، همواره میان فلاسفه، دانشمندان و فقیهان، بویژه در تاریخ معاصر ایران، به عنوان یک ضرورت عقلی و از لوازم زندگی سالم اجتماعی مطرح بوده است. دولتها منطقا تمایل به ماندگاری سرمایههای مادی و معنوی خویش، بویژه اعتبار و وجهه بین المللیشان چکیده کاملاخلاق در پایبندی به معاهدات بین الملل، همواره میان فلاسفه، دانشمندان و فقیهان، بویژه در تاریخ معاصر ایران، به عنوان یک ضرورت عقلی و از لوازم زندگی سالم اجتماعی مطرح بوده است. دولتها منطقا تمایل به ماندگاری سرمایههای مادی و معنوی خویش، بویژه اعتبار و وجهه بین المللیشان هستند؛ و اخلاقِ تعهد و مسئولیت، کمک شایانی به افزایش سرمایه مزبور خواهد نمود. بنابراین رعایت اخلاق معاهده غالبا به عنوان راهی برای قانونمند ساختن افراد در جوامع بوده و به یک تضمین نامحسوس مستحکم در طول تضمینهای قانونی و سیاسی، تبدیل گردیده. با بررسی آن در فقه و حقوق، علاوه بر تبیین میزان پایبندی دولتها به معاهدات و پیماننامهها بویژه در عرصه بین الملل که همواره دغدغه دولتها در تاریخ ملل بوده است میتواند مورد توجه دستگاههای دیپلماسی کشور نیز قرار گیرد. از این رو، در این مقاله با بررسی نقش اخلاق در لزوم پایبندی به معاهدات بین الملل به عنوان یکی از اصول روابط خارجی دولت اسلامی و مبنای اخلاق اسلامی در معاهدات، وجه تمایز و اشتراک اخلاق و حقوق، با استناد به آیات، روایات، عقل و عرف بینالملل، در پی راهکارهای اساسی، به وظیفه اخلاق در حقوق معاهدات بین الملل در تاریخ معاصر ایران پرداخته میشود. چراکه نگارنده بر این باور است که اگر جایگاه اخلاق در اینگونه مراودات حسّاس بین المللی و رعایت آن به درستی تبیین گردد، بدان دست خواهند یازید. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی با ابزار کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل مضامین فیش برداری شده و استنتاج گزارههای فقهی حقوقی، صورت پذیرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
262 - تأملی در کارنامه سیاسی و کتاب خاطرات و خطرات مهدیقلیخان مخبرالسلطنه هدایت
یوسف متولی حقیقیطولانیترین دوران نخست وزیری در دوره رضاشاه را مهدی قلی خان مخبرالسلطنهی هدایت داشته است. وی که به مدت ۶ سال از ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۲ عهده دار این منصب بوده خاطرات خود را از دوران سلطنت هفت پادشاه قاجار و پهلوی تحت عنوان خاطرات و خطرات به رشتهی نگارش در آورده است. تصویری که هد چکیده کاملطولانیترین دوران نخست وزیری در دوره رضاشاه را مهدی قلی خان مخبرالسلطنهی هدایت داشته است. وی که به مدت ۶ سال از ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۲ عهده دار این منصب بوده خاطرات خود را از دوران سلطنت هفت پادشاه قاجار و پهلوی تحت عنوان خاطرات و خطرات به رشتهی نگارش در آورده است. تصویری که هدایت از خود در این کتاب نشان میدهد با آنچه در کارنامهی سیاسی او دیده شده متفاوت و بعضاً متضاد است. او در این کتاب خود را فردی ضد بیگانه و مخالف استبداد و برخی اصلاحات رضاشاهی نشان میدهد اما کارنامهی سیاسی او چیز دیگری نشان میدهد. بررسی این کارنامه و روشن ساختن بعضی از تعارضات در نوشتههای مخبرالسلطنه موضوع این مقاله است. در نوشتهی حاضر کوشش میشود تا با استفاده از برخی منابع و مآخذ بر مبنای روش تحقیق کتابخانهای به بررسی مسئله شخصیت مخبرالسلطنهی هدایت و رای آنچه وی در خاطراتش به آن اشاره کرده پرداخته شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
263 - جایگاه سیاسی شیعیان در افغانستان معاصر با تأکید بر آسیبهای آن
سید قاسم رزاقی موسوی محمدامین میرزایینزدیک به سی درصد از جمعیت کشور افغانستان را شیعیان تشکیل می دهند. مفهوم عدالت در اسلام و تأکید یافته های مبتنی بر تجارب بشری بر مساوات و دادن نقش به کلیه مردمان یک سرزمین بیان گر ضرورت مشارکت فراگیر ملت ها در تمامی عرصه ها به ویژه قدرت می باشد. این نوشتار تلاش نموده با چکیده کاملنزدیک به سی درصد از جمعیت کشور افغانستان را شیعیان تشکیل می دهند. مفهوم عدالت در اسلام و تأکید یافته های مبتنی بر تجارب بشری بر مساوات و دادن نقش به کلیه مردمان یک سرزمین بیان گر ضرورت مشارکت فراگیر ملت ها در تمامی عرصه ها به ویژه قدرت می باشد. این نوشتار تلاش نموده با بررسی تاریخ سیاسی شیعیان در دوره معاصر به شناخت تهدیدهای درون و برون گروهی آن نیز دست یابد. به همین دلیل در تاریخ افغانستان با این سؤال مواجهیم که نقش شیعیان در ساختار سیاسی دوره معاصر افغانستان چگونه است. شکل گیری قدرت سیاسی افغانستان در نبود شیعیان آن، ابهام و تنش در روابط این دو، وضعیتی است که بر کل تاریخ معاصر این کشور سایه افکنده است. وجود موانع جدی در مسیر ورود شیعیان به ساختار قدرت، ضرورت بررسی نقش سیاسی آنان و چالش های آن را مشخص و مهم می نماید. شیعیان به دلیل چالش های درونی و بیرونی از حضور مناسب در ساختار سیاسی افغانستان بازمانده اند. مطالعه ی تحولات سیاسی معاصر شیعیان و تحلیل آن، روش رسیدن به اهداف این پژوهش می باشد. غیبت شیعیان در قدرت، دلایل متعدد داشته و آنان در این مسیر ناگزیر به شناسایی مشکلات و اتخاذ راهکار مبتنی بر آن می باشند. روشن نمودن چالش های بیرونی و درون گروهی شیعیان، که رویکرد قومی و تبعیض در نهاد قدرت افغانستان و فقدان سیستم سیاسی و برنامه استراتژیک در میان شیعان آن، از آن جمله می باشند از نتایج این مطالعه به حساب می آیند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
264 - ارائه الگوی آرمان تربیتی شهروندان آزاد جهان مبتنی بر آراء فیلسوفان تعلیم و تربیت معاصر
رویا بویری عباس قلتاش سید احمد هاشمی علی اصغر ماشینچیبا افزایش تنوع فرهنگی، شهروندان نیاز به دانش، نگرش و مهارت هایی برای عملکرد در جوامع خودشان و فراتر از مرزهای خود دارند. پرسش اصلی اینکه الگوی آرمان تربیتی شهروندان آزاد جهان از منظر فیلسوفان تعلیم و تربیت معاصر چگونه قابل ترسیم است؟ هدف ارائه الگوی آرمان تربیتی شهروندا چکیده کاملبا افزایش تنوع فرهنگی، شهروندان نیاز به دانش، نگرش و مهارت هایی برای عملکرد در جوامع خودشان و فراتر از مرزهای خود دارند. پرسش اصلی اینکه الگوی آرمان تربیتی شهروندان آزاد جهان از منظر فیلسوفان تعلیم و تربیت معاصر چگونه قابل ترسیم است؟ هدف ارائه الگوی آرمان تربیتی شهروندان آزاد جهان مبتنی بر آراء فیلسوفان تعلیم و تربیت معاصر است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و رویکرد تبیینی تأییدی است و دادهها از اندیشه های فلاسفه معاصر مرتبط با حوزه شهروندی جهانی جمعآوری گردید. از یافتههای حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نظری مرحله کیفی، الگوی مورد نیاز طراحی و تجزیه و تحلیل آن در قالب تحلیل توصیفی و تحلیل عاملی تأییدی در تطبیق با مدل مفهومی ارائه گردید و یافتههای کیفی نشان میدهد شهروندان آزاد جهانی در سایه تعلیم و تربیت حرفه ای می توانند نیروی انسانی آگاه، متعهد و ماهر برای جامعه دانش و مدیریت دانش در پاسخگویی به هزاره سوم تربیت کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
265 - تبیین مولفههای سنت و مدرنیسم در ساختار کالبدی بناهای مسکونی دوره معاصر ایران (نمونه موردی بناهای مسکونی دوره پهلوی)
علیرضا طاهریان احمدرضا کشتکار قلاتی محمود نیکخواه شهمیرزادی غلامحسین ناصریعوامل بسیار متعددی در دوران معاصر باعث ایجاد تحولات اساسی در معماری ایران هستند. بررسی معیارهای سنت و مدرنیسم در معماری مسکونی در کشور ایران، ازآنجهت که در راستای وضوح بیشتر در تاریخ معماری معاصر ایران خواهد شد، از اهمیت برخوردار است. این پژوهش با هدف بررسی مؤلفههای س چکیده کاملعوامل بسیار متعددی در دوران معاصر باعث ایجاد تحولات اساسی در معماری ایران هستند. بررسی معیارهای سنت و مدرنیسم در معماری مسکونی در کشور ایران، ازآنجهت که در راستای وضوح بیشتر در تاریخ معماری معاصر ایران خواهد شد، از اهمیت برخوردار است. این پژوهش با هدف بررسی مؤلفههای سنت و مدرنیسم در ساختار کالبدی معماری معاصر مسکونی ایران در دوره پهلوی با فرض اینکه معماری بناهای مسکونی در دوره معاصر با درنظر گرفتن دوره پهلوی، از نظر سنتگرایی بیشتر تحت تأثیر مؤلفه بهرهگیری از جزئیات و تناسبات آجری و از نظر مدرنیسم بیشتر تحت تأثیر مؤلفه حجم و ابعاد ساختمان است، سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد که مؤلفههای سنت و مدرنیسم به چه صورت در ساختار کالبدی بناهای مسکونی دوره معاصر تجلی یافته است و از روش تحقیق ترکیبی لانه به لانه برای نیل به این هدف استفاده میشود؛ ابتدا در بخش کیفی، مؤلفههای سنت و مدرنیسم از ادبیات نظری تحقیق، مفاهیم، استخراج و سپس جدول کدنامه تدوین گردید و سپس مصاحبههایی تنظیم شد که بر اساس این مصاحبهها متغیرهای مورداستفاده سنت و مدرنیسم در بنا مطرح و سپس در بخش کمی، برای راستی آزمایی از پرسشنامه بهره گرفته شد. حجم نمونه در مرحله کیفی، 26 مصاحبه و در بخش کمی 384 نفر است. نتایج نشان میدهد که در مدرنیسم مؤلفههای بیان صادقانه مصالح سازه در نما با مقدار 965/0، المان گونگی عناصر معماری با مقدار 856/0، بهرهگیری از احجام مستطیلی 818/0 بیشترین میزان همبستگی را با دیگر مؤلفههای مدرنیسم دارند. همچنین برای ارتقا یک واحد سنت در فضا با کاربر یک واحد از مؤلفههای بهرهگیری از آجر بهعنوان مصالح غالب جدارهها و بهرهگیری عناصر کالبدی معماری سنتی با مقدار 000/1 میتوان تداعی سنت را در یک بنای مسکونی بیشتر کرد. درنهایت این پژوهش دارای نتایجی است که پیشنهادهایی در بخش مدیریتی و برنامهریزی و پژوهشی داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
266 - خوانش اندیشه نوسنت گرایی در معماری معاصر ایران بر مبنای هرمنوتیک فلسفی هایدگر (با بررسی اندیشه های حسین شیخ زین الدین)
فائزه امیری پویا خسرو افضلیان ایرج اعتصام محسن طبسیهایدگر بنیان گذار هرمنوتیک فلسفی، که مهم ترین دغدغه او مسئله غفلت از هستی و وجود است. هرمنوتیک فلسفی به معنای دقیق کلمه، مشخصا به فهم اشاره می کند و آن هم، فهم خالص. در فرآیند ادراک و فهم هر مقوله ای اصولا دو سویه وجود دارد. اندیشه معمار و مخاطب، می توانند دو سویه مورد چکیده کاملهایدگر بنیان گذار هرمنوتیک فلسفی، که مهم ترین دغدغه او مسئله غفلت از هستی و وجود است. هرمنوتیک فلسفی به معنای دقیق کلمه، مشخصا به فهم اشاره می کند و آن هم، فهم خالص. در فرآیند ادراک و فهم هر مقوله ای اصولا دو سویه وجود دارد. اندیشه معمار و مخاطب، می توانند دو سویه مورد نظر در معماری باشد. اندیشه معماران معاصر ایران را می توان بر این اساس خوانش نمود.روش تحقیق پژوهش حاضر استدلال منطقی می باشد. از آن جا که استدلال منطقی کلام محور است ؛ پژوهش حاضر از نظر ماهیت داده ها کیفی است. از این رو به صورت توصیفی است برای شفاف سازی روابط بین عناصر و مفاهیم، تکنیک تحلیل گفتمان از خلال سخنرانی ها و مصاحبه ها در مطبوعات تخصصی معماری ؛ مورد استفاده قرار می گیرد و در نهایت کدگذاری و تحلیل گفتمان انجام می گردد.در خوانش اندیشه شیخ زین الدین بر مبنای هرمنوتیک فلسفی هایدگر، مهم ترین گره گاه ها، تاریخی بودن است. تاریخی بودن درکلید واژه هایی نظیر توجه به گذشته، حال و آینده، گذشته را در سنت پایدار ، حال در معماری امروز گذشته،حال و آینده سه کلید واژه مهم گفتمان معمار است. بنابراین می توان زبان معماری امروز را تعیین نمود. ویژگی های این زبان معماری، عدم تعارض بین سنت و پیشرفت می باشد، که می تواند رابطه مسالمت آمیز بین معماری جهانی و معماری سنتی برقرار نمود. در اندیشه معمار نو سنت گرا صیرورت انسان از گذشته به آینده با استفاده از دستاوردهای گذشتگان و با بیان نو در دنیای جدید اتفاق می افتد. بنابراین انسان با سیالیت و جریان حضور می یابد. ............................... پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
267 - بررسی سیر تکوین و تاثیرگذاری مدرنیسم بر معماری مجتمعهای آپارتمانی مسکونی در ایران و ازبکستان
نازنین اسلامی فریبا البرزیپس از جنگ جهانی دوم، در فاصله سالهای 1325 تا 1357 ه.ش. ایران در معرض تغییرات عمدهای در زمینه ساخت مجتمعهای آپارتمانی مسکونی قرارگرفت. همچنین در این دوران در ازبکستان نیز تحولات متعددی در حوزه معماری مسکونی این کشور صورت پذیرفت. هدف از پژوهش حاضر تبیین تاثیر فرآینده چکیده کاملپس از جنگ جهانی دوم، در فاصله سالهای 1325 تا 1357 ه.ش. ایران در معرض تغییرات عمدهای در زمینه ساخت مجتمعهای آپارتمانی مسکونی قرارگرفت. همچنین در این دوران در ازبکستان نیز تحولات متعددی در حوزه معماری مسکونی این کشور صورت پذیرفت. هدف از پژوهش حاضر تبیین تاثیر فرآیندهای مدرنیستی حاکم بر این جوامع بر چگونگی ساختاردهی معماری مجتمعهای مسکونی در دوره معاصر و بازه زمانی پهلوی دوم در ایران و همزمان با آن در ازبکستان میباشد تا به این سوالات پاسخ داده شود: آیا جریانهای مدرنیستی در کشورهای ایران و ازبکستان بر سیر تحول مجتمعهای مسکونی در این دو کشور تاثیرگذار بودهاند؟ تحولات معماری مسکونی ایران و ازبکستان در این دوره دارای چه ساختار، ماهیت و وجه تفاوت و شباهتی بودهاند؟ این پژوهش بهصورت تطبیقی و با رویکردی کیفی به کمک مطالعات اسنادی صورت گرفتهاست که در آن از روش تحقیق تاریخی-تفسیری در بخش گردآوری مبانی نظری-تاریخی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی در زمینه بررسی معماری مجتمعهای مسکونی استفاده شده است. جامعه آماری شامل تمام مجتمعهای آپارتمانی میباشد که به سبک معماری مدرن در ایران در دوره پهلوی دوم و همزمان با آن در ازبکستان ساخته شدهاند و جامعه نمونه شامل آن تعداد از مجتمعهای مسکونی میباشد که در بازه زمانی مشابه قرار دارند و از نظر شباهتهای کالبدی و عملکردی دارای قرابتهای سبکشناسانه میباشند. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهند که مولفههای نوین طراحی مجتمعهای مسکونی در هر سه بعد عینی، عملکردی و کالبدی در دو کشور بهصورت مشابه نمود یافتهاند و تجلی مولفههای عینی، نسبت به دو مولفه دیگر پررنگتر بوده است؛ اما در اواخر حکومت شوروی در ازبکستان آپارتمانهایی ساخته شدند که با بهرهگیری از تزئینات دوران اسلامی سعی در بازتاب فرهنگ ملی ازبکستان داشتند. همچنین در این دوران در کنار مجتمعهای آپارتمانی، خانههای دوطبقه با حیاط باز خصوصی و با نماهای بیرونی بدون پنجره ساخته شدند که بازگشت به ساختارهای سنتی خانواده ازبکها را نشان میدهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
268 - واکاوی مناسبات موانع مشارکت سیاسی زنان و قوانین موضوعه در نظام جمهوری اسلامی ایران
هدیه سادات میرترابی حجت الله محمدشاهی نیلوفر چینی چیانحقوق سیاسی زنان و نحوه مشارکتشان در حوزه عمومی در ایران معاصر، با توجه به چارچوبهای برگرفتهشده از دین، سنت، فرهنگ و عرف حاکم بر جامعه، همواره از مسائل چالشبرانگیز است. از این منظر تبیین سؤال اصلی این مقاله ناظر بر چرایی کاستیها و ظرفیتهای موجود در قانون اساسی جمهور چکیده کاملحقوق سیاسی زنان و نحوه مشارکتشان در حوزه عمومی در ایران معاصر، با توجه به چارچوبهای برگرفتهشده از دین، سنت، فرهنگ و عرف حاکم بر جامعه، همواره از مسائل چالشبرانگیز است. از این منظر تبیین سؤال اصلی این مقاله ناظر بر چرایی کاستیها و ظرفیتهای موجود در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای حضور زنان در امور سیاسی است. ساختار پژوهش بر مبنای بیان تاریخچه مشارکت و حضور زنان در عرصه عمومی از عصر مشروطه تاکنون، جایگاه حقوق سیاسی زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، عملکرد و حضور زنان در قوای عمومی ایران (به تفکیک نهادهای اساسی کشور) و نهایتاً ارائه راهکاری عملی تبیین شده است. همچنین در حوزه چارچوب نظری علاوه بر قوانین موضوعه برخی دیدگاههای مخالفِ مشارکت زنان در امور عمومی مطرح و نقد شدهاند. در این فرایند روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است؛ هدف از این نوشتار علاوه بر شناخت ظرفیتهای قانونِ اساسی جمهوری اسلامی ایران، بررسی چالشها و کاستیهای آن در عرصه نظری و عملی است. همچنین در این راستا با تکیه بر توانِ بالای چارچوبهای معرفتی قوانین اسلامی و با توجه به اوضاع عصر حاضر زمینهها و راهکارهای عملی و مناسب برای رفع این مهم در عرصه سیاست ورزی و قانونگذاری مورد بررسی قرار میگیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
269 - دیدگاه مفسران و قرآنپژوهان معاصر درباره «تعدد زوجات»: تحلیل و مقایسه دیدگاهها
منظر ترکمان پری فروغ پارسا مهرداد عباسی مژگان سرشارتعدد زوجات مسئله مهمى درباره برابری حقوق زنان و مردان است. در این راستا مفسران و قرآنپژوهان زیادی اظهارنظر نمودند که سوالات و تناقضاتی نیز در پى داشته است. در این پژوهش آرای مفسران و قرآنپژوهان در تفسیر آیات ۳و۱۲۹ سوره نساء براساس منابع کتابخانهای، با روش تحلیلی- تف چکیده کاملتعدد زوجات مسئله مهمى درباره برابری حقوق زنان و مردان است. در این راستا مفسران و قرآنپژوهان زیادی اظهارنظر نمودند که سوالات و تناقضاتی نیز در پى داشته است. در این پژوهش آرای مفسران و قرآنپژوهان در تفسیر آیات ۳و۱۲۹ سوره نساء براساس منابع کتابخانهای، با روش تحلیلی- تفسیری تحلیل و مقایسه شده تا رویکرد معرفتی مناسبی در این زمینه بدست آید. هدف از این مقاله بررسی حقوق زنان در دنیای مدرن و نفی تبعیض علیه آنان در مسئله تعدد زوجات است. مفسران و قرآنپژوهان در این حوزه به مخالفان و موافقان تقسیم میشوند که مخالفان خود به دو گروه مشروط و مطلق و موافقان هم تنها مشروط هستند. نتایج نشانگر آن است که؛ مخالفان مشروط، مخالفت خود را ضمن شروطی مطرح می نمایند. مخالفان مطلق نیز تعدد زوجات را ظلم در حق زنان می دانند. موافقان تعدد زوجات نیز همگى مشروط هستند. نتایج حاصل از این مقاله نشان داده که تفاسیر مناسب، در بستر تاریخی و فرهنگی زمان حاضر و با توجه به نیازهای دنیای مدرن هستند که کرامت و آزادی زنان را مدنظر دارند. گویی تفاسیر مخالفان مشروط تطابق بیشتری با نیازهای جامعه امروزی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
270 - بررسی وجوه معنا شناختی حضور توغ در هنرهای تجسمی ایران معاصر (بررسی موردی نقاشی- ارتباط تصویری - طراحی)
تیلا اصغرزاده منصوری محمد عارف پرناز گودرزپروریهدف از پژوهش حاضر کشف رابطهی بین علامت (به عنوان یک نمونه از صنایع دستی فلزی ایرانی- اسلامی) با هنرهای تجسمی حیطهی مذهبی در سالهای اخیر کشور است. طوق (توغ) از دیرباز یکی از ابزارهای مخصوص عزاداری سیدالشهدا در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی است. در سدهی نهم و دهم هـ.ق ش چکیده کاملهدف از پژوهش حاضر کشف رابطهی بین علامت (به عنوان یک نمونه از صنایع دستی فلزی ایرانی- اسلامی) با هنرهای تجسمی حیطهی مذهبی در سالهای اخیر کشور است. طوق (توغ) از دیرباز یکی از ابزارهای مخصوص عزاداری سیدالشهدا در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی است. در سدهی نهم و دهم هـ.ق شاهد حضور توغ در نگارگریهای ایرانی هستیم. و بعدها در دوران پهلوی نیز حضور چشمگیری در نقاشی مکتب سقاخانه به عنوان عنصری از هنر عامیانه مردم ایران داشته است. اما بعد از انقلاب اسلامی ایران بخصوص در سالهای اخیر شاهد حضور گسترده علامت در طراحی زیر شاخههای مختلف ارتباط تصویری (همچون پوستر، تصویرسازی، آرم و لوگو و ...) نقاشی، دکوراسیون، طراحی زیورآلات و مد و لباس بودهایم. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی سعی دارد به پاسخ سئوالاتی همچون چگونگی حضور علامت در این آثار و معناشناسی صورتهای مختلف این علامتها در ترکیب با دیگر آثار هنرهای تجسمی بپردازد. شیوه جمعآوری اطلاعات کتابخانهای و میدانی بوده و نتیجهی حاصله نشان میدهد در سالهای اخیر علامات عاشورایی علاوه بر کاربرد اصلی خود (ابزار عزاداری) دچار دگرگونیهایی نیز شده و کارکردهای جدیدی به خود گرفته است و در گرافیک مذهبی بارزتر از بقیه موارد خودنمایی میکند. در ضمن یکی از اصلیترین عناصر طراحی زیورآلات مذهبی با عنوان پلاک مذهبی بوده و در کل به عنوان یکی ازنمادهای اصلی هنر شیعی در جهان به شمار میرود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
271 - بررسی فقهی اقتصاد اسلامی با رویکردی بر اندیشه امام خمینی (س)
ابراهیم محمودزاده رضا رنجبردر اقتصاد اسلامی با رویکرد فقهی امام خمینی (س)، زیربنا توحید است؛ به این مناسبت مکتب معنوی_مادی اسلام، اقتصاد را نه یک هدف، بلکه وسیله و پایهای در جهت عروج و تکامل انسانها، طی طرحها و برنامههای سازنده در چارچوب منافع همه آحاد جامعه اسلامی، از محرومین و مستضعفین تا ا چکیده کاملدر اقتصاد اسلامی با رویکرد فقهی امام خمینی (س)، زیربنا توحید است؛ به این مناسبت مکتب معنوی_مادی اسلام، اقتصاد را نه یک هدف، بلکه وسیله و پایهای در جهت عروج و تکامل انسانها، طی طرحها و برنامههای سازنده در چارچوب منافع همه آحاد جامعه اسلامی، از محرومین و مستضعفین تا اغنیا تعریف و تبیین نموده است. هدف این پژوهش بررسی فقهی اقتصاد اسلامی با رویکردی به آراء اقتصادی امام خمینی (س) است. روش این پژوهش، توصیفی و از نوع فرا تحلیل بوده و ازنظر هدف کاربردی توسعهای است. یافتههای تحقیق نشان میدهد؛ در رابطه با اقتصاد اسلامی، با سه رویکرد عمده فکری مواجه هستیم. رویکرد اول؛ که فقه محور است، روش استدلال و استنباط فقهی روشن است. رویکرد دوم؛ اقتصاد اسلامی را بهعنوان مکتب اقتصادی اسلام میشناسد؛ اما رویکرد فکری سوم؛ اقتصاد اسلامی را بهعنوان مجموعه نظریات علمی میشناسد که معطوف به تحلیل علمی روابط و پدیدههای اقتصادی در یک جامعه اسلامی هست و میتواند با اقتصاد بهعنوان یک علم، منطبق گردد. نتیجهگیری اینکه؛ تحلیل نظریهها با محوریت آرای امام خمینی (س) متأثر از بحرانهای عصر آنان نشان میدهد، اقتصاد اسلامی یک مکتب اقتصادی است نه صرف علم اقتصاد؛ اقتصاد هدف نیست، بلکه وسیله دستیابی به اهداف بالاتر است؛ اقتصاد اسلامی اقتصاد معنوی بوده و نظام اقتصاد نظامی دستوری به شمار میرود؛ اَهم اینکه، تحقق نظام اقتصادی اسلام وقتی به کمال و عمق لازم میرسد که اسلام در تمام ابعاد زندگی افراد جامعه اجرایی شود پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
272 - نمودهای پوپولیسم در ایران معاصر(بررسی عملکرد حزب توده و روش سیاسی مصدق در دهه بیست شمسی)
مهدی اخوان خداشهری بابک نادرپور سید عبدالامیر نبویاز زمانیکه قدرت مردم در عرصه سیاست موضوعیت پیدا کرد، استفاده و بهره برداری از چنین قدرتی هم مورد توجه سیاستمداران و بازیگران سیاسی قرار گرفت و به تناسب چنین تحولی، اندیشمندان حوزه سیاست برای توسل به قدرت مردم سازوکارهای مختلفی اندیشیدند که از مقبولترین آنها سیستم نمایند چکیده کاملاز زمانیکه قدرت مردم در عرصه سیاست موضوعیت پیدا کرد، استفاده و بهره برداری از چنین قدرتی هم مورد توجه سیاستمداران و بازیگران سیاسی قرار گرفت و به تناسب چنین تحولی، اندیشمندان حوزه سیاست برای توسل به قدرت مردم سازوکارهای مختلفی اندیشیدند که از مقبولترین آنها سیستم نمایندگی است. از سوی دیگر، یکی از مهمترین آسیب‎ها و چالش‎هایی که نظام سیاسی مبتنی بر نمایندگی تاکنون با آن دست به گریبان بوده، پوپولیسم می باشد. پوپولیسم به معنای توسل بی‎واسطه و بی‎قاعده به قدرت مردم، عارضه‎ای است برای همه نظا‎مهای سیاسی مبتنی بر نمایندگی که به شکل شدید یا ضعیف در آنها دیده می‎شود. در این مقاله تلاش شده است عملکرد حزب توده و روش سیاسی دکتر محمد مصدق در دهه بیست شمسی، از طریق روش کیفی و با بهره‎گیری از نظریات یان ورنر مولر در خصوص پوپولیسم مورد بررسی قرارگیرد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که مجموعه‎ای از ویژگی‎های پوپولیستی مانند توده‎گرایی، غیریت سازی و ایدههای کلی‎گرایانه بر عملکرد حزب توده و همچنین مواردی از قبیل رفتارهای سیاسی نامتعارف و عامه ‎پسند، بی‎قاعدگی سیاسی و سیاست خیابانی، بر روش سیاسی مصدق تاثیرگذار بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
273 - علل تداوم احزاب چپ در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران
محمد تقی صادق فامیان قدیم محمد توحیدفامهمواره در پژوهش های مربوط به تاریخ تحولات معاصر ایران از انقلاب اسلامی 1357 به عنوان نقطه عطفی در بررسی رخدادهای تاریخی و اجتماعی یاد می شود. آنچنان که با شکل گیری زمینه های انقلاب در سال های دهه 1340 و 1350 نیروها و احزاب سیاسی رفتارها و تصمیم گیری های متفاوتی در ق چکیده کاملهمواره در پژوهش های مربوط به تاریخ تحولات معاصر ایران از انقلاب اسلامی 1357 به عنوان نقطه عطفی در بررسی رخدادهای تاریخی و اجتماعی یاد می شود. آنچنان که با شکل گیری زمینه های انقلاب در سال های دهه 1340 و 1350 نیروها و احزاب سیاسی رفتارها و تصمیم گیری های متفاوتی در قبال این حرکت عظیم انقلابی انجام دادند. از مهم ترین نیروها و احزاب سیاسی چپ در دوره پهلوی دوم می توان از حزب توده مردم ایران نام برد. این پژوهش بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی در پی دست یابی به پاسخ این سوال اصلی است که عوامل تاثیر گذار در تداوم احزاب چپ بویژه حزب توده در قبل و بعد از انقلاب اسلامی در ایران چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ نتایج نشان می دهد که از عمده علل تداوم احزاب چپ بویژه حزب توده می توان به پایگاه اجتماعی این حزب و سران حزب توده در قبل از انقلاب اسلامی 1357 اشاره نمود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی نتوانست با جریان انقلاب همراهی نماید و به یکی از گروههای مخالف انقلاب اسلامی تبدیل شد. در کنار این علت داخلی، همچنین می توان به تغییر مناسبات قدرت های بزرگ پس از رخداد انقلاب اسلامی در 1357 در ایران توجه اشاره نمود که با فروپاشی نظام دوقطبی غیرمنعطف، قدرت های حامی نیروهای مخالف در داخل ایران دست از حمایت از این نیروها کشیده و موجب عدم استمرار فعالیت این نیروها در داخل ایران شدند و این بیش از همه به ضرر حزب توده شد که در رأس این نیروها قرار داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
274 - 1. A Study on the Sustainable Spirit of the Youth in the Poems of the Contemporary Female Poets
مکرمه حمیدی حسینعلی پاشاپسندی حسین پارساییThis article studies the sustainable spirit of the young people in the poems of the contemporary female poets in Iran, Such as Zhaleh Qaemmaghami, Parvin Ehtesami, Simin Behbahani and the like. The article also studies the perspectives of the above-mentioned poets throu چکیده کاملThis article studies the sustainable spirit of the young people in the poems of the contemporary female poets in Iran, Such as Zhaleh Qaemmaghami, Parvin Ehtesami, Simin Behbahani and the like. The article also studies the perspectives of the above-mentioned poets through a research method called descriptive-analytical approach. After gathering the documentary data (referring to books and notes). The research results show that the contemporary social conditions indicate a tendency among the female poets for developing the sustainable spirit among the youth in their notes and poems. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
275 - مرثیه اجتماعی در شعر معاصر(1357-1300 ه.ش)
علی اصغر باباصفری نرگس نصریعلی اصغر باباصفری دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان نرگس نصری کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی چکیده یکی از انواع ادبی، ادبیات غنایی است که بیانکننده احساسات شاعر است. مرثیه گونهای از گونه های ادبیات غنایی است شاعر به وسیله آن از احساسات خود نسبت به چکیده کاملعلی اصغر باباصفری دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان نرگس نصری کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی چکیده یکی از انواع ادبی، ادبیات غنایی است که بیانکننده احساسات شاعر است. مرثیه گونهای از گونه های ادبیات غنایی است شاعر به وسیله آن از احساسات خود نسبت به از دست دادن امور مطلوبش سخن میگوید که مرثیه اجتماعی یکی از انواع مراثی است .هدف از این پژوهش شناخت جایگاه مرثیه اجتماعی در شعر معاصر، تقسیم بندی و بررسی و تحلیل آن است. برای این منظور ابتدا به آثار مختلف در زمینه انواع ادبی و مرثیه سرایی مراجعه و نکات مربوط به موضوع را فیش برداری کرده سپس دیوان پانزده تن از شاعران برجسته معاصر از جریان های مختلف شعری را بررسی و موارد مرثیه اجتماعی را استخراج و براساس اهداف موردنظر تحلیل کرده ایم. مرثیه در شعر معاصر از شکل فردی فراتر می رود و حوزه جدیدتری را نمایان می کند. مرثیه در مرگ مشاهیر با 55 % بیشترین درصد مرثیههای اجتماعی معاصر را به خود اختصاص می دهد و مرثیه وطن و مرثیه حوادث به ترتیب کمترین بسامد را داراست. پرچم دار مرثیه اجتماعی در شعر معاصر شفیعی کدکنی، محمدتقی بهار و فریدون مشیری هستند و سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، پروین اعتصامی و فرخی یزدی به ترتیب کمترین تعداد مرثیه های اجتماعی معاصر را سروده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
276 - نقدی بر غزل پست مدرن
سمانه جعفریچکیده نفوذ جریان پست مدرنیسم به عرصة شعر کلاسیک و به طور خاص غزل، در فرم و محتوای آن تحولی قابل اعتنا ایجاد کرده است. این تغییرات از منظر گسست شعر کلاسیک از سنتهای تکراری و کهنه، ارائه فرصت نگاهی تازه به منتقدان و کمک به شاعران برای خلق اثر در فضاهای جدید بسیار مفید بو چکیده کاملچکیده نفوذ جریان پست مدرنیسم به عرصة شعر کلاسیک و به طور خاص غزل، در فرم و محتوای آن تحولی قابل اعتنا ایجاد کرده است. این تغییرات از منظر گسست شعر کلاسیک از سنتهای تکراری و کهنه، ارائه فرصت نگاهی تازه به منتقدان و کمک به شاعران برای خلق اثر در فضاهای جدید بسیار مفید بوده اما ورود ترجمه وار پست مدرنیسم به شعر کلاسیک و بهره گیری از تفسیر سطحی این مکتب اغلب به اصطکاک با اصول و قواعد شعر انجامیده و محتوا و شیوة بیان آن در شعر معاصر را با چالش رو به رو ساخته است. در این مقاله به روش تحقیق کتابخانهای پس از مطالعه و تحلیل بسیاری از این اشعار، به سوء برداشتهای جریان شعر کلاسیک دو دهة اخیر از پست مدرنیسم و آثار منفی آن بر سه ساحت معنایی و محتوایی، بلاغی و دستوری پرداخته، با ذکر شواهدی نشان دادیم که این دست از اشعار هم در محتوا و هم در زبان ارائه آن دچار آسیبهایی جدی گشته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
277 - بررسی زنانگی در غزل معاصر زنان (مطالعۀ موردی: نجمه زارع، کبری موسوی، پانتهآ صفایی)
مرتضی رشیدی هنا معاوینوع نگاه هر شاعر نسبت به جهان پیرامون خویش و شیوۀ برقراری ارتباط با آن، همچنین احساسات و عواطف درونی خود و بهکارگیری زبانی درخور این نوع نگاه و عواطف، خط سیر شعری او را نمایان میکند. این تحقیق کوشیده است تا اشعار پانتهآ صفایی، کبری موسوی و نجمه زارع را به لحاظ اندیشه چکیده کاملنوع نگاه هر شاعر نسبت به جهان پیرامون خویش و شیوۀ برقراری ارتباط با آن، همچنین احساسات و عواطف درونی خود و بهکارگیری زبانی درخور این نوع نگاه و عواطف، خط سیر شعری او را نمایان میکند. این تحقیق کوشیده است تا اشعار پانتهآ صفایی، کبری موسوی و نجمه زارع را به لحاظ اندیشه و زبان زنانه بررسی کند. به این منظور نخست ویژگیهای عاطفی زنانه در زبان شعری آنان مورد مطالعه قرار گرفته است. در شعر هر سه شاعر عشق و عواطف انسانی درون مایة اصلی غزلهای آنان را تشکیل میدهد. یأس و امید را با بسامدهای متفاوت توأمان در شعر آنها میتوان مشاهده کرد. تأثیر مذهب و باورهای دینی در شعر آنها مورد بررسی واقع شده و همچنین قدرت تصویرگری و خلاقیت با نگاهی زنانه در شعر آنها تبیین شده است. در نهایت تفاوتها و شباهتهای شعری آنان با استناد به محتوای شعرشان ذکر شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
278 - تحلیل شاخصههای غم غربت در اشعار نادر نادرپور
احمدرضا نظری چروده معصومه نظری چرودهنوستالژی یا غم غربت اصطلاح علم روانشناسی است که وارد ادبیات شده است و به معنی رفتاری ناخودآگاه است که به صورت احساس غریزی و طبیعی در انسان ها بروز می کند. این رفتار تحت تأثیر عوامل فردی و اجتماعی مختلفی شکل می گیرد، مانند حبس و تبعید، یادآوری خاطرات کودکی و جوانی، حسرت چکیده کاملنوستالژی یا غم غربت اصطلاح علم روانشناسی است که وارد ادبیات شده است و به معنی رفتاری ناخودآگاه است که به صورت احساس غریزی و طبیعی در انسان ها بروز می کند. این رفتار تحت تأثیر عوامل فردی و اجتماعی مختلفی شکل می گیرد، مانند حبس و تبعید، یادآوری خاطرات کودکی و جوانی، حسرت بر گذشتة پرشکوه، اندیشیدن به مرگ و رسیدن پیری. نادرپور یکی از شاعران برجستة مکتب رمانتیسم است که شاخصه های نوستالژی در اشعار او نمود دارد. شاخصه هایی چون وطن، کودکی، جوانی و پیری، خانواده، دوستان دیرینه، اسطوره، باستان گرایی، آرمان شهر، معشوق در شعر نادرپور حضور مؤثر دارند. روش این پژوهش، توصیفی و به صورت تحلیل محتواست. نتایج به دست آمده نشان میدهد که کوچ شاعر به دیار غربت، روحش را آزرده است و غم غربت، گریبان شاعر را رها نمی کند. همچنین نادرپور در چندین سرودة خود از آینده ای ناخوشایند هراسناک است؛ لذا برای مردمانش رویایی آینده ای خوشایند را از خداوند آرزوی کند، همین رویا موجب شده که او زمین را شایستة محبت کردن نداند و معتقد باشد که باید سیارۀ دیگری که در آن ظلم و ستم نباشد، پیدا کرد. نادرپور همواره در جست وجوی نجات دهنده ای است که او را از آسمان ها به زمین بیاورد. دلتنگی برای دوستانش موجب شده تا در اشعار او از 57 تن از دوستان یاد شود که شاعر شعر خود را به آنان تقدیم کرده است یا به یاد آنان سروده است. بحث قابل ملاحظۀ دیگر اینکه بین نوستالژی و ساختار ذهنی و زبانی شاعر رابطة معناداری وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
279 - غزل معاصر؛ ژانر غنایی و جایگاه غزل رمانتیک در این زمینه (تحلیلی محتوایی و جریانشناسی)
یحیی طالبیان علی محمد محمودیموضوع انواع ادبی و شعر فارسی از بحثهای مهمی است که هنوز به طور شایسته و علمی بازنمایی و نقد و تحلیل نشده است. نوع یا گونة ادبیات غنایی در شعر فارسی از پرکاربردترین نوعهای شعر فارسی است. شعر غنایی در لباس دیگری بهنام مکتب رمانتیسم رخنمایی میکند و ضمن از دست دادن گون چکیده کاملموضوع انواع ادبی و شعر فارسی از بحثهای مهمی است که هنوز به طور شایسته و علمی بازنمایی و نقد و تحلیل نشده است. نوع یا گونة ادبیات غنایی در شعر فارسی از پرکاربردترین نوعهای شعر فارسی است. شعر غنایی در لباس دیگری بهنام مکتب رمانتیسم رخنمایی میکند و ضمن از دست دادن گونههای غنایی قدیم، دارای وجهها و گونههایی جدید ساختاری و محتوایی شده است. بدین منظور در این نوشته که پژوهش کیفی است، با روش توصیفی- تحلیلی به مرور و نقد تعاریف ادبیات غنایی و سیر تطور آن پرداخته، در بخشی دیگر نیز سیر و امتداد ادبیات غنایی در قالب مکتب فراگیر و گسترشیافتة رمانتیسم بررسی و بازنموده شده است. چگونگی برداشت منتقدان و صاحبنظران از این نوع ادبی و تغییرات آن، در این پژوهش نقد و تحلیل شده است. همچنین بهدلیل تغییر نگاه به این نوع ادبی و حذف گونههای کلاسیک آن (هجو، چیستان، لغز، حبسیه، مدح و ...) در شعر معاصر، شایسته است پیوند ذهینت عاطفی شعر معاصر و رمانتیسم با این نوع ادبی نیز پژوهش شود؛ این که رمانتیسم چه نگاه تازهای به شعر غنایی بخشید و چه تحولات غالب و پرتکراری را در این نوع ادبی نمودار ساخته است. از سوی دیگر، چون غزل فارسی را آینة تمامنمای نوع ادب غنایی برشمردهاند، با مطالعة ذهنیت غنایی غزل نو باید مؤلفههای نو و متفاوت از پیش را در غزل معاصر نیز بازجست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
280 - تحلیل سادهنویسی در عاشقانههای بیژن جلالی
داوود ملک زاده عبدالحسین فرزاد منصوره ثابتزادهبیژن جلالی از نخستین شاعرانی است که به شعر منثور با زبانی ساده روی آورد. این امر، نه تنها از مسیر تحولات شعر نو در ایران بهویژه از طریق نیما یوشیج، بلکه به واسطۀ حضور او در فرانسه و تأثیر از ادبیات اروپا شکل گرفت. جلالی از همان آغاز بیانی ساده در اشعارش داشت که از ابتد چکیده کاملبیژن جلالی از نخستین شاعرانی است که به شعر منثور با زبانی ساده روی آورد. این امر، نه تنها از مسیر تحولات شعر نو در ایران بهویژه از طریق نیما یوشیج، بلکه به واسطۀ حضور او در فرانسه و تأثیر از ادبیات اروپا شکل گرفت. جلالی از همان آغاز بیانی ساده در اشعارش داشت که از ابتدا تا انتهای شاعریاش با روندی تقریباً ثابت همراه بود. نکتهای که در معرفی و بررسی اشعار بیژن جلالی و در سایۀ سادهنویسی او مغفول مانده، عاشقانههای اوست. جلالی از نخستین آثار و در لابهلای اشعارش، ابیاتی عاشقانه نوشت و این روند را تا انتهای دوران شاعری ادامه داد. در این نوشتار به روش تحلیلی-توصیفی به سروده های عاشقانۀ وی پرداخته ایم تا ساده نویسی او را توضیح دهیم. نتیجه اینکه سادگی تعبیر و بیان، تصویربرداری از روزمرگی های زندگی، مستقیمگویی، به کاربردن مضامینِ به ظاهر سطحی و بیاهمیت، آغازهای تأثیرگذار، جذاب و ضربهزننده و همچنین پایانبندی مناسب و غافلگیرکننده در عاشقانههای جلالی، از مواردی است که منجر به سادهنویسی شده است. با این که بسیاری از اشعار وی فاقد آرایهها و شگردهای زبانی لازم برای منجر شدن به معنی معهود شعر است، به نظر میرسد همین تفاوت و تمایز درونیشدۀ شاعر که حاصل پیوند بی تکلف او با جهان هستی است، منجر به این زبان ساده، خاص و منحصربهفرد شده است؛ به گونه ای که میتوان امضا و اثر انگشت شاعر را در اشعارش دید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
281 - مضمونسازی و تصویرآفرینی با اَعلام جغرافیایی در غزلهای محمدعلی بهمنی
سهیل فتاحی موسی پرنیان رقیه علویدر ادبیات فارسی، شاعران و نویسندگان، کمابیش به دانش جغرافی و شناخت اقالیم، کشورها، شهرها، کوهها، رودها و مانند آن توجه خاصی داشتهاند و با این عناصر، مضامین و تصاویر شعری آفریدهاند. اَعلام جغرافیایی که به دو بخش عَلَم عام و عَلَم خاص تقسیم میشوند، در شعر معاصر نیز با چکیده کاملدر ادبیات فارسی، شاعران و نویسندگان، کمابیش به دانش جغرافی و شناخت اقالیم، کشورها، شهرها، کوهها، رودها و مانند آن توجه خاصی داشتهاند و با این عناصر، مضامین و تصاویر شعری آفریدهاند. اَعلام جغرافیایی که به دو بخش عَلَم عام و عَلَم خاص تقسیم میشوند، در شعر معاصر نیز بازتاب قابل توجهی دارد. یکی از شاعران موفق معاصر در حوزۀ غزل، محمدعلی بهمنی است. بهمنی از این عناصر به منظور مضمونسازی و ساخت تصاویر شاعرانه بهره برده است. در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی و آماری و بر پایۀ منابع کتابخانهای است، تلاش شده است که شیوۀ بهمنی در ساخت مضامین و تصاویر شعری با اَعلام جغرافیایی استخراج و بسامد پرکاربردترین اَعلام در غزل وی مشخص گردد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که بهمنی بیشتر در غزلِ خود از اَعلام عام جغرافیایی بهره برده است؛ اَعلامی مانندِ آسمان، شهر، خانه و کوه بیش از سایر اَعلام در غزل وی کاربرد داشتهاند. بهمنی تقریباً از همۀ شگردهای بیانی؛ همچون تشبیه، استعارۀ مصرحه، استعارۀ مکنیه، استعارۀ تمثیلی، کنایه، نماد، تمثیل و مجاز در ساخت مضامین و تصاویر شعری بهره برده است که تشبیه در بین این شگردها، بیشترین کاربرد را دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
282 - بررسی مؤلفههای هیچانگاری در ارتباط با ادب غنایی در شعر معاصر مورد مطالعه: اشعار نصرت رحمانی، فریدون مشیری و نادر نادرپور
عبدالکریم کریمی فرزانه سرخی فریدون طهماسبی بهزاد خواجاتدر نهاد ادبی شعر معاصر با گسست از ادبیات کلاسیک و تغییرات فرهنگی اجتماعی در سبک فکری، مضامین تازه با گرایش به مکتبهای غربی، مورد توجه قرار گرفت. هیچانگاری (نیهیلیسم) و رمانتیسم یکی از گرایشهای فکری بود که با تحولات اجتماعی سیاسی جامعه، گسترش یافت و بهویژه در دهة سی چکیده کاملدر نهاد ادبی شعر معاصر با گسست از ادبیات کلاسیک و تغییرات فرهنگی اجتماعی در سبک فکری، مضامین تازه با گرایش به مکتبهای غربی، مورد توجه قرار گرفت. هیچانگاری (نیهیلیسم) و رمانتیسم یکی از گرایشهای فکری بود که با تحولات اجتماعی سیاسی جامعه، گسترش یافت و بهویژه در دهة سی شمسی بعد از کودتا، از موتیفهای اصلی شعر شد. شعر غنایی در ادبیات ادامه داشت اما شاعران رمانتیک با تکیه بر اصل آزادی بیان رمانتیسم، بیپروا و به دور از اخلاق، صرفاً به زندگی دنیایی اهمیت دادند و در قالب رمانتیسم سیاه، در بنبستهای زندگی شخصی و اجتماعی به هیچانگاری روی آوردند و از شعر غنایی رایج دور شدند. در این مقاله، مؤلفههای هیچانگاری که همسو با رمانتیسم سیاه است و از شعر غنایی کلاسیک متفاوت شده است، در شعر سه شاعر معاصر: نادرپور، رحمانی و مشیری مورد بررسی قرار گرفته است، روش مطالعه و بررسی منابع، کتابخانهای است. نگارش مقالة توصیفیتحلیلی با انتخاب نمونههای شعری است. نتایج بررسی نشان می دهد: شاعران در برههای از تاریخ زندگی خود بهویژه دهة سی که جامعه درگیر تنشهای حاصل از کودتای 28 مرداد است به اندیشههای هیچانگاری روی آوردند. گرایش به یأس و مرگاندیشی در زندگی، لذتجویی و اروتیک، میخانه رفتن و مستی، علاقه به افیون، مهمترین مؤلفههای رمانتیکی هیچانگاری است که در اشعارشان دیده میشود و در تقابل با شعر غنایی کلاسیک با هدف بیزاری از هستی، خوشباشی گذرا و سرخوردگی اجتماعی سروده شده است. در مقایسه شاعران نیز شعر نصرت رحمانی در این موتیف، سرآمد است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
283 - پوشیدهگویی هنری در شعر مفتون امینی
علیرضا تایوغ نجیبه هنرور فرهاد فلاحت خواهلازمة هنر زیبایی است و با اعتقاد به اینکه شعر هم از اقسام هنر به شمار میرود، به زیبایی نیازمند است. عناصر و عوامل زیبایی شعر متعدد هستند و هر شاعری در هر دورهای میکوشد تا شعرش آراسته به این عناصر باشد. موضوع اصلی این پژوهش بررسی علم بیان در شعر مفتون امینی است که به چکیده کامللازمة هنر زیبایی است و با اعتقاد به اینکه شعر هم از اقسام هنر به شمار میرود، به زیبایی نیازمند است. عناصر و عوامل زیبایی شعر متعدد هستند و هر شاعری در هر دورهای میکوشد تا شعرش آراسته به این عناصر باشد. موضوع اصلی این پژوهش بررسی علم بیان در شعر مفتون امینی است که به روش توصیفی- تحلیلی بر اساس منابع کتابخانهای انجام شده است. در این مقاله با پرداختن به مؤلفههای تصویرسازِ ابهام، کنایه، تشخیص، استعاره، حسآمیزی، متناقضنما و تشبیه، تصاویر زیبای شعر مفتون تشریح شده است. وی با بهکارگیری تمام شگردهای عناصر خیالانگیز و با نگرشی نوین، شعر خود را از تصاویر تکراری شعر سنتی رها کرده و با استفاده از صنایع بدیعی، موفق به خلق تصاویر بدیع و خلاقانه شده است. در مجموعههای انارستان و فصل پنهان زبان شاعر بهسوی ابهام شاعرانه، ایهام و ایجاز حرکت میکند. مفتون تصاویر شعری و هنجارگریزیها را برای تشخص بخشیدن به زبان شعرش به کار میگیرد تا سرودههایش را در هالهای از ابهام بپیچد و ذهن مخاطب را برای درک آن به تکاپو وادارد. بدین ترتیب با شرکت دادن خواننده در اثر، برای وی جایگاهی خاص قائل میشود تا معنی متفاوتی در شعر بیابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
284 - تحلیلی بر سادهنویسی در عاشقانههای عمران صلاحی
داوود ملک زاده عبدالحسین فرزاد منصوره ثابت زادهعمران صلاحی از جمله شاعرانیست که زبان سادهای در اشعارش دارد و میتوان وی را در زمرة شاعران سادهنویس به شمار آورد. بخش عمدهای از اشعار او عاشقانههای وی است که مختص به دوران خاصی نیست و در تمامی مجموعه شعرهایش دیده میشود. در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی انجام چکیده کاملعمران صلاحی از جمله شاعرانیست که زبان سادهای در اشعارش دارد و میتوان وی را در زمرة شاعران سادهنویس به شمار آورد. بخش عمدهای از اشعار او عاشقانههای وی است که مختص به دوران خاصی نیست و در تمامی مجموعه شعرهایش دیده میشود. در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته، ساده نویسی در عاشقانةهای صلاحی بررسی میگردد. سادهنویسیهای عاشقانة شاعر، در سه حوزة ساختاری و زبانی، بلاغی و محتوایی بررسی شده است. در بخش ساختاری و زبانی: بیان مستقیم، سادگی تعبیر و بیان، کوتاهنویسی، نقش همنشینی کلمه در شعر، بهرهگیری از زبان محاوره، عدم استفاده از واژههای دشوار، نزدیکی اجزای اصلی جمله به یکدیگر، شروع مؤثر و پایانبندی غافلگیرکننده و در بخش بلاغی: پارادوکس، ایجاز، تشبیهات رایج و روزمره و آنِ شاعرانه و در بخش محتوایی: توجه به زندگی روزمره و تصاویر ملموس، جزئینگری و بهرهگیری از سوژههای به ظاهر بیاهمیت تحلیل شده است. نتیجه اینکه سادهنویسی عمران صلاحی که منجر به برقراری مؤثر با مخاطب شده است، باعث نشده تا نوشتههای وی را سطحی جلوه دهد، بلکه همواره از ارزش ادبی برخوردارست. وی که توجهی توأمان به زبان و محتوای شعرش دارد، این روند را در تمامی ادوار شاعریاش در قالب کلاسیک و نو مورد استفاده قرار داده، تنوع موضوعات در اشعار وی از جمله موضوعات عاشقانه، مشهود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
285 - معشوق شعری در ادبیات معاصر با تأکید بر شعر شمس لنگرودی
عطامحمد رادمنش مریم ایزدیمطالعة سیر تحول شعر عاشقانه از گذشته تا امروز، ما را با شاعرانی آشنا میکند، که عشق جوهر وجود آنان و هم ذات شعرشان بوده است. بر این اساس تاکنون آثار و اندیشة تعدادی از شاعران نام آشنای معاصر چون احمد شاملو، فروغ فرخزاد، هوشنگ ابتهاج، حمید مصدق، حسین منزوی و ... مورد نقد چکیده کاملمطالعة سیر تحول شعر عاشقانه از گذشته تا امروز، ما را با شاعرانی آشنا میکند، که عشق جوهر وجود آنان و هم ذات شعرشان بوده است. بر این اساس تاکنون آثار و اندیشة تعدادی از شاعران نام آشنای معاصر چون احمد شاملو، فروغ فرخزاد، هوشنگ ابتهاج، حمید مصدق، حسین منزوی و ... مورد نقد و بررسی قرار گرفتة است؛ اما راز و رمز شعر گروهی دیگر همچنان در پردة ابهام باقی مانده و کمتر کسی به سراغشان رفته است. این جستار به نقد و بررسی اشعار عاشقانة شاعر معاصر، شمس لنگرودی، و نگرش او به معشوق پرداخته است. در پنجاه و سه ترانة عاشقانه و دیگر اشعار این شاعر، شاهد نگرش جهانی و انسانی لنگرودی به معشوق هستیم. مخاطب شعر شمس بهخوبی میتواند تفاوتهای معشوق شعر سنتی را با شعر نو مورد مقایسه قرار دهد. این پژوهش سعی کرده است، الگوهای ارزشی معشوق شعری را در عاشقانههای شمس لنگرودی معرفی کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
286 - نوستالژی یاد کودکی در شعر نیما، شاملو، فروغ و سپهری
منوچهر جوکار مهری مساعد مینا مساعدنوستالژی یکی از جنبههای فکری ادبیات فارسی است که به ویژه در شعر نمود آشکارتری یافته است. بر این پایه، شاعر یا نویسنده در سرودهها و نوشتههای خود روزگار گذشته و فضا و مکانی را به یاد میآورد که از آن خاطرات خوش، داشتهها و اندوختههای مطلوبی دارد و معمولا با حسرت و دری چکیده کاملنوستالژی یکی از جنبههای فکری ادبیات فارسی است که به ویژه در شعر نمود آشکارتری یافته است. بر این پایه، شاعر یا نویسنده در سرودهها و نوشتههای خود روزگار گذشته و فضا و مکانی را به یاد میآورد که از آن خاطرات خوش، داشتهها و اندوختههای مطلوبی دارد و معمولا با حسرت و دریغ از آن یاد میشود. یاد کردن از دوران کودکی و کودکانهها یکی از مؤلفههای نوستالژی است. در این پژوهش به بررسی این مؤلفه در شعر نیما یوشیج، احمد شاملو، فروغ فرخزاد و سپهری پرداخته شده است. بررسیها نشان میدهد که این شاعران در مراحل مختلف شاعری خود، از کودکی و خاطرات فارغ نبودهاند و با بسامد قابل توجهی از جوانب آن روزگار یاد کردهاند و عموماً با ابراز ناخرسندی از روزگار کنونی خود، تداعی لحظههای خوش کودکی را آرامشبخش روان خود میدانند. هم چنین فروغ فرخزاد و شاملو علاوه بر بیان و توصیف خاطرات کودکی، با نگاهی عمیق به تفریحات، بازیها و سرگرمیهای آن دوران اشارههای دقیقتری کردهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
287 - نقد و تحلیل کارکرد ردیف در شعر سیمین بهبهانی
مهدی عبدی سجاد فرّخ نژادردیف از ویژگیهای بارز اشعار فارسی، بهخصوص غزل است؛ به گونهای که اکثر شاعران غزلسرا از ردیف به طرزی ویژه بهره بردهاند و کمتر شعر موفقی را میتوان یافت که ردیف نداشته باشد. حال باید روشن شود که این ردیف چه زیباییها و کارکردهایی دارد که حتی شاعران معاصر ما بدان گرایش چکیده کاملردیف از ویژگیهای بارز اشعار فارسی، بهخصوص غزل است؛ به گونهای که اکثر شاعران غزلسرا از ردیف به طرزی ویژه بهره بردهاند و کمتر شعر موفقی را میتوان یافت که ردیف نداشته باشد. حال باید روشن شود که این ردیف چه زیباییها و کارکردهایی دارد که حتی شاعران معاصر ما بدان گرایش دارند و برای نمونه، حدود هشتاد درصد اشعار سیمین بهبهانی مردّف است. ردیف مانند قافیه، شعر را آهنگین میکند و سطح زیبایی آن را بالا میبرد و در تکوین موسیقی کناری مؤثر است. به نظر میرسد که سیمین بهبهانی تحت تأثیر شاعران سبک عراقی، رویکردی با بسامد بالا به ردیف داشته است. در پژوهش پیشرو کوشیدهایم با بازخوانی دقیق اشعار سیمین بهبهانی و بهرهگیری از شیوۀ استقرایی و تحلیل محتوا، کارکردهای مختلف زبانی، ادبی و معنایی ردیف را در این اشعار بنمایانیم و تشریح کنیم، که چنین تلاشی میتواند درآمدی بر تحلیل زبان، جوهرۀ ادبی وشاخصههای فکری شعر سیمین بهبهانی باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
288 - تحلیل بازتاب «فولکلور» در ادبیات غنایی با تکیه و تأکید بر غزلهای شهریــار
حمیدرضا قانونیادبیات عامیانه هر قوم و ملّتی بخش عظیمی از فرهنگ معنوی آن ملت است که سینه به سینه از نسلهای قدیم تا به امروز نقل شده و در گذر زمان حافظ هویت فرهنگی ملّتها بوده است؛ این نوع ادبی شامل عادات، سنن، افسانهها، قصهها، باورها، آیینها، ترانهها، آداب و رسوم و ... میشود. ب چکیده کاملادبیات عامیانه هر قوم و ملّتی بخش عظیمی از فرهنگ معنوی آن ملت است که سینه به سینه از نسلهای قدیم تا به امروز نقل شده و در گذر زمان حافظ هویت فرهنگی ملّتها بوده است؛ این نوع ادبی شامل عادات، سنن، افسانهها، قصهها، باورها، آیینها، ترانهها، آداب و رسوم و ... میشود. بخش قابل توجهی از اصطلاحات عامیانه ایران، ضربالمثلهایی است که بر زبان عوام جاری است؛ این کاربردها در نثر فارسی و به خصوص در نوع ادبی داستان و رمان بیشتر از شعر بود؛ با این حال در شعر فارسی و به ویژه در شعر شاعرانی که هم برخاسته از متن جامعه و هم با فرهنگ عامه آشنا بودند یا گرایش به زبان کودکانه داشتند، گسترۀ وسیعتری یافت. شهریار از این نوع شاعران است؛ او هم از متن جامعه بود و هم با فرهنگ هزار ساله ایران و آداب و رسوم جامعه آشنا بود؛ نگاه او در ادبیات عامه به مراتب از بسیاری دیگر از شاعران فراگیرتر و جامعتر است. به کارگیری مثلها، ضرب المثلها، باورها و عقاید خرافی، واژگان و زبان برخاسته از توده عامه مردم موضوع اصلی این مقاله است. در این مقاله، سعی بر آن است تا با بررسی غزلیات شهریار و یافتن مواردی از امثال و حکم و آداب و رسوم و باورهای موجود در اشعار او و توضیح و تبیین آنها چهرۀ ادبیات عامه یا بخشهایی از آن در شعر نو و به ویژه زبان شهریار روشن شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
289 - رویکردهای شعر معاصر عرب
رسول حیدریچکیده امروزه، شعر معاصر عرب چهرة جدیدی از خود به جهانیان عرضه کرده است. از نظر ساختاری علاوه بر قالب شکنی- که یکی دو دهة بعد از شعر فارسی رخ داد- نحوة کاربرد تعابیر و واژگان، وسعت خیال، مهارت شعرای عرب در تصویر آفرینی و مسائلی از این دست، شعر معاصر عرب را به کلی متفاوت چکیده کاملچکیده امروزه، شعر معاصر عرب چهرة جدیدی از خود به جهانیان عرضه کرده است. از نظر ساختاری علاوه بر قالب شکنی- که یکی دو دهة بعد از شعر فارسی رخ داد- نحوة کاربرد تعابیر و واژگان، وسعت خیال، مهارت شعرای عرب در تصویر آفرینی و مسائلی از این دست، شعر معاصر عرب را به کلی متفاوت از گذشته خویش کرده است. از نظر محتوایی نیز شعر معاصر عرب چهرة جدیدی به خود گرفته است؛ علاوه بر توصیفات طبیعی و عاشقانه سرایی و توجه خاص به جنس زن، که تقریباً از مضامین رایج شعر عرب است، بروز برخی مسائل جدید نیز باعث تغییر شعر عرب در ساحت اندیشه شده است؛ جنگ جهانی اول و دوم، نهضت مقاومت فلسطین، جنگ شش روزة اعراب، استعمار و همچنین آشنایی جهان عرب با دنیای غرب و به تبع آن تغییرات بنیادین در نوع زندگی و نحوة نگاه اعراب به جهان پیرامون، همه عواملی هستند که شعر امروز عرب را دستخوش تغییر کرده‌اند. اصلی‌ترین نتیجة عوامل فوق در شعر امروز عرب، ایجاد روح ناامیدی و یأسی است که بر شعر این دوره سایه افکنده است، تا جایی که از این اشعار، با عنوان خاص عبیثیه یاد می‌شود. بدر شاکرسیاب، نازک الملائکه، نزار قبانی، عبدالوهاب بیاتی، آدونیس، بلند الحیدری و محمد مفتاح الفیتوری، شعرایی هستند که نمونه اشعارشان در نوشتار حاضر بررسی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
290 - بررسی کهنالگوی منجی در شعر «کسی که مثل هیچ کس نیست» فروغ فرخزاد
رضا ستاری صفوراسادات رشیدیکهنالگوها، مفاهیم مشترکی هستند که ریشه در ناخودآگاه جمعی انسانها دارند. این اصطلاح را نخستین بار یونگ در بحث ناخودآگاه جمعیاش مطرح کرد و آن را آرکیتایپ – الگوی نخستین، صورت مثالی، صورت ازلی- نامید. کهنالگوها را میتوان شامل تصاویر، مایهها و انگارهها و نوع د چکیده کاملکهنالگوها، مفاهیم مشترکی هستند که ریشه در ناخودآگاه جمعی انسانها دارند. این اصطلاح را نخستین بار یونگ در بحث ناخودآگاه جمعیاش مطرح کرد و آن را آرکیتایپ – الگوی نخستین، صورت مثالی، صورت ازلی- نامید. کهنالگوها را میتوان شامل تصاویر، مایهها و انگارهها و نوع دانست. کهنالگوی منجی از انواع مایهها و انگارهها و مفاهیم مشترکی است که میان جوامع و فرهنگها و ادیان مختلف وجود دارد. منجی، فردی است که در زمانی خاص که اصولاً زمان پایان دنیا و دورۀ اوج سختیها و بدبختیهای انسان و سلطۀ تاریکی و پلشتیها در این دنیاست، ظهور میکند. این اندیشه، علاوه بر این که دغدغۀ ذهنی انسانهای گذشته و ادیان مختلف بوده است، اندیشه و تفکری است پویا و زنده که امروزه و تا زمانی که انسانی روی زمین نفس میکشد، در جریان خواهد بود. فروغ فرخزاد نیز، در جایگاه شاعری برجسته و متفکر، به این مسأله نظر داشت، بدان میاندیشید و این امر یکی از دغدغههای ذهنی او بود. مقالۀ حاضر، به بررسی کهنالگوی منجی در شعر کسی که مثل هیچ کس نیست فروغ میپردازد. این شعر پنجمین شعر در دفتر ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد است. این مقاله با توجه به عناصر و اجزای خود شعر نشان میدهد که این فردی که فروغ از آن سخن میگوید، کسی نیست جز منجی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
291 - نوستالژی در سرودههای نازکالملائکه
روحالله صیادی مهوش حسنپورنوستالژی یکی از مباحث روانشناسی است که که در عصر حاضر وارد عرصهی ادبیات شده است. در جستار پیش رو نگارندگان بر آنند تا به بررسی این پدیده ی روانی در سرودههای شاعرهی عراقی نازک الملائکه بپردازند. تحقیق نشان از آن دارد که اوضاع نابسامان سیاسی اجتماعی روزگار شاعر، عدم تو چکیده کاملنوستالژی یکی از مباحث روانشناسی است که که در عصر حاضر وارد عرصهی ادبیات شده است. در جستار پیش رو نگارندگان بر آنند تا به بررسی این پدیده ی روانی در سرودههای شاعرهی عراقی نازک الملائکه بپردازند. تحقیق نشان از آن دارد که اوضاع نابسامان سیاسی اجتماعی روزگار شاعر، عدم توجه به زن، فاصلههای طبقاتی، از دست دادن عزیزان و... باعث شده است که این شاعر به ناخودآگاه خود رجوع کند و با حسرت و دیدی تراژیک از آن روزگاران یاد کند. مهمترین دستاورد پژوهش بیانگر آن است که بن مایه های نوستالژیک یاد عشق، اندوه هبوط، یادکودکی، یاد زادبوم، یاد عزیزان دارای بیشترین بسامد در سروده های نازک الملائکة هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
292 - نقد نشانه- معناشناختی اشعار سیمین بهبهانی
شیرزاد طایفینشانهشناسی رویکردی است که از زبانشناسی، جامعهشناسی، روانشناسی، نقد ادبی و ... بهره گرفته، برای تحلیل آثار ادبی یکی از روشهای نو و بسیار مناسب است و کمک بسیاری به خواننده در جهت آشنایی با سبک نویسنده و عمیقتر شدن فهم او از متن آثار ادبی میکند. با توجه به این که د چکیده کاملنشانهشناسی رویکردی است که از زبانشناسی، جامعهشناسی، روانشناسی، نقد ادبی و ... بهره گرفته، برای تحلیل آثار ادبی یکی از روشهای نو و بسیار مناسب است و کمک بسیاری به خواننده در جهت آشنایی با سبک نویسنده و عمیقتر شدن فهم او از متن آثار ادبی میکند. با توجه به این که در نشانهشناسی متون ادبی، تفسیر و نظرات شخصی جایی ندارد و این امر به نوبۀ خود زمینه را برای بررسی روشمند متن فراهم میکند، و همچنین به دلیل آن که شعر سیمین بهبهانی از جهات مختلفی، قابلیت بررسی نشانهشناسانه را داراست، پژوهش پیشِ رو شکل گرفته، و با بهرهگیری از روش استقرایی- تحلیلی، کوشیدهایم به بررسی نشانههای خالق اثر، زیباییشناختی، احساسی و اجتماعی در اشعار سیمین بهبهانی بپردازیم. دستاوردهای پژوهش گویای این است که شعر این شاعر، مملو از نشانههاست؛ به خصوص نشانههای اجتماعی بسامد بالایی دارد. در میان نشانههای احساسی نیز، احساسات غمانگیز نمود بیشتری دارد که این امر با نشانههای خالق اثر در ارتباط است. شاعر از طریق نشانهها و روابط حاکم میان آنها، معنا را به خواننده منتقل میکند. این مقاله میتواند راهی به روی پژوهشگران در آشنایی روشمند با شعر سیمین بهبهانی بگشاید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
293 - وطن در شعر مقاومت معاصر فلسطینی
محمدرضا عزیزیپور مسعود باوان پوری نرگس لرستانیادبیات مقاومت شاخهای از ادبیات است که به اشعاری اختصاص دارد که نتیجۀ مقاومت و دلاورمردیهای یک ملّت یا قوم در برابر هرگونه تجاوز و ظلم و ستم است. با نگاهی به ادبیات کشورهایِ درگیر جنگ- داخلی یا خارجی- در مییابیم که این نوع از ادبیات نزد آنها از جایگاه ویژهای برخوردا چکیده کاملادبیات مقاومت شاخهای از ادبیات است که به اشعاری اختصاص دارد که نتیجۀ مقاومت و دلاورمردیهای یک ملّت یا قوم در برابر هرگونه تجاوز و ظلم و ستم است. با نگاهی به ادبیات کشورهایِ درگیر جنگ- داخلی یا خارجی- در مییابیم که این نوع از ادبیات نزد آنها از جایگاه ویژهای برخوردار است. وطندوستی یا عشق به میهن یکی از مهمترین درونمایههای غنایی اشعار شاعران معاصر فلسطینی است. از جمله این شاعران میتوان از ابراهیمطوقان، علی فوده، عمر ابوریشه، صالح محمود هواری و کمال ناصر یاد کرد که احساس عشق به وطن درجاىجاى اشعارشان، به خوبى متجلّى و آشکار است. شعر این شاعران جزئی از شعر مقاومت در جهان است که با نام فلسطین تجلّی مییابد. مقاله حاضر میکوشد با بررسی دیوانهای شعری این شاعران و انتخاب نمونههایی از دریای بیکران وطندوستی آنها، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تبیین این حس در اشعار آنان بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
294 - تحلیل و مقایسه ویژگیهای مکتب رمانتیسم در اشعار سهراب سپهری، اخوان ثالث و فروغ فرخزاد
شهرزاد نیازی نورعلی زیلاییشکل گیری مکتب رمانتیسم در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزدهم اتّفاق افتاد که نیازهای بشری از جمله نیازهای اجتماعی، فردی و معنوی مسبّب به وجود آمدن مکتبی با نام مکتب رمانتیسم شد و این نهضتی بود که بر علیه مکتب کلاسیسیسم قد علم کرد. در این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی چکیده کاملشکل گیری مکتب رمانتیسم در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزدهم اتّفاق افتاد که نیازهای بشری از جمله نیازهای اجتماعی، فردی و معنوی مسبّب به وجود آمدن مکتبی با نام مکتب رمانتیسم شد و این نهضتی بود که بر علیه مکتب کلاسیسیسم قد علم کرد. در این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی از طریق اسناد کتابخانه ای انجام شده است با نگاهی بر مکتب رمانتیسم در ادبیّات غرب و همچنین تأثیر آن بر ادبیّات معاصر ایران، کوشش شده است اشعار رمانتیک سه شاعر معاصر ایران، سهراب سپهری(1359 ـ 1307)، مهدی اخوان ثالث(1369 ـ 1307) و فروغ فرخزاد(1313 - 1345) از جنبة رمانتیسم و تأثیرگذاری این مکتب بر اشعار شاعران مذکور تحلیل و مقایسه گردد. با مطالعه و بررسی اشعار شاعران مذکور این نتیجه به دست آمد که از میان ویژگیهای شعر رمانتیک، طبیعت، تنهایی عرفانی و امید به آیندة روشن و خوش بینی در شعر سپهری، در شعر اخوان ثالث، یأس و ناامیدی، عشق به مردم و اعتراض به ناهنجاریهای جامعه و در نهایت در شعر فروغ فرخزاد، عشق زمینی، مرگ و تنهایی به واسطة درد و رنج زندگی جلوة بیشتری دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
295 - واکاوی عوامل مؤثر بر ترجیحات محیطی فضاهای تجاری معاصر از منظر جوانان(موردپژوهی: مجموعه سیتی سنتر اصفهان)
سارا صادقی بهرام شاهدی بهادر زمانی سمر حقیقی بروجنیامروزه فضاهای تجاری معاصر از جمله فضاهای شبه عمومی هستند با چرخشی فرهنگی به بستری اجتماعی برای شکلگیری هویت جوانان تبدیل شدهاند. از این رو، جوانان یکی از گروههای تأثیرگذار در فضاهای عمومی و شبه عمومی هستند و ایجاد محیطی مطلوب برای جوانان باید از اهداف و آمال برنامهر چکیده کاملامروزه فضاهای تجاری معاصر از جمله فضاهای شبه عمومی هستند با چرخشی فرهنگی به بستری اجتماعی برای شکلگیری هویت جوانان تبدیل شدهاند. از این رو، جوانان یکی از گروههای تأثیرگذار در فضاهای عمومی و شبه عمومی هستند و ایجاد محیطی مطلوب برای جوانان باید از اهداف و آمال برنامهریزان شهری باشد. پژوهش حاضر به دنبال واکاوی عوامل مؤثر بر ترجیحات محیطی مراکز خرید معاصر از منظر جوانان با مورد پژوهی مجموعه سیتی سنتر اصفهان است. روش پژوهش در این مقاله توصیفی-تحلیلی است. این پژوهش از رویکرد کیفی و پژوهش موردی بهره میگیرد. به منظور گردآوری دادههای پژوهش از خودسنجی در قالب مصاحبه نیمه ساختار یافته با سؤالات باز و نمونه گیری ِهدفمند استفاده شده است. همچنین مصاحبهها تا رسیدن به اشباع نظری، با 20 نفر از جوانان 20 تا 30 سال بازدیدکننده از مجموعه سیتی سنتر اصفهان ادامه یافته است. تحلیل دادههای مصاحبه با تکنیک تحلیل تماتیک(TA) و نرمافزار Atlas ti.8 انجام گرفته است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که چهار بعد کالبدی-فضایی، اجتماعی-فرهنگی، کارکردی-فعالیتی و بعد فردی، در ترجیحات جوانان از مجموعه سیتی سنتر اصفهان مؤثر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
296 - ارایه چارچوب نظری مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث
عیسی امیری محسن زارعی جلیانی مختار رنجبرمدیریت منابع انسانی اثربخش برای موفقیت هر سازمانی حیاتی است. بسیاری از مسائل مدیریت منابع انسانی ریشه در دین دارد و اثرات مذهب بر رویه های منابع انسانی بسیار با اهمیت هستند. با توجه به نگرش جامع دین اسلام به همة امور زندگی انسان، هدف پژوهش مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انس چکیده کاملمدیریت منابع انسانی اثربخش برای موفقیت هر سازمانی حیاتی است. بسیاری از مسائل مدیریت منابع انسانی ریشه در دین دارد و اثرات مذهب بر رویه های منابع انسانی بسیار با اهمیت هستند. با توجه به نگرش جامع دین اسلام به همة امور زندگی انسان، هدف پژوهش مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه های مدیریتی معاصرو ارایه چارچوب نظری مناسب برای مدیریت منابع انسانی بر اساس دیدگاه علوم قرآن و حدیث می باشد. روش پژوهش از بعد هدف کاربردی و از بعد روش تحلیل محتوای قیاسی است. جامعه آماری پژوهش شامل منابع مرتبط با مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه پردازان معاصر بوده که بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و مطالعه انتقادی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که با وجود مشابهت چارچوب و کارکردهای مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث با نظریات مدیریتی معاصر، ولی از بعد ساختاری، زمینه ای و رفتاری تفاوت های اساسی دارند و ضرورت توجه به پیش زمینه های ارزشی و هنجاری افراد در تدوین و پیاده سازی راهبردهای مدیریت منابع انسانی وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
297 - مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه های مدیریتی معاصر
عیسی امیری محسن زارعی جلیانی مختار رنجبرمدیریت منابع انسانی اثربخش برای موفقیت هر سازمانی حیاتی است. بسیاری از مسائل مدیریت منابع انسانی ریشه در دین دارد و اثرات مذهب بر رویه های منابع انسانی بسیار با اهمیت هستند. با توجه به نگرش جامع دین اسلام به همة امور زندگی انسان، هدف پژوهش مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انس چکیده کاملمدیریت منابع انسانی اثربخش برای موفقیت هر سازمانی حیاتی است. بسیاری از مسائل مدیریت منابع انسانی ریشه در دین دارد و اثرات مذهب بر رویه های منابع انسانی بسیار با اهمیت هستند. با توجه به نگرش جامع دین اسلام به همة امور زندگی انسان، هدف پژوهش مقایسه تطبیقی مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه های مدیریتی معاصر می باشد. روش پژوهش از بعد هدف کاربردی و از بعد روش تحلیل محتوای قیاسی است. جامعه آماری پژوهش شامل منابع مرتبط با مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث و نظریه پردازان معاصر بوده که بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و مطالعه انتقادی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که با وجود مشابهت چارچوب و کارکردهای مدیریت منابع انسانی از دیدگاه علوم قرآن و حدیث با نظریات مدیریتی معاصر، ولی از بعد ساختاری، زمینه ای و رفتاری تفاوت های اساسی دارند و ضرورت توجه به پیش زمینه های ارزشی و هنجاری افراد در تدوین و پیاده سازی راهبردهای مدیریت منابع انسانی وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
298 - نقد و بررسی احوال و مناسبات دو شیخ صفوی (خواجه علی و شیخ ابراهیم)
علی سالاری شادیدر احوال خاندان صفوی از مرگ صدرالدین تا ظهور جنید از دو شیخ صفوی بنام خواجه علی وشیخ ابراهیم یاد شده است. منابع صفوی وغیر صفوی از جمله منابع تیموری مطلب در خوری در احوال آن دو ندارند.اما محققان معاصر به دلایلی تلاش ورزیده اند که برای آنها اقدامات وفعالیت هایی تعریف نمای چکیده کاملدر احوال خاندان صفوی از مرگ صدرالدین تا ظهور جنید از دو شیخ صفوی بنام خواجه علی وشیخ ابراهیم یاد شده است. منابع صفوی وغیر صفوی از جمله منابع تیموری مطلب در خوری در احوال آن دو ندارند.اما محققان معاصر به دلایلی تلاش ورزیده اند که برای آنها اقدامات وفعالیت هایی تعریف نمایند. حال این نوشته در صدد است تا چرایی این موضوع وهمچنین نوع و ماهیت اقدامات وفعالیت های این شیوخ رابه بحث گذارد که آیا علی رغم ادعاهای محققان معاصر،آنها صاحب داعیه ویارهبری وسرپرستی نهضت وطریقتی را برعهده داشته اند؟ آیا شواهد وقراینی دال بر ادعا ها وجود دارد؟ و همچنین عمده فعالیت واقدامات آنها حول چه محوری بوده است؟ با این وصف، در راستای پاسخ به این سوالات، نوشته پیش رو به ناچار دو رویکرد نقد گونه خواهد داشت.اول بازیابی وبازسازی جایگاه وموقعیت واقعی این دو عضو خاندان صفوی ؛ دوم اینکه این جانمایی وبازسازی ،ناخود آگاه با پاره ای از مطالب محققان معاصر که برای آنها وظایف وتعاریف خاصی را مطرح کرده اند، متفاوت وحتی در مواردی متضاد خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
299 - آرای اندیشهگران ایرانی معاصر درباره انحطاط تمدن اسلامی
جهانبخش ثواقبمقوله رکود و انحطاط تمدن اسلامی همانند برآمدن و شکوفایی و عظمت آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است و هرکدام در بررسی این انحطاط، علل و عواملی را مطرح کردهاند. کسانی این عوامل را درون-ساختاری جستوجو کردهاند؛ یعنی عواملی که از درون جامعة اسلا چکیده کاملمقوله رکود و انحطاط تمدن اسلامی همانند برآمدن و شکوفایی و عظمت آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است و هرکدام در بررسی این انحطاط، علل و عواملی را مطرح کردهاند. کسانی این عوامل را درون-ساختاری جستوجو کردهاند؛ یعنی عواملی که از درون جامعة اسلامی بر آن تأثیر منفی گذاشت؛ و برخی به عوامل برون-ساختاری توجه کردهاند؛ یعنی حوادثی که از بیرون بر تمدن اسلامی وارد شد و باعث زوال آن گشت. در این مقاله، بهشیوة توصیفی- تحلیلی، با طرح این پرسش که اندیشهگران ایرانی دوران معاصر چه عواملی را بر انحطاط تمدن اسلامی تأثیرگذار دانستهاند؟ دیدگاههای برخی از این اندیشهگران را در پاسخ به این پرسش مطرح کرده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که این اندیشهگران، انحطاط را به اسلام منتسب نکردهاند؛ بلکه آن را به انحرافات گوناگون اعتقادی، رفتاری و اخلاقی که در جامعه اسلامی در زمامداران و مسلمانان رخ داد مربوط کردهاند. همچنین عوامل بیرونی را نیز در این انحطاط مؤثر دانستهاند که بهدلیل مساعدبودن شرایط درونی جامعه اسلامی بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
300 - حیدربابا، ترجمان غریبانگی شهریار
آیت شوکتینوستالژی، اصطلاح روان شناختی است که به معنی دلتنگی برای گذشته بوده و به شکل های مختلف، نشانه های آن در آثار ادبی متجلّی شده است. بررسی این نشانه ها ما را به درک عمیق عواطف و اندیشه های شاعر رهنمون می کند و مایه های دردمندی و رنجوری و وجوه آرزومندی وی را آشکار می چکیده کاملنوستالژی، اصطلاح روان شناختی است که به معنی دلتنگی برای گذشته بوده و به شکل های مختلف، نشانه های آن در آثار ادبی متجلّی شده است. بررسی این نشانه ها ما را به درک عمیق عواطف و اندیشه های شاعر رهنمون می کند و مایه های دردمندی و رنجوری و وجوه آرزومندی وی را آشکار می کند. نوستالژی یک فرآیند ناخودآگاه ذهنی است که در افراد و زمانهای گوناگون، به صورتهای مختلف بروز می کند. مقالۀ حاضر بر آن است تا به روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، چگونگی نمود نوستالژی را در حیدربابای شهریار تبیین و تحلیل کند. در این پژوهش، دلتنگی برای گذشته در دو بخش یادکرد شخصیت های گذشته و یادکرد خاطرات گذشته، روستاستایی و تمدن گریزی، پناه بردن به دوران کودکی، گرایش مفرط به بازگشت به وطن و زادگاه، اسطوره پردازی، آرکائیسم و پناهبردن به آرما نشهر، به عنوان مؤلفه های نوستالژی بررسی شده است. نتیجۀ این تحلیل و بررسی نشان می دهد که در بخش اعظمی از قسمت های این منظومه، حس نوستالژیک و حسرت بر گذشته موج می زند و این احساس می تواند ناشی از یک تنهایی درونی و گریز از تمدن معاصر باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
301 - قراءات منسوب به اهل بیت علیهم السلام و رسم المصحف
حمید رضا مستفید شبنم رجب زاده مریم حاجی عبدالباقیدو علم قرائات و رسمالمصحف از عوامل فهم، پژوهش و خوانش قرآن کریم میباشند که از یکدیگر تأثیر و تأثّر بسیاری میپذیرند و همواره به عنوان موضوعات چالشبرانگیز علوم قرآنی مطرح بودهاند. در این میان قرائات منسوب به اهلبیت(ع) با وجودی که از جمله قرائات شاذ به شمار میآیند، چکیده کاملدو علم قرائات و رسمالمصحف از عوامل فهم، پژوهش و خوانش قرآن کریم میباشند که از یکدیگر تأثیر و تأثّر بسیاری میپذیرند و همواره به عنوان موضوعات چالشبرانگیز علوم قرآنی مطرح بودهاند. در این میان قرائات منسوب به اهلبیت(ع) با وجودی که از جمله قرائات شاذ به شمار میآیند، به سبب انتسابشان به معصومین(ع) و به جهت وجوه تفسیری، از اهمیت ویژهای برخوردارند. از منظر ابن الجزری (833 ق) یکی از شروط صحت قرائات، مطابقت قرائت با رسم یکی از مصاحف عثمانی ولو به صورت احتمالی است. سوال این جاست که قرائات منسوب به اهل بیت (ع) به چه میزان با این شرط منطبق هستند. روش تحقیق این مقاله با استفاده از منابع مکتوب این علوم، توصیفی _ تحلیلی _ موردی است. این پژوهش به روی 500 قرائت منسوب به اهلبیت(ع) تمرکز نموده است که از میان این قرائات در نگاه نخست ، 312 قرائت کاملاً مطابق با رسم و 188 قرائت مخالف با رسم تلقی میشود. امّا در بررسیهای مجدد از طریق هفت روشِ دستاورد این مقاله، 55 قرائت دیگر مطابق با دیدگاه ابن الجزری، موافق با رسم محسوب میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
302 - سیر تاریخی تحول اعجاز ادبی قرآن در معاصر مبتنی بر نظاموارۀ اعجاز قرآن
جواد جوان سید رضا مؤدببه شهادت تاریخ اعجاز ادبیِ قرآن از اولین عوامل جذبِ مخاطب اولیه و تعجیز آن بوده است، اما رویکرد برخی از قوت اثریِ اعجاز ادبی در دوران متقدم و تضعیف آن در معاصر به دلیل اثبات اعجاز معنوی یا محتوایی حکایت دارد. لذا پژوهش حاضر در پی شناسایی سیر تحول اعجاز ادبی قرآن در معا چکیده کاملبه شهادت تاریخ اعجاز ادبیِ قرآن از اولین عوامل جذبِ مخاطب اولیه و تعجیز آن بوده است، اما رویکرد برخی از قوت اثریِ اعجاز ادبی در دوران متقدم و تضعیف آن در معاصر به دلیل اثبات اعجاز معنوی یا محتوایی حکایت دارد. لذا پژوهش حاضر در پی شناسایی سیر تحول اعجاز ادبی قرآن در معاصر است. از این رو روش پژوهش حاضر تحلیلی و توصیفی، حاصل از گردآوری اطلاعات کتابخانهای و اسنادی در منظومه آراء فریقین است و نتایج بدست آمده نشان میدهد نمیتوان اعجاز و وجوه آن را مستقل و در عرض، یا مستقل اما بیارتباط به هم دانست، بلکه طرحی به نام نظام اعجاز قرآن همۀ وجوه اعجاز از جمله وجوه ادبی را مرتبط به هم و تشعشعی از نور حقیقت اعجاز بر مدار هدف نزول قرآن، یعنی هدایتگری قرار میدهد که تطبیق آراء قدما و معاصران نیز با سیری متفاوت اما مؤید آن است. لذا همواره اعجاز ادبی و وجوه شناخته شده آن مهم است و سیری رو به این تحول دارد تا با ظهور امام عصر کامل شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
303 - اندیشۀ اخلاقی شهید عبدالحسین دستغیب و خاستگاه قرآنی آن
حامد خانی (فرهنگ مهروش) رضوان کامیاب فردشهید دستغیب همچون یک روحانی و معلم اخلاق بر کرسی وعظ مینشست و در خلال بحثهای گستردۀ تفسیر و وعظ خویش، از اخلاق میگفت. از یک سو، دستغیب را میتوان نمونۀ شاخص جریان تفسیر واعظانه در دوران معاصر تلقی کرد. وی هرگز تفسیری کامل بر قرآن کریم ننوشت؛ اما در جلسات وعظ خویش، به چکیده کاملشهید دستغیب همچون یک روحانی و معلم اخلاق بر کرسی وعظ مینشست و در خلال بحثهای گستردۀ تفسیر و وعظ خویش، از اخلاق میگفت. از یک سو، دستغیب را میتوان نمونۀ شاخص جریان تفسیر واعظانه در دوران معاصر تلقی کرد. وی هرگز تفسیری کامل بر قرآن کریم ننوشت؛ اما در جلسات وعظ خویش، به تفسیر سورههای متعددی پرداخت. حتی در آن دسته از آثارش که مستقیم به تفسیر قرآن مربوط نمیشود، کمتر بحثی را میتوان یافت که بازتابانندۀ درکی خاص از قرآن کریم نباشند. از دیگر سو، فراتر از افق تاریخ تفسیر، مطالعۀ آرای وی از نگاه تاریخ اندیشۀ اخلاقی، و حتی تاریخ سیاسی ایران معاصر نیز، شایان توجه است. بر این پایه، لازم است بدانیم دستغیبـهمچون یکی از نقشآفرینان پیروزی انقلاب اسلامی و مروجان اندیشهای همسو با آن ـ چه آموزههای اخلاقی را ترویج میکرد، این آموزهها بر چه فهمی از منابع دین بنا شده بود، و رویکردش چه شباهتها و تمایزاتی با دیگر عالمان دینی عصر یا وابستگان به دیگر جریانهای فکری داشت. این مطالعه برای دستیابی به چنین هدفی دنبال، و در آن سعی شده است با مروری بر هستیشناسی دستغیب، انسانشناسی او، و نگاهش به خیر اعلا برای انسان و راه حصول آن، منظومۀ تفکر اخلاقی وی بازشناخته، و فهم اخلاقی وی از قرآن تبیین شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
304 - نیاز انسان معاصر به بصیرت از منظر قرآن و تفاسیر (مجمع البیان، تفسیر کبیر، الکشاف، فی ظلال القرآن، المنار، المیزان، تسنیم)
مستانه چهری تهمینه پارسایییکی از گرفتارهای انسان در تمام دوران در انتخاب راه درست از نادرست است هر چقدر انتخاب ها صحیحتر و با علم آگاهی بیشتری همراه باشد انسان میتواند مسیر سعادت خود را به درستی طی کند. از جمله لوازم اصلی برای تشخیص مسیر درست داشتن بینش و بصیرت نسبت به آن مسیر یا موضوع است. نقش چکیده کاملیکی از گرفتارهای انسان در تمام دوران در انتخاب راه درست از نادرست است هر چقدر انتخاب ها صحیحتر و با علم آگاهی بیشتری همراه باشد انسان میتواند مسیر سعادت خود را به درستی طی کند. از جمله لوازم اصلی برای تشخیص مسیر درست داشتن بینش و بصیرت نسبت به آن مسیر یا موضوع است. نقش بصیرت در طول تاریخ و در حوادث تاثیرگذار انکارناپذیر است بسیار حاکمان بوده اند که به دلیل بی بصیرت سرنوشت یک قوم را تغییر داده اند. اما در دوران معاصر مشکلات انسان ها پیچیدهتر شده است نقش بصیرت پر رنگتر باید باشد؛ لذا این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی و با مراجعه با آیات قرآن و تفاسیرشاخص از جمله تفسیر تسنیم به بررسی و تحلیل نقش بصیرت در زندگی انسان معاصر خواهد پرداخت؛ در این راستا ابتدا تعریف بصیرت مشخص گردیده است سپس ضرورت و فایده بصیرت را با توجه به ایات و دیدگاه مفسران ارائه شده است سپس راههای کسب بصیرت پرداخته شده است در نهایت اینکه بصیرت موهبتی الهی و از جنس ادراک است که غیر از علم حصولی است و باید با تفکر در آیات خداوندی بدست بیاید و اینکه اگر عامه مردم به مراتبی از آن دست پیدا کنند بسیاری از مشکلات جامعه انسانی حل خواهد شد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
305 - بررسی مقایسهای مفهوم تابعیت در نظامهای حقوق بینالملل معاصر و حقوق اسلام
مسعود همتچکیده در ارتباط با مفهوم تابعیت، در نظام حقوقی اسلام، سه تقسیمبندی انجام شده است: تابعیت امّی یا اسلامی، تابعیت قراردادی و تابعیت ملی. تابعیت اسلامی بر مبنای امت اسلامی و تابعیت قراردادی مبتنی بر قرارداد ذمّه دارای جنبه اعتقادی و تابعیت ملی بر اساس معیارهای حقوق بینا چکیده کاملچکیده در ارتباط با مفهوم تابعیت، در نظام حقوقی اسلام، سه تقسیمبندی انجام شده است: تابعیت امّی یا اسلامی، تابعیت قراردادی و تابعیت ملی. تابعیت اسلامی بر مبنای امت اسلامی و تابعیت قراردادی مبتنی بر قرارداد ذمّه دارای جنبه اعتقادی و تابعیت ملی بر اساس معیارهای حقوق بینالملل خصوصی، جنبه فیزیکی و مادی، دارند. نظام حقوق بینالملل معاصر در مبحث تابعیت، بر مبنای تابعیت ملی است. پژوهش حاضر، در پی جواب به این سؤالهاست که، مفهوم تابعیت از منظر نظامهای حقوق بینالملل معاصر و حقوق اسلام مشتمل بر چه مبانی است؟ وجوه اشتراک و وجوه افتراق این دو نظام حقوقی در مبحث تابعت چیست؟ این نوشتار درصدد است با ارائه تلفیقی از مبانی عقیدتی و مادی، به بررسی مفهوم تابعیت از منظر فقهی- حقوقی بپردازد. وجه اشتراک نظامهای حقوقی اسلام و حقوق بینالملل معاصر، در مفهوم تابعیت ملی و وجه افتراق، در مفاهیم تابعیت اسلامی و قراردادی بیان شده است. در نگارش مقاله حاضر، در بررسی مفاهیم و عناصر حقوقی مرتبط به بحث و توصیف و طبقهبندی آنها از روش توصیفی و در بیان ارزش این مفاهیم و عناصر حقوقی، از روش تحلیل علمی استفاده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
306 - نقد بومی گرایی در اندیشه جلال آل احمد
محمدتقی قزلسفلی نگین نوریان دهکردینقد و ارزیابی جریان های فکری ایران معاصر، متأثر از چگونگی برخورد آنها با مسأله ی سنت و تجدد است. در تلاقی ایرانیان با دنیای مدرن ، نخبگان فکری با قضاوت درباره ی این دو گزینه ، در عین حال از بعد نظریه پردازی نیز، جهت حرکت خود را تعیین می کردند . در مقاله ی حاضر با اشاره چکیده کاملنقد و ارزیابی جریان های فکری ایران معاصر، متأثر از چگونگی برخورد آنها با مسأله ی سنت و تجدد است. در تلاقی ایرانیان با دنیای مدرن ، نخبگان فکری با قضاوت درباره ی این دو گزینه ، در عین حال از بعد نظریه پردازی نیز، جهت حرکت خود را تعیین می کردند . در مقاله ی حاضر با اشاره به نیازهای فکری در فهم سه رویکرد تجددگر ا، بومی گرا و گزینش گرا با تمرکز بر اندیشه ی آل احمد مورد ارزیابی قرار می گیرد. جلال آل احمد به اقتضای آثار ادبی و سیاسی روشنفکری بومی گراست. از این حیث پرداختن دوباره و واکاوی دغدغه ها و در ضمن یافتن کاستی های نظریه ی او همیشه جالب توجه خواهد بود.تردیدی نیست او در مجموع کارهای نوشتاری از نقدها تا داستان های گوناگون، جایگاه برجسته ای را در میان گفتمان های روشنفکری ایران معاصر به دست آورده است. مقاله ی حاضر بر آن است این فرضیه را به بحث بگذارد که به چه دلایلی این نگاه واجد کاستی ها و تناقض هایی است. استدلال خواهد شد که آل احمد هم در طرح معنای "غرب" و "مدرنیته" و از آن مهم تر "شرقی" یا "بومی" تضاد ها را به نمایش می گذارد . به منظور اثبات فرضیه ی این نوشتار روش توصیفی- تحلیلی را با استناد به آثار این نویسنده، پیش خواهیم گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
307 - بررسی تفکرات اجتماعی موثر بر تغییرات بافت کالبدی- فضایی شهرها با تاکید بر معماری دهه قبل و بعد از انقلاب 1357 از منظر تالیفات معاصر
علیرضا جزء پیری مهرداد متین کاوه بذرافکنموضوع پژوهش، پردازش عوامل اجتماعی تاریخ بعد از انقلاب ایران و اثرات آن بر تفکرات معماری معاصر است. عوامل اجتماعی موثری که به نوعی دخیل در تغییر و تحول معماری هر دوره تاریخی بشمار میروند. معماری بعنوان یک جریان میان رشته ای همواره از عواملی چون جامعه تاثیر گرفته است. سوا چکیده کاملموضوع پژوهش، پردازش عوامل اجتماعی تاریخ بعد از انقلاب ایران و اثرات آن بر تفکرات معماری معاصر است. عوامل اجتماعی موثری که به نوعی دخیل در تغییر و تحول معماری هر دوره تاریخی بشمار میروند. معماری بعنوان یک جریان میان رشته ای همواره از عواملی چون جامعه تاثیر گرفته است. سوال این است که ارتباط معماری با زمینه های اجتماعی چگونه بوده و این ارتباط در حوزه معماری برای 3 دهه انقلاب 1357 چگونه است؟ فرض پژوهش براین است که مطالعه در تاریخِ معماری معاصر ایران میتواند پژوهشگر را به بینشی عمومی در حال و هوای جامعه سالهای مورد نظر و بالعکس هدایت نماید. تشریح ارکان اجتماعی در تالیفات معماری محرز است و بینش حاصل، با ارجاع به وقایع تاریخی- اجتماعی قابل تبیین خواهد بود. پژوهش پس از مطالعه کتابخانه ای در دو حوزه اجتماعی و معماری در تلاش است تا برداشتی از جامعه آن روزها و تبعیت معماری از آن بدست آورد، در این میان محتوای آثار تالیفی که متاثر از عوامل اجتماعی هستند را شناسائی و معرفی کند. پژوهش کیفی است با راهبرد تفسیری، که با روش تاریخی و بکارگیری استدلالی منطقی پس زمینه متغیری مداخله گر همچون جامعه در معماری را تبیین میکند. نتیجه این بررسیها نشان میدهد که معیارهای تشخیص جوانب اجتماعیِ معماری در 3 دوره تاریخی قبل از انقلاب، انقلاب 1357 و دهه بعد از انقلاب، بیانگر نوعی گذر از جامعه ای فوق مدرن و لوکس به جامعه ای سنتی- مذهبی و مجدداً بازگشت به جامعه مدرن معتدل می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
308 - ارزیابی مولفه های کالبدی در خانه های سنتی و مدرن با رویکرد توسعه پایدار(مطالعه ی موردی شهر تبریز)
طرلان زرنشانی اصل نیما ولیزاده حسن ستاری ساربانقلیمقاله حاضر در رابطه با مطالعات تطبیقی معماری مساکن معاصر ایران)دوران بعد از انقلاب) با معیارهای سنتی (دوران پهلوی) با رویکرد پایداری در شهر تبریز می باشد. سوال اصلی تحقیق این است که آیا بین طراحی مساکن معاصر شهر تبریز با معماری سنتی تضادهای از نظر پایداری وجود دارد؟ در چکیده کاملمقاله حاضر در رابطه با مطالعات تطبیقی معماری مساکن معاصر ایران)دوران بعد از انقلاب) با معیارهای سنتی (دوران پهلوی) با رویکرد پایداری در شهر تبریز می باشد. سوال اصلی تحقیق این است که آیا بین طراحی مساکن معاصر شهر تبریز با معماری سنتی تضادهای از نظر پایداری وجود دارد؟ در عصر معاصر، همه چیز به نوعی در حال دگرگون شدن است، از سبک زندگی انسانها گرفته تا سبک معماری. این روزها معماری اصیل و سنتی ایرانی و شهر تبریز به خاطر برخی مسایل از جمله تهاجم فرهنگ غربی بیش از پیش کمرنگ و کمرنگتر می شود. در حالی که در معماری نوع طراحی در هر محله و منطقه ای بر اساس اقلیم و آب و هوا، اعتقادات، باورها، ارزش های دینی، معنوی و مادی صورت گرفته که بیانگر هویت، تاریخ و فرهنگ آن منطقه و محله است. توسعه پایدار تغییری محیط مدارانه در استفاده از منابع طبیعی و سمت گیری توسعه فناوری است تا با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. در معماری پایدار که در برگیرنده مفاهیم و اصول توسعه پایدار در حوزه معماری است ساختمان نه تنها خود را با شرایط اقلیمی منطقه تطبیق می دهد، بلکه با بهره گیری از بوم شناسی ساختمان که تاکید بر قابلیت تلفیق ساختمان با عوامل محیطی دارد، سعی در نیل به کیفیات فضایی، کالبد و فرم مناسب در طراحی معماری دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
309 - ارزیابی تاثیر اقلیم بر شکل گیری مسکن در دوره معاصر به روش آنتروپی(مورد مطالعه: محله ی رشدیه تبریز)
محمد جدیری عباسی شهریار شقاقی جلال سالک زمانخانی سهیلا حمیدزاده خیاویامروزه ساختمانها بیش از نیمی از انرژی در سراسر جهان را مصرف می کنند، که بهطور قابل توجهی با انتشار گازهای گلخانهای که ایجاد میکنند، به تغییرات اقلیمی و آب و هوایی دامن میزنند. در فرآیند گذر از معماری خانههای تاریخی به خانههای معاصر در ایران بخصوص در شهر تبریز، بای چکیده کاملامروزه ساختمانها بیش از نیمی از انرژی در سراسر جهان را مصرف می کنند، که بهطور قابل توجهی با انتشار گازهای گلخانهای که ایجاد میکنند، به تغییرات اقلیمی و آب و هوایی دامن میزنند. در فرآیند گذر از معماری خانههای تاریخی به خانههای معاصر در ایران بخصوص در شهر تبریز، باید دریافت که خانههای تاریخی چه ارزشهایی را از دست داده و چه عوامل دیگری به غیراز دانش بومی، طبیعتگرایی و صرف جویی در انرژی، برشکلگیری خانههای معاصر تبریز منجمله محلهی رشدیه تبریز تاثیر گذاشته است. هدف از این تحقیق ارزیابی تاثیر اقلیم بر شکل گیری مسکن معاصر تبریز در محله رشدیه می باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و پیمایشی بوده و بهمنظور گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده و جامعه ی آماری شامل کل جمعیت شهرک رشدیه تبریز (6378 نفر) بوده و حجم نمونه 362 نفر تعیین شد که از طریق فرمول کوکران بدست آمد. برای پایایی سوالات از آلفای کرونباخ استفاده شده که براساس آن ضریب پایایی سوالات معادل 898/0 دست آمده است. بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات برای وزندهی معیارها از تکنیک آنتروپیشانون به بررسی برهمکنش و تاثیر معیارها بر شکلگیری مسکن و درجه اهمیت آنها در مقایسه با یکدیگر پرداخته شده که با تقریب قابل قبول محوری بودن تمامی موارد و لزوم بکارگیری همزمان آنها در طراحی نشان داده شده است. در پایان راهبردهایی جهت بهبود طراحی اقلیمی در شکلگیری مسکن که در آینده ساخته میشوند ارائه گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
310 - بازتعریف الگوهای طراحی مسکن معاصر بر اساس معیارهای مردم شناختی در راستای برنامه ریزی شهری (نمونه موردی: خانه های شهر بم)
پونه پورسیستانی مهناز محمودی زرندی جواد مداحی مشیزیهدف اصلی مسکن ایجاد محیطی سازگار با روش زندگی انسان است تا نیازهای کمی، کیفی واجتماعی را تأمین نماید. در عصر جدید و شیوع بیهویتی فعلی، کلیه ساختوسازها به سمت یکسان شدن پیشرفته است و به علت نادیده انگاشتن کاربران و یا عدم شناخت کافی نسبت به نیازهای آنان، منجر به ب چکیده کاملهدف اصلی مسکن ایجاد محیطی سازگار با روش زندگی انسان است تا نیازهای کمی، کیفی واجتماعی را تأمین نماید. در عصر جدید و شیوع بیهویتی فعلی، کلیه ساختوسازها به سمت یکسان شدن پیشرفته است و به علت نادیده انگاشتن کاربران و یا عدم شناخت کافی نسبت به نیازهای آنان، منجر به بروز مشکلاتی چون کاهش رضایتمندی، از بین رفتن هویت فرهنگی و مکانی شده است. درحالیکه توجه به معماری برخاسته از انسانشناسی، باورهای جامعه بومی و بستر شهر که در طی زمان تحت تاثیر عوامل مکانی و فرهنگی شکل ومحتوای خاصی یافته است. مقاله حاضر سعی دارد تا با ژرفکاوی کیفیت مسکن در خانههای سنتی ایران، مولفههایی در جهت تبیین راهکارهای مؤثر برای افزایش کیفیت مسکن معاصر بهدست آید. این پژوهش به روش کیفی انجام شده و برای ارزیابی نهایی از روش تحلیل سلسلهمراتبی بهره گرفته شده و با نرمافزار اکسپرتچویس صورت گرفته و در نهایت اولویتبندی مولفه-های مؤثر در شکلگیری فضاهای مسکونی تدوین شده است. جمعآوری اطلاعات برپایه چک لیستهایی جهت تکنیکهای مصاحبه، مشاهده و از مطالعات اسنادی و کتابخانهای و تحلیل نقشهها بهره گرفته شده است. درادامه با بررسی عوامل اصلی مدلهای مختلف، تعداد 22 مولفه مؤثر در شکلگیری فضاهای مسکونی خانههای معاصر شهر بم بیان گردید. سپس با تحلیل معیارها و اعمال تأثیرات شیوه زندگی، نیازهای انسان و شرایط جامعه معاصر با امتیازدهی مؤلفهها و اولویتبندی شاخصها، راهکارهایی برای بهبود جنبههای کیفی مسکن پیشنهاد گردید. براساس نتایج این پژوهش مولفههای موثر در طراحی فضاهای مسکونی، به شش دسته زیستپذیری، معناپذیری، انعطافپذیری، نظارتپذیری، رفتارپذیری و بازیپذیری طبقهبندی شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
311 - ارائه مدل طراحی مسکن های بومی به روش مردم شناسی واقع گرایانه (مطالعه موردی:شهر جیرفت)
پونه پورسیستانی مهناز محمودی زرندی جواد مداحی مشیزیهمواره شاخص های کیفی در برنامهریزی مسکن بهعنوان یکی از معیارهای ارزیابی آن به حساب میآید و ایجاد محیطی با کیفیت مناسب برای برآورده کردن نیازهای اساسی و اولیه انسان، از اهداف اصلی مسکن به شمار می رود . مطالعه حاضر با تحلیل الگوهای طراحی مسکن بومی شهر جیرفت بر پایه مر چکیده کاملهمواره شاخص های کیفی در برنامهریزی مسکن بهعنوان یکی از معیارهای ارزیابی آن به حساب میآید و ایجاد محیطی با کیفیت مناسب برای برآورده کردن نیازهای اساسی و اولیه انسان، از اهداف اصلی مسکن به شمار می رود . مطالعه حاضر با تحلیل الگوهای طراحی مسکن بومی شهر جیرفت بر پایه مردم شناسی واقع گرایانه ، به بررسی راهکارهای مؤثر در راستای کیفیت بیشتر مساکن معاصر شهر جیرفت پرداخت .این پژوهش به روش کیفی انجام شده و مبنای روش آن از نوع توسعه -کاربردی خواهد بود که با بیان اهداف مردم شناختی شهر جیرفت از روش تحلیل سلسلهمراتبی برای ارزیابی نهایی دادهها و از نرمافزار اکسپرتچویس به محاسبات فازی و تکنیک تصمیمگیری چند معیاره بهره گرفتهشده است . نحوه جمعآوری اطلاعات برپایه نظریه گارفینکل نیزمد نظر قرار گرفته و درادامه با بررسی عوامل اصلی مدل های مختلف، تعداد 22 مولفه مؤثر در شکلگیری فضاهای مسکونی خانه های معاصر شهر جیرفت تشریح وامتیازدهی شد. براساس نتایج این پژوهش مولفه های کیفیت محیط مسکونی،به شش دسته نظارتپذیری، زیستپذیری، معناپذیری، انعطافپذیری، رفتارپذیری و بازیپذیری طبقهبندی شد که محرمیت به عنوان اولویت اول مولفه نظارتپذیری و در دسته معناپذیری، معیار زیباشناختی بهعنوان تأثیرگذارترین معیار انتخاب گردید و از دسته رفتارپذیری، معیار راحتیوآسایش و در دسته انعطافپذیری نیز معیار هماهنگی بامقیاس انسانی به عنوان اولویت اول عنوان شده است و در دسته زیستپذیری معیار ارتباط با طبیعت و درنهایت در دسته بازیپذیری نیز معیار ایمنیوحفاظت نسبت بهمعیارهای دیگر تأثیرگذار در طراحی فضاهایمسکونی معرفی گردیدند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
312 - طرح غزلی دیگر غزل معاصر از رهگذر سرودههای بیابانکی
سید محمدرضا ابنالرسولدر مقاله پیش رو، نویسنده، شماری از ویژگیهای غزل معاصر را با نمونههایی از دفتر "نه ترنجی، نه اناری"، غزلنامه مشهور سعید بیابانکی، شاعر جوان اصفهانی بررسیده و در طی آن نشان داده که امروزی بودن سبک، ایهام، استعارههای تو بر تو، ابهام، بازیهای تحسینبرانگیز با واژگان، ن چکیده کاملدر مقاله پیش رو، نویسنده، شماری از ویژگیهای غزل معاصر را با نمونههایی از دفتر "نه ترنجی، نه اناری"، غزلنامه مشهور سعید بیابانکی، شاعر جوان اصفهانی بررسیده و در طی آن نشان داده که امروزی بودن سبک، ایهام، استعارههای تو بر تو، ابهام، بازیهای تحسینبرانگیز با واژگان، نوآوری در احیا و استفاده از معانیِ جانبی و ایحاییِ واژگان، در ترکیبسازیهای جدید، در تعابیر بیسابقه و در تشبیههای ابتکاری، برخورداری از ابیات شایستة یادسپاری، امکان برقراری ارتباط با طیف گستردهای از مخاطبان، نزدیکی به زبان نثر، وحدت ارگانیک، توجه به اسطورههای فرهنگ خود از شاخصهای شعرِ آهنگینِ امروز فارسی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
313 - سبک نثر داستانی هدایت
محمدعلی آتش سودااین مقاله به بررسی سبک نثر در داستانهای صادق هدایت اختصاص دارد. بدین منظور ابتدا ویژگیهای سبکی نثر وی از داستانهایش استخراج شد و سپس این ویژگیها تحت عناوین مربوط دستهبندی گردید. با توجه به تحقیق حاضر میتوان گفت که کاربرد برخی واژگان غریب از زبان عامیانه، استفاده ا چکیده کاملاین مقاله به بررسی سبک نثر در داستانهای صادق هدایت اختصاص دارد. بدین منظور ابتدا ویژگیهای سبکی نثر وی از داستانهایش استخراج شد و سپس این ویژگیها تحت عناوین مربوط دستهبندی گردید. با توجه به تحقیق حاضر میتوان گفت که کاربرد برخی واژگان غریب از زبان عامیانه، استفاده از واژگان فرنگی، توصیف برای معرفی شخصیت و فضاسازی، طرح پرسشهای ابهامآور تکرار اعداد، نحو ساده و گاه معیوب و سرانجام شاعرانگی از طریق تشبیه و اسناد مجازی و تشخیص، مهمترین ویژگیهای نثر هدایت است. مهمترین نتیجهای که از بررسی ویژگیهای نثر صادق هدایت و ذهنیت حاکم بر داستانهایش میتوان گرفت این است که فضای سیاه و یاسآلود این داستانها با زبان به کار گرفته شده در نثر نویسنده هماهنگ است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
314 - بینامتنیت و نقیضه سازى در شعر شفیعى کدکنى (م. سرشک)
مجتبى بشردوست سعیده سجادىدر شعر و ادبیات همیشه شاعران و نویسندگانى بوده اند که اندیشه و کلامشان متأثر از متون گذشته بوده است. این رابطه، یکى از شاخه هاى بینامتنیت شمرده مى شود و در میان روابط بینامتنى که یک اثر ادبى مى تواند با آثار پیش از خود داشته باشد، نقیضه سازى جایگاه ویژه اى دارد. این تمه چکیده کاملدر شعر و ادبیات همیشه شاعران و نویسندگانى بوده اند که اندیشه و کلامشان متأثر از متون گذشته بوده است. این رابطه، یکى از شاخه هاى بینامتنیت شمرده مى شود و در میان روابط بینامتنى که یک اثر ادبى مى تواند با آثار پیش از خود داشته باشد، نقیضه سازى جایگاه ویژه اى دارد. این تمهید موجد رابطه پیچیده ترى میان متون گشته و شاعر به واسطه آن چیزى بیش از یک تقلید یا وابستگى صرف را به مخاطب ارائه مى دهد. در ادبیات معاصر، شفیعى کدکنى از جمله شاعرانى است که به دلیل تسلط بر متون کلاسیک، توانسته با پل زدن میان شعر خود و ادب دیروز پایه هاى هنرى و محتوایى آن را استوارتر ساخته و در عین حال در بسیارى موارد نگرش یا فرم آن ها را با دید انتقادى خویش به بوته نقد کشد که این ویژگى وى در مسیر شاعرى به خلق نقیضه هایى ناب انجامیده است. نقیضه هاى شفیعى کدکنى چهره اى مبتکرانه به آثارش ارزانى داشته و شاعر را به جمع نقیضه پردازان متبحّر پیوند مى دهد. تعداد بى شمارى از نقیضه هاى وى به حوزه معنایى تعلق داشته و موفق ترین آن ها نقیضه هاى اجتماعى - انتقادى معطوف به اسطوره ها است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
315 - طبیعت و زیست بوم در اشعار عباس باقری از منظر نقد بومگرا
نرگس ادیب راد عالیه یوسف فامنقد بومگرا، مطالعه رابطه میان ادبیات و محیطزیست و چگونگی بازتاب ارتباط انسان با محیط فیزیکی پیرامونش در ادبیات است. این حوزه مطالعاتی با محور قرار دادن محیطزیست، ارزش و جایگاه طبیعت و زیستبوم و دقّت در تأثیر آن بر متون ادبی، موردتوجه علوم انسانی است. پژوهش حاضر با ر چکیده کاملنقد بومگرا، مطالعه رابطه میان ادبیات و محیطزیست و چگونگی بازتاب ارتباط انسان با محیط فیزیکی پیرامونش در ادبیات است. این حوزه مطالعاتی با محور قرار دادن محیطزیست، ارزش و جایگاه طبیعت و زیستبوم و دقّت در تأثیر آن بر متون ادبی، موردتوجه علوم انسانی است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی–تحلیلی (تحلیل محتوا)، به بررسی اشعار عباس باقری پرداخته؛ برای پاسخ به این سؤال که طبیعت و زیستبوم تا چه اندازه در شعر شاعر بازتاب یافته و دغدغههای مهم محیطزیستی او کدام است، درونمایه اشعار وی از منظر بوم نقد واکاوی شده است. در این مقاله، نقشآفرینی طبیعت و زیستبوم در آفرینش اشعار بوممحور شاعر و بهرهگیری او از این عناصر برای مقاصدش، مطمح نظراست. همین ویژگیها، مقالة حاضر را از آنچه درگذشته در این موضوع ارائه شده است؛ متمایز میسازد. لزوم توجه به طبیعت و بازتاب بحرانهای زیستمحیطی، بخشی از نتایج اشعار بوممحور باقری را تشکیل میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
316 - سبک خراسانى سروده هاى شفیعى کدکنى
مسعود دلاویزساختار شعر معاصر فارسى در طول حیات خویش از نفوذ زبانى و ادبى برکنار نمانده و خواسته یا ناخواسته تحت سیطره گذشته زبان فارسى و به طور مشخص زبان خراسانى در شعر بعضى از شاعران نوپرداز قرار گرفته است. شفیعى کدکنى از سرایندگانى است که با توجه به ارادتى که به زبان کهن خراسانى چکیده کاملساختار شعر معاصر فارسى در طول حیات خویش از نفوذ زبانى و ادبى برکنار نمانده و خواسته یا ناخواسته تحت سیطره گذشته زبان فارسى و به طور مشخص زبان خراسانى در شعر بعضى از شاعران نوپرداز قرار گرفته است. شفیعى کدکنى از سرایندگانى است که با توجه به ارادتى که به زبان کهن خراسانى دارد، توانسته با بهره گیرى از قریحه ذاتى و اکتسابى خود در به کارگیرى امکانات آن زبان از یک طرف رونقى به زبان شاعرى خویش بخشد و از طرف دیگر ظرفیت هاى جدیدى را به شعر و زبان فارسى وارد کند. هدف این نوشتار بررسى نشانه هاى زبانى و ادبى سبک خراسانى در شعر شفیعى کدکنى به روش کتابخانه اى و اسنادى است، تا نشان دهد که او با تکیه بر زبان مادرى و دانش آکادمیک خود که از توغّل در متون کهن و ادبیات خراسان به دست آمده، چگونه توانسته با پیوند این عناصر زبانى گذشته با زبان امروزى، زبانى مشخص ومتمایز بیافریند و ضمن تلفیق شعر خراسانى با نیمایى هم به حفظ هویت تاریخى واژگان فارسى کمک کند و هم در لابه لاى پایبندى خود به ادب و فرهنگ خراسان، شاعرانِ جوان پس از خود را به مطالعه و جستجو در گذشته شعر فارسى ترغیب کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
317 - بازتاب مؤلفههای نظریه سلیگمن در آثار فروغ فرخزاد
سپیده سپهریاز تحولات مهم روانشناسی، جنبش روانشناسی مثبت به رهبری سلیگمن است که موجب شد تمرکز این علم به موضوعات مثبت مانند شادی، عواطف و معنویات کشیده شود؛ علمی که به جای توجه به ضعفها، بر قوتها و فضایل توجه میکند. از زمان طرح این مسئله، رد پای مؤلفههای آن را میتوان در آموزه چکیده کاملاز تحولات مهم روانشناسی، جنبش روانشناسی مثبت به رهبری سلیگمن است که موجب شد تمرکز این علم به موضوعات مثبت مانند شادی، عواطف و معنویات کشیده شود؛ علمی که به جای توجه به ضعفها، بر قوتها و فضایل توجه میکند. از زمان طرح این مسئله، رد پای مؤلفههای آن را میتوان در آموزههای ادبی جستجو کرد. این گفتار با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، در پی استخراج این مؤلفهها از آثار فرخزاد است؛ شاعری که با داشتن نگرشهای چندگانه، در قالب نگاهی بهظاهر یاس آلود، خود را به سمت مثبتنگریها سوق میدهد. در این مقاله بر اساس ذکر شواهد و مصداقها بر آنیم شعر معاصر را از منظری دیگر بررسی کنیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
318 - تکرار" و ارزش سبکى آن در شعر معاصر
مسعود روحانى محمد عنایتى قادیکلایىسبک هر شاعر نمودار گزینش و ترکیب او از امکانات متعدد زبانى است. یکى از این امکانات زبانى آرایه "تکرار" است که در صورت استفاده صحیح مى تواند به برجستگى زبان کمک کند و نقش هاى متفاوتى در یک اثر ایفا نماید. این مقاله بر آن است تا با نگاهى آمارى به شعر سه تن از برجسته ترین چکیده کاملسبک هر شاعر نمودار گزینش و ترکیب او از امکانات متعدد زبانى است. یکى از این امکانات زبانى آرایه "تکرار" است که در صورت استفاده صحیح مى تواند به برجستگى زبان کمک کند و نقش هاى متفاوتى در یک اثر ایفا نماید. این مقاله بر آن است تا با نگاهى آمارى به شعر سه تن از برجسته ترین شاعران معاصر (شاملو، فروغ فرخزاد و سپهرى)، اثبات کند که "تکرار"، پربسامدترین آرایه لفظى در شعر معاصر است و به عنوان یکى از ویژگى ها و امتیازات سبکى شعر این دوره درآمده است. بنابراین سوال اصلى پژوهش این است که: کدام صنعت بدیعى برجستگى بیشترى در سبک شعر معاصر دارد؟ براى رسیدن به پاسخ، اشعار این سه شاعر به صورت آمارى مورد بررسى دقیق قرار گرفتند و مشخص گردید که "تکرار" به عنوان یکى از اجزاى سازنده موسیقى درونى، تأثیر بسزایى در غنى سازى موسیقى شعر معاصر داشته است. "تکرار" هم در شعر شاملو و هم در شعر فروغ فرخزاد و سهراب سپهرى، از بسامد بالاترى نسبت به آرایه هاى دیگر برخوردار است و به عنوان یک شاخصه سبکى، علاوه بر نقش موسیقایى، کارکردهاى متفاوت دیگرى نیز بر دوش مى کشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
319 - آسیب شناسی تألیف فارسی عمومی دانشگاهی
محمد حکیم آذردرس فارسی عمومی از مجموعه دروس عمومی مصوب شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که برای آشنایی دانشجویان غیر رشتۀ ادبیات فارسی در مقاطع کادرانی و کارشناسی پیشنهاد شده است. گذراندن این درس سه واحدی بر اساس سرفصل مصوب وزارتخانۀ مذکور اهدافی دارد که از آن چکیده کاملدرس فارسی عمومی از مجموعه دروس عمومی مصوب شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که برای آشنایی دانشجویان غیر رشتۀ ادبیات فارسی در مقاطع کادرانی و کارشناسی پیشنهاد شده است. گذراندن این درس سه واحدی بر اساس سرفصل مصوب وزارتخانۀ مذکور اهدافی دارد که از آن جمله می توان به تقویت توانایی نگارش و آشنایی با متون نظم و نثر فارسی اشاره کرد. در تألیف و تدوین کتاب های فارسی عمومی که در سال های اخیر صورت گرفته و با توجه به توسعۀ روزافزون آموزش عالی در ایران رشد فزاینده ای نیز داشته است، بسیاری از اصول مندرج در سرفصل وزارت علوم مغفول مانده است. به نظر می رسد سلیقه های فردی و روحیۀ تجاری در بسیاری از منابع فارسی عمومی منتشر شده در دهه های اخیر بر روحیۀ علمی و آکادمیک برتری یافته است. در این تحقیق ضمن بررسی و تحلیل محتوای سی جلد از کتاب های فارسی عمومی چاپ شده در فاصلۀ زمانی1370 تا 1376 به بی توجهی آنها به سرفصل مصوب وزارت علوم پرداخته شده و متون منتخب متوجه به ادبیات معاصر فارسی مورد جست و جو قرار گرفته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
320 - مقایسه میزان استفاده از صور خیال در شعر چهار شاعر معاصر
آزاده فداکار محمد حکیمآذر اصغر دادبهدر بررسی شعر معاصر به دلیل بر هم ریختن ساختارهای هزارسالۀ شعر فارسی این تصور پیش میآید که ممکن است نوع و روشهای کارکرد صور خیال در شعر معاصران با شاعران سلف متفاوت باشد. برای کشف این موضوع، چهار شاعر؛ مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، فخرالدین مزارعی و حسین منزوی از جریان چکیده کاملدر بررسی شعر معاصر به دلیل بر هم ریختن ساختارهای هزارسالۀ شعر فارسی این تصور پیش میآید که ممکن است نوع و روشهای کارکرد صور خیال در شعر معاصران با شاعران سلف متفاوت باشد. برای کشف این موضوع، چهار شاعر؛ مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، فخرالدین مزارعی و حسین منزوی از جریانهای مختلف شعر معاصر فارسی انتخاب شدند تا پژوهشی در زمینهها و میزان استفادۀ صور خیال در شعر آنها صورت گیرد. در این پژوهش به میزان استفاده از ارکان چهارگانۀ صور خیال در شعر آن چهار شاعر توجه شده است. این ارکان عبارتاند از استعاره، تشبیه، کنایه و مجاز. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی است و از منابع کتابخانهای برای نگارش این تحقیق استفاده شده است. با بررسیای که در این مقاله انجام شد دریافتیم که نو بودن یا کهن بودن شعر، ربطی به نحوۀ حضور صور خیال در شعر ندارد و نسبتهای مستقیم در استفاده از صور خیال در شعر قدیم و جدید حاکم است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
321 - مقایسه زندگی و شعر اخوان ثالث و صلاح عبدالصبور «مطالعة موردی؛ شعر زمستان و قصیدة أغنیة للشتاء»
زینه عرفت پورمهدی اخوان ثالث شاعر پرآوازه ایرانی و صلاح عبدالصبور شاعر برجستة مصر، هریک با شیوة هنری خاص خود واقعیتهای اجتماعی را بازتاب داده و با اندوه و غربتی حزنآلود اعتراض خود را نسبت به جامعهای ابراز میدارند که مردمانش با حقایق اجتماعی بیگانه هستند و نسبت به جایگاه روشنفکرا چکیده کاملمهدی اخوان ثالث شاعر پرآوازه ایرانی و صلاح عبدالصبور شاعر برجستة مصر، هریک با شیوة هنری خاص خود واقعیتهای اجتماعی را بازتاب داده و با اندوه و غربتی حزنآلود اعتراض خود را نسبت به جامعهای ابراز میدارند که مردمانش با حقایق اجتماعی بیگانه هستند و نسبت به جایگاه روشنفکران اصلاحطلب توجهی ندارند. در این جستار هدف این است که پس از بررسی مختصر زندگی و شعر هر یک از دو شاعر، با تکیهبر شرایط اجتماعی و روحیات درونی دو شاعر و بررسی دغدغههای اصلی آنان در عرصة ادبیات، "شعر زمستان" (1955م) اخوان ثالث و قصیدة "أغنیه للشتاء" (1964م) عبدالصبور مورد تجزیهوتحلیل قرار گیرند و با هم مقایسه شوند و شباهتها و تفاوتهای این دو شعر ازلحاظ محتوایی، موسیقایی، واژگان و ساختار بلاغی به روش توصیفی- تحلیلی برای مخاطبان تبیین گردد. نتایج این پژوهش گویای این است که هر دو شاعر بهجهت شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعة خود، بهنوعی تنهایی، درد و اندوه، ناامیدی و شکست را تجربه میکنند و در شعر زمستانة خود به زیبایی و ظرافت با استفاده از موسیقی و ظرفیتهای زبانی، تجربة تلخ خود را از شکست به تصویرمی کشند؛ با این تفاوت که شعر زمستان اخوان، شکست را در بُعد اجتماعی با دردمندی خاص و کورسویی از امید بیان میکند، درصورتیکه عبدالصبور در اغنیه للشتاء در نهایت ناامیدی شکست را در بُعد فردی مطرح میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
322 - سیر تطوّر دیدگاههای شفیعیکدکنی در نقد شعر معاصر (با تکیه بر خصیصههای روش پژوهشی ایشان)
حسین قربانپور آرانی عباس شاه علی رامشهتطوّر و دگردیسی در اندیشه و آرای هر پژوهشگر در طول دوران تحقیقات علمی امری ناگزیر و مسلماً مسیری رو به کمال است. دکتر شفیعیکدکنی از پژوهشگران ادبیات عرفانی و ادبیات شعر معاصر ایران خود نیز همواره در آثارش از نوعی تطوّر در دیدگاهها و حتی گاهی تناقض در آرای خود خبر می چکیده کاملتطوّر و دگردیسی در اندیشه و آرای هر پژوهشگر در طول دوران تحقیقات علمی امری ناگزیر و مسلماً مسیری رو به کمال است. دکتر شفیعیکدکنی از پژوهشگران ادبیات عرفانی و ادبیات شعر معاصر ایران خود نیز همواره در آثارش از نوعی تطوّر در دیدگاهها و حتی گاهی تناقض در آرای خود خبر می دهد. در این پژوهش با بررسی چهار خصیصه بیپروایی و قاطعیت، احتیاط علمی، طنز در بیان و مبالغه در بیان همراه با ذکر نمونهها در روش پژوهشی ایشان؛ سیر دگردیسی آراء وی را در باب مهمترین جریانها (جریان شعر نو نیمایی، جریان شعر منثور و جریان شعر حجم) و مهمترین شاعران (نیمایوشیج، سهراب سپهری، مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد و احمد شاملو) نشان داده شده است. به طور کلّی در مواردی لحن ستایشگونه یا مخالفگونه و طعنآمیز وی در مورد جریان یا شاعری ثابت باقی مانده است و در مواردی این آراء در طول زمان تغییر کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
323 - آزادی در شعر معاصر ایران و افغانستان
فرناز نقی زاده علی اصغر حلبیمظفرالدین شاه قاجار فرمان مشروطیت را در 1906م. امضا کرد. این امر به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی ایران انجامید. در آن دوران کسانی که پرچمدار تجدد بودند موضوعات بسیار مهمی را در جامعة سنتی و استبدادی ایران مطرح کردند. محمدتقی بهار (1886-1951) شاعر متج چکیده کاملمظفرالدین شاه قاجار فرمان مشروطیت را در 1906م. امضا کرد. این امر به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی ایران انجامید. در آن دوران کسانی که پرچمدار تجدد بودند موضوعات بسیار مهمی را در جامعة سنتی و استبدادی ایران مطرح کردند. محمدتقی بهار (1886-1951) شاعر متجدد ایرانی که فرهنگ و تاریخ ایران را بهخوبی میشناخت و از فرهنگ غرب و پیشرفتهای آن آگاه بود، خواستار تأسیس مجلس شورای ملی و مشارکت مردم در سیاست و قانونگذاری شد. او در این راه مبارزات زیادی انجام داد. تقریباً در همان زمان در افغانستان شاعری به نام خلیلالله خلیلی (1907-1987) به موضوعات مشابهی توجه داشت. خلیلی سالها در کشورهای مختلف بهعنوان سفیر زندگی کرد و به خاطر جنگ، طعم تلخ آوارگی را چشید. با توجه به اهمیت تجدد و تأثیری که مدرنیته بر جنبههای گوناگون زندگی در عصر حاضر نهاده است در این مقاله با شیوة تطبیقی نوع نگاه و برداشت بهارو خلیلی نسبت به مدرنیته با تمرکز بر مفهوم آزادی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان میدهدبهار در مقایسه با خلیلی به ابعاد گستردهتری از مفهوم آزادی پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
324 - تأثیر ترجمه شعر غرب در شعر معاصر فارسی با تکیه و تأکید بر اشعار "ا. بامداد"
رضا ترنیان کامران کسایی حسین قدمیشعر بهعنوان متعالیترین هنر بشر همواره در مسیر آزمون تأثیرپذیری و تأثیرگذاری قرار دارد. ازاینرو ترجمة شعر چه در ایران و چه در نزد سایر ملل جهان از اهمیت ویژهای برخوردار است. ترجمة آثار هومر، فردوسی، متنبی، حافظ، گوته، دانته، لورکا، مایاکوفسکی، رمبو و دیگران به فارسی چکیده کاملشعر بهعنوان متعالیترین هنر بشر همواره در مسیر آزمون تأثیرپذیری و تأثیرگذاری قرار دارد. ازاینرو ترجمة شعر چه در ایران و چه در نزد سایر ملل جهان از اهمیت ویژهای برخوردار است. ترجمة آثار هومر، فردوسی، متنبی، حافظ، گوته، دانته، لورکا، مایاکوفسکی، رمبو و دیگران به فارسی و سایر زبانها دلیل این مدعاست. از مهمترین خصوصیات اشعار شاملو، تلفیق شعر کلاسیک با شعر مدرن و تأثیرپذیری از ادبیات غرب است. وی بهطور اجتنابناپذیری با اندیشه و ادبیات غرب نیز آشنا بود؛ این پژوهش بر آن است تا به تأثیرپذیری شاملو از آراء و نظریات شاعران غرب ثابت کند وی در سرودن اشعار خود، افزون بر ادبیات کهن ایران، از ادبیات غرب نیز، خودآگاه و ناخودآگاه، تأثیر پذیرفته است. این تأثیرپذیری از طریق ترجمة آثار غربی و آشنایی مستقیم وی با ادبیات غرب بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
325 - هنجارگریزی در شعر منوچهر آتشی
ناصر ناصریمنوچهر آتشی در زمره شاعران معاصری است که با استفاده از انواع روشهای هنجارگریزی، زبان شعریاش را برجسته کرده است. تأمّل و تعمّق در تحلیل اشعار منوچهر آتشی نشانگر این واقعیت است که وی به صورت گسترده از ابعاد گوناگون در برجسته کردن زبان شعریاش- که گاه به صورت عمدی بوده ا چکیده کاملمنوچهر آتشی در زمره شاعران معاصری است که با استفاده از انواع روشهای هنجارگریزی، زبان شعریاش را برجسته کرده است. تأمّل و تعمّق در تحلیل اشعار منوچهر آتشی نشانگر این واقعیت است که وی به صورت گسترده از ابعاد گوناگون در برجسته کردن زبان شعریاش- که گاه به صورت عمدی بوده است- از انواع هنجارگریزی بهره برده است. در این مقاله نمونههایی از هنجارگریزی در شعر آتشی در ابعاد گوناگون آورده شده است. هدف نهایی پژوهش این است که انواع هنجارگریزیهای معنایی، واژگانی، نحوی، زمانی، آوایی، گویشی، سبکی و نوشتاری و بسامد هر یک از آنها را در شعر آتشی مشخص کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
326 - نگاهى به سبک شعر امروز "تاجیکستان"
عبدالرضا مدرّس ‏زادهشعر امروز تاجیکستان به عنوان یکى از نمودهاى اصلى زبان فارسى در هزاره سوم در خود ویژگى هایى دارد که در مقایسه با دیگر نمونه هاى شعر فارسى در ایران و افغانستان، ارزش مطالعه و نقد و بررسى دارد. مقاله حاضر کوشش مى کند کارکردهاى زبانى، هنرى و فکرى شعر فارسى تاجیکستان را ارزی چکیده کاملشعر امروز تاجیکستان به عنوان یکى از نمودهاى اصلى زبان فارسى در هزاره سوم در خود ویژگى هایى دارد که در مقایسه با دیگر نمونه هاى شعر فارسى در ایران و افغانستان، ارزش مطالعه و نقد و بررسى دارد. مقاله حاضر کوشش مى کند کارکردهاى زبانى، هنرى و فکرى شعر فارسى تاجیکستان را ارزیابى کند و با آوردن نمونه هایى از این شعر، باب مقایسه میان شعر امروز ایران و تاجیکستان را باز کند. فرجام مقاله، نقاط فراز و فرود و قوت و ضعف شعر امروز تاجیکستان را نشان خواهد داد و این که چگونه بایست از این میراث ارزشمند فرهنگى پاسدارى کرد و ارزشمندى هاى بالقوه آن را به فعل درآورد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
327 - بیان نوستالژیک حسین پناهی
عظیم یوسفی محمد حکیم آذر مظاهر نیکخواهنوستالژی یا غم غربت از مباحث مرتبط با روانشناسی است که آن را حسرت شیرین و تقابل زمان حال با گذشتهها دانستهاند. نوستالژی، تاریخی به قدمت هبوط آدم(ع) دارد و از دیرباز درونمایه بسیاری از آثار ادبی را شامل است. نوستالژی و غم غربت در کنار مضامینی نظیر حسرتِ بازگشت به دو چکیده کاملنوستالژی یا غم غربت از مباحث مرتبط با روانشناسی است که آن را حسرت شیرین و تقابل زمان حال با گذشتهها دانستهاند. نوستالژی، تاریخی به قدمت هبوط آدم(ع) دارد و از دیرباز درونمایه بسیاری از آثار ادبی را شامل است. نوستالژی و غم غربت در کنار مضامینی نظیر حسرتِ بازگشت به دوران کودکی، یادآوری مهر مادری، یاد وطن و توجه به آدابورسوم و آیینهای بومی محلی و فرهنگعامه، وقتی در ادبیات در تقابل با زندگی شهرنشینی و یأس و تنهایی جهان مدرن قرار میگیرد، برجستگی خاصی به شعر و نثر میدهد. حسین پناهی هنرمندی نوستالژیگراست. از مهمترین ویژگیهای هنر او بیان نوستالژیک شعر و نثر اوست. پژوهش حاضر به بررسی بیان نوستالژیک شعر حسین پناهی میپردازد و در پایان به این نتیجه میرسد که غم غربت جانمایه شعر پناهی است و زیستن او در تهران بهنوعی برای او اسارتی اجباری بوده است. روش این پژوهش تحلیلی- توصیفی و از نوع کیفی است و به بررسی جنبههای نوستالژی در شعر و اندیشه حسین پناهی میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
328 - بررسی دگرگونی ادب تعلیمی در جریانهای شعر معاصر در ارتباط با تحولات اجتماعی
رحیم کوشش فاطمه مدرسی زهرا نوریادب تعلیمی، از آغاز شعر فارسی تاکنون به صورت نوع ادبی مجزا یا درآمیخته با انواع دیگر ادبی کاربرد داشته و در هر دورة ادبی متناسب با تغییرات سبکی آن دوره، دگرگونیهای آرامی را پذیرفته است. این گونة ادبی با انقلاب مشروطه و تغییر در مبانی نظری شعر، چندین دگرگونی اساسی یافت؛ چکیده کاملادب تعلیمی، از آغاز شعر فارسی تاکنون به صورت نوع ادبی مجزا یا درآمیخته با انواع دیگر ادبی کاربرد داشته و در هر دورة ادبی متناسب با تغییرات سبکی آن دوره، دگرگونیهای آرامی را پذیرفته است. این گونة ادبی با انقلاب مشروطه و تغییر در مبانی نظری شعر، چندین دگرگونی اساسی یافت؛ مهمترین دگرگونی آن همسوشدن با تحولات سیاسی و اجتماعی کشور بود؛ درنتیجه تعالیمی مانند سفارش مخاطب به وطندوستی و مبارزه با استبداد و استعمار افزایش یافت. در این پژوهش چهار جریان اصلی شعر معاصر (شعر مشروطه، سنتگرایان معاصر، شعر نو، شعر مقاومت) ازنظر این دگرگونی سبکی بررسی میشود. نتیجة بررسی بیانگر این نکته است که دگرگونیهای اجتماعی در همة جریانها بر ادب تعلیمی تأثیر گذاشته و آن را به سمت شعر پایداری و اعتراضی هدایت کرده است. این تأثیر در جریانهای مشروطه و شعر نو و جریان مقاومت کاملاً آشکار است؛ اما در جریان سنتگرایان نمودی ندارد؛ گفتنی است در همة جریانها نگرش شاعران در بیان آموزههای اخلاقی هماهنگ با مسائل جامعه تغییر یافته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
329 - کارکردهای تعلیمی ادبیات فارسی
احمد رضیادبیات منبعی با ارزش برای کسب اطلاعات و یادگیری دانشها و مهارتها و کسب آگاهی نسبت به خود، دیگران و پدیدههای هستی است و نوعِ تعلیمی آن مهمترین و اصلیترین گونة ادبی در تاریخ ادبیات ایران است که از ابتدای شکلگیری ادب فارسی تاکنون رواج داشته است. این مقاله بر آن است ت چکیده کاملادبیات منبعی با ارزش برای کسب اطلاعات و یادگیری دانشها و مهارتها و کسب آگاهی نسبت به خود، دیگران و پدیدههای هستی است و نوعِ تعلیمی آن مهمترین و اصلیترین گونة ادبی در تاریخ ادبیات ایران است که از ابتدای شکلگیری ادب فارسی تاکنون رواج داشته است. این مقاله بر آن است تا ضمن یادآوری کارکردهای ادبیات در دورة معاصر، ادبیات تعلیمی را از نگاه کارکردی مورد بررسی قرار دهد و ویژگیهای آموزش از راه ادبیات را برشمرد و نشان دهد که امروزه این نوعِ ادبی از جهت محتوا و فرم و انواع، گستردهتر شده است. این پژوهش میتواند جایگاه ادبیات تعلیمی را به عنوان یک پدیدة فرهنگی و هنری در مجموعة آثار ادبی بنمایاند و مشخص کند که این گونه به چه کار میآید و پاسخگوی کدام نیازهاست. این مطالعه نشان میدهد که ادبیات تعلیمی دارای کارکردهای متنوّعی است و آن را میتوان امروزه در گونههای مختلف، ازجمله در ادبیات کودک، ادبیات عامّهپسند و ادبیات اینترنتی نیز دید و در فرمهای ادبی مختلف ازجمله رمان، داستان کوتاه، داستان مینیمالیستی، فیلمنامه، نمایشنامه، وبلاگ و حتّی ترانه ردیابی کرد. با این تفاوت که در این دوران، مفاهیم اخلاقی، سیاسی، اجتماعی، حقوقی و... بیشتر به صورت پوشیده و از طریق دلالت ضمنی به مخاطبان القا میشود؛ بویژه در ادبیات داستانی که در آن تعلیم مفاهیم به صورت غیرمستقیم از راه نشان دادن وضعیتها و شخصیتها اتفاق میافتد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
330 - آرامش و بیقراری در اندیشۀ مولانا
یاسمن سلمانی عظیم حمزئیانبهرغم پیشرفتهای تکنولوژیک و کوشش نظامهای تربیتی و روانشناسی در ایجاد آرامش، انسان معاصر مضطربتر از انسان گذشته است. این امر بررسی آرامش و بیقراری را از منظر مولانا را که آثارش در ساحت عمل توانسته در اعصار مختلف آرامش را به خواننده القا کنند، مهم مینماید. جستار ح چکیده کاملبهرغم پیشرفتهای تکنولوژیک و کوشش نظامهای تربیتی و روانشناسی در ایجاد آرامش، انسان معاصر مضطربتر از انسان گذشته است. این امر بررسی آرامش و بیقراری را از منظر مولانا را که آثارش در ساحت عمل توانسته در اعصار مختلف آرامش را به خواننده القا کنند، مهم مینماید. جستار حاضر با روش تحلیل محتوای ابیات، به بررسی آرامش و بیقراری در اندیشۀ مولانا پرداخته است. نتایج پژوهش نشان میدهد تعلیم مولانا از نقطۀ شناخت عامل بیقراری آغاز میشود و سپس به قراربخشی میپردازد. وی بیقراری انسان را بیقراری وجودی و برخاسته از نیاز جان، برای بازگشت به اصل میداند؛ ازاینرو تنها معشوق ازلی را دلارام حقیقی میداند و پیوستگی با او هدف غایی و آرامش هدف واسطهای است که میتواند موجب تحقق هدف غایی شود. البته مولانا تذکر میدهد گونۀ مجازی آرامش میتواند مانع تحقق هدف غایی شود. وی طلب آرامش و تمسک به قراربخشهای ناپایدار را از خطاهای بزرگ و رایج انسان میداند که میتواند موجب اضطراب منفی شود. مشخصۀ ممتاز تعلیم مولانا این است که ضمن تمایز نهادن، میان بیقراری استعلابخش و بیقراری برخاسته از تمایلات نفسانی، میان آرامش و بیقراری عاشقانه پیوند هارمونیک برقرار میکند؛ زیرا این بیقراری عامل شناخت درد، حرکت، حذف اضطرابات تخریبی و تحقق آرامش حقیقی است. نتایج بهدستآمده میتواند توابع مهمی در ایجاد نگرش نسبت به بیقراری و نقش مهمی در تحقق آرامش داشته و برای نظامهای تربیتی و روانشناسی سودمند باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
331 - بررسی و تحلیل شیوههای اقتباس شاعران معاصر از ضربالمثلهای اشعار حافظ
آرمینه کاظمی سنگدهی احمد گلی ناصر علیزاده خیاطضربالمثلها آینة فرهنگعامه هستند که سینهبهسینه از نسلی به نسل دیگر انتقال مییابند و میتوان با بررسی آنها به شیوة تفکر و روح عامة یک سرزمین دست یافت. مضامین تعلیمی ضربالمثلها بر عوام و خواص جامعه تأثیری بسزا دارد و شاید همین یکی از عوامل مهم ماندگاری آن طی قرون چکیده کاملضربالمثلها آینة فرهنگعامه هستند که سینهبهسینه از نسلی به نسل دیگر انتقال مییابند و میتوان با بررسی آنها به شیوة تفکر و روح عامة یک سرزمین دست یافت. مضامین تعلیمی ضربالمثلها بر عوام و خواص جامعه تأثیری بسزا دارد و شاید همین یکی از عوامل مهم ماندگاری آن طی قرون متمادی باشد. غزلیات حافظ سرشار از تمثیلات است. ایجاز زبان اشعار او سبب شده است مقبول طبع مردم صاحبنظر شود و هفت سده، در اذهان و زبان این مرزوبوم باقی بماند. در شعر معاصر چه از نوع نیمایی باشد یا غزل معاصر، الگوبرداری از زبان و اندیشة حافظ دیده میشود. در این پژوهش با مطالعة آثار هجده شاعر معاصر، انواع تأثیرپذیری و اقتباس از ضربالمثلهای غزلیات حافظ در اشعار آنان، کشف و استخراج شده است؛ نیز وامگیری صریح و غیرصریح از 110 ضربالمثل غزلیات حافظ در اشعار آنان دیده میشود. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که مضامین اندرزگونه، توصیههای شاعرانه، تشویق، نهی و تحذیر ضربالمثلهای دیوان حافظ در شعر معاصر بازآفرینی شده است. شاعر معاصر چه در محور فرم و صورت و چه از جنبة مضمون و محتوا، گاه بهصورت نقلقولی شاعرانه برای بیان تأثرات و گاه بهمنظور نقد شرایط روزگار، از آموزههای نهفته در محتوای ضربالمثلهای اشعار خواجه وام میگیرد و میکوشد با افزودن و یا اندک تغییراتی در واژگان، تمثیلات اشعار او را بازآفرینی کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
332 - بررسی و تحلیل آموزۀ تعلیمی «ظلمستیزی» در شعر «درفش کاویان» از حمید مصدق با رویکرد به نظریۀ کنشهای گفتاری جان سرل
حسن لکزیان اکبر شعبانیشعر معاصر در حوزۀ لفظ و محتوا تغییرات بنیادینی را نسبت به دورۀ کلاسیک تجربه کرده است. در زمینۀ مضمون و محتوا، شاعران از اشارۀ مستقیم به اخلاقیات پرهیز کرده و آن را بهعنوان ابزاری برای بازنمایی مسائل سیاسی و اجتماعی به کار گرفتهاند که این امر، بر چندلایگی و پیچیدگی شع چکیده کاملشعر معاصر در حوزۀ لفظ و محتوا تغییرات بنیادینی را نسبت به دورۀ کلاسیک تجربه کرده است. در زمینۀ مضمون و محتوا، شاعران از اشارۀ مستقیم به اخلاقیات پرهیز کرده و آن را بهعنوان ابزاری برای بازنمایی مسائل سیاسی و اجتماعی به کار گرفتهاند که این امر، بر چندلایگی و پیچیدگی شعرها افزوده است. حمید مصدق، یکی از نمایندگان برجستۀ شعر سمبولیسم اجتماعی در دوران معاصر، از این روش سود برده است و در شعر درفش کاویان با انعکاس مجموعهای از آموزههای اخلاقی و ارتباط آن با مسائل سیاسی و اجتماعی، گامی جدید در شرح و طرح مضامین تربیتی برداشته است. او در سطح ژرفساخت، با استفاده از ظرفیتهای تعلیمی مواردی همچون خدامحوری، اتحاد مردم، خودباوری، عدم انفعال فکری و رفتاری، نفی جبرگرایی و... مخاطبان خود را برای ساختن دنیایی بهتر و مطابق با موازین عدالتمحور ترغیب کرده است. بررسی شعر درفش کاویان با روش توصیفیتحلیلی و رویکرد به مبانی نظریۀ کنشهای گفتاری جان سرل نشان میدهد که استفاده از کنشهای اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی منتج به بازنمایی مفهوم کلان اخلاقیِ ظلمستیزی شده است و دیگر آموزههای تعلیمی برای تقویت این مفهوم بنیادی به کار گرفته شدهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
333 - بررسی نمود ادبیات تعلیمی در شعر اخوان ثالث
حجت الله ربیعی محبوبه خراسانی مرتضی رشیدی آشجردیدر میان شاعران معاصر، اخوان ثالث جزء چهرههایی است که از دیگر آفرینشگران ادبی معاصر متمایز است. آثار او حلقۀ پیوند شعر سنتی با شعر مدرن ایران است. پژوهشهای صورتگرفته دربارۀ اشعار اخوان ثالث، اغلب معطوف به جنبههای نمادگرایانه و گرایشهای ملی و حماسی آثار اوست و از دری چکیده کاملدر میان شاعران معاصر، اخوان ثالث جزء چهرههایی است که از دیگر آفرینشگران ادبی معاصر متمایز است. آثار او حلقۀ پیوند شعر سنتی با شعر مدرن ایران است. پژوهشهای صورتگرفته دربارۀ اشعار اخوان ثالث، اغلب معطوف به جنبههای نمادگرایانه و گرایشهای ملی و حماسی آثار اوست و از دریچۀ ادبیات تعلیمی به اشعار او کمتر نگریسته شده است. در این مقاله سعی بر آن است که جلوههای ادبیات تعلیمی، در اشعار اخوان بررسی شود. به همین منظور با راهبرد توصیفی، به نمود ادبیات تعلیمی در چهار مجموعۀ ارغنون، تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم، سال دیگر ای دوست ای همسایه و زمستان پرداخته شده است. هدف این پژوهش ارائۀ نمونههایی از ادبیات تعلیمی در این مجموعهها، بررسی فراوانی و دستهبندی آنهاست. بهطور کلی، نمودهای تعلیمی در اشعار این مجموعهها در حیطۀ فلسفی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
334 - اخلاق و مولّفه های سنّتی و معاصر آن در شعر نیما
محمدحسین نیکداراصل داوود رمضانی پارسا علیرضا شانظریکمتر اتّفاقی مانند مشروطه توانسته است بنیان های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این سرزمین را دست خوش دگرگونی و تحوّل کند. این تحوّل بیش از هر چیز دیگری حاصل تأثیر ارتباط با غرب است؛ غربی که پس از قرون وسطی و مرکز قرار دادن انسان و دغدغه های او بهعنوان مهم ترین مسأله پیش رو، چکیده کاملکمتر اتّفاقی مانند مشروطه توانسته است بنیان های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این سرزمین را دست خوش دگرگونی و تحوّل کند. این تحوّل بیش از هر چیز دیگری حاصل تأثیر ارتباط با غرب است؛ غربی که پس از قرون وسطی و مرکز قرار دادن انسان و دغدغه های او بهعنوان مهم ترین مسأله پیش رو، پس از تجربه رنسانس و انقلاب صنعتی، به مدرنیته رسید. در فرایند تأثیر مدرنیته غرب بر ایران، شعر و ادب فارسی نیز برکنار نبود و نگرش های جدیدی را درباره ویژگیهای اثر ادبی به وجود آورد؛ ویژگی هایی که با ظهور نیما به پختگی مطلوب خود دست یافت. در این تغییر نگرش، یکی از مقوله هایی که از حیث رویکرد مولفّه های جدیدی را به خود دید، اخلاق است. اخلاق در این دوره، در کنار مضامین سنّتی خود، مولّفه های جدیدی را که حاصل تجربه مدرنیته و به موازات آن تغییر ساختارهای اجتماعی و روابط بین فردی است، تجربه کرد؛ مولّفه هایی مانند وطن پرستی، انسان دوستی، آزادی و ... . این مقاله سعی دارد در کنار پرداختن به مضامین سنّتی اخلاق در شعر نیما، به بررسی مولّفه های تازه ای که نتیجه این دگرگونی فکری و ادبی است، در شعر او بهعنوان مطرح ترین نظریه پرداز این تغییر و تحوّل بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
335 - ارزیابی تحلیلی مسابقات ملی معماری ایران و تبیین مولفههای موثر آن بر ارتقای معماری معاصر کشور
سید محمد سقراطی حیدر جهان بخش حسین صفریاین پژوهش در شرایطی که توجه به مفهوم کیفیت و بازگشت به هویت خود در کانون توجه مسئولان کشور است، انجام شده است. بررسی روند برگزاری مسابقات ملی معماری ایران به عنوان بستری جهت بیان گرایشات فکری و مقایسه زبان نخبگان معماری معاصر می تواند نقش بسزایی در هویت یابی شهرها و معم چکیده کاملاین پژوهش در شرایطی که توجه به مفهوم کیفیت و بازگشت به هویت خود در کانون توجه مسئولان کشور است، انجام شده است. بررسی روند برگزاری مسابقات ملی معماری ایران به عنوان بستری جهت بیان گرایشات فکری و مقایسه زبان نخبگان معماری معاصر می تواند نقش بسزایی در هویت یابی شهرها و معماری معاصر کشور داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های مؤثر مسابقات ملی معماری ایران در ارتقای معماری معاصر کشور در دهه 1390 انجام شده است و در گروه تحقیقات کمی-کیفی کاربردی قرار دارد که با روشی آمیخته ابتدا داده های کیفی و سپس داده های کمی را با کمک یک طرح اکتشافی گردآوری می کند. داده های آن از طریق مصاحبه عمیق با 30 نفر از کارشناسان و صاحب نظران به دست آمده و پس از رسیدن به حد اشباع نظری، فرآیند گردآوری داده های کیفی تکمیل گردید. بخش کمی پژوهش حاضر با توجه به شاخص های حاصله به صورت پیمایشی انجام گرفت و سپس پرسشنامه اولیه طراحی شد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، پاسخ ها در دو بخش توصیفی و استنباطی، تجزیه و تحلیل گردید. مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرمافزار Amos Graphic برای تحلیل استنباطی پژوهش انجام شد و مهمترین عوامل از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم بهدست آمدند. در این تحقیق مولفه های دخیل در برگزاری مسابقات ملی معماری ایران که می تواند در رشد و ارتقای معماری معاصر کشور موثر باشد، شناسایی و تبیین شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
336 - ارزیابی تحلیلی مسابقات ملی معماری ایران و تبیین مولفههای موثر آن بر ارتقای معماری معاصر کشور
سید محمد سقراطی حیدر جهان بخش حسین صفریاین پژوهش در شرایطی که توجه به مفهوم کیفیت و بازگشت به هویت خود در کانون توجه مسئولان کشور است، انجام شده است. بررسی روند برگزاری مسابقات ملی معماری ایران به عنوان بستری جهت بیان گرایشات فکری و مقایسه زبان نخبگان معماری معاصر می تواند نقش بسزایی در هویت یابی شهرها و معم چکیده کاملاین پژوهش در شرایطی که توجه به مفهوم کیفیت و بازگشت به هویت خود در کانون توجه مسئولان کشور است، انجام شده است. بررسی روند برگزاری مسابقات ملی معماری ایران به عنوان بستری جهت بیان گرایشات فکری و مقایسه زبان نخبگان معماری معاصر می تواند نقش بسزایی در هویت یابی شهرها و معماری معاصر کشور داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های مؤثر مسابقات ملی معماری ایران در ارتقای معماری معاصر کشور در دهه 1390 انجام شده است و در گروه تحقیقات کمی-کیفی کاربردی قرار دارد که با روشی آمیخته ابتدا داده های کیفی و سپس داده های کمی را با کمک یک طرح اکتشافی گردآوری می کند. داده های آن از طریق مصاحبه عمیق با 30 نفر از کارشناسان و صاحب نظران به دست آمده و پس از رسیدن به حد اشباع نظری، فرآیند گردآوری داده های کیفی تکمیل گردید. بخش کمی پژوهش حاضر با توجه به شاخص های حاصله به صورت پیمایشی انجام گرفت و سپس پرسشنامه اولیه طراحی شد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، پاسخ ها در دو بخش توصیفی و استنباطی، تجزیه و تحلیل گردید. مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرمافزار Amos Graphic برای تحلیل استنباطی پژوهش انجام شد و مهمترین عوامل از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم بهدست آمدند. در این تحقیق مولفه های دخیل در برگزاری مسابقات ملی معماری ایران که می تواند در رشد و ارتقای معماری معاصر کشور موثر باشد، شناسایی و تبیین شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
337 - بازشناسی تعامل سازه و معماری با الهام از معماری دوره سلجوقی
اسماعیل اسکندری محسن وفا مهر علی خاکیچکیده:امروزه، تعامل ساازه و معماری، از مساایلی مهمی اسا ک مورد توج بسایاری از طراحان می باشد. در معماری سنتی ایران، روند تعامل سازه ومعماری ب طور پیوسات و در کما یکپارچگی بود. اما تغییرات حاصل از عصر صنع و تکنولوژی، تعامل سازه و معماری را در عصر حاضر تحتاثیر قرار داده ا چکیده کاملچکیده:امروزه، تعامل ساازه و معماری، از مساایلی مهمی اسا ک مورد توج بسایاری از طراحان می باشد. در معماری سنتی ایران، روند تعامل سازه ومعماری ب طور پیوسات و در کما یکپارچگی بود. اما تغییرات حاصل از عصر صنع و تکنولوژی، تعامل سازه و معماری را در عصر حاضر تحتاثیر قرار داده اسا . هدف از پژوهش حاضار بازشاناسای تعامل سازه و معماری با الهاا از دوره سلقوقیان اس . روش تحقیق، تحلیل محتوایکیفی و تقزی و تحلیل ها نیز از طریق مطالعات کتابخان ای صااورت گرف . نتایج نشااان می دهد ک رابط ی سااازه و معماری در بناهایمعاصار غالبا جنب ی تأمین ایساتایی آن مورد نظر قرار می گیرد . اما در معماری دوران سالقوقیان کاربرد تقارن و هندسا در شاکل گیری فرامطابق با عملکرد ساازه آن ها در تأمین ایساتایی و پایداری اسا . همچنین در تعامل ساازه و معماری، بحث مشاارک فرا در تحقق نیازهایساخ سازه است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
338 - از زبان شکل تا طراحی تبیین الگوی معماری یادمانی معاصر ایران با استفاده از دستور زبان شکل
کیانوش حسنیبافتهای معماری یادمانی درخلاء و در عدم خلق نشدهاند بلکه محصول زنجیرهای از علّتها و سلسلهای از دلیلهای مرئی و نامرئی بسیار هستند. اینها همهوقتی با دقّت و مراقبت ردیابی شوند و در درون بسترها یا بافتهای مشخص نهاده شوند و مناسبت میان هرکدام رمزگشایی بشود، میتوان چکیده کاملبافتهای معماری یادمانی درخلاء و در عدم خلق نشدهاند بلکه محصول زنجیرهای از علّتها و سلسلهای از دلیلهای مرئی و نامرئی بسیار هستند. اینها همهوقتی با دقّت و مراقبت ردیابی شوند و در درون بسترها یا بافتهای مشخص نهاده شوند و مناسبت میان هرکدام رمزگشایی بشود، میتوان امید به جاودانگیشان داشت. این پژوهش در پی آن است که با پاسخگویی به سؤال چگونگی درک معماری یادمانی معاصر ایران بهوسیله دستور زبان شکل و چگونگی ایجاد و خلق طرحهای نو با استفاده از دستور زبان شکل در معماری یادمانی معاصر، قدمی در راستای استمرار این پدیدههای فرهنگی بردارد. این مقاله با استفاده از زمینههای نظری معماری یادمانی و روش دستور زبان شکل، از طرفی ساختاری مناسب برای تداوم این معماری فراهم و نیز چارچوبی برای ارزیابی نظاممند آنها به وجود میاورد. هدف از انجام این پژوهش؛ ادراک معماری یادمانی معاصر ایران به کمک استخراج اشکال پایه در دستور زبان شکل؛ - خلق طراحیهای نو با حفظ جوهرهی بناهای یادمانی معاصر ایران است. پژوهش حاضر ازنظر ماهیت از نوع تحقیقات کاربردی و ازلحاظ روش تحقیق از نوع روشهای اسنادی-تحلیلی است. در گرداوری دادهها از روشهای کتابخانهای و میدانی استفادهشده است. در این پژوهش پس از شناخت دستور زبان شکل که درواقع سامانههای تولیدی هستند که اشکال پایه را با کمک مجموعه قوانین به طرحهای نوین میرسانند؛ و چگونگی طراحی با آن روش، به تحلیل و بررسی نمونههای تحقیق (شش بنای یادمانی معاصر ایران) پرداخته و اشکال پایه را استخراج کرده و پس از ارائه و شناخت مجموعه قوانین، طرحهای نو با جوهرهی نمونههای منتخب خلق میشود. با استفاده از فن دستور زبان شکل در شش بنای یادمانی معاصر و ایجاد الگوریتم، با تعداد مجموعه متناهی شکل پایه و دستورالعمل، به تعداد نامتناهی راهحل طراحی رسیده میشود. هر طرح نو، زمینه تداوم اصول شاخص معماری یادمانی را فراهم میکند پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
339 - ماهیت شرط ضمن عقد و ارتباط آن با صحت و فساد عقد از منظر فقهای معاصر
عبداللطیف عالم یونس واحد یاریجان سید ابوالقاسم نقیبیدر خصوص ارتباط بین شرط و عقد دیدگاه های مختلف و مغایر زیادی بیان شده است که بیشتر مرتبط با تحلیل های پیشینی یعنی نظرات فقهای قدیم بوده و مطالب پسینی یعنی نظرات فقهای معاصر مورد بررسی قرار نگرفته است. طبق نظر اکثریت یا همان نظرات فقهای قدیم، شروط ضمن عقد از حیث حدوث و بق چکیده کاملدر خصوص ارتباط بین شرط و عقد دیدگاه های مختلف و مغایر زیادی بیان شده است که بیشتر مرتبط با تحلیل های پیشینی یعنی نظرات فقهای قدیم بوده و مطالب پسینی یعنی نظرات فقهای معاصر مورد بررسی قرار نگرفته است. طبق نظر اکثریت یا همان نظرات فقهای قدیم، شروط ضمن عقد از حیث حدوث و بقاء تابع عقد اصلی می باشند، اما؛ بر مبنای دیدگاه دیگر که قائلین به آن برخی از فقهای معاصر می باشند شرط و عقد هیچ ارتباطی با هم ندارند. به نظر موافقین این دیدگاه، با تفکیک شروط، به شرط وابسته و مستقل و توسل به مبانی موجود، بیان می دارند شروط مستقل صرفاً از حیث حدوث تابع عقد است ولی بقاء آن و احکام مترتب بر این گونه شروط، تابع ماهیت آن است بنابراین با انشای عقد ایجاد می شود ولی با توجه به قصد دو طرف یا حکم قانون یا طبیعت شرط، ظرفیت بقاء دارد و تابع بقاء و اعتبار عقد نیست. بنابر این نظر شرط هیچ گونه ارتباطی با عقد نداشته و لذا تمام شروط ابتدایی معتبر و لازم الاوفا است و چنانچه شرط صحیحاْ واقع شده باشد لازم است وفا شود و اگر صحیح نباشد اعتباری ندارد، لذا مبطل عقد نیست. مقاله حاضر که به روش توصیفی تحلیلی از طریق کتابخانه ای و اسنادی با هدف بررسی نظر فقهای معاصر پیرامون ارتباط بین شرط و عقد به نگارش درآمده به این نتیجه می رسد که: بر اساس نظریه برخی از فقهای معاصر، همواره شرط، تعهد مسقل از عقد است. یعنی در حقیقت در معامله ای که شرطی در ضمن آن آورده می شود دو تعهد مستقل از یکدیگر صورت می پذیرد و بر مبنای تعهد مستقل بودن شرط، صحت و فساد شرط هیچ گونه تاثیری در عقد ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
340 - بازتعریف مقوله سلوک در ادبیات داستانی با نگاهی به کتاب سهشنبهها با موری اثر «میچ آلبوم»
لیلا هاشمیان نسرین نیسیتوجه به مقولة سیر و سلوک در ادبیات داستانی تمام دوران کلاسیک تا مدرن را در برمیگیرد و این ژانر ادبی در تمام کشورهای جهان با رویکردهای متفاوت سبکی و داستانی همواره مطرح بوده است. آثار بسیاری حرکت انسان به سمت تعالی و خدا را تحت عنوان عرفان یا سیر و سلوک مورد توجه قرار د چکیده کاملتوجه به مقولة سیر و سلوک در ادبیات داستانی تمام دوران کلاسیک تا مدرن را در برمیگیرد و این ژانر ادبی در تمام کشورهای جهان با رویکردهای متفاوت سبکی و داستانی همواره مطرح بوده است. آثار بسیاری حرکت انسان به سمت تعالی و خدا را تحت عنوان عرفان یا سیر و سلوک مورد توجه قرار داده و گاه به بازتعریفهایی از این مفهوم رسیدهاند. کتاب سهشنبهها با موری اثر نویسنده آمریکایی میچ آلبوم یکی از داستانهایی است که به مراتب کمال آدمی در یک زمینة داستانی ـ واقعی پرداخته است. در این مقاله با روش توصیفی ـ کتابخانهای نخست شاخصها و بنمایههای عرفانی که به طور مشخص اساس فرایند سلوک در این رمان قرار گرفته را مشاهده کرده و پس از طبقهبندی آنها را با عرفانهای سنتی تطبیق دادهایم. در پایان به این نتیجه رسیدیم که روند ماهیت سلوک در ذهن نویسنده امروز به نوعی دگردیسی رسیده است؛ به این مفهوم که واژههای پیر، بیداری و آگاهی که تعاریف مشخصی در عرفان کلاسیک داشتهاند، در عصر نوین با حفظ همان مفهوم، شکل و سیاقی متفاوت یافتهاند. در این پژوهش با طبقهبندی مراحل سلوک شخصیت اصلی داستان، به اندازههای ظرف ادبیات داستانی معاصر جهان تأکید شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
341 - بررسی سمبولیسم عرفانی و اجتماعی در اشعار تقی پورنامداریان
محمد بهنام فر اردشیر سنچولی جدیدپورنامداریان از منتقدان و پژوهشگران برجستة جامعة ادبی کشور به حساب میآید که جنبة شاعری وی کمتر مورد توجه واقع شده است. وی تحت تأثیر افکار نیما و پیروان او، همچنین مطالعات و پژوهشهای خود در زمینة عرفان و داستانهای رمزی آن، در اشعارش گرایش خاصی به بیان رمزی و سمبولیک د چکیده کاملپورنامداریان از منتقدان و پژوهشگران برجستة جامعة ادبی کشور به حساب میآید که جنبة شاعری وی کمتر مورد توجه واقع شده است. وی تحت تأثیر افکار نیما و پیروان او، همچنین مطالعات و پژوهشهای خود در زمینة عرفان و داستانهای رمزی آن، در اشعارش گرایش خاصی به بیان رمزی و سمبولیک دارد. بسیاری از این رمزها و نمادها را میتوان در دو حوزة غالب عرفانی و اجتماعی یا حماسی جای داد. با توجه به همین مطلب، این جستار کوشیده است تا سمبولیسم عرفانی و اجتماعی موجود در شعر پورنامداریان را با توجه به زمینههای مطالعات عرفانی شاعر و پژوهشهای دقیق او در این زمینه و همچنین شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم در زمان سرایش آثارش، مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. نتایج نشان میدهد که مطالعات و تأملات شاعر در زمینة عرفان و دقت و تفکر در احوالات عارفان، در خلق سمبلهای عرفانی اشعارش بسیار مؤثر بوده است. همچنین نتایج بیانگر این است که شاعر بنابر شرایط خاص سیاسی و اجتماعی دوران شاهنشاهی و استبداد حاکم بر آن، به ناچار به زبان سمبولیک روی آورده است و با بیانی نمادین، جامعة بحرانزده عصر خویش را به تصویر کشیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
342 - جاودانگی و نامیرایی در اسطورههای شاملو
ناصر ناصری تازه شهری لعیا یوسفیاغلب شاعران و نویسندگان برجسته برای جاودانه کردن آثارشان از انواع اسطورهها بهره میگیرند و با همانند کردن قهرمانان خود به قهرمانان اسطورهای، نه تنها پیوند و پلی ما بین زمان حال و گذشته ایجاد میکنند بلکه قهرمانان خود را جاودانه میگردانند. در میان شاعران معاصر شاملو ب چکیده کاملاغلب شاعران و نویسندگان برجسته برای جاودانه کردن آثارشان از انواع اسطورهها بهره میگیرند و با همانند کردن قهرمانان خود به قهرمانان اسطورهای، نه تنها پیوند و پلی ما بین زمان حال و گذشته ایجاد میکنند بلکه قهرمانان خود را جاودانه میگردانند. در میان شاعران معاصر شاملو به سبب داشتن روحیه مبارزهجویی بیشتر به اسطوره روی آورده است و بسامد بالای کاربرد انواع اسطورههای ملّی و میهنی و حتّی جهانی، او را به شاعر اسطورهسازِ جهانی معروف کرده است. او در اسطورههایش نه تنها از شخصیّتهای قهرمانی بلکه از اسطورههای حیوانی، گیاهی، عناصر طبیعی و آیینی برای بیان آرمانهایش بهره جسته است. هر چند جاودانگی از صفات همه اسطورهها است امّا ویژگی بارز اسطورههای شاملو حیات مجدّد و تولّد دوباره آنها است. در تفکّر اسطورهای او مرگ جسمانی قهرمان، حیات ابدی و جاودانی به همراه دارد تا آن حد که شاملو کلام و اشعارش را بعد از مرگ جسمانی خود، تولّد دوباره اسطوره شاملو و شاملوها میداند. بنابراین، مقصود شاملو از به کار بردن اسطوره، جاودانگی و حیاتبخشی به قهرمانان خود است. در این مقاله به تحلیل نمونههایی از اسطورههای شاملو پرداخته میشود که شاعر با آوردن آنها انگیزه رویش و تولّد دوباره را اراده کرده است تا آن حد که حیاتشان را در مرگشان میداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
343 - چگونگی دگردیسی نمادهای اساطیری «خون، گیاه و گیسو» در رمانهای معاصر (مطالعه موردی سووشون، حیرانی و منِ او)
طاهره کوچکیان خاور قربانیپژوهش حاضر چگونگی بازتولید نمادهای اساطیری خون، گیاه و گیسو را در ارتباط با اسطورة شهیدشونده به شکل تلفیقی در رمانهای معاصر بررسی میکند. برای دستیابی به این هدف، نخست به منظور شناسایی اصالت نحوة تلفیق، آنها را در داستانِ سیاوش شاهنامه بررسی و سپس با توجه به میزان مط چکیده کاملپژوهش حاضر چگونگی بازتولید نمادهای اساطیری خون، گیاه و گیسو را در ارتباط با اسطورة شهیدشونده به شکل تلفیقی در رمانهای معاصر بررسی میکند. برای دستیابی به این هدف، نخست به منظور شناسایی اصالت نحوة تلفیق، آنها را در داستانِ سیاوش شاهنامه بررسی و سپس با توجه به میزان مطابقت، شیوه و دلیل دگردیسی این نمادهای اساطیری را در سه رمان معاصر با داستان سیاوش در شاهنامه تحلیل نموده است. جامعۀ آماری تحقیق، متون اساطیری و چند رمانِ معاصر و نمونۀ تحقیق، داستان سیاوش در شاهنامه و سه رمان سووشون، حیرانی و منِ او است که با روش نمونهگیری هدفمند انتخابشدهاند. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی بر آن است این نمادهای اساطیری متأثر از خط فرهنگی، عناصر و مناسبات درونی خود در رمان تغییر کرده و بازتولید شده اند. نتایج ضمن تأیید باززایی این مثلث نمادین در ادبیات داستانی معاصر و بررسی روند تحولِ آن، بر آن است که ساختار آن با وجود تفاوت در زمینه باززایی(زمان، مکان و موقعیّت) ثابت مانده است، امّا اجزاء، زمینه و کارکرد شخصیّتی و معنایی آن دچار دگردیسی شده است و دال محور شناخت آن با توجه به سه عنصر تغییر، شکستگی، دگرگونی و ادغام بازتولید شدهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
344 - نگرش عرفانی و اساطیری شهرنوش پارسیپور نسبت به زن و جایگاه اجتماعی او براساس رمان زنان بدون مردان
سولماز پورتقی میاندوآب تورج عقدایی حیدر حسن لو مهری تلخابییکی از ابزارهای نشر آگاهی و معنویت در حوزة عرفان و سیر انسان به سمت تعالی، داستانهای عرفانی است. نویسندگان بسیاری در آثار خود سیر انسان به سمت تعالی را با عنوان عرفان و سیروسلوک مورد توجّه قرار دادهاند. شهرنوش پارسیپور یکی از نویسندگانی است که با دیدگاهی عرفانی به زن چکیده کاملیکی از ابزارهای نشر آگاهی و معنویت در حوزة عرفان و سیر انسان به سمت تعالی، داستانهای عرفانی است. نویسندگان بسیاری در آثار خود سیر انسان به سمت تعالی را با عنوان عرفان و سیروسلوک مورد توجّه قرار دادهاند. شهرنوش پارسیپور یکی از نویسندگانی است که با دیدگاهی عرفانی به زندگی شخصیتهای داستانی مینگرد و جاودانگی در حقیقت را به تصویر میکشد. رمان زنان بدون مردان، از آثار مهم شهرنوش پارسیپور است که با بهرهگیری از بنمایههای عرفانی به خلق شخصیت زنان داستان پرداخته است. هدف پژوهش حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی، بررسی نگرش اجتماعی و عرفانی شهرنوش پارسی پور در رابطه با زن و جایگاه اجتماعی او بر اساس رمان زنان بدون مردان، میباشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر یک از شخصیتهای داستان زنان بدون مردان را میتوان نمایندۀ قشری از جامعه زنان دانست؛ زنانی که با رسیدن به مرحلۀ خودشناسی و سیر در انفاس خود سعی در شناخت حقیقت وجودی خود دارند و با پاکی درون، در پی جاودانگی و حقیقت هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
345 - بازخوانی اسطورههای برجسته در شعر معد جبوری
عزت ملاابراهیمی علی اکبر رئیسیکاربست اسطوره و میراث سنتی از شاخصه¬های بارز شعر معاصر عربی به شمار میرود. شاعر معاصر برای القای مفاهیم موردنظر خود به شیوة غیرمستقیم و با عدول از معیارهای رایج زبانی، از اسطوره بهره می¬گیرد تا بتواند تجربة معاصر خود را بیان کند. در این راستا معد جبوری، شاعر معاصر عراق چکیده کاملکاربست اسطوره و میراث سنتی از شاخصه¬های بارز شعر معاصر عربی به شمار میرود. شاعر معاصر برای القای مفاهیم موردنظر خود به شیوة غیرمستقیم و با عدول از معیارهای رایج زبانی، از اسطوره بهره می¬گیرد تا بتواند تجربة معاصر خود را بیان کند. در این راستا معد جبوری، شاعر معاصر عراقی، نیز برای زیباسازی شعر و بیان اندیشه خود از میراث اساطیری الهام گرفته است تا آرمانها و دغدغههای مردم عراق و جهان عرب را فریاد زند. شاعر با درک فضای حساس زمانه، درصدد آگاهیبخشی به ملتهای مسلمان است تا بتوانند به این آرمانها دست یابند. نگارندگان در این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با هدف بیان دغدغههای شاعر در عرصههای سیاسی و اجتماعی، در پی یافتن مهمترین دلالتهای معنایی اسطوره در شعر معد جبوری برآمدهاند. یافته¬های پژوهش حکایت از آن دارد که جبوری با الهام از میراث اساطیری از گونه¬های متنوع هنجارگریزی در راستای معناآفرینی و برجسته-سازی متن بهره برده است. این اسطورهها به شکلهای گوناگون از آرزوها، اشتیاقها و دغدغههای شاعر خبر میدهد. شخصیتهای اسطورهای در شعر جبوری همگی دغدغههای سیاسی و اجتماعی دارند و از درد مشترکی مینالند. گذشته از این خواهان استقلال و آزادی سیاسی عراق و برقراری عدالت اجتماعی در این کشور هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
346 - کارکرد اسطورهها در اشعار سهراب سپهری
شمسالحاجیه اردلانیمطالعه و بررسی اسطوره ها یکی از راه های شناخت فرهنگ، اندیشه، باورها و اعتقادات، و تاریخ تمدن ملّت ها است؛ علاوه بر این، این بررسی ها دسترسی به ریشة برخی از آداب و الگوهایی را که هنوز در زندگی بشر کارکرد دارند، امکان پذیر می سازد. برخی از نویسندگان و شاعران در دورۀ معاصر چکیده کاملمطالعه و بررسی اسطوره ها یکی از راه های شناخت فرهنگ، اندیشه، باورها و اعتقادات، و تاریخ تمدن ملّت ها است؛ علاوه بر این، این بررسی ها دسترسی به ریشة برخی از آداب و الگوهایی را که هنوز در زندگی بشر کارکرد دارند، امکان پذیر می سازد. برخی از نویسندگان و شاعران در دورۀ معاصر نیز اسطوره ها را به منظور القای پیام، دست مایۀ کار خود قرار داده اند؛ چراکه این کار موجبِ نفوذ، غنا و هویت اثر خواهدگشت. در این پژوهش، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، کارکرد اسطوره ها در شعر سهراب سپهری نشان داده شده است.سپهریدر قلمرو هستی شناسی گام نهاده و فراتر از مضمون های اجتماعی با نقب زنی به جهان اسطوره ها، به دودمان و تبار انسان نظر افکنده است. وی رکود و استبداد زمانه خود را برنتافته و با انطباق اسطوره ها بر جامعه، اوضاع جامعۀ را با اعتراض هوشمندانه نشان داده است؛ از این رو، اشعارش نشان دهنده عصیان او در برابر تاریخ روزگار است و آرزوها و نیازهای مادی و معنوی انسان معاصر را بازتاب می دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
347 - اسطوره در شعر أدونیس و شاملو
سیدبابک فرزانه علی علیمحمدیزبان نمادین و اسطورهای، در شعر معاصر جایگاهی درخور یافته است. اسطورهها در هر سرزمینی بخشی از هویت، تمدن و فرهنگ آن سرزمین بهشمار میروند و شاعران با بهرهگیری از آنها، افزون بر اینکه شعر خود را هنرمندانهتر میسرایند، میتوانند دغدغهها، دلمشغولیها و خواستههای خود چکیده کاملزبان نمادین و اسطورهای، در شعر معاصر جایگاهی درخور یافته است. اسطورهها در هر سرزمینی بخشی از هویت، تمدن و فرهنگ آن سرزمین بهشمار میروند و شاعران با بهرهگیری از آنها، افزون بر اینکه شعر خود را هنرمندانهتر میسرایند، میتوانند دغدغهها، دلمشغولیها و خواستههای خود را از طریق آنها با زبانی غیرمستقیم به جامعه منتقل کنند. شاعران معاصر ایرانی و جهان عرب نیز از به کارگیری اسطورهها غافل نبوده و کوشیدهاند از این طریق اهداف خود را بیان کنند. از میان این شاعران، أدونیس و احمد شاملو در شعر خود به اساطیر و افسانهها توجهی ویژه داشتهاند. در این مقاله با بررسی اسطوره در شعر این دو شاعر، به این نتیجه میرسیم که افزون بر گرایش این دو به بهرهگیری از اسطوره، أدونیس به بازآفرینی اسطورهها میپردازد و شاملو خود به خلق اسطوره دست میزند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
348 - بحران های انسان امروز و پاسخ حکمت اشراق به آنها
حسینعلی قبادی مریم عاملی رضاییادبیات عرفانی ایرانی - اسلامی،گنجینة عظیمی از دستاوردهای فکری و روحانی انسان است کهدرجهان امروز می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات و آسیب های روحی و معنوی باش د.انسان امروز گرچه به پیشرفت های چشمگیری دست یافته ، اما در حل بحران و چالش هایروحی خویش چندان موفق نبوده است . چکیده کاملادبیات عرفانی ایرانی - اسلامی،گنجینة عظیمی از دستاوردهای فکری و روحانی انسان است کهدرجهان امروز می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات و آسیب های روحی و معنوی باش د.انسان امروز گرچه به پیشرفت های چشمگیری دست یافته ، اما در حل بحران و چالش هایروحی خویش چندان موفق نبوده است . این امر برآمده از جداسازی علم و معرفت از وجهقدسی آن و به فراموشی سپردن دیدگاه شهودی و عرفانی نسبت به هستی و عالم است . در اینمقاله با تکیه بر دیدگاه عرفانی و شهودی سهروردی و حکایات تمثیلی وی و با در نظر گرفتنبحران های روحی انسان معاصر، به تناظر میان این بحران ها و حکمت اشراق پرداخته وچگونگی پاسخگویی معرفتی شیخ اشراق به مسائل انسان معاصر از خلال متون تمثیلی وعرفانی وی دنبال می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
349 - نگاهی به خاطرهنویسی و مقایسة آن با زندگینامه و سفرنامه
محمدرضا ایروانیتحقیق و پژوهش دربارة خاطرهنویسی و خاطرهنگاشتهها، از نظر ویژگیهای ادبی در این آثار، به معیارهای ادب شناختی در ادبیات تاریخی مربوط میشود.زبان و آرایههای ادبی در خاطرهنگاشتهها، آنها را به سمت یک اثر ادبی سوق میدهد. ازسوی دیگر، خاطرات یکی از منابع کشف حقایق تاریخی چکیده کاملتحقیق و پژوهش دربارة خاطرهنویسی و خاطرهنگاشتهها، از نظر ویژگیهای ادبی در این آثار، به معیارهای ادب شناختی در ادبیات تاریخی مربوط میشود.زبان و آرایههای ادبی در خاطرهنگاشتهها، آنها را به سمت یک اثر ادبی سوق میدهد. ازسوی دیگر، خاطرات یکی از منابع کشف حقایق تاریخی است؛ یعنی ویژگیهای ادبی و تاریخی را با هم دارد. از این رو، خاطرهنویسی، گونة مستقلی از ادبیات تاریخی بهشمار میآید که باعث تقویت و گسترش انواع ادبی در زبان فارسی شده است. رابطة زندگینامه و خاطرهنگاشته و همچنین رابطة سفرنامه و خاطرهنگاشته، رابطة عموم و خصوص است. در ادبیات فارسی اگر نویسندة خاطرات و زندگینامهها ذوق ادبی داشته باشد، اثر او به صورت یک نوع ادبی مستقل درمیآید که شایستة توجه است، مانند کتاب شرح زندگی من اثر عبداللّه مستوفی. بیشتر خاطرهنگاشتهها به زبانی ساده، روان و تا حدودی خودمانی و نزدیک به زبان محاوره نوشته شدهاند. متأسفانه هیچگونه قانون و معیار و چارچوب معینی برای نگارش خاطرات وجود ندارد و این مسأله کار سنجش و ارزیابی آنها را مشکل کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
350 - عوامل ایجاد ابهام در شعر معاصر فارسی
بهزاد خواجاتابهام در یک شعر موفق، همان قدر نقش مثبت دارد که در یک شعر ناموفق، و ارزیابی این نقش برعهدة نظام فکری و زیباییشناسی هر دورة ادبی است.ابهام یکی از فرایندهای مهم و در عین حال کلیدی شعر معاصر ایران و به بیان بهتر، شعر امروز است. این سخن هرگز بدان معنا نیست که شعر گذشتة ما چکیده کاملابهام در یک شعر موفق، همان قدر نقش مثبت دارد که در یک شعر ناموفق، و ارزیابی این نقش برعهدة نظام فکری و زیباییشناسی هر دورة ادبی است.ابهام یکی از فرایندهای مهم و در عین حال کلیدی شعر معاصر ایران و به بیان بهتر، شعر امروز است. این سخن هرگز بدان معنا نیست که شعر گذشتة ما ابهام نداشته، بلکه مسأله این است که در شعر سنتی فارسی، ابهام بیشتر به سه شکل عمدی، طبیعی و عارضی اتفاق میافتد، اما در شعر امروز، ابهام یک ضرورت برای کشف دنیای جدید و از منظری دیگر، نتیجة همین دنیای پیچیده است، چرا که با فردیشدن جریان و بهطبع تمام عناصر آن، شعر دیگر نمیتواند به وحدتهای از پیش نوشته (وزن، قافیه، صور خیال و مناظر و مرایا و بهویژه مضامین شعر کهن) تن در دهد و در پی نگاهی تازه به هستی است و همین امر شعر را به ابهامی طبیعی و گاه غیرطبیعی سوق میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
351 - جُستاری در رویکرد مولوی به از خودبیگانگیِ انسان، با نگرشی به انسانِ معاصر
مجتبی صداقتی فرد فرهاد ابی زادهدر این مقاله، نگارندگان با رویکردی برای شناخت چالشهایی که در برابر انسان معاصر قرار دارد با بهرهگیری از آراء مولوی در مثنوی معنوی، پدیدة از خودبیگانگی را مورد توجه قرار دادهاند. در ادبیات کهن پارسی، برخی اندیشمندان با بیان نکات ظریف و مهمی دربارة ازخودبیگانگی انسان، چکیده کاملدر این مقاله، نگارندگان با رویکردی برای شناخت چالشهایی که در برابر انسان معاصر قرار دارد با بهرهگیری از آراء مولوی در مثنوی معنوی، پدیدة از خودبیگانگی را مورد توجه قرار دادهاند. در ادبیات کهن پارسی، برخی اندیشمندان با بیان نکات ظریف و مهمی دربارة ازخودبیگانگی انسان، دری دیگر در شناخت اینگونه پدیدارهای گشوده و منظر خاصی را پیش روی انسان نهادهاند که در اطلاقی کلی میتوان آن را نظرگاه عرفانی خواند. در صدر قائلان و حاملان پیام عرفانی در فرهنگ دیرین پارسی، مولوی است که در شش دفتر مثنوی معنوی، بسان معلّمی انسانگرا، هوشمندانه پدیدارهایی را از دل روایات و داستانها استخراج کرده است که تأمل در آنها انسان امروز را نیز به نکات گرانبها و ارزشمند رهنمون میسازد. وی درباره مسخ و از خودبیگانگی بشری در برابر پدیدارهای غفلتساز و فریبای بیرونیِ جهان مادی، معناپردازی و اشارات قابل توجهی کرده است که شرح، تفسیر و تحلیل آن محور محتوای این نوشتار را تشکیل میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
352 - گونهای از نوستالژی عارفانه در مثنوی «مردابها و آبها»
بهجت السادات حجازی اکبر کریمییکی از جریان های شعری پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، مربوط به دوران پایان دفاعمقدس است که با فروکش کردن زبانه های آتش جنگ، شعر حال و هوای خاصی ، متفاوت بافضای شعری دوران نبرد و ستیز با دشمن ، می یابد. تداعی خاطرات گذشته و ذکر ارزش هایرا می آفریند نوستالژی عارفانه فراموش چکیده کاملیکی از جریان های شعری پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، مربوط به دوران پایان دفاعمقدس است که با فروکش کردن زبانه های آتش جنگ، شعر حال و هوای خاصی ، متفاوت بافضای شعری دوران نبرد و ستیز با دشمن ، می یابد. تداعی خاطرات گذشته و ذکر ارزش هایرا می آفریند نوستالژی عارفانه فراموش شده برای روشنگری افکار عموم، شاخه ای جدید ازکه در ادبیات پیشینه ای نداشته است . این رویکرد تازه از نظر تغییر در عناصر برون متنی، درشمار شعر متعهد قرار می گیرد که در آن تجزیه و تحلیل در نشانه های معنایی نسبت به عناصردرون متنی برتری می یابد. حزن و اندوه ناشی از یادآور ی لحظه های شور و رشادت و ازخودگذشتگی های حماسه آفرینان دفاع مقدس، حسرت جاماندن از کاروان شهیدان و دغدغ ةکم رنگ شدن ارزش ها و سودجویی فرصت طلبان بی درد، از مهم ترین نشانه های معنایی است کهدر سروده های این دوره نمود و برجستگی می یابد و در نهایت منجر به ظهور گونه ای خاص ازسرود ة شاعر دلسوخته، فصلی از منظومه مرداب ها و آب ها نوستالژی ادبی می شود. مثنویسیدحسن حسینی از همین گونه شعرهاست . در این جستار برآنیم تا با زدن نقبی به دنیای ذهنشاعر، نقدگونه ای برآن داشته باشیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
353 - تحلیل روایی- عرفانی داستان دلاویزتر از سبز
معصومه حامیدوست دکتر احمد رضیمنتقدان و پژوهشگران ادبی در تحلیل عرفانی آثار ادبی معاصر بیشتر به بررسی اشعار فارسی پرداختهاند؛ در حالی که نثر داستانی بهویژه داستان کوتاه، در دهههای اخیر در بازتاب دادن باورها، رفتارها، و آموزههای عرفانی نقش بسزایی داشته است؛ داستان کوتاه دلاویزتر از سبز نوشته علی چکیده کاملمنتقدان و پژوهشگران ادبی در تحلیل عرفانی آثار ادبی معاصر بیشتر به بررسی اشعار فارسی پرداختهاند؛ در حالی که نثر داستانی بهویژه داستان کوتاه، در دهههای اخیر در بازتاب دادن باورها، رفتارها، و آموزههای عرفانی نقش بسزایی داشته است؛ داستان کوتاه دلاویزتر از سبز نوشته علی مؤذنی ازجمله این داستانها است. هدف ما در این مقاله این است که این داستان را با روش توصیفی تحلیل کنیم و با بررسی آن در سه سطح درونمایه، کاربرد تصاویر ادبی، و نحوة روایت نشان دهیم که چگونه مفاهیم عرفان کلاسیک در آن بازسازی شدهاند. در این داستان، مضامین عرفانی مانند سیروسلوک، معرفت نفس، امتحان الهی، صلح و دوستی، ولایت، وحدت شهود، و جمعیت خاطر با مفاهیم دینی پیوند خوردهاند و مفاهیم و درونمایههای عرفان کلاسیک در فرمی جدید در آن بازتاب یافتهاند؛ همچنین هماهنگی نحوة بهکارگیری تصاویر ادبی و شیوة روایت با درونمایة عرفانی آن سبب انسجام ساختاری داستان شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
354 - تأثیر شاعران سدههای سوم و چهارم هجری بر حافظ
هاشم محمدیحافظ ـ غزلسرای بزرگ تاریخ ـ از شعر پیشینیان بهرة فراوان برده و گاه مضامینی را از آنان اخذ و یا اقتباس نموده است، اما بیشتر مضامین اقتباسشده از دیگران را بهتر از صاحبان اصلی آنها بهتصویر کشیده است. پژوهشگران حافظشناس، پیشینة الفاظ و تعابیر و معانی و مضامین حافظ از دی چکیده کاملحافظ ـ غزلسرای بزرگ تاریخ ـ از شعر پیشینیان بهرة فراوان برده و گاه مضامینی را از آنان اخذ و یا اقتباس نموده است، اما بیشتر مضامین اقتباسشده از دیگران را بهتر از صاحبان اصلی آنها بهتصویر کشیده است. پژوهشگران حافظشناس، پیشینة الفاظ و تعابیر و معانی و مضامین حافظ از دیگران را در ادبیات منظوم و منثور پیش از او، از رودکی گرفته تا عصر خود حافظ و حتی شارحان بعد از وی، مورد تتبع و جستوجو قرار دادهاند، اما از تأثیر شاعران پیش از رودکی و دورههای اول رواج و گسترش زبان و ادبیات فارسی بر حافظ سخنی به میان نیاوردهاند. بهاءالدین خرمشاهی در کتاب ارزشمند حافظنامه، تأثیرپذیری حافظ از بزرگان ادب پارسی از رودکی به بعد تا معاصرین وی، را بررسی کرده و از اینکه شاعر بزرگی چون مولوی چه در مثنوی و چه در غزلهایش تأثیری بر حافظ نداشته است، تعجب میکند و پژوهشگران را به تحقیق در این باره دعوت میکند.در این مقاله تأثیرپذیری حافظ از اشعار شاعران قرن سوم و چهارم هجری، از نظر معانی و مضامین مشابه و نیز ترکیبها و تعابیر همانند و همچنین وزن و قافیه و ردیف و دیگر ظرافتهای شعری، بررسی شده و جلوههای دیگری از هنرمندی این شاعر بزرگ به تصویر کشیده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
355 - نگاهی نو به پدیده ای کهن(تخلص و بهره وری از آن)
احمد محسنیشاعران افزون بر نام و شهرت خویش،نامی شعری برای خود برمی گزینند و شعر خود را با آن نشان دار می کنند.این نام شعری را تخلص می گویند. تخلص،پدیده ای کهن است،ولی تا روزگار ما ماندگار مانده است و هنوز شاعران از آن سود می برند.شایسته است این پدیده آشنا با نگاهی نو بررسی و موضو چکیده کاملشاعران افزون بر نام و شهرت خویش،نامی شعری برای خود برمی گزینند و شعر خود را با آن نشان دار می کنند.این نام شعری را تخلص می گویند. تخلص،پدیده ای کهن است،ولی تا روزگار ما ماندگار مانده است و هنوز شاعران از آن سود می برند.شایسته است این پدیده آشنا با نگاهی نو بررسی و موضوع آن از دیدی روان شناختی و جامعه شناختی کاویده شود. در این مقاله،درباره چگونگی گزینش تخلص،خاستگاه و پیشینه آن،تخلص های دوگانه و چند گانه،بهره هنری از تخلص،پیوند تخلص و قالبهای شعری و تخلص در شعر معاصر بحث شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
356 - تحلیل گفتمان شعر اعتراض در شعر مهدی اخوان ثالث (بر پایه تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه)
لاله عرفانیانمطالعه و تحلیل گفتمان اعتراضی شعر معاصر به ویژه با تکیه بر شعر شاعری چون اخوان ثالث حاکی از وحدت نظام مفهـومی و مضمونی اشعار، تعهد نسبت به مردم، جامعه و کاربرد مشترک شعر در مسیر بر افراشتن ندای مردم است. در شعر اخوان بنمایههای اعتراضی در قالب نوعی نگرش یأسآلود ظا چکیده کاملمطالعه و تحلیل گفتمان اعتراضی شعر معاصر به ویژه با تکیه بر شعر شاعری چون اخوان ثالث حاکی از وحدت نظام مفهـومی و مضمونی اشعار، تعهد نسبت به مردم، جامعه و کاربرد مشترک شعر در مسیر بر افراشتن ندای مردم است. در شعر اخوان بنمایههای اعتراضی در قالب نوعی نگرش یأسآلود ظاهر میشود. اخوان گمان میکرد تنها راه نجات، پناه بردن به یک سلوک آیینی اصیل است. در نتیجه شعر او میثاقی از نداهای خاموش و معترضانه با امر سیاسی در شکل یک رستگاری اجتماعی بود. در تحقیق حاضر تلاش بر این است تا بر اساس روش توصیفی-تحلیلی، به مطالعه گفتمان اعتراض در شعر اخوان ثالث بپردازیم. در واقع مساله اصلی بازشناسی عناصر قوامبخش و حیاتی یک گفتمان غالب و مسلط در جامعه ایرانی بر پایه شناخت و تجزیه و تحلیل نوع و نمودار قدرت رسمی است. گفتمانی که زبان، قدرت و ایدئولوژی تازهای را بر اساس الگوهای اعتراضی شاعرانه طرح میکند. از نظر لاکلائو و موفه همه چیز به ویژه امر سیاسی و اجتماعی در قالب گفتمانها معنا و مفهوم پیدا میکند. با بهرهگیری از نظریه لاکلائو و موفه در تحقیق حاضر این امر اثبات میگردد که که شعر اخوان ثالث با بنمایههای اعتراضی و آزادیخواهانهاش، گفتمان هویتی تازهای را در برابر گفتمان و ایدئولوژی غالب سیاسی دوران پهلوی دوم علم میکند. اخوان ثالث با دال مرکزی ایران، دالهای شناوری چون میهندوستی، دفاع از آزادی و عدالت، اعتراض علیه استبداد و ظلم و نیز احیای مکاتب آیینی و مذهبی تازه، مفصلبندی جدید ایجاد میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
357 - سیمای آیدا در شعر شاملو
محمد علی گذشتی بهروز رومیانیدر هر شعر و متن عاشقانه پارسی، می توان الگوی مشخصی برای معرفی معشوق شاعر ارائه داد. این خصوصیت در انحصار اشعار یک دوره یا یک مکتب فکری – ادبی خاص نیست؛ بلکه ازکهن ترین اشعار پارسی تا نوترین آن ها که با نام شعر معاصر شناخته شده تر است، این ویژگی دیده می شود. در شعر چکیده کاملدر هر شعر و متن عاشقانه پارسی، می توان الگوی مشخصی برای معرفی معشوق شاعر ارائه داد. این خصوصیت در انحصار اشعار یک دوره یا یک مکتب فکری – ادبی خاص نیست؛ بلکه ازکهن ترین اشعار پارسی تا نوترین آن ها که با نام شعر معاصر شناخته شده تر است، این ویژگی دیده می شود. در شعر احمد شاملو، "آیدا"؛ قدرتمندترین و اصلی ترین مصداق معشوق را به خود اختصاص داده است. آیدا که همسر شاملو است ، برخلاف معشوق های شعر تغزلی پارسی که عمدتاً به خاطر برتری خصوصیات جسمانی در شعر مطرح شده اند؛ معمولاً به خاطر خصوصیات برجسته¬ی اخلاقی ؛ به ویژه تعالی روح در شعر شاملو به عنوان معشوق ذکر گردیده است. گویی شاملو، مرادش از آیدا ، هر مخاطب آگاه و فرهیخته ای است که ذات شعر را می شناسد و برای شعر و شعور ارزش قائل است و همچنین هر انسان متعهدی است که در راه آزادی اندیشه مبارزه می کند. از همین رو است که آیدا، همچنان که معشوق شعر عاشقانه ی شاملو است، با اشعار اجتماعی او نیز در ارتباط است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
358 - بررسی توصیفی- تحلیلی التزام سیاسی در شعر عزالدین مهیوبی
حمزه احمد عثمان مسعود باوان پوری نرگس لرستانی حدیثه متولیمسأله فلسطین، مسأله ای جهانی است که در شعر معاصر نمود و جلوه ی ویژه ای یافته است و انسانهای دردمندِ از درد تلخ استعمار و اشغالگری در گوشه و کنار جهان، توجه خاصی به آن داشته اند. آزادیخواهان از کشورهای مختلف و با زبان های مختلف از ستم و آزارهای غاصبان سرزمین زیتون سخن گف چکیده کاملمسأله فلسطین، مسأله ای جهانی است که در شعر معاصر نمود و جلوه ی ویژه ای یافته است و انسانهای دردمندِ از درد تلخ استعمار و اشغالگری در گوشه و کنار جهان، توجه خاصی به آن داشته اند. آزادیخواهان از کشورهای مختلف و با زبان های مختلف از ستم و آزارهای غاصبان سرزمین زیتون سخن گفته و بدان اعتراض نموده اند. شاعران الجزایری، که خود طعم تلخ استعمار را چشیده اند، در دواوین شعری خویش توجه خاصی به فلسطین داشته اند. عزالدین مهیوبی یکی از این شاعران است که با مطالعه ی اشعارش می توان جنبه های مختلفی از مسأله فلسطین را مشاهده کرد. شاعر به شهادت مظلومانه کودکان فلسطینی با دیدی انتقادی نگریسته است. وی قدس را سرزمین خویش دانسته و کوکانِ شهیدِ فلاخن را همیشه زنده پنداشته است. مقاله حاضر برآنست با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از دیوان" قرابین للمیلاد الفجر" به تبیین و بررسی و تحلیل اشعار این شاعر الجزایری درباره فلسطین پرداخته و التزام وی به شعر را تبیین کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
359 - تحلیل گفتمان شعر ’پنجره‘ از فروغ فرخزاد از منظر زبانشناسی سیستمی ـ نقشگرا
شروین خمسهتحلیل گفتمان از مطالعات بین رشته ای محسوب می شود که به تجزیه و تحلیل کلام با توجه به بافت اجتماعی آن می پردازد. در این مقاله با رویکرد تحلیلی – توصیفی شعر ’پنجره‘ اثر فروغ فرّخزاد در این شیوه و براساس نظریه زبانشناسی سیستمی- نقش گرای مایکل هالیدی بررسی چکیده کاملتحلیل گفتمان از مطالعات بین رشته ای محسوب می شود که به تجزیه و تحلیل کلام با توجه به بافت اجتماعی آن می پردازد. در این مقاله با رویکرد تحلیلی – توصیفی شعر ’پنجره‘ اثر فروغ فرّخزاد در این شیوه و براساس نظریه زبانشناسی سیستمی- نقش گرای مایکل هالیدی بررسی شده است تا لایه های زیرین و مخفی تر آن نمود یابد. برای دستیابی به این هدف پس از توضیح مفاهیم نظری زبانشناسی نقشگرا اعم از فراکارکردهای اندیشگانی، بینافردی و متنی ابتدا شعر به ۴ بخش تقسیم شد. سپس هر بخش از شعر با رسم جداول و بررسی میزان بسامد واژگان، مورد تحلیل دقیق قرار گرفت و در نهایت کل شعر به صورت متنی منسجم تفسیر شد. یافته های پژوهش نشانگر آن است که شعر با نگاهی عینی و واقع گرایانه سروده شده و از تحرک و پویایی برخوردار است. همچنین با تمرکز بیشتر بر دو مشارک (من و تو) شعر اندکی فضای دوقطبی به خود گرفته است. کاربرد بالای وجه اخباری نشانگر قطعیت و اطمینان شاعر به سخنش و کاربرد بالای زمان حال در جهت تأثیر بیشتر بر مخاطب و همراهی و پذیرش او بوده است. شعر در تقابل با گفتمان مطرح آن دوره یعنی توجه صرف به پیشرفت تکنولوژی و پشت نمودن به معنویت سروده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
360 - انواع نمادها در شعر معاصر عربی
باقر قربانی زریننماد یا سمبل از دیرباز در ادبیات عربی مطرح بوده است حتی برخی از سروده های امریء القیس و زُهیر نمادین محسوب می شوند، ولی نمادگرایی به عنوان یک مکتب در ادبیات معاصر عربی و پس از پیدایش مکتب سمبولیسم در فرانسه هویدا شد. شاعران و نویسندگان بسیاری از این مکتب استقبال کردند و چکیده کاملنماد یا سمبل از دیرباز در ادبیات عربی مطرح بوده است حتی برخی از سروده های امریء القیس و زُهیر نمادین محسوب می شوند، ولی نمادگرایی به عنوان یک مکتب در ادبیات معاصر عربی و پس از پیدایش مکتب سمبولیسم در فرانسه هویدا شد. شاعران و نویسندگان بسیاری از این مکتب استقبال کردند و نوشته ها و سروده هایشان را از نمادهای مختلف آکندند. موارد گوناگون این نمادگرایی در آثار نویسندگان و شاعران تا حدی است که می توان مجلداتی چند را بدان اختصاص داد. بدین جهت در این نوشتار فقط انواع نمادها در شعر معاصر عربی بررسی و نمونه های بارز نمادگرایی در سروده های شاعران معاصر عربی تحلیل شده است. تحلیل نمادها در بیان مفاهیم و مضامین اشعار و وا کاوی معانی آن سروده ها تاثیری اساسی دارد تا بدانجا که اگر نماد در یک سروده به درستی شناخته و تحلیل نشود مفهوم کلی و مضمون آن سروده نامفهوم خواهد بود. برای تبیین انواع نمادها به شاعران یک کشور بسنده نشده است و با تقسیم بندی نمادها که برای نخستین بار بدین شکل در یک جا انجام می پذیرد سعی بر آن بوده که تصویری کلّی از نمادگرایی در شعر معاصر عربی ترسیم شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
361 - مقایسه عوامل مشترک نوزایی شعر معاصر عربی و فارسی و رویکردهای ادبی – اجتماعی آن
زهرا خسرویدر این مقاله به بررسی دو جریان شعر معاصر عربی و فارسی پرداخته شده و در آن دو هدف مورد تحقیق بوده است. الف- بررسی برخی از عوامل مشترک نوزایی ادبی ب- بررسی رویکردهای مشترک ادبی – اجتماعی شعر معاصر عربی و فارسی. در این مقاله تلاش شده است تا مهم¬ترین و تأثیرگذارتر چکیده کاملدر این مقاله به بررسی دو جریان شعر معاصر عربی و فارسی پرداخته شده و در آن دو هدف مورد تحقیق بوده است. الف- بررسی برخی از عوامل مشترک نوزایی ادبی ب- بررسی رویکردهای مشترک ادبی – اجتماعی شعر معاصر عربی و فارسی. در این مقاله تلاش شده است تا مهم¬ترین و تأثیرگذارترین عوامل نوزائی ادبی ورویکردها ی مشترک شعر معاصر عربی و فارسی مورد تحقیق و پژوهش قرار گیرد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
362 - نمادپردازی در شعر شفیعی کدکنی
حجت الله بهمنی مطلقنماد در اصطلاح ادبی یک پدیدهی زبانی است که بر معنایی مشخّص دلالت نمیکند بلکه زمینهی خلق مفهومی را در ذهن خواننده ایجاد می‎کند. نمادپردازی هر چند در ادبیات کلاسیک فارسی بویژه ادب عرفانی رایج بوده است امّا شاعران نوپرداز معاصر توجّه بیشتر و جدّیتری به آن داشتهاند چکیده کاملنماد در اصطلاح ادبی یک پدیدهی زبانی است که بر معنایی مشخّص دلالت نمیکند بلکه زمینهی خلق مفهومی را در ذهن خواننده ایجاد می‎کند. نمادپردازی هر چند در ادبیات کلاسیک فارسی بویژه ادب عرفانی رایج بوده است امّا شاعران نوپرداز معاصر توجّه بیشتر و جدّیتری به آن داشتهاند بهگونهای که جریان سمبولیسم غنیترین شاخهی شعر معاصر شناخته میشود. علّت این امر یکی اوضاع سیاسی اجتماعی جامعه است و دیگر خاصیت چند معنایی و تاویلپذیری نماد است که خواننده را در کشف معنی سهیم میکند و به این شکل بر ارزش هنری اثر و التذاذ از آن میافزاید. شفیعیکدکنی از جمله شاعران معاصر است که با رویکرد اجتماعی و انسانی، نمادهای فراوانی را در شعرهایش به کار بردهاست. در این مقاله برای تبیین جایگاه نماد در شعر شفیعیکدکنی و شیوهی نمادپردازی وی، پس از مطالعهی شعرها و شناسایی و استخراج نمادها، آنها را در سه دسته‎ی نمادهای خُرد، کلان و اندامیک طبقهبندی و تحلیل کردهایم. نتیجهی این بررسی و تحلیل نشان میدهد که شفیعیکدکنی معمولاً نمادها را از طبیعت یا اسطورهها میگیرد و برای مفاهیم و اندیشههای اجتماعی و انسانی و گاه فلسفی به کار میبرد و علاوه بر استفاده از نمادهای مرسوم در سنّت ادبی، نمادهایی را خودش ابداع میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
363 - معاصرسازی اسطورۀ آرش، مبتنی بر فیزیک مدرن
فردوس حاجیانبا توجه به معاصرسازی (contemporization) اسطوره و تاکید پساساختارگرایان (post structuralists) و هرمنوتیک¬های نو که تاکید را بر رمزگشایی (decode) و تاویل و تفسیر مخاطب از پیام گذاشته¬اند، در این پژوهش، نگاهی جدید و مدرن به یک اسطورۀ کهن انداخته می¬شود و ارتباط چکیده کاملبا توجه به معاصرسازی (contemporization) اسطوره و تاکید پساساختارگرایان (post structuralists) و هرمنوتیک¬های نو که تاکید را بر رمزگشایی (decode) و تاویل و تفسیر مخاطب از پیام گذاشته¬اند، در این پژوهش، نگاهی جدید و مدرن به یک اسطورۀ کهن انداخته می¬شود و ارتباط این اسطوره با قوانین فیزیک مدرن، از جمله قوانین نیوتن، مورد سنجش قرار می گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
364 - بررسی برخی داستانهای کوتاه گلشیری با توجه به جریانهای فکری معاصر
احمد خیالی خطیبی زهره یوسفیاز همان آغاز نگارش و ظهور تفکر و اندیشه، این دو در هم تاثیر و تاثر داشتند که با توجه به زمانها و مکانها، متفاوت و مختلف بوده و هست. این امر در ایران نیز کم و بیش جاری و ساری است و شاید بتوان گفت در صد و اندی سال اخیر بیشتر مشهود گردیده و اخیراً تحت عنوان جریانهای فکری ج چکیده کاملاز همان آغاز نگارش و ظهور تفکر و اندیشه، این دو در هم تاثیر و تاثر داشتند که با توجه به زمانها و مکانها، متفاوت و مختلف بوده و هست. این امر در ایران نیز کم و بیش جاری و ساری است و شاید بتوان گفت در صد و اندی سال اخیر بیشتر مشهود گردیده و اخیراً تحت عنوان جریانهای فکری جاافتاده است. بی شک در این میان، نثر جایگاه خاص خود را دارد که نویسندگان ایرانی با بهره گیری از اندیشه های خود و همچنین دیگر نویسندگان داخل و خارج جریانهای مختلف فکری، که از هر نظر متنوع و گوناگون می باشد، زمینه ی بروز افکار خود را پایه ریزی نموده و رشد و نمو داده اند و اندیشه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و غیره را در همان قالب فکری و به سبک داستان تعقیب نموده اند، در میان این نویسندگان مورد نظر هوشنگ گلشیری جایگاه ویژه خود را دارد که در نظر گرفتن جوانب فرهنگی، اعتقادی، سیاسی، اجتماعی موثر و متاثر او با اشاره ی کوتاهی به موقعیت های اجتماعی و سیاسی و فکری دوران قبل از او و زمان او به بررسی و تجزیه و تحلیل محتوای داستانهای او با توجه به رویکردهای فکری معاصر خواهیم پرداخت ، و مشخص خواهد شد او نیز به شدت تحت تاثیر آن جریانها بوده و همچنین او خواهد تاثیر گذار بوده است . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
365 - نقد ترجمه اسماء خداوند
فرزانه تاج آبادیفرآیند انتقال پیام از زبان مبدأ به زبان مقصد همواره امری دشوار بوده که میزان این دشواری در برگردان متون مقدسی از جمله قرآن دو چندان می شود. با لحاظ کردن ماهیت امر ترجمه، از هیچ مترجم قرآنی نمی توان انتظار داشت که بازآفرینی دقیقی از معنا و پیام اصلی قرآن به زبان های دیگر چکیده کاملفرآیند انتقال پیام از زبان مبدأ به زبان مقصد همواره امری دشوار بوده که میزان این دشواری در برگردان متون مقدسی از جمله قرآن دو چندان می شود. با لحاظ کردن ماهیت امر ترجمه، از هیچ مترجم قرآنی نمی توان انتظار داشت که بازآفرینی دقیقی از معنا و پیام اصلی قرآن به زبان های دیگر ارائه کند و درست به همین دلیل از متخصصین حوزه های مختلف به ویژه ترجمه پژوهان و زبان شناسان انتظار می رود که این ایرادها و لغزش ها را شناسایی، بررسی و واکاوی کرده و راه های برون رفت از این اشتباهات را ارائه دهند. یکی از ایراداتی که در ترجمه های فارسی معاصر قرآن به چشم می خورد، انتخاب برابرنهادهای اسماء و صفات الهی است که به کرات در متن قرآن به کار رفته اند. هدف پژوهش حاضر نیز شناسایی این لغزشگاه ها است. به منظور انجام تحقیق حاضر، 10 مورد از ترجمه های معاصر قرآن کریم به صورت غیرگزینشی از نرم افزار نور انتخاب گردید و ترجمه 15 مورد از اسماء و صفات الهی در آنها از منظر زبان شناختی مورد بررسی قرار گرفت. شایان ذکر است به منظور افزایش میزان اعتبار نتایج، صفاتی برای این تحقیق برگزیده شد که از بسامد تکرار بالایی برخوردار باشند. نتایج این جستار نشان می دهد که بارزترین خطاهای صورت گرفته در ترجمه اسماء و صفات الهی به زبان فارسی عبارت اند از: عدم رعایت یکسانی و پیوستگی در ترجمه اسماء، عدم رعایت همگونی در ترجمه اسماء به کار رفته در آیاتی با ساختارهای نحوی و موضوعی مشابه، استفاده از معادل های دشوار و نامأنوس، نادیده انگاشتن بار عاطفی آیه در انتخاب معادل واژه، حذف و ترجمه نکردن واژه، عدم توجه به صورت های صرفی (ساختار واژگانی) و نحوی واژه در زبان عربی و نظایر آن. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
366 - واقع گرایی در شعر نو
احمد خیالی خطیبی تینا نیکنامیکی از مباحث ادبی،بویژه در ضمن مطالب نقد ادبی،مسئله مکتب های مختلف ادبی با گرایش های فکری گوناگون است.این موضوع در شکل و شیوه ی جدید طبعا نتیجه ی افکار و اندیشه های نو می باشد.از جمله ی مکاتب مذکورواقع گرایییا همان رئالیسم است که بی شک ساختار فعلی آن از مغرب زمین به جاه چکیده کاملیکی از مباحث ادبی،بویژه در ضمن مطالب نقد ادبی،مسئله مکتب های مختلف ادبی با گرایش های فکری گوناگون است.این موضوع در شکل و شیوه ی جدید طبعا نتیجه ی افکار و اندیشه های نو می باشد.از جمله ی مکاتب مذکورواقع گرایییا همان رئالیسم است که بی شک ساختار فعلی آن از مغرب زمین به جاهای دگیر انتقال یافته و در مراکز علمی و آموزشی در رشته های گوناگون از جمله ادبیات،تدریس و درباره ی مسائل و مبانی آن بحث و گفتگو می شود و شاید بتوان رگه های آن را در آثار قرون گذشته و اقوام دیگر هم یافت.شیوه و اندیشه های این مکتب در دو قالب منثور و منظوم قابل بررسی است.در ایران در دهه های اخیر پژوهش هایی درباره ی شعر کلاسیک و دوره های گوناگون شعر فارسی و همچنین شعر نو انجام پذیرفته است که از آن جمله پژوهش هایی درباره ی شعر نو بر پایه ی دیدگاه های نو مانند مکتب رئالیسم یا واقع گرایی می باشد. با توجه به اینکه عمده ویژگی واقع گرایی،توصیف انسان به صورت موجود اجتماعی است و به عبارت دیگر جستجوی ریشه ی رفتار آدمی در شرایط اجتماعی می باشد، بنابراین صفات نیک و بد را ذاتی انسان نمی پندارند و بلکه آنها را محصول جامعه می شمارد.بر اساس مقاله ی حاضر به بررسی واقع گرایی در شعر معاصر بویژه شعر چهار شاعر(اخوان،شاملو،کسرایی،مصدق)و ذکر نمونه ایی از آنان با تجزیه و تحلیل مبانی واقع گرایی و برخی علل و نتایج آن،می پردازد.با توجه به مضمون و محتوای شعر این شاعران اینگونه می توان دریافت که تا حدودی به مانیفیست واقع گرایی پایبند بودند و ضمن جستجوی ریشه ی رفتار مردم جامعه در شرایط اجتماعی،وضعیت نامطلوب اجتماعرا نتیجه ی دیدگاه و رفتار و کردار ناپسند چرخانندگان آن می دانستند و می دانند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
367 - بررسی دغدغه ها و مشکلات زنان در آثار « چراغ ها را من خاموش می کنم» و « عادت می کنیم» زویا پیرزاد
زهرا عظیمی جمال الدین مرتضویفعالیت زنان کشورمان در عرصه داستان نویسی حرکتی نوپاست. زنان بخوبی توانسته اند دغدغه های اجتماعی، فرهنگی، عاطفی و سیاسی خود را در آثارشان (رمان ها و داستان ها) به نمایش بگذارند. هدف پژوهش حاضر بررسی دغدغه ها و مشکلات زنان از جمله مردسالاری، تنهایی، محصورماندن درخانه، سکو چکیده کاملفعالیت زنان کشورمان در عرصه داستان نویسی حرکتی نوپاست. زنان بخوبی توانسته اند دغدغه های اجتماعی، فرهنگی، عاطفی و سیاسی خود را در آثارشان (رمان ها و داستان ها) به نمایش بگذارند. هدف پژوهش حاضر بررسی دغدغه ها و مشکلات زنان از جمله مردسالاری، تنهایی، محصورماندن درخانه، سکوت و سازش، دچار روزمرگی شدن، هویت یابی، محدودیت های ازدواج و علل ایجاد این مسائل در زندگی آن ها در دو رمان چراغ ها را من خاموش می کنم و عادت می-کنیم زویا پیرزاد است و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. این پژوهش به این موضوع منتهی شد که زنان آثار پیرزاد در زندگی فردی و اجتماعی خود با مسائل و مشکلات فراوانی مواجه می شوند، برخی حالت منفعلانه در پیش گرفته و با صبر و شکیبایی در برابر مشکلات سرخم می کنند مانند زنانی که در رمانعادت می کنیم آرزو با آن ها آشنا می شود و برخی با اراده و پشتکاری قابل ستایش درصدد رفع و حل این مسائل از زندگی فردی و اجتماعی خود هستند مانند شخصیت آرزو در عادت می کنیم و خانم نوراللهی در چراغ ها را من خاموش می کنم. نتیجه اصلی پژوهش حاضر این است که مسائل فرهنگی اجتماعی و نوع نگرش جامعه سنتی و مردسالار نسبت به زنان، علت عمده بروز مشکلات در زندگی زنان داستان های پیرزاد است. این زنان اغلب موجوداتی ضعیف و وابسته به مردان هستند و گویی باور کرده اند که فقط برای انجام امور درون خانه ساخته شده اند. بطور کلی تنها عکس العمل زنان این داستان ها (به-جز موارد معدودی) در برابر معضلات و موانع زندگی اشان، خاموشی و سکوت است. پژوهش حاضر به این سوال پاسخ می دهد که زویا پیرزاد چگونه توانسته است در این دو اثر، مسائل و مشکلات مربوط به زنان را به نمایش بگذارد و در این مسیر تا چه حد موفق بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
368 - قلمرو مسائل فلسفه اولی و چالشهای آن
موسی ملایری سعیده سعیدیدانش علمشناسی یا فلسفه علم فیلسوفان مسلمان، مشتمل بر قواعدی پیشینی و لازم الاجراست که علوم حقیقیـبرهانی، باید ساختار منطقی خود را از آنها اخذ کنند. بر اساس این قواعد، هر علمی باید موضوعی داشته باشد، در تبیینها از اصول و قواعد برهان تبعیت کند، قلمرو خویش را فقط در مرزه چکیده کاملدانش علمشناسی یا فلسفه علم فیلسوفان مسلمان، مشتمل بر قواعدی پیشینی و لازم الاجراست که علوم حقیقیـبرهانی، باید ساختار منطقی خود را از آنها اخذ کنند. بر اساس این قواعد، هر علمی باید موضوعی داشته باشد، در تبیینها از اصول و قواعد برهان تبعیت کند، قلمرو خویش را فقط در مرزهای تعیینشده گسترش دهد و پژوهشهایش فقط به عوارض ذاتیه موضوع معطوف باشد. در فلسفه اولی نکته اخیر مراعات نشده و فیلسوفان بهکرات از آن تخطی کردهاند. موضوع فلسفه اولی موجود بما هو موجود است و همه محمولهای مسائل آن باید از عوارض ذاتیهآن موضوع باشند، حال آنکه بسیاری از محمولهای فلسفی چنین نیستند. بسیاری از فیلسوفان این خلط روششناختی بسیار مهم را مسکوت گذاشتهاند اما برخی دیگر با اقرار و اذعان به آن، راهحلهایی عرضه کردهاند. مهمترین راه حلها دو چیز است: یکی آنکه فلسفه موضوع واحدی ندارد. دیگر آنکه قواعد علمشناختی مذکور، قواعدی استحسانی و ذوقی بوده و متابعت از آنها ضرورت ندارد. در این مقاله، راهحل اول که سابقهای کهن دارد، با اصلاحی اندک، بهعنوان راهحلی روزآمد پذیرفته میشود.بر اساس این راهحل، میتوان شاخههای مختلف فلسفه را که هر یک موضوع و مسائل مستقل دارند، به اعتبار وحدت روش و بنیادین بودن مسائل، ذیل عنوان عام فلسفه قرار دارد؛ به همان قیاس که علومی را ذیل عنوان علوم تجربی قرار میدهیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
369 - بررسی تطبیقی مفاهیم تعلیمی انقلاب در اشعار چهار شاعر معاصر انقلاب اسلامی
فرهاد آخوندی غلامعلی زارعشعر انقلاب و مضامین آن، از مهمترین و تأثیرگذارترین آثار ادبیات فارسی ایران معاصر به ویژه در دوران دفاع مقدس به شمار میرود. این ادبیات عمدتاً با درونمایههای مقاومت، دفاع از آرمانهای انقلاب، حس عمیق وطنپرستی، مبارزهخواهی و شهادتطلبی، مخاطبین بسیاری را به خود جلب نمو چکیده کاملشعر انقلاب و مضامین آن، از مهمترین و تأثیرگذارترین آثار ادبیات فارسی ایران معاصر به ویژه در دوران دفاع مقدس به شمار میرود. این ادبیات عمدتاً با درونمایههای مقاومت، دفاع از آرمانهای انقلاب، حس عمیق وطنپرستی، مبارزهخواهی و شهادتطلبی، مخاطبین بسیاری را به خود جلب نمود. نکتة حائز اهمیت آنکه انگیزههای انقلابی درآثار نظم و نثر فارسی مرتبط با جریانات داخلی و درون کشوری نگاشته میشود و ضمن مخاطب قرار دادن دیگر کشورها و جوامع- خصوصاً کشورهایی که به لحاظ تاریخی، فرهنگی و مذهبی قرابت زیادی با ایران دارند، آنان را دعوت به جوشش و خروش میگردند. بر این اساس، مقالة حاضر کوشش نمود تا ضمن بررسی ریشههای شعر انقلاب و مقاومت، به بررسی، تحلیل و طبقهبندی انگیزههای انقلابی موجود در اشعار چهار شاعر انقلاب (سید علی موسوی گرمارودی، طاهره صفّارزاده، قیصر امینپور و حمید سبزواری) بپردازد. فرضیة مقاله تأکیدی است بر این موضوع که انگیزههای تعلیمی با سه زیرمجموعة تعالیم اعتقادی، تعالیم اخلاقی و تعالیم سیاسی مهمترین دلایل سرایش اشعار پساانقلابی در شعر این چهار شاعر بوده است. روش مقالة حاضر تطبیقی است. یافتههای تحقیق نیز نشان دادگرمارودی بیشتر نمایندة تعالیم اعتقادی، صفارزاده نمایندة تعالیم اخلاقی و امینپور و سبزواری بیشتر نمایندگان تعالیم سیاسی هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
370 - بررسی جامعهشناختی جایگاه زنان در شعر معاصر فارسی
رحمت الله دادور مریم حبیبی فتح آبادیاین نوشتار با هدف شناخت جامعهشناختی جایگاه زنان در شعر معاصر فارسی به بررسی آثار هفت تن از شاعران کشور (نیمایوشیج، پروین اعتصامی، مهدی اخوانثالث، فروغ فرخزاد، احمد شاملو، محمدحسین شهریار، سیمین بهبهانی) میپردازد و از روش تحلیل محتوا و 5 مقولهی زن و هویت انسانی، زن و چکیده کاملاین نوشتار با هدف شناخت جامعهشناختی جایگاه زنان در شعر معاصر فارسی به بررسی آثار هفت تن از شاعران کشور (نیمایوشیج، پروین اعتصامی، مهدی اخوانثالث، فروغ فرخزاد، احمد شاملو، محمدحسین شهریار، سیمین بهبهانی) میپردازد و از روش تحلیل محتوا و 5 مقولهی زن و هویت انسانی، زن و خانواده، زن و خشونت، زن، عشق و وفاداری، زن و هوی و هوس بهره گرفته است. واحد تحلیل در این تحقیق که بر اساس نظریه لینستون سامانیافته است، مصرع میباشد. در تحلیل یافتهها از روشهای آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و هم از آماره غیرپارامتریک میانه استفاده شده است. میتوان مهمترین دستاورد آن را در درجه اول اهمیت قرار داشتن هویت انسانی زن از دید شاعران معاصر دانست. البته آزمون میانه مشخص میسازد که با 95% اطمینان جایگاه زنان در شعر زنان شاعر، نسبت به شعر مردان شاعر والاتر و برتر است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
371 - بررسی وجوه مشترک سبک شناسی در تألیفات معماری معاصر ایران
مهرداد متین علیرضا جزء پیریبیان موضوع: پژوهش، بررسی شیوه های سبک شناسی و استخراج شاخصه های مشترک در تالیفات معماری معاصر ایران است.سبک شناسی یکی از شیوه های ساده سازی و دسته بندی آثار است. با هدف استخراج چنین اشتراکاتی، سوال درصورت احرازوجوه مشترک میان شیوه های سبک شناسی در تالیفات معماری معاصر، چکیده کاملبیان موضوع: پژوهش، بررسی شیوه های سبک شناسی و استخراج شاخصه های مشترک در تالیفات معماری معاصر ایران است.سبک شناسی یکی از شیوه های ساده سازی و دسته بندی آثار است. با هدف استخراج چنین اشتراکاتی، سوال درصورت احرازوجوه مشترک میان شیوه های سبک شناسی در تالیفات معماری معاصر، تعداد و ترکیبشان چگونه است؟ و فرضیه اجتنابناپذیر بودن وجود شیوه هائی مشترک و قابل دسته بندی بودن آن در سبک شناسی معماری معاصر، از ارکان پژوهش هستند.هدف: استخراج و دستیابی به ساختاری منسجم برای سبک شناسی معماری معاصر ایران بر اساس الگوهای بکارگرفته شده درمتون تالیفی این حوزه و ارایۀ الگوی جامع نظری برای دسته بندی آثار شاخص معماری معاصر ایران.روش: پژوهش پس از مطالعۀ کتابخانه ای و دسته بندی آثار 18 گانۀ تالیفی معاصر و پس از بررسی اشتراکات و تمایزات شیوه هایسبک شناسی، عوامل اصلی را شناسائی میکند. پژوهش کیفی است با راهبرد تفسیری، که با روش تاریخی و بکارگیری شیوۀاستدالل استقرائی- قیاسی پس زمینۀ اشتراکات سبک شناسی در تالیفات معماری معاصر ایران را تبیین میکند.نتیجه: با تلخیص مستندات و با بهره گیری از نقاط مشترک سبک شناسانه، دسته بندی هشت گانه ای برای شیوه های سبکشناسی متون معماری معاصر تبیین می شود که در قیاس با سبک شناسی های مشابه از پیچیدگی بسیاری برخوردار است. در اینمیان می توان به سادگی سبک شناسی دوالند ویلبر و محمدکریم پیرنیا اشاره کرد. در مقایسه با سبک شناسی تاریخی، سبکشناسی روائی که براساس رخدادهای غیرمعماری و ناخواسته بیان شده است بسیار پیچیده و مبهم است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
372 - برجسته سازی با صور خیال و صنایع ادبی در شعر بیژن نجدی
ام البنین نیکخواه نوری حمید صمصامچکیده بیژن نجدی از شاعران متعهّد شعر معاصر، که آثار او در زمینۀ ساختار، پیچیدگی خاصّی دارد. تکنیکهای او شیوۀ جریان سیال ذهن و تغییر زاویه دید از جمله عناصر هستند که همواره بازتاب مؤثّر و پررنگی در آثار او داشته است. در اشعار بیژن نجدی شاهد به کارگیری بسیاری از برجسته چکیده کاملچکیده بیژن نجدی از شاعران متعهّد شعر معاصر، که آثار او در زمینۀ ساختار، پیچیدگی خاصّی دارد. تکنیکهای او شیوۀ جریان سیال ذهن و تغییر زاویه دید از جمله عناصر هستند که همواره بازتاب مؤثّر و پررنگی در آثار او داشته است. در اشعار بیژن نجدی شاهد به کارگیری بسیاری از برجسته سازیهای زبانی و معنایی از قبیل تکرار (کلمه یا جمله)، تشخیص،کنایه، استعاره، تشبیه و حسّآمیزی هستیم که تأثیر بسیاری در محتوا و سبک اشعار او داشته و تشبیهات به کار رفته بیشتر نقش عامیانه و قابل فهم دارد. بیژن نجدی به عنوان یکی از نویسندگان و شاعران معاصر ایران از باورهای عامیانه و آداب و رسوم سنّتی مردم زادگاه خود به اشعارش رنگ و لعابی فولکلوریک و سنتی بخشیده است. دراین مقاله تلاش میشود تا به شیوههای توصیفی– تحلیلی و از طریق مطالعه موضوع و آثار مرتبط در حوزة نظری با استفاده از ابزار کتابخانهای و منابع تحقیق کیفیّت برجسته سازی را در اشعار بیژن نجدی مورد بررسی قرار گیرد تا خواننده با رمز و رازهای خاصّ او بیشتر آشنا شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
373 - بررسی تطبیقی مضمون آفرینی سیمای محمّد(ص) در اشعار «عایشه باعونیّه» و شعرای برجستة ادبیات معاصر ایران
منوچهر نصیرپورشخصیّت حضرت محمّد(ص) همواره از کانونهای مضمون آفرین شاعران در ادب عربی و فارسی بوده است. شعر مدح نبوی به عنوان قسم اعظم شعر دینی، شخصیّت محمّد(ص) را از صفات خَلقی و خُلقی به تصویر می کشد. هدف این شعر، گسترش فضیلت در جامعه، دمیدن روحیة اجتماعی در امت اسلامی و سوق داد چکیده کاملشخصیّت حضرت محمّد(ص) همواره از کانونهای مضمون آفرین شاعران در ادب عربی و فارسی بوده است. شعر مدح نبوی به عنوان قسم اعظم شعر دینی، شخصیّت محمّد(ص) را از صفات خَلقی و خُلقی به تصویر می کشد. هدف این شعر، گسترش فضیلت در جامعه، دمیدن روحیة اجتماعی در امت اسلامی و سوق دادن آن به سوی یک امّت واحد و مدینة فاضله است. این شعر با آغاز رسالت محمّد(ص) ظهورکرد و به دست شعرای متعدّدی در طول دوره های شعر عربی و بعد در شعر فارسی تکامل یافت. عایشه باعونیّه شاعر برجسته و توانای عصر مملوکی و تنها زن تاریخ تمدّن اسلامی، از زمرة این شعراست. او با عشق صادقانه و سرشار به حقیقت محمّدی(ص) اوصاف حضرت را در شعر خویش بازتاب می دهد؛ مانند: معراج، جایگاه رفیع ایشان در مقایسه با سایر پیامبران و ... . شاعران دورة معاصر ایران نیز در اشعار خود از ابعاد مختلف سیمای پیامبر(ص) چون: اخلاق و خاتمیت و ... . تصاویری زیبا پدید آورده اند. این جستار به صورت تطبیقی مضامین مدح نبوی و بازتاب سیمای محمّد(ص) را در اشعار باعونیه و شاعران معاصر ایرانی، بررسی می کند. تبیین حقیقت محمّدی(ص) هدف اصلی اشعار باعونیه است و انطباق الگوهای دینی با مسایل اجتماعی و احیای ارزشهای اسلامی و ارائة الگوهایی کارآمـد بـرای نسـل امـروزی از اهمّ اهداف شاعران معاصر ایرانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
374 - بررسی و تحلیل هویّت اجتماعی انسان با تکیه بر اشعار قیصر امینپور و طاهره صفّارزاده
سمیرا دولتخواه محمّدرضا شادمنامن خدابخش اسداللهی ثوراله نوروزی داودخانیهویّت اجتماعی در مفهوم جامعه شناختی همواره از پدیده های مورد توجّه متفکّرین و دانشمندان بوده اسـت و تأثیر انسان ها و محیط اجتماعی فرآیند تعیین الگوی ارزش ها، نمادها، اسطوره ها و سنّت ها در جهت همبستگی و همدلی مردم برای بقای جامعه را تعریف کرده است. آنچه سبب می شو چکیده کاملهویّت اجتماعی در مفهوم جامعه شناختی همواره از پدیده های مورد توجّه متفکّرین و دانشمندان بوده اسـت و تأثیر انسان ها و محیط اجتماعی فرآیند تعیین الگوی ارزش ها، نمادها، اسطوره ها و سنّت ها در جهت همبستگی و همدلی مردم برای بقای جامعه را تعریف کرده است. آنچه سبب می شود تا هویّت اجتماعی انسانی به خودآگاهی برسد؛ در واقع پی بردن به رفتارهای منسجمی است که فاصلۀ بین درون و برون انسان را در نقطۀ تسلیم و کمال مطلق اجتماعی قرار می دهد. بررسی و تحلیل این موضوع در اشعار قیصر امین پور و طاهره صفّارزاده هدف اصلی این مقاله است و نتایج حاصله نشانگر آن است که اشعار دو شاعر یاد شده را باید در معنای مجموعه ای از خصوصیّات و مشخّصات اجتماعی، فرهنگی، روانی، زیستی و تاریخیِ همسانی تصور کرد که بر همانندی و یگانگی دلالت دارند و ارزش های اخلاقی و اجتماعی در عناصر وطن پرستی، ایستادگی در مقابل ظلم، دفاع از عدالت، صلح و مهربانی، دوستی، زندگی، آزادی و ... نمود پیدا کرده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
375 - سیر تحوّل حماسه در شعر معاصر فارسی (از نیما تا روزگار ما)
آزاده حسین زاده علی سرور یعقوبی محمدرضا قاریچکیده حماسه از انواع مهمّ ادبی و تأثیرگذار در ادبیّات ملّتهاست که منحصر به دورۀ کهن نیست بلکه در اشعار شاعران دورۀ معاصر نیز دیده می‎شود. این نوع ادبی با تحوّلات و دگرگونی‎های بسیاری روبهرو بوده است و رابطۀ مستقیمی با وقایع سیاسی و اجتماعی و تحوّل در افکار و چکیده کاملچکیده حماسه از انواع مهمّ ادبی و تأثیرگذار در ادبیّات ملّتهاست که منحصر به دورۀ کهن نیست بلکه در اشعار شاعران دورۀ معاصر نیز دیده می‎شود. این نوع ادبی با تحوّلات و دگرگونی‎های بسیاری روبهرو بوده است و رابطۀ مستقیمی با وقایع سیاسی و اجتماعی و تحوّل در افکار و اندیشه‎ها دارد. از آنجایی که شاعر حماسه‎سرا در دوران معاصر در متن حوادث سیاسی و اجتماعی زمـان خود قرار دارد سعی می‎نماید تا حماسۀ دوران خود را بسراید. او مبارزاتی که خود شاهد و ناظر آنها بوده و مقاومت‎ها و ایستادگی‎هایی را که در مقابل استبدادها داشته تبدیل به حماسه میکند بنابراین این پژوهش در پاسخ به این پرسش نگاشته شده است که سیر تحوّل حماسه در شعر معاصر یعنی از زمان نیما یوشیج تا روزگار ما چگونه است؟ برای رسیدن به این منظور، مبحث حماسه از لحاظ محتوایی در شعر ده شاعر از نیما تا زمان حال به عنوان برجسته‎ترین نمایندگان شعر نیمایی، نو نیمایی، سپید، چریکی، شعر منثور و انقلاب بررسی و تحلیل شده است. این نوشتار به روش تحلیل محتوا با رویکرد توصیفی– تحلیلی انجام شده است. نتایج حاصل نشان داده‎است که تحوّلات حماسه به موازات جریانات سیاسی، تاریخی و اجتماعی دستخوش تغییرات و دگرگونی‎ها‎ می‎شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
376 - بررسی مقایسهای رابطة عشق و نخبگی در اشعار مولانا و شاملو
مسعود برزگر جلالی کامران پاشائی فخری پروانه عادل زادهچکیده این تحقیق مواجهه ای ادبی و جامعه شناختی با یکی از مهمّ ترین مضامین شعر ایران در ادوار گذشته و امروز است. در این پژوهش سعی بر آن است که سیر تحوّل عشق و رابطه آن با نخبگی با تأکید بر اشعار مولانا و شاملو بررسی شود. در این پژوهش کتاب خانه ای، نظریّات حضرت مولانا ب چکیده کاملچکیده این تحقیق مواجهه ای ادبی و جامعه شناختی با یکی از مهمّ ترین مضامین شعر ایران در ادوار گذشته و امروز است. در این پژوهش سعی بر آن است که سیر تحوّل عشق و رابطه آن با نخبگی با تأکید بر اشعار مولانا و شاملو بررسی شود. در این پژوهش کتاب خانه ای، نظریّات حضرت مولانا با شاعر نام آور معاصر ایران (شاملو) بررسی و مقایسه شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که مفهوم عشق و نخبگی در شعر کلاسیک و شعر معاصر، تنها لفظی مشترک است و کاربرد مفاهیم عشق در هر یک از آن ها محتوای متفاوتی را منعکس می کند. مؤلّفه های عشق و نخبگی در اشعار مولانا شامل، تکامل عشق در انسان نخبه، قدرت ماورایی عشق و تأثیر آن بر نخبگی، وحدت آفرینی عشق، توکّل انسان نخبه به عشق خدا و در اشعار شاملو شامل، شادی و شعف عشق در انسان نخبه، صداقت انسان نخبه در عشق، ایمان و عشق انسان نخبه و ... می باشد. نتایجی که از این پژوهش به دست آمده تحوّل نگرش در توصیف عشق و نخبگی است که همزمان با تغییر عواطف، تجلّی عشق و نوع معشوق تغییر می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
377 - بررسی مؤلّفههای رئالیسم اجتماعی در اشعار فروغ فرّخزاد
لیلا قلی پوریچکیده رئالیسم مکتبی ادبی است که در فاصلة سال های 1880-1850 در اروپا و آمریکا رواج یافت. مهمّترین ویژگی آثار رئالیستی آن است که انسان را به عنوان موجودی اجتماعی مطرح میکند و ریشه همة رفتارهای نیک و بد او را در اجتماع جستجو می کند. مکتب رئالیسم در ایران در اثر آشنایى ا چکیده کاملچکیده رئالیسم مکتبی ادبی است که در فاصلة سال های 1880-1850 در اروپا و آمریکا رواج یافت. مهمّترین ویژگی آثار رئالیستی آن است که انسان را به عنوان موجودی اجتماعی مطرح میکند و ریشه همة رفتارهای نیک و بد او را در اجتماع جستجو می کند. مکتب رئالیسم در ایران در اثر آشنایى ایرانیان با غرب به صورت تقلیدى، همسو با انقلاب مشروطیّت وارد ادبیّات فارسى شد و شاعران و نویسندگان در خلق آثار خود از این مکتب بهره بردند. شاعران زن ایران از جمله فروغ فرّخزاد همگی در سرودن اشعار اجتماعی خود گوشه چشمی به این مکتب داشتند. مقالة حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و با این هدف که حکومت های گوناگون چه تأثیری بر مؤلّفههای اجتماعی از انقلاب مشروطه تا سال های پس از انقلاب داشته است، به بررسی برخی از مؤلّفه های رئالیسم اجتماعی در شعر شاعر مذکور پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که عنصر زن با اتکا بر محتوای (یأس ستیزی، عدل پرستی و حق طلبی) از مهم ّترین مؤلّفههای رئالیسم اجتماعی بوده که در جنبش مؤثّر و تحوّل زای نگرش او بر زنان از دیدگاه متفاوت از عوامل مهمّ در شعر این بانوی ایرانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
378 - بررسی عناصر داستانی در داستانهای معاصر کتابهای فارسی دورۀ دوم متوسّطه
مجید سلطانی مهدی نوروز اکبر شعبانی بتول فخر اسلامچکیده پژوهشگران آموزشی بر این باور هستند که شالودۀ فکری، ملی، فرهنگی ، مذهبی و ادبی هر نسلی در دورۀ کودکی و نوجوانی شکل میگیرد و بخش مهمّی از آن بر عهدۀ نظام آموزشی هر کشوری است. کتابهای درسی یکی از مهمّترین ابزارهای این شکلگیری به شمار میرود و از این میان کتابه چکیده کاملچکیده پژوهشگران آموزشی بر این باور هستند که شالودۀ فکری، ملی، فرهنگی ، مذهبی و ادبی هر نسلی در دورۀ کودکی و نوجوانی شکل میگیرد و بخش مهمّی از آن بر عهدۀ نظام آموزشی هر کشوری است. کتابهای درسی یکی از مهمّترین ابزارهای این شکلگیری به شمار میرود و از این میان کتابهای فارسی به سبب توجّه به ادبیّات داستانی، محملی برای روایت اندیشهها و تخیّلات انسانی است. در این پژوهش عناصر داستانی در داستانهای معاصر کتابهای فارسی پایههای دهم، یازدهم و دوازدهم با روش تحلیل محتوا بررسی شده است. چنین به نظر میرسد که مؤلّفان به رمانها و داستانهای بلند بیشتر گرایش دارند. غالب عناصر داستانی به شیوهای تکراری مورد استفاده قرار گرفته است. تلخیص داستانهای کوتاه در مقایسه با رمانها و داستانهای بلند با آسیب کمترِ عناصر داستانی و محتوایی همراه بوده است. در داستانهای کتابهای درسی تنوّع موضوعی وجود ندارد. از اینرو تنوّع داستانی نیز به چشم نمیخورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
379 - زمینههای عرفان در شعر معاصر (با تأکید بر اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج)
نادر جوادزادگانچکیده عرفان در ادب پارسی از مضمون های اصلی شعراست و در دورة معاصر و بویژه پس از انقلاب شاعران متعهّدی بدان توجه ژرف کردهاند و میزان باورمندی به عرفان و به دنبال آن بسامد ورود مفاهیم عرفانی، همچنین نوع نگاه عرفانی در شعر هر یک از شاعران معاصر متفاوت است و موضوع این مق چکیده کاملچکیده عرفان در ادب پارسی از مضمون های اصلی شعراست و در دورة معاصر و بویژه پس از انقلاب شاعران متعهّدی بدان توجه ژرف کردهاند و میزان باورمندی به عرفان و به دنبال آن بسامد ورود مفاهیم عرفانی، همچنین نوع نگاه عرفانی در شعر هر یک از شاعران معاصر متفاوت است و موضوع این مقاله بررسی عرفان در شعر معاصر فارسی است و اهمّیّت این پژوهش به این جهت است که عده ای معتقدند که شعر معاصر از معشوق حقیقی فاصله گرفته و بیانگر یأس و پوچی است ولی واقعیّت غیر از این است. برای این منظور اشعار شعرای برجسته شعر معاصر مورد ارزیابی قرار گرفته شده و مضامین عرفانی اشعار آنان ذکر شده است. در این بین میزان پرداختن به مسائل عرفانی در شعر مهدی اخوان ثالث از مقبولیت خوبی برخوردار است، امّا به شدت تحت تأثیر مسائل اجتماعی است. امیرهوشنگ ابتهاج نیز با مطالب عرفانی موجود در ادبیّات گذشته آشناست و آنها را در شعرش ورود میدهد، امّا عرفان در مرکز توجّه او نیست. در واقع شعر او از عرفانی ملایم برخوردار است. در نتیجه روشن شد که این شاعران اگر چه عارف نیستند ولی به مضامین آن دلبستگی دارند و آن را به شیوه های گوناگون در اشعار خودمنعکس ساخته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
380 - تأثیر عوامل اقتصادی بر بلندمرتبههای مسکونی در دوره معاصر شهر تهران
علیرضا پهلوان فرح حبیبنقدهایی که در دورۀ کنونی درزمینۀ روند معماریمعاصر وجود دارند عمدتاً تأثیر عوامل بیرونی حوزۀ معماری همچون اقتصاد را کمتر مورد ارزیابی موشکافانه قرار دادهاست. این کمبود باعث گردیده تا همواره با تصویری مبهم و درون حوزهای از شرایط کنونی معماری معاصر روبرو باشیم. نقش اقتص چکیده کاملنقدهایی که در دورۀ کنونی درزمینۀ روند معماریمعاصر وجود دارند عمدتاً تأثیر عوامل بیرونی حوزۀ معماری همچون اقتصاد را کمتر مورد ارزیابی موشکافانه قرار دادهاست. این کمبود باعث گردیده تا همواره با تصویری مبهم و درون حوزهای از شرایط کنونی معماری معاصر روبرو باشیم. نقش اقتصاد در بین عواملی همچون سیاست و ساختارهای فرهنگی اجتماعی بهعنوان یک نقش محوری در فزونی تعداد بناها و رونق بازار ساخت در حوزهی معماری قابلملاحظه میباشد. با شناخت ویژگیهای اقتصادی و ردگیری تأثیر آن میتوان به رابطه معناداری میان دو حوزه دستیافت. برای بررسی تحولات با استفاده از روش تحقیــق توصیفیتحلیلی، بناهای بلندمرتبه مسکونی شهر تهران و روند شکل گیری این بناها در دوره های زمانی قرارگرفته است. در این روند شناخت نوسانهای حوزه اقتصادی شاخصهای تأثیرگذار در قیمت زمین و مسکن از دادههای آماری استخراج گردیده و در بخش تحلیل از روش مصاحبه با کارشناسان اقتصاد مسکن بهره گرفتهشده است. در حوزه اقتصاد با مطابقت شاخصهای کلان و خرد مشخص شد که بخش زمین و مسکن از وضعیت کلان اقتصادی پیروی نموده است و با هر نوسان اقتصادی بازار مسکن نیز به پیروی از آنها پرداخته است. تحلیل آمارها در حوزه بلندمرتبهسازی مسکونی بهعنوان نمودی بر این تحولات نشانگر آنست که عمده این بناها در طی این چند دهه در سطح شش منطقه رخداده است که این مناطق بهطور عمده جزو مناطق گرانقیمت بشمار میرفتهاند که باتوجهبه گرانی ساخت بلندمرتبه چنین گرایشی برای بازگرداندن سرمایه امری بدیهی بشمار میرود. یافتههای پژوهش وجود رابطهای معنادار میان نوسانهای اقتصادی، مکانیابی و تعداد بلندمرتبههای مسکونی در شهر تهران را تائید مینماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
381 - سنجش روشنایی توده ی کلی معماری خانه های قاجاری تبریز
طلا علی اکبرزاده اهری اسداله شفیع زاده حسن ابراهیمی اصل نیما ولی زادهعرصه مسکونی یکی از بنیادی ترین و تأثیرگذارترین فضاهای معماری محسوب می گردد. در نتیجه پرداختن به مسئله مسکن از بعد شاخص های کیفی، به عنوان ابزاری حساس در پژوهش مسکن محسوب می گردد. یکی از شاخص های پراهمیت و مؤثر در بهبود کیفیت مسکن میزان نور در فضا میباشد. پس از بررسی چکیده کاملعرصه مسکونی یکی از بنیادی ترین و تأثیرگذارترین فضاهای معماری محسوب می گردد. در نتیجه پرداختن به مسئله مسکن از بعد شاخص های کیفی، به عنوان ابزاری حساس در پژوهش مسکن محسوب می گردد. یکی از شاخص های پراهمیت و مؤثر در بهبود کیفیت مسکن میزان نور در فضا میباشد. پس از بررسی فضاهای مسکن سنتی ایران و تبیین مطلوبیت حضور نور در این فضا، این تحقیق با استفاده از تحلیل شاخص های مطلوبیت مسکن سنتی، مدلی جهت الگوگیری در طراحی مسکن معاصر ارائه داده است. این تحقیق به صورت ترکیبی به روش کمی انجام شده است و نیز از روش مدلسازی و شبیهسازی کمک گرفته شده است. شیوه جمع آوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و منابع دستاول و پایگاه های اینترنتی بوده است و در این راستا، داده های اقلیمی شهر تبریز در قالب فایل های epw مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته اند. پس از تحلیل و بررسی شاخص های کیفی جهت ارزیابی تعیین و در ادامه با بررسی این شاخص ها در بستر خانه های سنتی انتخاب شده، معیارها مورد سنجش و ارزیابی به روش کمی و با استفاده از نرم افزار قرار گرفته اند. از نتایج این پژوهش ارائه مدل جهت استفاده در مسکن معاصر میباشد، بهگونهای که بتوان حضور نور باکیفیت را در این فضا تجربه نمود. در بحث بررسی شاخص های مطلوبیت خانه های سنتی و نیز بررسی کیفیت نور خانه های معاصر، پژوهش هایی انجام گرفته است، اما از لحاظ بررسی کیفی شاخص ها و ارائه مدل با ساز و کار اجرایی، این پژوهش دارای نوآوری میباشد. از نتایج این تحقیق، دانشجویان، اساتید، طراحان و مجریان و تمام فعالان عرصه طراحی و معماری بهره مند خواهند بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
382 - تأملی بر شاخصهای مکانمندی در گونههای معاصر مسکن اقلیم گرم و خشک
حسنا ورمقانیمکانمندی از وجوه پراهمیت در ایجاد علاقه به محیط سکونت، حس تعلق و هویت نسبت به آن و راحتی و آسایش ساکنان است که به پدیداری حس و روح مکان در خانه میانجامد. مکان بهعنوان یکی از مفاهیم پایه در معماری، ساحتی برای سکنی گزیدن، تسکین و آرامش است؛ به عبارتی، انسان در مکان و از چکیده کاملمکانمندی از وجوه پراهمیت در ایجاد علاقه به محیط سکونت، حس تعلق و هویت نسبت به آن و راحتی و آسایش ساکنان است که به پدیداری حس و روح مکان در خانه میانجامد. مکان بهعنوان یکی از مفاهیم پایه در معماری، ساحتی برای سکنی گزیدن، تسکین و آرامش است؛ به عبارتی، انسان در مکان و از طریق مکان سکنی میگزیند. از سویی، دلبستگی به مسکن نیز پیوند عاطفی میان انسان و مسکن بوده که احساس اعتماد، امنیت و رضایت را در پی دارد. مفهوم مکان و ابعاد شکلدهی به آن عمدتاً در تحلیل مسکن سنتی مورد توجه پژوهشگران واقع بوده و یافتهها در خصوص مسکن معاصر، محدود به خلأ تحقیقاتی است؛ از این رو مکانمندی مسکن، موضوع پژوهش حاضر است که باهدف بازاندیشی در مفهوم سکونت و ارتقای تجربه دلبستگی در خانههای معاصر، به ارزیابی مؤلفههای شکلدهنده مکانمندی و رویکردهای کالبدی مؤثر بر آن در نمونههای مطالعاتی میپردازد. سوال تحقیق این است که کدام رویکردهای کالبدی در ایجاد مکانمندی خانههای معاصر ایرانی نقش دارد؟ و مؤلفههای شکلدهنده مکانمندی در خانههای معاصر ایرانی چگونه ارزیابی میشود؟ روش تحقیق شامل ترکیبی از رویکرد کیفی بهصورت تحلیل و تفسیر اطلاعات کتابخانهای پیرامون نظریات مکانمندی و دلبستگی به مکان و نیز رویکرد کمی و کیفی و نرمافزاری بر مبنای نمونه موردی است که بهصورت مشاهده و تحلیل با شبیهساز رایانهای دپتمپ جهت بررسی چیدمان فضایی پنج گونه مسکن معاصر در شهرهای اقلیم گرم و خشک، انجام گرفته است. نمونهها شامل ده بنای مسکونی شاخص از پنج گونه ویلاباغ، تکواحدی متصل، چندواحدی متصل، آپارتمانی و مجتمع مسکونی در چهار شهر با اقلیم گرم و خشک است که از طریق بررسی تطبیقی نمونهها و روش استدلال منطقی، عوامل مؤثر بر مکانمندی مسکن معاصر ارزیابی و استنتاج شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که نحوه پیکربندی پلان و شکلگیری و مکانیابی عناصر فیزیکی و فضایی در مساکن معاصر میتواند کیفیات مثبت و منفی مکان و سطح دلبستگی به مسکن را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت نتایج قابلیت نمود شاخصهای مکانمندی در کالبد به تصحیح فضایی عملکردی طرحهای مسکن معاصر یاری خواهد رساند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
383 - تأثیر تحولات سیاسی بر نقاشی معاصر ایران با تأکید بر آموزه های سیاسی انقلاب اسلامی
شهناز علی پوری مرالو سهیلا دیزگلیمطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر انقلاب اسلامی بر نقاشی معاصر ایران صورت گرفت. هنر به عنوان بخشی از زندگی بشر همواره دستخوش تغییر و تحولات بوده است. تغییر و تحولی که در بستر خود بر عوامل بیرونی مؤثر بوده و از همین عوامل تأثیر پذیرفته البته به نظر میرسد بیشتر این عوامل ب چکیده کاملمطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر انقلاب اسلامی بر نقاشی معاصر ایران صورت گرفت. هنر به عنوان بخشی از زندگی بشر همواره دستخوش تغییر و تحولات بوده است. تغییر و تحولی که در بستر خود بر عوامل بیرونی مؤثر بوده و از همین عوامل تأثیر پذیرفته البته به نظر میرسد بیشتر این عوامل بیرونی بودهاند که بر دوش هنر و هنرمند سنگینی کرده و از ابزار برانگیختگی او محسوب میشوند. این پژوهش تلاشی است جهت بازشناسی عوامل مختلف تأثیرگذار که منشاء آن سیاست به معنی کلی در بستر تاریخ ایران معاصر و نقاط خاص زمانی که باعث خلق حرکتهای هنری شده است. با توجه با یافته های مطالعه حاضر می توان چنین گفت که آن چه در طول تاریخ هنر بیشتر مورد توجه این وادی بوده عوامل اجتماعی است و این عوامل اجتماعی بیشتر بر گرفته از تحولات سیاسی است و سیاست مداران به عنوان محورهای اصلی جامعه بازیگران این صحنه هستند. بنابراین انقلاب اسلامی با تاثیر توام عوامل ذکر شده نقاشی معاصر ایران را تحت تاثیر قرار داده است. همانطور که نمود این تاثیر در آثار خلق شده کاملا پیداست. نقطه اوج و عطف اثر گذاری انقلاب اسلامی را بر روی نقاشی معاصر میتوان جنگ تحمیلی دانست که تمام آثار و نقاشی های ایجاد شده رنگ و بوی اهداف انقلاب را داشتند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
384 - مرگ اندیشی گفتمانی در اشعار قیصر امین پور
پریسا صالحیمرگ را مي تـوان مـهمّ تـرين موضوع مشترک ميان انسان ها در تمام زمان ها، مکان ها و تنها رقيب زندگي دانست. بيان ماهيّت مرگ، نوعي نمایشِ نگرشِ افراد مختلف، به ماهیّت زندگی است. هیچ یک از شاعران از این دغدغه برکنار نبوده اند .لذا پرداختن به تفکرّات ادبا و شعرا، در این ب چکیده کاملمرگ را مي تـوان مـهمّ تـرين موضوع مشترک ميان انسان ها در تمام زمان ها، مکان ها و تنها رقيب زندگي دانست. بيان ماهيّت مرگ، نوعي نمایشِ نگرشِ افراد مختلف، به ماهیّت زندگی است. هیچ یک از شاعران از این دغدغه برکنار نبوده اند .لذا پرداختن به تفکرّات ادبا و شعرا، در این باره، در شناخت بهتر و آشنایی با دیدگاه فکری و معرفتی این شاعران مؤثر خواهد بود. برای رسیدن به این هدف باید به تحلیل متون و اشعار این شاعران پرداخت. یکی از روش های تحلیل متون، تحلیل گفتمان انتقادی است. که در آن به کشف نگرش نویسنده و شاعر در لابه لای اثرش می پردازند. از آنجا که ادبیّات و اجتماع رابطه ای دوسویه با هم دارند و تأثیرپذیری شعر معاصر از جامعه و تأثیر ادبیّات معاصر در شکلگیری بسیاری از تحولات اجتماعی – سیاسی امری اثبات شده است، در این پژوهش برآنیم تا تأثیر جامعه را در مرگ اندیشی شاعر و بازتاب آن در آثارش بررسی کنیم. از میان شاعران معاصر، قیصر امینپور مسائل اجتماعی و سیاسیِ مهمِ هر دوره را به صورت صریح و با لحن متناسب در شعرش بیان کرده است و همین موضوع ما را وارد قلمرو تحلیل گفتمان آثارش می کند. به ترتیب در این پژوهش با به کارگیری سطح تبیین در تحلیل گفتمان انتقادی در پی اثبات فراز و نشیب های مرگ اندیشی شاعر در دوره های مختلف شعری اش هستیم. به نظر می رسد نگرش او به مرگ که نگاه به زندگی را هم در خود دارد، در دوره های مختلف زندگی اش تغییر کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
385 - بافتارِ زمان درگفتمان¬های حکمی-فلسفی معماری و شهرسازی دوران معاصر مبتنی بر نظریۀ تولید فضا
مژده جمشیدیزمان و فضا در هر گفتمان حکمی-فلسفی به عنوان موضوع محوری، همواره مورد چالش بوده است. هر نظام فلسفی در هر دوره، مبتنی بر نیروهای مسلط گفتمانی، دیدگاه های متفاوتی را برای زمان و فضا ارائه داده اند. خوانش مولفه های اندیشه ای پیرامون این دو، چشم انداز روشن تری را از آیندۀ زی چکیده کاملزمان و فضا در هر گفتمان حکمی-فلسفی به عنوان موضوع محوری، همواره مورد چالش بوده است. هر نظام فلسفی در هر دوره، مبتنی بر نیروهای مسلط گفتمانی، دیدگاه های متفاوتی را برای زمان و فضا ارائه داده اند. خوانش مولفه های اندیشه ای پیرامون این دو، چشم انداز روشن تری را از آیندۀ زیستگاه های انسان، نشان می دهد. خوانش مولفه های فضا و زمان در گفتمان-های معماری و شهرسازی در هر دورۀ تاریخی؛ در عینی ترین سطح در انواع عناصر عینی، شامل نشانه ها، نمادها، عناصر کالبدی-غیرکالبدی، ملموس-غیرملموس و در سطوح پنهان در اشکال الگوها و طرح واره های ذهنی موثر در تجلی مکان؛ نقش مهمی در تجسد، تجسم و معناداری محیط زیست انسان دارد. این پژوهش، در راستای شناسایی بافتار زمانی در تولید فضا، با تأکید بر مولفه های شکل دهندۀ ساختار تفکر در گفتمان های فلسفی-حکمی و عقلانیت حاکم بر دوران معاصر معماری و شهرسازی ایران می باشد؛ که به واسطۀ جریانات اجتماعی-سیاسی-اقتصادی در زندگی روزمرۀ مردم ایران تجلی یافته است. در این راستا با محدودکردن عوامل دخیل؛ به دو عامل متفکران و جریانات برنامه ریزی در سطح جهانی؛ به شناسایی نشانه های بافتار زمان در ساخت فضا پرداخته می شود. روش این پژوهش کیفی و از نوع پژوهش های تفسیرگرایی است و با تاکید بر تحلیل های استقرایی با محوریت اندیشه ها و آثار متفکران معاصر از یکسو و تحلیل جریانات و جنبش های اجتماعی از سویی دیگر می باشد. نتایج، حاکی از آن است که بنیان های زمان در تولید فضا در ایران معاصر، ناشی از دو حوزۀ روان شناسی و جامعه شناسی و هنوز در آغاز اندیشه ورزی برای تبدیل به یک عنصر و متغییر کلیدی در شکل دهی به نظریات مسلط بر تولید فضا می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
386 - شناسایی و اولویتبندی شاخصهای مؤثر در معاصرسازی خانههای تاریخی شهر مشهد با روش تحلیل سلسله مراتبی
تینا فرهبد محسن طبسی ساناز سعیدی مفرد وحید احمدییکی از مسائل بسیار مهم و چالشبرانگیز در کشورهایی با پیشینه تاریخی همچون ایران، نحوه برخورد مناسب با میراث ارزشمند گذشته است که بایستی بهطور شایستهای به نسلهای آینده انتقال یابند. در این میان، معماری و خصوصاً عملکرد خاص خانههای سنتی بسیار مهمتر از دیگر بناهای تاریخ چکیده کاملیکی از مسائل بسیار مهم و چالشبرانگیز در کشورهایی با پیشینه تاریخی همچون ایران، نحوه برخورد مناسب با میراث ارزشمند گذشته است که بایستی بهطور شایستهای به نسلهای آینده انتقال یابند. در این میان، معماری و خصوصاً عملکرد خاص خانههای سنتی بسیار مهمتر از دیگر بناهای تاریخی بوده و باتوجه به شرایط موجود میطلبد که با ایجاد فضاهای ویژه، درک روابط فضاها و معاصرسازی آنها، کاربریهای مناسب و روزآمد به بناها اعطا شود. ازاینروی، جهت واکاوی این موضوع، خانههای تاریخی مشهد در منطقه ثامن انتخاب و جهت پاسخگویی به سؤالات پژوهش با روش پیمایشی و توصیفی– تحلیلی و گردآوری دادههایی بهصورت دلفی و پرسشنامه و بهکارگیری روش ارزیابی چندمعیاره (MCDM) بر پایه تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و بهکارگیری نرمافزار Expert Choice اقدام شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهند که بهترتیب اهمیت، شناخت اثر و بررسی وضعیت مکانی خرده فضاهای خانههای تاریخی در مرحله مداخله با وزن 302/0 بهعنوان بهترین شاخص در انتخاب گزینه برای تدوین الگوی پیشنهادی انتخاب شده است. بعد از آن شاخص حفظ ارزشهای تاریخی وابسته به بنا با وزن 222/0 رتبه دوم و شاخص پیروی از اصول مدون حفاظت با توجه به منشورهای مرمتی با وزن 124/0 رتبه سوم را دارند. در میان شاخصهای موردبررسی، مداخله باهدف توسعه صنعت گردشگری با وزن 015/0 در پایینترین رتبه نسبت به سایر شاخصها قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
387 - نگارها و انگاره ها در شعر معاصر فارسی، نقد و تحلیل ساختاری تمثیل در ایماژهای شعر نادر نادرپور
زهرا فیروزیان محمد علی شریفیان محمد قادری مقدمایماژ (تصویر ذهنی) و تمثیل از اصطلاحات مهم در بلاغت هستند. نادر نادرپور، شاعر تصویرگرا برای تصویرسازی شگردهای گوناگون دارد. کاربرد تمثیل در ایماژهای شعر ¬او از جایگاه ویژه¬ای برخوردار است؛ امّا تاکنون پژوهش فراگیر و اثر مستقلی در این زمینه پدید نیامده است و اهمیت دارد؛ چکیده کاملایماژ (تصویر ذهنی) و تمثیل از اصطلاحات مهم در بلاغت هستند. نادر نادرپور، شاعر تصویرگرا برای تصویرسازی شگردهای گوناگون دارد. کاربرد تمثیل در ایماژهای شعر ¬او از جایگاه ویژه¬ای برخوردار است؛ امّا تاکنون پژوهش فراگیر و اثر مستقلی در این زمینه پدید نیامده است و اهمیت دارد؛ سروده¬های او از این دیدگاه بررسی شود. هدف از این پژوهش، نقد و تحلیل ساختاری تمثیل در ایماژهای شعر نادرپور است که با روش کتابخانه¬ای و فیش¬برداری با شیوۀ توصیفی _ تحلیلی به ارزیابی تمثیل¬ها در آفرینش تصویرها می-پردازد. نویسنده برای آگاهی و شناخت بهتر پیرامون موضوع اصلی این پژوهش از کتاب¬ها و مقالات دست اول نیز بهره برده است. تمثیل¬های کوتاه که در سروده¬های نادرپور مورد توجّه قرار گرفته است؛ تشبیه تمثیلی و تمثیل¬هایی است که با سمبل، اسطوره، چشمزد (تلمیح)، کهن¬الگو (آرکی تایپ) و باورهای مردمی شکل می¬گیرند. نتیجۀ این پژوهش نشان می¬دهد؛ این شاعر هنرمندانه و با نوآوری از شکل¬های تمثیل کوتاه و گسترده در تصویرسازی بهره می¬گیرد. جلوه¬های تمثیل کوتاه در تصویرسازی از تمثیل گسترده بیشتر است. تمثیل¬ها دستاویزی برای نمایش تصویرهای خیالی نادرپور هستند که به شکل هیأتی زیبا در شعر نمایان می-شوند و سخن شاعر را می¬آرایند. این دستاورد در مجموعه¬های پایانی بسیار چشمگیر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
388 - فرایند گذار مدرنیته در ادبیات معاصر ایران (مطالعه موردی روش شناسی صادق هدایت و فروغ فرخ زاد)
محمود عظیمی رستا حسین ابوالحسن تنهایی حسین آقاجانی مرساءچکیده: پژوهش حاضربه فرایند گذار مدرنیته در ادبیات معاصر ایران می پردازد. در این راستا دو تن از نویسندگان تاریخ ادبیات معاصر ایران: صادق هدایت و فروغ فرخزاد انتخاب شدند تا با ردیابی مولفه های روش شناختی بکار رفته در آثار و اندیشه شان و تطبیق آن با جریان توسعه مدرنیته، و چکیده کاملچکیده: پژوهش حاضربه فرایند گذار مدرنیته در ادبیات معاصر ایران می پردازد. در این راستا دو تن از نویسندگان تاریخ ادبیات معاصر ایران: صادق هدایت و فروغ فرخزاد انتخاب شدند تا با ردیابی مولفه های روش شناختی بکار رفته در آثار و اندیشه شان و تطبیق آن با جریان توسعه مدرنیته، وضعیت تفکر در ایران معاصر را نشان دهد. پرسش اصلی پژوهش که به روش مطالعه کتابخانه ای و تحلیل محتوایی و پارادایم متکی بر رویکرد جامعه شناسی تفسیری انجام پذیرفت این بود که: مبنای مطالعه روش شناختی صادق هدایت و فروغ فرخ زاد در گذار مدرنیته ایران، متکی بر چه اسلوب و نگرشی بوده که بر شناخت، نوع نگاه و خلق آثار آن ها موثر افتاده است؟ در تجزیه و تحلیل آثار مهمآنان، این دستاورد حاصل شد که: هر دوی آن ها از نظر روش شناسی، روش و نگرش کنش پژوهانه در فرایندی دیالکتیکی را پیشه ی خود کرده اند. اما برخی نگرش های ایستایی شناسی که حاصل دیالکتیک ذهن و عین در بستر پرورشی ویژه آنان است سبب تفاوت در نوع نگاه به انسان شده است. در حالی حصار سنتی ساختار جامعه مرد محور صادق هدایت که نتوانسته تمایز سنت و مذهب و عینیت زمان را در هم فراخوانی طبیعت گرایانه از هم منفک کند، فروغ فرخزاد مرزهای سنتی جنسیتی را در می نورد و به افق هایی فرا جنسیتی ره می سپارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
389 - جامعه شناسی مالی و نسبت دولت و جامعه در ایران معاصر
مهدی اسماعیلی مجید توسلی رکن آبادیتلاشهای فراوانی برای توضیح دلایل و مبانی شکلگیری ساخت و ماهیت قدرت دولت صورت گرفته است. البته دلایل تکوین چنین ماهیتی با توجه به مبانی قضاوت ساخت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی منجر به اختلاف دیدگاههایی در این خصوص گردیده است که در اغلب موارد برای توضیح و توصیف وضع موجود ا چکیده کاملتلاشهای فراوانی برای توضیح دلایل و مبانی شکلگیری ساخت و ماهیت قدرت دولت صورت گرفته است. البته دلایل تکوین چنین ماهیتی با توجه به مبانی قضاوت ساخت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی منجر به اختلاف دیدگاههایی در این خصوص گردیده است که در اغلب موارد برای توضیح و توصیف وضع موجود از اتقان لازم برخوردار نیستند. در تاریخ معاصر ایران دولت بهخاطر ماهیت مستقل و فراطبقاتی اش هم از بابت خاستگاه و هم از نظر ماهیت و همچنین عملکرد، اساس متفاوتی با جوامع اروپایی دارد. با توجه به تحولات سیاسی- اجتماعی ایران معاصر، بخصوص از تاریخ دستیابی به درآمدهای نفتی، دولت در ایران بهعنوان قدرتی برتر از طبقات در تطور خاص خود تکامل یافت. به تعبیری دیگر استقلال دولت نه در وضعیت رقابت نیروهای اجتماعی و توازن طبقاتی بلکه در بستری از ضعف طبقات و گروههای اجتماعی، امکان بروز و فعالیت یافت. در این شرایط نظریات مختلفی در بررسی ساخت دولت در ایران و نسبتش با جامعه شکل گرفته است. در این مقاله در صدد است تا با نگاهی بر مهم ترین نظرات این حوزه به برخی ناکارآمدی های نظری آنها بپردازیم و استدلال کنیم که رهیافت جامعه شناسی مالی بهتر می تواند به تبیین روابط دولت و جامعه در ایران معاصر بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
390 - حماسه درون، مولوی، فردوسی و انسان معاصر
حمیدرضا دیبائی خو اسماعیل آذر مریم برزگرمدرنیته، در پی رنسانس و روشنگری در قرون هفدهم و هجدهم پدید آمد و بر زندگی انسان معاصر تأثیر فراوان گذاشت. انسان امروز سعادت خود را بیرون از خویش جستوجو میکند و به دنیای درون بیتوجه است. حماسة درون یا نفس با نگرش دینی و ساحت فلسفه مفاهیم خاص مییابد. از نظر فلسفی، نفس به چکیده کاملمدرنیته، در پی رنسانس و روشنگری در قرون هفدهم و هجدهم پدید آمد و بر زندگی انسان معاصر تأثیر فراوان گذاشت. انسان امروز سعادت خود را بیرون از خویش جستوجو میکند و به دنیای درون بیتوجه است. حماسة درون یا نفس با نگرش دینی و ساحت فلسفه مفاهیم خاص مییابد. از نظر فلسفی، نفس به جسم و از منظر جوهری مستقل و قائمبهذات است. نفس و درون یک چیز است، گاهی تعلق به بدن و گاهی جنبة جوهری آن منظور است. از منظر دین، نوری از انوار الهی که تابشگاه آن خداوند و فرودگاه آن کالبد انسانی است. نفس را میتوان به روان و درون تعبیر کرد که با تمام پیچیدگیهایش انسان مدرن را بر سر دو راهی سنت و مدرنیته قرار داده و این دوگانگی، سبب تشتت او گشته، صنعت هم به جای دستگیری، دستاندازش شده است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی سعی در یافتن وجوه مشترک مربوط به درون و روان آدمی در منظومة حماسی شاهنامه فردوسی و منظومة عرفانی مثنوی مولانا دارد تا چگونگی تقابل انسان معاصر با سنت و پیشینة دور و دراز خود با دنیای مدرن را بیان کند. درون در متون حماسی عرفانی به دل، قلب، روح، روان و جان تعبیر میگردد. فردوسی از روان به جای درون نام میبرد. به زعم مولوی انسان معاصر از طریق نبرد با نفس یا درون خود میتواند حماسهای بیافریند و با سفر از جهان ماده به عالم معنا راهی به روی خود بگشاید. حال آنکه فردوسی روان آدمی را وسیله خرد و خوشحالی او میداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
391 - زمینهها و نشانههای آشنایی سیمین بهبهانی با شاهنامۀ فردوسی و چگونگی تأثیرپذیری از آن
قدرت اله ضرونیبعضی از متون کلاسیک به مثابۀ اَبَرمتنها و متون مادر در شعر فارسی محسوب می شوند که کم و بیش در تمام یا اکثر ادوار ادبی سایۀ خود را بر سر دیگر متنها گستردهاند. شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی یکی از این ابرمتنهاست که نشانههای حضور آن در بسیاری از متون پس از خویش چه حم چکیده کاملبعضی از متون کلاسیک به مثابۀ اَبَرمتنها و متون مادر در شعر فارسی محسوب می شوند که کم و بیش در تمام یا اکثر ادوار ادبی سایۀ خود را بر سر دیگر متنها گستردهاند. شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی یکی از این ابرمتنهاست که نشانههای حضور آن در بسیاری از متون پس از خویش چه حماسی و چه غیرحماسی قابل ردیابی است. در روزگار معاصر نیز شاعران به مناسبتهای مختلف، از داستانها، شخصیتها، اسطورهها و دیگر ابعاد و جنبههای شاهنامه تأثیر پذیرفتهاند. سیمین بهبهانی یکی از شاعرانی است که با آگاهی نسبتاً خوبی که از شاهنامه و جهان داستانی آن دارد، توانسته است تعاملات بینامتنی گستردهای با شاهنامه ایجاد کند. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در پی آن بودهایم تا زمینه های آشنایی و میزان بهرهگیری سیمین و کیفیت و چگونگی این بهرهگیریها از شاهنامه را تحلیل و بررسی کنیم. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که سیمین بهبهانی به خاطر رشد و بالیدن در خانواده ای علمی و مطالعات شخصی، شناخت نسبتاً وسیعی از داستانها و شخصیتهای اثرگذار شاهنامه داشته و توانسته است در مواضع مختلف برای برانگیختن حس ایراندوستی مردم و نیز یادکرد شکوه پهلوانان و حوادث کهن از داستانهای شاهنامه بهره گیرد. پناه بردن به شاهنامه و قهرمانان آن در جستوجوی یافتن نجاتدهنده، استفاده از ابعاد تغزلی و نیز ترسیم فضای سیاسی- اجتماعی روزگار معاصر، عوامل دیگری است که سیمین را به سمت استفاده از داستانهای شاهنامه، سوق داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
392 - بازتاب آداب و رسوم تاریخی هند در تاریخ و ادب معاصر ایران
مهدی ماحوزیاز دیرباز به دلیل مشترکات فرهنگی و زبانی دو ملت تاریخی ایران و هند و بویژه از دوران حکومت اکبرشاه و اورنگ زیب و رواج زبان فاخر پارسی در شبه قاره و مسافرت های پی درپی گویندگان و مورّخان ایرانی به آن سامان، آداب و رسوم مردم هند برای مردم ایران جاذبه ای شگفت انگیز داشته اس چکیده کاملاز دیرباز به دلیل مشترکات فرهنگی و زبانی دو ملت تاریخی ایران و هند و بویژه از دوران حکومت اکبرشاه و اورنگ زیب و رواج زبان فاخر پارسی در شبه قاره و مسافرت های پی درپی گویندگان و مورّخان ایرانی به آن سامان، آداب و رسوم مردم هند برای مردم ایران جاذبه ای شگفت انگیز داشته است. در این مقاله، نگارنده بر آن است تا آن دسته از آداب و رسوم تاریخی ملت بزرگ شبه قاره را که در تاریخ و ادب معاصر ایران انعکاس داشته است، بروشنی نشان دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
393 - معنویت مولانا در دوران معاصر
آذرمیدخت صفوینویسنده در این مقاله کوشیده است مبانی معنوی و اخلاقی که در خلال سخنان مولانا اعم از مثنوی، غزلیات شمس و فیه ما فیه موجود است بر کشیده، نشان دهد که در بحران تشنجات و آشفتگیهای جهان حاضر چهگونه این مبانی غنی اخلاقی میتواند روشنگر و آرامشبخش انسان مضطرب معاصر باشد. هم چکیده کاملنویسنده در این مقاله کوشیده است مبانی معنوی و اخلاقی که در خلال سخنان مولانا اعم از مثنوی، غزلیات شمس و فیه ما فیه موجود است بر کشیده، نشان دهد که در بحران تشنجات و آشفتگیهای جهان حاضر چهگونه این مبانی غنی اخلاقی میتواند روشنگر و آرامشبخش انسان مضطرب معاصر باشد. همدلی، شفقت بر خلق، رویگردانی از ستم، سعه صدر و تسامح از دیگر مواردی است که نویسنده از میان اندیشههای متکثّر مولانا مورد تأکید قرار میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
394 - بازتاب شاهنامۀ فردوسی در غزلهای حسین منزوی
محمد رضا صالحی مازندرانی قدرت الله ضرونیشاهنامه، اثر ابوالقاسم فردوسی، همواره سند و هویّت قوم ایرانی شمرده می شده است. در طول دوران هزار سالۀ پس از سرایش شاهنامه، بیش تر شاعران و نویسندگان ادب فارسی، ضمن پذیرش آن به عنوان مهم ترین منبع و مأخذ داستان های حماسی و اسطوره ای ایران، هرگاه نگاه و توجّهی به اسطوره ه چکیده کاملشاهنامه، اثر ابوالقاسم فردوسی، همواره سند و هویّت قوم ایرانی شمرده می شده است. در طول دوران هزار سالۀ پس از سرایش شاهنامه، بیش تر شاعران و نویسندگان ادب فارسی، ضمن پذیرش آن به عنوان مهم ترین منبع و مأخذ داستان های حماسی و اسطوره ای ایران، هرگاه نگاه و توجّهی به اسطوره ها و داستان های پیش از خود داشته اند، از بُن مایه های حماسی و زمینه های تلمیحی این اثر بهره هایی بسیار برده اند. از آن جاکه شاهنامۀ فردوسی، اثری حماسی و ملّیست، انتظار معمول آن است که این اثر و درونمایه های آن، بیش تر در گونۀ وابستة خود، یعنی حماسه، بر ادبیات پس از خویش تأثیر بگذارد، امّا نکتۀ جالبِ توجّه این است که بازتاب و حضور این اثر در قالب غزل که قالبی عاشقانه و گونه ای متفاوت با حماسه است، بسیار گسترده و فراتر از انتظار است. در این پژوهش با بررسی غزل های حسین منزوی، به عنوان یکی از شاخص ترین غزل سرایان روزگار معاصر، به این نتیجه دست یافته ایم که شاهنامۀ فردوسی با آن که متنی حماسی و ملّیست، به دلیل پیوندها و گره خوردگی های عمیق با تمدّن و فرهنگ ایرانی و نیز توانایی سراینده اش در خلق شاه کاری ادبی، توانسته است بر تمامی حوزه های شعر فارسی، حتّا ساحت تغزّلی و عاشقانه اش، تأثیراتی عمیق و پای دار بر جای بگذارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
395 - تحول کارکردهای حروف اضافه و ربط در شعر معاصر
وحید مبارک مریم رحمانیبحث اصلی این مقاله مربوط به حروف اضافه و حروف ربط در زبان فارسی است و مقوله ای تازه را در زمینة تحول کارکردهای حروف در ادبیات معاصر ایران مطرح می کند. ادب فارسی همیشه حروف را در بحث دستور زبان مطرح کرده است؛ اما در این مجال تلاش بر آن است که نشان داده شود، ادبیات معاصر، چکیده کاملبحث اصلی این مقاله مربوط به حروف اضافه و حروف ربط در زبان فارسی است و مقوله ای تازه را در زمینة تحول کارکردهای حروف در ادبیات معاصر ایران مطرح می کند. ادب فارسی همیشه حروف را در بحث دستور زبان مطرح کرده است؛ اما در این مجال تلاش بر آن است که نشان داده شود، ادبیات معاصر، حروف را در حوزة معانی و بیان و بدیع وارد می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
396 - سادهنویسی و واژگان عربی در نثر علی دشتی
سید محمود الهام بخش زهره رمضانیعلی دشتی (1273 ـ 1360) ش) از جمله نویسندگانی است که از سال 1301 ش، با انتشار یادداشت های ایام محبس به جنبش ساده نویسی در نثر معاصر پیوسته است. از این نویسنده، افزون بر این اثر، آثاری دیگر نیز در زمینة ترجمه، روزنامه نگاری، داستان و نقد ادبی برجای مانده است که همگی از ای چکیده کاملعلی دشتی (1273 ـ 1360) ش) از جمله نویسندگانی است که از سال 1301 ش، با انتشار یادداشت های ایام محبس به جنبش ساده نویسی در نثر معاصر پیوسته است. از این نویسنده، افزون بر این اثر، آثاری دیگر نیز در زمینة ترجمه، روزنامه نگاری، داستان و نقد ادبی برجای مانده است که همگی از این ویژگی برخوردار است. لیکن، در نثرهای دشتی، بویژه نخستین آثار وی، مقداری قابل توجه از واژگان عربی بچشم می خورد که ظاهراً، نثرهای او را از ویژگی ساده نویسی در سطح واژه گزینی دور کرده است. بسامد این واژگان در نثر وی به انداز ای است که هم واره مورد توجه و داوری منتقدان بوده است، بطوری که این ویژگی را نقصی بزرگ در شیوة نگارش دشتی دانسته و حتی گاهی نثر او را، بویژه در مقاله هایش، ضمن مقایسه با نثر معاصران او، در ردیف نثرهای منشیانه و یا میراث دار نثرهای منشیانه قرار داده اند. در این مقاله، میزان تأثیر واژگان عربی در سادگی نثر دشتی، بویژه در آثار انتقادی وی، مورد بررسی قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
397 - سیاستهای فرهنگی در عراق و ایران در دوران معاصر: مطالعه مقایسه دوران ملک فیصل و رضاشاه
مصطفی عاید عبد الغزالی هادی وکیلیدر قرن بیستم میلادی در عراق و ایران تغییرات فرهنگی و اجتماعی متعددی در راستای مدرنیزاسیون و توسعه انجام شد. هرچند در دو کشور روشنفکران متعددی بر لزوم نوگرایی و انجام اصلاحات توجه داشتند؛ اما بانی و هدایتگر اصلی مسیر اصلاحات نوگرایی فرهنگی در عراق ملک فیصل بن حسین (حک 13 چکیده کاملدر قرن بیستم میلادی در عراق و ایران تغییرات فرهنگی و اجتماعی متعددی در راستای مدرنیزاسیون و توسعه انجام شد. هرچند در دو کشور روشنفکران متعددی بر لزوم نوگرایی و انجام اصلاحات توجه داشتند؛ اما بانی و هدایتگر اصلی مسیر اصلاحات نوگرایی فرهنگی در عراق ملک فیصل بن حسین (حک 1300-1312ش) و در ایران رضاشاه (حک 1304-1320ش) بود. مسئله پژوهش حاضر بررسی و مقایسه تغییرات فرهنگی عراق و ایران در دوره ملک فیصل و رضاشاه است. دادهها با استفاده از روش کتابخانهای گردآوری شده و از روش مطالعه مقایسهای و تطبیقی بهره گرفته شدهاست. یافتهها نشان میدهد که مهمترین وجه مشترک مدرنسازی در عراق و ایران، اصلاحات حوزه آموزش در مقطع آموزش ابتدایی بود. در هر دو کشور نیز بر ضرورت حضور فعال اجتماعی زنان توجه شد. مهمترین وجه تفاوت نیز مبتنی بر حفظ وجه دینی و بومی حیطههای فرهنگی مانند آموزش، انجمنها و پوشش در عراق بود درحالیکه در ایران وجه دینی و بومی حیطههای فرهنگی تحتتأثیر نوگرایی غربی و باستانگرایی بهشدت تضعیف شد و به حاشیه برده شد. همچنین سطح تغییرات فرهنگی در ایران بهمراتب گستردهتر از عراق بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
398 - تبیین نسبت رابطه میان رضایتمندی سکونتی و روانشناسی دین
امین علیزاده حسن ستاری ساربانقلی مینو قره بگلودر عرصه معماری بطور اعم و مفاهیم رضایتمندی سکونتی بطور اخص، نیاز به تفکر و نگرشی زیربنایی با ادغام دیگر علوم از جمله روانشناسی برای نیل به تئوری و نظریه های جدید کاربردی انسان ساز در تعامل با محیط و مفاهیم جامعه گرایی بر مبنای جهان بینی برای رسیدن به سعادت و صلاح دنیوی چکیده کاملدر عرصه معماری بطور اعم و مفاهیم رضایتمندی سکونتی بطور اخص، نیاز به تفکر و نگرشی زیربنایی با ادغام دیگر علوم از جمله روانشناسی برای نیل به تئوری و نظریه های جدید کاربردی انسان ساز در تعامل با محیط و مفاهیم جامعه گرایی بر مبنای جهان بینی برای رسیدن به سعادت و صلاح دنیوی و کمال اخروی و معنا دادن به زندگی که همان رضایت مندی و مطلوبیت می باشیم. یکی از این نگرش های عمیق، روان شناسی دین است و در حقیقت روان شناسی دین دانش علوم رفتاری است. تحقیق حاضر به دنبال تبیین نسبت میان «رضایت مندی سکونتی» و «روانشناسی دین» است. بر اساس رهیافت این تحقیق، با شناخت شاخص¬های موثر در روانشناسی دین می توان به رضایت مندی سکونتی و ارتقاء کیفیت محیط¬های سکونتی ماندگار و پایدار دست یافت. برای انجام این تحقیق، از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بصورت پیمایشی با هدف کاربردی استفاده شده است. برای اندازه گیری پرسشنامه از مقیاس اندازه¬گیری طیف لیکرت، استفاده شده است. نتایج حاصل از وجود ارتباط معنی دار عوامل روانشناسی دین و رضایتمندی سکونتی دارد. همچنین آزمون فرضیه¬های تحقیق حاکی از تایید فرضیه های تحقیق می باشد. لذا می توان این جمع بندی را داشت که رهیافت روانشناسی دین در رضایت مندی سکونتی با سطح اطمینان 95 درصد تاثیرگذار می باشد. پرونده مقاله