مقایسه ساختاری عناصر حماسی در شعر معاصر ایران «با تکیه بر اشعار مهدی اخوان ثالث، محمدرضا شفیعی‏کدکنی، سیاوش کسرایی و نیما یوشیج»

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

اسلام اسلامی ¹ , امیرحسین ماحوزی ² , محمود طاووسی ³

1 - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، ایران. (نویسنده مسؤول)
2 - استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، ایران.
3 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، گروه زبان و ادبیات فارسی، رودهن، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/02/11 تاریخ پذیرش : 1396/03/30 تاریخ انتشار : 1396/04/01

کلید واژه: Structure, حماسه, شعر معاصر, بسامد, frequency, contemporary poetry, elements, epic, عناصر شعر, ساختار شعر,

چکیده مقاله :

مظاهر عصر حاضر که عصر شتاب نام گرفته به سبب عوامل متعددی چون آشنایی با ادبیات غرب، عینی شدن آموخته های بشری، عدم توجه به مفاهیم انتزاعی و...، در بسیاری از موارد با حماسه پردازی تناقض دارد. با این وجود در میان شاعران پیشتاز معاصر، شعله و شراره‌های اشتیاق به این مقوله هیجان‌انگیز، همچنان روشن است. مقالۀ حاضر، مطالعه و بررسی اشعار شاعران معاصری است که دوره ای مشترک از تحولات و تطورات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی را درک نموده و توانستند با جستاری متأملانه در آثار شاعران حماسه‌سرای ایران، فراخور بضاعت علمی و ادبی، به گونه ای هدفمند و آگاهانه عناصر حماسی و اسطوره های ملی را در پهنۀ پهناور اشعار خود وارد نمایند و با ارایه نظرات نوین و امروزی به بازآفرینی هنرمندانه این عناصر بپردازند. این مقاله به دو بخش تقسیم شده است. در بخش اول سعی شده با ارایه نمودار، به مقایسه عناصر حماسی در شعر هر کدام از شاعران – با تکیه بر مجموعۀ اشعار آن ها پرداخته شود و میزان بسامد این عناصر مورد واکاوی قرارگیرد. در بخش دوم نیز سعی گردید تا ضمن ارایه نمودار به مقایسه میزان نگرش شاعران این مقاله به مفاهیم و اشارات حماسی پرداخته شود.

چکیده انگلیسی:

The manifestation of the present age, called the accelerated age, is contradictory in many cases with epic controversy due to many factors such as familiarity with Western literature, the objectivity of human learning, the lack of attention to abstract concepts, and so on. However, flames and flares of enthusiasm for this exciting category are still clear among the leading pseudo- contemporary poets. The present article is a study of the poems of contemporary poets who have understood the course of the common period of political and social and cultural developments and were able to deliberately and consciously investigate in versatility in the works of the poets of Iran's saga, for the sake of scientific and literary adventure for encyclopedic elements and national myths in this vast area of ​​poetry, and presenting these modern elements to present these new elements today. This paper is divided into two sections. In the first section, we have tried to compare the elements of epic in poetry of each poet by presenting the diagrams, based on their poetry series, the rate of frequency of these elements have investigated. In the second part, it was also discussed how to compare the attitudes of poets in this article with epic concepts and tips.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1ـ ابتهاج، هوشنگ. از مقدمه خون سیاوش «سروده‏های سیاوش کسرایی». تهران: انتشارات نادر، 1341.

2ـ اخوان ثالث، مهدی. آخر شاهنامه. تهران: انتشارات زمستان، چاپ پانزدهم، 1381.

3ـ ــــــــــــــــــ . ارغنون. تهران: انتشارات مروارید، چاپ دوم،1348.

4ـ ــــــــــــــــــ . از این اوستا. تهران: انتشارات مروارید، چاپ اول، 1344.

5ـ ــــــــــــــــــ . تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم. تهران: انتشارات مروارید، چاپ پنجم، 1376.

6ـ ــــــــــــــــــ . زمستان. تهران: انتشارات زمستان، چاپ هجدهم، 1381.

7ـ ــــــــــــــــــ . سه کتاب (در حیاط کوچک پاییز در زندان، زندگی می‏گوید: اما باز باید زیست، دوزخ اما سرد). تهران: انتشارات زمستان، چاپ نهم، 1381.

8ـ آشوری، داریوش، ناگه غروب کدامین ستاره، تهران (به اهتمام محمد قاسم زاده)، انتشارات بزرگمهر، چاپ اول، 1370.

9ـ براهنی، رضا، باغ بی‏برگی (به اهتمام مرتضی کاخی)، تهران: انتشارات زمستان، چاپ دوم، 1379.

10ـ بشردوست، مجتبی. در جستجوی نیشابور. تهران: انتشارات ثالث، چاپ دوم، 1386.

11ـ بهبهانی، سیمین، باغ بی‏برگی (به اهتمام مرتضی کاخی)، تهران: انتشارات زمستان، چاپ دوم، 1378.

12ـ زرین‏کوب، حمید. چشم انداز شعر نو فارسی. تهران: انتشارات کتاب زمان، چاپ دوم، 1358.

13ـ زرین‏کوب، عبدالحسین، ناگه غروب کدامین ستاره (به اهتمام محمد قاسم زاده)، تهران: انتشارات بزرگمهر، چاپ اول، 1370.

14ـ شریفی، فیض. شعر زمان ما. انتشارات مروارید، چاپ اول، 1391.

15ـ شفیعی­کدکنی، محمدرضا. آیینه‏ای برای صداها. تهران: انتشارات سخن، چاپ نهم، 1394.

16ـ ــــــــــــــــــــــــ . هزارة دوم آهوی کوهی. تهران: نشر سخن، 1376.

17ـ ــــــــــــــــــــــــ . ناگه غروب کدامین ستاره (به اهتمام محمد قاسم زاده)، تهران: انتشارات بزرگمهر، چاپ اول، 1370.

18ـ صفا، ذبیح­الله. حماسه‏سرایی در ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، 1352.

19ـ عابدی، کامیار. شبان بزرگ امید. انتشارات کتاب نادر، چاپ اول، 1379.

20ـ ــــــــــــ . نقد هزاره دوم آهوی کوهی. جهان کتاب، 57 و 58.

21ـ کسرایی، سیاوش. مجموعه اشعار. انتشارات نگاه، چاپ چهارم،  1391.

22ـ ـــــــــــــــ . گزینه اشعار. انتشارات مروارید، چاپ دهم، 1393.

23ـ لنگرودی، شمس (محمد تقی جواهری گیلانی). تاریخ تحلیلی شعر نو. تهران: انتشارات مرکز، جلد دوم، سوم و چهارم، چاپ دوم، 1378.

24ـ محمدی، محمدرضا. آواز چگور. تهران: انتشارات ثالث، چاپ دوم، 1380.

25ـ مددیان، پاک، طاهره، «رویکردی روایت شناسانه بر منظومه بلند مهره سرخ»، انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان، 1392.