مرگ اندیشی گفتمانی در اشعار قیصر امین پور
محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی
پریسا صالحی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی و عرب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.)
کلید واژه: تحلیل گفتمان انتقادی, قیصر امین پور, مرگ اندیشی, ادبیات معاصر,
چکیده مقاله :
مرگ را مي تـوان مـهمّ تـرين موضوع مشترک ميان انسان ها در تمام زمان ها، مکان ها و تنها رقيب زندگي دانست. بيان ماهيّت مرگ، نوعي نمایشِ نگرشِ افراد مختلف، به ماهیّت زندگی است. هیچ یک از شاعران از این دغدغه برکنار نبوده اند .لذا پرداختن به تفکرّات ادبا و شعرا، در این باره، در شناخت بهتر و آشنایی با دیدگاه فکری و معرفتی این شاعران مؤثر خواهد بود. برای رسیدن به این هدف باید به تحلیل متون و اشعار این شاعران پرداخت. یکی از روش های تحلیل متون، تحلیل گفتمان انتقادی است. که در آن به کشف نگرش نویسنده و شاعر در لابه لای اثرش می پردازند. از آنجا که ادبیّات و اجتماع رابطه ای دوسویه با هم دارند و تأثیرپذیری شعر معاصر از جامعه و تأثیر ادبیّات معاصر در شکل‌گیری بسیاری از تحولات اجتماعی – سیاسی امری اثبات شده است، در این پژوهش برآنیم تا تأثیر جامعه را در مرگ اندیشی شاعر و بازتاب آن در آثارش بررسی کنیم. از میان شاعران معاصر، قیصر امین‌پور مسائل اجتماعی و سیاسیِ مهمِ هر دوره را به صورت صریح و با لحن متناسب در شعرش بیان کرده است و همین موضوع ما را وارد قلمرو تحلیل گفتمان آثارش می کند. به ترتیب در این پژوهش با به کارگیری سطح تبیین در تحلیل گفتمان انتقادی در پی اثبات فراز و نشیب های مرگ اندیشی شاعر در دوره های مختلف شعری اش هستیم. به نظر می رسد نگرش او به مرگ که نگاه به زندگی را هم در خود دارد، در دوره های مختلف زندگی اش تغییر کرده است.
Death can be considered the most important common issue among humans in all times, places and the only rival of life. Expressing the nature of death is a kind of representation of different people's attitude towards the nature of life. None of the poets have removed this concern. Therefore, addressing the thoughts of writers and poets, in this regard, will be effective in better understanding and getting to know the intellectual and epistemological views of these poets. To achieve this goal, one should analyze the texts and poems of these poets. One of the methods of text analysis is critical discourse analysis. in which they discover the author's and poet's attitude towards his works. Since literature and society have a two-way relationship and the influence of contemporary poetry on society and the influence of contemporary literature in the formation of many socio-political developments has been proven. In this research, we aim to examine the influence of society on the poet's thought about death and its reflection in his works. Among the contemporary poets, Aminpour has expressed the important social and political issues of each period in his poetry explicitly and with appropriate tone, and this issue brings us into the realm of discourse analysis of his works. Accordingly, in this essay, by applying the level of explanation in the analysis of critical discourse, we seek to prove the ups and downs of the poet's death thoughts in his different poetic periods. It seems that his attitude towards death, which includes the outlook on life, has changed in different periods of his life.
امین‌پور، قیصر (1363). تنفس صبح و در کوچۀ آفتاب، تهران: سروش.
همو. (1385). مثل چشمه مثل رود، تهران: سروش.
همو. (1385).گل‌ها همه آفتابگردانند، چاپ ششم، تهران: مروارید.
همو. (1372).آینه‌های ناگهان، تهران: افق.
همو. (1386). دستور زبان عشق، تهران: مروارید.
همو. (1388). مجموعه کامل اشعار قیصر امین‌پور، تهران: مروارید.
جامعه نو (1386). «درد جاودانگی روی کاغذ»؛ ش 43
جعفری، کبری(1393). پایان نامه ارشد با عنوان نگاه تطبیقی به مرگ و شهادت در غزل¬های مولوی و قیصر امین پور به راهنمایی محمدرضا سنگری. تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
شفاعی، آرش (1378). «زلال‌تر از آرام»، روزنامۀ قدس، س 5، 5 تیر.
فتوحی، محمود (1387). «سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امین‌پور»، ادب‌پژوهی؛ ش 5؛ تابستان.
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمۀ فاطمه شایسته پیران و دیگران، ویراستاران محمد نبوی و مهران مهاجر، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌‌ها
قنبری، امید(1394)، زندگی¬نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر قیصر امین¬پور، تهران، انجمن آثار و مفاخر ایران.
کاظمی، محمد‌کاظم (1381). «پرنده در پنجره»، نشریۀ شعر، ش 30.
مکاریک، ایرناریما (1386). دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمدنبوی، چاپ دوم، تهران: آگاه
نوروزی،شکوفه(1396)، «بررسی تطبیقی مرگ اندیشی در آثار قیصر امین¬پور . سپهری»، مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، دورۀ سوم شماره 1/2
یاری، علی (1387). «از شعری برای جنگ تا طرحی برای صلح»، روزنامۀ کارون؛ پنج‌شنبه 9 آبان
