مرگ اندیشی گفتمانی در اشعار قیصر امین پور
الموضوعات : مطالعات نقد ادبی
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی و عرب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: تحلیل گفتمان انتقادی, قیصر امین پور, مرگ اندیشی, ادبیات معاصر,
ملخص المقالة :
مرگ را مي تـوان مـهمّ تـرين موضوع مشترک ميان انسان ها در تمام زمان ها، مکان ها و تنها رقيب زندگي دانست. بيان ماهيّت مرگ، نوعي نمایشِ نگرشِ افراد مختلف، به ماهیّت زندگی است. هیچ یک از شاعران از این دغدغه برکنار نبوده اند .لذا پرداختن به تفکرّات ادبا و شعرا، در این باره، در شناخت بهتر و آشنایی با دیدگاه فکری و معرفتی این شاعران مؤثر خواهد بود. برای رسیدن به این هدف باید به تحلیل متون و اشعار این شاعران پرداخت. یکی از روش های تحلیل متون، تحلیل گفتمان انتقادی است. که در آن به کشف نگرش نویسنده و شاعر در لابه لای اثرش می پردازند. از آنجا که ادبیّات و اجتماع رابطه ای دوسویه با هم دارند و تأثیرپذیری شعر معاصر از جامعه و تأثیر ادبیّات معاصر در شکل‌گیری بسیاری از تحولات اجتماعی – سیاسی امری اثبات شده است، در این پژوهش برآنیم تا تأثیر جامعه را در مرگ اندیشی شاعر و بازتاب آن در آثارش بررسی کنیم. از میان شاعران معاصر، قیصر امین‌پور مسائل اجتماعی و سیاسیِ مهمِ هر دوره را به صورت صریح و با لحن متناسب در شعرش بیان کرده است و همین موضوع ما را وارد قلمرو تحلیل گفتمان آثارش می کند. به ترتیب در این پژوهش با به کارگیری سطح تبیین در تحلیل گفتمان انتقادی در پی اثبات فراز و نشیب های مرگ اندیشی شاعر در دوره های مختلف شعری اش هستیم. به نظر می رسد نگرش او به مرگ که نگاه به زندگی را هم در خود دارد، در دوره های مختلف زندگی اش تغییر کرده است.
امین‌پور، قیصر (1363). تنفس صبح و در کوچۀ آفتاب، تهران: سروش.
همو. (1385). مثل چشمه مثل رود، تهران: سروش.
همو. (1385).گل‌ها همه آفتابگردانند، چاپ ششم، تهران: مروارید.
همو. (1372).آینه‌های ناگهان، تهران: افق.
همو. (1386). دستور زبان عشق، تهران: مروارید.
همو. (1388). مجموعه کامل اشعار قیصر امین‌پور، تهران: مروارید.
جامعه نو (1386). «درد جاودانگی روی کاغذ»؛ ش 43
جعفری، کبری(1393). پایان نامه ارشد با عنوان نگاه تطبیقی به مرگ و شهادت در غزل¬های مولوی و قیصر امین پور به راهنمایی محمدرضا سنگری. تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
شفاعی، آرش (1378). «زلال‌تر از آرام»، روزنامۀ قدس، س 5، 5 تیر.
فتوحی، محمود (1387). «سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امین‌پور»، ادب‌پژوهی؛ ش 5؛ تابستان.
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمۀ فاطمه شایسته پیران و دیگران، ویراستاران محمد نبوی و مهران مهاجر، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌‌ها
قنبری، امید(1394)، زندگی¬نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر قیصر امین¬پور، تهران، انجمن آثار و مفاخر ایران.
کاظمی، محمد‌کاظم (1381). «پرنده در پنجره»، نشریۀ شعر، ش 30.
مکاریک، ایرناریما (1386). دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمدنبوی، چاپ دوم، تهران: آگاه
نوروزی،شکوفه(1396)، «بررسی تطبیقی مرگ اندیشی در آثار قیصر امین¬پور . سپهری»، مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، دورۀ سوم شماره 1/2
یاری، علی (1387). «از شعری برای جنگ تا طرحی برای صلح»، روزنامۀ کارون؛ پنج‌شنبه 9 آبان
