استعاره و کارکرد آن در گفتار روزمره ی گویشوران فارسی (با تکیه بر دانشجویان فارسی زبان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز)

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

غلام حسن اورکی ¹ (دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، واحد اهواز،دانشگاه آزاد اسلامی)
الخاص ویسی ² (دانشیار گروه زبان شناسی، دانشگاه پیام نور ایران)

تاریخ دریافت : 1396/03/02 تاریخ پذیرش : 1396/03/12 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: استعاره, زبان فارسی, Persian language, metaphor, cognitive linguistics, زبان شناسی شناختی, نظریه‌یمعاصراستعاره, The contemporary theory of metaphor,

چکیده مقاله :

استعاره،از مهم ترین پدیده های زبانی است که مورد توجه علما، فلاسفه و اُدبا و اخیراً زبانشناسان واقع شده است. با توجه به اهمیّت موضوع، دراﯾﻦﻣﻘﺎﻟﻪﮐﻪﺑﺨﺸﯽازﭘﮋوﻫﺸﯽوﺳﯿﻊدرﺑﺎره‌ی بررسیﮐﺎربردﻧﻈﺮیه‌یمعاصر استعاره[1] (1992) لیکاف[2]درﺗﺒﯿﯿﻦساختارهای استعاری زبان روزمره است، ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪﻣﺒﺎﻧﯽاین چارچوب نظری که بر درک مفاهیم انتزاعی از طریق کاهش در مقیاس بشری تاکید دارد، کارکرد فرایند استعاره را در گفتار روزمره‌ی گویشوران فارسی با تکیه بر جامعه‌ی آماری پژوهش محک بزنیم. بدین منظور، نگارندگان به صورت تصادفی، پنجاه نفر از دانشجویان را گزینش کرده، به روش میدانی30 ساعت از مکالمه‌ی آنان را در سه بافت زبانی متفاوت و در طول 3 ماه ضبط و گردآوری کردند.پس از نگارش داده های زبانی، تعداد 122 عبارت استعاری استخراج گردید که با تحلیل داده ها، مشخص گردید؛ بخش قابل توجّهی از گفتار نمونه‌ی آماری تحقیق، استعاری است و انواع استعاره های مفهومی در گفتار آنان دیده می شود؛ در این میان استعاره‌ی ساختار رویداد، بیشترین بسامد وقوع و استعاره جهتی کمترین بسامد وقوع را داشته است. در نتیجه، ادعای لیکاف (1992) مبنی بر جهانی بودن این نظریه در مورد زبان فارسی تأیید شد. در نهایت معلوم گردید بافت زبانی[3]، تأثیری مستقیم بر کاربرد استعاره در گفتار روزمره دارد.به عبارت دیگر هر چه بافت جنبه رسمی تری داشته باشد، استعاره در گفتار کمتر و هر چه جنبه‌ی غیر رسمی یابد استعاره بیشتر می شود. 1.The contemporary theory of metaphor 2. George Lakoff 3. Linguistic context

چکیده انگلیسی:

Metaphor is the most commonly linguistic phenomenon debated by the scientists, philosophers, writers and linguists. This research aims at describing the function of the metaphor in everyday speech samples of Persian speakers. To this purpose, the authors randomly selected fifty Persian speaker students among others in the college of Human Sciences, in Islamic Azad University of Ahwaz. Required samples collected via recording 30 hours of their speech presented in three different predetermined linguistic contexts. As many as 122metaphorical expressions were extracted, out of 1000 recorded sentences. Our statistical analysis and the results indicated that a significant part of the Persian speaker’s samples are metaphorical and various types of conceptual metaphors such as ontological metaphors, structural metaphors, event structure metaphors, proverbs and stereotyped phrases could be found in their speech samples. The results also made it clear that the linguistic context has remarkable effects on the use of metaphor in discourse.  In other words, in the formal situation, the use of metaphor was less than the informal situation. That is to say, the more formal the linguistic context is metaphor is less frequently used and the more linguistic context is informal, using metaphor is commonly more frequent.

منابع و مأخذ:

الف ـ منابع فارسی

1- اﺑﻮدﻳﺐ،ﻛﻤﺎل، (1370)، طبقه ﺑﻨﺪیاﺳﺘﻌﺎره‌ی ﺟﺮﺟﺎﻧﻲﺑﺎاﺷﺎره‌یﺧﺎصﺑﻪﻃﺒﻘﻪ بندی ارسطو،،ﺗﺮﺟمه‌ی ﻋﻠﻲ محمدﺣﻖﺷﻨﺎس، مقالاتادﺑﻲ،زﺑﺎنﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، ﺗﻬﺮان: ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ. 

2- ﭘﻮراﺑﺮاﻫﻴﻢ،ﺷﻴﺮﻳﻦ،(1388)، ﺑﺮرﺳﻲزﺑﺎنﺷﻨﺎﺧﺘﻲاﺳﺘﻌﺎرهدرﻗﺮآن: روﻳﻜﺮدﻧﻈﺮیه‌یﻣﻌﺎﺻﺮاﺳﺘﻌﺎره، ﮔﺮوهزﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ. داﻧﺸﮕﺎهﺗﺮﺑﻴﺖﻣﺪرس.

3ـ شمیا، سیروس، (1382)، نگاهی تازه به بدیع، تهران: فردوس.

4-ﻛﺮدزﻋﻔﺮاﻧﻠﻮﻛﺎﻣﺒﻮزﻳﺎ ، عالیه وﺣﺎﺟﻴﺎن،خدیجه، (1389)، اﺳﺘﻌﺎرهﻫﺎیﺟﻬﺘﻲﻗﺮآنﺑﺎروﻳﻜﺮدﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، ﻓﺼﻠﻨﺎمه‌یﻋﻠﻤﻲ - ﭘﮋوﻫﺸﻲنقدادﺑﻲ،(1389) ، ش 3 ، صص 115-139.

7ـ لیکاف، جورج، (1992)، نظریه‌ی معاصر استعاره، استعاره؛ معنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، به کوشش فرهاد ساسانی، تهران : سوره‌ی مهر.

8- ﻣﺸﻌﺸﻌﻲ،ﭘﺎﻧﺘﻪآ، (1380)،اﺳﺘﻌﺎرهدرزﺑﺎنﻓﺎرﺳﻲ، ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎمه‌یﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲارﺷـﺪداﻧـﺸﮕﺎهﻋﻼﻣـﻪ

ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲداﻧﺸﻜﺪه‌ی ادﺑﻴﺎت و زبان هایﺧﺎرﺟﻲ.

5- ﯾﻮﺳﻔﯽﺭﺍﺩ،ﻓﺎﻃﻤﻪ؛ﮔﻠﻔﺎﻡ،ﺍﺭﺳﻼﻥ، (1381)،زبان شناسی شناختی و استعاره،مجله‌ی تازه های علوم شناختی، شماره‌ی 15 ، صص 59-64.

9ـ یوسفی راه، فاطمه، (1382)، بررسی استعاره زمان در زبان فارسی، پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.

ب. منابع انگلیسی

11- Bréal, Michel. (1884). How Words are Organized in the Mind, The Beginnings of Semantics: Essays, Lectures and Reviews. Comp. G. Wolf. Oxford: Duckworth. PP. 145-151.

12-Ortony: A.(ed). (1979), Metaphor and thought, Cambridge: Cambridge university press.

13-Lakoff.G.and mark Johnson, (1980), Metaphors we Live By, Chicago: university of Chicago press.

14-Lakoff.G, (2003), After wards of Metaphor We Live by, unpublished article California: university of California at Berkeley.

15- Lakoff, G.(1992), The contemporary theory of Metaphor, in Andrew ortony (ed). 1992. Metaphor and thought. Cambridge university press.