دگردیسی اسطوره در غزل های حسین منزوی
محورهای موضوعی : تفسیری (با ویژگی ادبی و هنری)
حسنی محمدزاده کاشی
1
,
فاطمه سادات طاهری
2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
کلید واژه: شعر معاصر, غزل نو, اسطورۀ نو, تلفیق اساطیر, حسين منزوی,
چکیده مقاله :
حسین منزوي (۱۳۲۵- ۱۳۸۳) با بهکارگیری زبان امروزي و تحوّلاتي كه در عرصۀ غزل بهوجود آورده است، جزءِ نوآوران اين عرصه شمرده میشود. از ویژگیهای بارز غزلهای منزوی استفاده از اساطیر بهویژه اسطورههای ملی و حماسی است. شیوۀ پردازش این اسطورهها و گاه گزینش یکی از ویژگیهای این اساطیر، نشاندهندۀ اهمیت آن جنبه، از نظر منزوی است؛ هرچند عناصر اسطورهای رایج نیز در غزلهای منزوی حضوری پررنگ و برجسته دارند. نگارندگان با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر متن غزلیات منزوی با پاسخ به این پرسش بنیادی که منزوي چگونه و با چه شگردي، ساختار دیگري از تلمیحات اسطورهاي را در غزلیات خود طرح میکند؟ میکوشند نگاه دیگرسانِ شاعر به این عناصر اسطورهای را کشف و استدلال کنند، تلفیق اساطیر سبب درهمشکستن زمان و مکان در غزلهای منزوی شده و این کارکرد، به بازآفرینی اسطورهها و بازتولید روایات تاریخی و داستانی در بافتی نو و دارای ظرفیّتهای معنایی و دلالتگریِ تازه در شعر منزوی منجر شده است. تغيير نقش اسطورهها به صورت كاربرد اساطير مذهبي در شعر تغزلي يا اساطير عرفاني در شعر ملي، تلفيق اسطورهها با طبيعت، تبديلشدن اسطوره به استعارۀ مفهومي، شكل‌گيري خيال‌هاي نو سوررئالیستي و انديشۀ تكامل به واسطۀ توجه خاصّ وی به کارکردهای اساطیری خورشيد از جمله مواردي است كه از شگردهاي نوگرايانۀ منزوي در كاربرد عناصر داستاني و اسطورهاي شمرده مي‌شود.
Hossein Monzavi (d. 2004 A.H.) is one of the poets who, with his modern language and the changes he has created in the lyric poetry, is also considered as one of the innovators in this genre. One of the prominent features of Monzavi’s lyric poems is the use of myths, especially national and epic myths. The way of use myth and selection of the characteristics of these myths, indicating the importance of that aspect according to the Monzavi’s opinion; However, elements of common myths are also prominent in Monzavi’s sonnets. Writers try to answer the fundamental question with a descriptive-analytical method based on the text of Monzavi’s lyric poems: how and by what means the Monzavi uses another structure of mythical allusions in his lyric poems? They try to discover and argue the combination of myths has caused the breaking of time and place in isolated sonnets, and this function is to recreate myths and reproduce historical and fictional narratives in a new context and has led to new semantic and capacities in Monzavi’s poetry. Changing the function of myths in the application of religious myths in lyric poetry or mystical myths in national poetry, combining myths with nature, turning myths into conceptual metaphors, forming new surrealist fantasies and the idea of evolution through his special attention to the work of idioms, which is considered as an Monzavi’s modernist technique in the application of narrative and mythological elements.
کتاب‌ها
آر. آل. برت. (1379). تخیل، ترجمۀ مسعود جعفری جزی، تهران: نشر مرکز.
اخوان ثالث، مهدی. (1370). از این اوستا، تهران: مروارید.
اسماعيل‌پور، ابوالقاسم. (1377). اسطوره بيان نمادين، تهران: سروش.
ايونس، ورونيكا. (1373). شناخت اساطير هند، تهران: طوس.
باستيد، روژه. (1370). دانش اساطير، تهران: طوس.
براهنی، رضا. (1371). طلا در مس، جلد 2، تهران: مؤلف.
بهار، مهرداد، (1352)، اساطير ايران، تهران: بنياد فرهنگ.
بيگزبي، سي. و. اي. (1379). دادا و سوررئاليسم، ترجمۀ حسن افشار، تهران: نشر مركز.
پورنامداریان، تقی. (1374). سفر در مه؛ تأمّلی در شعر شاملو، تهران: زمستان.
پورنامداریان، تقی. (1381). در سایۀ آفتاب؛ شعر فارسی و ساخت¬شکنی در شعر مولوی، تهران: سخن.
حسین‌پور چافی، علی. (1384). جریان¬های شعری معاصر فارسی(از کودتا 1332 تا انقلاب 1357)، تهران: امیرکبیر.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین. (1375). دیوان اشعار، به کوشش میرجلال‌الدین کزازی، جلد2، تهران: نشر مرکز.
دوبکور، مونیک. (1376). رمزهای زنده جان، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: نشر مرکز.
رشیدیان، بهزاد. (1370). بینش اساطیري در شعر فارسی، تهران: گستره.
ستاري، جلال، (1381)، اسطوره و رمز در انديشه ميرچاالياده، تهران: نشر مركز.
سرکاراتی، بهمن. (۱۳۷۸). سایه‌های شکار شده، تهران: قطره.
سعدی. مصلح‌الدین. (1377). کلیات اشعار، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ناهید.
سلاجقه، پروين، (1387)، از اين باغ شرقي، تهران: كانون پرورشي فكري كودكان.
سنايي غزنوي، مجدود. (1360). مثنوي¬ها، سيدمحمدتقي مدرس رضوي، تهران: بابك.
سنايي غزنوي، مجدود. (1363). ديوان اشعار، سيدمحمدتقي مدرس رضوي، تهران: کتابخانه سنائي.
شفيعي كدكني، محمدرضا. (1383). صور خیال، تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1373). سیر غزل در شعر فارسی، تهران: فردوس.
شميسا، سيروس،(1385)، انواع ادبي، تهران: ميترا.
صفوی، کورش. (1387). درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: سوره مهر.
غراب، راحله. (1384). نماد خورشید در فرهنگ و ادبیات، تهران: محقق.
کاظمی، روح¬الله. (1388). سیب نقره¬ای ماه، نقد غزل¬های حسین منزوی، تهران: مروارید.
گورین، ویلفرد و دیگران. (1377). راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمۀ زهرا مهین¬خواه، تهران: اطلاعات.
منزوی، حسین. (1377). از کهربا و کافور، تهران: کتاب زمان.
منزوی، حسین. (1389). مجموعه اشعار، به¬کوشش محمّد فتحی، تهران: نگاه.
الياده، ميرچا. (1376). رساله در تاريخ اديان، ترجمۀ جلال ستاري، تهران: سروش.
الياده، ميرچا، (1362)، چشم¬انداز‌هاي اسطوره، مترجم جلال ستاري، تهران: توس.
مقالات
آزاده¬دل، امیر. (1390). اسطوره¬ها و اشاره¬های داستانی در شعر منزوی. از ترانه و تندر (مجموعه مقالات دربارۀ زندگی. نقد و تحلیل شعر منزوی) به اهتمام مهدی فیروزیان. سخن، 371-370.
اسم‌علی‌پور، مریم. (1395). استعاره شناختي نور در اشعار حسين منزوي. پژوهش‌هاي نقدادبي و سبك‌شناسي، 3(26)، 33-67.
امینی، آناهیتا، و سرامی، قدمعلی. (1401). کارکرد تربیتی اسطورۀ فریدون و ضحاک بر مبنای تئوری انتخاب گلاسر. تفسیر و تحلیل متون (دهخدا)، ۱۴(۵۱)، ۵۹- ۸۴. Doi:10.30495/dk.2022.690473
زرقاني، سيد مهدي. (1385). سنايي و سنّت غزل عرفاني. شوريده‌اي در غزنه: انديشه‌ها و آثار حكيم سنايي. به كوشش علي اصغر محمدخاني و محمود فتوحي. سخن، 119-146.
کاخی، مرتضی. (1390). خودساخته‌ای خودسوخته. از ترانه و تندر: زندگی. نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی. به اهتمام مهدی فیروزیان. سخن، 90- 94.
کاکاوند، رشید. (1390). غزلهای نیمایی. از ترانه و تندر: زندگی. نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی. به اهتمام مهدی فیروزیان. سخن، 247-253.
کنجوری، احمد، نوری، علی، و روزبه، محمدرضا، (۱۳۹۸)، اسطوره¬پیرایی در تلمیحات نوغزل-های بهبهانی، نیستانی، بهمنی و منزوی، جستارهای نوین ادبی، ۵۲(206)، ۴۵- ۷۱. Doi: 10.22067/jls.v0i0.81048
گلفام، ارسلان، و یوسفی‌راد، فاطمه. (1381). زبان‌شناسی شناختی و استعاره. تازه‌های علوم شناختی، ۴(۳)، 59-64.
پایان¬نامه
عباسی باغمچکی، فاطمه. (۱۳۹۵). بازتاب تلمیحات، داستان‌واره‌ها و شعر شاعران برجسته در دیوان حسین منزوی، پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه ولی عصر رفسنجان، به راهنمایی رویین¬تن فرهمند.
References
Books
Akhavan-Sales, M. (1991). From this Avesta, Tehran: Morvarid. [In Persian]
Aminpour, Q. (2004). Tradition and innovation in contemporary Iranian poetry, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Bahar, M. (1973). Iranian mythology, Tehran: Bonyad-e Farhang. [In Persian]
Bastid, R. (1991). Knowledge of Mythology, Tehran: Tus. [In Persian]
Biggsby, C. (1999). Dada and Surrealism, Trans. Hassan Afshar, Tehran: Markaz Publishing. [In Persian]
Braheni. R. (2001). Gold in Copper, Tehran: Zaryab. [In Persian]
Brett. R. Al. (2000). Imagination, Trans. Masoud Jafari Jazi, Tehran: Markaz Publishing. [In Persian]
Dubois, M. (1997). Live Secrets of life, Trans. Jalal Sattari, Tehran: Markaz Publishing. [In Persian]
Eliade, M. (1983). The perspectives of myth, Trans. Jalal Sattari, Tehran: Toos. [In Persian]
Eliade, M. (1997). Treatise on the History of Religions, Trans. Jalal Sattari. Tehran: Soroush. [In Persian]
Esmailpour, A. (1998). The Myth of Symbolic Expression, Tehran: Soroush.
Evans, V. (1994). Indian Mythology, Tehran: Tus. [In Persian]
Ghorab, R. (2005). The Symbol of the Sun in Culture and Literature, Tehran: Mohaghegh. [In Persian]
Gorin, W. (1998). Guide to Literary Criticism Approaches, Trans. Zahra Mahinkhah, Tehran: Ettela`at. [In Persian]
Hasanli, K. (2007). Types of innovation in contemporary Iranian poetry, Tehran: Sales. [In Persian]
Hoseeinpour- e Chafi, A. (2005). Contemporary Persian poetic currents from the coup (1322) to the revolution (1357), Vol. 2, Tehran: Amirkabir. [In Persian]
Jafari-Azermani, M. (2014). Another meaning: analysis of implicit meanings in Hossein Monzavi's poem: based on Paul Grice's theory of discourse analysis, Tehran: Fasl-e Panjom. [In Persian]
Kazemi, R. (2009). Silver Apple of the Moon; Critique of Hossein Manzavi's lyric poems, Tehran: Morvarid. [In Persian]
Khaghani Sharvani, A. (1996). Collecton of poems, by Mir Jalaluddin Kazazi, Vol. II, Tehran: Markaz Publishing. [In Persian]
Mohammadi, M. (1995). Culture of allusions to contemporary poetry, Tehran: Mitra. [In Persian]
Monzavi, H. (1992). With love around disaster, Tehran: Pajeng. [In Persian]
Monzavi, H. (1998). Of amber and camphor, Tehran: Book of Time. [In Persian]
Monzavi, H. (2002). From blackouts and forgetfulness, Zanjan: Mahdis. [In Persian]
Monzavi, H. (2010). Collection of poems, by Mohammad Fathi, Tehran: Negah & Afarinesh. [In Persian]
Pournamdarian, T. (1995) Travel in May; A reflection on Shamloo's poetry, Tehran: Zemestan. [In Persian]
Pournamdarian, T. (2002). In the shade of the sun; Persian poetry and deconstruction in Mawlawī's poetry, Tehran: Sokhan. [In Persian]
Rashidian, B. (1991). Mythical insights in Persian poetry, Tehran: Gostareh.
Roozbeh, M. (2000). Contemporary Iranian literature, Tehran: Roozgar. [In Persian]
Saadi, M. (1998). Collection of poems, Ed. Mohammad Ali Foroughi, Saadi's generalities, by Bahauddin Khorramshahi, Tehran: Nahid. [In Persian]
Safavi, C. (2007). An Introduction to Semantics, Tehran: Surah Mehr. [In Persian]
Salajqe, P. (2008). From this eastern garden (theories of child and adolescent poetry criticism, Tehran: Center for Intellectual Development of Children and Adolescent. [In Persian]
Sanai Ghaznavi, M (1984). Collecton of poems, Modarres Razavi, Tehran: Sanai Library. [In Persian]
Sanai Ghaznavi, M. (1981). Mathnavi, Seyed Mohammad Taghi Modarres Razavi, Tehran: Babak. [In Persian]
Sarkarati, B. (1999). Hunted shadows, Tehran: Qatre. [In Persian]
Sattari. J. (2002). Myth and mystery in the thought of Mir Cha Eliade, Tehran: Markaz, Publishing. [In Persian]
Shafi'i Kadkani, M. (2004). Imagination, Tehran: Agah. [In Persian]
Shamisa. C. (2006). literary genres, Tehran: Mitra. [In Persian]
Shamisa. C. (2007). The journey of lyric poetry in Persian poetry, Tehran: Mitra. [In Persian]
Articles
Amini, A., & Sarrami, Q. (2022). The educational function of the myth of Fereydoun and Zahak based on Glasser's theory of choice, Interpretation and Analysis if Persian Language and Literature Texts(Dehkhoda), 14(51), 59- 84. Doi:10.30495/dk.2022.690473
Azadeh Del, A. (2011). Myths and Narrative Hints in Monzavi’s Poetry. From song and thunder (Collection of articles about life, critique and analysis of isolated poetry). by Mehdi Firooziyan. Sokhan, 370-371.
Esmalipour, M. (2016). Cognitive Metaphor of Light in the Poems of Hossein Monzavi. Critical and Stylistic Studies, 3(26). 33-67.
Gulfam, A; Yousefirad, F. (2002). Cognitive Linguistics and Metaphor. Cognitive Sciences News, 4(3). 59-64.
Kakavand. R. (2011). Nimaee Sonnets. From song and thunder: Life, critique and analysis of Hossein Manzavi's. by Mahdi Firouziyan. Sokhan, 253-247.
Kakhi, M. (2011). From song and thunder: Life, critique and analysis of Hossein Manzavi's. by Mahdi Firouziyan. Sokhan, 90- 94.
Kanjuri, A. Nouri, A. & Rozbeh, M. (2018). Pirai myth in the allusions of Behbahani, Nistani, Bahmani and Monzavi new sonnets, New literary essays 52(206), 45- 71.
Zarqani, M. (2006). Sanai and the Tradition of Mystical sonnets, Shurideh in Ghazni: Thoughts and Works of Hakim Sanai. by Ali Asghar Mohammadkhani and Mahmoud Fotouhi, Sokhan, 119-146.
Thesis
Abbasi Baghmechki, F. (2015). Reflecting the allusions, stories and poetry of prominent poets in Hossein Monzavi’s collection poems, MA Thesis, Vali Asr University (AS) in Rafsanjan, Superviser Ruointan Farahmand. [In Persian]
