تأثیر شاعران سده‌های سوم و چهارم هجری بر حافظ

محورهای موضوعی : اسطوره

هاشم محمدی ¹ (استادیار دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد گچساران)

تاریخ دریافت : 1394/03/05 تاریخ پذیرش : 1394/03/05 تاریخ انتشار : 1387/04/01

کلید واژه: حافظ, شاعران متقدم و متأخر, معاصرین حافظ, الفاظ و تعابیر, مضامین مشابه,

چکیده مقاله :

حافظ ـ غزل‌سرای بزرگ تاریخ ـ از شعر پیشینیان بهرة فراوان برده و گاه مضامینی را از آنان اخذ و یا اقتباس نموده است، اما بیشتر مضامین اقتباس‌شده از دیگران را بهتر از صاحبان اصلی آنها به‌تصویر کشیده است. پژوهشگران حافظ‌شناس، پیشینة الفاظ و تعابیر و معانی و مضامین حافظ از دیگران را در ادبیات منظوم و منثور پیش از او، از رودکی گرفته تا عصر خود حافظ و حتی شارحان بعد از وی، مورد تتبع و جست‌و‌جو قرار داده‌اند، اما از تأثیر شاعران پیش از رودکی و دوره‌های اول رواج و گسترش زبان و ادبیات فارسی بر حافظ سخنی به میان نیاورده‌اند. بهاءالدین خرمشاهی در کتاب ارزشمند حافظ‌نامه، تأثیرپذیری حافظ از بزرگان ادب پارسی از رودکی به بعد تا معاصرین وی، را بررسی کرده و از اینکه شاعر بزرگی چون مولوی چه در مثنوی و چه در غزل‌هایش تأثیری بر حافظ نداشته است، تعجب می‌کند و پژوهشگران را به تحقیق در این باره دعوت می‌کند.در این مقاله تأثیرپذیری حافظ از اشعار شاعران قرن سوم و چهارم هجری، از نظر معانی و مضامین مشابه و نیز ترکیب‌ها و تعابیر همانند و همچنین وزن و قافیه و ردیف و دیگر ظرافت‌های شعری، بررسی شده و جلوه‌های دیگری از هنرمندی این شاعر بزرگ به تصویر کشیده شده است.

چکیده انگلیسی:

  Although Hafiz (1326-1390), considered as one of the greatest Persian lyric poets, was influenced by his predecessors, he developed his own style and created brilliant new themes. The present article aims to show the influences the poets of the 3rd and 4th centuries A.H. had on Hāfiz with respect to concepts, themes, poetic diction, rhyming rhythm, rime, and rhetorical figures.