بررسی مقایسه‌ای مفهوم تابعیت در نظام‌های حقوق بین‌الملل معاصر و حقوق اسلام
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی
مسعود همت
1
(عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا)
کلید واژه: نظام حقوق بین‌الملل معاصر, تابعیت اسلامی, تابعیت قراردادی, تابعیت ملی, واژگان کلیدی: نظام حقوق بین‌الملل,
چکیده مقاله :
چکیده در ارتباط با مفهوم تابعیت، در نظام حقوقی اسلام، سه تقسیم‌بندی انجام شده است: تابعیت امّی یا اسلامی، تابعیت قراردادی و تابعیت ملی. تابعیت اسلامی بر مبنای امت اسلامی و تابعیت قراردادی مبتنی بر قرارداد ذمّه دارای جنبه اعتقادی و تابعیت ملی بر اساس معیارهای حقوق بین‌الملل خصوصی، جنبه فیزیکی و مادی، دارند. نظام حقوق بین‌الملل معاصر در مبحث تابعیت، بر مبنای تابعیت ملی است. پژوهش حاضر، در پی جواب به این سؤال‌هاست که، مفهوم تابعیت از منظر نظام‌های حقوق بین‌الملل معاصر و حقوق اسلام مشتمل بر چه مبانی است؟ وجوه اشتراک و وجوه افتراق این دو نظام حقوقی در مبحث تابعت چیست؟ این نوشتار درصدد است با ارائه تلفیقی از مبانی عقیدتی و مادی، به بررسی مفهوم تابعیت از منظر فقهی- حقوقی بپردازد. وجه اشتراک نظام‌های حقوقی اسلام و حقوق بین‌الملل معاصر، در مفهوم تابعیت ملی و وجه افتراق، در مفاهیم تابعیت اسلامی و قراردادی بیان شده است. در نگارش مقاله حاضر، در بررسی مفاهیم و عناصر حقوقی مرتبط به بحث و توصیف و طبقه‌بندی آنها از روش توصیفی و در بیان ارزش این مفاهیم و عناصر حقوقی، از روش تحلیل علمی استفاده شده است.
Abstract As regard the nationality in Islamic law there are three categories of nationality: Islamic or Uma nationality, contract nationality and national nationality. Islamic nationality is based on "Islamic nation" and contractual nationality is based on Zemme contract (a contract between the Islamic government and non-Muslim citizen who have accepted holy book). The Zemme contract is having its basis on faith and national nationality is based on international private law criteria and its base is physical and material. The present paper wants to answer this question that on what principle the concept of nationality in contemporary international law and Islamic law are based? What are the similarities and differences between the two legal systems in question of nationality? The present paper wants to introduce a mix of material and faith principles to examine the concept of nationality from the viewpoint of religious jurisprudence. The paper shows the similarities of Islamic legal system and contemporary international law in the concept of nationality and the differences between the concepts of Islamic nationality and concept of contractual nationality. For examining the legal concept and element related to discussion the descriptive method is used and for explaining the legal values and elements scientific analysis method is used.
