بررسی طنز در آثار بهرام صادقی بر اساس نظریۀ رابرت‌لیو با تأکید بر (سنگر و قمقمه‌های خالی و ملکوت)

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

فرشته مرادی ¹ , نوازالله فرهادی ² , محمد شفیعی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق، واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/09/09 تاریخ پذیرش : 1398/12/10 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: انگارۀ معنایی, زبانشناسی, طنز, داستان‌معاصر, رابرت‌لیو, بهرام صادقی, راسکین, مکتب‌اصفهان,

چکیده مقاله :

نظریۀ طنز زبانۀشناختی رابرت‌لیو، یکی از نظریات کامل زبان‌شناسی در باب طنز است که پیش از رابرت‌لیو تحت‌ عنوان نظریۀ انگارۀ معنایی توسط ویکتور راسکین مطرح گردید و با واکاوی‌ها و نقد گوناگون مواجه شد که یکی از آنها الگوی رابرت‌لیو می‌باشد؛ لیو معتقد است طنز زبان‌شناختی از نوع غیر زبان‌شناختی آن متفاوت و جداست و این تنها ابهام است که سبب می‌شود طنزی، ویژگی زبان‌شناختی به خود بگیرد؛ این ابهامات در سه حوزۀ آوایی، واژگانی، نحوی و کاربرد شناختی رخ می‌دهد. بهرام صادقی برای طنز‌آمیز کردن حکایات خود از مجموع انگاره‌های زبان شناختی نیز بهره برده است. نتیجۀ این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی به‌دست آمده است نشان می‌دهد نظریۀ انگارۀ معنایی رابرت‌لیو و چهارچوب نظری آن تا حدود بسیار زیادی با آثار طنز بهرام صادقی همخوانی دارد.

چکیده انگلیسی:

Robert Lillo's Theory of Linguistic Comedy is one of the complete linguistic theories of humor that was first put forward by Robert Raskin under the concept of "semantic paradigm" by Viktor Raskin. It is distinct and distinct from the non-linguistic one, and this is the only ambiguity that lends humor to the linguistic feature; these ambiguities occur in three phonetic, lexical, syntactic, and cognitive applications. BahramSadeghi also used linguistic paradigms to humorize his anecdotes. The results of this research, obtained by the descriptive-analytical method, show that Robert Lieu's semantic theory of theory and its theoretical framework are largely consistent with Bahram Sadeghi's satirical works.The results of this research, obtained by the descriptive-analytical method, show that Robert Lieu's semantic theory of theory and its theoretical framework are largely consistent with Bahram Sadeghi'ssatiricalworks.

منابع و مأخذ:

کتاب ها

اخوت، احمد (1371)نشانه‌شناسی مطایبه، اصفهان: فردا.

اسکلتن، رابین (1375)روایت شعر، مترجم مهرانگیز اوحدی، تهران: میترا.

برگسون، هانری لویی (1379)خنده، ترجمه: عباس میرباقری، تهران: شباویز.

بهزادی‌اندوه جردی، حسین (1378)طنز و طنزپردازی در ایران، تهران: صدوق.

خطیب، حسام (1389)مکتب‌های ادبی و ادبیّات تطبیقی، ترجمه: مرتضی آیت الله زاده، تهران: سمت.

رجایی، محمدخلیل (1370)معالم‌البلاغه در علم معنی و بیان و بدیع، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.

ساعدی، غلامحسین (1377) هنر داستان نویسی بهرام صادقی؛خون‎آبی بر زمین نمناک، تهران: آسا.

شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1361)صور‌خیال در شعر فارسی، چاپ سوم، تهران: ماه.

شمیسا، سیروس (1374)نگاهی تازه به بدیع، چاپ هفتم، تهران: فردوس.

صادقی، بهرام (1354)سنگر و قمقمه‌های خالی، تهران: نیلوفر.

صادقی، بهرام (1386) ملکوت، چاپ سوم، تهران: کتاب زمان.

صدر، رویا (1381)بیست سال با طنز، تهران: هرمس.

فولادی، علیرضا (1386)طنز در زبان عرفان، تهران: سخن.

کادن، جان آنتونی (1380)فرهنگ توصیفی ادبیات و نقد، ترجمه: کاظم فیروزمند، تهران: شادگان.

میرعابدینی، حسن (1380)صدسال داستان نویسی ایران، جلد 1 و 2، چاپ دوم، تهران: چشمه.

نیکبخت، ناصر (1380)هجو در شعر فارسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

مقالات

بیگ‌زاده، خلیل و خوش‌حساب، ساناز(1395) بررسی طنز در حکایت‌های رسالۀ دلگشا بر‌اساس الگوی رابرت‌لیو، نشریۀ زبان و ادب فارسی، سال 69، شمارۀ 234، صص 32- 17.

حری، ابوالفضل(1390)سازکارهای زبانی شوخ طبعی، جناس، ابهام و ایهام، جستارهای زبانی، دورۀ 2، شمارۀ 2، صص 19- 40.

شادروی‌منش، محمد(1380) خنده، بنیاد طنز و کمدی، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 4، صص 35- 26.

شریفی، شهلا و کرامتی‌یزدی، سریرا(1389) معرفی نظریۀ انگارۀ معنایی طنز و بررسی ایرادات آن بر مبنای داده‌های زبان فارسی، پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، شمارۀ 2، صص 109- 89.

شیری، قهرمان (1384) پسامدرنیسم و مکتب داستان‌نویسی اصفهان، مجلۀ علمی- پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ دوم، شمارۀ 42، صص 167-198.

صدر، رویا (1380) بهرام صادقی، طنز و قمقمه‌های خالی، کتاب ماه، ادبیات و فلسفه، شمارۀ 44، صص 61- 58.

صفوی، کورش(1384) طنز از منظر زبان‌شناسی، آزما، شمارۀ 36، ص 16.

محرابی، حجت و مدرس خیابانی، شهرام(1391)بررسی عوامل زبانی مؤثر در شکل گیری طنز کلامی، مجموعه مقالات دانشگاه علامه‌طباطبایی، شمارۀ 281، صص 723- 712.

منابع لاتین

Attardo,s (2008)semantics and pragmatic of houmor, Blackwell, languguage and linguistics compass.

Raskin,V (1985)semantic mechanisms of humor, new York, university of new York.

Lew,Robert (1996G)An ambriguty- based theorg of the linguistic verbargoke in English, new York: stste university of new York.

Books

Okhot, Ahmad (1992) Semiotics of Mataybeh, Isfahan: Tomorrow.

Skeleton, Robin (1996) Poetry Narration, Translator MehrangizOuhadi, Tehran: Mitra.

Bergson, Henry Louis (2000) Laughter, translated by Abbas Mirbagheri, Tehran: Shabaviz.

Behzadi Andohjerdi, Hossein (1999) Humor and satire in Iran, Tehran: Sadough.

Khatib, Hesam (2010) Literary Schools and Comparative Literature, translated by MortezaAyatollahzadeh, Tehran: Samat.

Rajaee, Mohammad Khalil (1991) Ma'alam al-Balaghah in the science of meaning, expression and innovation, Shiraz: Shiraz University Press.

Saedi, Gholamhossein (1998) The Art of Story Writing BahramSadeghi; Blue Blood on Wet Land, Tehran: Asa.

ShafieeKadkani, Mohammad Reza (1982) Imaginations in Persian Poetry, Third Edition, Tehran: Mah.

Shamisa, Sirus (1995) A new look at the novel, seventh edition, Tehran: Ferdows.

Sadeghi, Bahram (1975) Empty trenches and thermoses, Tehran: Niloufar.

Sadeghi, Bahram (2007) Malakoot, third edition, Tehran: Book of Time.

Sadr, Roya (2002) Twenty years with humor, Tehran: Hermes.

Fouladi, Alireza (2007) Humor in the language of mysticism, Tehran: Sokhan.

Kaden, John Anthony (2001) Descriptive Culture of Literature and Criticism, translated by KazemFiroozmand, Tehran: Shadegan.

Mir Abedini, Hassan (2001) One Hundred Years of Iranian Fiction, Volumes 1 and 2, Second Edition, Tehran: Cheshmeh.

Nikobakht, Nasser (2001) Satire in Persian Poetry, Tehran: University of Tehran Press.

Articles

Bigzadeh, Khalil and Khoshhesab, Sanaz (2016) A study of humor in the anecdotes of Delgosha's treatise based on the model of Roberto, Journal of Persian Language and Literature, Vol. 69, No. 234, pp. 17-32.

Hori, Abolfazl (2011) Linguistic mechanisms of humor, puns, ambiguity and ambiguity, linguistic inquiries, Volume 2, Number 2, pp. 19-40.

Shadroymanesh, Mohammad (2001) Laughter, Foundation of Humor and Comedy, Art Quarterly, No. 4, pp. 35-26.

Sharifi, Shahla and Keramati-Yazdi, Serira (2010) Introducing the theory of the semantic idea of humor and examining its drawbacks based on Persian language data, Research in Comparative Language and Literature, No. 2, pp. 109-89.

Shiri, Ghahraman (2005) Postmodernism and Isfahan School of Fiction, Scientific-Research Journal of the Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Volume 2, Number 42, pp. 167-198.

Sadr, Roya (2001) BahramSadeghi, Humor and Empty Flasks, Book of the Month, Literature and Philosophy, No. 44, pp. 61-58.

Safavi, Kourosh (2005) Humor from the perspective of linguistics, Azma, No. 36, p.16.

Mehrabi, Hojjat and ModaresKhiabani, Shahram (2012) Investigating the effective linguistic factors in the formation of verbal humor, Proceedings of AllamehTabatabaei University, No. 281, pp. 723-712.

Latin References

Attardo,s (2008)semantics and pragmatic of houmor, Blackwell, languguage and linguistics compass.

Raskin,V (1985)semantic mechanisms of humor, new York, university of new York.

Lew,Robert (1996G)An ambriguty- based theorg of the linguistic verbargoke in English, new York: stste university of new York.