بررسی تلمیح در اشعار سید علی موسوی گرمارودی و محمد‌علی معلم دامغانی

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

زهرا اباذری ¹ (نویسنده)
وجیهه ترکمانی ² (نویسنده)

تاریخ دریافت : 1394/02/31 تاریخ پذیرش : 1394/05/12 تاریخ انتشار : 1394/01/01

کلید واژه: تلمیح, شعر, شعر معاصر, allusion, poem, بسامد تلمیح, Musavi Garmardi, Mo᾽allem Damqani,

چکیده مقاله :

موسوی گرماوردی و معلم دامغانی تلمیخات را با انگیزه‌هایی چون روایت داستان‌های دینی و تاریخی، سیاسی و یا بیان افکار و عقاید خود به کار گرفته‌اند و بر آن بوده‌اند تا شعر را به عنوان منبع آگاهی برای مردم زمانه ارایه دهند. یافته های این تحقیق که به شیوۀ کتابخانه ای و اسنادی و به روش تحقیق توصیفی انجام یافته است، بیان‌گر آن است که درصد استفاده موسوی گرمارودی در اشعارش از تلمیحات بیشتر بوده است؛ موسوی گرمارودی 43/56 درصد و معلم دامغانی 57/43 درصد از تلمیحات مختلف را در شعر خود به کار گرفته اند. از کل تلمیحات به کار برده شده در اشعار دو شاعر، 61/77 درصد را تلمیحات دینی، 4/2 درصد تلمیحات قرآنی، 24/9 درصد تلمیحات ادبی، 84/6 درصد تلمیحات تاریخی، 91/3 درصد تلمیحات اساطیری تشکیل می دهند که تلمیحات دینی بیشترین درصد کاربرد را در اشعار دو شاعر داشته اند. هم‌چنین تلمیح به حضرت موسی(ع) با 07/9 درصد در اشعار موسوی گرمارودی و تلمیح به حضرت محمد (ص) با 21/12 درصد در اشعار معلم دامغانی بیشترین تکرار و بسامد کاربرد را نسبت به سایر شخصیت ها و یا عناوین داشته است.

چکیده انگلیسی:

Allusion is one of literary industries that persian literature poets have continuously paid attention to it in in their own works from long time ago. Among contemporary poets, Musari Garmarudi & Moallem Damqani are those poets who have used different allusions in their poems. The purpose of these poets is sometimes the narration of historical and religious stories and some other times they have tried to indicate their own ideas and thoughts in poem form indirectly through using allusion. Although the use of allusion by those poets is religious or based on mythology, apparently, they inspire a lot of political concepts to their readers through poem form, and it is the same artistic reflex of allusion. These poets using allusion in revolutionary, religious and holy defence poems forms have grafted ancient events to their own time events. In fact, it can be said that their main purpose is to change poem to an information source for contemporary people. The findings of this research wich have been obtained based on library and document ways, through descriptive investigation method, indicate that the percentage that Musavi Garmarudi has used allusion in his poems is higher. He has used allusion in his poems about 56/43% but Mo᾽allem Damqani has used allusion about 43/57% .Among all  used allusions in their works, it can be stated that 77/61%  are religious, 2/4% are based on Koran, 9/24% are literary, 6/84% are historical and 3/91% are mythological  ones, that the religious allusions have had the most percentage of use in the poems of these two  poets. Also, allusion to the prophet Moses with 9/07% in the poems of Musavi Garmarudi and allusion to the holy prophet Mohammad (p.u.h), with 12/21% in the poems of Moallem Damqani have had the most use, repetition and frequency in comparison with other personalities or titles.

منابع و مأخذ:

 

منابع و مآخذ

1ـ قرآن کریم

2ـ برقعی، محمد باقر. سخنوران نامی معاصر ایران. قم: نشر خرّم، چاپ اول، جلد 5، 1373.

3ـ بیگی حبیب­آبادی، پرویز. حماسه­های همیشه. تهران: انتشارات فرهنگ گستر و صریر، 1382.

4ـ پورنامداریان، تقی. سفر در مه. تهران: زمستان، 1374.

5ـ حلبی، علی­اصغر. تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: نشر اساطیر، چاپ چهارم، 1385.

6ـ درستی، احمد. شعر سیاسی دوره پهلوی. تهران: مرکز ستاد انقلاب اسلامی، 1381.

7ـ زرین‌کوب، عبدالحسین. سیری در شعر فارسی. تهران: سخن، 1384.

8ـ سبحانی، جعفر. فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1371.

9ـ ـــــــ، ـــــــ . فروغ ابدیت. قم: مرکز دارالتبلیغ اسلامی، 1373.

10ـ سعدی، مصلح‌الدین عبدالله. گلستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی، 1384.

11ـ شمیسا، سیروس. فرهنگ تلمیحات. تهران: فردوس، 1366.

12ـ فشارکی، محمد. نقد بدیع. تهران: نشر سمت، چاپ اول، 1379.

13ـ کاشفی‌سبزواری، کمال­الدین حسین واعظ. بدایع­الافکار فی صنایع الاشعار. ویرایش میر‌جلال‌الدین کزازی. تهران: نشر مرکز، چاپ اول، 1369.

14ـ محمد‌زاده، مرضیه. حسین بن علی، امام شهدا. تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا، چاپ اول، 1388.

15ـ محمدی، محمد‌حسین. فرهنگ تلمیحات شعر معاصر. تهران: میترا، 1374.

16ـ مری، هال. امپراتوری مغول. ترجمۀ نادر میرسعیدی. تهران: نشر ققنوس، 1380.

17ـ معلم دامغانی، علی. رجعت سرخ ستاره. تهران: سورۀ مهر، چاپ پنجم، 1387.

18ـ ــــــــ ، ــــــــ. . شرحه شرحه­ست صدا در باد. تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

19ـ معین، محمد. فرهنگ فارسی معین. جلد اول. تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ سیزدهم، 1378.

20ـ مکارم شیرازی، ناصر. تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه، جلد 27، 1381.

21ـ موسوی گرمارودی، علی. پیوند زیتون بر شاخه ترنج. تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

22ـ ــــــــــــــــــ ، ــ . خواب ارغوانی(شعر دفاع مقدس). تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

23ـ ـــــــــــ، ــــــ. . بر آشفتن گیسوی تاک (مجموعه غزل). تهران: سورۀ مهر، چاپ دوم، 1389.

24ـ ـــــــــــ ، ـــــــ . سفر به فطرت گلسنگ (قطعه­ها و چکامه­ها). تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

25ـ ــــــــــ ، ــــــ. . آغاز روشنایی آیینه (ترکیب‌بند عاشورایی در پانزده بند). تهران: سورۀ مهر، 1390.

26ـ ـــــــــ ، ــــــ. . تا محراب آن دو ابرو. تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

27ـ میر­جعفری، اکبر. حرفی از جنس زمان. تهران: انتشارات قو، 1376.

28ـ نفیسی، علی‌اکبر (ناظم الاطباء). فرهنگ نفیسی. انتشارات کتابفروشی خیام، 1343.

29ـ هینلز، جان راسل. تاریخ اساطیر ایران. ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر، 1383.

30ـ یاحقی، محمد‌جعفر. فرهنگ اساطیر. تهران: سروش، چاپ دوم، 1386.

مقالات

1ـ شریفیان، مهدی؛ نظری، نجمه؛ جعفری نیا، صغری. «تجلی حماسه و عرفان عاشورایی در ادبیات انقلاب اسلامی»، نشریۀ ادبیات پایداری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال سوم، شماره پنجم،