تحلیل نشانه‌شناختی شعر ستارۀ دور نادر نادرپور بر اساس نظریۀ مایکل ریفاتر

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

مریم موسی زاده نصرآبادی ¹ , فاطمه شیخلووند ² , عیوض هوشیار ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل، ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشکین شهر، دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/07/16 تاریخ پذیرش : 1403/09/11 تاریخ انتشار : 1403/10/01

کلید واژه: نشانه‌شناسی, مایکل ریفاتر, شعر معاصر, نادر نادرپور,

چکیده مقاله :

نظریة نشانه‌شناسی رویکردی نظام‌مند، خواننده محور و بر مبنای ساختارگرایی است که توسط مایکل ریفاتر (1978) به عنوان روشی کاربردی برای تحلیل اشعار و تبیین ماهیت و کارکرد متون ادبی ارائه شده است. مطابق این نظریه با بررسی نشانه‌های متن و کشف شبکه‌های معنایی آن تلاش می‌شود خاستگاه متن از طریق زیرانگاشت‌های ادبی که در آن گسترده شده به دست آید. مقالة حاضر، نخست رویکرد نظریۀ ریفاتر را معرفی می‌کند، سپس بر مبنای آن به خوانش شعر «ستارة دور» از مجموعه اشعار «سرمة خورشید» نادر نادرپور می‌پردازد. هدف این تحقیق تلاش برای خوانش دقیق‌تر شعر مورد نظر با استناد به نظریۀ نشانه‌شناسی ریفاتر است و اینکه با توجه به ظرفیت‌های نظری و دستاوردهای علمی رویکرد ریفاتر، بتوان از این روش در خوانش خلاقانه و تحلیل دقیق‌تر اشعار مد نظر بهره گرفت و به نتایج متفاوتی دست یافت.

چکیده انگلیسی:

The theory of semiotics is a systematic approach, reader-oriented and based on structuralism, which was presented by Michael Rifater (1978) as a practical method for analyzing poems and explaining the nature and function of literary texts. According to this theory, by examining the signs of the text and discovering its semantic networks, the origin of the text is tried to be obtained through the literary sub-maps that are spread in the text. The present article firstly introduces the approach of Rifater's theory, then, based on it, reads the poem "Distant Star" from the collection of poems "Sormeh of Sun" by Naderpour. The purpose of this research is to try to read the poem more accurately by referring to Rifater's theory of semiotics. It is expected that according to the theoretical capacities and scientific achievements of the Rifater approach, this method can be used in the creative reading and more detailed analysis of the poems in question and new results can be achieved.

منابع و مأخذ:

احمدی، بابک (1400). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
بارت، رولان (1370). عناصر نشانه‌شناسی. ترجمۀ مجید محمدی. تهران: المهدی.
بارت، رولان (1401). مبانی نشانه‌شناسی. ترجمة صادق رسیدی و فرزانه دوستی. تهران: علمی و فرهنگی.
پاینده، حسین (1398). نظریه و نقد ادبی. ج. دوم. تهران: سمت.
پورچاقی، علی‌حسین (1390). جریان‌های شعر معاصر فارسی. تهران: امیرکبیر.
چندلر، دانیل (1400). مبانی نشانه‌شناسی. ترجمة مهدی پارسا. تهران: سورة مهر.
روزبه، محمدرضا (1388). ادبیات معاصر ایران. تهران: روزگار.
زرقانی، سید مهدی (1384). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
سوسور، فردینان دو (1378). درس‌های زبان‌شناسی همگانی. ترجمة نازیلا خلخالی. تهران: ارغوان.
شریفی، فیض (1391). شعر زمان ما (نادر نادرپور). تهران: نگاه.
گیرو، پیر (1380). نشانه‌شناسی. ترجمة محمد نبوی. تهران: فکر روز.
لنگرودی، محمد (1387). تاریخ تحلیلی شعر نو. ج. 1 و 2. تهران: مرکز.
نجومیان، اميرعلي (1396). مقالات کلیدی نشانه‌شناسی. تهران: مروارید.