بررسی و تحلیل شیوه‌های اقتباس شاعران معاصر از ضرب‌المثل‌های اشعار حافظ
محورهای موضوعی : شاهنامه
آرمینه کاظمی سنگدهی
1
(
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان(نویسنده مسؤول)
)
احمد گلی
2
(
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
)
ناصر علیزاده خیاط
3
(
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
)
کلید واژه: حافظ, شعر معاصر, ضرب‌المثل, مضامین تعلیمی, سنت‌گرایی و اقتباس,
چکیده مقاله :
ضرب‌المثل‌ها آینة فرهنگ‌عامه هستند که سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابند و می‌توان با بررسی آن‌ها به شیوة تفکر و روح عامة یک سرزمین دست یافت. مضامین تعلیمی ضرب‌المثل‌ها بر عوام و خواص جامعه تأثیری بسزا دارد و شاید همین یکی از عوامل مهم ماندگاری آن طی قرون متمادی باشد. غزلیات حافظ سرشار از تمثیلات است. ایجاز زبان اشعار او سبب شده است مقبول طبع مردم صاحب‌نظر شود و هفت سده، در اذهان و زبان این مرزوبوم باقی بماند. در شعر معاصر چه از نوع نیمایی باشد یا غزل معاصر، الگوبرداری از زبان و اندیشة حافظ دیده می‌شود. در این پژوهش با مطالعة آثار هجده شاعر معاصر، انواع تأثیرپذیری و اقتباس از ضرب‌المثل‌های غزلیات حافظ در اشعار آنان، کشف و استخراج شده است؛ نیز وام‌گیری صریح و غیرصریح از 110 ضرب‌المثل غزلیات حافظ در اشعار آنان دیده می‌شود. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که مضامین اندرزگونه، توصیه‌های شاعرانه، تشویق، نهی و تحذیر ضرب‌المثل‌های دیوان حافظ در شعر معاصر بازآفرینی شده است. شاعر معاصر چه در محور فرم و صورت و چه از جنبة مضمون و محتوا، گاه به‌صورت نقل‌قولی شاعرانه برای بیان تأثرات و گاه به‌منظور نقد شرایط روزگار، از آموزه‌های نهفته در محتوای ضرب‌المثل‌های اشعار خواجه وام می‌گیرد و می‌کوشد با افزودن و یا اندک تغییراتی در واژگان، تمثیلات اشعار او را بازآفرینی کند.
Proverbs are mirrors of popular culture that are passed down from generation to generation and by examining them, we get the way of thinking and the common spirit of a country. The didactic themes of proverbs affect the whole of society, and this is one of the important factors of its survival for centuries. Hafez's lyric poems are full of parables. The brevity of his poetic language has caused him to be accepted by the knowledgeable people and to remain in the minds and language of this country for seven centuries. In contemporary poetry, imitation from Hafez's language and thought can be viewed. In this research, by studying the works of 18 contemporary poets, all kinds of influences and adaptations of the proverbs of Hafez's lyric poems have been discovered and extracted, and explicit and implicit borrowing from 110 proverbs of Hafez lyric poems can be seen. The results show that the instructive themes, poetic advice, encouragement, prohibition and warning found in proverbs of Hafez's Divan have been recreated in contemporary poetry. The contemporary poet, both in terms of form and content, sometimes in the form of poetic quotations and sometimes in order to criticize the period of time they have been living in, uses the teachings hidden in the content of the proverbs of Hafez's poems and tries to add or give a few changes in the words in order to recreate the parables of Hafez's poems.
_||_
