سمبولیسم در شعر معاصر با تکیه بر شعر مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

محمدرضا قاری ¹ ( )
اعظم نیک آبادی ² ( )
اشرف روشندل روشندل ³ ( )

تاریخ دریافت : 1393/07/22 تاریخ پذیرش : 1393/09/25 تاریخ انتشار : 1393/07/01

کلید واژه: شعر معاصر, سمبولیسم, نمادگرایی,

چکیده مقاله :

موضوع این پژوهش، بررسی سمبولیسم و نمادگرایی در شعر مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج است. پژوهندگان در آغاز، نماد و نمادگرایی و انواع آن را تعریف کرده و تفاوت نماد و استعاره را بیان نموده سپس ریشه نمادهای شعر معاصر در ادبیات باستانی ایران را کاویده است آنگاه با بررسی شعر شاعران یاد شده به فهرست‌ کردن نمادها و سمبول‌های شعر این شاعران پرداخته، آن‌ها را گردآوری، دسته‌بندی، نقد و تحلیل کرده­اند. زبان گنگ و دیرفهم شعر معاصر، بیشتر به سبب کاربرد نمادهای بسیار در شعر این دوره است. اگر خوانندگان شعر با این شیوه‌ بیانی آشنا شوند، فهم شعر این دوره برای آنان بسیار آسان خواهد بود. پژوهشگر به دنبال این هدف کوشیده است نمادهای به کاررفته در شعر این شاعران را کشف، بررسی و تحلیل کند تا راه برای درک اندیشه‌های این شاعران و ویژگی‌های سبکی و فکری ایشان، اندکی هموارتر گردد. اخوان با بهره‌بردن از نمادهایی که ریشه در اسطوره‌های ایرانی دارند، تشخص ویژه‌ای به شعر خویش بخشیده است. هوشنگ ابتهاج را نیز می‌توان پیروی واقعی برای نمادگرایی دانست.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1 ــ اخوان ثالث، مهدی. آخر شاهنامه. تهران: انتشارات مروارید، چاپ هفدهم، 1383.

2 ــ محجوب، محمدجعفر. آفرین فردوسی. تهران: انتشارات مروارید، چاپ نخست، 1371. 

3 ــ بهار، مهرداد. ادیان آسیایی. تهران: انتشارات چشمه، چاپ پنجم، 1384. 

4 ــ اخوان ثالث، مهدی. از این اوستا. تهران: انتشارات مروارید، چاپ هفتم، 1364. 

5 ــ ‌هاوکس، ترنس. استعاره. تهران: انتشارات مرکز، چاپ دوم، 1380. 

6 ــ گوستاو یونگ، کارل. انسان و سمبول‌هایش. تهران: انتشارات جامی، چاپ دوم، 1378. 

7 ــ بهار، مهرداد. ایرانویج. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ نخست، 1370. 

8 ــ کزازی، میر‌جلال‌الدین، پرنیان پندار. تهران: انتشارات روزنه، چاپ نخست، 1376. 

9 ــ بهار، مهرداد. پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: انتشارات آگه، چاپ پنجم، 1384. 

10 ــ ابتهاج، هوشنگ. تاسیان. تهران: انتشارات کارنامه، چاپ نخست، 1385. 

11 ــ ژیزل، ماری. تئاتر سمبولیسم. ترجمه بهنوش قویمی. تهران: قطره، 1383. 

12 ــ زرین‌کوب، حمید. چشم‌انداز شعر نو فارسی. تهران: توس، 1358. 

13 ــ رضایی‌راد، محمد. خرد مزدایی. تهران: ناشر طرح نو، 1389. 

14 ــ اوشیدری، جهانگیر. دانش‌نامه مزدیسنا. تهران: انتشارات مرکز، چاپ نخست، 1371. 

15 ــ ابتهاج، هوشنگ. راهی و آهی. تهران: انتشارات سخن، چاپ نخست، 1378. 

16 ــ احمد­پور، علی. رمز و رمزگرایی در اشعار اخوان ثالث. تهران: انتشارات ترنج، چاپ اول، 1374. 

17 ــ شاهرخ، کیخسرو. زرتشت پیامبری که از نو باید شناخت. تهران: انتشارات جامی، چاپ پنجم، 1383. 

18 ــ اخوان ثالث، مهدی. زمستان. تهران: انتشارات مروارید، چاپ بیست و سوم، 1385. 

19 ــ هدایت، صادق. زندوهومن یسن. تهران: انتشارات جامه­دران، چاپ دوم، 1383. 

20 ــ چدویک، چارلز. سمبولیسم. تهران: انتشارات مرکز، چاپ نخست، 1375. 

21 ــ دلاویز، مسعود، «سمبو لیسم اجتماعی، اصول و شکل‌های آن در شعر معاصر فارسی»، کتاب ماه، شماره 58، 1390. 

22 ــ ابتهاج، هوشنگ. سیاه مشق. تهران: انتشارات کارنامه، چاپ سوم، 1381. 

23 ــ یاحقی، محمد­جعفر. فرهنگ اساطیر. تهران: انتشارات سروش، چاپ دوم، 1375. 

24 ــ هدایت، صادق. فرهنگ عامیانه ادبیات فارسی. تهران: انتشارات چشمه، چاپ پنجم، 1383. 

25 ــ معین، محمد. فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ هشتم، 1371. 

26 ــ قرآن. تهران: انتشارات آفست، چاپ نخست، 1378. 

27 ــ کسرایی، سیاوش. گزینه اشعار. تهران: انتشارات مروارید، چاپ نخست، 1383.

28 ــ اسدی­توسی. لغت فرس، به کوشش فتح­الله مجتبایی وعلی اشرف صادقی. تهران: خوارزمی، 1365.

29 ــ دهخدا، علی­اکبر. لغت نامه. تهران: دانشگاه تهران، 1338 تا1345. 

30 ــ معین، محمد. مزد یسنا و ادب پارسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1384.

31 ــ سید­حسینی، رضا. مکتب‌های ادبی. تهران: انتشارات زمان، 1358. 

32 ــ کزازی، میر­جلال­الدین. نامه باستان. تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم 1384. 

33 ــ اوشیدری، جهانگیر. نور آتش آتشکده در آیین زرتشت. تهران: انتشارات سعدی، چاپ نخست، 1379