إطلالة نقدیة علی نشأة المسرحیة التاریخیة فی إیران

محورهای موضوعی : النقد الادبي

ناصر قاسمی ¹ ( أستاذ مساعد فی قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة طهران – فردیس قم . )

تاریخ دریافت : 1391/12/05 تاریخ پذیرش : 1392/03/08 تاریخ انتشار : 1392/03/08

کلید واژه:

چکیده مقاله :

إن المسرح الحدیث قد غرست جذوره فی أواسط القرن التاسع عشر المیلادی بطرق مختلفة ولا سیما الترجمة، وقام الکتاب المسرحیون بتأثر من المسرحیات الفرنسیة ولا سیما مسرحیات مولییر. فکان المسرح فی البدایة تکوّن من المسرحیات الهزلیة التی کان أبطالها من القرویین السذج والشخصیات القریبة من المجتمع الإیرانی. ثم تطور ونشأت المسرحیات التی رکزت على نماذج حیة من الحیاة والمجتمع. اتسم المسرح الإیرانی منذ نشأته بالنزعة التاریخیة، فقد لجأ الکاتب المسرحی الإیرانی منذ تعرّفه المسرح الغربی إلى التاریخ واستلهمه فی مسرحیاته لدوافع مختلفة، کالحنین إلى الماضی لما یحفل به من قصص مثیرة ونوادر طریفة وشخصیات بطولیة، والتغنی به، وتنویر الشعب وإثارته على الطغاة من الحکام والأجانب، وبغرض الإسقاطات التاریخیة وإعادة تقییم الأحداث من المنظور المعاصر، والدفع بالآخرین لاتخاذ موقف من الواقع عبر أمثولة الماضی والتاریخ. وتقوم هذه المقالة بتسلیط الضوء علی نشأة المسرحیة التاریخیة فی إیران، والأسباب التی أدّت إلی إقبال الکتاب المسرحیین علی هذا النوع الأدبی، وتبیین مسار تطورها عبر اجتیاز مراحلها المختلفة، وتقوم أیضاً بدراسة المسرحیات التی ترکها الکتاب المسرحیون آنذاک استمداداً من طریقة وصفیة تحلیلیة والنقد علیها.

چکیده انگلیسی:

The modern theater has planted its roots in the mid-nineteenth century in different ways, in particular translation, and the Iranian dramatists emotion of French plays, especially plays by Moliere. The theater initially was comedies, which was the neutralization of the gullible villagers and intimates of Iranian society. Then twist and raised plays that focused on live models of life and society. The Iranian theater  characterized since its inception  and historical tendency, has resorted Iranian playwright since they know the western theater from history and were  inspired. Nostalgia to the past which is full of stories and  exciting and funny anecdotes and heroic figures, to enlighten the people and awake them against the tyrants and foreign rulers were among common subjects , and  also  were written for the purpose of projections and re-evaluation of  historical events from a contemporary perspective.  This article explains  the appearance of historical drama in Iran, and the reasons that led the  playwrights to  this literary genre, and to indicate the path of development through  passing various stages, and also studies  the historical dramas of that era with descriptive and analytical method

منابع و مأخذ:

آرین پور، یحیی. (1372ش). از صبا تا نیما. جلد اول، دوم. تهران: انتشارات زوار. ‏

آژند، یعقوب. (1373ش). نمایشنامه نویسی در ایران از آغاز تا سال 1320ش. تهران: نشر نی.‏‏

اسکویی، مصطفی. (1378ش). سیری در تاریخ تئاتر ایران. تهران: نشر آناهیتا اسکویی.

باختری، هوشنگ. (1348ش) قیام بابک. تهران: انتشارات روز.

بصیرت منش، حمید. (1377ش). علماء و رژیم رضا شاه: نظری به عملکرد سیاسی- فرهنگی روحانیون در ‏سالهای 1305- 1320. چاپ اول. تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.

بیضائی، بهرام.‏ (1362ش). فتحنامه کلات. تهران: انتشارات دماوند.

پوریا، ارسلان. (1350ش). رستاخیز تبریز. چاپ اول. تهران: انتشارات فرزانه.

خلج، منصور. (1381ش). نمایشنامه نویسان ایران. تهران: نشر اختران.

سایکس، ژنرال سرپرسی. (1377ش). تاریخ ایران. ترجمه: سید محمد تقی فخر داعی گیلانی. ‏تهران: دنیای کتاب.

سپانلو، محمدعلی. (1362ش). نویسندگان پیشرو ایران از مشروطیت تا 1350ش. تهران: انتشارات نگاه.‏‏

طالبى، فرامرز. (1382ش). شناختنامه ى اکبر رادى. تهران: نشر قطره.

ملک پور، جمشید. (1364ش). ادبیات نمایشی در ایران. تهران: انتشارات توس.

نفیسی، سعید. (1305ش). آخرین یادگار نادر شاه. تهران: مطبعه شرق.

یقیکیان، گریگور. (1307ش). جنگ مشرق و مغرب یا داریوش سوم. رشت: لانا.

یقیکیان، گریگور. (لاتا). میدان دهشت. تهران: مطبعه عروة الوثقى.