رویکرد استعمارستیزی در اشعار حافظ ابراهیم و میرزاده عشقی

محورهای موضوعی : شعر

معصومه نعمتی قزوینی ¹ ( عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، گروه زبان و ادبیات عربی(استادیار). )
سهیلا اصغرزاده ² ( دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. )

تاریخ دریافت : 1394/03/27 تاریخ پذیرش : 1394/03/27 تاریخ انتشار : 1393/09/10

کلید واژه:

چکیده مقاله :

رقابت دولت استعمارگر بریتانیا با آغاز قرن نوزدهم در ایران و اواخر آن در مصر آغاز شد. این رویداد که با هدف غارت ثروت ملی دو کشور بود، بازتابی وسیع در ادبیات داشت. در این پژوهش دیدگاه‌های میرزاده عشقی و حافظ ابراهیم در باب استعمارستیزی به صورت مقایسه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه هر دو شاعر در دوره زمانی تقریباً هم‌سانی می‌زیسته‌‌‌‌اند، اشتراکات زیادی میان افکار آن‌ها دیده می‌شود. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه مکتب آمریکایی، اشعار این دو شاعر را مورد تحلیل قرار داده و به این نتیجه رسیده است که مبارزه با استعمار در اشعار هر دو شاعر، در قالب محورهایی هم‌چون وطن‌دوستی، هجو بیگانگان و آگاهی‌دادن به مردم مطرح شده است. افزون بر این اشعار ضداستعماری دو شاعر در عین شباهت در مضامین، از جهت سبکی دارای برخی تفاوت‌ها است.

چکیده انگلیسی:

The competition of the colonizer government of Britain was started at the beginning of nineteenth century in Iran and later in that century in Egypt. This event which was along with plundering of the national wealth of the two countries had a wide reflection in literature. Since the literature of every nation is influenced by its political and social situation the poets and writers in this period set foot in the field of anti-Colonialism with the sword of pen and made some efforts for preserving their independence and national interests. In this study the views of MirzadehEshghi and Hafez Ibrahim about anti-Colonialism is studied comparatively. In addition to that although the anti-Colonialist poems of the two poets share some similarities in themes they do have some differences in style as well.

منابع و مأخذ:

کتب فارسی

آجودانی، ماشاءالله. 1382، یا مرگ یا تجدد، چاپ اول، تهران: نشر اختران.

آرین پور، یحیی. 1382، از صبا تا نیما، ج2، چاپ هشتم، تهران: زوار.

آرین پور، یحیی. 1382، از نیما تا روزگار ما، چاپ چهارم، ج3، تهران: زوار.

آشوری، داریوش. 1358، فرهنگ سیاسی، تهران: مروارید.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380، شعر معاصر عرب، تهران: سخن.

عشقی، سیدمحمدرضا. 1344، کلیات مصور عشقی، به کوشش علی اکبر مشیر سلیمی، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.

عشقی، سیدمحمدرضا. 1344، میرزاده عشقی، به کوشش علی اکبر مشیر سلیمی، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.

قائد، محمد. 1377، میرزاده عشقی، تهران: طرح نو.

موثقی، سید احمد. 1374، جنبش اسلامی معاصر، تهران: سمت.

کتب عربی

ابراهیم، حافظ. بی تا، دیوان، بیروت: دار العوده.

ضیف، شوقی. 1991م، دراسات فی الشعر العربی المعاصر، مصر: دار المعارف.

ضیف، شوقی. بی تا، الأدب العربی المعاصر فی مصر، الطبعة الثانیة، مصر: دار المعارف.

الفاخوری، حنا. 1361، تاریخ الأدب العربی، ترجمه عبدالمحمد آیتی، چاپ پنجم، تهران: توس.

 

مقالات

فلاح، مرتضی. 1387، «بیگانه ستیزی در اشعار میرزاده عشقی»، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، سال 7، شماره 22.