-
حرية الوصول المقاله
1 - ادریس بدلیسی، تاریخنویسی منشیانه و الگووارۀ اسلامگرا در تاریخنگاری عثمانی
محمدحسین صادقیبه واسطۀ حضور علما و دانشمندان ایرانی و حمایت سلاطین و شاهزادگان از ایشان، زبان و ادب فارسی و به تبع آن تاریخنویسی فارسی در قلمرو عثمانی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است؛ بهطوری که تحت حمایت دربار عثمانی چندین اثر تاریخنگارانه به رشته تحریر درآمدند. در میان تاریخ أکثربه واسطۀ حضور علما و دانشمندان ایرانی و حمایت سلاطین و شاهزادگان از ایشان، زبان و ادب فارسی و به تبع آن تاریخنویسی فارسی در قلمرو عثمانی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است؛ بهطوری که تحت حمایت دربار عثمانی چندین اثر تاریخنگارانه به رشته تحریر درآمدند. در میان تاریخنگاران فارسینویس دربار عثمانی، ادریس بدلیسی از جایگاه ویژهای برخوردار است؛ بهطوری که میتوان او را برجستهترین نمایندۀ فارسینویسی و تاریخنگاری ایرانی در دربار عثمانیان به حساب آورد. پژوهش حاضر پس از ارائۀ توصیفی از زندگانی ادریس بدلیسی با تمرکز بر متن هشت بهشت و سلیم شاهنامه به عنوان دو اثر تاریخنگارانۀ وی درصدد شناسایی مؤلّفههای اصلی تاریخنویسی و تاریخنگاری او برآمده و در گام نهایی به تبیین این مؤلفهها پرداخت. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهند که گزارش مفصل وقایع، استفاده از نثری مصنوع و ادبی، درآمیختن متن به اشعار، آیات و روایات، عدم اشارۀ کافی به منابع روایتها و تقسیمبندی منظم مطالب مهمترین شاخصههای تاریخنویسی وی و ارائۀ تصویری امپراتورگونه از دولت عثمانی، تلاش در جهت مشروعیتسازی برای آل عثمان، بهرهگیری از روایت تاریخی درجهت خدمت به مقاصد سیاسی دولت عثمانی، در مرکز روایت قرار گرفتن دربار، عدم اکتفا به نقل تاریخ سیاسی، توجه به نهادهای دولتی، علمی و اجتماعی، رجال تأثیرگذار و علما و توجه به احوال ملل همسایه ازجمله ویژگیهای تاریخنگاری وی محسوب میشوند. بر اساس یافتههای این پژوهش میتوان مدعای نگارندۀ سطور مبنی بر به کار گیری نثری متکلف و مصنوع از سوی بدلیسی برای تثبیت جایگاه خویش در دربار عثمانی و ارائۀ تصویری امپراتورگونه از دولت عثمانی تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - تاریخنگاری گَردیزی در زین الاخبار: رویکرد و روش
مجتبی خلیفه ستاره غفاری بیجاریعبدالحی گَردیزی نویسنده زینالاخبار یا تاریخ گردیزی از جمله آخرین مورخان دوره نخست غزنوی است. این مقاله بر آن است تا رویکرد و روش گردیزی در تاریخ نگاری را واکاود و بازنماید. اگرچه گردیزی به ظاهر تاریخ خود را در شمایل تاریخی عمومی نگاشته، اما بخش هایی از آن تاریخ سلسله أکثرعبدالحی گَردیزی نویسنده زینالاخبار یا تاریخ گردیزی از جمله آخرین مورخان دوره نخست غزنوی است. این مقاله بر آن است تا رویکرد و روش گردیزی در تاریخ نگاری را واکاود و بازنماید. اگرچه گردیزی به ظاهر تاریخ خود را در شمایل تاریخی عمومی نگاشته، اما بخش هایی از آن تاریخ سلسله ای و محلّی است. گردیزی برخلاف بسیاری از مورخان سنتی و احتمالا متأثر از رویکرد و آثار ابوریحان بیرونی به موضوعات و مباحث اجتماعی و قوم شناسی پرداخته و در این زمینه گزارش های ارزنده و سودمندی به دست دادهاست. در روایت های گردیزی گاه رگه هایی از تساهل مذهبی را می توان یافت؛ اگرچه رویکرد اعتقادی او نسبت به ادیان و مذاهب دیگر بی طرفانه نیست، اما نسبت به مورخان معاصراش تعصب مذهبی کمتری داشته است. گردیزی در برخی مواضع، هرچند گاه سطحی، دست به تبیین و تحلیل و نقد زدهاست، در نتیجه وی در برابر رویکرد عقلانی و نقلی موضعی میانه را برگزیدهاست. نقطه ضعف گردیزی پایبندی بیش از حد به خلاصه نویسی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - سیاست، تاریخ و ادبیات در قابوس نامه
مهدی فرهانی منفردهمان گونه که در متون تاریخی فارسی می توان آثاری را یافت که دارای ارزشادبی در خور نگرشی است، در متون ادبی نیز، آثاری وجود دارد که نادیدهگرفتن وجه و صبغه تاریخی آ ن ها دشوار است . گذشته از آن خلق یک اثر ادبیخود رویدادی تاریخی است و برخی از آثار ادبی به شیوه های گوناگون با أکثرهمان گونه که در متون تاریخی فارسی می توان آثاری را یافت که دارای ارزشادبی در خور نگرشی است، در متون ادبی نیز، آثاری وجود دارد که نادیدهگرفتن وجه و صبغه تاریخی آ ن ها دشوار است . گذشته از آن خلق یک اثر ادبیخود رویدادی تاریخی است و برخی از آثار ادبی به شیوه های گوناگون با تاریخپیوند دارند . قابوس نامه امیر عنصرالمعالی از این دست آثار است . نویسند ۀ اثر ،خود یک حکومتگر است و به یکی از سلسله های حکومتی شناخته شدۀ تاریخایران تعلق دارد . کتاب، خود یک اندرزنامه است و مؤلف کوشیده با اثر خود بهفرزندش آداب مملکت داری بیاموزد . کتاب آیینه تمام نمای زندگی یک حکمرانسخن رفته و هم از آیین آیین و شرط پادشاهی است که در آن هم ازگفتارهای کتاب دربار ۀ آداب کارزار، آیین دبیری، آیین . خدمت کردن پادشاه و شرط وزارت و آیین و شرط سپهسالاری درصدد آموختن اخلاق سیاسی بهکسی است که پدرش با این کتاب کوشیده است وی را برای کشورداری آمادهکند. گذشته از این ها، آگاهی های تاریخی کتاب نیز در خور توجه است . نوشتارحاضر تلاشی است در بازکاوی ویژگی های تاریخی این اثر ادبی و می کوشدجایگاه این اثر را در پیوند میان دو وجه و صبغه آن یعنی تاریخ و ادبیات بازشناسد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - بررسی و تحلیل دو نظریه درباره پیشینه یهودیان کاشان در تاریخ ایران
حسین حیدری علی فلاحیان وادقانیچکیده پیشینه حضور یهودیان در ایران به دوره اسارت بابلی، هخامنشیان و مادها، میرسد. یهودیان در این تاریخ طولانی، بر رغم شمار اندک، در حیات سیاسی، دینی، علمی و اقتصادی مردم ایران تأثیرگذار بودهاند. از شهرهای ایران، کاشان در چند سده مساعدترین زمینه را در مقایسه با دیگر ن أکثرچکیده پیشینه حضور یهودیان در ایران به دوره اسارت بابلی، هخامنشیان و مادها، میرسد. یهودیان در این تاریخ طولانی، بر رغم شمار اندک، در حیات سیاسی، دینی، علمی و اقتصادی مردم ایران تأثیرگذار بودهاند. از شهرهای ایران، کاشان در چند سده مساعدترین زمینه را در مقایسه با دیگر نقاط ایران و جهان برای همزیستی و بالندگی آنان فراهم ساخته است، چنانکه برخی از یهودیان، کاشان را اورشلیم کوچک یا کهکشان عالمان و ادیبان یهود خواندهاند. این مقاله به طرح و بررسی دو نظریه درباره سابقه حضور یهودیان در این شهر پرداخته است: نظریه نخست پیشینه یهود را در کاشان به پس از دوره اسارت بابلی میرساند و نظریه دوم، به مهاجرت آنان از اسپانیا و دیگر شهرهای اروپا، بهویژه بعد از اعمال تفتیش عقاید اروپابه کاشان قائل است. مهمترین دلیل نظریه نخست، میراث باستانشناسی کاشان، قدمت محلات وگورستان کلیمیان، گویش مخصوص کلیمیان کاشان (راجی ولوفتایی) و سنت شفاهی آنان است که واژههای ایران باستان از جمله مادی را در بر دارد. قائلان به نظریه دوم، به گزارشهای مکتوب جهانگردان یهودی، مسیحی و روایت مورخان مسلمان استناد میکنند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - تحلیل خط مشی عملیاتی تاثیر سیستم های پرسش و پاسخ فارسی بر بهبود عملکرد سازمان امور مالیاتی کشور
علی احسانی سید عبداله امین موسوی محمود البرزی مریم رستگارپورزمینه و هدف: سازمان ها در تلاش برای بهبود عملکرد، در ارائه خدمات هوشمند هستند. سیستم هوشمند پرسش و پاسخ نوعی دستیار مجازی است که قادر به تعامل با کاربران هستند. هدف این مقاله بررسی این است که آیا ویژگیهای سیستم پرسش و پاسخ میتواند بر بهبود عملکرد سازمان مالیاتی تأثیر أکثرزمینه و هدف: سازمان ها در تلاش برای بهبود عملکرد، در ارائه خدمات هوشمند هستند. سیستم هوشمند پرسش و پاسخ نوعی دستیار مجازی است که قادر به تعامل با کاربران هستند. هدف این مقاله بررسی این است که آیا ویژگیهای سیستم پرسش و پاسخ میتواند بر بهبود عملکرد سازمان مالیاتی تأثیر بگذارد.روش: ابتدا سیستم پرسش و پاسخ در بستر وب در اختیار مودیان قرار داده می شود. ابزار مورد استفاده جهت ارزیابی مؤلفه ها و زیر مؤلفه های بدست آمده، پرسشــنامه محقق ساخته بود. جهت ســنجش روایی از ابزار اندازه گیری روایی صوری استفاده شد و در جهت پایایی از روش محاســبه آلفای کرونباخ بهره گرفته شــد.با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران، تعداد 384 نفر از مودیان به عنوان حجم نمونه آماری تعیین شدند. سپس دادهها از طریق مدلسازی معادلات ساختاری حداقل مربعات برای ارزیابی مدل تحلیل می شوند.یافته ها: ویژگیهای مرتبط با سیستم های هوشمند پرسش و پاسخ به طور مثبت بر بهبود عملکرد سازمان تأثیر میگذارد.نتیجه گیری: این مطالعه اهمیت و تاثیر مثبت سرمایه گذاری سازمان در پذیرش عوامل مرتبط با هوشمند سازی خدمات و تأثیرات فناوریهای جدید مبتنی بر هوش مصنوعی را برای تقویت رابطه ارباب رجوع و سازمان نشان می دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - بررسی وظایف مدیریت منابع انسانی در بخش دولتی در سیاستنامه نظامالملک طوسی و قابوسنامه عنصرالمعالی
عزیزه یوسفیزمینه: توجه به منابع انسانی و مدیریت صحیح آنها، امروزه مورد اعتنای صاحبنظران گردیده و نظریههای نوین در پی مدیریت شایسته نیروهای انسانی است. منابع انسانی به عنوان منبعی تجدیدناپذیر و مهمترین عامل بهرهوری و موفقیت سازمانها در تمام طول تاریخ بهشمار رفته است. به همین أکثرزمینه: توجه به منابع انسانی و مدیریت صحیح آنها، امروزه مورد اعتنای صاحبنظران گردیده و نظریههای نوین در پی مدیریت شایسته نیروهای انسانی است. منابع انسانی به عنوان منبعی تجدیدناپذیر و مهمترین عامل بهرهوری و موفقیت سازمانها در تمام طول تاریخ بهشمار رفته است. به همین علت اندیشههای مدیریت منابع انسانی را در آثار ادیبان و متفکران ایرانی میتوان جستوجو کرد. هدف: مقاله حاضر با هدف شناسایی مولفههای مدیریت منابع انسانی در سیاستنامه نظامالملک و قابوسنامه عنصرالمعالی در پیوند با دیدگاههای امروزی مدیریت منابع انسانی انجام شده است.روش: روش پژوهش مقاله حاضر توصیفی با رویکرد تاریخی است و از نظر اجرا کیفی و از ابزار تحلیل مضمون استفاده کرده و از نظر جمعآوری اطلاعات از نوع کتابخانهای استفاده کرده است.یافتهها: مولفههای فرایند مدیریت منابع انسانی شامل برنامهریزی و استخدام اعضای سازمان، مدیریت جبران خدمات و سیستم پاداش و مدیریت ارزیابی عملکرد و طراحی سیستم انضباطی و شرح وظایف اعضای سازمان در شیوه مدیریت منابع انسانی در آثار مورد مطالعه یافت شد. نتیجهگیری: نظامالملک و عنصرالمعالی الگوی فرایند مدیریتی درباره نحوه اداره امور حکومتی و مدیریت منابع انسانی عرضه کردهاند که بیشتر آنها امروز نیز اعتبار دارند و از این جهت میتوان بهویژه نظامالملک را به عنوان متفکر و نظریهپرداز در این عرصه معرفی نمود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - فضای مجازی و زبان فارسی: غیرمعیارهای نوشتاری در شبکه ی اجتماعی تلگرام
مسیحه هدایت مفیدی عطیه کامیابی گل علی علیزادهزبان از یک سو وسیله ارتباط بین افراد جامعه است یعنی نقطه مرکزی و پیشرفته نظام ارتباطی انسان به شمار میرود و از سوی دیگر وسیله بیان افکار و احساسات ما است. زبان فارسی با تاریخ، فرهنگ و تمدن ایرانیان پیوندی دیرینه و ناگسستنی دارد. یکی از وظایف و کاربردهای ویژه رایانهها أکثرزبان از یک سو وسیله ارتباط بین افراد جامعه است یعنی نقطه مرکزی و پیشرفته نظام ارتباطی انسان به شمار میرود و از سوی دیگر وسیله بیان افکار و احساسات ما است. زبان فارسی با تاریخ، فرهنگ و تمدن ایرانیان پیوندی دیرینه و ناگسستنی دارد. یکی از وظایف و کاربردهای ویژه رایانهها و گوشیهای هوشمند، ایجاد فضاها و امکاناتی مانند خدمات پیام کوتاه، راهاندازی و ایجاد اجتماعات و گروههای تعاملی و ارتباطی از طریق فضاهای سایبری و مجازی است که ارتباط بین افراد و گروههای مختلف جوامع زبانی و فرهنگی را امکانپذیر میسازد. گاهی زبان فارسی به کارگرفته شده در این فضاها دارای معایب و اشکالات اساسی است. در این پژوهش دو گروه خبری (دارای 115 و 98 عضو) از شبکه ارتباطی تلگرام انتخاب و جملههای آن براساس الگوهای معیار در سه حوزه فنی، زبانی و بلاغی بررسی شد. تعداد جملههای بررسی شده 753 مورد بود که طبق بررسیهای انجام شده بیشترین کاربردهای غیرمعیار به ترتیب در حوزه ویرایش زبانی، فنی و بلاغی بود. اولین قدم در جهت اصلاح خطاهای زبان ارتباطی در فضای مجازی آگاهی دادن از نوع خطاها به کاربران است و در وهلهی بعد این ناهنجاریهای زبانی باید در صورت امکان کنترل و الگوهای معیار جایگزین آنها شوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - جایگاه "رویکرد ارتباطی"در آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان (بررسی دیدگاه استادان باسابقه)
نسرین آقایی افسانه مظفریتحقیق حاضر با هدف بهرهگیری از دانش استادانی که در سالهای اخیر وظیفه آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان را برعهده داشتهاند، به شناخت چگونگی نگرش آنان نسبت به رویکردهای مختلف آموزش میپردازد. اهمیت این تحقیق، ناشی از لزوم بهبود روشهای آموزش زبانفارسی و در نتیجه، أکثرتحقیق حاضر با هدف بهرهگیری از دانش استادانی که در سالهای اخیر وظیفه آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان را برعهده داشتهاند، به شناخت چگونگی نگرش آنان نسبت به رویکردهای مختلف آموزش میپردازد. اهمیت این تحقیق، ناشی از لزوم بهبود روشهای آموزش زبانفارسی و در نتیجه، گسترش حوزه نفوذ فرهنگی ایران در خارج از مرزهای کشور است. جامعه آماری این پژوهش استادانی هستند که سالها آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان را در خارج از کشور به عهده داشتند. این تحقیق به روش کیو انجام گرفت؛ بدین ترتیب که در بخش ادبیات تحقیق بعد از بررسی رویکردهای مختلف آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان ، پرسشنامهای با 50 گویه تهیه و به صورت کلشمار دراختیار کلیه استادان جامعه آماری گذاشته شد. داده ها بهوسیله برنامه رایانهای کوانل تجزیه و تحلیل شد و این نتیجه حاصل شد که استادان، در خصوص شیوه تدریس، به رویکرد ارتباطی باور دارند. بر اساس این رویکرد، حضور استاد در کلاس به عنوان یک عضو فعال و همسطح با زبان آموزان، ارتقای انگیزه آنان و استفاده از وسایل کمک آموزشی، جزء بایدهای آموزش زبان دوم است. در آموزش به شیوه ارتباطی، تمرکز بر توانایی برقراری ارتباط است و این توانایی یعنی زبان آموز بتواند از زبان برای برقراری ارتباط موفق و موثر استفاده کند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که از دیدگاه استادان با تجربه، آغاز زبانآموزی با مهارت خواندن و نوشتن، تکیه بر آموزش قواعد دستورزبان و تکیه بر یادگیری واژگان بهطور مطلق، در زمره نبایدهای آموزش زبانفارسی به غیر فارسیزبانان است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - ارائه الگو در استفاده از رسم الخط فارسی در طراحی رابط کاربری بازی های موبایلی
بهروز مینایی الهام آذربرزین پریسا علیخانیامروزه بازی های موبایلی مورد استفاده تمامی اقشار جامعه ایرانی قرار می گیرد و تمامی آنها دارای بخش های مختلفی هستند که نیاز به نوشتن با فونت، طراحی حروف و توجه به ظاهر حروف در آنها احساس می شود. باید توجه کرد که استفاده از رسم الخط فارسی نقاط ضعف و قوت خاص خود را در طراح أکثرامروزه بازی های موبایلی مورد استفاده تمامی اقشار جامعه ایرانی قرار می گیرد و تمامی آنها دارای بخش های مختلفی هستند که نیاز به نوشتن با فونت، طراحی حروف و توجه به ظاهر حروف در آنها احساس می شود. باید توجه کرد که استفاده از رسم الخط فارسی نقاط ضعف و قوت خاص خود را در طراحی اعمال خواهد کرد؛ بنابراین برای ایجاد یک طراحی حروف و ظاهر حروف مناسب در کنار توجه به ویژگی های خاص رسم الخط فارسی به اصول رابط کاربری نیز باید توجه کرد. در این پژوهش که به روش کتابخانه ای و میدانی از میان 38 نمونه موفق بازی موبایلی ایرانی انجام شده و به روش تحلیلی-توصیفی نتیجه گیری شده است، نگارندگان به این نتیجه رسیدند که رعایت دو اصل ثابت و متغیر در طراحی حروف و انتخاب فونت و ظاهر حروف برای رسم الخط فارسی مهم است. اصول ثابت شامل توجه به اصول فرمالیستی و روایت گرا در حروف، توجه به کارکرد حروف و خوانایی و نقش اطلاع رسانی در مورد ماهیت بازی، زیبایی و جلوه مندی بصری، توجه به اصول طراحی واکنش گرا و رعایت اصول فرهنگی و جمعیت شناختی است و اصول متغیر که تنها مخصوص رسم الخط فارسی است؛ شامل شناخت ویژگی های بصری خط فارسی، توجه به وزن حروف، هویت حروف، نحوه اتصالات، ضخامت، جهت و حالت حروف و میزان کشیدگی و قوس ها، دقت به توان بصری هر حرف در بیان و توجه به ترکیب حروف فارسی و لاتین در متون است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - گونهشناسی شخصیت برند سازمانهای رسانهای (مورد مطالعه: شبکههای تلویزیون ایران و فارسی زبان ماهواره)
محمد رضا پریزاد رضا ابراهیم زاده دستجردی مهرداد صادقیهدف: مقاله حاضر، گونهشناسی شخصیت برند سازمانهای رسانهای با رویکرد تحلیل مضمون (مورد مطالعه: شبکههای تلویزیون ایران و شبکههای تلویزیون فارسی زبان ماهواره) برای رسیدن به شبکه مضامین بود. روش: به منظور پاسخ به سؤال اصلی پژوهش از روش تحلیل مضمون استفاده شد. که سه مضمو أکثرهدف: مقاله حاضر، گونهشناسی شخصیت برند سازمانهای رسانهای با رویکرد تحلیل مضمون (مورد مطالعه: شبکههای تلویزیون ایران و شبکههای تلویزیون فارسی زبان ماهواره) برای رسیدن به شبکه مضامین بود. روش: به منظور پاسخ به سؤال اصلی پژوهش از روش تحلیل مضمون استفاده شد. که سه مضمون کلان با عنوانهای موثق بودن برند، زنانگی - مردانگی برند، نوگرایی برند شناسایی شده است. حوزه پژوهش، کلیه پایگاههای دادهای معتبر مانند ابسکو، امرالد، ساینس دیرکت، الزویر، پروکوئست و مقالات مرتبط با حوزه برند، شخصیت برند و سازمانهای رسانهای بوده است. یافتهها: بر اساس رویکرد تحلیل مضمون تلاش شد مضامین مرتبط با شخصیت برند سازمانهای رسانهای از آنها استخراج شود که پس از خوشهبندی، تلفیق و حذف کدهای مشترک: 133 مضمون کلیدی، 8 مضمون یکپارچه کننده و 3 مضمون کلان به دست آمد. برای تبیین روایی تحقیق از رویکرد لینکولن و گوبا استفاده شد که نشان از روایی قابل قبول نتایج حاصل است. برای ارزیابی پایایی نیز از روش هولستی استفاده شد که بر مبنای آن، میزان پایایی محاسبه شده 911/0 و بالاتر از مقدار استاندارد 7/0 بود. نتیجهگیری: نتایج حاصل در قالب شبکه مضامین، تحلیل و منجر به تدوین مدل نهایی پژوهش شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - فارسی یا پینگلیش؛ عوامل مؤثر بر گزینش خط در ارتباطات نوشتاری کاربران تلگرام و واتسآپ
ارسام بابائیامروزه شبکههای اجتماعی و به ویژه پیامرسانهایی مانند تلگرام و واتسآپ به یکی از ابزارهای ارتباطی مهم در زندگی افراد و به خصوص قشر نوجوان و جوان جامعه تبدیل شدهاند. با توجه به رواج و محبوبیت این دو پیامرسان در میان کاربران ایرانی و همچنین نظر به اهمیت کاربرد زبان در أکثرامروزه شبکههای اجتماعی و به ویژه پیامرسانهایی مانند تلگرام و واتسآپ به یکی از ابزارهای ارتباطی مهم در زندگی افراد و به خصوص قشر نوجوان و جوان جامعه تبدیل شدهاند. با توجه به رواج و محبوبیت این دو پیامرسان در میان کاربران ایرانی و همچنین نظر به اهمیت کاربرد زبان در این پیامرسانها، پژوهش حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر گزینش خط در ارتباطات این دو پیامرسان میپردازد. این پژوهش به دو صورت کیفی و کمی انجام گرفته و برای گردآوردی دادهها از روش مصاحبه برخط با نمونهای تصادفی از کاربران دو پیامرسان مذکور شامل 25 کاربر نوجوان یا جوان (25-16 سال) و 50 کاربر بزرگسال (بالای 25 سال) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که مهمترین عوامل مؤثر بر استفاده از خط پینگلیش در برابر خط فارسی عبارتند از پرستیژ؛ کمکوشی؛ ترس از اشتباهات نگارشی؛ نارساییهای خط فارسی؛ تأثیرپذیری بیشتر از همسالان؛ تأثیرپذیری از زبان انگلیسی؛ تمایل به اختصارنویسی؛ سرعت در انتقال پیام؛ خودنمایی و ابراز وجود؛ میل به متمایز بودن؛ حفظ حریم خصوصی؛ گرایش به سمت فرهنگ غرب؛ عادت. در مقابل، مهمترین دلایل استفاده از خط فارسی عبارتند از علاقه و تعهد به زبان فارسی؛ احساس و بار عاطفی بیشتر؛ سرعت عمل؛ پرستیژ؛ عادت؛ تأثیر طرف مقابل؛ رسمی بودن؛ تحصیلات. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - تحلیل گفتمان انتقادی سیاستهای رسانهای بیبیسی فارسی (مطالعه موردی: برنامه «صفحه 2 آخر هفته»)
سینا تفنگچی هاجر کاظمیهدف این پژوهش شناسایی و تحلیل شگردهای گفتمانی مورد استفاده در برنامه صفحه 2 آخر هفته پخش شده از شبکه بیبیسی فارسی در سالهای 94 و 95 هست. تلاش بر آن بوده تا ابتدا با استفاده از تکنیکها و مقولههای گفتمانی، شگردهای گفتمانی برنامه را شناسایی و سپس با بهره از روش تحلیل أکثرهدف این پژوهش شناسایی و تحلیل شگردهای گفتمانی مورد استفاده در برنامه صفحه 2 آخر هفته پخش شده از شبکه بیبیسی فارسی در سالهای 94 و 95 هست. تلاش بر آن بوده تا ابتدا با استفاده از تکنیکها و مقولههای گفتمانی، شگردهای گفتمانی برنامه را شناسایی و سپس با بهره از روش تحلیل گفتمان انتقادی این برنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که برنامه مذکور از شگردهای تخاصم گفتمانی بین مهمانان برنامه، طرد گفتمانهای مختلف، مانند اسلام سیاسی و ایجاد معانی تثبیت شده توسط گفتمان القایی و تبلیغاتی، سود جسته است. همچنین بیبیسی فارسی در قالب این برنامهیگفتگو محور با استفاده از ساختارهای تعارض، گرهافکنی و طرح ناسازههای گفتمانی، درصدد برساختن چهارچوبهای معنایی برای مخاطبان خود است. مانند غیردموکراتیک بودن و جدایی اسلامیت از جمهوریت و همچنین در تلاش است بسیاری از معانی تثبیتشده در ذهن مخاطبان خود را به پرسش بکشد که در نهایت امر به موفقیت سیاستهای کلان برنامه، شبکه و پرکردن بخشی از پازل دیپلماسی رسانهای بریتانیا برای ایران میانجامد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - عوامل مؤثرجذب کنندة نوجوانان وجوانان تهرانی 1« بی.بی.سی » به اخبارتلویزیون فارسی
حسین صدری نیااز میان صدها شبکه ماهواره ای قابل دریافت در ایران، بالغ بر 50 شبکه فارسی زبان هستند که در آن سوی مرزها توسط شخصیتهایحقیقی یا حقوقی ایرانی یا غیرایرانی مدیریت می شوند4 به دولتهای دیگر تعلق دارند چن انکه بی.بی.سی 3و تلویزیون فارسی صدای آمریکا بعضی از این شبکه ها نیز أکثراز میان صدها شبکه ماهواره ای قابل دریافت در ایران، بالغ بر 50 شبکه فارسی زبان هستند که در آن سوی مرزها توسط شخصیتهایحقیقی یا حقوقی ایرانی یا غیرایرانی مدیریت می شوند4 به دولتهای دیگر تعلق دارند چن انکه بی.بی.سی 3و تلویزیون فارسی صدای آمریکا بعضی از این شبکه ها نیز نظیر شبکۀ موسوم بهاین دو شبکه به ترتیب براساس مصوبۀ کنگرة آمریکا و مجلس اعیان انگلیس ایجاد شده اند.شبکه های ماهواره ای فارسی زبان صرفنظر از وابستگی هایشان، طیف وسیعی از برنامه ها را ارائه می کنند که از جملۀ آنها برنامۀپخش اخبار است.چنین به نظر می رسد که در میان همۀ شبکه های تلویزیونی ماهواره ای فارسی زبان که برنامۀ خبری دارند، تلویزیون فارسیدر زمینۀ پخش خبرهای فارسی، مقولۀ منحصربفردی است که بی.بی.سی با توجه به تجربۀ 70 سالۀ بنگاه خبرپراکنی بی.بی.سی اخبارش به ویژه در میان نوجوانان وجوانان تهرانی مورد اقبال قرار گرفته و این همان چیزی است که چرایی و عوامل مؤثر در آندستمایۀ این تحقیق قرارگرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - تحلیل محتوای پیام های مستتر در رپ اجتماعی فارسی
فلورا فروغیان علی دلاوردر بستر هنری جهان معاصر، موسیقی، وضعیتی بسیار پیچیده و پر اهمیت دارد. از اواخر قرن 20جوانان، بسیاری از مواضع و تعارض های موجود را به وسیله ی موسیقی فریاد زدند. و از این روموسیقی بستری شد برای تعارض نیروهای اجتماعی گوناگون که هر کدام از آنها گفتمان خاص خود راداشتند.موسیق أکثردر بستر هنری جهان معاصر، موسیقی، وضعیتی بسیار پیچیده و پر اهمیت دارد. از اواخر قرن 20جوانان، بسیاری از مواضع و تعارض های موجود را به وسیله ی موسیقی فریاد زدند. و از این روموسیقی بستری شد برای تعارض نیروهای اجتماعی گوناگون که هر کدام از آنها گفتمان خاص خود راداشتند.موسیقی رپ نیز که از ویژگیهای ذکر شده مستثنی نیست، به نظر راقمین این سطور یکی ازبسترهای توان افزایی جوانان ایرانی محسوب می شود که در یک رابطه ی افقی، به چالش در برابرفرهنگ مسلط جامعه و ساختارهای محدودکننده ی آن می پردازد، و به بیان دیگر نشان بارز رشدفردیت در بستر جامعه ی کنونی ایران است .در این مقاله ضمن بررسی ویژگیهای رپ اجتماعی فارسی، به این نکته پرداخته می شود که علیرغم اینکه موسیقی رپ، پدیده ای وارداتی و نا بهنجار نمایانده شده است اما این بررسی نشان میدهد که این ژانر موسیقی ، صبغه ای کاملا بومی یافته، و مضامین آن بازتاب دهنده ی مشکلات ومسایل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه و جوانان ایرانی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - بررسی میزان و عوامل اعتماد شهروندان جوان تهران به تلویزیون بی بی سی فارسی
سروناز تربتی فضه نصیریاناعتماد مخاطب به رسانه محصول ارائه اخبار و اطلاعات درست با منابع مشخص، عدم سوگیری، سرعت انتشار اخبار، همگامی رسانهباتکنولوژی های روز و دیگر عوامل مرتبط با خبررسانی است. تهیه خبر و خبر رسانی از رسالت های اصلی وسایل ارتباط جمعیاست.لذا این وسایل تلاش دارند تا نیاز های خبری أکثراعتماد مخاطب به رسانه محصول ارائه اخبار و اطلاعات درست با منابع مشخص، عدم سوگیری، سرعت انتشار اخبار، همگامی رسانهباتکنولوژی های روز و دیگر عوامل مرتبط با خبررسانی است. تهیه خبر و خبر رسانی از رسالت های اصلی وسایل ارتباط جمعیاست.لذا این وسایل تلاش دارند تا نیاز های خبری مخاطبان خود را تامین نمایند. علی رغم رشد وتوسعه وسایل ارتباط جمعی در دههکنونی،تلویزیون به دلیل همراه داشتن ویژگی صوت وتصویر به صورت همزمان و امکان پخش مستقیم و وسیع ، همچنان یکی ازموثرترین و شاید با نفوذترین وسایل به حساب می آید . (بیریوکف ، 1372 ، ص 208 ) شبکه های تلویزیونی به منظور بقا و حفظمخاطبان خود مجبور به کسب آخرین و تازه ترین خبرهای جهان هستند تا آن را به شیوه های نو و متفاوت از دیگر رسانه ها به بینندگانخود ارائه دهند. در این راستا شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی انتشار اخبار را در رأس فعالیت های خود قرار داده و تلاش داردنیازهای خبری مخاطبان خود را در سریع ترین زمان تأمین کند.این تحقیق با استفاده از نظریه مسئولیت اجتماعی به بررسی میزان و عوامل اعتماد شهروندان جوان تهران به اخبار تلویزیون بی بی سیفارسی پرداخته است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و با ابزار پرسش نامه انجام شده است. جمعیت نمونه شامل 401 نفر ا زجوانان 18 تا 35 سال شهر تهران بوده است.شیوه نمونه گیری به روش تصادفی انجام گرفت. نتایج نشان می دهد در میان شبکه هایمورد بررسی، شبکه بی بی سی از درصد بیننده بیشتری برخوردار است. همچنین نتایج نشان می دهد که سرعت پخش خبر، بیان درستواقعیت ها و پاسخگویی به نیازهای خبری از جمله عملکردهای بی بی سی فارسی است که از سوی جوانان درحد خوب و خیلی خوبنسبت به سایر شبکه ها ارزیابی شده است. تقریباً بیش از نیمی از جوانان عملکرد بی بی سی را نسبت به بی طرفی در اخبار، سانسورنکردن خبرها و عدم پخش اخبار متناقض و ارائه تحلیل های درست درحد خوب و خیلی خوب ارزیابی کرده اند . جوانان از لحاظاولویت دسترسی به منابع خبری و کسب اطلاعات و اخبار ابتدا شبکه بی بی سی فارسی و در مرتبه های بعد شبکه خبر، صدای آمریکا وشبکه من و تو را انتخاب کرده اند و این نشانگر آن است که میزان اعتماد جوانان به اخبار بی بی سی فارسی نسبت به دیگر شبکه هایمورد بررسی بیشتر بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - بررسی اثر رسانه ای شبکه ماهواره ای فارسی 1 بر نگرش مخا طب
نادر صادقی لواسانی نیا مجتبی حیدریتاسیس شبکه های ماهواه ای فارسی وان در سالهای اخیر موجی از نگرانی پیرامون آسیبهای اجتماعی ناشی ازآن را برای خانواده ها ومسئولان به همراه داشته است. در این میان شناخت و بررسی نگرش شهروندان به اثرات این شبکه موضوعی مهم و مفید به شمارمی رود. هدف از مطالعه اخیر تعیین تاثیر ر أکثرتاسیس شبکه های ماهواه ای فارسی وان در سالهای اخیر موجی از نگرانی پیرامون آسیبهای اجتماعی ناشی ازآن را برای خانواده ها ومسئولان به همراه داشته است. در این میان شناخت و بررسی نگرش شهروندان به اثرات این شبکه موضوعی مهم و مفید به شمارمی رود. هدف از مطالعه اخیر تعیین تاثیر رسانه ای شبکه ماهواره ای فارسی 1 بر نگرش شهروندان تهرانی می باشد. جامعه آماری شاملکلیه ساکنان منطقه 5 شهر تهران بوده و تعداد 370 نفر به عنوان نمونه تحقیق و به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردیدند. در اینپژوهش از ابزار پرسشنامه محقق ساخته به منظور گرداوری جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده گردید . داده ها پس از ورود بهمورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. از روش امار توصیفی و استنباطی به منظور تجزیه و تحلیل spss رایانه از طریق نرم افزار اماری موردداده های تحقیق استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین پخش برنامه های شبکه و افزایش خیانت به همسر در میان شهروندانتهرانی رابطه معنادار وجود دارد. علاوه بر این نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که بین پخش برنام ه های شبکه فارسی 1 و افزایشطلاق، بی حجابی و عادی سازی روابط جنسی در میان خانوارهای تهرانی رابطه معنادار وجود دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - تحلیل برنامه های شبکه ماهواره ای ام.بی.سی فارسی به منظور دستیابی به فرهنگ و تکنیک های ارتباطی بکار گرفته شده در انتقال پیام
محمد سلطانی فر نازنین ملکیانهدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای برنامه های شبکه ماهواره ای ام.بی.سی فارسی به منظور دستیابی به فرهنگ و تکنیک هایارتباطی بکار گرفته شده در انتقال پیام ها می باشد. فرض محقق در این پژوهش براین پایه استوار است که تاسیس شبکه ام.بی.سی یکنگاه مرکز پیرامونی است و ایران در مدار أکثرهدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای برنامه های شبکه ماهواره ای ام.بی.سی فارسی به منظور دستیابی به فرهنگ و تکنیک هایارتباطی بکار گرفته شده در انتقال پیام ها می باشد. فرض محقق در این پژوهش براین پایه استوار است که تاسیس شبکه ام.بی.سی یکنگاه مرکز پیرامونی است و ایران در مدار ارتباط جهانی باید به این م دل ارتباطی توجه بیشتری داشته باشد و برای این نسخه رسانه ایراهکار مناسبی ارائه دهد.در این رابطه 46 فیلم شبکه ماهواره ای ام. بی. سی فارسی بصورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. سپس با تعیین مقوله هایتحقیق به تحلیل محتوای رابطه تکنیک های ارتباطی با پایه های هویت فرهنگی ایرانیان، اشاعه فرهنگ خشونت، فرهنگ اسراف، مد ویکپارچگی فرهنگی پرداخته شد. پس از بررسی فیلم ها به عنوان نمونه های آماری با محورهای فوق، به اثبات و یا رد فرضیه ها پرداختهشده است.یافته های تحقیق حاکی از آن بود که تکنیک های بکار رفته در برنامه های شبکه ام.بی.سی فارسی فرهنگ ویژه ای را در مخاطبان القاءمی کند و بین شیوه های ارتباطی با نمایش فرهنگ وخانواده، خشونت، مد و جوان سازی رابطه معناداری وجود دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - پیجوییِ بارزههای شهر از منظر حافظ
محمد نقی زادهدر زمینه شناخت دیدگاه های تفکّر و تمدّن ایرانی در مورد موضوعات مختلف مربوط به شهر و معماری و محیط زندگی، یکی از مشکلات اصلی کمبود آثار مکتوبی است که مبانی نظری و اصول شکلگیری فضا و محیط زندگی ایرانیان را صراحتاً توضیح داده باشند.1 در عین حال، بسیاری از آثار وجود دارن أکثردر زمینه شناخت دیدگاه های تفکّر و تمدّن ایرانی در مورد موضوعات مختلف مربوط به شهر و معماری و محیط زندگی، یکی از مشکلات اصلی کمبود آثار مکتوبی است که مبانی نظری و اصول شکلگیری فضا و محیط زندگی ایرانیان را صراحتاً توضیح داده باشند.1 در عین حال، بسیاری از آثار وجود دارند که به ذکر مستقیم یا غیرمستقیمِ اصول و ارزش هایی اشاره دارند که مستخرج از فرهنگ ایرانی بوده و برای شکل دادن محیط زندگی یا تعریف شهر آرمانی این تمدّن قابل استناد هستند. این اصول و ارزشها، در تبیین مدینه فاضله و شهر ایدهآل و محیط زندگی آرمانی صاحبان اندیشه و رهبران فکری این تمدّن نقشی بیبدیل ایفا نمودهاند. مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا اصول و ارزش های حاکم بر شهر و محیط آرمانی و مدینه فاضلهای را که حضرت حافظ، با بهرهگیری از الهامات خویش، برای پیروان تفکّر توحیدی توصیه مینماید، شناسایی و معرّفی کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - فرا تحلیل مطالعات آسیب شناسیگرایش خانوادههای تهرانی به شبکههای ماهوارهای تازه تاسیس فارسی زبان (درمنطقه1 ناحیه 3) تهران
امیر پاکروان سید مهدی آقاپور حصیری فرهاد امام جمعهمقدمه و هدف پژوهش: هدف پژوهش شناخت آسیبهای گرایش خانوادههای تهرانی به شبکههای تازه تاسیس فارسی زبان (ساکنین منطقه1 ناحیه3 تهران) است. روش پژوهش: باتوجه به موضوع و اهداف تحقیق روش اجرای پژوهش ازنوع مطالعات فرا تحلیلی و تحقیقات کاربردی، شیوه اجرا توصیفی ونحوه گردآوری د أکثرمقدمه و هدف پژوهش: هدف پژوهش شناخت آسیبهای گرایش خانوادههای تهرانی به شبکههای تازه تاسیس فارسی زبان (ساکنین منطقه1 ناحیه3 تهران) است. روش پژوهش: باتوجه به موضوع و اهداف تحقیق روش اجرای پژوهش ازنوع مطالعات فرا تحلیلی و تحقیقات کاربردی، شیوه اجرا توصیفی ونحوه گردآوری دادهها به صورت کمی خواهد بود ودادهها به صورت میدانی وبا استفاده ازپرسشنامه محقق ساخته جمعآوری گردیده است. به منظور انتخاب نمونه از روش غیر احتمالی نمونهگیری گلوله برفی استفاده شد. حجم نمونه مورد استفاده برای انجام مصاحبه 26 نفر و برای انجام پیمایش پرسشنامهای 195 نفر می باشد. یافتهها: نتایج بخش کیفی این پژوهش حاکی از آن است که مصاحبهشوندگان بیشتر تمایل دارند که وضعیت زندگی افراد سریالها و برنامههای شبکههای فارسی زبان ماهوارهای را با وضعیت زندگی خود مقایسه کنند. به طور کلی میتوان گفت که افراد خانواده، خواهان تغییرات در روابط با جنس مخالف خود و سهیم شدن در قدرت میباشند. نتیجهگیری: بر اساس نتایج بخش کمی این پژوهش آسیبهای همچون افزایش مصرفگرایی، افت عملکردهای تحصیلی و شغلی، بلوغ زودرس، ترویج خشونت، مدگرایی، ترویج خانوادههای بدون ازدواج و تهاجم فرهنگی خانوادههای تهرانی را بیشتر از گذشته تهدید میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - میزان تاثیر تماشای شبکههای تلویزیونی ماهوارهای فارسی زبان بر سبک زندگی دانشجویان دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
پریا شهاب الدین بهاره نصیریمقدمه و هدف پژوهش: رسانهها نقش موتور محرک را در ایجاد و گسترش سبکهای گوناگون زندگی بر عهده دارند. رسانهها به خصوص شبکههای ماهوارهای امروز منشاء شکل گیری سبک زندگی بسیاری از افراد جامعه هستند. هدف از انجام این پژوهش سنجش میزان تاثیر تماشای شبکههای تلویزیونی ماهواره أکثرمقدمه و هدف پژوهش: رسانهها نقش موتور محرک را در ایجاد و گسترش سبکهای گوناگون زندگی بر عهده دارند. رسانهها به خصوص شبکههای ماهوارهای امروز منشاء شکل گیری سبک زندگی بسیاری از افراد جامعه هستند. هدف از انجام این پژوهش سنجش میزان تاثیر تماشای شبکههای تلویزیونی ماهوارهای فارسی زبان بر سبک زندگی دانشجویان دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است. روش پژوهش: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است و از حیث روش از نوع تحقیقات پیمایشی مقطعی میباشد.شیوه نمونه گیری تصادفی طبقهای و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 345 نفر تعیین شده است.از پرسش نامه جهت گرد آوری اطلاعات و از نرم افزار اس پی اس اس برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است. تجزیه و تحلیل دادهها در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شده است.در سطح استنباطی از آزمون کلموگروف اسمیرنوف و آزمون همبستگی پیرسون جهت بررسی فرضیات استفاده شده است. یافتهها و نتیجه گیری: طبق یافتههای این پژوهش میتوان نتیجه گرفت که تماشای شبکههای ماهوارهای فارسی زبان بر سبک زندگی دانشجویان تاثیر مستقیم دارد. طبق تئوری غالب این پژوهش (کاشت جورج گربنر) هرچه ساعت تماشای ماهواره بیشتر باشد دانشجویان بیشتر تحت تاثیر سبکهای زندگی تبلیغ شده در شبکههای ماهوارهای قرار میگیرند. هرچه میزان تماشای شبکههای ماهوارهای فارسی زبان بیشتر شود مدیریت بدن هم بیشتر میشود و نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجویان بیشتر تغییر میکند اما میزان مصرف محصولات فرهنگی کاهش مییابد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - تحلیل پراکنش جغرافیایی زادگاه شاعران پارسیگوی در دورههای مختلف سبکی ادبیات فارسی
علی حنفی مسلم احمدیبه منظور تحلیل پراکنش جغرافیایی شاعران فارسی زبان، ابتدا تمامی شاعران ادبیات فارسی موجود در منابع، مورد مطالعه قرار گرفت و سپس تعداد 205 نفر از شاعران معروف و دارای شناسنامه و دیوان مشخص انتخاب و سپس توزیع جغرافیایی این شاعران از لحاظ محل تولد، در دورههای مختلف سبکی اد أکثربه منظور تحلیل پراکنش جغرافیایی شاعران فارسی زبان، ابتدا تمامی شاعران ادبیات فارسی موجود در منابع، مورد مطالعه قرار گرفت و سپس تعداد 205 نفر از شاعران معروف و دارای شناسنامه و دیوان مشخص انتخاب و سپس توزیع جغرافیایی این شاعران از لحاظ محل تولد، در دورههای مختلف سبکی ادبیات فارسی مورد مطالعه قرار گرفت. علاوه بر این، به منظور تهیه نقشه پراکنش جغرافیایی و ترسیم نمودارهای مربوطه، از نرم افزارهای ArcGIS ، Google Earth، Excel و SPSS بهره گرفته شد. . نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که از لحاظ محل تولد شاعران فارسیگوی ، شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، تبریز ، نیشابور و بلخ در اولویت اول قرار دارند که در این شهرها بین 10 تا 15 شاعر در حوزه ادب فارسی متولد شدهاند. شهرهای کاشان، مشهد، بخارا، مرو، قزوین، کرمان و دامغان در اولویت دوم قرار دارند که در این شهرها بین 4 تا 10 شاعر در حوزه ادب فارسی متولد شدهاند. همچنین شهرهای توس، سبزوار، شوشتر، کرمانشاه، گرگان، همدان، ابیورد، ترمذ، تنکابن، رشت، ری، سمرقند، سیستان، غزنه، گنجه هرات در اولویت سوم قرار دارند که در این شهرها بین 2 تا 3 شاعر در حوزه ادب فارسی متولد شدهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - بررسی میزان همخوانی و روزآمدی سرعنوانهای موضوعی فارسی با عناوین کتابهای منتشرشده در پایگاه کتابخانه ملی ایران در سالهای 1384- 1388
زهرا اباذری سعیده پالیزوانیهدف: تعیین میزان روزآمدی و همخوانی سرعنوان‌های موضوعی فارسی با عناوین کتاب‌های منتشرشده در پایگاه کتابخانه ملی ایران در سال های 1384- 1388. روش:اطلاعات پژوهش انجام‌شده از بخش کتابشناسی پایگاه کتابخانه ملی ایران به شکل تصادفی انتخاب و پس از نمونه گیری نهای أکثرهدف: تعیین میزان روزآمدی و همخوانی سرعنوان‌های موضوعی فارسی با عناوین کتاب‌های منتشرشده در پایگاه کتابخانه ملی ایران در سال های 1384- 1388. روش:اطلاعات پژوهش انجام‌شده از بخش کتابشناسی پایگاه کتابخانه ملی ایران به شکل تصادفی انتخاب و پس از نمونه گیری نهایی، حجم نمونه بالغ بر 2493 عنوان کتاب به شکل انتخاب طبقه‌ای از هر رده دیویی تعیین گردید. جامعه آماری پژوهش تعداد 278237 عنوان کتاب فارسی بود که در سال‌های 1384ـ 1388 منتشر شده بود. اصل کار پژوهش بر مبنای موضوعات ده‌گانه رده بندی دیویی می باشد؛ و چون اساس کار پژوهش برای تعیین سنجش میزان همخوانی عناوین و موضوعات کتب فارسی، استفاده از سرعنوان‌های موضوعی فارسی بوده است؛ ارجاعات"نیز نگاه کنید از" ، "نگاه کنید به"، "نیز نگاه کنید به"، هم جزء همخوان‌ها محاسبه شدند. یافته ها: در 9/99 درصد از کتاب‌های مورد بررسی، بین عناوین و موضوعات انتخاب‌شده از سرعنوان‌های موضوعی فارسی همخوانی وجود داشته؛ و در1/0درصد از کل کتاب‌های مورد بررسی، موضوعات از طریق ارجاع"نیز نگاه کنید از"، و در 5/0درصد، از طریق ارجاع" نگاه کنید به"، و در 3/0درصد، از طریق ارجاع "نیز نگاه کنید به"، با عناوین کتب همخوانی داشته‌اند. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های موجود، به رده های علوم اجتماعی، زبان، علوم خاص، علوم عملی، هنر و سرگرمی، ادبیات، تاریخ و جغرافیا و علوم وابسته، 100درصد، رده دین 8/99 درصد، رده کلیات 6/99 درصد، رده فلسفه و روانشناسی 2/99 درصد، به ترتیب بالاترین میزان همخوانی عناوین و موضوعات کتب را به خود اختصاص داده‌اند؛ که از این آمار تعیین‌شده، در مجموع 3 عنوان کتاب، 1عنوان کتاب مربوط به رده دین، 1 عنوان کتاب مربوط به رده کلیات، و 1 عنوان کتاب مربوط به رده فلسفه و روانشناسی، با موضوعات تعیین‌شده برای آن‌ها همخوانی نداشتند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
23 - گناهان مرگارزان در متون فارسی میانه
نادیا حاجیپور مهشید میرفخراییمرگارزان بر اساس متون فارسی میانه به گناهی اطلاق میشود که مجازات آن مرگ است. در فهرست پایههای گناه، مرگارزان سنگینترین گناه است. در چندین متن از فارسی میانه دربارۀ گناهان مرگارزان و مجازات آن سخن رفته است. در این میان، برخی فهرستی از گناهان مرگارزان را در یک بخش أکثرمرگارزان بر اساس متون فارسی میانه به گناهی اطلاق میشود که مجازات آن مرگ است. در فهرست پایههای گناه، مرگارزان سنگینترین گناه است. در چندین متن از فارسی میانه دربارۀ گناهان مرگارزان و مجازات آن سخن رفته است. در این میان، برخی فهرستی از گناهان مرگارزان را در یک بخش مستقل ارائه میدهند و در برخی نیز به طور پراکنده دربارۀ این گناه سخن گفته شده است. در این پژوهش، گناهان مرگارزانی که در متون پهلوی آمده، ذکر و مراحل دادرسی آن شرح داده میشود. گناهان مرگارزان از جهت همیمالی و روانی بررسی میشود. گناهانی چون قتل، دزدی کردن، گواهی دروغ دادن به جهت آسیب به دیگران در گروه همیمالی و گناهانی چون گرویدن به دین دیگر، فریبکاری، دفن کردن نسا به جهت آسیب به روان خود فرد در گروه گناهان روانی قرار داده شد. در این پژوهش همچنین به روند دادرسی گناهکار از نظر حقوقی و دینی پرداخته میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
24 - سیمای ادبی زردشت، مانی و مزدک در آثار منظوم فارسی
محمد جواد شریعت مریم السادات خبوشانینظر به تأثیر تاریخ باستان در ادبیات فارسی نگارنده در نظر دارد سیمای ادبی سه شخصیت برجستةایرانی یعنی زردشت، مانی و مزدک را در آثار منظوم فارسی مقایسه نماید. ناگزیر، پس از بررسیردپای آنها در متون نظم و شناخت دیدگاه شعرا نسبت به این سه نام آور در می یاابیم که زردشتبیش از د أکثرنظر به تأثیر تاریخ باستان در ادبیات فارسی نگارنده در نظر دارد سیمای ادبی سه شخصیت برجستةایرانی یعنی زردشت، مانی و مزدک را در آثار منظوم فارسی مقایسه نماید. ناگزیر، پس از بررسیردپای آنها در متون نظم و شناخت دیدگاه شعرا نسبت به این سه نام آور در می یاابیم که زردشتبیش از دو دیگر کانون توجه ادبا، البته در جهت ذم و نکوهش وی بوده است. همچنین شعرا بهجنبة هنری و مضامین زیبا سازی مانی بدون در نظر گرفتن پیامش توجه داشت هاند، حال آنکه مزدکهمواره مورد بی اعتنایی و مذمت شدید شعرا قرار گرفته است. از دلایل ک متوجهی برخی شعرا بهاین بزرگان م یتوان به غرض ورزی های سیاسی- مذهبی معاندان، ب یاطلاعی شعرا از احوال پیشینیانو نیز نفوذ اسلام در ایران و رد این سه آیین توسط مسلمانان اشاره کرد. به نظر می رسد که توجهبیش از حد به جنبة هنری مانی نیز به دلیل پنهان کردن و مرموز بودن عقاید او م یباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
25 - تاریخ دین زردشتی از منظر شرقشناسان
محمدرضا عدلیاگر چه مردمان مغرب زمین از روزگار باستان با نام زردشت و برخی از تعالیم او آشنا بودهاند اما مطالعات دانشگاهی دربارۀ تاریخ و فرهنگ زردشتی به آغاز سدۀ هجدهم میلادی باز میگردد. از آن زمان به بعد، به ویژه در سدۀ نوزدهم و با تحول عظیمی که در علم زبانشناسی پدید آمد، متون که أکثراگر چه مردمان مغرب زمین از روزگار باستان با نام زردشت و برخی از تعالیم او آشنا بودهاند اما مطالعات دانشگاهی دربارۀ تاریخ و فرهنگ زردشتی به آغاز سدۀ هجدهم میلادی باز میگردد. از آن زمان به بعد، به ویژه در سدۀ نوزدهم و با تحول عظیمی که در علم زبانشناسی پدید آمد، متون کهن زردشتی مورد مطالعه و بررسی علمی قرار گرفتند. اما قدمت دین زردشتی و قلت منابع کهن سبب شد معماهای زیادی در ارتباط با تاریخ اولیه این دین مطرح شود. منابع زردشتی مربوط به دورههای مختلف زمانی است، از اواخر هزارۀ دوم ق.م تا سدههای آغازین اسلامی. طبیعی است که در این دورۀ زمانی تحولاتی در مفاهیم و موضوعات مختلف به وجود آمده باشد. این تحول و تطور دین زردشتی را پژوهشگران غربی به شیوههای مختلف تفسیر کردهاند: برخی معتقدند که این متون مربوط به یک سنت دینی نیست، بنابراین باید از ادیان ایران باستان سخن گفت. برخی دیگر از سنتی واحد سخن میگویند که در طول تاریخ تحولاتی حاصل کرده است. برخی دیگر نیز ضمن پذیرش سنتی واحد از وجود قرائتها و تفاسیر متفاوت، در نواحی مختلف ایران باستان سخن گفتهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
26 - عناصر عرفانی در ادبیات فارسی- یهودی
منصور معتمدی مریم پورصادقییهودیان حضوری دیرپای در ایران دارند. ایشان برای ارتباط کتبی با یکدیگر خط و زبان فارسی یهودی را که به زبان فارسی و خط عبری است، ابداع کردند. قدیمیترین سند از این شیوة نگارش به قرن دوم هجری باز میگردد. شاعران و نویسندگان فارسی یهودی آثار فراوانی را در تفسیر کتاب مقدس، د أکثریهودیان حضوری دیرپای در ایران دارند. ایشان برای ارتباط کتبی با یکدیگر خط و زبان فارسی یهودی را که به زبان فارسی و خط عبری است، ابداع کردند. قدیمیترین سند از این شیوة نگارش به قرن دوم هجری باز میگردد. شاعران و نویسندگان فارسی یهودی آثار فراوانی را در تفسیر کتاب مقدس، دستور زبان و فرهنگ لغات عبری، هلاخا، میدارش، اشعار، امثال و حکایات، جادو، نامهها و اسناد حقوقی، در قالب این خط عرضه نمودند. در این آثار علاوه بر تأثیرپذیری از اصطلاحات فقهی و کلامی مطرح در منابع اسلامی، اثرپذیری از مفاهیم عرفانی و اشعار حافظ، سعدی، عطار، نظامی، مولانا و دیگر شاعران نیز به چشم میخورد. مقالة حاضر، نخست به معرفی شاعران فارسی یهودی که عناصر عرفان اسلامی را در اشعار خودشان به کار گرفتهاند، میپردازد و سپس این عناصر را در شش مبحثِ اصطلاحاتِ عرفانی، رویکردهای صوفیانه، نمادها و رموز صوفیانه، صوفیستایی، صوفیستیزی و مراحل نیل به حقیقت (شریعت، طریقت، حقیقت) مورد بررسی قرار میدهد. در ضمن بر آن است تأثیر عرفان اسلامی را در آثار شاعران فارسی یهودی نشان دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
27 - تاثیر صمغ فارسی، کنسانتره پروتئین آب پنیر، دما و زمان سرخ کردن بر برخی ویژگیهای گوشت بوقلمون سرخ شده
بهاره کریمیان سیچانی محمد فاضلمقدمه: پوشش دهی با پروتئین ها و صمغ ها راهکاری بـرای کاهش میزان جذب روغن در غذاهای سرخ شده میباشد. هدف از این پژوهش ارزیابی اثر دما و زمان سرخ کردن و غلظت های مختلف صمغ فارسی و کنسانتره پروتئین آب پنیر بر برخی ویژگی های فیزیکوشیمیایی گوشت بوقلمون سرخ شده می باشد.مواد و أکثرمقدمه: پوشش دهی با پروتئین ها و صمغ ها راهکاری بـرای کاهش میزان جذب روغن در غذاهای سرخ شده میباشد. هدف از این پژوهش ارزیابی اثر دما و زمان سرخ کردن و غلظت های مختلف صمغ فارسی و کنسانتره پروتئین آب پنیر بر برخی ویژگی های فیزیکوشیمیایی گوشت بوقلمون سرخ شده می باشد.مواد و روش ها : ویژگی فیزیکوشیمیایی گوشت بوقلمون پوشش داده شده با غلظت های مختلف صمغ فارسی (1 و 2%) و کنسانتره پروتئین آب پنیر (5 و 10%) پس از سرخ کردن به مدت 5، 7 و 9 دقیقه در دمای 140 و 160 درجه سانتی گراد در 3 تکرار طبق استاندارد ملی بررسی شد.یافته ها: افزایش دمای سرخ کردن سبب افزایش میزان افت وزن، چربی، سفتی، شاخص a* و کاهش میزان رطوبت و شاخص های L* و b* گردید (05/0p<). همچنین با افزایش غلظت صمغ فارسی، کاهش میزان افت وزن و افزایش میزان رطوبت و سفتی بافت در نمونه مشاهده شد (05/0p<). افزایش غلظت صمغ فارسی تاثیر معنی داری بر میزان چربی و شاخص های رنگ نمونه نداشت. افزایش غلظت کنسانتره پروتئین آب پنیر نیز سبب کاهش افت وزن و چربی در نمونه و افزایش شاخص a* و b* شد (05/0p<) ولی بر میزان رطوبت، سفتی بافت و شاخص L* تاثیر معنی داری نداشت.نتیجه گیری: پوشش دهی با صمغ فارسی و پروتئین آب پنیر اثر قابل توجهی بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی محصول سرخ شده دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
28 - تأثیر پوشش صمغ فارسی حاوی عصاره نعناع سبز و اشعه ماوراء بنفش بر روی مدت ماندگاری مغز پسته (pistacia vera) کله قوچی تازه
مریم معزی محمد فاضلمقدمه: پسته به دلیل داشتن طعم و ارزش تغذیه ای بالا از محبوبترین دانه های آجیلی دنیاست. شرایط نگهداری پسته نقش اساسی در حفظ کیفیت و ویژگیهای ارگانولپتیکی محصول دارد و در صورت نامساعد بودن شرایط انبارداری، واکنش های نامطلوب و کپک زدگی باعث افت کیفیت محصول می شود. مواد أکثرمقدمه: پسته به دلیل داشتن طعم و ارزش تغذیه ای بالا از محبوبترین دانه های آجیلی دنیاست. شرایط نگهداری پسته نقش اساسی در حفظ کیفیت و ویژگیهای ارگانولپتیکی محصول دارد و در صورت نامساعد بودن شرایط انبارداری، واکنش های نامطلوب و کپک زدگی باعث افت کیفیت محصول می شود. مواد و روش ها: این پژوهش به منظور بررسی تأثیر شدت های مختلف اشعه ماوراء بنفش (4، 8 و 12 ) صمغ فارسی % 7 (وزنی/حجمی) و عصاره نعناع سبز % 5/1 (حجمی/حجمی) بر واکنش های اکسایشی و خصوصیات میکروبی در مغز پسته رقم کله قوچی صورت گرفت. بعد از اعمال شدن تیمارها، پسته ها در کیسه های پلیاتیلنی بسته بندی و دو ماه در دمای یخچال ( 1 ± 4) نگهداری شدند. در طول دوره نگهداری در هفته های اول، سوم، پنجم و هشتم اندازه گیری ترکیبات فنولیک، اسیدیته، عدد پراکسید، عدد تیوبار بیتیوریک اسیدو افت وزن انجام شد. در روز اول و آخر ذخیره سازی،کل بار میکروبی و کپک مخمر بررسی شد. همچنین به منظور ارزیابی تاثیر صمغ فارسی و عصاره نعناع بر ویژگیهای حسی محصول روز آخر آزمون ارزیابی حسی هدونیک 5 نقطهای صورت گرفت. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرمافزار SPSS20 در قالب طرح کاملا تصادفی با استفاده از آزمون LSD در سه تکرار صورت گرفت. یافته ها: با افزایش شدت اشعه، بارمیکروبی کاهش یافت (05/0>P) زیرا پرتو توسط اسیدنوکلئیک جذب میشود و موجب قطع شدن نوکلئوتیدهای پریمیدین میشود، اما موجب افزایش اسیدیته، پراکسید و تیوباربیتیوریک اسید شد زیرا اشعه به علت فعالیت فتوکاتالیستی که دارد سبب تخریب ترکیبات فنولیکی و کاهش فعالیت آنتیاکسیدانی میشود. در نمونههای حاوی پوشش، به ویژه پوشش صمغ فارسی حاوی عصاره نعناع میزان بار میکروبی، اسیدیته، پراکسید و تیوباربیتیوریک اسید کاهش یافت (05/0>P) زیرا صمغ فارسی با جلوگیری از عبور اکسیژن و عصاره نعناع به علت وجود ترکیبات فنولیکی، دارای ظرفیت آنتیاکسیدانی است و مانع از تخریب ترکیبات فنولیکی شده است. نتایج ارزیابی حسی نشان داد که بین نمونهها از نظر بو، مزه و پذیرش کلی تفاوت معنیدار وجود ندارد. نتیجه گیری: استفاده از پوشش صمغ فارسی حاوی عصاره نعناع سبب افزایش قدرت ضد میکروبی و همچنین سبب کاهش تأثیر منفی اشعه ماوراء بنفشبر اکسیداسیون چربی پسته شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
29 - تحلیل محتوای کتابهای فارسی دوره ابتدایی از منظر توجه به عناصر زیست محیطی
سیروس محمودی محمود شرفی پریسا زارعزمینه و هدف:نگاه جهانی به عناصر زیست محیطی در جهان، وضعیت مخاطره- آمیزی را نشان می دهد. از جمله خطرات جدی قرن 21، مسایل مختلف زیست محیطی نظیر تخریب جنگل ها و فضای سبز، گرم شدن کره زمین، مصرف سرسام آور انرژی و موادغذایی، تحلیل لایه ازن، کاهش منابع طبیعی، خشکسالی، رشد فزا أکثرزمینه و هدف:نگاه جهانی به عناصر زیست محیطی در جهان، وضعیت مخاطره- آمیزی را نشان می دهد. از جمله خطرات جدی قرن 21، مسایل مختلف زیست محیطی نظیر تخریب جنگل ها و فضای سبز، گرم شدن کره زمین، مصرف سرسام آور انرژی و موادغذایی، تحلیل لایه ازن، کاهش منابع طبیعی، خشکسالی، رشد فزاینده جمعیت، از دست رفتن تنوع زیستی، و انواع آلودگی ها است.یکی از راه های کاهش این مشکلات، آموزش مفاهیم زیست محیطی در دوران کودکی و استفاده از ادبیات کودکان می باشد. از این رو، هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی میزان توجه به عناصر زیست محیطی در کتاب های فارسی دوره ابتدایی است.روش بررسی: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است.جامعه آماری شامل کتاب های فارسی دوره ابتدایی بوده است که با توجه به ماهیت موضوع، نمونه گیری انجام نشده و همه جامعه آماری بررسی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که با قضاوت متخصصان ساخته شده است و داده های حاصل با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد بررسی قرار گرفتیافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که در کتاب های فارسی دوره ابتدایی، بیشترین توجه به عناصرمکان های طبیعی و حیات وحش با 3/43 درصد، درخت کاری، فضای سبز و حفظ جنگل ها با 7/24 درصد موارد است و کمترین فراوانی مربوط به عناصر تنوع زیستی، افزایش جمعیت، منابع طبیعی، مصرف بهینه، تعاریف زیست محیطی، زباله، معضلات و تهدیدات زیست و آلودگی های زیست محیطی استبحث و نتیجه گیری: مفاهیم و آموزه های زیست محیطی در کتب فارسی دوره ابتدایی جایگاه درخور و شایسته ای ندارد. با توجه به مشکلات محیط زیستی در کشور، مؤلفه های محیط زیست باید در کتاب های فارسی و سایر کتاب های مربوط به کودکان بروز و ظهور بیشتری داشته باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
30 - بهینهسازی پارامترهای طراحی زهکش زیرزمینی باهدف کاهش خسارات محیط زیستی
حامد مازندرانی زاده رحیمه زاوش پرگو پیمان دانشکار آراستهزمینه و هدف: قطر، عمق کارگذاری و فواصل لولههای زهکش سه متغیر اساسی در طراحی شبکههای زهکش زیرزمینی میباشند. پساب خروجی از شبکههای زهکشی میتواند اثرات مخرب زیادی بر محیطزیست بر جای بگذارد. انتخاب مناسب متغیرهای طراحی فوق میتواند به کاهش خسارت محیطزیستی کمک نماید. ه أکثرزمینه و هدف: قطر، عمق کارگذاری و فواصل لولههای زهکش سه متغیر اساسی در طراحی شبکههای زهکش زیرزمینی میباشند. پساب خروجی از شبکههای زهکشی میتواند اثرات مخرب زیادی بر محیطزیست بر جای بگذارد. انتخاب مناسب متغیرهای طراحی فوق میتواند به کاهش خسارت محیطزیستی کمک نماید. هدف از این مقاله، ارایه مدلی بهمنظور انتخاب بهینه پارامترهای طراحی سیستم زهکشی زیرزمینی با هدف کاهش خسارات محیطزیستی ناشی از تخلیه پساب به محیطزیست است، به نحوی پس از تخلیه زهاب، غلظت شوری رودخانه از حد مجاز قابلقبول بیشتر نشود. روش بررسی: به این منظور بیشینه نمودن اختلاف شوری زهاب خروجی و حد مجاز غلظت قابل تخلیه به رودخانه بهعنوان تابع هدف مدل در نظر گرفته شد. مدل بهینهسازی الگوریتم ژنتیک ([1]GA) که یکی از انواع الگوریتمهای تکاملی است مورداستفاده قرار گرفت، همچنین به منظور شبیهسازی انتقال شوری از مدل هوخهات استفاده شد. در مدل هوخهات انتقال آب به زهکش در دو بخش بالا و پایین سطح زهکش بهصورت مجزا و با شوریهای متفاوت مدل میشود. به منظور ارزیابی مدل پیشنهادی، یکی از واحدهای شرکت کشت و صنعت سلمان فارسی بهعنوان مطالعه موردی انتخاب شد. برنامهنویسی روابط مورد استفاده در این تحقیق شامل تابع شبیهسازی انتقال شوری هوخهات و همچنین الگوریتم بهینهسازی GA در محیط نرمافزار Matlab کد نویسی شده است. یافتهها: نتایج نشان میدهد عمق کارگذاری لولههای زهکش عموماً بر حداقل عمق مجاز نصب منطبق هستند، بهعبارتدیگر ازآنجاکه تابع هدف مدل دستیابی به حداقل خسارات محیطزیستی است، حداقل عمق نصب بهعنوان عمق بهینه انتخاب شده است. پارامترهای عمق، قطر و فاصله بهینه بهدستآمده در این مطالعه به ترتیب 3/1، 1/0 و 3/34 متر محاسبه شده است. همچنین نتایج بررسی حساسیت مدل پیشنهادی به تغییر دو فرض اولیه اجرای مدل، حداقل عمق مجاز نصب و عمق تثبیت سطح ایستابی نشان میدهد با افزایش حداقل عمق مجاز نصب فاصله زهکشها افزایش یافته و کاهش عمق تثبیت سطح ایستابی باعث افزایش فواصل زهکشها و افزایش غلظت زهاب تخلیهشده به محیطزیست میشود. بحث و نتیجهگیری: در این تحقیق و با استفاده از اطلاعات مطالعه موردی شرکت کشت و صنعت سلمان فارسی، به منظور کاهش خسارت محیطزیستی ناشی از اجرای طرحهای زهکشی، زهکشها در حداقل عمق مجاز نصب قرار داده شوند. [1]- Genetic Algorithm تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
31 - ارزیابی ریسک ایمنی، بهداشت و محیطزیست بخش صنعت شرکت کشت و صنعت سلمان فارسی با استفاده از روش Delphi و مدل تلفیقی FMEA&TOPSIS
حسین حبیبینیا سولماز دشتیزمینه و هدف: فعالیت های صنعتی و توسعه ای بخشی از تلاش انسان برای رسیدن به رفاه بیش تر است اما در اثر این تغییرات و گسترش این نوع فعالیت ها مخاطرات خاصی که ناشی از تغییر در نظام رایج طبیعت است نیز می شود. کارکنان شاغل در بخش صنعت این شرکت در سطوح مختلف، با توجه به فعالیت أکثرزمینه و هدف: فعالیت های صنعتی و توسعه ای بخشی از تلاش انسان برای رسیدن به رفاه بیش تر است اما در اثر این تغییرات و گسترش این نوع فعالیت ها مخاطرات خاصی که ناشی از تغییر در نظام رایج طبیعت است نیز می شود. کارکنان شاغل در بخش صنعت این شرکت در سطوح مختلف، با توجه به فعالیت هایی که انجام می شود، در معرض خطرهای ایمنی و بهداشتی قرار می گیرند. تحقیق حاضر به منظور شناسایی جنبه ها و ریسک های بارز ایمنی، بهداشت و محیط زیستی در بخش صنعت کشت و صنعت سلمان فارسی در سال 1393 انجام پذیرفت. روش بررسی: در این مطالعه از روش های Delphi، FMEA و مدل تلفیقی FMEA&TOPSIS استفاده گردید. یافته ها: بر اساس روش دلفی از 57 جنبه و ریسک شناسایی شده مربوط به فعالیت های این صنعت، 13 مورد آن ها بارز تشخیص داده شد. ریسک تماس با سر و صدا با کد شناسایی 1R بالاترین و حمل قطعات سنگین با کد شناسایی 44R پایین ترین نمره را به خود اختصاص دادند. در ادامه به کمک روش FMEA، 57 جنبه و ریسک شناسایی و تعداد 21 مورد از آن ها غیرقابل تحمل و بارز شناخته شدند، که به عنوان داده های ورودی مدل تلفیقی FMEA&TOPSIS جهت وزن دهی و رتبه بندی استفاده گردیدند. جنبه محیط زیستی ورود فاضلاب به محیط زیست با کد شناسایی 57R بالاترین و دررفتن سبد سانتریفیوژ با کد 18R پایین ترین اولویت را در این روش به خود اختصاص دادند. بحث و نتیجه گیری: استقرار سیستم های مدیریت یکپارچه و پیاده سازی شایسته آن ها می تواند به عنوان پیشنهاد عملی تأثیر گذار بر حذف و یا کاهش جنبه ها و ریسک های موجود در بخش صنعت شرکت کشت و صنعت سلمان فارسی باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
32 - بررسی تطبیقی دعا و نیایش در اشعار نظامی گنجوی و جمیل صدقی الزهاوی
خالد حفظی عبدالأمیر التمیمی مهرداد آقائیدر تارک ادب فارسی، شاعران و نویسندگان ایرانی و غیر ایرانی، با استناد به فرمایش پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: هر کاری با نام خدا آغاز نشود ابتر است، از دیرباز سروده ها و نوشته های خود را با نام پروردگار جهان آغاز کرده اند و بزرگی و بخشندگی وی را ستوده، سر نیاز بر آستان او ن أکثردر تارک ادب فارسی، شاعران و نویسندگان ایرانی و غیر ایرانی، با استناد به فرمایش پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: هر کاری با نام خدا آغاز نشود ابتر است، از دیرباز سروده ها و نوشته های خود را با نام پروردگار جهان آغاز کرده اند و بزرگی و بخشندگی وی را ستوده، سر نیاز بر آستان او نهاده اند. در ادب عربی نیز شاعران قدیم و جدید به صورت جسته و گریخته در اشعار خود به دعا و نیایش با پروردگار هستی پرداخته اند. نظامی گنجوی یکی از بزرگترین شاعران ادب فارسی در آغاز مثنوی های خود، ابیات زیادی را به حمد و مناجات با خدا اختصاص داده است. جمیل صدقی الزهاوی شاعر عراقی نیز در لابه لای دیوان خود به صورت پراکنده به ذکر و یاد خدا پرداخته، اما در بخش پایانی دیوان قصیده ای را تنها به نیایش و مناجات با خدا اختصاص داده است. هدف این پژوهش آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، با توجه به ارزش معنوی دعا و نیایش ها در ادبیات از نظر محتوا و کیفیت، به بررسی تطبیقی دعا و نیایش و محتوا و مضمون آن ها در اشعار نظامی گنجوی و جمیل صدقی الزهاوی بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
33 - ادبیات اعتراض با نماد «شب» در قطعهسرودههای معاصر فارسی و عربی
فاروق نعمتیبیان نمادین به عنوان یکی از ظریفترین شگردهای هنری در میان عناصر گوناگون خیال، یکی از اصلیترین ساختارهای زبانی در شعر معاصر به حساب میآید. در این میان، عنصر شب، دارای بار معنایی متفاوتی در شعر معاصر عربی و فارسی است؛ به گونهای که فضای شبانه و موقعیت خاص آن، خوانشهای أکثربیان نمادین به عنوان یکی از ظریفترین شگردهای هنری در میان عناصر گوناگون خیال، یکی از اصلیترین ساختارهای زبانی در شعر معاصر به حساب میآید. در این میان، عنصر شب، دارای بار معنایی متفاوتی در شعر معاصر عربی و فارسی است؛ به گونهای که فضای شبانه و موقعیت خاص آن، خوانشهای متفاوتی را در میان سرایندگان دو زبان سبب شده است. بهرهگیری از این نماد طبیعی در راستای بیان اعتراض به وضعیتِ موجود، از کارکردهای شب در شعر دو زبان است؛ به نحوی که شاعران با استفاده از این ظرفیّت نمادین، اعتراض خویش را به تیرگی و خفقان اوضاع بیان میدارند. در این جستار با رویکرد تطبیقی و با روش تحلیلی- توصیفی و با بهرهگیری از مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، با انتخاب برخی سرایندگان از شعر معاصر عربی (بیاتی، سیاب، بلند حیدری و شابی) و شعر معاصر فارسی (نیما، طاهره صفارزاده و اخوان) به بررسی نمادپردازی از نماد شب به عنوان سمبلی اعتراضآمیز خواهیم پرداخت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
34 - بررسی تطبیقی نمادهای طبیعت در شعر سهراب سپهری و سمیح قاسم
یدالله رفیعیچکیدهرمز و نماد گاهی در قالب الفاظ و کلمات پدیدار میشود و در این صورت واژگان در معنای فرا واقعی خود به کار میروند، برخی از این واژگان، عناصر طبیعت است بر این اساس میتوان گفت؛ دادن جنبههای نمادین و تمثیلی به عناصری از طبیعت، هنری است که اگر هوشمندانه در شعر به کار رو أکثرچکیدهرمز و نماد گاهی در قالب الفاظ و کلمات پدیدار میشود و در این صورت واژگان در معنای فرا واقعی خود به کار میروند، برخی از این واژگان، عناصر طبیعت است بر این اساس میتوان گفت؛ دادن جنبههای نمادین و تمثیلی به عناصری از طبیعت، هنری است که اگر هوشمندانه در شعر به کار رود دلالتهای ضمنی و خلاقانهای را ایجاد میکند.سهراب سپهری و سمیح قاسم دو شاعر از دو فرهنگ متفاوت ایرانی و عربی هستند که بررسی و تحقیق در شعرشان نشان میدهد که رمز و نماد در بیان مفاهیم، آموزهها و افکارشان بسیار مورد توجه بوده است و طبیعت گرایی یکی از وجوه مشترک آنها به شمار میرود. یافتههای این پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی انجام شده است بیانکنندۀ آن است که سهراب به عنوان یک شاعر نوپرداز و رمانتیست در اشعار خود بسیاری از عناصر طبیعت را به تصویر کشیده است و سمیح قاسم به عنوان یکی از بزرگان رمزگرا در شعر معاصر عربی، برای بیان واقعیت جامعه و مشکلات اجتماعی به عناصری از طبیعت، خاصیت نمادین بخشیده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
35 - بررسی تطبیقی مولفۀ «چندصدایی» در رمانهای معاصر عربی و فارسی با تأکید بر نظریات باختین ( سووشون سیمین دانشور- میرامار نجیب محفوظ)
زهره دست پاک سعید حمیدیان فرهاد طهماسبیپژوهش حاضر با بهرهگیری از آراء میخائیل باختین و بهطور خاص نظریۀ چندصدایی، سعی دارد به صورت تطبیقی گفتمانهای موجود در رمانهای سووشون اثر سیمین دانشور و میرامار اثر نجیب محفوظ را واکاوی نماید و با استفاده از روش توصیفی _تحلیلی به بازتاب چندصدایی در این رمانها بپرداز أکثرپژوهش حاضر با بهرهگیری از آراء میخائیل باختین و بهطور خاص نظریۀ چندصدایی، سعی دارد به صورت تطبیقی گفتمانهای موجود در رمانهای سووشون اثر سیمین دانشور و میرامار اثر نجیب محفوظ را واکاوی نماید و با استفاده از روش توصیفی _تحلیلی به بازتاب چندصدایی در این رمانها بپردازد. نگارنده بر اساس منطق مکالمهای باختین و مؤلفههای موجود در آن این رمانها را مورد ارزیابی قرار میدهد و در ضمن پژوهش به این پرسش پاسخ داده است که چگونه چندصدایی در رمانهای منتخب بازنمایی شده است؟ نتایج پژوهش نشان میدهد که در داستانهای فوق ما شاهد چندصدایی هستیم، اما شکل و نحوۀ بیان این چندصدایی باهم متفاوت است و در هر داستان عواملی چون: جنسیت، ساختار اجتماعی و اقتصادی، جریانات روشنفکری در قالب دو قطب خودآگاهی و ازخودبیگانگی فرهنگی، در به ثمر رسیدن چندصدایی در قالب مؤلفهها خود را بیش از سایر عوامل بازنمایی میکنند. زنان غالباً نقش دنبالهرو اندیشهای که از مرجع اخلاقی داستان صادر میشود، دارند و عموماً با سبک بخشی موجب تقویت چندصدایی در داستان میشوند. ساختار اجتماعی و اقتصادی و تقابل و تضاد طبقاتی و جریانات روشنفکری در داستانها هرکدام با ایجاد دو قطب متقابل بهعنوان دیگری، زمینۀ تنوع گفتمانی را ایجاد میکنند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
36 - بررسی تطبیقی خردگرایی از دیدگاه ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو
تورج زینی وندابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو از چهرههای شاخص فرهنگ اسلامی در عرصهی خرد و خردگرایی به شمار میروند، تا آنجا که اندیشهها و سرودههای خردآمیز آنها در میان دیگر شاعران از فراوانی و شهرت بیشتری برخوردار است. یافتهی اساسی این پژوهش در این است که تجربههای شعری، آشنایی با اف أکثرابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو از چهرههای شاخص فرهنگ اسلامی در عرصهی خرد و خردگرایی به شمار میروند، تا آنجا که اندیشهها و سرودههای خردآمیز آنها در میان دیگر شاعران از فراوانی و شهرت بیشتری برخوردار است. یافتهی اساسی این پژوهش در این است که تجربههای شعری، آشنایی با افکار اندیشمندان و خرد ورزان ایرانی و اسلامی و فیلسوفان یونانی، بهرهگیری از فرهنگ و آموزههای دینی و مذهبی به ویژه اسماعیلی و فاطمی از منابع خردگرایی این دو است. ناصرخسرو به عنوان شاعری فرهیخته، نسبت به ادب عربی آگاهی داشته است. بنابراین، در سرودن برخی مضمونهای خردآمیزش به شعر ابوالعلاء معرّی نظر داشته است. همچنین در این جستار، اعتقاد بر این است که اگر چه در برخی موارد میان شعر ابوالعلاء و ناصرخسرو تشابه مضمونی وجود دارد، اما این تشابهات از باب توارد خاطر بوده و ریشهی برخی از این مضمونهای خردگرایی، در فرهنگ اسلامی و ایرانی نیز وجود دارد. این پژوهش بر آن است تا بر اساس مکتب ادبیّات تطبیقی به بررسی و تحلیل تطبیقی جنبههای مشترک و متفاوت این مضمونها و احیاناً تأثیرپذیری ناصرخسرو از ابوالعلاء بپردازد. دو محور اساسی این پژوهش، عبارتند از: الف: پیشگفتاری دربارهی سیرخردگرایی در ادبیّات عربی و فارسی و کلیّات پژوهش.ب:بررسی تطبیقی مضمونهای خردگرایی در شعر این دو شاعر.واژگان کلیدی: ابوالعلاء معرّی، ناصرخسرو، خردگرایی، شعر عربی و فارسی، ادبیّات تطبیقی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
37 - بررسی تأثیر هوش فرهنگی بر سازگاری بینفرهنگی و عملکرد زبانآموزان غیرفارسیزبان در یادگیری زبانفارسی
مهدی صادقیامروزه مسأله آموزش و یادگیری در نظام آموزشی ایران بسیار متفاوت از گذشته است. بخش اعظم این تفاوت ناشی از حضور زبانآموزانی از ملّیتهای مختلف از اقصی نقاط دنیاست. این حضور و به تبع آن قرارگرفتن در محیط فرهنگی جدید، نیازمند سازگاری بینفرهنگی است. در چنین شرایطی برای عملک أکثرامروزه مسأله آموزش و یادگیری در نظام آموزشی ایران بسیار متفاوت از گذشته است. بخش اعظم این تفاوت ناشی از حضور زبانآموزانی از ملّیتهای مختلف از اقصی نقاط دنیاست. این حضور و به تبع آن قرارگرفتن در محیط فرهنگی جدید، نیازمند سازگاری بینفرهنگی است. در چنین شرایطی برای عملکرد بهتر زبانآموزان و درک آنها از مسائل بینفرهنگی، توجه به مسأله هوش فرهنگی و استفاده مطلوب از آن یک ضرورت به حساب میآید. پژوهش حاضر در پی آن است تا با نگاه به دو مفهوم هوش فرهنگی و سازگاری بینفرهنگی، تأثیر این دو مفهوم را در عملکرد زبانآموزان غیرفارسیزبان در یادگیری زبان فارسی بررسی نماید. برای نیل به این هدف، مباحث نظری ارائه شده در این زمینه و تعدادی از پژوهش-های انجام شده از منابع داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از پژوهشها حاکی از آن است که بین برخی از مؤلفههای هوش فرهنگی و سازگاری بینفرهنگی رابطه معنادار و بین برخی از مؤلفهها با سازگاری بینفرهنگی رابطه منفی وجود دارد. همچنین، در شرایطی که از هوش فرهنگی استفاده مطلوبی شود، بر سازگاری بینفرهنگی و عملکرد زبانآموزان در یادگیری زبان فارسی تأثیر مثبت میگذارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
38 - شعر بادگانی (خمریه) در ادبیات عربی و ادبیات پارسی
زهرا خسروی ومکانیدر این مقاله موضوع شعر شراب یا خمریه در ادبیات دو ملت ایران و عرب مورد پژوهش و بررسی و تحلیل قرار گرفته و چگونگی پیدایش ، سیر تحول و کاربرد های مختلف آن در ادبیات هر دو ملت تبیین شده است . این گونه ادبی (شعر شراب یا خمریه) در ادبیات عربی از دوره ی پیش از اسلام و لا به ل أکثردر این مقاله موضوع شعر شراب یا خمریه در ادبیات دو ملت ایران و عرب مورد پژوهش و بررسی و تحلیل قرار گرفته و چگونگی پیدایش ، سیر تحول و کاربرد های مختلف آن در ادبیات هر دو ملت تبیین شده است . این گونه ادبی (شعر شراب یا خمریه) در ادبیات عربی از دوره ی پیش از اسلام و لا به لای چکامه های کهن جاهلی ( = پش از اسلام ) که سرآغاز شعر عربی است مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و سیر تحول و کاربرد آن تا زمان ابن فارض در سده هفتم ادامه یافته است . در ادبیات فارسی نظر به دسترس نبودن شعر های پیش از اسلام ، این گونه ادبی از زمان رودکی سمرقندی به عنوان نخستین شاعر خمریه سرا بررسی و تا سده هشتم ادامه یافته است که در ساقی نامه های شاعران ایرانی تا دوران متاخر تر نیز ادامه یافته است . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
39 - مقایسه تطبیقی اشعار مدحی عمعق بخارائی و متنبی
احمدرضا یلمهها نسرین ایزدیهدف مقاله حاضر آن است که دو شاعر توانای فارسی و عربی یعنی عمعق بخارایی و متنبی را بعد از معرفی مختصر آنها به صورت اجمالی با هم مقایسه کند. تنها اشعار مدحی ایشان مدّ نظر میباشد. در آن بین تاریخچهای کوتاه از تأثیرات دو زبان فارسی و عربی بر هم و نظریههای اندیشمندان در أکثرهدف مقاله حاضر آن است که دو شاعر توانای فارسی و عربی یعنی عمعق بخارایی و متنبی را بعد از معرفی مختصر آنها به صورت اجمالی با هم مقایسه کند. تنها اشعار مدحی ایشان مدّ نظر میباشد. در آن بین تاریخچهای کوتاه از تأثیرات دو زبان فارسی و عربی بر هم و نظریههای اندیشمندان در آن باره ارائه میگردد. با وجودی که ادب عربی نزدیکترین سنتها را با ادب پارسی دارد و با همه تفاوتهایی که در تقسیمات زبانشناسی دارند، سرنوشت این دو زبان به هم گره خورده است، و تأثیر شگرفی بر یکدیگر داشتهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
40 - مقایسه موضوعی وصفت طبیعت در شعر فارسی و عربی
صادق ابراهیمی کاوری رحیمه چولانیانطبیعت از دیر باز الهام بخش شاعران بوده و توانسته است جایگاه ویژه ای را در سروده های شاعرانة به خود اختصاص دهد، به طوری که کمتر دیوان شعری را می توان یافت که قسمتی از آن با طبیعت مرتبط نبوده باشد. از سوی دیگر، در ادب فارسی و ادب عربی، با توجه به مشترکات فرهنگی، مذهبی، ا أکثرطبیعت از دیر باز الهام بخش شاعران بوده و توانسته است جایگاه ویژه ای را در سروده های شاعرانة به خود اختصاص دهد، به طوری که کمتر دیوان شعری را می توان یافت که قسمتی از آن با طبیعت مرتبط نبوده باشد. از سوی دیگر، در ادب فارسی و ادب عربی، با توجه به مشترکات فرهنگی، مذهبی، اجتماعی و داشتن مرز جغرافیای طولانی با یکدیگر، مضامین مشترک فراوانی را می توان یافت که تحت تاثیر یکدیگر به آن پرداخته اند، و در هر یک از آن انواع، باتوجه به عوامل و علت های فراوان، تاثیرگذاری یک زبان بر زبان دیگر می چربد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
41 - مقایسه تطبیقی طنز سیاسی- اجتماعی در اشعار نسیم شمال و احمد مطر
کاظم عظیمی فاطمه سپهوندطنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالبهای معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوبترین و پرآوازهترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در ز أکثرطنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالبهای معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوبترین و پرآوازهترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در زبان عربی، احمد مطر شاعر معاصر عراقی است؛ وی نیز همچون نسیم شمال رسالت ادبی کار خود را در بیداری مردم خوابزده ملت عرب و حتی تمام جهانیان میبیند. در این مقاله سعی شده است با تطبیقی که بین آثار آنها انجام میشود گوشهای از دغدغههای مشترک این دو شاعر، در حوزههای سیاسی و اجتماعی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. این نوع طنز سنتها و باورهای عقبمانده که در بطن جامعه است را با زبان هنرمندانه مورد حمله قرار میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
42 - بررسى لاله رخ توماس مور در پرتو نظریه ادوارد سعید
لیلی جمالی سمیرا مدرسشعر بلند روایی لاله رخ نوشته توماس مور شاعر ایرلندی داستان سفر شه دختی جوان و دلدادگی او به فرامرز، شاعر جوانی است که در مسیر سفر داستان‌هایی از سرزمین ایران روایت می‌کند. دوران حیات شاعر مصادف با حکومت ناپلئون، سلطنت جورج سوم و نیز استعمار ایرلند توسط انگلیس أکثرشعر بلند روایی لاله رخ نوشته توماس مور شاعر ایرلندی داستان سفر شه دختی جوان و دلدادگی او به فرامرز، شاعر جوانی است که در مسیر سفر داستان‌هایی از سرزمین ایران روایت می‌کند. دوران حیات شاعر مصادف با حکومت ناپلئون، سلطنت جورج سوم و نیز استعمار ایرلند توسط انگلیس است و آن چه در بررسی شعر لاله رخ جالب می‌نماید گزینش هدفمند وقایع تاریخی ایران، داستان‌های کهن فارسی و متون اسلامی، و تطبیق آن با فضای سیاسی زمان و مکان شاعر است که در حیطه نظریه شرق شناسی ادوارد سعید (1979) قابل بررسی می‌باشد. شرق شناسی به بررسی نحوه تعامل متون شرق نگر غربی با عناصر شرقی می‌پردازد و طرح آن دریچه جدیدی بر مطالعه و احیای متون ادبی نویسندگان و مستشرقان غربی قرون هجده و نوزده میلادی گشوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
43 - تبیین برخی کاستی های سنّت قاموس نگاری فارسی
عبدالرحمن پرهامپیشینه واژگان نگاری در سرزمین ایران، به دوران پیش از اسلام بازمی گردد و سنت فرهنگ نویسی یکی از بارز ترین شاخه های علمی و ادبی است که از دیر باز وظیفة حفظ و پاسداری از زبان وادبیات فارسی را به دوش کشیده است. در این میان، ضمن یادکرد موجزانة تاریخ فرهنگ نویسی در ایران، به أکثرپیشینه واژگان نگاری در سرزمین ایران، به دوران پیش از اسلام بازمی گردد و سنت فرهنگ نویسی یکی از بارز ترین شاخه های علمی و ادبی است که از دیر باز وظیفة حفظ و پاسداری از زبان وادبیات فارسی را به دوش کشیده است. در این میان، ضمن یادکرد موجزانة تاریخ فرهنگ نویسی در ایران، به ضرورت پیدایش آثاری از این سنخ و نیز با حفظ و پاسداشت از اکثر مبانی بنیادین و مزایای گسترده آن نوع از آثار، به تحول و تغییرات وافری که نخست منتج از دیرینگی این علم و سپس مسائلی اعم از نوع سیاستگذاری و خواستة مردم و تأثیرات واژگان و سایر مظاهر فرهنگی بیگانه و به تبع وفور اصطلاحات علمی و فنی است، اشاره شده و در امتداد آن، درباره ساختار و ساختمان گوناگون دستوری و نظام واژه سازی و برخی موارد دیگر به اجمال بحث شده است.امید آنکه، پاره ای از کاستی ها در شیوة واژگان نگاری و فرهنگ نویسی سنتی، تصریح و ضمن مقابله و مقایسه با انواع فرهنگ های نوین، توسط پژوشگران و متخصصان، زمینة پیدایش راهکارهای _ در حدّ وسع و بضاعت علمی _ در گام های نخستین، برای نیل به اهداف متعالی،که برپایة اصول مشخص فرهنگ نویسی و واژگان نگاری نوین (مطابق با تدوین فرهنگ های تخصصی زبان شناسان با تجربه) باشد، فراهم آید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
44 - بررسی تطبیقی تأثیر حماسههای دینی فارسی بر مناجاتنامة کردی غلام رضاخان ارکوازی
اختر سلطانی ظاهر سارایی نرجس توحیدی فردر این مقاله سعی شده است تأثیر حماسه‌های دینی فارسی بر اشعار کردی غلام رضاخان ارکوازی ـ شاعر بزرگ کردی‌سرای شیعی ایلامی ـ از نظر تطبیقی بررسی موارد مقتبس و ملهم از حماسه‌های دینی در شعر او نشان داده شده است. از آنجا که کردهای شیعه‌مذهب، بخش اعظمی از أکثردر این مقاله سعی شده است تأثیر حماسه‌های دینی فارسی بر اشعار کردی غلام رضاخان ارکوازی ـ شاعر بزرگ کردی‌سرای شیعی ایلامی ـ از نظر تطبیقی بررسی موارد مقتبس و ملهم از حماسه‌های دینی در شعر او نشان داده شده است. از آنجا که کردهای شیعه‌مذهب، بخش اعظمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند و در روند شکل‌گیری مذهب تشیع نقش داشته‌اند، بررسی تطبیقی این نوع ادبی در زبان فارسی و زبان کردی جنوبی (زبان کردهای شیعه ‌مذهب) حائز اهمیت است؛ چراکه می‌تواند به شناخت زمینه‌های مذهبی و فرهنگی و ملی و طبعاً حرکت به‌سوی همگرایی افزون‌تر منجر شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
45 - بررسی تطبیقی بلاغت در ادب عربی و فارسی
هوشمند اسفندیارپوردر مقالۀ حاضر علم بلاغت از آغاز تا امروز در ادب عربی و فارسی به صورت تطبیقی، بررسی و سیر آن با توجه به خصوصیات زمانی و شیوه نگرش و توجه دانشمندان به مسائل بلاغی به طور مستقل مطرح شده است. همچنین، آثار و نظر های دانشمندانی که صاحب تفکر و اندیشه های والا در علم بلاغت بوده أکثردر مقالۀ حاضر علم بلاغت از آغاز تا امروز در ادب عربی و فارسی به صورت تطبیقی، بررسی و سیر آن با توجه به خصوصیات زمانی و شیوه نگرش و توجه دانشمندان به مسائل بلاغی به طور مستقل مطرح شده است. همچنین، آثار و نظر های دانشمندانی که صاحب تفکر و اندیشه های والا در علم بلاغت بوده اند، بیان و در پایان نتیجه گرفته شده است که بلاغیون فارسی زبان در طرح صناعات عربی بیشتر تحت تأثیر بلاغیون عربی زبان بوده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
46 - بررسی تطبیقی مضامین اجتماعی و سیاسی در شعر جواهری و فرخی یزدی
شمسی واقفزادهجواهری و فرخی از پرچمداران نهضت ادبی در شعر ملی هستند؛ شعرشان سرشار از مضامین مشترکی است که خود ناشی از داشتن حوزههای مشترک فکری، موضعگیری برخاسته از فرهنگ مشابه و همچنین سرنوشت تاریخی یکسان است. شخصیت بیگانهستیز و سیاسی آن دو را نمیتوان انکار کرد. هر دو به پهنای أکثرجواهری و فرخی از پرچمداران نهضت ادبی در شعر ملی هستند؛ شعرشان سرشار از مضامین مشترکی است که خود ناشی از داشتن حوزههای مشترک فکری، موضعگیری برخاسته از فرهنگ مشابه و همچنین سرنوشت تاریخی یکسان است. شخصیت بیگانهستیز و سیاسی آن دو را نمیتوان انکار کرد. هر دو به پهنای کتاب تاریخ معاصر، عصری پرتلاطم، سرنوشتساز، جنگهای جهانی، حکومتهای پر از کودتا و تعویض، هجوم و مقاومت را دیدهاند و دریافتهاند که در این میان استعمار، کارگردان تمام رنجها و تاخت و تازها بر پیکره ملتها است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
47 - چند نکته از زبان فارسی و زبان عربی
محمد علوی مقدردر بخش نخسمت مقالة حاضر به تفاوت های عمده زبان فارسی و عربی اشاره و چند تفاوت مهم میان دو زبان، بیان شده است. آنگاه درباره اینکه زبان عربی اشتقاقی و قالبی و زبان فارسی ترکیبی است بحث شده است. سپس استعمال و کار برد گوناگون یک کلمة فارسی را بیان کرده ایم و در این باره نمو أکثردر بخش نخسمت مقالة حاضر به تفاوت های عمده زبان فارسی و عربی اشاره و چند تفاوت مهم میان دو زبان، بیان شده است. آنگاه درباره اینکه زبان عربی اشتقاقی و قالبی و زبان فارسی ترکیبی است بحث شده است. سپس استعمال و کار برد گوناگون یک کلمة فارسی را بیان کرده ایم و در این باره نمونه های فراوانی جسته ایم. در مرحلة بعد تعدادی از کلمه های که ریشه عربی دار ند و عرب زبانان به شیوه دیگری به کار می برند. بررسی شده است. به عنوان مثال. عرب زبانان در مورد ترکیب وخامت اوضاع واژة خطوره الموقف را به کار می برند. پس از آن به این مسئله اشاره شده !ست که چنانچه ما نتوانیم واژه و ترکیب جدیدی در برابر برخی از کلمات بیگانه ای که در زبان فارسی رواج یافته است و همگان با آ نها ا شنا هستند قرار دهیم - واژه ها و ترکیب های که در بردار نده همان مفاد باشد _ باید واژه و ترکیب قبلی را که قابل فهم همگان است، به کار ببریم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
48 - واژآمیزی شیوه ای در کوتاه کردن واژه ها
محمود شکیبانگیزه های گوناگونی از دیرباز تاکنون باعث کوتاه کردن کلمات شده است. اصل کم کوشی و دوری از تکلّف و تسریع در امر انتقال و نیز بهره گیری از ظرفیت های طبیعی زبان به منظور قرینه سازی و هرگونه تمهیدات ایقاعی و ضرورت های شعری و به طور کلی استفادة در خور و بجا از ویژگی های هنری أکثرانگیزه های گوناگونی از دیرباز تاکنون باعث کوتاه کردن کلمات شده است. اصل کم کوشی و دوری از تکلّف و تسریع در امر انتقال و نیز بهره گیری از ظرفیت های طبیعی زبان به منظور قرینه سازی و هرگونه تمهیدات ایقاعی و ضرورت های شعری و به طور کلی استفادة در خور و بجا از ویژگی های هنری - تجمیلی - ادبی می تواند در زمرة موجبات این امر قرارگیرد. تخصصی شدن شاخه های گوناگون و درهم تنیده علوم و فنون، که امروزه باکشف و ظهور یافته های نوپدید همواره فربه تر و پردامنه تر می شوند نیز بهره گیری از این ابزار را نه تنها مطلوب ترکه ناگزیرتر ساخته است. در میان شیوه های کوتاه کردن واژگان، امروزه دوشیوه، تداولی گسترده دارد. یکی اختصار، و آن دیگری واژآمیزی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
49 - تطبیق مفهوم نمادین باران در دو شعر از شاکر السیاب و احمد شاملو
سارا ایزدخواه سید حسین سیدیباران در اشعار شاملو و سیاب سمبلی اجتماعی است. باران در این اشعار دربردارنده مفاهیمی مانند غم و شادی، امید و ناامیدی است. بکارگیری اسطوره تموز در شعر المطر(باران) سیاب و زبان عامیانه در منظومه بارون شاملو، اشتراک مضامین اجتماعی این دو شاعر بیانی واضح و روشن را برای شاعر أکثرباران در اشعار شاملو و سیاب سمبلی اجتماعی است. باران در این اشعار دربردارنده مفاهیمی مانند غم و شادی، امید و ناامیدی است. بکارگیری اسطوره تموز در شعر المطر(باران) سیاب و زبان عامیانه در منظومه بارون شاملو، اشتراک مضامین اجتماعی این دو شاعر بیانی واضح و روشن را برای شاعر و مخاطب تصویرسازی میکند. این پژوهش بر اساس روش کتابخانه ای نگارش یافته است. با بررسی اشعار بارون و مرغ باران شاملو و انشودة المطر سیاب به الگوهای یکسان تأثیرگذار در شعر دو شاعر دسترسی می یابیم و به تبیین اختلاف دیدگاه های ارزشی و بخشی از جهان بینی دو شاعر نسبت به نماد باران آگاهی کسب کنیم. سطح نظری تحقیق که شامل متغیر علّی و سطح عملیاتی که متغیر معلولی است را مشخص کرده و با بررسی اشعار دو شاعر بسامد واژه باران را استخراج کرده ایم. در انتها مفاهیم نمادین، شباهت ها و تفاوت ها را مشخص نموده ایم. این پژوهش کوششی است تطبیقی در نحوه بازیابی دیدگاه بدر شاکر سیاب و احمد شاملو در بیان مفاهیم نمادین باران. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
50 - زن در اندیشه بزرگان ادب معاصر فارسی و تازی
مهدی ممتحن مریم فرخی پور شیما فرجی فرزن روی دیگر سکه انسان است؛ رکن خانه هستی و هموارکننده راه زندگی است. انعکاس تصورات و باورهای اجتماعی گذشته پیرامون زن در برخی از آثار ادبی و اشعار شاعران بزرگ در عرصههای ادبیات فارسی و عربی نقش محوری و تعیینکنندهای داشته است. تا آنجا که این شاعران بسیاری از مکنونات و أکثرزن روی دیگر سکه انسان است؛ رکن خانه هستی و هموارکننده راه زندگی است. انعکاس تصورات و باورهای اجتماعی گذشته پیرامون زن در برخی از آثار ادبی و اشعار شاعران بزرگ در عرصههای ادبیات فارسی و عربی نقش محوری و تعیینکنندهای داشته است. تا آنجا که این شاعران بسیاری از مکنونات و منویات خود را از راه عشق به زن بیان میکردهاند، و بر مسائل معنوی زنان مانند تعلیم و تربیت، آزادی، فضل، قناعت، پرهیزگاری و پاکی، هنر و عرفان و... تأکید بسیاری دارند. این تأکید حاصل تمایز دیدگاههای ادیبان فارسی و عربی معاصر به زن با دیگر دورههاست و نتیجهاش در بسیاری مسائل معنوی، انسانی و اجتماعی نمایان است. چنانکه در پارهای موارد، زنان شاعر، زبانی مردانه، تقلیدی و فاقد تشخیص را برای خود برگزیدهاند. در مقاله حاضر تلاش میشود دیدگاههای شاعران و اندیشمندان بزرگ معاصر فارسی و تازی در مورد زن بررسی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
51 - أثرالشعرالعربى فی الشعرالفارسى
جلیل تجلیلللشعرالعربى أثر و میض فی لشعرالفارسی تصویراً و مضموناً و لغظاً و معنیّ و نورد هیهنا امثلةً و نماذج موضحة و نستنتج من هیهنا أنّ الشعراء الایرانیین ذووتمتعٍ باهر من الادب و الشعرالعربی الوضائین. 1. قال بشار: کأن مثارالنقع فوق رؤوسنا و أسیافنا لیل تهاوى کواکبه و هذا أکثرللشعرالعربى أثر و میض فی لشعرالفارسی تصویراً و مضموناً و لغظاً و معنیّ و نورد هیهنا امثلةً و نماذج موضحة و نستنتج من هیهنا أنّ الشعراء الایرانیین ذووتمتعٍ باهر من الادب و الشعرالعربی الوضائین. 1. قال بشار: کأن مثارالنقع فوق رؤوسنا و أسیافنا لیل تهاوى کواکبه و هذاالبیت هوالّذى سمى بأشهر بیتٍ قاله بشار ( بشار، 1369 ه.ق/1950م) و تأثر منه فردوسی الشاعرالفارسی فى أبیاته التالیة: درخشیدن تیغ هاى بنفش در آن سایه ی کاویانی درفش تو گفتی که اندر شب تیره چهر ستاره همی برفشاند سپهر 2 . ألشّمس کالمرأة فى کّف الأشل تجرى على السماء من غیر فشل هذاالب من شواهد المطوّل للتفتازنی التشبیة الغریب و نُسب مَرة لابى النجم العجلى و مرة أخرى. لابن معتز و هکذا نسب الی الشماخ و أورد محمد بار شریف صاحب جامع الشواهد بالصورة الاتیه: تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
52 - بررسی تطبیقی مضامین رمانتیسم در اشعار مفدی زکریا و محمدحسین شهریار
عبدالأحد غیبی زهرا محمدپور نسرین حسینی توانااشعار زکریا و شهریار زیباترین و دلنشین ترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی را به تصویر می کشد. اشعار این دو شاعر مضامین رمانتیکی مشترکی دارند که از برجسته ترین آنها می توان به طبیعت، غربت، فقر و وطن پرستی اشاره کرد. طبیعت به عنوان یکی از پربسامدترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی أکثراشعار زکریا و شهریار زیباترین و دلنشین ترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی را به تصویر می کشد. اشعار این دو شاعر مضامین رمانتیکی مشترکی دارند که از برجسته ترین آنها می توان به طبیعت، غربت، فقر و وطن پرستی اشاره کرد. طبیعت به عنوان یکی از پربسامدترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی است که بیشتر اشعار زکریا و شهریار را به خود اختصاص داده است؛ طبیعتی که شاعر از ناامیدی روزگار به آن پناه می برد و آن را مکانی امن برای خود قرار می دهد. مفدی زکریا و شهریار این مضامین رمانتیکی را با تشبیهات زیبا و خیال انگیز خلق می کنند که در ذهن و قلب خواننده تأثیری شگرف می گذارد. در این پژوهش سعی بر این است مفاهیم مشترک رمانتیکی در اشعار دو شاعر سرشناس الجزائری و ایرانی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
53 - پژوهشی تطبیقی در وجوه مشترک فرهنگ و ادبیات فارسی و یونانی
ابوالقاسم رادفردوکشور ایران و یونان با پیشینة تاریخی، سیاسی، فرهنگی و ادبی طولانی و عمیق و ریشه دار، همواره در طول تاریخ، ارتباطات بسیار مهم و گسترده ای با یکدیگر داشته اند: از این رو، در مقالة حاضر، روند پیوندهای مختلف سیاسی ، فرهنگی و ادبی دو کشور که در برخی موارد همگنی های بسیاری ب أکثردوکشور ایران و یونان با پیشینة تاریخی، سیاسی، فرهنگی و ادبی طولانی و عمیق و ریشه دار، همواره در طول تاریخ، ارتباطات بسیار مهم و گسترده ای با یکدیگر داشته اند: از این رو، در مقالة حاضر، روند پیوندهای مختلف سیاسی ، فرهنگی و ادبی دو کشور که در برخی موارد همگنی های بسیاری بین آنها وجود دارد، بررسی می شود. از آنجا که هدف ما از نوشتن این مقاله، بیشتر بیان مساثل فرهنگی و ادبی است، از جنبه های مبادلات تاریخی، سیاسی و تجاری ایران و یونان در عهد هخامنثس در می گذریم و بیشتر روابط ادبی و بعضا زبانی را بررسی می کنیم. باشدکه از این رهگذر، استمرار و حیات فرهنگی متقابل دوکشور در طول تاریخ بهتر شناخته شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
54 - سیری در ادبیات تعلیمی کودکان ایران و برخی شباهتها و تفاوتهای آن با آلمان
پونه قائمدوست مسعود سلامیگرچه ادبیات تعلیمی کودکان واژهای متأخر به حساب میآید و به طریق اولی نزد پیشینیان نیز جایگاهی نداشته است، اما ردّ پای کودکان و نوجوانان در مباحث مربوط به ایشان چه در دوران کهن و چه در دوران نو کاملاً مشهود است. آرای تربیتیِ حاکم بر ادبیات امروزین ایران و دیگر کشورها وا أکثرگرچه ادبیات تعلیمی کودکان واژهای متأخر به حساب میآید و به طریق اولی نزد پیشینیان نیز جایگاهی نداشته است، اما ردّ پای کودکان و نوجوانان در مباحث مربوط به ایشان چه در دوران کهن و چه در دوران نو کاملاً مشهود است. آرای تربیتیِ حاکم بر ادبیات امروزین ایران و دیگر کشورها وامدار عقاید بزرگانی در عرصههای عقلی و ادبی میباشد. هدف ما بررسی شکلگیری و نشو و نمای نظام تربیتی از دوران کهن تا کنون، و نیز بررسی برخی مایههای مشترک در ادبیات کودکان ایران و آلمان میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
55 - جستاری در مضامین مشترک در ادبیات فارسی و عربی با رویکرد ادبیات تطبیقی
غلامرضا فخرامروزه ادبیات تطبیقی شاخه ای با اهمیت از ادبیات به شمار می آید که در برر سی ها و پژوهش های ادبی ممکن است رهیافت و دستاوردهای مغتنم و ارزشمندی به همراه داشته باشد. ادبیات تطبیقی که در زبان عربی به آن الأدب الملقار ن گفته می شود، شاخه ای از ادبیات، یا به تعبیر بهتر، شاخه أکثرامروزه ادبیات تطبیقی شاخه ای با اهمیت از ادبیات به شمار می آید که در برر سی ها و پژوهش های ادبی ممکن است رهیافت و دستاوردهای مغتنم و ارزشمندی به همراه داشته باشد. ادبیات تطبیقی که در زبان عربی به آن الأدب الملقار ن گفته می شود، شاخه ای از ادبیات، یا به تعبیر بهتر، شاخه ای از نقد ادبی است که به مقایسه میان آ ثار ادبی در زبان های مختلف می پردازد و شباهت ها و نقاط افتراق آن آثار را از جنبه ها و زوایای گوناگون ادبی تحلیل و بررسی می کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
56 - تطبیق مبحث حروف کتاب نه جالأدب رامپوری هندی با مباحث حروف دستور زبا نهای فارسی در ایران
ابوالقاسم رادفر مستانه پژوهش نمینکتا ب نه جالأدب، تألیف نج مالغنی رامپوری ( 1339 ه . ق.) است. ای نکتا ب درحکمدایره المعارفی است که تمامی مباحث دستوری را با توضیح و تفصیل بسیار و مثا لها و شواهد متعدد، با استفاده از حدود 300 کتاب، رساله و فرهنگ، در سه باب در خود جایداده است. باب سوم این کتاب، به مبحث حر أکثرکتا ب نه جالأدب، تألیف نج مالغنی رامپوری ( 1339 ه . ق.) است. ای نکتا ب درحکمدایره المعارفی است که تمامی مباحث دستوری را با توضیح و تفصیل بسیار و مثا لها و شواهد متعدد، با استفاده از حدود 300 کتاب، رساله و فرهنگ، در سه باب در خود جایداده است. باب سوم این کتاب، به مبحث حروف اختصاص داده شده است؛ که در آن، پس از تعریف حرف و تقسیم بندی آن به دو دسته حروف مبانی و اصطلاحی، ویژگی هایهش ت حرف مختص زبان عربی توضیح داده شده است. حروف همزه و الف نیز از ذهننقّاد این نویسنده دور نمانده است.در مقالة حاضر، برای تطبیق مباحث مطرح شده در کتاب با مباحث دستوری جدید، ازکتا بهای معتبر دستوری، آواشناسی و فرهن گهای گوناگون تألیف شده در ایران استفادهو سعی شده است مباحث و مثا لهایی ارائه شود که امروزه در زبان فارسی دیده و شنیدهمی شوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
57 - بررسی تطبیقی مجاز عقلی در شعر عربی و فارسی
پرویز عزیزی جواد سعدون زاده عبدالرضا عطاشیمجاز، از مهمترین ابزارهای زیباییآفرینی سخن شاعرانه است و سرایندگان برای غنا بخشیدن و گسترش دامنه تخیّل در آفرینشهای شعری خویش بدان دست یازیدهاند. مجاز، در تعبیر علمای بلاغت بکار بردن لغت است در معنایی غیر ما وضع له. در بلاغت، مجاز را شامل موضوعاتی همچون تشبیه، استعا أکثرمجاز، از مهمترین ابزارهای زیباییآفرینی سخن شاعرانه است و سرایندگان برای غنا بخشیدن و گسترش دامنه تخیّل در آفرینشهای شعری خویش بدان دست یازیدهاند. مجاز، در تعبیر علمای بلاغت بکار بردن لغت است در معنایی غیر ما وضع له. در بلاغت، مجاز را شامل موضوعاتی همچون تشبیه، استعاره، مجاز عقلی و مجاز مرسل میدانند؛ چنانکه در نقد نیز، رمز، اسطوره و خرافه را با آن در پیوند دانستهاند. مجاز عقلی را اسناد فعل به فاعل غیر حقیقی یا اسناد صفت غیر متعارف به موصوف و به طور کلی اسناد هر مسندی به مسند الیه غیر طبیعی و غیر متعارف نامیدهاند. به منظور تحلیل تطبیقی این ترفند زیباییساز، با بررسی نزدیک به پانصد شاهد از شعر عربی و فارسی، مجاز عقلی و اسناد مجازی در سرودههای شاعران این دو زبان بررسی شده است. ارزیابیهای مقایسه ای و تطبیقی کاربردهای مجاز عقلی و علاقه های مورد استفاده، نشانگر مشابهتهای بسیار مجاز عقلی و اسناد مجازی در شعر عربی و فارسی است و این موضوع، منحصر به دوره ادبی و تاریخی خاصی نیست. همچنین، علاقه زمانی و سببی، به ترتیب در شعر عربی و فارسی بسامد بیشتری داشتهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
58 - مقایسة فارسی تاجیکی و فارسی ایران
مرتضی رزم آرامقاله حاضر با تکیه بر معناشناسی این موضوع را بررسی می کند که فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی تا چه میزان به هم نزدیک یا از هم دور هستند. واژه های گمراه کننده یا فریبکار در دو زبان یا دو گونة یک زبان که به اصطلاح در زبان شناسی جدید به آن دوستان غلط انداز گفته می شود، موضوعی أکثرمقاله حاضر با تکیه بر معناشناسی این موضوع را بررسی می کند که فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی تا چه میزان به هم نزدیک یا از هم دور هستند. واژه های گمراه کننده یا فریبکار در دو زبان یا دو گونة یک زبان که به اصطلاح در زبان شناسی جدید به آن دوستان غلط انداز گفته می شود، موضوعی معنی شناختی است که نویسنده به اعتبار آن، تفاوت های أوگونأ زبان فارسی را شرح می دهد تا از این رهگذر نشان دهدکه تفاوت ها در فارسی تاجیکی و فارسی ایرانی کم یا زیاد شده اند. اهمیت بررسی این موضوع در این است که اهل زبان و آن دسته از پژوهشگرانی که درباره زبان و یا ادبیات این زبان تحقیق می کنند، متوجه واژه های گمراه کننده یا غلط اندار باشند. رویکرد مؤلف در این مقاله. بررسی همزمانی - مقایسه ای است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
59 - ترجمه تطبیقی ضربالمثل های انگلیسی به فارسی از لحاظ زبانشناسی
بهمن گرجیان هدی نیسیترجمه تطبیقی ضرب‌المثل‌های انگلیسی به زبان فارسی، مترجمان ایرانی را در مقایسه زبان مبدا (SL) با زبان مقصد (TL) با مسایلی از قبیل کاربردهای لغوی، سبک ادبی، فرهنگ و ساختار یا معنی مواجه می‌سازد. در این مورد، عوامل اصلی در ترجمه و برابریابی در دو زبان مبدا و أکثرترجمه تطبیقی ضرب‌المثل‌های انگلیسی به زبان فارسی، مترجمان ایرانی را در مقایسه زبان مبدا (SL) با زبان مقصد (TL) با مسایلی از قبیل کاربردهای لغوی، سبک ادبی، فرهنگ و ساختار یا معنی مواجه می‌سازد. در این مورد، عوامل اصلی در ترجمه و برابریابی در دو زبان مبدا و مقصد در سه حوزه زبان‌شناسی از قبیل شکل(form)، محتوا(content) و موقعیت(context) در دو زبان‌های مبدا و مقصد قرار می‌گیرند. مقاله حاضر با ارایه طرح سه نسخه‌ای در صدد یافتن راه حلی کاربردی برای ترجمه ضرب‌المثل‌های انگلیسی به فارسی با حداقل افت از لحظ ساختاری، معنایی و مفهومی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
60 - بررسی تطبیقی حکمت و خرد در اشعار امرؤالقیس و رودکی
ناصر محسنی نیا الهام مریمیدر میان ادبیات جهان، دو ادب فارسی و عربی با وجوه مشترک فراوان می توانند سهمبه سزایی را در پژوهشهای تطبیقی داشته باشند. خردورزی و عقل مداری و به تعبیرزیباتر حکمت، یکی از این وجوه مشترک و قابل مقایسه است. امرؤالقیس کندی سرآمدسخنسرایان عرب در یک کفۀ ترازوی این قیاس و رودکی أکثردر میان ادبیات جهان، دو ادب فارسی و عربی با وجوه مشترک فراوان می توانند سهمبه سزایی را در پژوهشهای تطبیقی داشته باشند. خردورزی و عقل مداری و به تعبیرزیباتر حکمت، یکی از این وجوه مشترک و قابل مقایسه است. امرؤالقیس کندی سرآمدسخنسرایان عرب در یک کفۀ ترازوی این قیاس و رودکی سمرقندی، آدم الشعرای شعرفارسی در کفۀ دیگر جای گرفته است. امرؤالقیس، روزنه هایی از حکمت جاهلی را بااستمداد از فطرت و تعالیم گذشته و تجربۀ زندگی در اشعارش پیاده کرده و رودکی نیزبا همین مفاهیم یادشده، ولی با در دست داشتن گنجینۀ مهم تر، یعنی اسلام، که چشمهبینش و خردورزی است، پا به عرصۀ شعر نهاده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
61 - حافظ و متنبی در مضمون و مفهوم
احمد شعبانی میناآبادلسان الغیب حافظ ، یکی از بزرگترین شاعران غزل سرای نیمة اوّل قرن هشتم ، که با مهارتی کم نظیر با الفاظ بسیار زیبا همراه با صنایع لفظی ، مضامین عالی با معانی بسیار در ابیات کوتاه گنجانیده و در غزلهای عالی خود افکار دقیق عرفانی ، حکمی و غنایی را همراه با ترکیبات و الفاظ برگ أکثرلسان الغیب حافظ ، یکی از بزرگترین شاعران غزل سرای نیمة اوّل قرن هشتم ، که با مهارتی کم نظیر با الفاظ بسیار زیبا همراه با صنایع لفظی ، مضامین عالی با معانی بسیار در ابیات کوتاه گنجانیده و در غزلهای عالی خود افکار دقیق عرفانی ، حکمی و غنایی را همراه با ترکیبات و الفاظ برگزیده ، بدیع ، تازه و منتخب همراه کرده و از این راه شاهکارهای جاویدان بی بدیلی در ادب پارسی بوجود آورده که در این راه بس دشوار از مضامین ، اندیشه ها و سخنان بکار رفته در آثار شعرای طراز اوّل عرب و یا زبان و ادبیات فارسی پیش از خود با باز آفرینی زیبا و عالی آنها نهایت استفاده را برده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
62 - نقش آداب و رسوم اجتماعی ایران در ادبیات معاصر عراق با تکیه بر اشعار جواهری، نجفی، سیّاب و بیاتی
علی تشکری ابراهیم دیباجی محمود شکیبهر شاعر و نویسنده با خلق اثر ادبی، علاوه بر آنکه برگ زرّینی به تاریخ ادب و فرهنگ جامعه و کشور خویش میافزاید، تصویری به کمال از دو دنیای بیرون و درون خویش برای خوانندگان به نمایش میگذارد. شاعران زبان فارسی نیز در دورهای به شرق و سرزمین هند روی آورده بودند؛ اما سفر به أکثرهر شاعر و نویسنده با خلق اثر ادبی، علاوه بر آنکه برگ زرّینی به تاریخ ادب و فرهنگ جامعه و کشور خویش میافزاید، تصویری به کمال از دو دنیای بیرون و درون خویش برای خوانندگان به نمایش میگذارد. شاعران زبان فارسی نیز در دورهای به شرق و سرزمین هند روی آورده بودند؛ اما سفر به غرب جایگاهی دیگر داشت. پس از تسلّط صفویان بر ایران و ترویج مذهب رسمی شیعه، بسیاری از شاعران به سمت غرب و سرزمین عراق امروزی روی آوردند. توجه به عراق در اندیشه بسیاری از شاعران وجود داشته است؛ در مقابل، بسیاری از شعرا و ادبای عراقی نیز به ایران و ادبیات و برخی آداب و رسوم آن توجه کردهاند. در این گفتار، سعی و تلاش نویسندگان آن است تا جلوههایی از نفوذ فرهنگ، نمادها، زبان و ادبیات فارسی که همگی زیرمجموعههای آداب و رسوم هستند را در شعر چهار شاعر معاصر عراقی یعنی جواهری، نجفی، سیّاب و بیاتی مورد بررسی قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
63 - بررسی فونت های یونی کد رایانه ای فارسی و عربی
فریبا سلطانی نژادپس از ورود رایانه به کشور، در زمینة ایجاد الگوی چیدمان استاندارد حروف فارسیبرروی صفح هکلید و نیز ایجاد فون تهای استاندارد، متولی معتبر و واحدی وجود نداشت، درنتیجه، شرک تها و مؤسسات مختلف به دلیل نیاز بازار و خواست ههای رو به گسترش، جامعه، به ابداع خود، الگو یهای مختلفی أکثرپس از ورود رایانه به کشور، در زمینة ایجاد الگوی چیدمان استاندارد حروف فارسیبرروی صفح هکلید و نیز ایجاد فون تهای استاندارد، متولی معتبر و واحدی وجود نداشت، درنتیجه، شرک تها و مؤسسات مختلف به دلیل نیاز بازار و خواست ههای رو به گسترش، جامعه، به ابداع خود، الگو یهای مختلفی همانند استانداردهاى غیررسمى ویندوز 1256 ایرا نسیستم، پانیذ، سایه و فارس یسازهای مختلفی را که اغلب متأثر از زبان و خط عربیبودند، به عنوان طرح حروف صفح هکلید و فونت ارائه کردند و از این نظر لطمات شدید وزیانباری به زبان و متون فارسی و نیز پایگا ههای اطلاعات ملی و اداری و علمی وارد شد.به عنوان مثال، اگر گنجین ههای ادب فارسی، همانند شاهنامه، با فون تهای فارسی رایجو کدپی چهای مقتبس از عربی ذخیره شود و کسی بخواهد دنبال مصرعی شامل حرفنقط هدار عربی هیچ موردی پیدا نمی کند، ی ب ینقطة فارسی بگردد، به دلیل وجود یچراکه شاهنامه فارسی به سهو و ناخواسته ب هصورت عربی ذخیره شده است.در مقالة حاضر ابتدا دربارة این تنگنا بحث، سپس پیشنهاد شده که راه حلّ گریز از آن، ایجاد، توسعه و استفاده از فون تهایی است که براساس یون یکد و استاندارهای مؤسسةتحقیقات صنعتی ایران تهیه شده اند، آنگاه با مقایسة فون تهای رایج و برشمردن نقاط ضعف آنها نتیجه گرفته شده است که در صورت ادامة رویة فعلی، تمامی متون دیجیتالفارسی، اعم از گنجین ههای ادبی، پایگا ههای اطلاعاتی، متون علمی و... با بحران اسفناکی روب هرو خواهند بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
64 - ظلم و بی عدالتی در اشعار معروف الرصافی و فرخی یزدی
فاطمه گل نامی مرتضی قدیمیدو کشور عراق و ایران در طول تاریخ مبارزاتی خود همواره در برابر استبداد داخلی و خارجی ایستادگی کردهاند. معروف الرصافی(1875م) شاعر عراقی تبار و فرخی یزدی (1889م) شاعر آزادیخواه ایرانی همواره مردم را به قیام علیه ظلم و استعمار خارجی و دفاع از وطن خود فرا می خواندند تا جای أکثردو کشور عراق و ایران در طول تاریخ مبارزاتی خود همواره در برابر استبداد داخلی و خارجی ایستادگی کردهاند. معروف الرصافی(1875م) شاعر عراقی تبار و فرخی یزدی (1889م) شاعر آزادیخواه ایرانی همواره مردم را به قیام علیه ظلم و استعمار خارجی و دفاع از وطن خود فرا می خواندند تا جایی که احساسات وطنپرستانه و دعوت به مبارزه با ظلم و بی عدالتی به وضوح در دیوان آنها موج می زند. این دو شاعر به عنوان نماینده قشر روشنفکر و آزادی خواه جامعه به خوبی از اهداف شوم دشمنان آگاهی داشتند و به دنبال عدم پذیرش ظلم و استبداد خواه در کشور خود و خواه در سایر سرزمینها، در اشعار خود اقدامات تجاوزگران را محکوم و مردم را به قیام علیه آنان فرا خواندند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانهای به رشته تحریر نوشته شده است تا مظاهر مبارزه این دو شاعر علیه ظلم و بی عدالتی را با استناد به دیوانهای شعری آنها تبیین کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
65 - حافظ در ادبیات غرب؛ مطالعه موردی تأثیر اشعار حافظ بر گوته
ناهید جعفری دهکردی مریم شهریار سارا فرجیزبانهای انگلیسی، آلمانی، روسی و فرانسوی، مهمترین زبانهایی بودند که اشعار حافظ بدانها برگردانده شد. بسیاری از مترجمین، دست به برگردانهای تحت اللفظی و مستقیم از اصل فارسی غزلها زده و برخی نیز از زبانهای واسطه استفاده کردند. هرچند به مرور ترجمههایی قابل قبول از غز أکثرزبانهای انگلیسی، آلمانی، روسی و فرانسوی، مهمترین زبانهایی بودند که اشعار حافظ بدانها برگردانده شد. بسیاری از مترجمین، دست به برگردانهای تحت اللفظی و مستقیم از اصل فارسی غزلها زده و برخی نیز از زبانهای واسطه استفاده کردند. هرچند به مرور ترجمههایی قابل قبول از غزلیات پدیدار شدند، اما هیچ کدام نتوانستند ظرافتهای ادبی موجود در آنها را بیان نمایند. در زبان آلمانی، ترجمه هامر پورگشتال، مبنایی برای آشنایی بسیاری از ادبا با اشعار این شاعر شرقی شد. گوته شاعر و ادیب آلمانی با خواندن ترجمه این اشعار، انس عجیبی با آنها برقرار کرد و تحت تأثیر این غزلها، دیوانی از اشعار دلانگیز به نام دیوان شرقیِ غربی را سرود و به عنوان الحاقیه دیوان حافظ در غرب درآمد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
66 - تصویری از حافظ در دیوان ناری
سید مرتضی هاشمی غلامحسین شریفی یوسف کرمی چمهادیبان کُرد همواره شعر فارسی را به دیدۀ اعجاب و تحسین نگریسته و از آن متأثربوده اند. نمودهای گوناگون این تأثیرپذیری را در قالب تضمین، ترجمه و صور خیال مشابهو مضامین مشترک می توان دید و از این میان، شعر حافظ بیش از دیگر اشعار مورد توجهایشان بوده است. در این مقاله پس از م أکثرادیبان کُرد همواره شعر فارسی را به دیدۀ اعجاب و تحسین نگریسته و از آن متأثربوده اند. نمودهای گوناگون این تأثیرپذیری را در قالب تضمین، ترجمه و صور خیال مشابهو مضامین مشترک می توان دید و از این میان، شعر حافظ بیش از دیگر اشعار مورد توجهایشان بوده است. در این مقاله پس از مقدم های دربارۀ تأثیرپذیری ادیبان کُرد از شعرفارسی، به ناری، شاعر عار فمسلکی که در همین سده های اخیر می زیسته، پرداخت هایم.برای ترسیم خطوط چهرۀ حافظ در دیوان شاعر کُرد، ابتدا به سراغ موضوعات و مضامینو مفاهیم مورد علاقۀ دو شاعر رفته و در نهایت چهار مخمس ناری، که در آنها غزلیاتحافظ را، تضمین کرده است، بررسی کرد هایم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
67 - بررسی سیر تحول شعر نو در زبان عربی و فارسی
مهدی ممتحن مهین حاجیزادهقرن بیستم شاهد تحول و دگرگونی عمیقی در همه رشته های هنری است، شعر نو نیز یکی از تحولات بزرگ به شمار می آید که افقهای تازه ای را در برابر دیدگان گشوده است. مورخان و ناقدان درباره تاریخ دقیق پیدایش شعر نو با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اما آنچه مسلم است این است که شعر نو به أکثرقرن بیستم شاهد تحول و دگرگونی عمیقی در همه رشته های هنری است، شعر نو نیز یکی از تحولات بزرگ به شمار می آید که افقهای تازه ای را در برابر دیدگان گشوده است. مورخان و ناقدان درباره تاریخ دقیق پیدایش شعر نو با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اما آنچه مسلم است این است که شعر نو به عنوان پدیده ای جدید در حوزه ادبیات در ایران و کشور های عربی و حتی کشور های اروپایی به دنبال تغییر و تحولات در ساختار و مضمون شعر قدیم بوجود آمد و توسط نیما یوشیج در ادبیات فارسی و نازک الملائکه و بدر شاکر السیاب در ادبیات عربی به صورت تثبیت شده به همگان معرفی شد. این مقاله در صدد است تا تاریخچه و سیر تحول و پیشگامان شعر نو را در این دو زبان به قصد بیان اشتراکات و همانندیها مورد بررسی و تحلیل قرار دهد . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
68 - تأثیر فرهنگ و ادبیات پارسی بر شعر محمدرهدی جواهری
شمسی واقف زادهادبیات پارسی وعربی به علت جهات اشتراک و اوضاع مشابه اجتماعی وفرهنگی هر دو ملت، متأثر از یکدیگر بوده و نسبت به دیگر زبان ها تعامل ادبی گسترده تری داشته اند و دارند. انتقال پدیده های ادبی از زبان پارسی به شعر محمدرهدی جواهری ، شاعر برجستة عربی سرای عراقی که پهنه تحول شعر أکثرادبیات پارسی وعربی به علت جهات اشتراک و اوضاع مشابه اجتماعی وفرهنگی هر دو ملت، متأثر از یکدیگر بوده و نسبت به دیگر زبان ها تعامل ادبی گسترده تری داشته اند و دارند. انتقال پدیده های ادبی از زبان پارسی به شعر محمدرهدی جواهری ، شاعر برجستة عربی سرای عراقی که پهنه تحول شعر او از نئوکلاسیک تا رومائتیک رادر برمی گیرد، گاه در حوزة واژه ها و معانی،گاه در قالب های شعری وگاه نیز در حوزه تصاویر، احساسات و عواطف صورت پذیرفته است. تسلط شاعر به زبان پارسی و آشنایی وی با فرهنگ و جامعة ایران، در این انتقال ادبی تأئیر به سزای داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
69 - ابوالفرج رونی و ادبیات عرب
احمدرضا یلمههایکی از ادیبان و سرایندگان معروف نیمه دوم قرن پنجم هجری که با الهام از شاعران عرب، توانست مضامین بسیاری را اقتباس کرده و آن‌ها را در لا به لای اشعار و سروده‌های خود به کار برد، ابوالفرج رونی است. وی از استادان مسلّم شعر فارسی است که در میان معاصران و شاعران بعد أکثریکی از ادیبان و سرایندگان معروف نیمه دوم قرن پنجم هجری که با الهام از شاعران عرب، توانست مضامین بسیاری را اقتباس کرده و آن‌ها را در لا به لای اشعار و سروده‌های خود به کار برد، ابوالفرج رونی است. وی از استادان مسلّم شعر فارسی است که در میان معاصران و شاعران بعد از خود به استادی مشهور بود و دیوان وی بسیار مورد علاقه و توجه انوری، شاعر بزرگ قرن ششم بوده است. وی در تکامل شعر فارسی به خصوص در تصویرسازی‌های شاعرانه، نهضتی به وجود آورد که اسلوب قدما و پیروان خویش را به کلی نسخ کرد. این پژوهش بر آن است تا حد مقدور به میزان تضمین و اقتباس ابوالفرج از اشعار و سروده‌های ادب عرب و نیز میزان تأثیرپذیری از مفاهیم، تصاویر و ساختار شعری شاعران عرب بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
70 - نگرشی تطبیقی به رویکرد نوستالژیک در سرودههای نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث
منیر زیبائینوستالژی به عنوان یکی از مباحث مطرح در روانشناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار میآید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشتههای خوشِ ازدسترفته و یادکرد آنها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت أکثرنوستالژی به عنوان یکی از مباحث مطرح در روانشناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار میآید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشتههای خوشِ ازدسترفته و یادکرد آنها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت و شرایط زندگی و جامعه، اندیشه و عاطفه قوی و آشنایی با بسیاری از شاعران و بزرگان منجر به برانگیخته شدن حس نوستالژیکی قوی در این دو شاعر شده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی نمودهای نوستالژی در دیوان دو شاعر به روش تحلیلی توصیفی، به بررسی و تبیین رویکردهای نوستالژیک در شعر نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث بپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که حسرت دوران کودکی، گذشته تاریخی و اسطوره ای، غم غربت، مرگ و دوری از آرمانشهر در شعر دو شاعر از بسامد بیشتری نسبت به دیگر مفاهیم نوستالژیک برخوردارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
71 - بررسی کاربرد رنگ در دیوان یدالله رؤیایی بر مبنای نظریه روانشناسی ماکس لوشر
هدی پژهاننگرش روانشناسانه به رنگ و بررسی تأثیر آن بر روح و روان آدمی یکی از شاخههای نوین روانشناسی است که مورد توجه علم روانشناسی و فیزیولوژی قرار گرفته است. روانشناسی رنگ ماکس لوشر شیوه جدیدی است که بر مبنای آزمون انتخاب رنگها به شناخت روانی انسان منجر میشود. یدالله رؤی أکثرنگرش روانشناسانه به رنگ و بررسی تأثیر آن بر روح و روان آدمی یکی از شاخههای نوین روانشناسی است که مورد توجه علم روانشناسی و فیزیولوژی قرار گرفته است. روانشناسی رنگ ماکس لوشر شیوه جدیدی است که بر مبنای آزمون انتخاب رنگها به شناخت روانی انسان منجر میشود. یدالله رؤیایی از جمله شاعران معاصر است که در شعر خود، از رنگها در خلق تصویرها و خیالهای شاعرانه سود جسته است. در این پژوهش سعی شده است با بهرهگیری از نظریه روانشناسی رنگ ماکس لوشر و جایگاه رنگها در اشعار رؤیایی بر مبنای بسآمد آنها تحلیل شود و به یاری روشی علمی و کاربردی، تصویری از اندیشهها و نگرش وی ارائه گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
72 - تاثیر سروده های عربی بر قصاید عنصری
مهدی ممتحنادبیات تطبیقی در مفهوم کلی و جامع، مطالعه ادبیات اندیشمندان بزرگ در فراسوی مرزها و بررسی روابط میان ادبیات از یک سو و گروه های دیگر دانش و علوم و باورها و عقاید _مانند معماری. نقاشی، موسیقی، شعر و نشو، دستور زبان، هنر، اقتصاد و جامعه شناسی .از سوی دیگر است: و می توان گف أکثرادبیات تطبیقی در مفهوم کلی و جامع، مطالعه ادبیات اندیشمندان بزرگ در فراسوی مرزها و بررسی روابط میان ادبیات از یک سو و گروه های دیگر دانش و علوم و باورها و عقاید _مانند معماری. نقاشی، موسیقی، شعر و نشو، دستور زبان، هنر، اقتصاد و جامعه شناسی .از سوی دیگر است: و می توان گفت که این ادبیات، مقدیسة تطبیقی ادبیات و دیگر دانش های انسانی موجود در میان ملت ها است. از آنجا که ادبیات تطبیقی در قرن نوزدهم در اروپا و امریکا نوپا بود و زود شکل گرفت، در شرق هنوز آن مایة نخستین را به خود نگرفته است تا مشعل فروزان این ادب را روشن کند. با این حال، ادبیات این نقطه از جهان، انباشته از مفاهیم و مضامین مشترکی است که میان ادبیان و علما درنتیجة امتزاج و اختلاط آنان در قرن های متفاوت صورت گرفته است. یکی از این ادپبان. عنصری . شاعر قرن چهارم و پنجم - است که با الهام از شعرای عرب توانست مضامین بسیاری را اقتباس کند و آنها را در لابه لای قصاید زیبا و پرجلوه خود جای دهد. ما نیز می ترانیم برای پربارکردن ادبیات تطبیقی در این نقطه از جهان، به ویژه در ایران. قدم های مؤثرتری برداریم و تنها به غرب تکیه نکنیم و منتظر نمانیم تا آنان به ما تلقین و تفهیم کنندکه ادبیات تطبیقی ابداع ما بود و خواهد بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
73 - بررسی و تبیین مفاهیم وطنیات در شعر شاعران مهاجر، قبل و بعد از مشروطه
اله یار رضایی بوگی مهدی فاموری محمدهادی خالق زادههدف از انجام این مقاله بررسی و تبیین مفاهیم وطنیات در شعر شاعران مهاجر، قبل و بعد از مشروطه است. روش کار در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و کتابخانهای است. حاصل پژوهش نشان میدهد که مضمون وطن و متفرعات آن از قرن سوم هجری تا اوایل قرن چهاردهم در شعر فارسی، در مفهوم زادگاه شا أکثرهدف از انجام این مقاله بررسی و تبیین مفاهیم وطنیات در شعر شاعران مهاجر، قبل و بعد از مشروطه است. روش کار در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و کتابخانهای است. حاصل پژوهش نشان میدهد که مضمون وطن و متفرعات آن از قرن سوم هجری تا اوایل قرن چهاردهم در شعر فارسی، در مفهوم زادگاه شاعران بوده و اشعاری هم که با این مضمون سروده شدهاند درباره توصیف زادگاه شاعران و یا غم و رنج دوری آنان از زادبومشان به کار رفته است. البته در شعر شاعران عارف مسلک علاوه بر این مفهوم، مفاهیم عرفانی نیز داشته است. پس از انقلاب مشروطه، در اثر تحولات داخل و خارج ایران، آشنایی ایرانیان با فرهنگ غرب، رواج صنعت چاپ و به تبع آن گسترش جراید و روزنامهها و ارتقاء شعور اجتماعی، مفهوم جدیدی از وطن در قالب یک عنصر فرهنگی، به شعر و ادب فارسی راه یافت که نهتنها مفهوم زادگاه را داشت بلکه قلمرو جغرافیایی یا همان کشور را نیز در بر میگرفت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
74 - تطبیق نوستالژی در اندیشه جبران و نیما
مهدی ممتحن حسن مجیدی سکینه صارمی گرویچکیده نوستالژی یا "¬غم غربت" در اصطلاح روانشناسی، حسرت و دلتنگی انسان¬ها نسبت به گذشته خویش است. فقر، مهاجرت، دوری از وطن و ... در ایجاد این احساس مؤثر است. روانشناسان نوستالژی را یک حالت هیجانی، انگیزشی پیچیده می¬دانند که گاهی غمگینی و تمایل بازگشت به وطن و أکثرچکیده نوستالژی یا "¬غم غربت" در اصطلاح روانشناسی، حسرت و دلتنگی انسان¬ها نسبت به گذشته خویش است. فقر، مهاجرت، دوری از وطن و ... در ایجاد این احساس مؤثر است. روانشناسان نوستالژی را یک حالت هیجانی، انگیزشی پیچیده می¬دانند که گاهی غمگینی و تمایل بازگشت به وطن و گاهی درماندگی ناشی از تفکر درباره آن (وطن یا منزل) است. جبران خلیل جبران(1883- 1931م) یکی از شاعران خوش قریحه رمانتیک، و نیما یوشیج( 1274- 1338 هـ.ش) از شاعران توانمند معاصر و صاحب اشعار سیاسی و اجتماعی زیاد است. بررسی این مقاله نشان می¬دهد که جبران و نیما از شاعران برجسته رمانتیک هستند. احساس نوستالژیک به عنوان یکی از مؤلفه¬های رمانتیسم (گریز و سیاحت) در آثار هر دو شاعر مشهود است؛ چرا که این دو شاعر تحت تاثیر محیط اجتماعی و سیاسی مجبور به ترک وطن شده¬اند¬ و غم دوری از وطن و معشوقه برای آنان خاطرات تلخی را به جا گذاشت، در نتیجه نوستالژی فردی و اجتماعی هر دو شاعر را به عنوان شاعران رمانتیک نوستالژیک معرفی می¬کند. این مقاله کوشش تطبیقی است که نحوه¬ بیان احساسات و عواطف نوستالژیک جبران خلیل جبران و نیما یوشیج را به تصویر می¬کشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
75 - بررسی تطبیقی مدایح نبوی در اشعار جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلّی
ابراهیم فلاحآذینبندی سخن و شعر به مدایح نبوی به عنوان یکی از انواع ادبی همواره مورد توجه شعرا و نویسندگان ادب فارسی و عربی بوده و به گونهای بیانگر اعتقاد و احترام به پیامبر(ص) که از سوی آن حضرت(ص) هم مهر جواز یافته است. ادبیات مذهبی که یکی از زیرمجموعههای مهم آن مدایح نبوی بوده، أکثرآذینبندی سخن و شعر به مدایح نبوی به عنوان یکی از انواع ادبی همواره مورد توجه شعرا و نویسندگان ادب فارسی و عربی بوده و به گونهای بیانگر اعتقاد و احترام به پیامبر(ص) که از سوی آن حضرت(ص) هم مهر جواز یافته است. ادبیات مذهبی که یکی از زیرمجموعههای مهم آن مدایح نبوی بوده، مغفول مانده است. این پژوهش در صدد است که با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این دو شاعر، با رویکرد تطبیقی بیان دارد که پیامبر(ص) در اشعار هر کدام چگونه نمود پیدا کرده است. هدف این پژوهش مقایسه نعت رسول اکرم(ص) در ترکیب بند جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی و مدایح نبوی صفی الدین حلّی و بیان وجوه اشتراک و افتراق این دو منقبت است. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که سرودههای جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلّی در اشاره به مضامینی چون مقام و منزلت پیامبر(ص)، معراج، انشقاق قمر، معجزه هنگام ولادت، فضیلت و برتری رسول اکرم(ص) بر سایر انبیا، مدح پیامبر(ص) توسط جمادات و نباتات و استفاده از آیات و احادیث در اشعارشان تشابه دارد. نعت عبدالرزاق تک موضوعی بوده و فقط به مدح رسول اکرم(ص) پرداخته و از مدح آل رسول(ص) بازمانده است. ولی صفی الدین حلّی علاوه بر مدح پیامبر(ص) به مدح خاندان پیامبر(ص) پرداخته و آنان را بهترین عترت توصیف میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
76 - تأثیر شعر و اندیشههای عمر خیّام بر شعر عبدالوهّاب البیاتی
فاطمه جمشیدی الناز اسکندری شهناز امینی چرمهینیاثرپذیری و اثرگذاری پدیدههایی هستند که از دیرباز در میان شاعران و نویسندگان وجود داشته و در آثار آنها منعکس شدهاند. حکیم عمر خیام نیشابوری شاعر و فیلسوف قرن پنجم و ششم هجری را به حق میتوان یکی از اثرگذارترین شاعران بر ادیبان شرق و غرب دانست که بسیاری از ادیبان دیدگ أکثراثرپذیری و اثرگذاری پدیدههایی هستند که از دیرباز در میان شاعران و نویسندگان وجود داشته و در آثار آنها منعکس شدهاند. حکیم عمر خیام نیشابوری شاعر و فیلسوف قرن پنجم و ششم هجری را به حق میتوان یکی از اثرگذارترین شاعران بر ادیبان شرق و غرب دانست که بسیاری از ادیبان دیدگاههای فلسفی وی را در آثار خود منعکس کردهاند. عبدالوهاب بیاتی(1926- 1999م)، شاعر معاصر عراقی تبار- که با ادبیات ایران زمین و به ویژه عمر خیام آشنا بود - وامها از معدن اندیشه ناب خیام ستانده است. بر همین اساس، پژوهش حاضر که از نوع کیفی است و با روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته، شناساندن زمینههای اثرپذیری بیاتی از خیام و بیان گستره این وامستانی ادبی را بر اساس مکتب فرانسه در ادبیات تطبیقی، وجهه همّت قرار داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
77 - مقایسه تطبیقی ضرب المثلهای بلوچی و عربی
محمداکبر سپاهیضربالمثلها، آیینه و نمودهای مهمی از جوامع بشری هستند که اجتماع انسانی و فرهنگ و ادب، علایق و سلایق و نگرشهای آنها را به خوبی نمایندگی میکنند. زبان، ادبیات و فرهنگ بلوچی از سویی همیشه در تعامل مستقیمی با زبان و ادبیات فارسی بوده است و از سویی دیگر، بلوچی و دیگر زبا أکثرضربالمثلها، آیینه و نمودهای مهمی از جوامع بشری هستند که اجتماع انسانی و فرهنگ و ادب، علایق و سلایق و نگرشهای آنها را به خوبی نمایندگی میکنند. زبان، ادبیات و فرهنگ بلوچی از سویی همیشه در تعامل مستقیمی با زبان و ادبیات فارسی بوده است و از سویی دیگر، بلوچی و دیگر زبانها، گویشها و خردهفرهنگهای ایرانی چه به صورت مستقیم، به سبب جایگاه دین اسلام در این سرزمین و چه به صورت غیر مستقیم، به واسطه فارسی که با عربی در تعاملی تنگاتنگتر بوده است از ضربالمثلها و سخنان حکیمانه و احادیث و روایاتی که جنبه مَثَلی پیدا کردهاند، تأثیر گرفتهاند. در این نوشتار، سعی کردهایم نمونههای برجسته و قابل توجّهی از این نوع مثلها و سخنان را که صورت مثل سایر یافتهاند، مورد بررسی قرار دهیم. یکی از مهمترین نتایجی در میانه این تحقیق، ظاهر میشود، نقشِ زبان و ادبیات فارسی است که در مورد اشتراکات ضربالمثلی بلوچی و عربی، اغلبِ نمونههای قابل تطبیق این دو زبان، اشتراک نمونه مثالی آنها را در فارسی نیز میتوان یافت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
78 - مصطلحات زحاف و تطبیق رابطه معنایی در زبان عربی و فارسی
الهام مزرعه سید ابراهیم دیباجیعلم عروض از جمله علوم ادبی است که خلیل بن احمد فراهیدی در قرن دوم هجری آن را وضع کرد که موضوع آن شعر عربی و بررسی اوزان و قواعد صحیح از ناصحیح است. اما آنچه این مقاله در صدد بررسی آن است مصطلحات زحاف یکی از موضوعات علم عروض در دو زبان است، یعنی بعد از استخراج مصطلحات زح أکثرعلم عروض از جمله علوم ادبی است که خلیل بن احمد فراهیدی در قرن دوم هجری آن را وضع کرد که موضوع آن شعر عربی و بررسی اوزان و قواعد صحیح از ناصحیح است. اما آنچه این مقاله در صدد بررسی آن است مصطلحات زحاف یکی از موضوعات علم عروض در دو زبان است، یعنی بعد از استخراج مصطلحات زحاف به ریشهیابی و شرح آنها پرداخته سپس رابطه معنایی این مصطلحات قبل و بعد از اصطلاحی شدن محور بحث را در بر میگیرد تا با مقایسه دو معنای قاموسی و اصطلاحی میزان رابطه معنایی مشخص شود. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و با استناد بر مصطلحات زحاف وارده در عروض خلیل نگاشته شده، آنچه به دست آمده این است که مصطلحات زحاف بعد از ریشهیابی و شرح ارتباط معنایی مستقیم و هماهنگ با یکدیگر دارند، انتخاب مصطلحات زحاف متناسب با معنای لغوی و مرتبط با آن است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
79 - صاحب بن عباد و تأثیر او بر زبان عربی و فارسی
محمد محمودی محمد جعفری محمد شایگان مهرصاحب فردی دانشمند و دانشدوست بود، به طوری که در علوم مختلف صاحبنظر بوده است. او شاگردانی را تربیت کرد که بعداً هر کدام به نوبه خود استادی بزرگ در علوم مختلف شدند. صاحب اگرچه ایرانی و فارسی زبان بود، ولی ادبیات عرب را کامل فرا گرفت به نحوی که هم به زبان عربی سخن میگفت أکثرصاحب فردی دانشمند و دانشدوست بود، به طوری که در علوم مختلف صاحبنظر بوده است. او شاگردانی را تربیت کرد که بعداً هر کدام به نوبه خود استادی بزرگ در علوم مختلف شدند. صاحب اگرچه ایرانی و فارسی زبان بود، ولی ادبیات عرب را کامل فرا گرفت به نحوی که هم به زبان عربی سخن میگفت و هم به زبان عربی کتابت مینمود. علاقه وافری به یادگیری زبان عربی داشت و سعی میکرد که دیگران هم به این زبان تکلم کنند. صاحب همانگونه که به شعر و ادبیات عرب توجه کامل داشت، ذوق و رغبت بسیاری نیز به شعر و ادبیات فارسی نشان میداد. صاحب نهتنها ممدوح شعرای تازیگوی بوده بلکه شعرای فارسی گوی نیز او را مدح میگفتند. در این نوشتار سعی شده شخصیت و نقش فعالانه او در کسب علم و بکارگیری صحیح آن به وجه احسن و همچنین خدمات ارزنده وی به ادب عربی و فارسی، برای کسانی که به علوم عربی و فارسی آشنایی داشته و مشتاق علم اندوزی و خدمت هستند معرفی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
80 - تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم
ابراهیم فلاحزبان و ادبیات، بیانگر هویت و اصالت و شخصیت یک ملت است. پیوند و تأثیر و تأثیر میان زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی دوسویه بوده است. تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به قبل از ظهور اسلام برمیگردد. اما با ظهور اسلام این تأثیرگذاری در اندیشه و فرهنگ ایرانیان گسترش ی أکثرزبان و ادبیات، بیانگر هویت و اصالت و شخصیت یک ملت است. پیوند و تأثیر و تأثیر میان زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی دوسویه بوده است. تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به قبل از ظهور اسلام برمیگردد. اما با ظهور اسلام این تأثیرگذاری در اندیشه و فرهنگ ایرانیان گسترش یافت اما قرن پنجم هجری که از قرون درخشان دوره اسلامی است، در این قرن تأثیر قرآن و زبان عربی بر اشعار فارسی نسبت به دورههای قبل بیشتر نمایان است. از آنجایی که ادبیات عربی موجب غنای زبان و ادبیات فارسی است، تأثیرگذاری آن در زمینههای مختلف ار جمله الفاظ و جمل و خیال و اندیشه و سبک بوده است. زبان عربی چون زبان قرآن و متون مقدس هست، ایرانیان و ادب فارسی توجه ویژهای به آن نشان دادند و از آن تأثیر فراوانی پذیرفتند. این پژوهش با عنوان تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم در صدد است که به بررسی و تحلیل تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم پرداخته و همچنین گونههای تأثیرگذاری را نیز مورد مداقه قرار دهد. نتایج حاصله نشان میدهد که گونههای تأثیرگذاری زبان عربی بر اشعار قرن پنجم عبارتاند از بکارگیری واژگان و ترکیبات عربی، بکارگیری مضامین ابیات عربی ترجمه ابیات عربی، بکارگیری آرایههای بلاغی مانند پی آوری، تضمین و تشبیه. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
81 - ادیبان دوزبانه سلجوقی و تحولات زبان فارسی و عربی
محمد جعفری فریبرز حسینجانزاده زهرا یزدانیزبان فارسی و عربی، به سبب هم جواری و تعاملات دوسویه، از دوره باستان تا کنون، بر اثر مناسبات فرهنگی و سیاسی بسیار از یکدیگر متأثر شدهاند. اما در قرن پنجم هجری خاصه در عصر سلجوقیان به سبب رقابت های علمی و ادبی میان شاهزادگان و امیران ولایت های مختلف این تأثیرپذیری و اختل أکثرزبان فارسی و عربی، به سبب هم جواری و تعاملات دوسویه، از دوره باستان تا کنون، بر اثر مناسبات فرهنگی و سیاسی بسیار از یکدیگر متأثر شدهاند. اما در قرن پنجم هجری خاصه در عصر سلجوقیان به سبب رقابت های علمی و ادبی میان شاهزادگان و امیران ولایت های مختلف این تأثیرپذیری و اختلاط وارد بسیاری از واژه های دو زبان شد که نهایتاً به تکامل تدریجی آن ها منجر گردید. این پژوهش بر اساس منابع ادبی و تاریخی، نیز تحقیقات جدید، با رویکرد توصیفی- تحلیلی به تبیین علل و عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت این دو زبان در دوره سلجوقی پرداخته است و به این نتیجه دست یافته که ریشه تحول و پیشرفت زبان فارسی به عنوان زبان ملی و زبان عربی در سطح زبان دینی و شرعی در این عصر بوده است؛ نویسندگان و شاعران دوزبانه و نیز امیران و شاهزادگان سلجوقی در فرایند این تحول و تأثیرپذیری بیشترین تأثیر را داشتند.هدف این تحقیق بررسی شخصیت های سیاسی و ادبی دوزبانه در ادبیات فارسی و عربی، و همچنین کشف علت بقای این دو زبان در زمان حاضر است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
82 - درخشش زبان و واژگان فارسی در شعر أعشی أکبر
نیره نظرریا محمد جنتی فر سیداکبر غضنفریایران و پادشاهان فارس چون یکی از تمدنهای باستان و قدیم کره خاکی به حساب میآیند، توانستهاند نظر ملتهای مختلف از جمله أعراب را به خود جلب نمایند و اعشی اکبر که شیفته این تمدن و رفتار فارسها شده بود با رفت و آمد و مدح و وصف پادشاهان و بزرگان ایرانی چون کسری انوشیروان أکثرایران و پادشاهان فارس چون یکی از تمدنهای باستان و قدیم کره خاکی به حساب میآیند، توانستهاند نظر ملتهای مختلف از جمله أعراب را به خود جلب نمایند و اعشی اکبر که شیفته این تمدن و رفتار فارسها شده بود با رفت و آمد و مدح و وصف پادشاهان و بزرگان ایرانی چون کسری انوشیروان و شاهپور، جای خود را در دستگاه حکومتی و دربار فارسها باز کرد و شعرش سرشار از واژههای فارسی شد که وی از فارسها به عاریت گرفت و نحوه نگارش و انشاء آن الفاظ هم عیناً مانند همانی بود که در میان فارسها متداول بود. این تحقیق که در نوبه خود یکی از مقالات خاص در حوزه ادبیات تطبیقی و آن هم تطبیق در میان دو زبان فارسی و عربی، بر آن است تا با ذکر واژگان فارسی در میان ابیات شعری به جای مانده از اعشی، آنها را بیان و درخشش زبان فارسی را در دیگر زبانها مخصوصاً زبان عربی نشان دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
83 - مدرنیسم اجتماعی در شعر محمود سامی بارودی و فرخی یزدی
محمدعلی سلمانی مروست مجتبی قنبری مزیدی کریم کشاورزیعصر نهضت یا عصر معاصر عربی هم زمان با عصر مشروطه در ایران، روزگار تجدّد در زندگی اجتماعی مردم مصر و فارس بود. تحوّل و دگردیسی در زندگی اجتماعی این دو ملّت در عصر معاصر، دگرگونی در عرصه ادبیات را نیز در پی داشت. با دگرگونی ادبی، موضوعات اجتماعی جدید نیز وارد ادبیات گردید أکثرعصر نهضت یا عصر معاصر عربی هم زمان با عصر مشروطه در ایران، روزگار تجدّد در زندگی اجتماعی مردم مصر و فارس بود. تحوّل و دگردیسی در زندگی اجتماعی این دو ملّت در عصر معاصر، دگرگونی در عرصه ادبیات را نیز در پی داشت. با دگرگونی ادبی، موضوعات اجتماعی جدید نیز وارد ادبیات گردید. محمود سامی بارودی شاعر برجسته مصر و فرخی یزدی شاعر پارسی گوی از مشهورترین نمایندگان تجدّد در این عصر هستند که القای مفاهیم حسّاس اجتماعی را بر عهده میگیرند تا فضا را برای داشتن اجتماعی مطلوب فراهم نمایند. بارودی با بهره گیری از ذوق سلیم و استوار و همچنین پیروی از منتقدان غرب به امور مردم و اصلاح عیوب موجود در جامعه می پردازد. او به مانند فرخی یزدی مسائلی چون عدالت محوری، وطن، ترک ذلت و خواری، توجه به فقر، مخالفت با ظلم و ستم و دعوت به علم آموزی را محوریترین موضوعات اشعار خود قرار میدهد. این پژوهش در صدد آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، دیدگاه اجتماعی و نشانههای نوآوری را با ذکر نمونه مورد تحلیل و بررسی قرار داده و در پایان وجوه تشابه و اختلاف هر کدام را در این خصوص بیان می کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
84 - نقد تطبیقی رمان سیذارتا در مقایسه با شاهکارهای برجسته عرفانی- تعلیمی ادب فارسی
احمد یشیل حجت عباسیرمان سیذارتا که توسط هرمان هسه، نویسنده اهل آلمان نگاشته شده است، در زمره برترین داستان های عرفانی- تعلیمی ادبیات معاصر جهان، از دید جهان بینی و آموزههای تبلیغی، همگونی ها و مطابقاتی شگرف با تعالیم شاهکارهای کلاسیک ادبیات فارسی دارد. این نوشتار در پی آن است که با رویکر أکثررمان سیذارتا که توسط هرمان هسه، نویسنده اهل آلمان نگاشته شده است، در زمره برترین داستان های عرفانی- تعلیمی ادبیات معاصر جهان، از دید جهان بینی و آموزههای تبلیغی، همگونی ها و مطابقاتی شگرف با تعالیم شاهکارهای کلاسیک ادبیات فارسی دارد. این نوشتار در پی آن است که با رویکردی تطبیقی و با گستردن دامنه بازنمایی همسانی ها میان رمان سیذارتا و ادب عرفانی و تعلیمی فارسی به حیطه درونمایهها، شعارپردازی ها و پیام های ضمنی، گامی مثبت در جهت واکاوی و بازشناساندن هرچه بیشتر ظرفیت های الهام بخشی گنجینه های ادب پارسی بردارد و در عین حال بر این پیشنهاد تأکید کند که گستره ادبیات فارسی، استعدادی شگرف برای به نظم در آوردن و یا دست کم مستند به شواهد شعری کردنِ این رمان دارد؛ امری که در صورت تحقق می تواند به عنوان راهکاری شایسته هم برای خروج از بن بست ادبی و هم خلق فرصتی نوین از برای شاعران، مترجمان و نمایشنامه نویسان این مرز و بوم باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
85 - نگاهی به مکتب سور رئالیسم و جلوههایی از آن در شعر قیصر امینپور
عسگر بابازاده اقدم یعقوب نوروزیسور رئالیستها معتقد به نگارش خودکاراند و بر این باورند که شاعر، باید حواس خود را مختل کرده و در حالت خلسه و ناخودآگاهی شعر بسراید. به رؤیا و خواب اهمیت میدهند و از دیدگاه آنها اثر هنری باید رؤیاگونه باشد. آنها ویژگیهای فراواقعی به اشیاء و پدیدهها نسبت میدهند. در أکثرسور رئالیستها معتقد به نگارش خودکاراند و بر این باورند که شاعر، باید حواس خود را مختل کرده و در حالت خلسه و ناخودآگاهی شعر بسراید. به رؤیا و خواب اهمیت میدهند و از دیدگاه آنها اثر هنری باید رؤیاگونه باشد. آنها ویژگیهای فراواقعی به اشیاء و پدیدهها نسبت میدهند. در دوره معاصر ادبیات فارسی نیز با تأثیر از ادبیات اروپا، از این مکتب تأثیر پذیرفته و شاعران جریانهای شعری موج نو و حجم تحت تأثیر آراء شاعران این مکتب بودند. در کنار این دو جریان شعری، شاعران مستقلی نیز همچون سپهری از این مکتب تأثیر پذیرفته و شگردها و بوطیقای خاص این مکتب را در شعر خود وارد کرده و منطبق با تئوریهای پذیرفته شده این مکتب شعر سرودهاند. در شعر قیصر نیز بارقههایی از تأثیر این مکتب دیده میشود که در مقاله حاضر نمونههایی از این تأثیر ذکر شده و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. اگرچه قیصر شاعری سور رئالیست نیست ولی تأثیر این مکتب در برخی از اشعار وی، انکارناشدنی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
86 - بینامتنی قرآن کریم در قصاید فرید اصفهانی (اسفراینی)
آیت شوکتی محمدرضا اسلامی سهیلا کاظم علیلوقرآن کریم، همواره یکی از سرچشمههای غنی و لایزالی است که شاعران و نویسندگان مسلمان از آن بهره بردهاند. پیشینۀ بهرهگیری از قرآن کریم در شعر فارسی، عمری به درازای اسلام ایرانیان دارد. تناص (بینامتنیت) یکی از نظریههای نقدی ادبیِ جدید است که در نیمۀ دوم قرن بیستم میلادی أکثرقرآن کریم، همواره یکی از سرچشمههای غنی و لایزالی است که شاعران و نویسندگان مسلمان از آن بهره بردهاند. پیشینۀ بهرهگیری از قرآن کریم در شعر فارسی، عمری به درازای اسلام ایرانیان دارد. تناص (بینامتنیت) یکی از نظریههای نقدی ادبیِ جدید است که در نیمۀ دوم قرن بیستم میلادی توسط ژولیا کریستوا مطرح شد. در حقیقت، تناص، اصطلاحی جدید است که دارای مفاهیمی قدیمی در ادبیات است. پژوهش حاضر بر آن است با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به بررسی انواع بینامتنی در قصاید فرید اصفهانی، یکی از شاعران کمتر شناختهشدۀ همعصر سعدی، بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که وی بیشترین بهره را از بینامتنی جزئی برده که در قالب کلمات، جملات و عبارات قرآنی رخ نمایانده است. نیز میتوان بینامتنی اشارهای (تلمیحی) را یکی دیگر از پرکاربردترین انواع بینامتنی در شعر وی دانست که در قالب فراخوانی داستانها و شخصیتهای قرآنی نمایان شده است. شاعر به ندرت از بینامتنی الهامی و مفهومی بهره گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
87 - تأثیر علم القرائات بر خوانش و فهم متون فارسی
محمدامین احمدپوراثر علم القرائات بر متون کهن بسیار مبرهن است و برای فهم درست متون و اشعار فارسی باید آشنایی کافی با قرآن داشت. ناآشنایی برخی پژوهشگران با علوم قرائات سبب شده تا گمان کنند قرائت و روایتی که در روزگار ما شایع است در روزگار پیشین، یعنی قرون طلایی علمی و ادبی اسلامی نیز رو أکثراثر علم القرائات بر متون کهن بسیار مبرهن است و برای فهم درست متون و اشعار فارسی باید آشنایی کافی با قرآن داشت. ناآشنایی برخی پژوهشگران با علوم قرائات سبب شده تا گمان کنند قرائت و روایتی که در روزگار ما شایع است در روزگار پیشین، یعنی قرون طلایی علمی و ادبی اسلامی نیز رواج داشته است و همین کج فهمی عاملی است که به اصل متن آسیب جدی وارد میکند. جهل به علم القرائات سبب شده تا تقریباً بدون استثنا تمام منتقدان و پژوهندگان ادبی در فهم آیات قرآن که به نوعی با وزن شعر یا نوعی اختلاف قرائت در ارتباط است دچار کج فهمی متن شوند و به کلی یا از اصل مطمح نظر شاعر و نویسنده دور بیفتند و یا به نکته اصلی شعر پی نبرند و یا اشکال وزن شعر را به اجبار و ضرورت وزنی منتسب کنند حال آنکه در بسیاری موارد، عدول شاعر از روایت حفص از عاصم کوفی است که امر را بر نویسندگان مشتبه ساخته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
88 - بررسی ریشهشناختی واژه "نماز" با تکیه بر متون ایران باستان
فریبا شریفیانبا بررسی ریشهشناختی واژه نماز در ایران و تاریخ کاربرد آن میتوان به اهمیت این فریضه به عنوان فعلی عبادی در میان ایرانیان پی برد. واژه نماز در اصل از ریشه هندو اروپایی nem به معنای تعظیمکردن آمده است. نماز در اوستا به صورت اسم خنثی از ماده nəmah که در اصل از اسم خنثی n أکثربا بررسی ریشهشناختی واژه نماز در ایران و تاریخ کاربرد آن میتوان به اهمیت این فریضه به عنوان فعلی عبادی در میان ایرانیان پی برد. واژه نماز در اصل از ریشه هندو اروپایی nem به معنای تعظیمکردن آمده است. نماز در اوستا به صورت اسم خنثی از ماده nəmah که در اصل از اسم خنثی námas در سنسکریت به معنای تعظیم، کرنش گرفته شده که همراه با ریشه kṛi فعل نماز کردن در مفهوم سر تعظیم فرودآوردن، احترام کردن است. این فعل در اوستا از صورت ماده اسمی مذکور در وجوه مختلف ساخته شده است. در زبانهای ایرانی میانه شرقی و غربی واژه نماز در متون بجامانده از این دوران به کار رفته است. واژه نماز در این متون گاه نشانگر ادای احترام فرودستان به مقامات فرادستی و گاه به عنوان فعل عبادی بیانگر رکوع و خضوع بندگی در برابر پرودگار بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
89 - تجلّی قرآنی- شاعرانه حضرت علی(ع) در شعر کهن فارسی
احمدرضا یلمه ها مسلم رجبیدین مبین اسلام از دو منبع نورانی و استوار سرچشمه میگیرد؛ یکی آموزههای قرآن کریم و دیگر تعالیم اهل بیت علیهم السلام. در قرآن کریم به استناد تفاسیر و روایات خاندان وحی علیهم السلام آیاتی هست که در شأن امیر مؤمنان علی ابن ابی طالب(ع) نازل شده است. حال شعرای شیعی و نیز مس أکثردین مبین اسلام از دو منبع نورانی و استوار سرچشمه میگیرد؛ یکی آموزههای قرآن کریم و دیگر تعالیم اهل بیت علیهم السلام. در قرآن کریم به استناد تفاسیر و روایات خاندان وحی علیهم السلام آیاتی هست که در شأن امیر مؤمنان علی ابن ابی طالب(ع) نازل شده است. حال شعرای شیعی و نیز مسلمان که بنا به تیمّن و تبرّک آیات نورانی وحی را در اشعار خویش منعکس میساختهاند، گاهی اوقات به هنگام مدح مقام عظمای علوی و نیز تمجید از مقام شامخ ولایت، این آیات را در اشعار خود تعمّداً میگنجاندهاند تا از طرفی سخن خویش را رنگ و رویی قرآنی بزنند و نیز از طرفی دیگر بتوانند در پرتو روایات اهل بیت علیهم السلام، اشعار ولایی خود را مستحکم بیان نموده و به آن رنگ جاودانگی ببخشند. در این پژوهش سعی شده است تا آیاتی را که به حدّ تواتر در احادیث، مرتبط با امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام دانسته شده و شعرای فارسی زبان این آیات را در اشعارشان متبلور ساخته، مورد نقد و بررسی قرار دهیم تا بیشتر با این اشعارقرآنی- ولایی آشنا شده و از میزان ارادت این شعرا به ساحت امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب علیه السلام بیشتر آگاه شویم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
90 - تفاسیر منظوم قرآن در ادب فارسی
احمد رضا یلمه هاچکیده قرآن کریم از زمان نزول تا کنون، تأثیر عظیمی بر ذهن و زبان شاعران و نویسندگان ادب فارسی گذاشته است. ادبا و شعرای زبان فارسی، در بسیاری از مضامین و مفاهیم، از قرآن و معارف قرآنی استشهاد جسته‌اند و با تلمیح، تضمین، اقتباس، حل و درج، سعی کرده‌اند آیات و پا أکثرچکیده قرآن کریم از زمان نزول تا کنون، تأثیر عظیمی بر ذهن و زبان شاعران و نویسندگان ادب فارسی گذاشته است. ادبا و شعرای زبان فارسی، در بسیاری از مضامین و مفاهیم، از قرآن و معارف قرآنی استشهاد جسته‌اند و با تلمیح، تضمین، اقتباس، حل و درج، سعی کرده‌اند آیات و پاره‌هایی از سوره‌های قرآن را در کلام خود بگنجانند. علاوه بر آن، برخی از سرایندگان به ترجمه و یا تفسیر آیه، سوره و یا پاره‌هایی از قرآن به نظم فارسی مبادرت کرده‌ و بدین ترتیب سعی کرده‌اند تا فهم قرآن مجید را آسان کنند. این پژوهش بر آن است تا ضمن معرفی مختصری از تفسیرهای منظوم قرآنی در ادب فارسی و نیز تفاسیر منظوم سورة یوسف، به معرفی نسخه‌ای مجهول‌القدر از تفسیر سورة یوسف بپردازد. این تفسیر به شعر فارسی است و سرایندة آن سید مرتضی دزفولی است که از خود با تخلص راجی یاد می‌کند. از جهت تعداد ابیات، طولانی‌ترین تفسیری است که به شرح و تفسیر تک تک آیات این سوره پرداخته و از تفاسیر ارزندة ادب فارسی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
91 - واکاوی انسجام متنی در ترجمه فارسی بهرامپور از قرآن کریم(مطالعه موردی: سوره زلزال)
سید محمدحسن موسوی فخرصاحبنظران حوزه ترجمه بر این اعتقادند که میزان انسجام با میزان مبدأگرایی و مقصد گرایی مترجم ارتباطی تنگاتنگ دارد. بدین معنی که هر چقدر ترجمه، محتوایی، تفسیری و توضیحی تر باشد، نسبت به ترجمه های مقید به متن مبدأ، تحت اللفظی و وفادار، دارای انسجام بیشتری است. در همین راست أکثرصاحبنظران حوزه ترجمه بر این اعتقادند که میزان انسجام با میزان مبدأگرایی و مقصد گرایی مترجم ارتباطی تنگاتنگ دارد. بدین معنی که هر چقدر ترجمه، محتوایی، تفسیری و توضیحی تر باشد، نسبت به ترجمه های مقید به متن مبدأ، تحت اللفظی و وفادار، دارای انسجام بیشتری است. در همین راستا، ترجمه استاد ابوالفضل بهرامپور از قرآن کریم ترجمه ای معادل و معنایی است که امتیازات لغوی، نحوی و بلاغی برجستهای دارد؛ ولی از منظر انسجام و یکپارچگی، تا کنون محور سؤال و پژوهش قرار نگرفته است. از جمله سوره های کوچک قرآن، سوره زلزال است که کیفیت بالای انسجام در این سوره توسط برخی صاحبنظران به اثبات رسیده است. بر همین اساس، هدف این مقاله، ارزیابی موردی انسجام در ترجمه فارسی سوره یاد شده به قلم ابوالفضل بهرامپور بر مبنای نظریه نقش گرای هالیدی و حسن 1985م و با روش توصیفی- تحلیلی و آماری است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
92 - انسجام متنی در ترجمه بهرامپور از قرآن کریم(مطالعه موردی: ترجمه سوره زلزال)
سید محمدحسن موسوی فخرصاحبنظران حوزه ترجمه بر این اعتقادند که میزان انسجام با میزان مبدأگرایی و مقصد گرایی مترجم ارتباطی تنگاتنگ دارد. بدین معنی که هر قدر ترجمه، محتوایی، تفسیری و توضیحی تر باشد، نسبت به ترجمه های مقید به متن مبدأ، تحت اللفظی و وفادار، دارای انسجام بیشتری است. در همین راستا أکثرصاحبنظران حوزه ترجمه بر این اعتقادند که میزان انسجام با میزان مبدأگرایی و مقصد گرایی مترجم ارتباطی تنگاتنگ دارد. بدین معنی که هر قدر ترجمه، محتوایی، تفسیری و توضیحی تر باشد، نسبت به ترجمه های مقید به متن مبدأ، تحت اللفظی و وفادار، دارای انسجام بیشتری است. در همین راستا، ترجمه استاد ابوالفضل بهرامپور از قرآن کریم ترجمه ای معادل و معنایی است که امتیازات لغوی، نحوی و بلاغی بارز و برجسته ای دارد؛ ولی از منظر انسجام و یکپارچگی، تا کنون محور سؤال و پژوهش قرار نگرفته است. از جمله سوره های کوچک قرآن، سوره "زلزال" است که کیفیت بالای انسجام در این سوره توسط برخی صاحبنظران به اثبات رسیده است. بر همین اساس، هدف اساسی این مقاله، ارزیابی موردی انسجام در ترجمه فارسی سوره یادشده به قلم ابوالفضل بهرامپور بر مبنای نظریه نقش گرا و نظام مندِ هلیدی و حسن 1985م و با اعتماد به روش توصیفی- تحلیلی و آماری است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
93 - أنوار نجوم تأثــّر مدرسة الدیوان بسماء الآداب الأجنبیة
حسین شمسآبادی مسعود مرگانپور اصغر مولوی نافچیمدرسة الدیوان هی إحدی المدارس الأدبیة التی ظهرت فی تاریخ الأدب العربی الحدیث، ولها دور رئیسی فی توجیه الأدب العربی نحو حرکة التجدید ومسایرة التطورات الأدبیة، التی شهدت العالم خلال القرن العشرین. أمّا هذا التجدید الذی دَعَت إلیه هذه المدرسة لها جذور غیر عربیة فی أکثر حال أکثرمدرسة الدیوان هی إحدی المدارس الأدبیة التی ظهرت فی تاریخ الأدب العربی الحدیث، ولها دور رئیسی فی توجیه الأدب العربی نحو حرکة التجدید ومسایرة التطورات الأدبیة، التی شهدت العالم خلال القرن العشرین. أمّا هذا التجدید الذی دَعَت إلیه هذه المدرسة لها جذور غیر عربیة فی أکثر حالاتها، الجذور التی تتجلی فی الآداب الأجنبیة الأخری، مثل الآداب الإنجلیزیة والفرنسیة والفارسیة. فی هذه الدراسة نرید أن نسلط الضوء علی کیفیة تأثّر هذه المدرسة من هذه الآداب الأجنبیة عن طریق الأدب الانجلیزی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
94 - دراسة فی بعض ألفاظ الفارسیة المعرّبة فی لسان العرب لابن منظور
رمضان رضائی پریناز علی أکبریإن لکل أمة ما تفاخر به، وهذا حال العرب الذین اعتزوا بلغتهم واشتهروا ببلاغتهم وفصاحتهم وحافظوا علی لغتهم أشد الاحتفاظ إذ کانوا یرسلون أبنائهم إلى البادیة لیحافظوا علی عربیة لسانهم، ومع ذلک فقد وجدنا فی ألفاظهم ما کان معرّباً ودخیلاً، ومن هنا کان اختیارنا لموضوع الألفاظ ا أکثرإن لکل أمة ما تفاخر به، وهذا حال العرب الذین اعتزوا بلغتهم واشتهروا ببلاغتهم وفصاحتهم وحافظوا علی لغتهم أشد الاحتفاظ إذ کانوا یرسلون أبنائهم إلى البادیة لیحافظوا علی عربیة لسانهم، ومع ذلک فقد وجدنا فی ألفاظهم ما کان معرّباً ودخیلاً، ومن هنا کان اختیارنا لموضوع الألفاظ المعرّبة فی کتاب لسان العرب. فتناولنا هذا الکتاب بالبحث والاستقراء واخترنا فیها بعض ألفاظ معرّبة ودخیلة فارسیة ثم بیان معناها وحکمُها. وحاولنا إرجاع کل لفظة إلى لغتها التی جاءت منها مع بیان معناها فی تلک اللغة وما کان ذلک إلا کشفنا عن أثر اللغات الأعجمیة فی اللغة العربیة ومدی تأثرها بها. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
95 - موضوعات الحِکم والوصایا الفارسیة وتوجّهاتها
یعقوب بورنجف سید مجتبی حسینیشکلت موضوعات الحِکم والأمثال الفارسیة، القسم الکبیر من الکتب والرسائل المترجمة عن الفارسیة وأبرزها فی مجال الفکر والأدب. وکانت کذلک تـُعرَفُ باسم کُتب النصائح أو المواعظ، وهی ترجمة الـ<اندرز> أو الـ<الپند> بالفارسیة. یؤکد هذا المقال علی أن مثل هذه الکتابات أکثرشکلت موضوعات الحِکم والأمثال الفارسیة، القسم الکبیر من الکتب والرسائل المترجمة عن الفارسیة وأبرزها فی مجال الفکر والأدب. وکانت کذلک تـُعرَفُ باسم کُتب النصائح أو المواعظ، وهی ترجمة الـ<اندرز> أو الـ<الپند> بالفارسیة. یؤکد هذا المقال علی أن مثل هذه الکتابات من الجوانب المهمة فی الأدب الفارسی بل هی من أرکانه.وبعد تقصی الحقائق التاریخیة والأدبیة خلال العصور المنصرمة، ومراجعة البحوث الدائرة، یظهر لنا بأنّ للفرس دورا کبیرا فی الأدب العربی بما کتبوا فیه، وأغنوه بمعارفهم ونتاج قرائحهم. وقد نبغ منهم مؤلفون کبار فی شتّی العلوم العربیة واللسانیة، وانتشرت اللغة العربیة فی بلاد فارس، وأصبحت عندهم لغة العلوم والآداب، فتأثر الأدب الفارسی بالأدب العربی إلى حدّ بعید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
96 - وقفة مع الشعر المعاصر فی الأدبین العربی والفارسی
سید سلیمان سادات اشکورحاولت الجمعیات الأدبیة والنقدیة مثل جماعة الدیوان وآبولو فی الشرق والرابطة القلمیة والعصبة الأندلسیة فی الغرب، الوقوف أمام مظاهر الکلاسیکیة فی نتاجات اصحابها، کما أنّه قد اجتهد الکثیر من الأدباء والشعراء فی ایران للتطویر فی المضامین المتکررة داعین إلی الحریة الجدیدة فی أکثرحاولت الجمعیات الأدبیة والنقدیة مثل جماعة الدیوان وآبولو فی الشرق والرابطة القلمیة والعصبة الأندلسیة فی الغرب، الوقوف أمام مظاهر الکلاسیکیة فی نتاجات اصحابها، کما أنّه قد اجتهد الکثیر من الأدباء والشعراء فی ایران للتطویر فی المضامین المتکررة داعین إلی الحریة الجدیدة فی الشعر من مثل ملک الشعراء، أدیب الممالیک وغیرهما. ومن ثمّ قد ظهر نیما یوشیج بوصفه رائداً للشعر الحدیث وما فیه من المعطیات الجدیدة. فالشعر فی معتقدات الشعراء الجدد منبعث عن الشخصیة المستقلة فیتّسم بالوحدة العضویة والتجربة الشعریة والصورة الموحیة. قد أحدثت هذه الآراء والحرکات الأدبیة والنقدیة فی البلاد العربیة وفی ایران تطوراً عظیماً فی نوعیة النظرة إلی الشعر والأدب. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
97 - دراسة ونقد الترجمات الفارسیة للمجاز المرسل المتعلق بأعضاء البدن فی القرآن الکریم
مجید چگنی سیدمحمود میرزایی الحسینی علی نظرییدرس هذا البحث المجازات المتعلقة بأعضاء البدن فی آیات من القرآن الکریم، ویتصدی لکشف جمالیات القرآن الکریم البیانیة والبلاغیة فیها، من خلال النظرة النقدیة للترجمات الفارسیة لهذا المجاز، فی ترجمة القرآن الکریم لمجموعة من المترجمین الفرس المعاصرین، وبمنهج وصفی- تحلیلی. فنت أکثریدرس هذا البحث المجازات المتعلقة بأعضاء البدن فی آیات من القرآن الکریم، ویتصدی لکشف جمالیات القرآن الکریم البیانیة والبلاغیة فیها، من خلال النظرة النقدیة للترجمات الفارسیة لهذا المجاز، فی ترجمة القرآن الکریم لمجموعة من المترجمین الفرس المعاصرین، وبمنهج وصفی- تحلیلی. فنتطرق بدایة للآیات التی تحمل فی طیّاتها هذا المجاز المذکور، وندرس المجاز المبنی علی أعضاء البدن فیها بالإعتماد علی المصادر التفسیریة للقرآن الکریم، وندرس بعد ذلک المفردات المعنیّة فی لغتی المبدأ والمقصد دراسةً لغویة ومعنویة. وتتم دراسة ونقد الترجمات الفارسیة المعاصرة لهذا النوع من المجاز، من خلال مقارنة المعنی الحرفی والمعنی الدلالی للفظ معیّن فی اللغتین. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
98 - أثر القرآن الکریم و الحدیث الشریف فی الادب الفارسی
مهران کردمیریرمی هذا البحث دراسة أثر القرآن الکریم و الحدیث النبوی الشریف فی الأدب الفارسی، وکذلک دراسة انماط هذه التأثیرات فى الشعر و النثر الفارسیبن، الى القاء الضوء على بعض جوانب الحیاة الأدبیة الاسلامیة لدى الایرانیین، و توضیح أثر الاسلام العمیق فی نفوس الایرانیین ولاسیما الأدب أکثریرمی هذا البحث دراسة أثر القرآن الکریم و الحدیث النبوی الشریف فی الأدب الفارسی، وکذلک دراسة انماط هذه التأثیرات فى الشعر و النثر الفارسیبن، الى القاء الضوء على بعض جوانب الحیاة الأدبیة الاسلامیة لدى الایرانیین، و توضیح أثر الاسلام العمیق فی نفوس الایرانیین ولاسیما الأدباء والشعراء منهم القارى العربی، و ذلک بالاستعانة بالشواهد الشعریة و النثریة. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
99 - الاقتراض اللغوی من اللغة الفارسیة فی اللهجة الشامیة(دراسة تقابلیة)
مریم جلائیالاقتراض فی اللهجات فشأنه شأن الاقتراض فی اللغات الفصحی؛ إذ یدلّ علی حیویتها ونموّها بسبب التفاعل والأخذ والعطاء بینها وبین اللغات واللهجات الأخری، کما یدلّ علی تواصل الحضارات علی رغم المسافات التاریخیة والجغرافیة التی تبعد بعضها عن البعض. إذن، فقد تناولت هذه الدراسة ظا أکثرالاقتراض فی اللهجات فشأنه شأن الاقتراض فی اللغات الفصحی؛ إذ یدلّ علی حیویتها ونموّها بسبب التفاعل والأخذ والعطاء بینها وبین اللغات واللهجات الأخری، کما یدلّ علی تواصل الحضارات علی رغم المسافات التاریخیة والجغرافیة التی تبعد بعضها عن البعض. إذن، فقد تناولت هذه الدراسة ظاهرة الاستعارة اللغویة من اللغة الفارسیة فی اللهجة الشامیة، وهی دراسةٌ میدانیةٌ قامت بجمع حوالی 250 مفردة وترکیباً فارسی الأصل المستعمل الیوم فی اللهجة الشامیة التی یتکلم بها حالیاً 13% من العرب علی الحد الأدنی، لیتبین لنا مدی تأثیر اللغة الفارسیة فیها، کما تناولت الدراسة التغییرات اللغویة التی طرأت عبر الزمان علی الکلمات الفارسیة الدخیلة فیها. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
100 - صورة المرأة فی شعر نزار قبانی وحسین منزوی
زینة عرفتپور علی مظفریإنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر أکثرإنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر العربی المعاصر، ومنزوی الشاعر الإیرانی المعاصر هو الذی جعل المرأة عمود شعره ویمکن أن نلقبه "شاعر المرأة" أیضاً. یمکننا القول أنّ المشترکات فی أشعار قبانی ومنزوی من حیث الشکل والمضمون کثیرة جداً؛ علی هذا نحن نقصد فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین، وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی لدراسة هذا الموضوع. إننا نرید فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین؛ وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی فی هذا الموضوع. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
101 - اللغة العربیة المعاصرة بین النشأة والتعلیم
فاطمه شریف زاده یزدی محمد جنتی فرإن اللغة رموز ملفوظة وإشارات متفق علی دلالتها تستعمل للتعبیر عن المعانی وهی أوسع من الکلام لأن الکلام یقتصر علی الرموز الملفوظة أی الکلمات أو الألفاظ، وهی مؤلفة من مقاطع صوتیة أو علی الأقل من مقطع صوتی واحدکما فی (لِ) من (ولَی) و(رَ) من (رأی)؛ فهما فِعلا أمر واللغات أحا أکثرإن اللغة رموز ملفوظة وإشارات متفق علی دلالتها تستعمل للتعبیر عن المعانی وهی أوسع من الکلام لأن الکلام یقتصر علی الرموز الملفوظة أی الکلمات أو الألفاظ، وهی مؤلفة من مقاطع صوتیة أو علی الأقل من مقطع صوتی واحدکما فی (لِ) من (ولَی) و(رَ) من (رأی)؛ فهما فِعلا أمر واللغات أحادیة الهجاء وفیه تدرج اللغة الصینیة ولهجاتها وطائفة من اللغات حامیة وسامیة، ومنها المصریة القدیمة والقبطیة واللغة العربیة من اللغات السامیة والمنسوبة إلی سام بن نوح. و أشهر هذه اللغات العربیة والسامیة والعبرانیة. أما الفارسیة لیست من اللغات السامیة وهی من اللغات الأریة نسبة إلی آریا وهو لفظ یراد به جمیع مملکة الفرس مثل لفظ ایران. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
102 - جداسازی و شناسایی باکتری های اسید لاکتیک از دستگاه گوارش زنبور عسل در استان مرکزی
نیلوفر سلیمانی محسن زرگر پروانه جعفریزنبور عسل حشره ای مفید است که در طبیعت به واسطه گرده افشانی نقش مهمی دارد. دستگاه گوارش زنبور عسل دارای میکروارگانیسم های همزیست است. تحقیقات اخیر نشان داده میکروارگانیسم هایی مفید در زنبور عسل شناخته شده اند که در فعل و انفعالات بدن زنبور عسل شرکت دارند. استفاده از مکم أکثرزنبور عسل حشره ای مفید است که در طبیعت به واسطه گرده افشانی نقش مهمی دارد. دستگاه گوارش زنبور عسل دارای میکروارگانیسم های همزیست است. تحقیقات اخیر نشان داده میکروارگانیسم هایی مفید در زنبور عسل شناخته شده اند که در فعل و انفعالات بدن زنبور عسل شرکت دارند. استفاده از مکمل های پروبیوتیک در صنعت زنبورداری سبب افزایش سرعت رشد و بهبود ضریب تبدیل خوراک و بهبود مقاومت در مقابل بیماری و افزایش تولید عسل می شود. هدف از این پژوهش جداسازی باکتری های مفید دستگاه گوارش زنبور عسل در چند منطقه از استان مرکزی و بررسی شاخص های پروبیوتیکی جدایه ها است. بر این اساس نمونه های زنبور عسل کارگر سالم از زنبورستان ها جداسازی و به آزمایشگاه جهت جداسازی دستگاه گوارش انتقال یافت. نمونه ها در محیط MRS براث در شرایط بی هوازی گرماگذاری و غنی سازی شدند. کلنی های کاتالاز منفی و همولایز منفی مورد آزمون تشخیص فیلوژنی قرار گرفتند. از مجموع باکتر یها یک جدایه لاکتوباسیل مورد آزمون شناسایی فیلوژنی قرار گرفت که از گونه لاکتوباسیلوس فارسیمینس بود. نتایج مطالعه حاضر بیانگر حضور باکتری های اسید لاکتیک در دستگاه گوارش زنبور عسل است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
103 - نقش جغرافیای انسانی قزوین در مناسبات ایران و شبه قاره هند( متون ادبی – تاریخی فارسی)
نصراله پورمحمدی املشی مریم غفوریانقزوین شهری رجالپرور در طول تاریخ بعد از اسلام بوده است. تا زمان تیموریان و ایلخانان، این شهر و مناطق تابعۀ آن گریزگاه فراریان سیاسی و متهمان مذهبی بود. موقعیت جغرافیایی شهر سبب گردید از همان ابتدای حاکمیت صفویان، مورد توجه شاه اسماعیل و شاه تهماسب قرار گیرد. شاه تهماسب أکثرقزوین شهری رجالپرور در طول تاریخ بعد از اسلام بوده است. تا زمان تیموریان و ایلخانان، این شهر و مناطق تابعۀ آن گریزگاه فراریان سیاسی و متهمان مذهبی بود. موقعیت جغرافیایی شهر سبب گردید از همان ابتدای حاکمیت صفویان، مورد توجه شاه اسماعیل و شاه تهماسب قرار گیرد. شاه تهماسب بنا به دلایل مختلف آن را به پایتختی برگزید. باتوجه به اینکه ابعاد فرهنگی – اقتصادی هر شهری تابع مرکزیت سیاسی آن است، بنابراین تمرکز حکومت و قدرت سیاسی در قزوین بر شرایط این شهر بسیار تأثیرگذار بود. بعد از انتقال پایتخت به اصفهان، قابلیت اقتصادی شهر رو به تنزل نهاد اما همچنان نقش سیاسی و فرهنگی خود را حفظ نمود. این در حالی است که به خاطر وجود علمای مذهبی، شاعران و نویسندگان و رجال صاحبمنصب قزوین، نقش کلیدی در روابط فرهنگی – سیاسی و اقتصاد با خارج بخصوص شبهقاره ایفا میکرد و هم رجالی را از شهرهای دیگر جذب مینمود. در عین حال عواملی چون رسمی شدن مذهب تشیع، فشار مذهبی (تعصب) و قدرت سیاسی این خطّه، مهمترین دلایل و بسترساز روابط فرهنگی – سیاسی ایران و دولت‎های خارجی بخصوص شبهقاره در این عصر بوده است. همچنین به دلیل روح تسامح مذهبی حاکم بر دربار هند نسبت به مهاجرین، هریک از آنها نیز حلقههای فکری و فرهنگی بین ایران و سرزمین هند شدند. از سوی دیگر روابط و تعاملات تنگاتنگ سرزمین های ایران و هند در طول تاریخ، خود شاهد دیگری بر این مدعا است؛ به خصوص اینکه زبان و ادبیات فارسی در زمان تیموریان و مغولان ایران و هند از چنان حرکت و اقتداری برخوردار گردید که کلیۀ گزارش ها و مکاتبات حکومتی هند می بایست در کنار زبان بومی هند به فارسی نوشته می شد و شاعران هندی عهد تیموری در هندوستان غالباً دو زبانه بودند. همین امر سبب تشویق بومیان شبه قاره به فراگیری زبان فارسی گردید و به گواهی شواهد تاریخی، لغات فارسی در اغلب این نقاط، هماهنگ و هم رنگ واژه های بومی هندی شدند. روش پژوهش در این مقاله توصیفی – تحلیلی (کتابخانه ای) می باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
104 - آشناییزدایی از سازههای داستان در شش داستان پست مدرن معاصر فارسی
فائزه احمدی فاطمه حیدریآشناییزدایی در اصطلاح ادبی غریبهسازی آن بخش از ادبیت متن است که برای مخاطب آشناست. این تکنیک ادبی اولین بار در مکتب شکلگرایان روسی پدید آمد. در داستاننویسی نو، آشناییزدایی از راه بیان و استفاده متفاوت از عناصر داستان مطرح میشود. داستانهای پست مدرن معاصر فارسی به أکثرآشناییزدایی در اصطلاح ادبی غریبهسازی آن بخش از ادبیت متن است که برای مخاطب آشناست. این تکنیک ادبی اولین بار در مکتب شکلگرایان روسی پدید آمد. در داستاننویسی نو، آشناییزدایی از راه بیان و استفاده متفاوت از عناصر داستان مطرح میشود. داستانهای پست مدرن معاصر فارسی به سبب گزینش آشناییزدایی در عناصر داستانی از قبیل دیدگاه، مضمون، فضاسازی، زمان، فرم، لحن و پایانبندی متفاوت در هالهای از شگردهای نو قرار میگیرند و خواننده را مجبور میسازند بارها این داستانها را بخواند تا به کشف مورد نظر نویسنده دست پیدا کند. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی و به شیوه کتابخانهای در صدد آن است که ضمن شناخت آشناییزدایی از سازههای داستان در داستانهای پست مدرن به نقد و بررسی شش داستان از بیژن نجدی، هادی خورشاهیان، مهدی یزدانی خرم، لیلا صادقی و بررسی عناصر سازنده در آنها بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
105 - بررسی و تحلیل چند واژه معرب از کتاب تکلمه الاصناف کرمینی
سید محمد امیریدر فایل اصل مقاله موجودد است.در فایل اصل مقاله موجودد است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
106 - شهربند کیوان(نقد و تحلیل خجستگی و گجستگی اختران در شعر خاقانی)
نعیمه متوسلی سید جعفر حمیدی سید احمد حسینی کازرونیبعضی از پدیده های خلقت، در باورهای مردم جهان، جایگاه ویژه ای دارند و با زندگی و نگرش آن ها به هستی عجین شده اند؛ به طوری که آن ها را صاحب قدرت در تغییر سرنوشت و رقم زدن تقدیر خود می دانند. این نوع نگرش، به عناصر هستی، سبب شده که بعضی از آن ها را خجسته و برخی را گجسته و أکثربعضی از پدیده های خلقت، در باورهای مردم جهان، جایگاه ویژه ای دارند و با زندگی و نگرش آن ها به هستی عجین شده اند؛ به طوری که آن ها را صاحب قدرت در تغییر سرنوشت و رقم زدن تقدیر خود می دانند. این نوع نگرش، به عناصر هستی، سبب شده که بعضی از آن ها را خجسته و برخی را گجسته و نامبارک به شمار آوردند. در نظر مردم، اختران، از جهت باور با تأثیرات سعادت و نحوستشان، بسیار مهم بودند و بسیاری از شعرا در شعرشان از این نوع نگرش بهره برده اند. خاقانی یکی از شاعرانی است که از حضور اختران در سخنش، بهره ی وافری برده و به همه ی جنبه های احکام نجومی و اعتقاد به سعد و نحس افلاک و روشنان فلکی پرداخته است. در این پژوهش، پس از بیان مختصری در مورد شعر خاقانی و سبک خاص او، سیر اختران و خجستگی و گجستگی آن ها در اشعار این شاعر، مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه او نسبت به روشنان فلکی و تأثیر آن ها در سرنوشت آدمیان، تحلیل شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
107 - تفسیر و تحلیل معنایی پیشوند فعلی تاریخی پر/por/par/، بر پایة متون زبان و ادبیات فارسی
عبدالعزیز دولتی بخشان علی محمد موذنیپیشوند فعلی پر /par/por/: و شکل های تغییر یافتة آن (فر، فل) در فعل های یک پیشوندی پرستیدن، فرمودن و فعل های دو پیشوندی پراگندن، پراکندن، فلخمیدن وفرغانیدن، یکی از ده ها پیشوندی است، که به اوّل مصدرهای ساده در زبان فارسی و دیگر زبان های ایرانی، از زبان ایرانی باستان ت أکثرپیشوند فعلی پر /par/por/: و شکل های تغییر یافتة آن (فر، فل) در فعل های یک پیشوندی پرستیدن، فرمودن و فعل های دو پیشوندی پراگندن، پراکندن، فلخمیدن وفرغانیدن، یکی از ده ها پیشوندی است، که به اوّل مصدرهای ساده در زبان فارسی و دیگر زبان های ایرانی، از زبان ایرانی باستان تاکنون افزوده شده و معنی خاصی را به فعل افزوده است، امّا با گذر زمان و سیر تحول طبیعی زبان فارسی و عامل مهم تر، انتقال مرکزیت فرهنگی و سیاسی زبان فارسی از خاستگاه آن در خراسان و فرارودان به مرکز و غرب ایران (عراقِ عجم، آذربایجان و فارس) که عامّه مردم به زبان هایی غیر از فارسی تکلم می کردند، و فقط خواص علما، شاعران و نویسندگان دوزبانه که فارسی را به عنوان زبان رسمی، آموزشی و ادبی آموخته بودند، بسیاری از مصدرهای پیشوندی، ناشناخته مانده و به کاربرد مصطلح و معمول آن ها در متون رسمی، ادبی و تاریخی بسنده شده است، مصدرهای سادة ستیدن (پرستیدن)، مودن (فرمودن)، گندن (آگندن، پراگندن)، میدن (خمیدن، فلخمیدن)، نیدن (غانیدن، فرغانیدن)، حتی در خراسان مهجور و متروک گردیده است. جستجوی پیشوند تاریخی پر /par/،/por/ در متون مکتوب زبان فارسی و دیگر زبان ها و گویش های ایرانی (مرده و رایج) و حتی همسایه (حوزة زبان سانسکریت) و گردآوری اطلاعت و تفسیر و تحلیل آن، این واژه را که صاحب نظران، در مقولة حرف انگاشته اند، به واژه ای مرکب از ریشة فعلی و پسوند (ر) ارتقاء داده است، و همچنین ده ها پیشوند تاریخی دیگر نیز ارزش جستجو و پژوهش را دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
108 - بررسی و تبیین ویژگی های صرفی و نحوی تاریخ سیستان
لیلا جانی علی محمد سجادیاقبال محققان ادبی ما به آثار منثور کمتر از متون منظوم است. حاصل آنکه برخی از آثار منظوم فارسی با چاپ ها و تصحیح های مختلف، با فرهنگ ها و فهرست های مناسب (فرهنگ های واژگانی) در دسترس اهل فن قرار دارد، در حالی که چه کم است تعداد آثار منثوری که این چنین به جامعه علمی و فره أکثراقبال محققان ادبی ما به آثار منثور کمتر از متون منظوم است. حاصل آنکه برخی از آثار منظوم فارسی با چاپ ها و تصحیح های مختلف، با فرهنگ ها و فهرست های مناسب (فرهنگ های واژگانی) در دسترس اهل فن قرار دارد، در حالی که چه کم است تعداد آثار منثوری که این چنین به جامعه علمی و فرهنگی ما عرضه شده باشد، گفتنی است برای بازشناساندن اهمیت و اعتبار راستین متون منثور فارسی، در آن آثار، زمینه و امکان کنکاش از دیدگاه های گوناگون وجود دارد. بدین منظور در این مقاله تلاش شده که درباره کتاب تاریخ سیستان (تألیف حدود 445 هـ. ق) که یکی از مآخذ عمده نخستین دوره تطور نثر فارسی است تحقیقی انجام شود. تایخ سیستان از آثار ناشناخته و فراموش شده زبان فارسی بود تا اینکه اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات عصر ناصری، آن را به صورت پاورقی در روزنامه ایران از شماره 474 تا 564 به تاریخ (1302- 1299 هـ. ش) به چاپ رساند. سپس استاد فرزانه ملک الشعرا بهار این کتاب را با مقدمه عالمانه ، پاورقی ها و حواشی ارزشمند در سال 1314 هـ. ش تصحیح و چاپ کرد. و این پژوهش براساس همین نسخه اخیر فراهم گردیده است که به بررسی و تبیین ویژگی های صرفی و نحوی این کتاب می پردازد. ابتدا (مباحث صرفی) در خصوص مقولات صرفی مانند فعل، اسم، صفت و ضمیر ... و کاربرد آنها بررسی سپس (مباحث نحوی) به موضوعاتی مانند مطابقت نهاد و فعل، ساختمان جمله های ساده و مرکب، تقدیم و تأخیر ارکان در جمله ، حذف و عطف در جمله و ... پرداخته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
109 - گونه شناسی صفت ها از قرن چهارم تا ششم با تکیه بر تفسیرهای فارسی
حسن دهقانی پور ایرج مهرکیصفت،از مهم ترین وابسته های هر گروه اسمی به شمار می رود.با بررسی صفت ها در گونه های مختلف،با تکیه بر تفسیرهای فارسی،بخش عظیمی از ویژگی های ساختمان گروه اسمی در گذشته آشکار می شود. ویژگی هایی که به ویژه مترجمان،با ترجمة آیات قرآن مجید،هنرمندانه خلق کرده اند و تاکنون،در من أکثرصفت،از مهم ترین وابسته های هر گروه اسمی به شمار می رود.با بررسی صفت ها در گونه های مختلف،با تکیه بر تفسیرهای فارسی،بخش عظیمی از ویژگی های ساختمان گروه اسمی در گذشته آشکار می شود. ویژگی هایی که به ویژه مترجمان،با ترجمة آیات قرآن مجید،هنرمندانه خلق کرده اند و تاکنون،در منابع دستور تاریخی ، سبک شناسی و فرهنگ ها،به بخش های مهمّ آن چندان پرداخته نشده است.در این مقاله می کوشیم تا به بررسی صفت ها از لحاظ گونه شناسی ،از قرن چهارم تا ششم با تکیه بر تفسیرهای فارسی بپردازیم و این سؤال را پاسخ دهیم که آیا صفت ها را از لحاظ گونه های زبانی می توان بررسی و طبقه بندی کرد؟ و چه عواملی،متمایزکنندة این صفت ها از یکدیگر هستند؟به همین منظور،تفسیرهایی چون ترجمة تفسیر طبری، تفسیر قرآن پاک، تفسیر تاج التّراجم فی تفسیر قرآن الاعاجم ، تفسیری بر عشری از قرآن مجید،تفسیر قرآن مجید(نسخة کمبریج) ، بخشی از تفسیری کهن، بخشی از تفسیری کهن به پارسی،تفسیر گزاره ای از بخشی از تفسیر قرآن کریم (تفسیر شُنقُشی) ، تفسیر نَسَفی، تفسیر رُوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان و تفسیر کشف الاسرار و عُدّﮤ الابرار را مورد بررسی قرارمی دهیم و آن گاه به نتیجه می رسیم که صفت ها،از لحاظ گونه شناسی در این آثار، قابل شناسایی و تقسیم بندی هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
110 - تحلیل و نقد و مقایسه دستوری دو بخش کتاب تاریخ سیستان
لیلا جانی علی محمد سجادیتاریخ سیستان یکی از ارزندهترین کتاب های تاریخی دوره تکوین است. این کتاب شامل دو قسمت متمایز از یکدیگر است که دو سبک مختلف از دو دوره متفاوت دارد و به وسیله دو تن نگارش یافته است. قسمت اول آن تا حوادث سال (445- 444 هـ) یعنی اوایل عهد تسلط سلاجقه و.... و قسمت دوم بعد از أکثرتاریخ سیستان یکی از ارزندهترین کتاب های تاریخی دوره تکوین است. این کتاب شامل دو قسمت متمایز از یکدیگر است که دو سبک مختلف از دو دوره متفاوت دارد و به وسیله دو تن نگارش یافته است. قسمت اول آن تا حوادث سال (445- 444 هـ) یعنی اوایل عهد تسلط سلاجقه و.... و قسمت دوم بعد از آن را تا حوادث سال (725 هـ ق) شامل می شود که در اوایل قرن هشتم نگارش یافته است. بررسی زبانی تاریخ سیستان می تواند ویژگی های زبان نوشتار دورههای آن را از جهت واژگان، دستگاه فعل، نحو، ساخت جمله و ... نشان دهد. در این جستار سعی شده است با مقایسه دو بخش این اثر از جهت صرفی و نحوی و محتوایی، تفاوت ها و شباهت های آنها بیان شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
111 - وطنیّات و رویکردهای آن در مسمّط های دوره ی مشروطه
ابوالقاسم رادفر زهرا پارساپور علیرضا فولادی رقیه فراهانیوطنیّات آثاری درباره ی وطن، دوست داشتن آن، مسایل و حوادث مربوط به آن و داشتن احساسات و عواطف مشترک اجتماعی، سیاسی، زبانی، مذهبی نسبت به آن است. وطنیاّت هم از لحاظ حجم اشعار و هم از لحاظ نوع رویکرد و مسایل مطرح شده در آن، در عصر مشروطه، نسبت به سایر ادوار شعر فارسی بی سا أکثروطنیّات آثاری درباره ی وطن، دوست داشتن آن، مسایل و حوادث مربوط به آن و داشتن احساسات و عواطف مشترک اجتماعی، سیاسی، زبانی، مذهبی نسبت به آن است. وطنیاّت هم از لحاظ حجم اشعار و هم از لحاظ نوع رویکرد و مسایل مطرح شده در آن، در عصر مشروطه، نسبت به سایر ادوار شعر فارسی بی سابقه بوده است.از آن جا که قالب مسمّط از سوی شاعران دوره ی مشروطه به عنوان مؤثّرترین قالب برای انتقال مفاهیم به کار گرفته شده است، این مقاله که بر اساس روش توصیفی نگاشته شده ، ضمن بررسی پیشینه ی وطنیّات در شعر فارسی، به بررسی آن در شاخص ترین مسمّط های عصر مشروطه می پردازد. همچنین ضمن بیان اقسام وطنیّات در مسمط های عصر مشروطه، رویکردهای اصلی شاعران این دوره به وطن را بیان می کند. تصویری که اغلب شعرای این دوره از وطن ارایه می دهند، وطنی اقلیمی و قومی است. توجه شاعران به وطن به صورت های: اسطوره گرایی، ایران گرایی، افتخار به عظمت تاریخی گذشته ی ایران، مطرح کردن ویرانی وطن و درخواست از مردم برای آباد کردن آن، پیش بینی برای رسیدن فردایی بهتر و نیز به صورت وطن اسلامی مطرح شده است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
112 - بررسی تناسب اجزای تشبیه و استعاره با موضوع در شعر فارسی
لیلا امیری زهرا ریاحی زمیناجزای صور خیال به خصوص مشبهٌ به و مستعارٌ منه با ظرفیت وسیع و نامحدود واژگانی، معنایی، هنری و ادبی، نقشی کلیدی در ساختار تشبیه و استعاره دارند؛ امّا آیا این عناصر گنجایش آن را دارند که بار موضوع یک سروده را بر دوش بکشند؟ پژوهش حاضر بر آن است تا چگونگی و چرایی گزینش اجزا أکثراجزای صور خیال به خصوص مشبهٌ به و مستعارٌ منه با ظرفیت وسیع و نامحدود واژگانی، معنایی، هنری و ادبی، نقشی کلیدی در ساختار تشبیه و استعاره دارند؛ امّا آیا این عناصر گنجایش آن را دارند که بار موضوع یک سروده را بر دوش بکشند؟ پژوهش حاضر بر آن است تا چگونگی و چرایی گزینش اجزای صور خیال را در شعر فارسی در ارتباط با حوزۀ موضوعی آن ها، با روش تحقیق کیفی، از نوع تحلیلی- توصیفی و شیوۀ متن پژوهی بررسی کند. یافته ها نشان می دهد علاوه بر ابعاد زیبایی شناسانه، حماسی، غنایی، عرفانی و تعلیمی بودنِ موضوع اشعار، در انتخاب اجزای صور خیال سهم چشمگیری دارد. لازم به ذکر است در زمینۀ تناسباتِ اجزای صور خیال و موضوع اشعار، بسامد فراوان کاربردها مدّ نظر است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
113 - بازتاب کعبه دراشعار مولوی
نصراله امامی فرزانه یوسف قنبری سهیلا فضیلت رادکعبه،مقدّسترین معبد الهی، که عمری به درازای حیات این جهان دارد همچون نگینی بر تارک هستی می درخشد این بنای ارزشمند و آیین مقدّس حج، در شعر و ادب فارسى، جایگاهى ویژه و بس والا دارند و سخنوران و ادیبان، هر یک از زاویۀ خاص خود به آن ها توجّه کردهاند.در این میان شاعر بزرگ أکثرکعبه،مقدّسترین معبد الهی، که عمری به درازای حیات این جهان دارد همچون نگینی بر تارک هستی می درخشد این بنای ارزشمند و آیین مقدّس حج، در شعر و ادب فارسى، جایگاهى ویژه و بس والا دارند و سخنوران و ادیبان، هر یک از زاویۀ خاص خود به آن ها توجّه کردهاند.در این میان شاعر بزرگ و عارف ادب فارسی یعنی مولوی بنا به دید عرفانی خود بدان نگریسته و در این راستا آثار ارزنده کعبه در اشعار این شاعرگرانقدر با مفاهیمی تقریبا یکسان جلوه می کندکه اهم آن ها عبارتند از: خانۀ دل، کعبه در مفهوم مجازی شرع، برتری کعبۀ دل بر کعبۀ گِل ، برتری حج باطن برحج ظاهر، کعبه در معنای حقیقی و در معنای مقصود والا. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
114 - بررسی اجمالی شعر معاصر فارسی و اردو از نظر شکل و محتوا
سکندر عباس زیدیدر فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
115 - بررسی و تطبیق مضامین اجتماعی در ادبیات جبران خلیل جبران و نیما یوشیج
حسن مجیدی سکینه صارمیشاعران و نویسندگان در هر دوره ای متأثّر از محیط سیاسی – اجتماعی خویش هستند و این تأثیر در آثار و نوشتههایشان نمود مییابد. از عدالت و برابری خرسند بودهاند و زبان به بیان عشق خود به وطن، زن، آزادی و...گشودهاند و از ظلم و ستمها، بی عدالتیها و ... شکایت کرده ان أکثرشاعران و نویسندگان در هر دوره ای متأثّر از محیط سیاسی – اجتماعی خویش هستند و این تأثیر در آثار و نوشتههایشان نمود مییابد. از عدالت و برابری خرسند بودهاند و زبان به بیان عشق خود به وطن، زن، آزادی و...گشودهاند و از ظلم و ستمها، بی عدالتیها و ... شکایت کرده اند. از جمله این شاعران میتوان جبران خلیل جبران را نام برد که در سال(1931 –1833م) در البشری در لبنان متولد شد و به خاطر ترس از فقر و تحت تأثیر اوضاع سیاسی- اجتماعی مجبور به ترک لبنان شد. و نیما یوشیج از جمله شاعران سیاسی و اجتماعی است که در سال( 1274- 1338ش) در یوش، دهکده نور مازندران متولد شد. او زندگی خود را به ناچار دور از زادگاه و در تهران سپری کرد. جبران و نیما مانند هر شاعر دیگری متأثر از محیط و اوضاع سیاسی- اجتماعی زمان خویش بودهاند و مسائل سیاسی- اجتماعی به وضوح در آثار شان نمود پیدا کرده است. از جمله این مضامین میتوان به طبیعت، آزادی، انسان گرایی و جامعه آرمانی، سیاست و... اشاره کرد. این مقاله کوشش تطبیقی است در بررسی مضامین اجتماعی از دیدگاه دو شاعر معاصر عرب زبان جبران خلیل جبران و شاعر فارسی زبان، نیما یوشیج. جبران و نیما به خوبی توانستهاند مضامینی مانند وطن، طبیعت، آزادی، سیاست و ظلم ستیزی و ... را به تصویر بکشند. از طبیعت زنده و پویای لبنان و یوش سخن بگویند و با یاد وطن آرام گیرند و با طامعین و ظالمان مبارزه کنند و مرگ در راه آزادی را برتر از زندگی با ذلت بدانند. روش پژوهش بر اساس مکتب تطبیقی آمریکاست. در این مقاله، تفاوت و شباهت فکری این دو شاعر و نقاش در رابطه با مضامین اجتماعی موجود در عصرشان به تصویر کشیده میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
116 - تحلیل محتوای باور به معاد در شعرهای آزاد مهدی اخوان ثالث
معصومه سادات میرجعفری علیرضا فولادیمهدی اخوان ثالث، شاعر نوگرای معاصر، در بحبوحة نفوذ فرهنگ غربی، کوشید به فرهنگ ایرانی توجه نشان دهد و برای این منظور، آیین التقاطی و مبهم و خیالی مزدشتی را از تلفیق گرایش فردی و خیرخواهانة زردشت و گرایش اجتماعی و عدالتخواهانة مزدک پدید آورد. مقالة حاضر سعی داشته است با أکثرمهدی اخوان ثالث، شاعر نوگرای معاصر، در بحبوحة نفوذ فرهنگ غربی، کوشید به فرهنگ ایرانی توجه نشان دهد و برای این منظور، آیین التقاطی و مبهم و خیالی مزدشتی را از تلفیق گرایش فردی و خیرخواهانة زردشت و گرایش اجتماعی و عدالتخواهانة مزدک پدید آورد. مقالة حاضر سعی داشته است با کاربرد روش توصیفی- تحلیلی از نوع تحلیل محتوا به این پرسش پاسخ گوید که آیا اخوان در باور به معاد، تا حد معادباوری ایرانیان باستان پیش رفته است؟ بر پایة دیدگاه پژوهشگران، مزدک از جهت اصول دین، پیرو آیین زردشت بوده است و در این آیین، برزخ و داوری فردی و چینودپل یا همان صراط و بهشت و دوزخ و داوری جمعی و کیفر نهایی گناهکاران برای رهایی آنان از کدورت گناه و سرانجام، فرشکرد، طرحی روشن دارد. این مقاله، سرانجام نتیجه میگیرد که ضمن 153 شعر نیمایی و 5 شعر سپید و جمعاً 158 شعر آزاد اخوان، 59 بار در 50 جزء شعر و 4 بار در 4 کل شعر و جمعا 63 بار در 33 شعر به موضوع معاد برمیخوریم و درصد شعرهای دارای موضوع معاد به نسبت شعرهای آزاد این شاعر، 88/20 است. با اینحال، نگاه او به معاد، ضمن شعرهای آزاد وی، بیشتر نگاه دنیوی و گاه تشکیکآمیز و حتی تکذیبآمیز است و بنابراین با معادباوری ایرانیان باستان میانه ندارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
117 - اقسام و القاب بهشت در قرآن و شعر فارسی تا قرن هشتم هجری
مریم محمدزادهدر ادب فارسی و در تفاسیری از قبیل اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ترجمة تفسیر طبری و کشف الاسرار از هشت بهشت سخن به میان آمده است؛ در حالی که در دو روایت جداگانه ای که از ابن عباس نقل شده از هفت بهشت بحث شده است و امام باقر(ع) در کافی، تعداد بهشت ها را چهار بهشت می داند أکثردر ادب فارسی و در تفاسیری از قبیل اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ترجمة تفسیر طبری و کشف الاسرار از هشت بهشت سخن به میان آمده است؛ در حالی که در دو روایت جداگانه ای که از ابن عباس نقل شده از هفت بهشت بحث شده است و امام باقر(ع) در کافی، تعداد بهشت ها را چهار بهشت می داند. علاوه بر این آراء گوناگون در زمینة تعداد بهشت ها، اسامی آنها نیز به طور یکسان روایت نشده است؛ لذا در این پژوهش به روش کتابخانه ای و با استفاده از ابزار فیش برداری و بهره گیری از فنّ تحلیل محتوا، به بررسی انواع و اقسام بهشت در قرآن پرداخته شد و مفاهیم و تصاویر ارائه شده دربارة آنها با شعر فارسی تا قرن هشتم هجری مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که بر خلاف تصوّر عمومی که در ادبیّات فارسی نیز منعکس شده است در منبع وحی، از چهار بهشت جنّه العدن، جنّه النعیم، جنّه المأوی و جنّه الفردوس سخن به میان آمده است و دارالسّلام، دارالقرار، علّییین و خلد، القاب این چهار بهشت هستند که به نادرست در اعتقاد عمومی و ادبیّات فارسی جزو اقسام هشت بهشت مطرح گردیده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
118 - «مطرب آتش»(بررسی مضمون اسپند در شعر فارسی)
مسروره مختاری حسین آریان سعید توکلیشاعران پارسی سرا از ابتدای پیدایش شعر، از ظرفیّت های گوناگون زبان و الفاظ برای کشف مضامین تازه و بکر بهره برده اند. با وجود پژوهش های متعدّدی که در این باره انجام شده است، واژه هایی وجود دارند که علیرغم داشتن بسامد بالا و نقش قابل تأمّل آن ها در پهنه ی ادب فارسی، تاکنون أکثرشاعران پارسی سرا از ابتدای پیدایش شعر، از ظرفیّت های گوناگون زبان و الفاظ برای کشف مضامین تازه و بکر بهره برده اند. با وجود پژوهش های متعدّدی که در این باره انجام شده است، واژه هایی وجود دارند که علیرغم داشتن بسامد بالا و نقش قابل تأمّل آن ها در پهنه ی ادب فارسی، تاکنون تحقیق و پژوهشی درباره ی آن واژه ها صورت نگرفته است. واژ ه ی اسپند از جمله ی آن واژه هاست. پژوهش حاضر سیر تحوّل و تطوّر معنایی این مضمون را از ابتدای پیدایش شعر فارسی، (قرن سوم) تا سده ی حاضر مطالعه کرده است. حاصل پژوهش نشان می دهد که در شعرِ سبک خراسانی و عراقی، مضمون های ابداع شده تنوّع چندانی ندارد و میشود آن ها را در چند مؤلّفه ی کلّی دسته بندی کرد: مثل دفع چشم زخم، تشبیه به خال، تشبیه به مردمکِ چشم و...؛ امّا با ظهور سبک هندی و ظهور شاعران نازک خیال این سبک، این واژه چنان مورد توجّه قرار می گیرد که از آثار این سبک، می توان صدها بیت درباره ی اسپند به دست آورد. به گونه ای که گاه، این کلمه در قالب ردیف اسمی نیز به کار برده شده است. با وجود آن که این واژه در شعر معاصر نیز ظهور و بروز دارد، امّا از نظر مضمون، تنوّع چندانی ندارد و بیش تر همان مضامینی است که در دو سبک خراسانی و عراقی کاربرد داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
119 - بررسی امکانات و اختیارات دستور زبانی در شعر ناصرخسرو
سید حسن ترابی جهاندوست سبزعلی پورهر زبانی مجموعه قواعدی دارد که همه گویندگان زبان ملزم به اطاعت از آن قواعد هستند. در این قواعد اختیاراتی هم هست که دست گویندگان آن زبان را باز گذاشته است. مثلاً همه میتوانند به جمع پرنده، پرندگان و یا پرندهها بگویند. علاوه بر این امکانات عمومی، شاعران امکانات دیگری أکثرهر زبانی مجموعه قواعدی دارد که همه گویندگان زبان ملزم به اطاعت از آن قواعد هستند. در این قواعد اختیاراتی هم هست که دست گویندگان آن زبان را باز گذاشته است. مثلاً همه میتوانند به جمع پرنده، پرندگان و یا پرندهها بگویند. علاوه بر این امکانات عمومی، شاعران امکانات دیگری نیز دارند. این امکانات زبانی مواقعی وزن کلام را تغیر نمیدهد؛ مانند چِشم/ چَشم و گاه وزن را تغییر میدهد. مانند: افسانه/ فسانه و اسکندر/ سکندر. هدف اصلی این تحقیق پاسخ دادن به این سوال است که شعرای زبان فارسی چگونه از زبان به نفع خود استفاده کرده، با آشناییزدایی سعی در زیباسازی و نیز حل مشکل وزنی شعر خود میکنند؟ منظور از امکاناتدستوری در این پژوهش، امکاناتی است که دست شاعر را در انتخاب چند گزینه مساوی باز گذاشته تا ضمن حفظ معنا و بلاغت، بتوان با انتخاب یکی از گزینهها وزن شعر را تنظیمنماید. مقدار امکانات خلق شده در هر اثری ادبی و نیز در هر دورهای متفاوت است. جمعآوری تمام این امکانات در کل ادب فارسی، خود به سالها پژوهش نیاز دارد. در این مقاله فقط مهمترین امکانات دستوری در دو بخش مهم ساختواژه و نحو دیوان ناصرخسروبررسی شدهاند. مثلاًتغییر جایگاه وند نفی و وند استمرار، فاصله انداختن بین اجزای فعل مرکب، استفاده از ضمایر متصل غیرفاعلی برای فعل لازم، تغییر جایگاه صفت در جمله از انواع امکانهای دستوری است. با شناخت امکانات دستوری میتوان به روزآمد کردن زبان فارسی کمک فراوانی کرد. این امکانات در هر شعر و نثری وجود دارند، اما در این مقاله فقط امکاناتی دستوری شعر بررسی شده است. اگر بتوان همه متون ادب فارسی را از این نظر بررسی کرد، بسیاری از مشکلات زبان فارسی شناخته و برطرف خواهد شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
120 - هنجار گریزی واژگانی در اشعار منوچهر آتشی
محبوبه بسملدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
121 - اثربخشی بسته بومی مبتنی بر ادبیات کهن فارسی بخشش بر ناگویی هیجانی و ایمنی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی
رضا همایی علیرضا ماردپور آرمین محمودیهدف: پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی بسته بومی مبتنی بر ادبیات کهن فارسی بخشش بر ناگویی هیجانی و ایمنی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی پرداخته است. روش: روش پژوهش نیمه تجربی با طرح پیشآزمون، پسآزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان گروه سنی أکثرهدف: پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی بسته بومی مبتنی بر ادبیات کهن فارسی بخشش بر ناگویی هیجانی و ایمنی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی پرداخته است. روش: روش پژوهش نیمه تجربی با طرح پیشآزمون، پسآزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان گروه سنی 16 تا 18 سال اقدام کننده به خودکشی شهر اصفهان و حجم نمونه شامل 30 نفر که بطور تصادفی 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل جایگیری و به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. بسته بومی مبتنی بر ادبیات کهن فارسی بخشش(مبتنی بر اشعار فردوسی، نظامی، خیام، مولوی، سعدی و رودکی) برای نوجوانان اقدام کننده به خودکشی گروه آزمایش(در 8 جلسه) اجراء شد. ابزارهای اندازه گیری شامل پرسشنامه 13 سوالی ایمنی هیجانی مرکز خدمات خانواده کیسی(2007) و پرسشنامه 20 سوالی ناگویی هیجانی بگبی، پارکر و تیلور (1994) بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس با اندازه گیریهای مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین میانگین نمرات پس آزمون ناگویی هیجانی و ایمنی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی گروه آزمایش و کنترل وجود داشت. نتیجه گیری: با توجه به کاهش ناگویی هیجانی و بهبود ایمنی هیجانی، برای بهبود وضعیت روانی و شخصیتی افراد اقدام کننده به خودکشی، از بسته بومی مبتنی بر ادبیات کهن فارسی بخشش استفاده کنند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
122 - فضاء المقهى فی الروایتین الفارسیة والعربیة؛ أحمد محمود وعبدالرحمن منیف نموذجاً
یدالله ملایری مجتبی عمرانی پورتحاول هذه الدراسة إلقاء الضوء على فضاء المقهى فی روایات أحمد محمود وعبدالرحمن منیف. وإذا کان الفضاء بشکل عام محایثاً للعالم تنتظم فیه الکائنات والأشیاء والأفعال، ومن ثمّ معیاراً لقیاس الوعی والعلائق الوجودیة والاجتماعیة والثقافیة، فیتمیّز المقهى فی النصوص المدروسة بکونه أکثرتحاول هذه الدراسة إلقاء الضوء على فضاء المقهى فی روایات أحمد محمود وعبدالرحمن منیف. وإذا کان الفضاء بشکل عام محایثاً للعالم تنتظم فیه الکائنات والأشیاء والأفعال، ومن ثمّ معیاراً لقیاس الوعی والعلائق الوجودیة والاجتماعیة والثقافیة، فیتمیّز المقهى فی النصوص المدروسة بکونه "مختزلاً" لهذا التحایث والمعیاریة، وهذا ما یبرّر اختیاره لدراسة مقارنة تهدف إلى فتح نافذة للحوار بین المجتمعین الإیرانی والعربی بغیة ترسیخ قیم الانفتاح والتعایش والتعددیة، کما یبرر اختیار الکاتبین بوصفهما مهتماً بهذا الفضاء النصی، وکذلک مهتماً بتلک القیم التی تؤمن بها الدراسة. ویهتمّ الروائیان بالمقهى اهتماماً بالغاً، خاصة فی روایات "الجیران" (همسایه ها) و"قصة مدینة" (داستان یک شهر) و"الأرض المحروقة" (زمین سوخته) لأحمد محمود، وخماسیة "مدن الملح" وروایة "أرض السواد" لعبدالرحمن منیف. وتعتمد الدراسة إنجازات المدرستین الأمیرکیة، والسلافیة للدراسات المقارنة اللتین ترکِّزان على نقاط التشابه والاختلاف بین الأعمال الأدبیّة من ناحیة، وعلى العلاقة بین الأدب ومیادین المعرفة الأخرى من ناحیة أخرى. وقسّمنا الدراسة إلى: 1) موقع المقهى ودوره النصّی. 2) المقهى والتراث. 3) المقهى والتاریخ. وقد تراءى لنا من خلال الدراسة أنّ المقهى یضطلع بدور فنّی ومعرفیّ بامتیاز، إذ نستطیع القول بأنّه من أهمّ المکوّنات الروائیّة التی تساعد الکاتبین فی إیصال رسالتهما الجمالیّة والمعرفیّة إلى المتلّقی من خلال موقعه الطوبوغرافی أوّلاً و علاقته بالتراث والتاریخ. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
123 - فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی فی المیزان؛ دراسة إحصائیة تحلیلیة (الأعداد المطلوبة 23 – 1)
مهین حاجی زاده مسعود باوان پوری مریم دریانوردبالنظر إلى أن إنتاج المقالات ینمو بوتیرة متصاعدة فی ایران والعالم، هناک حاجة ماسة إلى معاییر لتقییم المنشورات العلمیة ومقارنتها وسیتم تحقیق هذا الأمر بالاستعانة من أسالیب التقییم العلمی. تعتبر فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی المحکمة، إحدى المجلات المعتمدة أکثربالنظر إلى أن إنتاج المقالات ینمو بوتیرة متصاعدة فی ایران والعالم، هناک حاجة ماسة إلى معاییر لتقییم المنشورات العلمیة ومقارنتها وسیتم تحقیق هذا الأمر بالاستعانة من أسالیب التقییم العلمی. تعتبر فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی المحکمة، إحدى المجلات المعتمدة والمهمة فی مجال النقد الأدبی علی الساحة المحلیة والدولیة حیث وصل نشرها إلى العدد السابع والعشرین وتم ـ حتی العدد 23 ـ نشر 179 مقالة فیها لـ 345 کاتب بشهادات جامعیة معتبرة من 44 جامعة ومؤسسة تعلیمیة. یدور موضوع 45 مقالة منها یعنی 13/25 % حول الأدب الفارسی وهذا یدل علی تمسک الفصلیة بأهدافها مع أننا یجب أن نبحث عن أسباب ضآلة المقالات التی تعنی بهذا الأدب. هذه الدراسة تطرقت إلى دراسة إحصائیة تحلیلیة لعدد کاتبی المقالات وشهاداتهم ومدى التعاون بینهم والمراکز والمؤسسات الناشطة فی الفصلیة. واستفدنا فی البحث من الإحصاء الوصفی؛ یعنی تم عدّ المتوسط، والتردد، والنسبة المائویة ثم عرضنا النتائج فی الجداول والرسوم البیانیة. جهاز البحث هو تنظیر إحصائی باستخدام برمجة spss نسخة 16. ومن هذا المنطلق کانت النتائج: أنّ 50 مقالة من المقالات کانت انفرادیة و 129 مقالة أیضا کان من تألیف مشترک و91 مقالة من المقالات المشترکة تم إعدادها بید المنتمین إلی الجامعات و 38 مقالة منها کتبها باحثون آخرون من المراکز المختلفة. نصف المقالات یعالج نقد النصوص وتحلیلها. وأخیرا جاءت 34 مقالة بواسطة أعضاء هیئة التحریر بمتوسط 9/18% وهو عدد مقبول. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
124 - الألفاظ الفارسیة فی آثار الجاحظ
محمدعلی آذرشب آذرتاش آذرنوش علی أسودییعدّ العصر العباسی فترة ذهبیة للأدب والعلم فی التاریخ الإسلامی وقد تسربت الثقافة الفارسیة فی المجتمع العباسی وتبلورت ملامحها فی طیّات کتب الأدب وأضابیرها واعتبر البعض ذلک سیطرة الأثر الفارسی ونفوذه الغالب ولکن هل هم مصیبون فیه؟ لقد حاولنا الإجابة عن هذا السؤال ولقد تراء أکثریعدّ العصر العباسی فترة ذهبیة للأدب والعلم فی التاریخ الإسلامی وقد تسربت الثقافة الفارسیة فی المجتمع العباسی وتبلورت ملامحها فی طیّات کتب الأدب وأضابیرها واعتبر البعض ذلک سیطرة الأثر الفارسی ونفوذه الغالب ولکن هل هم مصیبون فیه؟ لقد حاولنا الإجابة عن هذا السؤال ولقد تراءت بین حین وآخر وقد اتسمت الثقافة فی هذا العصر بطابع فارسی واستمدّ المجتمع العباسی فی عصره الأول بعض العناصر الثقافیة من الثقافة الفارسیة وتبلور بذلک الأثر الفارسی فی تکوین الثقافة الإسلامیة. لقد تواردت الألفاظ الفارسیة ذات دلالات مختلفة لتکشف ظاهرة التفاعل والتمازج الثقافی الذی مهّد الأرضیّة لتشیید صرح الثقافة الإسلامیة الراقیّة بما تداخل فیها من الأثر الفارسی. وقد قمنا بضبط ألفاظ الثقافة العباسیّة مصنّفة فی مجالات الحیاة المختلفة، وموثقة فی ضوء نصوص کتب الجاحظ، مع دراسة دلالتها بدقّة فی ضوء معاجم التراث العربی وتأصیل الدخیل من الفارسیة . وتعدّ أعمال الجاحظ من خیر النماذج التطبیقیة للحضور الفارسی فی الثفافة الإسلامیة . وقد توصّلنا إلی أنّ هذا الأثر الفارسی ینمّ عن ظروف مهّدت الأرضیة للتواصل والتفاعل بین الثقافات الوافدة فی العصر العباسی ما نتجت عنه الحضارة الإسلامیة وطلیعة التطور فی جمیع المجالات العلمیة والثقافیة وصوّرنا بذلک جانباً من هذا التواصل. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
125 - القصّة القصیرة جدًّا بین الأدبین العربی والفارسی؛ نظرة إلى نماذج من الکاتب المغربی "عبدالسمیع بنصابر" والکاتب الإیرانی "جواد سعیدیپور"
عبدالعلی آل بویه زهیر جانسیز وسام رومیةإنّ المتتبّع للحرکة الأدبیة یرى اهتماماً واسعاً حظیت به القصّة القصیرة جدًّا خصوصاً فی الآونة الأخیرة، ذلک بسبب الدور البارز الذی ترکته على الساحة الأدبیة بشکل عام، وعلى المتلقّی بشکل خاصّ. إنّ المقال الذی بین أیدینا یتناول بحثاً فی الأدب المقارن، طرفاه الأدبان العربی و أکثرإنّ المتتبّع للحرکة الأدبیة یرى اهتماماً واسعاً حظیت به القصّة القصیرة جدًّا خصوصاً فی الآونة الأخیرة، ذلک بسبب الدور البارز الذی ترکته على الساحة الأدبیة بشکل عام، وعلى المتلقّی بشکل خاصّ. إنّ المقال الذی بین أیدینا یتناول بحثاً فی الأدب المقارن، طرفاه الأدبان العربی والفارسی، أمّا نقطة البحث فهی القصّة القصیرة جدًّا، والهدف من المقال تسلیط الضوء على القصّة القصیرة جدًّا فی الأدبین وعقد مقارنة بینهما من خلال النشأة ورأی نقاد الأدبین حیال هذا الفنّ، ومن ثمّ دراسة مقارنة على بعض القصص القصیرة جدًّا اختیرت من کلا الأدبین وتحلیلها للکشف عن العناصر القصصیة التی تضمنّتها. ومن النتائج التی توصّل إلیها المقال أنّ نقاد الأدبین متّفقون – إلى حدّ ما – فی تعریف القصّة القصیرة جدًّا، واتّسامها بعناصر القصّة القصیرة، وهذا ما سنتوصّل إلیه لاحقاً من خلال تحلیل بعض القصص القصیرة جدًّا التی اخترناها من الأدبین. کما نجد التوافق فی إطلاق مسمّیات عدّة على هذا الفنّ من قبل نقّاد الأدبین. أمّا الاختلاف الجزئی البسیط الذی وجدناه فیتمثّل فی طول القصّة القصیرة جدّا. و بالنسبة للمنهج المتّبع فی تحلیل القصص المختارة، فهو المنهج الوصفی التحلیلی الذی یعتمد على المصادر المکتبیة، من خلال إسقاط عناصر القصّة القصیرة على القصص المختارة لنبیّن إمکانیة توفّر العناصر القصصیة وکیفیة توظیفها بشکل یحقّق الروح القصصیة لها. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
126 - رؤیة نقدیة جدیدة "لبواعث ظهور الشّعر الحرّ" فی العراق
تورج زینی وندکلّ حرکة أدبیّة، شعراً کان أو نثراً، تحتاج فی نشأتها أو تطوّرها إلی بیئة مناسبة؛ ظهور الحماسة لدی الیونانییّن والإیرانییّن، یدلّ علی أنّ کلّ ظاهرة أدبیّة لایمکن أن تنشأ فی الفراغ بل تستلزم ظروفاً خاصّة وأسباباً مناسبة للنموّ والتّطوّر. لم یکن الشّعر العربی، منذ الج أکثرکلّ حرکة أدبیّة، شعراً کان أو نثراً، تحتاج فی نشأتها أو تطوّرها إلی بیئة مناسبة؛ ظهور الحماسة لدی الیونانییّن والإیرانییّن، یدلّ علی أنّ کلّ ظاهرة أدبیّة لایمکن أن تنشأ فی الفراغ بل تستلزم ظروفاً خاصّة وأسباباً مناسبة للنموّ والتّطوّر. لم یکن الشّعر العربی، منذ الجاهلیّة حتّی الیوم، بمعزل عن هذه السّنّة الأدبیّة؛ فقد أثّرت علیه جملة من المؤثّرات علی مرّ العصور. أهمّها القبیلة، والدّین، والسّیاسة، والحضارة والمغول، ثمّ الغرب. وهذه هی حرکة الشّعر الحرّ الّتی ازدهرت فی الأقطار العربیّة،کانت استجابة أو تلبیة لحاجات فنیّة واجتماعیة وسیاسیة وثقافیة. وولادتها کانت فی العراق دون بقیة الأقطار؛ لأنّه کان أکثر استعداداً بالنسبة إلی بقیة البلدان العربیّة بما فیه من سیطرة الاستبداد والاستعمار، إضافة إلی تمتّعه بتراث شعریّ قویم. وهناک أیضاً علّة العلل وهی أنّ روّاد هذه الحرکة قد تأثّروا بالتیّارات الأدبیة الّتی کانت سائدة فی أروبا و الغرب،کما یضاف إلی ذلک أنّهم ربّما اطّلعوا علی تیّار الشّعر الحرّ فی ایران وتطوّراته الّتی بدأت قبل الشّعر الحرّ بالعراق. من أهمّ ما حصل علیه هذا المقال الذی انتهج المنهج التّحلیلی- التّوصیفی، هو أنّ المؤثّرات الاجتماعیّة والسّیاسیة ثمّ التّعامل والتّواصل مع الغرب کانت من العوامل الأساسیّة الّتی أدّت إلی ظهور الشّعر الحرّ فی العراق. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
127 - رثاء الأولاد بین ابن نباتة المصری و الخاقانی الشروانی؛ دراسة مقارنة
عبدالقادر پریز حامد کمالی مسکونییعتبر ابن نباتة المصری من شعراء العصر المملوکی الذی اتجه إلی غرض الرثاء وذلک لأنه واجه وفاة أحبائه من أبنائه وزوجته وجارته فی حیاته الشخصیة وصوّر فی شعره الرثائی مدی الفاجعة وأثرها علیه. رثاء ابن نباتة لأولاده یتصف بالأوصاف الصادقة وینبع من ألم الفراق، فرثاهم بقلب مفجوع أکثریعتبر ابن نباتة المصری من شعراء العصر المملوکی الذی اتجه إلی غرض الرثاء وذلک لأنه واجه وفاة أحبائه من أبنائه وزوجته وجارته فی حیاته الشخصیة وصوّر فی شعره الرثائی مدی الفاجعة وأثرها علیه. رثاء ابن نباتة لأولاده یتصف بالأوصاف الصادقة وینبع من ألم الفراق، فرثاهم بقلب مفجوع حیث کاد قلبه یتفجر من الحزن. من ناحیة أخری نری أن الشاعر الفارسی "الخاقانی الشروانی" یرثی أحبائه وأقربائه الذین فارقوا الحیاة. إنه فقد ابنه أمیر رشید الدین وذلک دفع الشاعر إلی إنشاد قصائد رثائیة التی سمیت أبرزها "بترنم المصائب." من خلال هذه الدراسة نهدف إلی مقارنة الرثاء وخصائصه فی شعر ابن نباتة المصری والخاقانی الشروانی علی أساس المدرسة الأمریکیة للأدب المقارن للإجابة علی بعض الأسئلة، منها: کیف تکون القصائد الرثائیة للشاعرین، وأیهما الأفضل فی هذا الغرض؟ وما هو وجوه التفارق والتشابه بین مراثی الشاعرین لأولادهما؟ وحصلت نتائج البحث علی أن الخاقانی تفوق نظیره العربی فی رثائه لأولاده حیث أن الخاقانی یبرز العواطف الإنسانیة فی رثائه أکثر من ابن نباتة وقام الخاقانی بالإبداع فی هذا الفن. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
128 - آراء نقدیة للأدیب الإیرانی المعاصر محمد رضا شفیعی کدکنی (نظرته فی مراحل الشعر الفارسی المعاصر نموذجاً)
کمال باغجریتعنی المقالة الحاضرة بنظرة الشاعر والناقد الإیرانی، الدکتور محمد رضا شفیعی کدکنی، فی المراحل التی شهدتها الساحة الشعریة الفارسیة من بعد الثورة الدستوریة عام 1285ش/1906م حتى انتصار الثورة الإسلامیة عام 1357ش/1979م. یبدأ الناقد دراسته بمرحلة ما قبل الحرکة الدستوریة باعتبا أکثرتعنی المقالة الحاضرة بنظرة الشاعر والناقد الإیرانی، الدکتور محمد رضا شفیعی کدکنی، فی المراحل التی شهدتها الساحة الشعریة الفارسیة من بعد الثورة الدستوریة عام 1285ش/1906م حتى انتصار الثورة الإسلامیة عام 1357ش/1979م. یبدأ الناقد دراسته بمرحلة ما قبل الحرکة الدستوریة باعتبارها نموذجاً ومعیاراً، ومن ثم یدرس المشهد الشعری من بعد الدستوریة مقسّماً إیاه إلى ثلاث مراحل منفصلة هی: مرحلة الحرکة الدستوریة، ومرحلة حکم رضا شاه البهلوی، وأخیراً مرحلة الشعر المعاصر الذی یقَسَّم بدوره إلى أربع مراحل أخری. یتناول الدکتور کدکنی فی کل مرحلة الوجوه الشعریة، والمضامین الرئیسة، والقضایا الفنیة، والمؤثرت الاجتماعیة والثقافیة و... إلخ. وفی نهایة کل مرحلة، یعطی الناقد للقارئ رسماً بیانیاً یشیر إلى کلٍ من الخلفیات الثقافیة، والقضایا الفنیة، وتوغل الشعر والأدب فی المجتمع، والعواطف الإنسانیة فی المرحلة ذاتها. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
129 - مکانة القرآن لدی إقبال وتأثره به فی شعره الفارسی
عبدالله رسول نژادیعتبر محمد إقبال لاهوری، من أعلام الشعر الإسلامی الملتزم فی العصر الحدیث، وهو لاینسب نفسه إلى وطن محدود ولا إلى طائفة معینة ولا یحصر غایته وفکرته فی إطار الجنسیات والحدود، بل یرى وطنه العالَم الإیمانیّ الذی لایعرف الحدود. وهو شاعر یلتزم برسالته الشعریة ویرى أن سر حیاة ک أکثریعتبر محمد إقبال لاهوری، من أعلام الشعر الإسلامی الملتزم فی العصر الحدیث، وهو لاینسب نفسه إلى وطن محدود ولا إلى طائفة معینة ولا یحصر غایته وفکرته فی إطار الجنسیات والحدود، بل یرى وطنه العالَم الإیمانیّ الذی لایعرف الحدود. وهو شاعر یلتزم برسالته الشعریة ویرى أن سر حیاة کلماته المکتوبة، لیس فی بریق الکلمات ولا فی موسیقی العبارات، بل یکمنُ فی قوّة إیمانه بمدلول الکلمات؛ فهو صاحب مدرسة شعریة فلسفیّة هادفة تعتقد بأنّ الشعر وارث النبوة، ورسالته إصلاح البشر والنهوض به إلی المستوی الذی أراد الله له. وتهدف هذه الدراسة، ملتزمة بالمنهج الوصفی التحلیلی إلى أن تلقی بعض الأضواء علی مکانة القرآن لدی إقبال وکیفیّة تأثره به واستنباطه المفاهیم الفکریّة والتربویّة منه مبیّنة نبذة من آرائه حول القرآن ودوره فی خلق الفرد المسلم المؤمن بذاته. وتشیر النتائج إلی أنّ إقبال، أقبل علی القرآن بالعقل والقلب لاستلهام تجربة روحیة وعلمیة معا. واستلهم مضامینه الشعریة خاصة فی أشعاره الفارسیة من القرآن ولم یکن إقباله علی القرآن کشاعر یستلهم من القرآن عبارات أو مفاهیم، یستخدمها لأهدافه الأدبیة ولتوسیع أغراضه الشعریة فحسب، بل کان إقباله علیه کمؤمن یستلهم منه أفکاره وقیمه وهو یبتعد فی ذلک عن التأویلات المعروفة لدی شعراء الصوفیة. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
130 - الأدیب الأردنی یوسف حسین بکار ودوره فی إرساء أواصر التعاون الأدبی المثمر بین العربیة والفارسیة
إسماعیل نادریإن أحد أهم القضایا فی الأدب المقارن هو وجود العلاقة الأدبیة والثقافیة والتاریخیة بین الشعوب. وقد أجری الباحثون دراسات عدیدة لدراسة العلاقة بین الأدبین الفارسی والعربی. لقد وفد کثیر من الباحثین العرب البارزین إلی إیران لدراسة اللغة الفارسیة والثقافة الإیرانیة. ومن بین هؤ أکثرإن أحد أهم القضایا فی الأدب المقارن هو وجود العلاقة الأدبیة والثقافیة والتاریخیة بین الشعوب. وقد أجری الباحثون دراسات عدیدة لدراسة العلاقة بین الأدبین الفارسی والعربی. لقد وفد کثیر من الباحثین العرب البارزین إلی إیران لدراسة اللغة الفارسیة والثقافة الإیرانیة. ومن بین هؤلاء یلمع اسم الأدیب الأردنی الأستاذ یوسف حسین بکار الذی أقام فی إیران لمدة ثمانی سنوات وتعرف عن کثب علی الأستاذ المرحوم غلام حسین یوسفی مما أدی إلی أن یستقی من معین الأدب الفارسی الصافی. لقد ألف الأستاذ یوسف حسین بکار کتبا عدة فی مجال اللغة الفارسیة وآدابها وقد تمکن من إظهار التأثیر المتبادل بین الأدبین الفارسی والعربی وهذا ما تناوله هذا المقال بالبحث والدراسة. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
131 - تأثیر رمزیّة الشّعر الفارسی وأنماطه الشّکلیّة فی شعر "حسین مجیب المصری"
مهدی عابدی جزینیإنّ نسبة الأدب الفارسی إلی الأدب العربی نسبة الأمثال إلی الأمثال. غیر أنّ الأثر الفارسی فی الشّعر العربی ضئیل وزهید، إذا قسناه بالأثر العربی فی الشّعر الفارسی وتأثّر الشّاعر، مجیب المصری بالفرس، یتجلّی فی أکثر من مظهر وأوّل ما یذکر من ذلک مظهران: أحدهما الرّمزیة والثانی أکثرإنّ نسبة الأدب الفارسی إلی الأدب العربی نسبة الأمثال إلی الأمثال. غیر أنّ الأثر الفارسی فی الشّعر العربی ضئیل وزهید، إذا قسناه بالأثر العربی فی الشّعر الفارسی وتأثّر الشّاعر، مجیب المصری بالفرس، یتجلّی فی أکثر من مظهر وأوّل ما یذکر من ذلک مظهران: أحدهما الرّمزیة والثانی استنهاج سبیل شعراء الفرس فی مذهبهم الأدبی. إنّ هذا المقال یستعرض قطعة موجزة من تیّارات التّفاعل الثّقافی بین الأدب العربی والفارسی لدی الشّعر الفارسی وشعر مجیب المصری کعمید الأدب، مؤکّداً علی قضیة التأثیر والتأثّر فی ضوء العلاقات الثّقافیة. وقد رأینا بعض مظاهر التأثیر الفارسیّ فی شعر مجیب المصری وهو تأثیر لا یکاد یجتاز الحدود الشّکلیة إلی التّغییر الجوهری. والمصریّ ینحو منحی شعراء الفُرس فی شعرهم الرّمزی ولکن للتّعبیر عن خطورات باله وخوالج نفسه ومن مظاهر تأثّره بهم وصفه للشَّعر وتشبیه المحبوب بالسّرو وشاعرنا فی کثیر من الأحیان یأخذ الفحوی من شعراء الفرس اضطراراً لا اختیاراً، دون أن یفطن إلی ما صنع. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
132 - أثر الثقافة الفارسیة فی شعر ابن هانی الأندلسی
سیدمحمد میرحسینی علی أسودیتعنی هذه الدراسة برصد الملامح والمفردات الفارسیة الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی، کی تقدم دلیلا آخر علی العلاقات المتبادلة العریقة بین اللغتین الفارسیة والعربیة منذ أقدم الزمان إلی یومنا هذا وهی تعرض أیضا دلیلا آخر علی التفاعل الحضاری والثقافی بین العرب والفرس، وتعطی ف أکثرتعنی هذه الدراسة برصد الملامح والمفردات الفارسیة الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی، کی تقدم دلیلا آخر علی العلاقات المتبادلة العریقة بین اللغتین الفارسیة والعربیة منذ أقدم الزمان إلی یومنا هذا وهی تعرض أیضا دلیلا آخر علی التفاعل الحضاری والثقافی بین العرب والفرس، وتعطی فکرة واضحة عن مدی تأثیر کل من اللغتین فی الأخری، مع أن هذا الشاعر الأندلسی یبعد کل البعد عن مستقر اللغتین الرئیس. وقد تطرق البحث أیضا إلی معالم (الحضورالإیرانی فی شعر ابن هانی الأندلسی) وتقسیمها موضوعیا وشرحها شرحا وافیا، وقد تناولنا محاور عدّة فیما درسناه لنعرض بحثا من بحوث الأدب المقارن ولنکشف الغموض المسدل علی بعض المصطلحات الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
133 - الشعراء العرب المعاصرون فی إیران محمد مهدی الجواهری نموذجا
مهدی ناصری رسول دهقان ضادتعنی المقالة الحاضرة بعد مقدمة وجیزة عن الصلات الموجودة بین الأدبین العربی والفارسی بالجواهری وإیران. فیقسم الکاتبان دراستهما عن الجواهری وإیران إلی مراحل ثلاث: أثر طبیعة إیران الخلابة فی شعر الجواهری، الجواهری والشعراء الإیرانیون، وأخیرا أشعار الجواهری الوطنیة فی إیران أکثرتعنی المقالة الحاضرة بعد مقدمة وجیزة عن الصلات الموجودة بین الأدبین العربی والفارسی بالجواهری وإیران. فیقسم الکاتبان دراستهما عن الجواهری وإیران إلی مراحل ثلاث: أثر طبیعة إیران الخلابة فی شعر الجواهری، الجواهری والشعراء الإیرانیون، وأخیرا أشعار الجواهری الوطنیة فی إیران. ویختم الکاتبان المقالة بالإشارة إلی أنّ الجواهری قد تأثر بالأدب الفارسی والأدباء الإیرانیین بعد أن سافر إلی إیران فی شبابه وقد التفت نظره إلی مظاهر الحیاة ولاسیما جمال طبیعة إیران والذی قد لطّف موهبته الشعریة. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
134 - رافد الترجمة فی الأدب الفارسی المقارن
هادی نظری منظم ریحانة منصوریالترجمة هی الخطوة الأولی لانتشار أدب أجنبی فی بلد ما، ولذلک تشغل دراستها مساحة واسعة من اهتمامات الأدب المقارن، والنتائج التی ننتهی إلیها من جراء الترجمة مفیدة جدا فی أی عصر وأی مکان. ومن الصعب جدا - إن لم یکن مستحیلا- الإلمام بکثیر من اللغات العالمیة؛ فلهذا یضطر الباح أکثرالترجمة هی الخطوة الأولی لانتشار أدب أجنبی فی بلد ما، ولذلک تشغل دراستها مساحة واسعة من اهتمامات الأدب المقارن، والنتائج التی ننتهی إلیها من جراء الترجمة مفیدة جدا فی أی عصر وأی مکان. ومن الصعب جدا - إن لم یکن مستحیلا- الإلمام بکثیر من اللغات العالمیة؛ فلهذا یضطر الباحثون المقارنون إلی اعتماد الترجمات. والمتابع لحرکة الترجمة الأدبیة فی إیران یلحظ بوضوح أن رافد الترجمة قد أتی دوره متأخرا ومتواضعا جدا فی نقل نظریة المقارنة؛ الأمر الذی أدی بالفعل إلی جهل کثیر من الدارسین والجامعیین الإیرانیین لتطورات الأدب العالمی المقارن، وإلی قیام بعضهم بدراسات لاتدخل فی صمیم الأدب العلمی المقارن فی أغلب الأحیان. وهذا المقال یلقی أضواء علی رافد الترجمة فی الأدب الفارسی المقارن، ویعرض لأهم الکتب والدراسات التطبیقیة المقارنة التی تم نقلها إلی الفارسیة. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
135 - قضایا الأدب الفارسی المقارن وتحدیاته
هادی نظری منظم ریحانه منصوریلاشک أن نظریة الأدب المقارن نظریة حدیثة من حیث کونه لونا من البحث الأدبی یعنی بالعلاقات الأدبیة الدولیة، وهجرة الأفکار والأذواق، والمبادلات المختلفة بین الأدب والفنون الجمیلة والعلوم الإنسانیة. وقد دخل الأدب المقارن إلی الجامعات الإیرانیة منذ وقت مبکّر علی ید الدکتورة أکثرلاشک أن نظریة الأدب المقارن نظریة حدیثة من حیث کونه لونا من البحث الأدبی یعنی بالعلاقات الأدبیة الدولیة، وهجرة الأفکار والأذواق، والمبادلات المختلفة بین الأدب والفنون الجمیلة والعلوم الإنسانیة. وقد دخل الأدب المقارن إلی الجامعات الإیرانیة منذ وقت مبکّر علی ید الدکتورة سیاح؛ ولکن هذا اللون من البحث الأدبی لم یکن محظوظا قط فی إیران.وفی هذا المقال حدیث بالغ الإیجازعن نشأة الأدب المقارن فی إیران وعن رواده الأوائل، کما فیه حدیث عن أهم التحدیات التی ظلت وماتزال تعرقل مسیرة الأدب المقارن فی هذه البلاد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
136 - دراسة نقدیة لدوافع التشاؤم بالغراب بین الفارسیة والعربیة
یحیی معروفانعکست ظاهرة التشاؤم بالغراب منذ مئات السنین فی کل من الأدبین: الفارسی والعربی. فکل شاعر فارسی أو عربی تکلَّمَ عن الغراب، احتج بأنه سبب للبین والخراب والدمار والهلاک. لاشک أن دوافع التشاؤم بالغراب متعددة بتعدد القومیات والدول. هذا المقال یذکر أهم دوافع التشاؤم بالغراب ف أکثرانعکست ظاهرة التشاؤم بالغراب منذ مئات السنین فی کل من الأدبین: الفارسی والعربی. فکل شاعر فارسی أو عربی تکلَّمَ عن الغراب، احتج بأنه سبب للبین والخراب والدمار والهلاک. لاشک أن دوافع التشاؤم بالغراب متعددة بتعدد القومیات والدول. هذا المقال یذکر أهم دوافع التشاؤم بالغراب فی کل من الأدبین: الفارسی والعربی، وفق العناوین التالیة: 1. الخرافة والتقالید الشعبیة. 2. کراهیة الناس من اللون الأسود. 3. القصص الشعریة. 4. الأمثال السائرة. 5. الأحادیث المنسوبة إلی النبی (ص). 6. استخدام الغراب فی الفنون الشعریة. 7. الاشتقاق اللغوی للفظة الغراب. 8. تقلید الآباء. 9. الاعتماد علی تفاسیر الأحلام. 10. الانطباعات الخاطئة عن سفر التکوین فی التوراة. فالمقال یسعی لیجیب عن الأسئلة التالیة: 1. ما هی أسباب التشاؤم بالغراب وظهور الخرافة حوله فی الأدبینالفارسی والعربی؟ 2. هل التشاؤم بالغراب له صبغة دینیة أم لا؟ 3. وهل للتشاؤم حقیقة، أم أنه مجرد کلمات لها انبعاثات نفسیة؟ 4. لماذا بعث الله سبحانه وتعالى غراباً لیعلم بنی أدم دفن موتاهم ولم یبعث طائرا آخر لیکون المعلم الأول للأنسان؟ تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
137 - مضامین تمثیلی در اشعار ناصر خسرو
سیّد احمد حسینی کازرونی لیلا خیاطانتمثیل جزء اصطلاحاتی است که حوزهی معنایی وسیعی را در بر میگیرد، اما در شعر و بلاغت فارسی عمدتاً در سه حوزهی تشبیه، ضرب المثل و روایتهای داستانی یا آلیگوری به کار رفته است. از طرفی خاستگاه تمثیل را بیشتر در فلسفه و کلام دانستهاند تا خود ادبیات؛ از این رو رابطهی آن ب أکثرتمثیل جزء اصطلاحاتی است که حوزهی معنایی وسیعی را در بر میگیرد، اما در شعر و بلاغت فارسی عمدتاً در سه حوزهی تشبیه، ضرب المثل و روایتهای داستانی یا آلیگوری به کار رفته است. از طرفی خاستگاه تمثیل را بیشتر در فلسفه و کلام دانستهاند تا خود ادبیات؛ از این رو رابطهی آن با متون خرد گرا یک رابطهی مستقیم است. در تاریخ ادبیات فارسی، حکیم ناصر خسرو قبادیانی شاعر قرن پنجم هجری یکی از برجستهترین تولیدکنندگان متنهایی است که از مضامین تمثیلی به ویژه در اشعارش به شکل قابل توجهی استفاده کرده است و این از دیدگاه نقد ادبی قابلیت تحلیل و بررسی بسیار دارد. در این مقاله میزان گرایش ناصر خسرو به استفاده از انواع تمثیل و مضامین تمثیلی نشان داده شده است و از طرفی تأثیر مبانی فکری و عقیدتی دستگاه اسماعیلیه در چگونگی به کارگیری این مضامین واکاوی شده است. ناصر خسرو در اشعارش عمدتاً از تشبیه تمثیلی و روایتهای داستانی یا آلیگوری نسبت به دیگر اشعار تمثیل استفاده کرده است. در تمثیلهای او لایهی بیرونی یا روساخت قصه و تشبیه مجموعهای است از تصاویر، اشخاص، اشیا و اعمالی که در زیر ساخت خود یک پیام اخلاقی یا تعلیمی و یا یک ایدهی ذهنی را در بر دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
138 - آموزههای تعلیمی در منظومة غنایی محب و محبوب
احمد رضا یلمه هاشعر تعلیمی، یکی از گستردهترین و دراز آهنگترین انواع شعری ادب فارسی است. اشعار و آثار تعلیمی گاهی به صورت مستقل و جداگانه است همانند منظومهها و داستانها و قطعاتی که منحصراً به تعلیم و پند و حکمت و اخلاق میپردازد و گاهی هم در میان دیگر آثار ادبی پراکنده است. بدان گون أکثرشعر تعلیمی، یکی از گستردهترین و دراز آهنگترین انواع شعری ادب فارسی است. اشعار و آثار تعلیمی گاهی به صورت مستقل و جداگانه است همانند منظومهها و داستانها و قطعاتی که منحصراً به تعلیم و پند و حکمت و اخلاق میپردازد و گاهی هم در میان دیگر آثار ادبی پراکنده است. بدان گونه که گاهی مفاهیم و مضامین اخلاقی، حکمی، مذهبی و پندیات در منظومههای غنایی و حتی حماسی و یا قصاید مدحی به کار رفته که نه تنها جنبة شاعرانه این قبیل آثار را کم نمیکند بلکه با شور و احساس خاصی باعث جذابیت این قبیل آثار میگردد . یکی از منظومههای غنایی ناشناخته ادب فارسی (که آن را میتوان طولانیترین ده نامه ادب فارسی به حساب آورد و تا کنون مورد غفلت واقع گردیده ) منظومة محب و محبوب است که یکی از آثار نفیس متعلق به قرن هشتم هجری است که در قالب مثنوی در شرح عشق و عاشقی به شیوة ده نامههای ادب فارسی سروده شده و تاکنون به زیور چاپ آراسته نگردیده است . در این مثنوی غنایی، مضامین و معانی تعلیمی و حکمی فراوانی موجود است که شاعر به اقتضای زمینة انفعالی و ذوقی در جای جای این داستان عاشقانه به کار برده است . این پژوهش بر آن است تا برای نخستین بار به مایهها و زمینههای تعلیمی و اخلاقی در این منظومه غنایی بپردازد . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
139 - بررسی زبانی و ادبی کتیبهی داریوش در نقش رستم (DNb)
فرخ حاجیانیفارسی باستان، گونه ی زبانی به کار رفته به خط میخی در سنگ نوشته های شاهان هخامنشی (سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد) است که در حقیقت نشان دهنده ی گویشی از گویش های ناحیه ی پارس و یکی از گویش های جنوب غربی ایران است. این زبان با واژه هایی از گویش دیگر و با گونه هایی کهن أکثرفارسی باستان، گونه ی زبانی به کار رفته به خط میخی در سنگ نوشته های شاهان هخامنشی (سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد) است که در حقیقت نشان دهنده ی گویشی از گویش های ناحیه ی پارس و یکی از گویش های جنوب غربی ایران است. این زبان با واژه هایی از گویش دیگر و با گونه هایی کهن گرا نوشته شده است و به خوبی ویژگی های سبکی و زبان ادبی بودن را در خود دارد. در کتیبه ی فارسی باستان آرامگاه، داریوش که در کنار در ورودی آرامگاه داریوش نوشته شده و به کتیبه ی DNb معروف است، داریوش خود را در یک هیأت شاه آرمانی معرفی می کند که می توان آن را آیین شهریاری نامید و داریوش می خواهد خود را در آن آیینه جای دهد و در قالب پیامی به گوش جهانیان برساند. مقایسه ی نوشته های دیگر داریوش با این کتیبه ی آرامگاه که آخرین سخنان اوست، این تصور القا می شود که این کتیبه شاید نوعی وصیت نامه باشد. در بند آخر کتیبه ی داریوش، شامل ده سطر اندرزی است که به یکی از جوانان جامعه که احتمالاً از آنانی که در صف سربازان جاویدان یا فرماندهان آینده قرار می گیرند، می دهد. از دیگر ویژگی های این کتیبه، مسائل و مباحث اخلاقی است که داریوش بر آن تأکید فراوانی دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
140 - بررسی زمینههای دلتنگی در شعر قیصر امینپور
مهدی شریفیاننوستالژی یک اصطلاح روان شناسی است که وارد ادبیات شده است و در فارسی به حسرت سروده یا دلتنگی ترجمه شده است. نوستالژی رفتاری است ناخودآگاه، که در شاعر یا نویسنده بروز کرده و متجلی میشود. ناخودآگاه جمعی (collectiveunconscious) در روان شناسی یونگ عبارت است از: تجربههای ا أکثرنوستالژی یک اصطلاح روان شناسی است که وارد ادبیات شده است و در فارسی به حسرت سروده یا دلتنگی ترجمه شده است. نوستالژی رفتاری است ناخودآگاه، که در شاعر یا نویسنده بروز کرده و متجلی میشود. ناخودآگاه جمعی (collectiveunconscious) در روان شناسی یونگ عبارت است از: تجربههای اجداد ما در طی میلیونها سال که بسیاری از آنها ناگفته مانده است. و یا انعکاس رویدادهای جهان ما قبل تاریخ که گذشت هر قرن تنها مقدار بسیار کمی به آن میافزاید. این مقاله، پژوهشی است دربارة زمینههای دلتنگی در شعر قیصر امینپور که به عنوان یکی از رفتارهای ناخودآگاه فرد، در شعر قیصر امینپور بررسی شده است. در بخش خاطره فردی به غم غربت و دوری از وطن به عنوان حسرت برگذشته و در بخش نوستالژی اجتماعی، تحت عنوان شاعران و خاطره جمعی به دلتنگی شاعر برای آرمان شهر اسلامی با ذکر شواهدی پرداخته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
141 - بحور و اوزان رایج وکم کاربرد (در سدههای هفتم واوایل هشتم)*
ماه نظریزیباترین وبزرگ ترین جلوه فرهنگی ما،دردورانِ پرتلاطم تاریخی ایران،آثاربا شکوه ادب فارسی است که تمام جنبه های تاریخی،فرهنگی،اجتماعی،روان شناسی،زیبایی شناسی و... رادرخودمنعکس کرده است.به پاس ارزشمندی این گهرهای پربها باید ظرایف وطرایف ادبی را با دقت بررسی کرد تاغثّ وسمین،ا أکثرزیباترین وبزرگ ترین جلوه فرهنگی ما،دردورانِ پرتلاطم تاریخی ایران،آثاربا شکوه ادب فارسی است که تمام جنبه های تاریخی،فرهنگی،اجتماعی،روان شناسی،زیبایی شناسی و... رادرخودمنعکس کرده است.به پاس ارزشمندی این گهرهای پربها باید ظرایف وطرایف ادبی را با دقت بررسی کرد تاغثّ وسمین،ازهم بازشناخته شودزیرا ادب امروز، تداوم منطقی ادب پیشین است و معرفت به انواع ادبی، تاریخ ادبیّات، آرایه شناسی، سبک شناسی، عرفان، تاریخ زبان، دستور، عروض و قافیه، ردیف و... هرکدام به نحوی راهی برای شناختِ بهترآثار ادبی ارائه میکند.کلام موزون ازموضوعات مورد علاقۀ مردم است که وجود پارهای ازسرودهها وگفته های آهنگین از روزگاران پیش از اسلام مصداق این مدعاست و محّک زدن کلام مخیل از زمانی آغاز شد که علمی، یا فنی به عنوان عروض و قافیه ابداع گردید در این مقاله، شناخت بحورعروضیِ رایج، کم کاربرد و نامأنوس ِسبک عراقی مد نظر قرار گرفته و نمونههای آماری انواع آن در دیوان شاعران مشهورسده هفتم و اوایل سده هشتم هجری، بخصوص بررسی اوزان نا مأنوس وکم کاربرد در بحرهای مختلف که شاعران هنرمند ما با زیبایی از این گونه اوزان بهرهمند شدهاند مورد ارزیابی واقع گردیده است . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
142 - بررسی آموزههای تعلیمی در ازدواجهای سیاسی ایران
کامران پاشایی فرخیزن در طول تاریخ ایران عمدتا در کنار مرد و با عنوان همسر و مادر نقش ایفا کرده است و نداشتن شوهر نهایتاً با بیفرزندی و عقیم بودن و بیارج بودن زن در جامعه برابر بوده است؛ از این رو مداقه در ازدواج زنان و آموزههای تعلیمی مترتب بر آن امری ضروری محسوب میشود. اگرچه در برخی أکثرزن در طول تاریخ ایران عمدتا در کنار مرد و با عنوان همسر و مادر نقش ایفا کرده است و نداشتن شوهر نهایتاً با بیفرزندی و عقیم بودن و بیارج بودن زن در جامعه برابر بوده است؛ از این رو مداقه در ازدواج زنان و آموزههای تعلیمی مترتب بر آن امری ضروری محسوب میشود. اگرچه در برخی از دورههای تاریخی، خواست و اراده زن در انتخاب همسر محترم شمرده میشد اما اغلب ازدواجهای مصلحتی بی اراده طرفین صورت میگرفت و زنان عموماً به مثابه کالا یا وجهالمصالحه از قومی به قومی و از حرمسرای پادشاهی به شبستان سلطانی دیگر انتقال مییافتند و اغلب زندگیشان در همان قفسهای طلایی خاتمه مییافت. در این مقاله سعی شده است با بررسی دلایل ازدواجهای سیاسی و انواع آن، نمونههایی از چنین وصلتهایی در طول تاریخ ایران و نگرشهای تعلیمی آن در ادبیات فارسی مورد مداقه قرار گیرد تا تبعات این چنین نگرشی برای جامعه انسانی بیشتر واکاوی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
143 - بررسی ضرب المثل های عربی خوزستان
عاطفه ترابی سید احمد حسینی کازرونیزبان عربی محلی مردم خوزستان مانند همۀ زبان های دیگر در گویش یا لهجۀ محلی، دارای ویژگی هایی است که نمونه ای از آن، ضرب المثل هایی است که میان مردم متداول هستند، هر کدام از آن ها دارای دنیایی از ذوق و اندیشه و حسن تعبیر در ادای مقصود است و معادل هایی در زبان فارسی دارند. أکثرزبان عربی محلی مردم خوزستان مانند همۀ زبان های دیگر در گویش یا لهجۀ محلی، دارای ویژگی هایی است که نمونه ای از آن، ضرب المثل هایی است که میان مردم متداول هستند، هر کدام از آن ها دارای دنیایی از ذوق و اندیشه و حسن تعبیر در ادای مقصود است و معادل هایی در زبان فارسی دارند. از نظر مضمونی در امثال فارسی و عربی شباهت های بسیاری وجود دارد. هدف از این تحقیق گردآوری و بررسی ضرب المثل های عربی خوزستان می باشد که به علت بار تجربی جوشانی که دارند می توانند ارزنده باشند و به مطالعات اجتماعی و مردم شناسی کمک کنند. محور اساسی این پژوهش بر پایۀ ضرب المثل های عربی خوزستان استوار است؛ هم چنین مقایسۀ ضـرب المثل های مشترک در زبان عـربی و فـارسی و معادل یابی برای آن ها در زبان فارسی. در مورد بررسی و مقایسۀ ضرب المثل های عربی خوزستان با فارسی و تأثیر آن ها بر یکدیگر تاکنون پژوهش درخور توجهی صورت نگرفته است. در این پژوهش تا جائی که امکان پذیر بوده، امثال به صورت میدانی جمع آوری شده اند و مرحلۀ بعدی تحقیق و پژوهش در فضای کتابخانه انجام گرفته و از منابع مکتوب استفاده شده است. با وجود گنجینۀ پربار فرهنگ عوام، به ویژه امثال و حکم، در این منطقه، کار اساسی در این زمینه صورت نگرفته است و کتاب هایی که در زمینۀ امثال و حکم عربی خوزستان منتشر شده اند، از چهار و پنج کتاب تجاوز نمی کنند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
144 - بررسی جنبهها و جلوههای تمثیلی پرندگان در دیوان صائب تبریزی
محمّد حاجی آبادیبررسی و مطالعة نظام مند جایگاه پرندگان در تمثیلهای دیوان صائب، از جمله راههای دقیق و علمی است که ما را به دنیای فکری وی نزدیک خواهد ساخت. پژوهش حاضر، عهده دار بررسی و تحلیل ابعاد به کار گیری پرندگان در تمثیلهای این شاعر نامی پارسی گوی میباشد؛ نگارنده در این جستار با أکثربررسی و مطالعة نظام مند جایگاه پرندگان در تمثیلهای دیوان صائب، از جمله راههای دقیق و علمی است که ما را به دنیای فکری وی نزدیک خواهد ساخت. پژوهش حاضر، عهده دار بررسی و تحلیل ابعاد به کار گیری پرندگان در تمثیلهای این شاعر نامی پارسی گوی میباشد؛ نگارنده در این جستار با واکاوی دیوان صائب سعی در نمایاندن هرچه بیشترسحر بیان وی میباشد. بیانی که با بهره گیری از صنعت تمثیل سبب اعجاز بسیاری از ادب شناسان شده است. از جمله نتایج این پژوهش آن است که صائب با بهره گیری از پرندگان در تمثیل به نحو بسیار بدیعی اغراض و مضامین اجتماعی، سیاسی و تعلیمی خویش را بیان نموده و از هر پرنده سمبلی ساخته برای رشادتهای فکری و روحی متأثر شده از زمانة خویش و بدین وسیله کلام خویش را پرورش داده و به آن انسجام بخشیده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
145 - جلوههای امثال تازی در اشعار تعلیمی پارسی*
زهرا سلیمانیبسیاری از آثار نویسندگان و شعرای فارسی زبان در طول تاریخ، متأثر از زبان دین و کتاب آسمانی (قرآن کریم) بوده است. ادبای ایرانی در شعر و نثر تعلیمی از زبان و فرهنگ عربی بسیار سود جستهاند و به طور مثال در گفتار خود از صناعات ادبی همچون ارسال المثل (= تمثیل)، اقتباس و یا حت أکثربسیاری از آثار نویسندگان و شعرای فارسی زبان در طول تاریخ، متأثر از زبان دین و کتاب آسمانی (قرآن کریم) بوده است. ادبای ایرانی در شعر و نثر تعلیمی از زبان و فرهنگ عربی بسیار سود جستهاند و به طور مثال در گفتار خود از صناعات ادبی همچون ارسال المثل (= تمثیل)، اقتباس و یا حتی تلمیح از امثال عربی در تبیین، تفهیم و آموزش پیام خویش بسیاربهره بردهاند چنان که عبارات حکیمانه عربی در متن شاهکارهای زبان فارسی نظیر گلستان سعدی، مثنوی مولوی و... اثرگذاری قابل تأمل فرهنگ عربی را بر ادبیات تعلیمی فارسی به خوبی نشان میدهد و از آنجا که ادبیات تطبیقی به بحث و بررسی تاثیرگذاری آثار ادبی ملل مختلف میپردازد، از انعکاسها و بازتابهای ادبیات یک ملت در ادبیات سایر ملت ها سخن می گوید. بدیهی است که کوشش هایی از این دست اگرچه کم شمار نیستند اما هم چنان در اقیانوس بی کران ادبیات ملل، شایستة توجه و اهتمامی بیش از پیشاند. نظر به این مهم در این جستار، سعی شده است با نگاهی اجمالی به عرصه ادبیات تعلیمی فارسی نمونهای، از بازتاب حِکَم و امثال عربی در ادبیات پارسی ارائه گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
146 - حکایات تمثیلی در اشعار اخوان ثالث، مبتنی بر نظریات تحلیل گفتمان
لیلا گلوی مصطفی سالاری بهروز رومیانییکی از قدیمیترین و در عین حال، مؤثرترین ابزارهای ادبی، بیان مطلب در قابل یک حکایت تمثیلی است. در این شیوه، شاعر تلاش میکند تا معنای باطنی را که در تصور آورده و در واقع مشبه یک ساختار تشبیهی است، با ظاهری داستانی بیان کند که در جایگاه مشبهُبه آن ساختار قرار دارد. در أکثریکی از قدیمیترین و در عین حال، مؤثرترین ابزارهای ادبی، بیان مطلب در قابل یک حکایت تمثیلی است. در این شیوه، شاعر تلاش میکند تا معنای باطنی را که در تصور آورده و در واقع مشبه یک ساختار تشبیهی است، با ظاهری داستانی بیان کند که در جایگاه مشبهُبه آن ساختار قرار دارد. در پژوهش حاضر که از نوع بنیادی است و دادههای آن از طریق مطالعات کتابخانهای به دست آمده و این دادهها با روش تحلیل و توصیف، مبتنی بر نظریات تحلیل گفتمان و خصوصاً تحلیل گفتمان انتقادی بررسی شدهاند، به دلایل و چگونگی بهرهگیری مهدی اخوان ثالث، شاعر معاصر فارسیزبان، از این شیوۀ بیانی پرداخته شده است. اخوان که محتوای بسیاری از اشعار او را مسائل اجتماعی روزگار خویش تشکیل میدهد، به دلایل مختلف، از جمله: افزونی تأثیرگذاری بر مخاطب و نیز رعایت احتیاط سیاسی-اجتماعی از حکایت تمثیلی استفاده کرده است. در بسیاری از اشعار او که مبتنی بر حکایت تمثیلی است، مشبهٌبه ساختار گستردۀ تشبیهی، مسائلی همچون فقر، تنهایی، شرف، بیعدالتی و ارزشمندی فرهنگ ایرانی است، حال آنکه مشبه آن را حکایتهایی با موضوعات، وضعیت و شخصیتهای مختلف شکل میدهند. دستیابی نظاممند و هدفدار به مشبهُبه از طریق مشبه، با استفاده از روش سه مرحلهای فرکلاف کاملاً میسر است و میتوان آن را به عنوان راهی برای تأویل صحیح حکایتهای تمثیلی پیشنهاد کرد، مشروط به آنکه مانند اشعار زمستان، میراث و مرد و مرکب اخوان، متن به عنوان یک کل یکپارچه از چنین تأویلی حمایت کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
147 - بسم الله الرحمن الرحیم در منظومههای غنایی ادب فارسی*
احمد رضا یلمه هامنظومههای غنایی از جمله مهمترین و دراز آهنگترین و پرمخاطبترین گونههای ادبی به شمار میآید. با وجود آنکه موضوع اصلی این قبیل آثار، عشق و مضامین عاشقانه است ولیکن به دلیل ساختار، انواع معانی شعر فارسی همچون مدح، وصف، پند و اندرز، مضامین دینی و اخلاقی، مناجات و ... ر أکثرمنظومههای غنایی از جمله مهمترین و دراز آهنگترین و پرمخاطبترین گونههای ادبی به شمار میآید. با وجود آنکه موضوع اصلی این قبیل آثار، عشق و مضامین عاشقانه است ولیکن به دلیل ساختار، انواع معانی شعر فارسی همچون مدح، وصف، پند و اندرز، مضامین دینی و اخلاقی، مناجات و ... را در خود جمع کرده است. یکی از مضامین پربسامد که در بسیاری از این منظومهها مطرح گردیده و به ویژه آغازگر بسیاری از این منظومههای غنایی است، مضمون بسم الله الرحمن الرحیم است. این پژوهش سعی دارد با توجه به شهرت و کثرت استعمال این عبارت شریف قرآنی در آثار سخنوران و سرایندگان زبان فارسی به جهت تیمّن، تبرّک، استعانت و نظایر آن، منظومههای گوناگونی را که با این عبارت آغاز میگردد معرفی نماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
148 - آوای خوش و بازتاب آن در ادب فارسی
عسکری ابراهیمی جویباریبا توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوههایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس دادهاند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیدهاند. أکثربا توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوههایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس دادهاند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیدهاند. تأکید رسول اکرم (ص) در بارۀ فضیلت آوای خوش (صورت حَسَن) و احادیثی که از آن حضرت نقل شده، سبب گردید، تا توجّه برخی از شاعـران و نویسندگان ایران زمین ، به ویژه عرفا و صوفیه به این بخش معطوف گردد. در مجموع دو دیدگاه کلّی دربارۀ تلاوت قرآن کریم درادب فارسی شایع است: یکی آنکه تلاوت حَسَن در متون منظوم و منثور مورد ستایش قرار گرفت، و داستانها و روایات فراوانی در تأیید آن نقل گردید. دیگرآنکه برخی از شعرا و نویسندگان، نظیرسنایی، سعدی و جامی علاوه بر تأیید و تأکید دیدگاه نخستین، بیشتربا نظر انتقادی و اصلاحی، قاریان بی کردار و ناخوش آواز را مورد سرزنش و ملامت قرار دادهاند، و گاهی با چاشنی طنز و مطایبه، نکات ارزشمندی را جهت تعلیم و اندرز یادآور شدهاند. در این مقاله سعی شده تا هر دو دیدگاه مورد نقد و تجزیه وتحلیل قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
149 - خرابات از حقیقت تا مجاز
علی دهقان مسلم رجبی جواد صدیقی لیقوانخرابات در ادبیات فارسی هم به معنی حقیقی و منفی، به میکده و محل فسق و فجور و هم به معنی مجازی و مثبت، به جایگاه پاکبازی و فناگاه عاشقان و عارفان دلالت می کند. شاعران زبان فارسی در قلمرو این واژه مضامینی بکر آفریده اند. گرد آمدن معانی متناقض در این واژه و در عین حال بسامد أکثرخرابات در ادبیات فارسی هم به معنی حقیقی و منفی، به میکده و محل فسق و فجور و هم به معنی مجازی و مثبت، به جایگاه پاکبازی و فناگاه عاشقان و عارفان دلالت می کند. شاعران زبان فارسی در قلمرو این واژه مضامینی بکر آفریده اند. گرد آمدن معانی متناقض در این واژه و در عین حال بسامد بالای کاربرد و تبدیل آن به اصطلاح کلیدی و مهم در متون ادبی و عرفانی، سبب شده جایگاه درخور توجهی پیدا کند. بدین منظور، در این تحقیق ریشه شناسی و تطور و بار معنایی "خرابات" در متون ادبی و عرفانی مهم بررسی شد. بنابر این مطالعه، واژة خرابات ریشه و خاستگاه های مختلفی دارد. معنای ساده و منفی آن به مفهوم مثبت عرفانی تطور یافته است و به مکان براندازی نام و ننگ، محل تزکیه درون و رهایی از خرافات و طامات و رسیدن به مقام فنای فی الله تبدیل شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
150 - تمثیل و ارسال المثل در دیوان جهان ملک خاتون
راویه کردافشاری احمد خاتمیتمثیل از مادة مثل تشبیه کردن چیزی را به چیزی گویند. در تمثیل، شاعران با آوردن مثالی گسترده تر به وضوحِ سخن و گفتة خود می افزایند. اما در ارسال المثل گوینده به سخنی مشهور و آوردن آن در کلام بسنده می کند؛ ضرب المثل یا مثل، چاشنی اصلی ارسال المثل است. اما در تمثیل چنین نیس أکثرتمثیل از مادة مثل تشبیه کردن چیزی را به چیزی گویند. در تمثیل، شاعران با آوردن مثالی گسترده تر به وضوحِ سخن و گفتة خود می افزایند. اما در ارسال المثل گوینده به سخنی مشهور و آوردن آن در کلام بسنده می کند؛ ضرب المثل یا مثل، چاشنی اصلی ارسال المثل است. اما در تمثیل چنین نیست. باید گفت در اقسام سه گانة تمثیل اعم از تشبیه تمثیل، استعارة تمثیلیه و داستان تمثیلی، نوع تمثیل های جهان ملک خاتون شاعر سدة هشتم هجری ارسال المثل است و به استعارة تمثیلیه، نزدیکی و قرابت بسیاری دارد. ارسال المثل های جهان ملک ادامة همان ارسال المثل های سنّتی و مرسوم ادب کلاسیک فارسی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
151 - مفاهیم معطوف به انتظار در شعر کهن فارسی (با رویکرد روایی تمثیلی)
سعیده ساکی انتظامی سکینه آذری محمد رسول یوسفوندشاعران فارسی زبان با دلبستگی به دین اسلام تمدنی اسلامی– ایرانی را پایه گذاری کردند که آموزه های دینی معطوف به انتظار در شعر کهن فارسی توسط این شاعران متجلی شده است. در این پژوهش با استخراج اشعار با مضامینی پیرامون مفاهیم آخرالزمانی شامل مقولاتی چون: دجال، رجعت، ام أکثرشاعران فارسی زبان با دلبستگی به دین اسلام تمدنی اسلامی– ایرانی را پایه گذاری کردند که آموزه های دینی معطوف به انتظار در شعر کهن فارسی توسط این شاعران متجلی شده است. در این پژوهش با استخراج اشعار با مضامینی پیرامون مفاهیم آخرالزمانی شامل مقولاتی چون: دجال، رجعت، امامت و ... در محدوده زمانی قرن پنجم الی دهم هجری قمری، یک طبقه بندی از اشعار ارائه شد و سپس با توجه به تفسیرهای ادبی، سیمای موعود، نشانه های ظهور و ویژگی های عصر ظهور با تطبیق بر آیات و روایات در شعر فارسی به شیوه توصیفی - تحلیلی ارائه گردید. نتایج حاکی از آن است که اشارات شاعران در اشعار به مسأله موعود ریشه روایی دارد، دیدگاه شاعران جنبه عقلانی داشته و مبتنی بر احادیث و آیات قرآنی است که مورد تأیید علمای شیعه و سنی نیز می باشد، شعر شاعران با موضوع مهدویت در گذشت قرن ها، فرهنگی با عنوان شعر مهدوی را به وجود آورده است و تمدنی عظیم و اسلامی را بنیاد گذاشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
152 - نگرشی به تمثیل در ادبیات تعلیمی
سیّد احمد حسینی کازرونی محمدرضا کمالی بانیانیتمثیل که شاخه ای از تشبیه است ذکر روایتی است به شعر یا نثر که مفهوم واقعی آن را از طریق برگرداندن اشخاص و حوادث به صورت هایی غیر از آنچه که در ظاهر دارند حاصل می شود یا بیان داستان و حدیثی است به طریق ذکر مثال و مثل در اصطلاح ادبی نوع خاصی است که آن را به فارسی داستان ( أکثرتمثیل که شاخه ای از تشبیه است ذکر روایتی است به شعر یا نثر که مفهوم واقعی آن را از طریق برگرداندن اشخاص و حوادث به صورت هایی غیر از آنچه که در ظاهر دارند حاصل می شود یا بیان داستان و حدیثی است به طریق ذکر مثال و مثل در اصطلاح ادبی نوع خاصی است که آن را به فارسی داستان (دستان) می گویند و مثل و افسانه در معنی وجاهت اشتراک دارند. ادبیات تعلیمی، نوشته ها و آثاری است که برای خواننده و دریافت کننده پیام، دانش و معارفی را بیان کند و یا تعلیماتی از قبیل علوم فلسفی، مذهبی و دیگر علوم را نشان دهد. در طول سالیان گذشته و قرن هایی که بر ادبیات فارسی گذشته، آثار بسیاری در ادبیات تعلیمی همراه با تمثیل در شعر و نثر پدید امده است که هر کدام دریایی از معارف را به همراه دارد امّا در تصّور ادب فارسی نیز آثاری یافت می شود که هر از چندی در تاریخ ادبیات فارسی در زمرة ادب تعلیمی قرار می گیرد امّا داخل در ادبیات نیست که باید این آثار را نظم تعلیمی بنامیم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
153 - گروه کارکرد تمثیل در اشعار سبک خراسانی
ویدا شیرکوند احمد خاتمیدر بلاغت فارسی اصطلاح تمثیل حوزه معنایی گستردهای را در بر میگیرد که تشبیه مرکب، ضربالمثل، اسلوب معادله، حکایت اخلاقی و روایتهای داستانی و قصههای رمزی را شامل میشود. تمثیل ریشه در عقلانیت و اندیشه دارد، از این رو رابطهی آن با متون خردگرا یک رابطهی مستقیم است. در أکثردر بلاغت فارسی اصطلاح تمثیل حوزه معنایی گستردهای را در بر میگیرد که تشبیه مرکب، ضربالمثل، اسلوب معادله، حکایت اخلاقی و روایتهای داستانی و قصههای رمزی را شامل میشود. تمثیل ریشه در عقلانیت و اندیشه دارد، از این رو رابطهی آن با متون خردگرا یک رابطهی مستقیم است. در تاریخ ادب فارسی، شاعران سبک خراسانی از مضامین تمثیلی بسته به میزان تعلیمی بودن سرودههایشان در جهت بیان مقاصد خویش بهره بردهاند. در این مقاله میزان گرایش چند تن از سرایندگان این دوره به استفاده از تمثیل با خواندن سی درصد از ابیات هر شاعر و جمعآوری یافتهها و شواهد به مدد معیارهای سبکشناسی، بسامدگیری و با رسم نمودار، مستندسازی شده است. نخستین شاعران این دوره عمدتاً از تشبیهات تمثیلی و ارسال المثل استفاده کردهاند و با گذر زمان انواع دیگر تمثیل در سرودههای شاعران متأخر این دوره نمود مییابد و با روش آگاهانه برای پوشیدهگویی و بیان غیرمستقیم اندیشه خود به تمثیل روی میآورند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
154 - تجلّی اشعار حافظ در دیوانِ غلام
محمد کاظم کهدوییتالپوریان بین سالهای 1700 تا 1782 م. در سند حکمرانی کردند و زبان دربار آنان، فارسی بود. یکی از شاعران آن خاندان غلاممحمدخان لغاری بود که خانوادهاش علاقهای خاص به شعر و فرهنگ و زبان فارسی داشت. وی فرزند علی محمد خان (1250-1162 هجری) بود و فارسی و عربی را نزد پدر خود أکثرتالپوریان بین سالهای 1700 تا 1782 م. در سند حکمرانی کردند و زبان دربار آنان، فارسی بود. یکی از شاعران آن خاندان غلاممحمدخان لغاری بود که خانوادهاش علاقهای خاص به شعر و فرهنگ و زبان فارسی داشت. وی فرزند علی محمد خان (1250-1162 هجری) بود و فارسی و عربی را نزد پدر خود آموخت. غلام محمدخان ابتدا به عنوان مشاور، فرماندهی با آوازه بود. وی در سال 1279 هجری درگذشت. غلام در سرودن شعر فارسی تسلط کامل داشت و در شعر بیشتر از شیوه و غزلهای حافظ شیرازی پیروی میکرد. نگارنده در این نوشته کوشیده است تا غزلهایی که غلاممحمد، آشکارا به اقتفای حافظ سروده است، بیان کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
155 - تعلیم مدیریت زمان در شاهنامه فردوسی
هادی خدیور ناهید لطفیاندر زندگی فردی و اجتماعی، برای بهتر زیستن و برقراری روابط سالم اجتماعی و پیشرفت و تحّول، نیازمند راهکارها و الگوهایی هستیم تا به جانب موفقیت و کمال حرکت کنیم. متون کلاسیک ادبیات فارسی، با تأثیر برداری فراوان از فرهنگ ایرانی- اسلامی، بسیاری از این الگوها را در لابلای داست أکثردر زندگی فردی و اجتماعی، برای بهتر زیستن و برقراری روابط سالم اجتماعی و پیشرفت و تحّول، نیازمند راهکارها و الگوهایی هستیم تا به جانب موفقیت و کمال حرکت کنیم. متون کلاسیک ادبیات فارسی، با تأثیر برداری فراوان از فرهنگ ایرانی- اسلامی، بسیاری از این الگوها را در لابلای داستان ها و سخنان نغز عبرت آمیز ارائه کرده است که می تواند برای نسل امروز قابل تأویل و تأمل باشد. شاه نامه حکیم ابوالقاسم فردوسی از جمله متونی است که با پرداختن به ارزش های فرهنگی، تعلیمی - اجتماعی چون مدیریت زمان سعی در ترسیم جامعه ای آرمانی دارد که زمینه های رشد و تحّول را برای انسان فراهم می سازد. ما در این مقاله بسیاری از الگوها و راه کارهای تعلیمی را که جامعه شناسان و روان شناسان، برای مدیریت زمان مطرح می کنند در خلال داستان های شاه نامه جستجو می کنیم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
156 - از غم و حسرت شاعران کلاسیک تا نوستالژی شاعران رمانتیک
برات محمدی سمیه عباس زادهنوستالژی یا غم غربت در اصطلاح به حس دلتنگی و حسرت افراد نسبت به گذشتهی درخشان و آن دسته از داشتههایی است که در زمان موجود از دست رفتهاند. اوضاع اجتماعی ـ سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه و تحولات و دگرگونیهای زندگی شاعران در شکلگیری غم و اندوه نسبت به اوضاع و احوال گ أکثرنوستالژی یا غم غربت در اصطلاح به حس دلتنگی و حسرت افراد نسبت به گذشتهی درخشان و آن دسته از داشتههایی است که در زمان موجود از دست رفتهاند. اوضاع اجتماعی ـ سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه و تحولات و دگرگونیهای زندگی شاعران در شکلگیری غم و اندوه نسبت به اوضاع و احوال گذشته، کاملاً مؤثر است و رگههایی از این احساس در سراسر شعر فارسی به وضوح دیده میشود و شاعران به شگردهای مختلف به بیان عواطف و احساسات خود در این زمینه پرداختهاند.در این نوشته پس از بررسی ایتمولوژی این واژه وتعریف آن از نظر روانشناسان به عوامل مؤثر در ایجاد و شکل گیری آن پرداخته شده و چگونگی تبلور حسرت بر گذشته و غم غربت در شعر کلاسیک فارسی به اجمال بحث شده و نوستالژی فردی و اجتماعی مورد تأمل واقع شده و سپس چند و چون آن در شعر سه تن از شاعران معاصر به عنوان یک ویژگی رمانتیکی مورد کنکاش قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
157 - کارآفرینی در آثار تمثیلی نظامی گنجوی و نظامی عروضی
محمدرضا حصارکی مهین خطیب نیاانسان از آغاز آفرینش برای گذران زندگی مجبور به کار و کارآفرینی بوده و فرهنگ، مجموعه آداب و رسوم و باورهای حاکم بر جامعه است که از دیدگاه "شیوه زندگی" جداییناپذیر از کار و کارآفرینی است. در این مقاله با مطالعه برخی آثار بینظیر و تمثیلی ادب فارسی، با بیان بیش از صدها تم أکثرانسان از آغاز آفرینش برای گذران زندگی مجبور به کار و کارآفرینی بوده و فرهنگ، مجموعه آداب و رسوم و باورهای حاکم بر جامعه است که از دیدگاه "شیوه زندگی" جداییناپذیر از کار و کارآفرینی است. در این مقاله با مطالعه برخی آثار بینظیر و تمثیلی ادب فارسی، با بیان بیش از صدها تمثیل از شغل و حرفه و ارائه راهکارهای مفید و مثمر ثمری که در جهت بسط و گسترش این مشاغل در بطن جامعه ارائه شده، پی میبریم که کار و کارآفرینی و ایجاد خلاقیت در چند هزار سال پیش بین ایرانیان کهن از راههای توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگ و تمدن کشور محسوب میشده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
158 - تحلیل محتوای کتاب کار و فناوری، مطالعات اجتماعی، فارسی و قرآن پایه ششم ابتدایی از نظر میزان درگیری فعال فراگیران بر اساس تکنیک ویلیام رومی
مرضیه دهقانیدر این پژوهش به روش تحلیل محتوا، به تعیین میزان مسئلهمحوری و درگیری فعال فراگیران با کتابهای فارسی، مطالعات اجتماعی، قرآن و کار و فناوری سال 1394 پایه ششم دبستان بر اساس تکنیک ویلیام رومی پرداخته شده است؛ که بهصورت سرشماری تمام محتوای متون، پرسشها و تصاویر هر چهارکت أکثردر این پژوهش به روش تحلیل محتوا، به تعیین میزان مسئلهمحوری و درگیری فعال فراگیران با کتابهای فارسی، مطالعات اجتماعی، قرآن و کار و فناوری سال 1394 پایه ششم دبستان بر اساس تکنیک ویلیام رومی پرداخته شده است؛ که بهصورت سرشماری تمام محتوای متون، پرسشها و تصاویر هر چهارکتاب مورد تحلیل قرار گرفت. در تحلیل متن، سؤالات و تصاویر کتاب مطالعات اجتماعی به ترتیب 978، 139 و 215 واحد مورد بررسی قرار گرفت که ضریب درگیری دانشآموز با متن، سؤالات و تصاویر به ترتیب 22/0، 17/1 و 08/0 محاسبه گردید. نتایج نشان داد فقط سؤالات در میزان تعیینشده تکنیک مذکور که گسترهای بین 4/0 تا 5/1 است که مبین فعّال بودن سؤالات است. در کتاب قرآن، در تحلیل متن، سؤالات و تصاویر، به ترتیب 610، 404 و 41 واحد مورد بررسی قرار گرفت که ضریب درگیری دانشآموز با متن، سؤالات و تصاویر به ترتیب 03/0، 6/0 و 07/0 محاسبه شد که فقط پرسشهای کتاب در گسترة تعیین شده رومی قرار دارد. در تحلیل متن، سؤالات و تصاویر، در کتاب فارسی نیز به ترتیب 850، 108 و 44 واحد مورد بررسی واقع شد که ضریب درگیری دانشآموز با متن، سؤالات و تصاویر به ترتیب 03/0، 72/2 و 1/0 است که فقط سؤالات در میزان تعیینشده رومی، قرار دارد و درنهایت نتیجه تحلیل متن، سؤالات و تصاویر، کتاب کار و فناوری به تعداد 677، 132 و 183 واحد نشان داد که ضریب درگیری دانشآموز با متن، سؤالات و تصاویر به ترتیب 9/0، 3/2 و 2/1 است که هر سه، در گستره تعیینشده تکنیک رومی، است. در قسمت پرسشها، در هر چهارکتاب ضریب درگیری یادگیرندگان با پرسشها، نشاندهندة میزان درگیری بیشازحد تعیینشده تکنیک یاد شده است. نتیجه تحلیل حاکی از این بود که متون و تصاویر این سه کتاب بهصورت غیرفعال تنظیم شده است. درصورتیکه نتایج تحلیل کتاب کار و فناوری، فعال بودن هر سه بخش متن، پرسش و تصویر را تأیید میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
159 - جایگاه مؤلفههای هویت فرهنگی در کتابهای ادبیات فارسی (تحلیل محتوا)
صادق پناهی توانا یحیی معروفیهدف کلی این پژوهش، تحلیل محتوای کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه به منظور تعیین جایگاه مؤلفههای هویت فرهنگی در محتوای این کتابهاست. روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش را 9 جلد کتاب درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه تألیف دفتر برنامه ریزی و أکثرهدف کلی این پژوهش، تحلیل محتوای کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه به منظور تعیین جایگاه مؤلفههای هویت فرهنگی در محتوای این کتابهاست. روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش را 9 جلد کتاب درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه تألیف دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش تشکیل میدهد. در پژوهش حاضر نمونهگیری صورت نگرفته و حجم نمونه پژوهش برابر با جامعه است. در این پژوهش برای جمعآوری اطلاعات از فهرست وارسی (Check List) سنجش مؤلفههای هویت فرهنگی استفاده شده است که برای تعیین روایی محتوایی در اختیار چند نفر از متخصصان قرار گرفت و با انجام اصلاحاتی مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار و ثبات بین دیدگاه ارزیابان نسبت به مقولهها از ضریب توافق داوران بر اساس روش کودر ـ ریچاردسون استفاده شد. ضریب پایایی درونی یا ضریب توافق 97/0rtt= تعیین گردید، که گویای هماهنگی در خصوص نظام مقوله بندی بین داوران است. برای تجزیه و تحلیل سؤالات از شاخصهای آمار توصیفی مانند فراوانی، درصد، میانگین و نمودار استفاده شده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که میزان تأکید بر تمامی مؤلفههای هویت فرهنگی (Cultural Identity) در کتابهای ادبیات فارسی دوره متوسطه یکسان نبوده و براساس نتایح تحلیل محتوا بیشترین میزان تأکید به ترتیب بر مؤلفههای مفاخرادبی (Literary elites ) و آثار ماندگار و اسامی ایران (Masterpieces and Iranian names ) و کمترین میزان تأکید به ترتیب بر مؤلفههای خرده فرهنگها (Sub-culture) و افتخارات ملی و مذهبی (National and Religious Glories) شده است و مؤلفههای تاریخی (Historical components) و اسطورهها (Myths) در جایگاه متوسط قرار دارند به گونهای که مؤلفههای مفاخر ادبی به تنهایی حدود 47 درصد ومؤلفههای خرده فرهنگها کمتر از 1 درصد از این تأکید را به خود اختصاص دادهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
160 - تبیین و تحلیل کتاب فارسی ششم ابتدایی در چارچوب تحلیل انتقادی گفتمان
محمدحسن کریمی شهرزاد شاه سنی فهیمه کشاورزی رضا ناصری جهرمیبررسی انتقادی کتابهای درسی این امکان را به فرد میدهد تا بیشتر و بهتر به نکات پنهان زبان توجه نماید و معنا و منظور واقعی مؤلفان را دریابد. هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی و تحلیل مؤلفههای گفتمان مدار کتاب فارسی ششم دبستان بر اساس الگوی تحلیل انتقادی گفتمان بود. روش أکثربررسی انتقادی کتابهای درسی این امکان را به فرد میدهد تا بیشتر و بهتر به نکات پنهان زبان توجه نماید و معنا و منظور واقعی مؤلفان را دریابد. هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی و تحلیل مؤلفههای گفتمان مدار کتاب فارسی ششم دبستان بر اساس الگوی تحلیل انتقادی گفتمان بود. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی و از نوع کمّی بود. جامعه مورد نظر کتاب فارسی پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 92-91 است که بر اساس روش کلشمار، نمونه همان جامعه است. محتوای کتاب با استفاده از الگوی ون لیوون تحلیل گردید. نتایج نشان داد که مؤلفه اظهار آشکار بیش از مؤلفههای حذف و اظهار پنهان تصویرسازی شده است. بر این اساس می توان گفت با توجه به ماهیت کتابهای فارسی که جایگاه نقل اشعار، حکایات، داستانهای آموزنده و ... است، نویسندگان کتب فارسی ششم ابتدایی نیز با توجه به همین مسأله بیشتر به دنبال نقل این گونه داستانها و تأثیر پذیری آن بر روی کودکان بودهاند، بنابراین از زبان شعر و داستان جهت تأثیرپذیری بیشتر استفاده نمودهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
161 - نظریه تربیتی و رویکرد برنامه درسی از منظر عملگرایی نوین
محمد رضا یوسف زادهتاریخ فلسفه تعلیم و تربیت با پنج واژه حیاتی و مهم روبهرو بوده و هست و این واژگان پنج موقعیت را در بحث مربوط به فرایند تدریس و یادگیری در دنیای مدرن تعیین نمودهاند. این کلمات عبارتند از: ذهن، دموکراسی،ستمدیدگی، جامعه پذیری, حکایت و قصه. سه واژه اول به ترتیب با نامهای أکثرتاریخ فلسفه تعلیم و تربیت با پنج واژه حیاتی و مهم روبهرو بوده و هست و این واژگان پنج موقعیت را در بحث مربوط به فرایند تدریس و یادگیری در دنیای مدرن تعیین نمودهاند. این کلمات عبارتند از: ذهن، دموکراسی،ستمدیدگی، جامعه پذیری, حکایت و قصه. سه واژه اول به ترتیب با نامهای فردریک هربارت ـ دیویی و پائولوفریره آمیخته است که در آمریکا و آمریکای لاتین و افریقا مطرح بودند و اجتماعی کردن با استفاده از ابزار دانش مربوط به مارکسیسم است که عمدتاً در برزیل، فرانسه و ایتالیا مورد تفسیر قرار گرفته است. واژه قصه و حکایت نیز به وسیله افراد مختلف در نقاط مختلف دنیا مورد استفاده قرار گرفته است و واژهای است که توسط طرفداران عملگرایی نوین ـ به ویژه گیرالدلی در تبیین تئوری تربیتی ـ مورد توجه واقع شده است. بسیاری از صاحب نظران معتقدند که شاید بتوان معنادارترین رشد در فلسفه آمریکایی در زمانهای اخیر را رنسانس در عملگرایی یعنی عملگرایی نوین تلقی نمود. با توجه به موارد مطرح شده هدف اصلی این مقاله بررسی نظریه تربیتی و رویکرد برنامه درسی از منظر عملگرایی نوین است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. نتایج بررسیها نشان داد که مبانی عملگرایی نوین را باید در اندیشههای افرادی چون رورتی، کواین، پاتنام، برنشتاین، وست، دیوید سون، شوستر من و براندون جستجو نمود. عملگرایی نوین بر اصولی چون طرد معرفت شناسی بنیادین، تأکید بر زبان، یگانگی دانش، همبستگی اجتماعی به جای عینیت محض، پرورش شهروند دمکراتیک فکور تأکید دارد. از منظر عملگرایی نوین یک تئوری تربیتی باید دارای سه ویژگی توصیفی ـ تشریحی، خاص و عملی باشد. آنها برای تعلیم و تربیت پنج مرحله شامل تعیین حکایت، مرتبط ساختن حکایت با مسائل زندگی، خلق حکایت جدید، نقد حکایت و مقایسه آن با قصههای ملی و جمعی مطرح کرده، رویکرد مناسب برنامه درسی برای دوران پیش از دانشگاه را رویکرد تلفیقی و برای دوران پس از دانشگاه رویکرد پروژه محور معرفی میکنند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
162 - ارزیابی درونی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران مطالعه موردی
عباس بازرگان محسن کشاورز فاخته اسحاقی رضا محمدیدر طی دو دهه گذشته، اغلب نظامهای آموزش عالی جهان کوششهایی برای انجام ارزیابی و بهبود کیفیت آموزش، پژوهش و عرضه خدمات تخصصی در سطح دانشگاه و نیز در سطح نظامهای آموزش عالی انجام دادهاند.کشورهایی که به کسب تجربه موفق در این زمینه نایل آمدهاند، به انجام ارزیابی مستمر پ أکثردر طی دو دهه گذشته، اغلب نظامهای آموزش عالی جهان کوششهایی برای انجام ارزیابی و بهبود کیفیت آموزش، پژوهش و عرضه خدمات تخصصی در سطح دانشگاه و نیز در سطح نظامهای آموزش عالی انجام دادهاند.کشورهایی که به کسب تجربه موفق در این زمینه نایل آمدهاند، به انجام ارزیابی مستمر پرداختهاند و از ارزیابی درونی بهعنوان رویکردی زیربنایی با هدف اشاعه فرهنگ کیفیت استفاده کردهاند. در ایران نیز اجرای طرحهای مربوط به ارزیابی مستمر از سال 1375 آغاز شد. پس از آن کوششهایی در انجام ارزیابی درونی در گروههای آموزشی دانشگاهی به عمل آمده است. در این راستا ارزیابی کیفیت دورههای دکتری نیز بهعلت نقش این دورهها در تربیت افراد متخصص و انجام پژوهش و تولید دانش، از اهمیت بسزایی برخوردار است. بنابراین امروزه ارزیابی کیفیت دورههای دکتری در نظامهای ارزیابی دانشگاهها مدنظر قرار میگیرد. این پژوهش از نوع کاربردی و روش تحقیق آن توصیفی ـ تحلیلی است و برای انجام آن از ابزارهای کمی (پرسشنامه) بهره گرفته شده است. جامعه مورد مطالعه شامل: 1ـ مدیرگروه 2ـ اعضای هیأت علمی 3ـ دانشجویان دوره دکتری 4ـ دانشآموختگان و کارفرمایان است. با توجه به کوچک بودن جامعه مورد مطالعه و بهمنظور بررسی عمیق آن سرشماری کامل انجام شده است. در نهایت با توجه به دادههای بهدست آمده، میزان مطلوبیت هر یک از عوامل مورد ارزیابی به این ترتیب است: عامل اول ـ دانشجویان: مطلوب؛ عامل دوم ـ اعضای هیأت علمی: مطلوب؛ عامل سوم ـ برنامه درسی: نسبتاً مطلوب؛ عامل چهارم ـ منابع کالبدی: نسبتاً مطلوب؛ عامل پنجم ـ فرایند تدریس و یادگیری؛ نسبتاً مطلوب؛ عامل ششمـ دانشآموختگان: نسبتاً مطلوب؛ عامل هفتم ـ مدیریت گروه: مطلوب. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
163 - ارزشیابی محتوای کتاب زبان فارسی (1) پایه اول متوسطه از نظر دبیران شهرستان مبارکه (اصفهان)
الهه عقیلی محمد حسین یارمحمدیان زهره سعادتمنداین پژوهش با هدف ارزشیابی محتوای کتاب زبان فارسی (1) پایه اول متوسطه از نظر دبیران شهرستان مبارکه در اصفهان انجام گرفته است. جامعه آماری با حجم نمونۀ یکسان و تعداد کل دبیران 64 نفر است. تحقیق حاضر توصیفی از نوع پیمایشی است که با استفاده از پرسشنامۀ محققساخته انجام گرفت أکثراین پژوهش با هدف ارزشیابی محتوای کتاب زبان فارسی (1) پایه اول متوسطه از نظر دبیران شهرستان مبارکه در اصفهان انجام گرفته است. جامعه آماری با حجم نمونۀ یکسان و تعداد کل دبیران 64 نفر است. تحقیق حاضر توصیفی از نوع پیمایشی است که با استفاده از پرسشنامۀ محققساخته انجام گرفته است. برای سنجش روایی سؤالات پرسشنامه از نظر کارشناسان مربوط و برای سنجش پایایی از فرمول آلفای کرانباخ استفاده شده که ضریب آن 88/0 بوده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، واریانس و انحراف معیار) همراه با نرمافزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان داد که زمان تعیین شده برای تدریس، تناسب فعالیتها و خودآزماییهای کتاب با متن کتاب کمتر از حد متوسط است و در تدوین محتوای کتاب به توان ذهنی و فکری فراگیران، میزان تقویت خودارزیابی دانشآموزان، نیازهای روزمرۀ دانشآموزان و ارتباط عمودی مطالب کتاب کمتر از سطح متوسط توجه شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
164 - بررسی کتابهای درسی فارسی دوره اول آموزش متوسطه با تاکید بر تفکر مراقبتی
جابر افتخاری رضاعلی نوروزی حجت افتخاریهدف پژوهش حاضر بررسی کتاب های فارسی دوره اول آموزش متوسطه بر اساس مؤلفه های تفکر مراقبتی بود. روش این پژوهش توصیفی، تحلیل محتوا بود و به منظور تحلیل داده ها از شیوه آنتروپی شانون استفاده گردید. منابع مورد تحلیل سه جلد کتاب درسی فارسی دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 1401-1 أکثرهدف پژوهش حاضر بررسی کتاب های فارسی دوره اول آموزش متوسطه بر اساس مؤلفه های تفکر مراقبتی بود. روش این پژوهش توصیفی، تحلیل محتوا بود و به منظور تحلیل داده ها از شیوه آنتروپی شانون استفاده گردید. منابع مورد تحلیل سه جلد کتاب درسی فارسی دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 1401-1400 و ابزار پژوهش چک لیست تحلیل محتوا براساس مؤلفه های تفکر مراقبتی از دیدگاه لیپمن بود که روایی آن توسط پنج نفر از متخصصان تعلیم و تربیت احراز شد. یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب های فارسی دوره اول متوسطه بیشترین ضریب اهمیت از منظر توجه به مؤلفه های تفکر مراقبتی مربوط به کتاب پایه هشتم (336/0) و کمترین ضریب اهمیت مربوط به پایه نهم (329/0) می باشد. همچنین در کتاب های فارسی دوره اول متوسطه مؤلفه تفکر قدردان بیشترین بار اطلاعاتی (99/0) و ضریب اهمیت (20/0) و مؤلفه تفکر عاطفی کمترین بار اطلاعاتی (95/0) و ضریب اهمیت (19/0) را به خود اختصاص داده اند. بنابراین باتوجه به اختلاف ناچیز بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت میان کتاب ها و مؤلفه ها می توان گفت تاحدودی در تنظیم محتوای این کتاب ها توازن رعایت شده است و باتوجه به نقش مهم تفکر مراقبتی در زندگی دانش آموزان پیشنهاد می شود ضمن بازنگری محتوای کتاب های فارسی دوره اول متوسطه به این مهم توجه بیشتری نمایند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
165 - تحلیل و ارزیابی کتابهای (فارسی، نگارش فارسی و علوم تجربی) دوره ابتدایی ازنظر میزان توجه به آموزش مهارتهای ارتباطی و مقابلهای سازگارانه
ابوبکر کریمیهدف، تحلیل محتوای کتابهای دوره ابتدایی، بر اساس مهارتهای ارتباطی و مقابلهای سازگارانه است. پژوهش از نوع کیفی به روش تحلیل محتواست. میدان پژوهش، کتابهای فارسی، نگارش فارسی و علوم تجربی دوره آموزش ابتدایی (ششپایه) سال تحصیلی 99-1398 است. ابزار اندازهگیری، چکلیست مح أکثرهدف، تحلیل محتوای کتابهای دوره ابتدایی، بر اساس مهارتهای ارتباطی و مقابلهای سازگارانه است. پژوهش از نوع کیفی به روش تحلیل محتواست. میدان پژوهش، کتابهای فارسی، نگارش فارسی و علوم تجربی دوره آموزش ابتدایی (ششپایه) سال تحصیلی 99-1398 است. ابزار اندازهگیری، چکلیست محقق ساخته بر اساس پیشینه بوده که روایی آن با استفاده ازنظر صاحبنظران و پایایی آن با استفاده از روش اسکات (۵/۸۹) و تکنیک تکرارپذیری (پایایی بین کدگذاران)، بررسی و تأیید گردید. دادههای حاصل از تحلیل محتوا با استفاده از مراحل سهگانه آنتروپی شانون مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. واحد تحلیل، عبارت است. بیشترین توجه با 182 فراوانی (32.6%) مربوط به مهارت توانایی برقراری روابط بین فردی سازگارانه و کمترین توجه با 108 بار (19.3%) مربوط به مهارت توانایی رویارویی با استرسها است. سپس به ترتیب 148 بار (26.5%) به مهارت توانایی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران و 120 بار (21.6%) به مهارت توانایی رویارویی با هیجانها در کتابهای درسی دوره ابتدایی توجه شده است. در کتابهای فوق بیشترین ضریب اهمیت مربوط به مهارت توانایی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران (1739/0) و کمترین ضریب اهمیت مربوط به توانایی رویارویی با استرسها (1465/0) است. بیشترین توجه به مجموع مهارتها مربوط به کتاب فارسی با 214 فراوانی (38.4%) وکمترین توجه مربوط به کتاب نگارش فارسی با 155 فراوانی (27.7%) است. با توجه به یافتهها نتیجه گرفته میشود که در کتابهای بررسی شده به آموزش مهارتهای ارتباطی و مقابلهای سازگارانه پرداختهاند، اما بین میزان توجه به هر یک از مؤلفههای مهارتها و در کتابهای مختلف تفاوت وجود دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
166 - برآورد دمای مزارع نیشکر با استفاده از الگوریتم پنجره مجزا و تصاویر سنجنده OLI ماهواره لندست 8
شادمان ویسی عبدعلی ناصری سعید حمزه پوریا مرادیدمای سطح زمین یکی از مهم ترین پارامترهای است که امروزه توسط باندهای حرارتی ماهواره ها و به کمک ابزار سنجش از دور قابل محاسبه است. اهمیت این موضوع زمانی آشکار می شود که اثر مستقیم دما، افزایش و یا کاهش میزان تبخیر و تعرق و در نتیجه تغییر در میزان رطوبت در دسترس گیاه را ن أکثردمای سطح زمین یکی از مهم ترین پارامترهای است که امروزه توسط باندهای حرارتی ماهواره ها و به کمک ابزار سنجش از دور قابل محاسبه است. اهمیت این موضوع زمانی آشکار می شود که اثر مستقیم دما، افزایش و یا کاهش میزان تبخیر و تعرق و در نتیجه تغییر در میزان رطوبت در دسترس گیاه را نشان می دهد. در این تحقیق دمای پوشش سبز گیاه نیشکر با استفاده از داده های ماهواره لندست 8 در هشت مزرعه از مزارع کشت و صنعت نیشکر سلمان فارسی (هر مزرعه پنج نقطه) جمعاً 40 نقطه که این نقاط در روزهای مختلف آبیاری بودند با استفاده از دماسنج مادون قرمز (که در بازه 8 تا 14 میکرومتر کار می کند)، اندازه گیری شد. نقاط انتخابی به منظور عدم ترکیب با پیکسل های فاقد پوشش گیاهی از لبه مزارع دارای فاصله 30 متری بودند. به منظور واسنجی الگوریتم پنجره مجزا از داده های بخار آب اتمسفر، قابلیت انتشار، قابلیت عبور اتمسفری و از تصاویر ماهواره لندست 8 دمای مزارع استخراج شد. نتایج نشان داد که محاسبه دمای پوشش سبز مزارع نیشکر در روزهای مختلف آبیاری با الگوریتم پنجره مجزا با دقت قابل قبول برآورد گردید. همچنین نتایج نشان داد که در نقاطی که پوشش گیاهی یکسان است، آبیاری عامل اصلی در تغییر مقادیر دما است. حداقل مجذور مربعات خطا و میانگین مربعات خطا بین دمای اندازه گیری شده میدانی و دمای استخراج شده از تصاویر ماهواره ای به ترتیب 925/0 و 766/0 درجه سانتیگراد محاسبه گردید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
167 - بازشناسی مفهوم بازارِایرانی از دیدگاه متون کهن ادبیاتفارسی
زهرا عباسینبودِ خوانش نظاممندآثار معماری در جامعۀ، باعثشده تا شاهد نقدهاییکه منجربه ارتقای کیفی طراحی شوند، نباشید. پژوهش حاضر باتکیه بر واژه بازار، متون قرون(3تا8)هجری، روابط و تأثیر آنها در شکلگیری معنای کلی اثر معماری را، مورد تحلیل قرار میدهد. ساختار ادراک، شناخت و ز أکثرنبودِ خوانش نظاممندآثار معماری در جامعۀ، باعثشده تا شاهد نقدهاییکه منجربه ارتقای کیفی طراحی شوند، نباشید. پژوهش حاضر باتکیه بر واژه بازار، متون قرون(3تا8)هجری، روابط و تأثیر آنها در شکلگیری معنای کلی اثر معماری را، مورد تحلیل قرار میدهد. ساختار ادراک، شناخت و زبانی که با آن تکلم میشود، ارتباطی تنگاتنگ با هم دارند، با نگاهی کلی به محاورات امروزی میتوان متوجهشد، واژههای مورد استفاده مردم بسیار نادر و بعضا وارداتی هستند. اینها برخلاف واژههای موجود در زبان فارسی بیشتر به جنبههای کمی میپردازد و جنبه کیفی ندارد. بررسی مفهوم بازاردر متون علاوه بر آنکه به جنبههای کیفی فرهنگ کشور میپردازد، ما را با اندوختهها، تجربیات و نوع نگاه گذشتگان آشنا میسازد؛ تا بتوان بر پایه آنها به خلق مفاهیم جدید، به بنیانهای استوار دست یافت. شناخت مفهوم بازار در شعر فارسی، با روش پژوهش کیفی و مبتنی بر بررسی موردی با استفاده از رویکرد تلخیصی محتوا می باشد. شاعرانی که از تاثیر بیشتری در ساخت زبان فارسی برخوردار بودهاند، در فاصله زمانی مورد نظر پژوهش انتخاب شدند و با شناسایی واژه یا ترکیبات آن، مفهوم بازار ضمن حفظ معانی بهکارگرفتهشده، شناسایی و طبقهبندیشد. مطالعه متون نشانگر آناستکه شناخت بازار و تاثیرات فرهنگی آن، همهجا و همهوقت وجودداشته و رابطه معناداری میان مفاهیم و فضاهای متصور برایآن وجوددارد. بازار، واژهای پرکاربرد در شعر قرون 3-8 هجری میباشد و با ظاهری مشابه در معانی مختلفی بهکاررفتهاست. واژه بازار در بُعد اول جنبههای توصیفی و روایت صورت، داشتهاست و در بُعد دیگر تمثیلی از صفات اخلاقی و مقدمهای بر ادراک جنبه معنایی است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
168 - اندیشههای عرفانی شهید مطهّری در پیوند قرآن، حدیث و شعر فارسی
علی عین علیلوآثار استاد شهید مطهّری مشحون از آیات و احادیثی است که نویسنده گاهی برای اثبات مدعای خود از آنها بهره جسته و زمانی به تفسیر و شرحشان پرداخته است. مجموع آثار شهید در پنجاه و نه عنوان تنظیم شده است. بسیاری از این آثار مجموعه سخنرانیهای استاد میباشد که توسط مؤسسسّه نشر أکثرآثار استاد شهید مطهّری مشحون از آیات و احادیثی است که نویسنده گاهی برای اثبات مدعای خود از آنها بهره جسته و زمانی به تفسیر و شرحشان پرداخته است. مجموع آثار شهید در پنجاه و نه عنوان تنظیم شده است. بسیاری از این آثار مجموعه سخنرانیهای استاد میباشد که توسط مؤسسسّه نشر آثار آن مرحوم به صورت مکتوب در آمده است. خطابی بودن بسیاری از این آثار نشان دهنده وسعت اطلاعات قرآنی و روائی نویسنده میباشد و این تبحر فوق العاده تأثیرگذاری کلام را مضاعف کرده است.افزون بر این، استاد مطهّری از اشعار زیادی نیز در آثارش استفاد کرده و این امر در خیلی از موارد توأم با استشهادات قرآنی یا مأثورات معصومین – علیهم السلام – میباشد. نگارنده با توجه به این ویژگی منحصری که در این آثار بود، تصمیم به نگارش مقالهای کرد تا در پیوند آیات، احادیث و اشعار، از یک سو آیات و احادیثی را که استاد در مباحث مختلف فلسفی، کلامی، عرفانی و اخلاقی به کار برده معرفی کند و از دیگر سو وسعت این معانی بلند را در کلام شاعران اندیشمند فارسی زبان نشان دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
169 - پژوهشی پیرامون «مکتب سیر سر زانو»
احمد رضا یلمه ها مسلم رجبیشعر و عرفان قدمتی دیرینه و پیوندی عمیق و ناگسستنی با هم دارند.حضور خیره کننده ی شعرای عارف در آسمان شعر و ادب فارسی،رشته های ارتباطی ادب و عرفان را بیش از پیش محکم ساخته است.در این میان بوده اند شاعرانی که اگر چه در وادی عرفان کمتر قدم زده اند ولی با نشر و بسط اصطلاحات أکثرشعر و عرفان قدمتی دیرینه و پیوندی عمیق و ناگسستنی با هم دارند.حضور خیره کننده ی شعرای عارف در آسمان شعر و ادب فارسی،رشته های ارتباطی ادب و عرفان را بیش از پیش محکم ساخته است.در این میان بوده اند شاعرانی که اگر چه در وادی عرفان کمتر قدم زده اند ولی با نشر و بسط اصطلاحات عرفانی، گرمای وادی عرفان را مضاعف و حلاوت اصطلاحات مربوط به آن را دوچندان ساخته اند. هر کدام از اصطلاحاتی که در میان عرفا متداول و مرسوم بوده،دارای بار معنایی خاص بوده است.یکی از این اصطلاحات عرفانی-ادبی، «سیر سر زانو» است که بسیاری از شاعران زبانو ادب فارسی،در لابه لای اشعار و سخنان خویش،بارها به آن اشاره کرده و بهره ها و ثمرات ارزنده ای برای سالکان پای بند به این سیربرشمرده اند. از قرین گردیدن واژه "سیر" به معنی حرکت و تعالی با "زانو"، می توان به این حقیقت دست یافت که شعرای عارف و دل آگاه،اعتقاد داشته اند که این سیر،مکتبی است که می تواند در تعالی جان و روح سالک الی الله مثمر ثمر باشد. این پژوهش سعی دارد با روش تحلیلی-توصیفی به تبیین جلوه های گوناگون این سیر بپردازد و هم چنین فواید ارزنده ای را که در راستای این مکتب در دیوان های شاعران به آن اشاره شده، تک تک برشمارد.این پژوهش به خاطر بدیع بودن موضوع و نیز اهمّیت آن در وادی عرفان می تواند یافته ها و نتایج ارزنده ای را در بر داشته باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
170 - نشانههایی از عرفان فارسی و مذهب هندو در فلسفه ماوراء الطبیعه امرسون
فاطمه عزیزمحمدیامرسون یکی از شاعران آمریکایی است که در قرن بیستم بسیار از وی نقل قول شده و کارهای هنری وی به دهها زبان خارجی ترجمه شده است. حتی کسانی که هرگز نام او را نشنیدهاند، آرمانهای آمریکایی که وی در ایجاد آن ها کمک کرده را ستایش و تحسین میکنند. آرمانهایی چون موفقیت شخصی، ش أکثرامرسون یکی از شاعران آمریکایی است که در قرن بیستم بسیار از وی نقل قول شده و کارهای هنری وی به دهها زبان خارجی ترجمه شده است. حتی کسانی که هرگز نام او را نشنیدهاند، آرمانهای آمریکایی که وی در ایجاد آن ها کمک کرده را ستایش و تحسین میکنند. آرمانهایی چون موفقیت شخصی، شخصیت سازی و زندگی اخلاقی. فلسفه ماوراءالطبیعه امرسون جهان ادبی را با یک مفهوم کلی رو به رو کرد. مفهومی که بیان میدارد حقایق عارفانهای فراتر از سختیها و رنجهای عادی و روزمره زندگی وجود دارد. در عین حال نگارش وی هرگز بدون لمسی از پراگماتیسم واقع گرایانه نبوده است. امرسون انسان گرایی یا اومانیسم کلاسیک باستان را با متافیزیک شرقی ترکیب نمود تا وحدت خداوندی فلسفی خویش را به تصویب رساند. وی آن چه را که با عرفان فارسی و مذهب هندو در والاترین میزان بیان شد به زبان فرهنگ مدرن و امروزی ترجمه میکند، وی زندگی تازه و جدیدی را در ایمان قدیمی ما استنشاق میکند. ثبات و پیشرفت آن را با ترکیب سایر حقایق با آن تضمین میسازد. حقایقی که با چشمانداز فکری و اخلاقیِ عمیقتر روح مدرن آشکار شده و شهرت یافته است. امرسون نه تنها توسط دانشمندان شرقی و غربی روزگار مدرن به عنوان یکی از بزرگترین نویسندگان جهان شناخته شده است بلکه به عنوان نخستین فرد تأثیرگذار در توسعه جهان روشنفکری آمریکای شمالی به سوی بردباری مذهبی، منافع روانی و دغدغههای اخلاقی در نظر گرفته میشود. از آن جا که اشعار امرسون پر از نشانههای عرفان فارسی و مذهب هندو است، این مطالعه تلاش میکند که این نشانهها را در فلسفه ماوراء الطبیعه امرسون آشکار سازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
171 - ارزیابی سرودههای مذهبی شاعران برجستۀ شیعه در سدۀ نهم هجری
محمود آیتیNormal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt: أکثرNormal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; text-align:justify; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman","serif";} >در مقالۀ حاضر سعی بر آن است تا وضع شعر مذهبی شاعران برجستۀ شیعه در سدۀ نهم هجری قمری مورد بررسی قرار گیرد، در ادامه نیز به دلیل رواج چشمگیر «عرفان و تصوّف» و اهمیت و تأثیر آن در افکار مذهبی شاعران این دوره، بحثی مبسوط درباره عرفان و تصوف این دوره صورت گرفته است، اما منظوراز اشعار مذهبی چیست؟اشعار مذهبی شعرهایی هستند که درباره معصومین(علیهماالسلام) سروده شدهاند، در واقع پیش از این قرن هم اشعار مذهبی فراوانی سروده شده است اما بایدتوجه داشت که این اشعار عمدتاً از سوی شاعران سنی مذهب سروده شده و نیز بیشتر درباره پیامبر(ص) و خلفای راشدین و حضرت علی(ع) میباشد و میتوان گفت که از قرن نهم است که شاعران شیعه به طور گسترده و ویژه بهمدح و منقبت اهل بیت پرداخته و در سوگ حادثه عظیم عاشورا، به مرثیهسرایی میپردازند، این رونق و شکفتگی در سرودن اشعار مذهبی توسط شاعران شیعه مذهب باعث ایجاد روندی مؤثر در تاریخ ادبیات مذهبی ایران گردید که تا به امروز هم ادامه دارد، تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
172 - جایگاه غزل و عرفان خواجه حافظ شیرازی در اشعار روسی
مرضیه یحیی پور جان اله کریمی مطهر سوتلانا روداکوواپژوهش حاضر در پی تبیین علل گرایش شاعران روسی به اشعار خواجه حافظ شیرازی است، و اشاره به عواملی دارد که به شاعران روسی در شناخت مفاهیم اشعار وی کمک کرده اند و یا در آفرینش آثار شرقی آنها تأثیرگذار بوده اند، شاعران روسی از میان شاعران مشرق زمین به حضرت حافظ توجه ویژه ای د أکثرپژوهش حاضر در پی تبیین علل گرایش شاعران روسی به اشعار خواجه حافظ شیرازی است، و اشاره به عواملی دارد که به شاعران روسی در شناخت مفاهیم اشعار وی کمک کرده اند و یا در آفرینش آثار شرقی آنها تأثیرگذار بوده اند، شاعران روسی از میان شاعران مشرق زمین به حضرت حافظ توجه ویژه ای داشته اند و کلام خواجۀ شیراز در جامعه ادبی روسیه از جایگاهی باارزشی برخوردار است، برخی از شاعران روسی مستقیماً در اشعار خود از حافظ نام برده اند و تعدادی نیز در وصف او و اندیشه های عرفانی- فلسفی و اخلاقیش شعر سرودند، در مقاله همچنین به انجمن مریدان حافظ اشاره می شود که در سن پیتربورگ توسط شاعران غزل سرای روسی ویچیسلاف ایوانف و میخائیل کوزمین تأسیس شد و به خیمۀ حافظ معروف بود، اعضای انجمن مرید حافظ بودند، انجمن به شناخت حافظ و ترویج اندیشه های عرفانی او کمک شایسته ای کرده است، نتیجۀ پژوهش حاکی از آن است که شاعران روس در ادوار گوناگون از حافظ نام برده اند و اندیشه های عرفانی – فلسفی - اخلاقی و غزلیات آهنگین حافظ در اشعارشان بازتاب یافته است، تأسی شاعران روسی از حافظ و اشعار وی سبب شد تا آنها نیز در اشعار خود واژه هایی مانند عارف، عندلیب، ساقی، زاهد، خرقه، وجد، دوست، گل های سرخ شیراز،،،، را به کاربگیرند که به اشعار آنها فضایی کاملاً شرقی و عرفانی داده است، تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
173 - دگرگونی جایگاه و ارزش خرد از آثار حکما تا آثار عرفا
فرهاد دیناری محمدرضا موحدیخرد و عقل از مهمترین عناصر مفهومی و واژگانی پهنه ادب فارسی است که دامنه کاربرد آن از آثار نخستین شعرای فارسی دری که بیشتر رویکردی آفاقی و حکمی داشتند تا آثار شعرای قرن پنجم تا هشتم که رویکرد آنها به تدریج انفسی و عرفانی شد گسترده شده و جایگاه آن در این سیر زمانی تغییرا أکثرخرد و عقل از مهمترین عناصر مفهومی و واژگانی پهنه ادب فارسی است که دامنه کاربرد آن از آثار نخستین شعرای فارسی دری که بیشتر رویکردی آفاقی و حکمی داشتند تا آثار شعرای قرن پنجم تا هشتم که رویکرد آنها به تدریج انفسی و عرفانی شد گسترده شده و جایگاه آن در این سیر زمانی تغییرات عمیقی یافته است. این برداشتهای متناقض در آثار این دو دسته از شعرا، که میتوان از آنها به حکما و عرفا یا صوفیان یاد کرد، میتواند موضوع تحقیقات زیادی باشد (و بوده است) و در این تحقیق به سیر تدریجی این دگرگونی (که حاصل عوامل و شرایط گوناگون سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و حتی زبانی بوده است) از آثار نخستین شعرا که بیشتر صبغهای حکیمانه داشتند تا آثار شعرای قرن هفتم و هشتم که بیشتر سبغه و رنگ عرفانی و صوفیانه داشتند پرداخته شده. هم شعرای حکیم و هم شعرای عارف اشعار متعددی با مضمون عقل یا خرد داشتهاند اما ازآنجاکه دیدگاه و نگرش کلی آنها به سایر پدیدههای مادی و معنوی کاملاً متفاوت و گاه متضاد است با وجود استفاده تقریباً یکسان از این واژگان، محصول کار آنها متفاوت و متباین و گاه متناقض است. دلیل این امر آن است که دیدگاه این دو دسته از شاعران از منابع و مشربهای فکری کاملاً متضادی درباره پدیدههای عالم هستی سرچشمه میگیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
174 - تحلیل عرفانی داستان موسی و خضر در شعر فارسی و عربی
فاطمه گوشه نشین شهرام عدالتی شاهی فریده اخوان پلنگ سرائیشخصیت های دینی مخصوصاً پیامبران الهی همیشه جایگاه ویژه ای در شعر داشته اند. در این میان، داستان موسی و خضر (علیهما السلام) از جمله داستان هایی است که بر ادبیات فارسی و عربی به ویژه- شعر فارسی- تأثیر به سزایی داشته است. رخدادها، حوادث، صحن ها، پیام ها و رموز داستان این د أکثرشخصیت های دینی مخصوصاً پیامبران الهی همیشه جایگاه ویژه ای در شعر داشته اند. در این میان، داستان موسی و خضر (علیهما السلام) از جمله داستان هایی است که بر ادبیات فارسی و عربی به ویژه- شعر فارسی- تأثیر به سزایی داشته است. رخدادها، حوادث، صحن ها، پیام ها و رموز داستان این دو بزرگوار، در قالب اینکه موسی (ع) سمبل شریعت گرایی و خضر (ع) نماد پیر طریقت می باشد، در شعر فارسی و عربی تجلّی یافته است. این مقاله، بر آن است که بن مایه عرفانی داستان موسی و خضر (علیهما السلام) را در شعر فارسی و عربی بررسی نماید و رمزها، اشارات و دلالت های معنایی استفاده از داستان موردنظر را در اشعار موردنظر، تحلیل کند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در شعر فارسی، سیمای این دو بزرگوار، سیمایی عارفانه و تابناک است و داستان آن ها از طریق تأویل، رمز و نمادپردازی محمل اندیشه های والای عرفانی می شود. درحالی که در شعر عربی – که بیشتر شاعران معاصر در مورد آن سخن گفته اند- بن مایۀ عرفانی این داستان، ماهیتی سیاسی یافته و با موضوع مقاومت پیوندمی خورد. لازم به ذکر است که در شعر معاصر عربی، موسی (ع) سمبل انسان های شریعت گرا معرفی شده که اطلاعی از اوضاع ندارند و همیشه به دنبال پرسش هستند، درحالی که خضر (ع) نماد پیر طریقت و اهل دل است که از عالم غیب خبردارد و موسی (ع) را از سردرگمی ها نجات می دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
175 - تاثیر نگرش عرفانی نظامی بر شکلگیری هویت فرهنگی «جهان وطنی» در خمسه نظامی
محمد مرادی احمدرضا کیخای فرزانهمنظور از اندیشه انترناسیونالیسم در انسانشناسی عرفانی، احساس تعلق به یک اصل مشترک الهی و وجه مشترک فطری در بین انسانها، ورای تفاوتهای ملی و زبانی است. برایناساس باید برای انسان یک وطن فرامادی قائل شد که خاستگاه نخستین و بازگشتگاه فرجامین اوست. تفکر عرفانی نظامی از ان أکثرمنظور از اندیشه انترناسیونالیسم در انسانشناسی عرفانی، احساس تعلق به یک اصل مشترک الهی و وجه مشترک فطری در بین انسانها، ورای تفاوتهای ملی و زبانی است. برایناساس باید برای انسان یک وطن فرامادی قائل شد که خاستگاه نخستین و بازگشتگاه فرجامین اوست. تفکر عرفانی نظامی از انسان تعریفی بهدست میدهد که ناظر به ارتباط او با مبدأ هستی است و بهتبع آن، رابطههای دیگر تعلقهای ثانوی و اعتباری تلقی میشوند که عارض بر حقیقت وجود آدمیاند و ریشه در فطرت او ندارند؛ بنابراین نمیتوانند ملاک و معیار سنجش معرفتشناختی باشند. از این منظر، در عالم خدایی همهچیز رنگ خدایی دارد و در میان افراد بشر هیچ اختلاف و دورنگی نیست. عدم ارزشگذاری به اعتبار امتیازات قومی و زبانی و اقلیمی در اندیشه عرفانی نظامی یک اصل اساسی و خدشهناپذیر بهحساب میآید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
176 - جلوههایی از بهرهگیری مضامین ومفاهیم عرفانی درکتب فارسی عمومی
سمیرا شیخ علیا لواسانی علیرضا صالحی محمد نوریاندرس فارسی عمومی ازجمله دروس مهمی است که نقش بسزایی در افزایش دانش ادبی و مهارت های زبانی و نگارشی و نیز آشنایی دانشجویان با مفاخر بزرگ فرهنگی و ادبی کشور دارد و براساس اهمیت وضرورت توجه به آن، با رویکردهای مختلف نقد و پژوهش وتحلیل های مختلفی بر فرم، ساختار، موضوع، مضمو أکثردرس فارسی عمومی ازجمله دروس مهمی است که نقش بسزایی در افزایش دانش ادبی و مهارت های زبانی و نگارشی و نیز آشنایی دانشجویان با مفاخر بزرگ فرهنگی و ادبی کشور دارد و براساس اهمیت وضرورت توجه به آن، با رویکردهای مختلف نقد و پژوهش وتحلیل های مختلفی بر فرم، ساختار، موضوع، مضمون و محتوای آن صورت گرفته است. نگارندگان دراین جستار، با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی جلوه هایی از بهره گیری از مضامین و مفاهیم عرفانی در چند کتب فارسی عمومی می پردازد تا نشان دهند چه اندازه در این موضوع به اهداف برنامه ریزی درسی نزدیک شده و چه تاثیری درآموزش فرهنگ و ادبیات فارسی دارد. نتایج نشان می دهد مضامین عرفانی (اعم از نظم ونثر) علاوه بر اینکه چاشنی زیبا و جذابی به لحاظ هنری در درس فارسی عمومی دارد، به لحاظ عاطفی و تلطیف افکار و تزکیه نفس، بر روح و روان مخاطبان تأثیری مثبت داشته و مدرس آن را در رسیدن به اهداف عالیه آموزش زبان و ادب فارسی و گستردگی اندیشه مخاطبان و معرفی بزرگان فرهنگ وادبیات وعرفان ایرانی واسلامی، یاری خواهدکرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
177 - ریا و اخلاص و بازتاب آن در شعر حافظ
محمدرضا حصارکیاندیشه های اخلاقی در شعر حافظ جایگاه ویژه ای دارند. شعر حافظ مملو از مفاهیم و ارزش های اخلاقی و انسانی است که هرکدام برای نوع بشر درس زندگی به شمار می روند. پند و اندرزهای اخلاقی حافظ که بسیاری از آنان ریشه در تعالیم دین مبین اسلام دارد، رهنمودهایی برای زندگی هستند که ب أکثراندیشه های اخلاقی در شعر حافظ جایگاه ویژه ای دارند. شعر حافظ مملو از مفاهیم و ارزش های اخلاقی و انسانی است که هرکدام برای نوع بشر درس زندگی به شمار می روند. پند و اندرزهای اخلاقی حافظ که بسیاری از آنان ریشه در تعالیم دین مبین اسلام دارد، رهنمودهایی برای زندگی هستند که با دقت و ظرافت ادبی، راه و رسم خوب زیستن را به انسان نشان می دهد. حافظ شاعر اندیشه های ناب انسانی است که معنویت حاکم بر اشعار او ریشه در آیات قرآن و آحادیث و روایات دینی دارد که جامعه را به سمت فضائل اخلاقی رهنمون می سازد. اشعار حافظ دربارۀ اخلاق و ارزش های اخلاقی چنان زیبا و هنرمندانه سروده شده اند که می توان او را یک جامعه شناس صاحب سبک در زمینه آسیب های فرهنگی و اجتماعی دانست. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی بر آن است تا علاوه بر بررسی ریا و اخلاص از منظر آیات و احادیث و تبیین معنا و مفهوم آن ها، دیدگاه این شاعر بزرگ را با ارائه شواهد شعری در خصوص این دو خصیصه بررسی کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
178 - صنعت ادبی ناشناختۀ ریختهگویی و شاعران ریخته گو در زبان و ادبیات اردو
سیاوش مرشدی عباس سعیدیادبیات کلاسیک فارسی چنان که میدانیم برای سالیان دور چه به صورت خود زبان چه در زبان های دیگر، بر ادبیات سرزمین های هم جوار تاثیر گذاشته است. یکی از این زبان ها، زبان و ادبیات اردو در شبه قاره هند (اعم از هند و پاکستان) است. در مقاله حاضر، پس از معرفی زبان اردو و چگونگی أکثرادبیات کلاسیک فارسی چنان که میدانیم برای سالیان دور چه به صورت خود زبان چه در زبان های دیگر، بر ادبیات سرزمین های هم جوار تاثیر گذاشته است. یکی از این زبان ها، زبان و ادبیات اردو در شبه قاره هند (اعم از هند و پاکستان) است. در مقاله حاضر، پس از معرفی زبان اردو و چگونگی تاثیر ادبیات فارسی و نفوذ آن در شبه قاره پرداخته شده است. سپس معرفی صنعت ادبی ریخته گویِی ارایه میشود. در جامعه آماری 94 شاعر ریختهی گوی اردو نام برده شده است.در بخش دیگر مقاله، الگوی شعر ریخته در موارد: 1) مصراع اول و دوم فارسی؛ 2) مصراع اول فارسی، مصراع دوم اردو؛ 3) مختلط معرفی و تحلیل شده است. در بخش بعد، به بررسی و تحلیل اوزان ریخته پرداخته شده است و نمودار آماری اوزان عروضی ریخته – که به طور عمده، متأثیر از ادبیات فارسی – در پی آن آمده است. شگردهای ادبی و صور خیال از بخش های دیگر مقاله به شمار میرود. در این بخش به صورت تحلیلی، تاثیر صور خیال و ترکیب های بیانی ادبیات فارسی بر شاعران ریخته ارائه شده است. در پایان نتیجه گیری نقل میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
179 - کارکردها و تحولات بلاغی عنصر «رنگ» در گذر از سبکهای شعر فارسی
ثریا آذربراء ثورالله نوروزی داودخانی محمدرضا شاد منامن رضا مصطفوی سبزواریتحلیل و تشخیص عناصر سبکی جز با جزئینگری در بسامد خروج از نرم زبان حاصل نمیشود. این جزیینگری نیازمند بررسی جزئیات ادبی، زبانی و فکری یک متن ادبی است. عنصر رنگ یکی از مواردی است که کیفیت استفادة بلاغی و معنایی آن در سبکها و دورههای مختلف ادبی متغیر و متفاوت است و با أکثرتحلیل و تشخیص عناصر سبکی جز با جزئینگری در بسامد خروج از نرم زبان حاصل نمیشود. این جزیینگری نیازمند بررسی جزئیات ادبی، زبانی و فکری یک متن ادبی است. عنصر رنگ یکی از مواردی است که کیفیت استفادة بلاغی و معنایی آن در سبکها و دورههای مختلف ادبی متغیر و متفاوت است و با بررسی کارکردها و تحولات بلاغی این عنصرِ تصویرساز میتوان دگردیسی سبکی را نشان داد. ازآنجاییکه دگردیسیهای سبکی جز با در نظر گرفتن پیکرهای وسیع چندان دقیق و ممکن نیست، لذا با در نظر گرفتن پنج سبک شعر فارسی و از هر سبک سه شاعر برجسته، به موضوع مذکور پرداختهشده است. نتایج نشان میدهد که در سبک خراسانی ترکیبات وصفی حاصل از رنگها در امور حسی و اغلب با عناصر طبیعت است. شگردهای غالب در این سبک استفاده از تشبیه و استعاره و کنایه است. در سبک بینابین بسامد ترکیبات انتزاعی بیشتر و کارکردهای کنایی، تمثیلی و نمادین، در حوزة عرفان و مسائل اجتماعی (با ظهور سنایی) بیشتر است. در سبک آذربایجانی صنایع بدیعی و بیانی به اوج خود میرسد و رنگ ازرق دستمایة آفرینش ایهام، استعاره و کنایه با بسامد بالا میگردد. در این سبک، هفتپیکر جایگاهی ویژه دارد چون از نمادگرایی اسطوره (در رنگها) نیز استفاده میکند. در سبک عراقی نیز اغلب ترکیبات حسی نیز برای تبیین مفاهیم ذهنی به کار میروند. ایهام، استعاره و نماد از شگردهای غالب در کاربرد رنگهاست. در سبک هندی ترکیبات عینی بیشتر است و در میان شگردهای بلاغی، اسلوب معادله، تشبیه و حسن تعلیل بسامد بیشتری دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
180 - واکاوی ویژگیهای صور خیال و عاطفه در شعرهای میرزادۀ عشقی
سلیمه ترکی نژاد مسعود اکبری زاده مصطفی سالاریاین جستار از طریق توصیف و تحلیل دادههایی که از مطالعات کتابخانهای به دست آمده، به واکاوی عناصر خیال و عاطفه در سرودههای عشقی میپردازد. پیکرۀ متنی از 88 شعر شکل گرفته است. نتایج نشان میدهد که در بحث از صور خیال، کنایه بالاترین بسامد را دارد و این یافته از بعد خودانت أکثراین جستار از طریق توصیف و تحلیل دادههایی که از مطالعات کتابخانهای به دست آمده، به واکاوی عناصر خیال و عاطفه در سرودههای عشقی میپردازد. پیکرۀ متنی از 88 شعر شکل گرفته است. نتایج نشان میدهد که در بحث از صور خیال، کنایه بالاترین بسامد را دارد و این یافته از بعد خودانتقادی ادبی با پیشبینی خود شاعر، به مثابۀ منتقد اوّلیّه منطبق است. در جایگاههای بعدی، به ترتیب استعاره، مجاز و تشبیه قراردارند. وی کنایۀ بعید به کار نبرده و فراوانی کنایههای قاموسی و ایما از انواع متناظر آنها بالاتر است. در موضوع مجاز، بر اساس الگوهای شناختی معلوم میشود که عشقی شاعری بهگزین و گزیدهگو است و به خواننده و جلب توجّه وی اهمّیّت میدهد. بسامد مجاز در هزلیّات بالاتر از میانیگن کلّ اشعار است و علاقۀ صفت و موصوف بیشترین فراوانی را دارد. تشبیهات اغلب از نوع صریح، مفصّل، مرسل و طرفین تشبیه غالباً حسّی است و استعارهها بیشتر از نوع مصرّحۀ مجرّده است و همگی اینها نشان از بارز بودن صفت سادگی دارد. از منظر عاطفی در شعر او منِ شخصی غلبه دارد و من اجتماعی در جایگاه بعد از آن قرار میگیرد و این بر خلاف باور عمومی دربارۀ جایگاه عاطفه در شعر مشروطه است. واکاوی آثار عشقی از بابت هیجانات روانشناختی نشان میدهد که غم و حسرت همراه با یاس و دلسوزی مهمترین هیجانهای حاکم بر این شعرهاست که معرّف غلبۀ هیجان منفی و بازدارنده بر نوع مثبت و پیشبرنده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
181 - بررسی زیبایی شناسی زبان و آرایه های ادبی در شعر سعدی
شهربانو رنجبر محمدعلی داوودآبادی محمدرضا زمان احمدیشیخ اجل، سعدی شیرین سخن را اگر خداوندگار شعر و ادب فارسی ننامیم، بی تردید و بی اغراق باید وی را یکی از درخشان ترین ستاره های پهنه ی وسیع آسمان زبان و ادب و فرهنگ فارسی بدانیم. همان گونه که بزرگان و طلایه داران ادبیات فارسی، کلام و بیان سعدی را به فصاحت، بلاغت و سادگی و أکثرشیخ اجل، سعدی شیرین سخن را اگر خداوندگار شعر و ادب فارسی ننامیم، بی تردید و بی اغراق باید وی را یکی از درخشان ترین ستاره های پهنه ی وسیع آسمان زبان و ادب و فرهنگ فارسی بدانیم. همان گونه که بزرگان و طلایه داران ادبیات فارسی، کلام و بیان سعدی را به فصاحت، بلاغت و سادگی و زیبایی می شناسند، همین خصوصیات سبب شده است تا کلام شیخ شیراز دل های مخاطبانش از همه اقشار اجتماعی را همچنان علرغم گذشت قرن ها در تسخیر خود داشته باشد، چرا که برای همه فارسی زبانان اشعار سعدی دلنشین و موجز و ملموس است. آنچه که از قلم سعدی تراوش شده است در یک کلام زیبا است و همین زیبایی باعث کشش به شعر سعدی میشود. سعدی استاد بی نظیر زبان است چه در سطح کلمات و عبارات و چه در شیوه جمله بندی و پایان بندی های تأثیرگذار و و گیرا و چه در به کارگیری و ابداع بدایع و آرایه های ادبی و چه در تصویر سازی های خلاقانه. سعدی همه این استادی والا در سرایش شعر را با احساس ناب و عاطفه و انسانیت مثال زدنی خود پیوند زده و به گواه گفته خویش که سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند، خواننده این زیبایی کم نظیر را حس می کند. در واقع به همین دلیل باید گفت به حقیقت سعدی شاعر زیبایی و زیبایی شناسی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
182 - بازتاب امثال و حکم عربی و فارسی در آیینه ی قصاید و غزلیات و قطعات تقی دانش
رجب توحیدیانبا تحقیق در شعر و ادب فارسی از آغاز تا حال حاضر، می توان دریافت که شعرا و نویسندگان به شیوه ها های گوناگون، از امثال و حکم عربی و فارسی بهره جسته اند. با مطالعه ی آثار شعرا و نویسندگان بزرگی چون: فردوسی، ناصر خسرو، عنصر المعالی، نصرالله منشی، سعد الدین وراوینی، سنایی، ا أکثربا تحقیق در شعر و ادب فارسی از آغاز تا حال حاضر، می توان دریافت که شعرا و نویسندگان به شیوه ها های گوناگون، از امثال و حکم عربی و فارسی بهره جسته اند. با مطالعه ی آثار شعرا و نویسندگان بزرگی چون: فردوسی، ناصر خسرو، عنصر المعالی، نصرالله منشی، سعد الدین وراوینی، سنایی، انوری، نظامی، خاقانی، عطار نیشابوری، عطاملک جوینی، مولانا، سعدی، حافظ و دیگران در می یابیم که اینان از امثال و حکم عربی و فارسی، برای بیان اندیشه های والای اخلاقی، عرفانی، اجتماعی، سیاسی، ادبی بهره جسته تا جایی که این شیوه ی بیان، به عنوان خصیصه ی بارز سبکی آنان در آمده است. تقی دانش یکی از شعرا و ارباب قلم اواخر دوره ی قاجاریه دوره ی پهلوی است که با تأسی از شعرا و نویسندگان پیشین، تحت تأثیر امثال و حکم عربی و فارسی قرار گرفته و در آیینه ی قصاید و غزلیات و قطعات خویش، سیمای زیبایی از امثال و حکم عربی و فارسی نشان داده است. نگارنده در این پژوهش، امثال و حکم عربی و فارسی را در کلّ قصاید و غزلیات و قطعات دانش مورد بررسی قرار داده است. هدف از این پژوهش بررسی شیوه ها های بهره گیری از امثال و حکم در محدوده ی قصاید و غزلیات و قطعات دانش است. نتیجه ی تحقیق اینکه بهره گیری از امثال و حکم عربی و فارسی، با تأسی از پیشینیان، در جای جای قصاید و غزلیات و قطعات دانش مشهود بوده و به عنوان خصیصه ی بارز سبکی وی در آمده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
183 - جایگاه نقد تخیل در زیباییشناسی شعر ابنخفاجه و هلالی جغتایی با تکیه بر نظریة گاستون باشلار
فرهاد نادری محمدعلی مؤذنینقد تخیل، مابین نقد موضوعی و نقد ساختاری قرار داشته و سعی دارد با تمرکز بر نیروی تخیل، از موضعی روانکاوانه به مطالعة نظاممند تصاویر شعری بپردازد و بر اساس تداوم حضور یک یا چند عنصر از عناصر اربعه در خیالپردازیهای شاعرانه، میزان خلاقیت و اصالت تصویرسازی شاعران را مشخص أکثرنقد تخیل، مابین نقد موضوعی و نقد ساختاری قرار داشته و سعی دارد با تمرکز بر نیروی تخیل، از موضعی روانکاوانه به مطالعة نظاممند تصاویر شعری بپردازد و بر اساس تداوم حضور یک یا چند عنصر از عناصر اربعه در خیالپردازیهای شاعرانه، میزان خلاقیت و اصالت تصویرسازی شاعران را مشخص کند. بدون شک، روش نقد تخیل، از راه پیوند شعر با مباحث روان شناسی و بخش ناخودآگاه ذهن، راه را برای تفسیر چندمعنایی شعر بیشتر باز میکند و شعر را از حصار بررسیهای کلیشهای رها میسازد. محور اصلی مقالة حاضر، نقد و بررسی اشعار وصفی ابن خفاجه شاعر اندلس و هلالی جغتایی شاعر قرن دهم است که بر پایة الهام از دو عنصر آب و آتش سروده شدهاند و به این سؤالات پاسخ می دهد که ابن خفاجه و هلالی در خلق تصاویر شعری خود، تا چه میزان بر اساس دو عنصر آب و آتش خیالپردازی کردهاند؟ و نیز تخیل خلاق در خوانش مشترک شعر این دو شاعر، تا چه میزان فعال عمل نموده است؟ در پایان مشخص شد که شعر هلالی با توجه به سبک غزلی آن، متأثر از آتش است و بیشتر سوز و گدازهای درونی و نیز ناامیدی و ترس از تنهایی خود را در قالب تصاویری از آتش خلق کرده است؛ در حالی که شعر ابن خفاجه، با تو جه به علاقة وی به طبیعت سرسبز آندلس، برگرفته از حرکت و پویایی عنصر آب است و به نوعی نیروی زایش آب را مورد توجه قرار داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
184 - ریختشناسی و عناصر زینتی عرفانی اشعار امیر خسرو دهلوی
نرگس یدی عباسعلی وفاییامیر خسرو دهلوی به دلیل محل جغرافیایی زندگیش که در خارج از ایران و در هندوستان بوده، آثارش آن سان که باید و شاید مورد توجه و بررسی قرار نگرفته و محققان در نقد های خود به ندرت به آن ها اشاره کرده اند و در هند نیز محققان، اکثراً آثار هندی زبان شاعر را بررسیده اند؛ درحالی أکثرامیر خسرو دهلوی به دلیل محل جغرافیایی زندگیش که در خارج از ایران و در هندوستان بوده، آثارش آن سان که باید و شاید مورد توجه و بررسی قرار نگرفته و محققان در نقد های خود به ندرت به آن ها اشاره کرده اند و در هند نیز محققان، اکثراً آثار هندی زبان شاعر را بررسیده اند؛ درحالی که امیر خسرو دهلوی یکی از شاخص های مهم دو ادبیات عظیم مشرق زمین، یعنی فارسی و هندی محسوب می شود و آثارش مفاهیم کلیدی ادبیات کلاسیک فارسی را در بر دارد. با توجه به نقش امیر خسرو و اشعار او در گسترش ادبیات فارسی، بررسی آثارش بسیار مهم به نظر می رسد. در این پژوهش آثار امیر خسرو از نظر شکل و ظاهر و همچنین از نظر درونمایه و محتوی مورد بررسی دقیق قرار گرفته اند و ویژگی اشعار او با نگاهی به آرایه های ادبی (که بیشتر از تشبیه و کنایه استفاده کرده است)، بدیع و بیان و سیستم متریکی(عروض) و قافیه و ردیف، در ترازوی نقد قرار گرفته و شیوه خاص او به نمایش گذاشته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
185 - نقشهای هنری صفت در ایجاد زبان ادبی، تصویرسازی و کیفیت عاطفه و اندیشه در شعر شاملو
مهدی دهرامیصفت از انواع کلمه است که حالت، مقدار و ویژگیهای دیگر اسم را نشان میدهد. این کلمه از عناصر ایجاد زبان شاعرانه است و بیش از عناصر دیگر زبان بازتاب عاطفه و نوع برخورد شاعر با پدیدهها و اشیاء است از همین روی میتواند ارزشهای هنری فراوانی در شعر داشته باشد. هدف این مقاله أکثرصفت از انواع کلمه است که حالت، مقدار و ویژگیهای دیگر اسم را نشان میدهد. این کلمه از عناصر ایجاد زبان شاعرانه است و بیش از عناصر دیگر زبان بازتاب عاطفه و نوع برخورد شاعر با پدیدهها و اشیاء است از همین روی میتواند ارزشهای هنری فراوانی در شعر داشته باشد. هدف این مقاله تعیین کارکردهای هنری این مقوله در شعر و جایگاه آن در ادبیات و برجستگی زبان و نقش آن در کیفیت عاطفی و تصویرپردازی در شعر شاملوست به همین خاطر با روش استقرایی با تاکید بر شعر وی در سه حوزه زبانی، معنوی و تصویری به این موضوع پرداخته است. در حوزه نخست ساخت صفات تازه، ایجاد موسیقی، جابهجایی صفت، کاربرد صفات کهن و... در برجستگی زبان موثر بوده است. از نظر معنوی صفت نمایانگر عاطفه و لحن شاعر است و تناسب صفات موجب ایجاد انسجام و ساخت فضای منسجم شعری شده است. علاوه بر آن نوع و کیفیت صفاتی که شاملو در مورد یک پدیده به کار گرفته اندیشه او را نسبت به آن نشان میدهد. در حوزه تصویری نیز صفت در ایجاد حسآمیزی، خلق استعاره و تشبیه، پویایی توصیفات و... موثر بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
186 - شکلشناسی تضمینهای فارسی
حبیب جدیدالاسلامی قلعه نو احمدرضا کیخای فرزانه محسن تاج آبادتضمین گونه ای از شعر است که شاعری شعر شاعری دیگر را در سروده خود می آورد و چنانچه شعر معروف نباشد نام شاعر را نیز قید می کند تا سرقت ادبی محسوب نشود. هر چند نمونه هایی از تضمین را در قرون اولیه شعر فارسی می توان یافت، اما به لحاظ بسامد و فراوانی، تضمین در دوره های اخیر أکثرتضمین گونه ای از شعر است که شاعری شعر شاعری دیگر را در سروده خود می آورد و چنانچه شعر معروف نباشد نام شاعر را نیز قید می کند تا سرقت ادبی محسوب نشود. هر چند نمونه هایی از تضمین را در قرون اولیه شعر فارسی می توان یافت، اما به لحاظ بسامد و فراوانی، تضمین در دوره های اخیر بیشتر قابل مطالعه است و می توان شاعرانی را یافت که چندین شعر از شاعران بنام را تضمین کرده اند. در این مقاله نگارندگان تلاش دارند که تصویری نسبتاً کامل از تضمین را در شعر فارسی ارائه دهند. سیر تضمین در شعر فارسی، مطالعه شیوه های شاعرانی که شعر شاعران دیگر را در سروده خود به کار برده اند، انگیزه های تضمین، شایع ترین نوع تضمین، انواع تضمین و شاهد مثال های آن؛ از جمله مواردی است که نگارندگان به آنها پرداخته اند. همچنین از آنجا که پیش از این، کتاب یا مقاله ای مستقل در این باره نوشته نشده است و تنها اطلاعاتی پراکنده در کتب آرایه های ادبی در این زمینه وجود دارد لذا نگارندگان تلاش می کنند که مسایل کلی تضمین را مورد مطالعه قرار داده و در اختیار خواننده قرار دهند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
187 - تشبیه و حروف الفبا در شعر خاقانی
سعید خیرخواه برزکی فروزان طویلیتشبیه در شعر فارسی، در زمره برجسته ترین نوع صور خیال محسوب میشود؛ و در شعر اکثر شاعران جایگاهی ویژه دارد. بنابر این شاعران با استفاده از پدیدههای طبیعی اطراف خود، دایره تشبیهات خویش را گستردهتر ساختهاند. یکی از این پدیدهها، مشبهٌبه قرار دادنحروف الفباست که درشعر أکثرتشبیه در شعر فارسی، در زمره برجسته ترین نوع صور خیال محسوب میشود؛ و در شعر اکثر شاعران جایگاهی ویژه دارد. بنابر این شاعران با استفاده از پدیدههای طبیعی اطراف خود، دایره تشبیهات خویش را گستردهتر ساختهاند. یکی از این پدیدهها، مشبهٌبه قرار دادنحروف الفباست که درشعر فارسی و به ویژه در اشعار سبک عراقی و پس از آن، نقش ویژهای دارد. در این جستار با تمهید مقدمهای در باب تشبیه و حروف الفبا، و مراجعه به بعضی دیوانهای معروف، نمونههایی در این باب به عنوان شاهد مثال، به ویژه از دیوان خاقانی ارایه میشود. تشبیه در دیوان خاقانی بعد از استعاره، بیش از سایر عناصر خیال به کار گرفته شده است. هم چنین وی بیش از سایر شاعران به تشبیه حروفی نظر داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
188 - بررسی و تحلیل تأثیر ادبیات فارسی بر ادبیات ترکمن با رویکرد زیباییشناسی
سیاوش مرشدی کمالالدین آرخیبا توجه به نقش ترکمن ها در تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی ایران و مرکزیت فرهنگی شهر مرو ترکمنستان در دوران اسلامی، تأثیر و تأثر متقابلی بین ادبیات ترکمن و ادبیات فارسی به وجود آمده است. این نوشتار، با روش توصیف و تحلیل محتوا و کتابخانه ای، تأثیرپذیری ادبیات ترکمن را (در أکثربا توجه به نقش ترکمن ها در تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی ایران و مرکزیت فرهنگی شهر مرو ترکمنستان در دوران اسلامی، تأثیر و تأثر متقابلی بین ادبیات ترکمن و ادبیات فارسی به وجود آمده است. این نوشتار، با روش توصیف و تحلیل محتوا و کتابخانه ای، تأثیرپذیری ادبیات ترکمن را (در محدوده قرن نوزدهم و بیستم) از ادبیات کلاسیک فارسی، با تأکید بر آثار پنج شاعر نامی ترکمن مختومقلی فراغی، غایب نظر غایبی، قربانعالی معروفی، مسکین قلیچ و نورمحمد عندلیب بررسی میکند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که شاعران ترکمن با ادبیات فارسی آشنایی داشته و به وفور از عبارات، مضامین، اصطلاحات و صور خیال ادبیات فارسی در اشعارشان استفاده کرده اند، حتی برخی از شاعران ترکمن اشعاری به زبان فارسی نیز دارند. این مسئله به ویژه در بخش زیبایی شناسی ادبیات فارسی چشمگیر است؛ همچنین اغلب تأثیرپذیری آن ها در حیطه سبکی از شاعرانی چون عطار، مولانا، حافظ و... مورد توجه آنان بوده است. در این مقاله در بخش سبکی به تأثیرات سبک زیبایی شناسانه (صور خیال: تشبیه، استعاره و کنایه) ادبیات فارسی بر پنج شاعرِ ترکمنِ یاد شده پرداخته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
189 - ارایه فرهنگنامه ای مختصر از برابر های فارسی اصطلاحات فنی در جامع الحکمتین ناصر خسرو قبادیانی
فرزانه قضاویکتاب جامع الحکمتین اثر حکیم ناصرخسرو قبادیانی در سال 462 ه. ق تالیف شده است و در آن ناصرخسرو به بیان عقاید الهیاتی و فلسفی خود از دیدگاه نظرات و تاویلات اسماعیلیه پرداخته است.به دلیل توجه خاص ناصرخسرو به مقوله زبان و نوشتار ، او در اقدامی نوگرایانه به ابداع ، جایگزینی و أکثرکتاب جامع الحکمتین اثر حکیم ناصرخسرو قبادیانی در سال 462 ه. ق تالیف شده است و در آن ناصرخسرو به بیان عقاید الهیاتی و فلسفی خود از دیدگاه نظرات و تاویلات اسماعیلیه پرداخته است.به دلیل توجه خاص ناصرخسرو به مقوله زبان و نوشتار ، او در اقدامی نوگرایانه به ابداع ، جایگزینی و گاهی واژه سازی دست زده و سعی نموده برای اصطلاحات فلسفی –کلامی رایج در آن دوران برابرهای فارسی مناسب را جایگزین کند.حتی در مواردی به صراحت اشاره کرده است که هرچند این واژه به زبان تازی اینگونه است ولی به فارسی باید واژه دیگری را بکار برد.از آنجا که فلسفه و الهیات رایج در ان زمان فلسفه مشاء بوده و ناصر خسرو تحت تاثیر دو فیلسوف مهم تا آن دوران یعنی فارابی و ابن سینا بوده است ، بنابراین سعی نموده تا برای اصطلاحات و عبارات رایج در فلسفه مشاء ، برابرهای مناسب فارسی پیدا نماید.هرچند مبدع همه واژه ها نیز نبوده و گاهی اصطلاحات موجود را با تغییر معنا و گاهی بدون تغییر معنا و با احیا و گسترش واژه های موجود در زبان فارسی میانه بکارگرفته است که اگر هم چنین باشد از ارزش تلاش و پیگیری او در احیای زبان فارسی ، چیزی نمی کاهد.این پژوهش با روش کتابخانه ای و توصیفی –تحلیلی با بررسی خط به خط کتاب جامع الحکمتین در حدود 150 واژه معادلسازی شده را استخراج کرده و آن را به صورت یک فرهنگ مختصر و در قالب یک جدول ارائه داده است.در ضمن در ستون دوم هم معادل رایج و اصطلاح کاربردی در کتب فلسفی و کلامی آن دوران را هم استخراج کرده که در تاملات واژه گزینی و فن ناصرخسرو در این مورد جالب توجه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
190 - نقد و نظری بر مدایح حافظ
اکبر شعبانیحافظ از معدود شاعرانی است که با گذشت زمان بیشتر مورد توجّه قرار گرفته و مقبولیّت عام یافته است؛ بهخصوص در دوران اخیر، محقّقان داخلی و خارجی آثار متعدّد درباره جنبههای مختلف هنر او نوشتهاند و صد البتّه شاخصترین ویژگی شعر حافظ، جنبه عرفانی آن است. بهطور طبیعی عرفان ب أکثرحافظ از معدود شاعرانی است که با گذشت زمان بیشتر مورد توجّه قرار گرفته و مقبولیّت عام یافته است؛ بهخصوص در دوران اخیر، محقّقان داخلی و خارجی آثار متعدّد درباره جنبههای مختلف هنر او نوشتهاند و صد البتّه شاخصترین ویژگی شعر حافظ، جنبه عرفانی آن است. بهطور طبیعی عرفان با مدح و ستایش و تملّق و چاپلوسی، منافات آشکار دارد. درعینحال وجود برخی مدایح در دیوان حافظ، انکارناپذیر است که با توجّه به مقام بلند معنوی شاعر، ممکن است برای بعضی ایجاد شبهه کند. مؤلف در این نوشتار، بهبهانه پاسخگویی به شبهات احتمالی، سعی کرده است در حد توان، درباره مدایح حافظ، به بیان واقعیّت امر و نه توجیه آن بپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
191 - طنزپردازی صائب تبریزی در معرّفی شخصّیت زاهد
زهره انصاری مقّدم محمّدامیر مشهدی لیلا عبادی نژاداز میان درون مایه ها و اندیشه های فراوان که در متون نظم و نثر فارسی به آنها پرداخته شده، پژوهش در زمینۀ طنز به عنوان یکی از انواع ادبی در ادبیّات کهن و نوین فارسی جایگاهی ویژه دارد.گرچه ماحصل تلاشهای بی بدیل پژوهشگران در طی سالیان دراز در این زمینه گامی بزرگ در دستیابی أکثراز میان درون مایه ها و اندیشه های فراوان که در متون نظم و نثر فارسی به آنها پرداخته شده، پژوهش در زمینۀ طنز به عنوان یکی از انواع ادبی در ادبیّات کهن و نوین فارسی جایگاهی ویژه دارد.گرچه ماحصل تلاشهای بی بدیل پژوهشگران در طی سالیان دراز در این زمینه گامی بزرگ در دستیابی به موفّقیت های شایسته است لیکن هنوز بسیاری از شیوه های طنز وجود دارد که باید شناخته شوند. یکی از این پژوهش های لازم تجزیه و تحلیل طنزپردازی شاعرانی برجسته همچون صائب تبریزی در نقد اندیشه های زاهدان ریّاکار و شخصّیت، کردار، اخلاق و منش آنها و تفکرات مخالفان عرفان و عشق است. این پژوهش بر آن است تا به برّرسی و نقد شخصّیت نمادینِ زاهد از دو نظرگاه اصول اخلاق فردی و آسیب های اجتماعی در غزل های صائب بپردازد. [Z1]در باور صائب، شخصّیتِ نمادینِ زاهد، خشک و متعصّب است، عشق را انکار می کند و با آن بیگانه است، در آرزوی بهشت است. با می و شراب، مخالفت می ورزد. ریّا و تزویر می کند. افسرده دل و سرد نَفَس است. زهد وی ریّایی است. خود بین و مغرور است. کُندذهن، ترشرو، حریص و دنیا طلب، کوتاه بین، کودک صفت، خود فروش، شور چشم، ناپخته، سنگدل و بیهوده گو است. [Z1]سوال پژوهش و روش تحقیق در اکثر چکیده های مقالات ذکر نشده اگ تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
192 - جلوههای فلسفه، سینما و ادبیات جهان در شعر حسین پناهی
مهران صادقی گوغری پوران یوسفی پورکرمانی هوشمند اسفندیار پورحسین پناهی با توجه به محیط زندگی و تدبر و مطالعات فلسفی و نیز پیوندی که با هنر و سینما دارد توانسته است به موضوعات متعددی در شعر خود بپردازد. فلسفه از مهترین موضوعات شعر پناهی است و با نگاه هستیشناسانه سعی دارد نمودی از از این موضوعات را در شعر خویش بگنجاند. پناهی در ا أکثرحسین پناهی با توجه به محیط زندگی و تدبر و مطالعات فلسفی و نیز پیوندی که با هنر و سینما دارد توانسته است به موضوعات متعددی در شعر خود بپردازد. فلسفه از مهترین موضوعات شعر پناهی است و با نگاه هستیشناسانه سعی دارد نمودی از از این موضوعات را در شعر خویش بگنجاند. پناهی در اشعارش به لفظ فلسفه، و نیز نامها و اصطلاحات فلسفی و هنری بسیاری اشاره کرده است که هرکدام در تاریخ فرهنگ خود دارای شهرت بسیاریاند. بسامد بالای این اصطلاحات، نامها و مکاتب در آثار پناهی نشان از ارزش و جایگاه ارزنده این مفاهیم در تفکر و دیدگاه او دارد. این پژوهش، که به روش تحلیل محتوا با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با ابزار مطالعۀ کتابخانهای انجام شده به دنبال پاسخی برای این پرسش است که چه مکاتب فلسفی و جهانهای هنری (عموما ادبی و سینمایی) در شعر او نمود یافته و رویکرد او به هر کدام چگونه است. به عبارت دیگر نقش هرکدام از این مفاهیم در تشکیل بنیادهای تفکر او چگونه است. این مسئله از این جهت حائز اهمیت است که میتوان با بررسی تلمیحهای مستقیم شاعر به جهانهای فلسفی و هنری چهارچوب فکری و فلسفی حسین پناهی را بازنمایی کنیم و بر اساس آن دیگر اشعارش را تفسیر کنیم. آنچه از مجموع مباحث مطروحه در این پژوهش بر میآید، این است که در شعر حسین پناهی سه گانۀ فلسفه، سینما و ادبیات جهان به موازات هم زیست دارند. در مقایسۀ این سه حوزه آشکار است که پناهی نسبت به ادبیات و سینمای روس و فلسفۀ شرق دیدگاه همدلانهای دارد. جهان شرق، از جمله هند، ایران و جهان اسلامی، در ذهن او جهان امید و آرامش است. حسین پناهی در جستجوی معنا در فلسفهها و جهانهای ادبی جهان در آخر به فرهنگ و باورهای اصیل شرقی و اسلامی باز میگردد و آرامش و امید از دست دادهاش را از باورهای خودش میگیرد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
193 - بررسی اثر پذیری داستانهای کوتاه محمد علی جمالزاده از قصههای کنتربری جفری چاسر
سجاد اشرفی زاده علی بصیری پوراز جمله مهم ترین مباحثی که نیازمند پژوهش و بررسی است، کمیت و کیفیت تأثیرپذیری ادبیات داستانی ایران، از ادبیات انگلیس است. داستان نویسی و به ویژه داستان کوتاه در ایران، مدت ها پس از پیدایش آن در انگلیس و به دنبال سفر دانشجویان ایرانی به اروپا و آشنایی با اصول داستان نویس أکثراز جمله مهم ترین مباحثی که نیازمند پژوهش و بررسی است، کمیت و کیفیت تأثیرپذیری ادبیات داستانی ایران، از ادبیات انگلیس است. داستان نویسی و به ویژه داستان کوتاه در ایران، مدت ها پس از پیدایش آن در انگلیس و به دنبال سفر دانشجویان ایرانی به اروپا و آشنایی با اصول داستان نویسی، آغاز شد. جمالزاده نخستین کسی است که به نگارش داستان های کوتاه پرداخت و لقب پدر داستان کوتاه در زبان فارسی را به خود اختصاص داد. پژوهش حاضر به بررسی تأثیرپذیری داستان های جمالزاده، از قصه های کنتربری، نوشته جفری چاسر انگلیسی می پردازد و ابعاد این تاثیر پذیری را مشخص می نماید. روش پژوهش حاضر به صورت کتابخانه ای و توصیفی- تحلیلی است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که جمالزاده چه از نظر محتوا و درونمایه و چه از نظر ساختار و روایت، متأثر از قصه های کنتربری بوده است. میزان تأثیر پذیری در انتخاب شخصیت ها، درونمایه، توصیف اشخاص و گفتگوها بیشتر است همچنین هر دو نویسنده به بازتاب مسائل اجتماعی و فرهنگی زمان خویش در آثارشان توجه داشته اند تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
194 - تجلّی خرافات و باورهای عامیانه در ادب فـارسی (تا قرن هشتـم هجری)
رضا رنجبرمکی جواد مهربان رضا اشرف زادهبدون شک خرافات و باورها بخشی از فرهنگ و ادبیات فارسی به شمار میآیند.معماران کاخ ادب فارسی از این باورها به عنوان یکی از درون مایه های شعر و نثر خویش بهرهها بردهاند. این آثار آیینۀ تمام نمای جامعۀ عصر آ نان است.باورها ، خرافات در هر دورهای رواج داشته ،شاعر یا نویسند أکثربدون شک خرافات و باورها بخشی از فرهنگ و ادبیات فارسی به شمار میآیند.معماران کاخ ادب فارسی از این باورها به عنوان یکی از درون مایه های شعر و نثر خویش بهرهها بردهاند. این آثار آیینۀ تمام نمای جامعۀ عصر آ نان است.باورها ، خرافات در هر دورهای رواج داشته ،شاعر یا نویسنده در آن باورها و خرافات فراگیر پیرامون خود پرورش یافته، آنهارا دیده، با آنها زیسته و سرانجام –به خواست یا ناخواست –در اثر ادبی خویش آورده است.این گونه مطالب در زمان خود شاعر قابل فهم عارف و عامی بوده و همگان آن مطلب را در مییافتهاند، ولی با گذشت زمان و علل گوناگون این مطالب از ذهن مردم پاک و برای نسلهای بعد مسأله ای غریب و دور از ذهن شده است . این پژوهش در نظر داردیک طرح کلّی از باورها و خرافات باز تاب یافته در آثار منظوم و منثور فار سی تا قرن هشتم که کمتر به آنها پرداخته شده–در حد حوصلۀ این پژوهش- مورد بررسی قراردهدتا علاقه مندان به زبان فارسی را به دقایق فکر و هنر آنان، عظمت هویت ملّی و فرهنگی آشنا سازد و در حل دشوارها وفهم دقیق ترآثار منظوم و منثور یاری رساند تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
195 - بررسی تطبیقی ضرب المثلهای فارسی با امثال سائره قرآن
عباس غلامی محمد شریف حسینیدر ادبیات عامه، ضرب المثلهای فارسیبه قصدتقریب امورذهنی و غیبی و عقلی به اذهان استفاده شده است و قرآن تاثیر عمیقوچشمگیری بر آنها داشته است واز این طـریق فهم مسائل مشکل را برای همگان میسّر، خاطررا لذّت وطبـع،را مسرّت میبخشد.هدف این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی- أکثردر ادبیات عامه، ضرب المثلهای فارسیبه قصدتقریب امورذهنی و غیبی و عقلی به اذهان استفاده شده است و قرآن تاثیر عمیقوچشمگیری بر آنها داشته است واز این طـریق فهم مسائل مشکل را برای همگان میسّر، خاطررا لذّت وطبـع،را مسرّت میبخشد.هدف این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی با تکیه بر منابع کتابخانهیی صورت گرفته، بیان تاثیر آیات قرآن بر مثلهای فارسی است، نتیجه این تاثیر، گاهی بهصورت مستقیم از یک آیه یا وا‍ژه قرآنی بوده است، گاهی نیز مثلهای فارسی به صورت تلمیحی به داستانهای قرآنی اشاره دارد، و در برخی موارد، مضامین و محتوی مثلهای فارسی از آیات قرآنی تاثیر پذیرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
196 - تاثیر حمله اعراب بر نثر فارسی تا قرن پنجم هجری
هادی سرافرازیحمله اعراب به سرزمین ایران یکی از مهم ترین حوادثی است که در کشور کهن زاد ایران زمین رخ داده است. اعراب در زمان خلیفه دوم به سرزمین ایران هجوم آوردند و مناطق مختلف این سرزمین را فتح کردند. این حمله یکی از خونبارترین حملاتی بود که کشور ایران آن را تجربه کرده بودو ایرانیا أکثرحمله اعراب به سرزمین ایران یکی از مهم ترین حوادثی است که در کشور کهن زاد ایران زمین رخ داده است. اعراب در زمان خلیفه دوم به سرزمین ایران هجوم آوردند و مناطق مختلف این سرزمین را فتح کردند. این حمله یکی از خونبارترین حملاتی بود که کشور ایران آن را تجربه کرده بودو ایرانیان بعد از شکست در برابر اعراب از سیادت و سروری به اسارت و بندگی بنی امیه افتادندوگرفتارسیاست تبعیض نژادی آنان گردیدند. حمله اعراب بهسرزمین ایران تاثیر بسیار مهمی بروضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران بر جای گذاشت و این امر طبیعی است که همواره ملت مغلوب تحت تاثیر فرهنگ و آداب و رسوم ملت غالب قرار می گیرد و حمله اعراب نیز جدای از در نظر گرفتن ویژگیهای دینی و آیینی اسلام، نتایج بسیار شومی برای ایران در برداشت، بویژه سیاست نژادی بنی امیه که ایرانیان راموالی میخواندندو در هیچ یک از مناسب رسمی جایی برای ایرانیان نبود. نویسندگان دراین مقاله دریافتندکه تا قرن پنجم هجری ایرانیان هنوز به فکر احیاءشکوه و عظمت گذشته خویش بودندو آنان در برابر اعراب سخت مقاومت می کردند و آثارادبی این دوره بویژه تا قرن پنجم از زبان عربی و لغات آن متاثر نیست و این امر یک نوع مقاومت در برابر فرهنگ و زبان عربی به شمارمی آمده است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
197 - قاموس المُنجِد و واژههای معرَّب فارسی در آن
شهباز محسنیبا همة تأثیرپذیری فراوانی که زبان فارسی از زبان عربی داشته است زبان عربی نیز در طول تاریخ – چه پیش از اسلام و چه پس از آن، تحت تأثیر زبان فارسی بوده است. لغات و واژههای فارسی به زبان عربی راهیافتهاست و با تغییراتی در ریخت و آوای کلمه، به شکل و گونهای دیگر در ز أکثربا همة تأثیرپذیری فراوانی که زبان فارسی از زبان عربی داشته است زبان عربی نیز در طول تاریخ – چه پیش از اسلام و چه پس از آن، تحت تأثیر زبان فارسی بوده است. لغات و واژههای فارسی به زبان عربی راهیافتهاست و با تغییراتی در ریخت و آوای کلمه، به شکل و گونهای دیگر در زبان عربی، ادامة حیات دادهاست. از دیرباز که قاموس نگاری در زبان عربی توسط محققانِ زبان عربی مرسوم بوده است تاکنون، توجه به اینگونه واژهها و احصاء و ضبط این گونه کلمات که در زبان عربی رواج و کاربردیافتهاند، امری مرسوم بوده است. در پژوهش حاضر، واژههای عربی شدة فارسی در فرهنگ لغت المُنجِد جمعآوری و بحث شده است که در این مقاله بهعنوان مُشت نمونة خروار تعدادی از آنها گزارش شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
198 - مقایسۀ داستان حضرت نوح (ع) در تورات و قرآن و بازتاب آن درادبیات فارسی
مهدی رضازاده قزاآن سیروس شمیسا عبدالرضا مدرس زاده یونس حمامی لاله زارداستان حضرت نوح (ع) موضوع مشترک دو متن مقدس تورات و قرآن است. نوح (ع) در تورات شخصیتی است که با وجود برخورداری از صداقت وکمال در دورۀ خویش، نبی نیست و برای همین قسمتی از محتوای داستان در تورات با آنچه که در قرآن بیان میشود متفاوت است. در قرآن نوح به عنوان پیامبری برگزی أکثرداستان حضرت نوح (ع) موضوع مشترک دو متن مقدس تورات و قرآن است. نوح (ع) در تورات شخصیتی است که با وجود برخورداری از صداقت وکمال در دورۀ خویش، نبی نیست و برای همین قسمتی از محتوای داستان در تورات با آنچه که در قرآن بیان میشود متفاوت است. در قرآن نوح به عنوان پیامبری برگزیده و اولوالعزم معرفی میشود که تبشیر و انذار قوم مهمترین دغدغۀ اوست و بنابراین نوع داستان بر مبنای پیراستگی و بیآلایشی او شکل میگیرد. ساخت کشتی، نزول توفان، همسر و فرزندان از موضوعات مشترک این داستان است که روایت توراتی و قرآنی آنها در بیان جزئیات اختلاف دارند.ادبیات فارسی، پیوندی عمیق با آموزههای قرآنی و اسلامی دارد و قصص انبیا در اشعار شاعران و متون نظم و نثر فارسی انعکاس یافته است. همسان انگاری و یا همزمان پنداری برخی از پیامبران سامی با تعدادی از شخصیتهای اسطورهای ایرانی که پیش از ورود اسلام به ایران نیز در داستانها و متون ایرانی وجود داشتهاند بیانگر توجه ایرانیان به پیامبران سامی و داستانهای آنان است. تجلّی داستان نوح (ع) در ادبیات فارسی هم متاثر از روایت قرآنی است. جزئیات اندکی که در تورات ذکر شده و در قرآن به آن اشارهای نشده، در ادبیات فارسی نیز بازتاب داشته است. بهرهمندی متون ادب فارسی از نص قرآنی در داستان حضرت نوح (ع) قابل مقایسه با برداشتهای جزئی از متن تورات نیست. پارهای از اسامی و گوشههایی از داستانها که در قرآن به آنها اشارهای نشده، در متون ادب فارسی انعکاس یافته و این مطلب بیانگر آشنایی ایرانیان با تورات ویا حداقل ترجمههای آن است. این پژوهش با روش توصیفی و اسنادی و با استفاده از ابزار کتابخانهای به مقایسۀ این داستان مشترک در دو متن مقدس پرداخته و انعکاس داستان در ادبیات فارسی را با توجه به تاثیرپذیری مستقیم از طریق قرآن و یا توجه به برخی از مواردی که نشان میدهد کاتبان و ادبا از تورات برداشت کردهاند، مورد بررسی قرار داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
199 - تاثیر بازیهای آموزشی در آموزش مجازی بر افزایش یادگیری الفبای فارسی دانش آموزان پایه اول ابتدایی
مرضیه بغدادی فاطمه احمدبیگی محمد مهدی راداندنیای کودکان سرشار از شادی ،تازگی ها، شادابی و شگفتی است. بازی بزرگترین پشتوانه شخصیتی و روانی کودک و همچنین رشد هوشی و جسمی کودک است. بازی، پل دوستی کودکان و فرصت کسب مهارت های ذهنی و عاطفی آنهاست؛ هدف: هدف از این پژوهش تاثیر بازی های آموزشی در فضای مجازی بر افزایش یاد أکثردنیای کودکان سرشار از شادی ،تازگی ها، شادابی و شگفتی است. بازی بزرگترین پشتوانه شخصیتی و روانی کودک و همچنین رشد هوشی و جسمی کودک است. بازی، پل دوستی کودکان و فرصت کسب مهارت های ذهنی و عاطفی آنهاست؛ هدف: هدف از این پژوهش تاثیر بازی های آموزشی در فضای مجازی بر افزایش یادگیری الفبای فارسی در دانش آموزان پایه اول ابتدایی بوده است؛ روش: با توجه به موضوع پژوهش، پژوهش حاضر از نوع آزمایشی است؛ جمعیت تحقیق شامل دانش آموزان پسر پایه اول منطقه 8 شهر تهران می باشد 60 نفر از دانش آموزان پایه اول ابتدایی مدرسه فخامی 1 در دو کلاس 30 نفری بر اساس روش پژوهش به عنوان نمونه انتخاب شده اند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی بوده است که دو کلاس از بین همه کلاس های اول ابتدایی انتخاب شده اند و به صورت تصادفی یک کلاس 30 نفری به عنوان گروه کنترل و کلاس 30 نفری دیگر به عنوان گروه آزمایش انتخاب شده اند. برای گردآوری اطلاعات از آزمون محقق ساخته الفبای فارسی استفاده شد. همچنین بازی آموزشی توسط محقق طراحی وبر روی گروه آزمایش اجرا گردید. نتایج: بر اساس نتایج، بازی های آموزشی در آموزش مجازی بر افزایش یادگیری الفبای فارسی در دانش آموزان پایه اول اثرگذار است.یافته ها نشان داد که بازی های آموزشی در آموزش مجازی بر افزایش مهارت خواندن و نوشتن الفبای فارسی در دانش آموزان پایه اول اثرگذار است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
200 - بررسی و تحلیل کاربرد حروف اضافه در شعر شاعران برجستۀ دورۀ سامانی
سهیلا لویمیعنصر زبان یکی از پدیدههای اجتماعی است که همواره در حال تغییر و دگرگونی است. زبان فارسی نیز به دور از این تغییر و تحولات نبوده است. یکی از این دگرگونیها، تغییر حروف اضافه است. در این پژوهش به بررسی حروف اضافه، انواع و چگونگی آن در زبان شعری شاعران برجستهی دورهی سامان أکثرعنصر زبان یکی از پدیدههای اجتماعی است که همواره در حال تغییر و دگرگونی است. زبان فارسی نیز به دور از این تغییر و تحولات نبوده است. یکی از این دگرگونیها، تغییر حروف اضافه است. در این پژوهش به بررسی حروف اضافه، انواع و چگونگی آن در زبان شعری شاعران برجستهی دورهی سامانی و مقایسهی آن با زبان معیار امروز پرداخته شده است. بررسی شواهد بیانگر این است که در دورهی یادشده، حروف اضافهی ساده و مرکّب گوناگونی کاربرد دارند. این حروف از لحاظ شکل و ساختار و همچنین بار معنایی دارای گستردگی و تنوع فراوانی هستند. علاوه بر این حروف اضافهای در این دوره کاربرد دارند که در دورهای بعد کاهش یافته یا به طور کامل متروک شدهاند. همچنین تعدادی از عبارات (حرف اضافه و متمم) در این دوره وجود دارند که برخی از دستورنویسان، آنها را حرف اضافۀ مرکب دانستهاند؛ درحالی که به نظر میرسد این عبارات، ترکیبی از حرف اضافه-ی ساده و متمم میباشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
201 - بررسی وجهیت روشی در بازنمود تجویزی و توصیفی بودن چهار دستورزبان فارسی
طاهره کیایی تنکابنی عباسعلی وفایی رقیه صدرایی.مقاله حاضر به بررسی ساخت بینا فردی با محوریت وجه ، درمبحث صفت در چهار کتاب دستور زبان فارسی خیامپور،دستور زبان فارسی انوری،دستورزبان فارسی مشکوه الدینی و ساخت زبان فارسی خسرو غلامعلی زاده در چارچوب دستور نظام مند هلیدی به فرانقش بینا فردی می پردازد . و هدف آن است تجویز أکثر.مقاله حاضر به بررسی ساخت بینا فردی با محوریت وجه ، درمبحث صفت در چهار کتاب دستور زبان فارسی خیامپور،دستور زبان فارسی انوری،دستورزبان فارسی مشکوه الدینی و ساخت زبان فارسی خسرو غلامعلی زاده در چارچوب دستور نظام مند هلیدی به فرانقش بینا فردی می پردازد . و هدف آن است تجویزی و توصیفی بودن گزاره ها را به کمک وجه نمایان سازد. روش به کار رفته در این پژوهش ، روش تحلیلی است. در تقسیم بندی اقسام دستور از حیث بایدی و نبایدی، آن را به تجویزی و توصیفی تقسیم کرده اند و تشخیص این دو از راه بررسی وجه در متن ممکن است از این منظر بررسی وجه فعل به درستی می تواند ما را به نوع نگاه نویسندگان به امر دستور رهنمون باشد . در هر چهار کتاب وجه اخباری بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است واین نشان از آن دارد که مولفان کوشیده اند اصول زبان فارسی را به شکل مدون و منظم ارائه دهند.با توجه به میزان کاربرد وجه التزامی در چهار کتاب می توان گفت عبدالرسول خیامپور با داشتن بالاترین بسامد آماری در وجه التزامی از نوع بایدی تجویزی بودن دستور خود را ثابت نموده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
202 - کثرت تکرار پذیرش یا انکار (نگرشی انتقادی به جایگاه تکرار در بلاغت وشعر فارسی وعربی)
حسین روستایی علی پیرانی شالبررسی مقوله "کثرت تکرار" ومثالهایی که برای آن دربلاغت فارسی وعربی آورده شده واز دیرباز جزعیوب فصاحت کلام شمرده میشود، نشان میدهد که این مبحث بلاغی، از مقولاتیست که پرداختن بدان در کتب بلاغی بانوعی وسردرگمی همراه بوده است؛ مثالهایی که در این باب دیده میشود مثالهایی است أکثربررسی مقوله "کثرت تکرار" ومثالهایی که برای آن دربلاغت فارسی وعربی آورده شده واز دیرباز جزعیوب فصاحت کلام شمرده میشود، نشان میدهد که این مبحث بلاغی، از مقولاتیست که پرداختن بدان در کتب بلاغی بانوعی وسردرگمی همراه بوده است؛ مثالهایی که در این باب دیده میشود مثالهایی است که نهتنها غیرفصیح نیست بلکه در مرتبه ای بالاتر خود مشتمل بر آرایهای ادبی است. نکته ای که در ذکر این مثالها قابل ملاحظه اینست که برخی آن را ذیل عیوب فصاحت کلام شمرده، و برخی دیگر بعنوان مثالی برای آرایه های دانش بدیع، ازآن یاد کرده اند. این نکته هم دربلاغت فارسی و هم عربی مشهود بوده وبنظر میرسد ازجمله مسائلی باشدکه پیشینیان در طرح نمودن آن یا حداقل ذکر نمونه های متعددی از آن خطا کرده ومعاصران هم که تردید دردیدگاه پیشینیان را روانداشته، تکرارش کردند. تأملی بر نمونه هایی چند از این مقوله در کتب بلاغی مختلف، باکاوشی در میان دیدگاه علمای بلاغی موید این موضوع است. پژوهش حاضر ضمن بررسی آرای گوناگون ادب پژوهان، به تحلیل جایگاه مقوله تکرار دربلاغت فارسی وعربی میپردازد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
203 - مناسبات بینامتنی میان حکایات مثنوی مولوی در دفتر اول با متون نظم و نثر فارسی (بر اساس نظریۀ ژارژ ژنت)
سیامک سعادتیبینامتنیت به بررسی روابط موجود در بین متون میپردازد. چراکه در هر متنی اشاراتی به آثار پیش از آن وجود دارد؛ بهبیاندیگر، متون جدید زاییدة متنهای پیش از خود هستند. ازاینرو، میتوان گفت که هیچ متن جدید و بکری وجود ندارد و هر نویسندهای برای خلق اثر خود از آثار پیشینیان أکثربینامتنیت به بررسی روابط موجود در بین متون میپردازد. چراکه در هر متنی اشاراتی به آثار پیش از آن وجود دارد؛ بهبیاندیگر، متون جدید زاییدة متنهای پیش از خود هستند. ازاینرو، میتوان گفت که هیچ متن جدید و بکری وجود ندارد و هر نویسندهای برای خلق اثر خود از آثار پیشینیان الهام میگیرد. در بینامتنیت دو متن باهم مقایسه میشوند: یک متن زیر و یک متن زبر. ژارژ ژنت نظریۀ بینامتنیت را به کمال خود رسانده است. ژنت، بینامتنیت را به سه دسته تقسیم میکند که در قالب: حضور صریح و اعلامشده، پنهان و ضمنیِ یک متن در متن دیگر، قابلبررسی است. نگارنده در این نوشتار، ابتدا ریشۀ حکایات و اندیشههای عرفانی مولوی را در دفتر اول مثنوی در آثار عرفانی، داستانی، تفسیری، دواوین شعر و کتب تاریخی فارسی کاویده، سپس این حکایات را بر اساس نظریۀ بینامتنیت ژنت به سه دسته تقسیم کرده است. در این مرحله، متن زیرین مثنوی مشخص شده است. این متن زیرین باید هم تقدم زمانی و تاریخی بر متون دیگر داشته و هم بیشترین شباهت را با روایت مثنوی داشته باشد. در نهایت شباهتها و تفاوتهای دو متن بررسی شده است. این بررسی نشان میدهد که مولوی بسیاری از کتب تاریخی، تفسیری، داستانی و عرفانی پیش از خود را خوانده و آنها را در لابهلای مثنوی آورده است. هرچند در همۀ موارد بررسیشده، وی اندیشههای عرفانی و حکایات پیشین را برای نیل به اهداف عرفانی، کلامی و اخلاقی خود با تغییراتی همراه ساخته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
204 - فعل بسیط و مرکب در زبان فارسی معاصر: چالشها و راهکارها
فردین حسین پناهیاشتقاق و ترکیب دو فرآیند اصلی واژهسازی در زبان فارسی است. از آن جا که فعل مهمترین عنصر در دستگاه واژگانی و نحوی زبان است، زایا بودن زبان در ساخت فعلهای متنوّع و متعدّد اهمیت فراوانی دارد، طوریکه این فعلها خود، زایا باشند و بتوان واژههای دیگری از آنها مشتق کرد. ای أکثراشتقاق و ترکیب دو فرآیند اصلی واژهسازی در زبان فارسی است. از آن جا که فعل مهمترین عنصر در دستگاه واژگانی و نحوی زبان است، زایا بودن زبان در ساخت فعلهای متنوّع و متعدّد اهمیت فراوانی دارد، طوریکه این فعلها خود، زایا باشند و بتوان واژههای دیگری از آنها مشتق کرد. این مهم، از طریق فرآیند اشتقاق صورت میگیرد و فعلهای بسیط مهمترین عناصری هستند که زبان فارسی از طریق آنها میتواند به امر اشتقاق بپردازد. نگاهی به وضعیت کاربرد فعلها در زبان فارسی امروز نشان میدهد که گرایش مفرطی به ساخت فعلهای مرکب وجود دارد و تعداد فعلهای بسیط بسیار کمتر از فعلهای مرکب است و فعلهای بسیطِ موجود نیز غالباً در حال تبدیل شدن به فعلهای مرکباند. ادامۀ این روند میتواند منجر به ضعف تدریجی و شاید توقف اشتقاقهای فعلی در زبان فارسی شود. در این مقاله ضمن بررسی وضعیت فعلهای بسیط و مرکب در زبان فارسی معاصر، و نقد و بررسی دیدگاههای مطرح در این حوزه، راهکارهایی برای اصلاح وضعیت موجود بررسی میشود. بر این اساس، در مواردی میتوان با بهکارگیری و تقویت ساختهای زیرمجموعۀ فعل بسیط یا مرتبط با آن، قابلیتهای اشتقاق فعلی در زبان فارسی را احیا کرد. تقویت ظرفیت ساخت فعلهای تبدیلی، استفاده از فعلهای سببی و استفاده از فعلهای پیشوندی از مهمترین راهکارهایی است که برای این منظور میتوان در پیش گرفت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
205 - استفاده از گفتارهای قالبی در آموزش مهارت انشاءنویسی فارسی به غیرفارسیزبانان
حبیب کشاورز سعیده بیرجندیهدف: نگارش انشاء، یکی از مهارتهای یادگیری زبان است. برای آموزش این مهارت از شیوههای مختلفی مانند گفتارهای قالبی که بخشهای از پیشآمادهشده زبان هستند و نقش مهمی در توسعه زبان دارند، استفاده میشود. این گفتارها فرآیند یادگیری را خصوصا برای زبانآموزان خارجی ساده و تسر أکثرهدف: نگارش انشاء، یکی از مهارتهای یادگیری زبان است. برای آموزش این مهارت از شیوههای مختلفی مانند گفتارهای قالبی که بخشهای از پیشآمادهشده زبان هستند و نقش مهمی در توسعه زبان دارند، استفاده میشود. این گفتارها فرآیند یادگیری را خصوصا برای زبانآموزان خارجی ساده و تسریع میکند. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر گفتارهای قالبی بر فرآیند یادگیری و آموزش مهارت انشاءنویسی فارسی به عربزبانان میپردازد. روش: در این پژوهش از روش شبهآزمایشی با طرح مقایسه گروههای ایستا استفاده شد. جامعه آماری شامل بیست زبانآموز عربزبان بودند که در کلاسهای آنلاین آموزش مهارت انشاءنویسیفارسی شرکت کرده بودند. این افراد به دو گروه ده نفره کنترل و آزمایش تقسیمشدند. گروه آزمایش ضمن یادگیری تکنیکهای انشاءنویسی با گفتارهای قالبی نیز آشنا شدند، اما گروه کنترل فقط تکنیکهای انشاءنویسی را آموختند. هر دو گروه 10 جلسه آموزشی(15 ساعته) را گذراندند. پس از طی دوره از آنها، آزمونی مطابق استاندارد Writing آزمون بینالمللی آیلتس(Task 2) گرفته شد. درنهایت دادهها با استفاده از نرمافزار اکسل تحلیل شدند. یافتهها: نتایج این تحقیق نشانداد که گفتارهای قالبی تأثیر بسیاری برافزایش حجم و سرعت نگارش زبانآموزان داشته و خطاهای دستور زبانی آنها را نیز کاهش داده بود و موجب افزایش انسجام بین جملات گروه آزمایش و بالا رفتن سطح دستوری و واژگانی نوشتههای گروه آزمایش بودند. علاوه بر این، گفتارهای قالبی موجب شده بود تا زبانآموزان، با دقت بیشتری از علائم نگارشی در انشاءهای خود استفاده کنند. کلید واژهها: گفتارهای قالبی، انشاءنویسی، آموزش زبان فارسی، آموزش زبان خارجی، عربزبانان. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
206 - بررسی و تحلیل نقدهای مربوط به شعر احمد شاملو
فرزاد بالال غلامحسین غلامحسین زاده قدرت الله طاهریتاکنون تحقیقات زیادی در قالب مقاله و کتاب در حوزه ی نقد و بررسی اشعار احمد شاملو نوشته شده است. تحقیق حاضر به دنبال آن بوده است که ضمن نشان دادن سیر تاریخی تحقیقات نوشته شده و بررسی کانون های شکلگیری آنها،کتاب ها و مقالات شاخصی را که در این حوزه تألیف شده است مورد بررسی أکثرتاکنون تحقیقات زیادی در قالب مقاله و کتاب در حوزه ی نقد و بررسی اشعار احمد شاملو نوشته شده است. تحقیق حاضر به دنبال آن بوده است که ضمن نشان دادن سیر تاریخی تحقیقات نوشته شده و بررسی کانون های شکلگیری آنها،کتاب ها و مقالات شاخصی را که در این حوزه تألیف شده است مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از مجموع 303 مقاله که با موضوع بررسی و تحلیل شعر شاعر به رشته تحریر در آمده است؛ 9% از آنها در جراید، 8% در مجلات علمی- پژوهشی و 83% در مجلات علمی(مروری - ترویجی) چاپ و منتشر شده و بیشتر آنها بین سال های (1375- 1385) به رشتۀ تحریر در آمده است. از میان مقالات نوشته شده، مقالات علمی- پژوهشی از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردارند که از مهمترین دلایل این امر می توان به زبان صریح و روشن نویسندگان در مقالات مذکور، مسأله محور بودن تحقیقات یاد شده، پرهیز از کلی گویی و ذکر دقیق جزئیات در این دسته از مقالات اشاره کرد. از میان تحقیقاتی که در قالب کتاب نوشته شده اند، کتاب سفر در مه اثر تقی پورنامداریان، امیر زادۀ کاشی ها اثر پروین سلاجقه، انگشت و ماه اثر ع.پاشایی و کتاب شعر زمان ما اثر محمد حقوقی از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردارند دلایل اهمیت و اعتبار آثار مذکور را می توان در مؤلّفه های زیر خلاصه کرد: 1- نثر روان و روشن نویسندگان در پرداختن مباحث و مطالب؛ 2- پرهیز از کلی گویی و ذکر دقیق جزئیات؛3- روشن کردن ابعاد و زوایای مختلف ساختار و محتوای شعر شاعر. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
207 - استعاره و کارکرد آن در گفتار روزمره ی گویشوران فارسی (با تکیه بر دانشجویان فارسی زبان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز)
غلام حسن اورکی الخاص ویسیاستعاره،از مهم ترین پدیده های زبانی است که مورد توجه علما، فلاسفه و اُدبا و اخیراً زبانشناسان واقع شده است. با توجه به اهمیّت موضوع، دراﯾﻦﻣﻘﺎﻟﻪﮐﻪﺑﺨﺸﯽازﭘﮋوﻫﺸﯽوﺳﯿﻊدرﺑﺎرهی بررسیﮐﺎربردﻧﻈﺮیهیمعاصر استعاره[1] (1992) لیکاف[2]درﺗﺒﯿﯿﻦساختارهای استعاری زبان روزمره است، ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢﺑ أکثراستعاره،از مهم ترین پدیده های زبانی است که مورد توجه علما، فلاسفه و اُدبا و اخیراً زبانشناسان واقع شده است. با توجه به اهمیّت موضوع، دراﯾﻦﻣﻘﺎﻟﻪﮐﻪﺑﺨﺸﯽازﭘﮋوﻫﺸﯽوﺳﯿﻊدرﺑﺎرهی بررسیﮐﺎربردﻧﻈﺮیهیمعاصر استعاره[1] (1992) لیکاف[2]درﺗﺒﯿﯿﻦساختارهای استعاری زبان روزمره است، ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪﻣﺒﺎﻧﯽاین چارچوب نظری که بر درک مفاهیم انتزاعی از طریق کاهش در مقیاس بشری تاکید دارد، کارکرد فرایند استعاره را در گفتار روزمرهی گویشوران فارسی با تکیه بر جامعهی آماری پژوهش محک بزنیم. بدین منظور، نگارندگان به صورت تصادفی، پنجاه نفر از دانشجویان را گزینش کرده، به روش میدانی30 ساعت از مکالمهی آنان را در سه بافت زبانی متفاوت و در طول 3 ماه ضبط و گردآوری کردند.پس از نگارش داده های زبانی، تعداد 122 عبارت استعاری استخراج گردید که با تحلیل داده ها، مشخص گردید؛ بخش قابل توجّهی از گفتار نمونهی آماری تحقیق، استعاری است و انواع استعاره های مفهومی در گفتار آنان دیده می شود؛ در این میان استعارهی ساختار رویداد، بیشترین بسامد وقوع و استعاره جهتی کمترین بسامد وقوع را داشته است. در نتیجه، ادعای لیکاف (1992) مبنی بر جهانی بودن این نظریه در مورد زبان فارسی تأیید شد. در نهایت معلوم گردید بافت زبانی[3]، تأثیری مستقیم بر کاربرد استعاره در گفتار روزمره دارد.به عبارت دیگر هر چه بافت جنبه رسمی تری داشته باشد، استعاره در گفتار کمتر و هر چه جنبهی غیر رسمی یابد استعاره بیشتر می شود. 1.The contemporary theory of metaphor 2. George Lakoff 3. Linguistic context تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
208 - بررسی و تحلیل حس وطنپرستی در آثار منتخبی از شاعران دورهی شعوبیه
بشارت پرمه ناهید جعفریوطندوستی از تاملات انسان و نمادی از هویت ملی آدمی است. تجلی وطندوستی در شعر فارسی دارای دو وجه است: وجه اول زمانی است که؛ کشور تحت سیطرهی سیاسی و دینی قوم مهاجم است و وجه دوم آن؛ در دورهی بیداری است. پژوهشگران بر این باورند که مفهوم وطنپرستی در شعر فارسی در دورهها أکثروطندوستی از تاملات انسان و نمادی از هویت ملی آدمی است. تجلی وطندوستی در شعر فارسی دارای دو وجه است: وجه اول زمانی است که؛ کشور تحت سیطرهی سیاسی و دینی قوم مهاجم است و وجه دوم آن؛ در دورهی بیداری است. پژوهشگران بر این باورند که مفهوم وطنپرستی در شعر فارسی در دورههای مختلف تاریخی مشاهده میشود؛ به همین دلیل، سوال اصلی پیشروی این تحقیق عبارتست از اینکه: مفهوم وطن در شعر شاعران دورهی شعوبیه تحت تاثیر چه عواملی بوده است؟ بر همین اساس با رجوع به منابع شعر این دوره و شاعران برجسته، سعی شده است مفهوم وطن و حس وطنپرستی در اشعار چهار شاعر منتخب این دوره بررسی شود.نتایج این پژوهش نشان میدهد که در این دوره حس وطنپرستی بیشتر تحت تاثیر برتریجویی نژادی و قومی بوده است که نتیجهی چنین احساسات برتری جوبانه ایی، بوجود آمدن یک نهضت و جنبش اجتماعی تحت عنوان شعوبیه، از اوایل قرن دوم هجری به صورت رسمی بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
209 - بررسی اثرات دو روش تدریس انتزاعی و تدریس در متن (روش جزء به کل و کل به جزء) بر میزان یادگیری برخی از دانشآموزان دبیرستانهای شیراز در درس دستور زبان فارسی
سیداحمد پارساهدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش بود که آیا بین دو روش تدریس در متن (کل به جزء) و تدریس انتزاعی (جزء به کل) در درس دستور زبان فارسی و میزان یادگیری آزمودنی های پژوهش، رابطه معنی داری وجود دارد یا نه؟ در این راستا تعداد 51 نفر از دانش آموزان پسر نظام جدید، در دبیرستان ش أکثرهدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش بود که آیا بین دو روش تدریس در متن (کل به جزء) و تدریس انتزاعی (جزء به کل) در درس دستور زبان فارسی و میزان یادگیری آزمودنی های پژوهش، رابطه معنی داری وجود دارد یا نه؟ در این راستا تعداد 51 نفر از دانش آموزان پسر نظام جدید، در دبیرستان شبانهی ولی عصر شیراز، در دو کلاس اول به طور تصادفی انتخاب شدند.موضوع درس دستور زبان فارسی بود که به مدت یک ترم تحصیلی در این دو کلاس تدریس شد. در پایان ترم آزمودنی های پژوهش به وسیله 40 سوال معلم ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. روش پژوهش نیمه تجربی است و دادههای پژوهش با استفاده از آزمون تی و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل داده شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که در تفهیم بخش هایی از کتاب که برای فراگیران تازگی دارد، روش تدریس در متن موفق تر است، اما در تفهیم بخش هایی که فراگیران از آن ها سابقه ی ذهنی دارند، بین دو روش تدریس، رابطه معنی داری مشاهده نشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
210 - مآثر رحیمی؛ کتابی در تاریخ و رجال هند
علی رضا شعبانلونفوذ زبان فارسی در هند که از اواخر قرن نخست هجری با حمله ی مسلمانان ایرانی برای فتح هند آغاز شده بود با استقرار سلسله های حکومتی فارسی زبان و ایرانی در آنجا بیشتر شد و در دوره ی صفوی به نهایت رسید. در این دوره بسیاری از هنرمندان و شاعران و نویسندگان ایرانی به هند رفتند أکثرنفوذ زبان فارسی در هند که از اواخر قرن نخست هجری با حمله ی مسلمانان ایرانی برای فتح هند آغاز شده بود با استقرار سلسله های حکومتی فارسی زبان و ایرانی در آنجا بیشتر شد و در دوره ی صفوی به نهایت رسید. در این دوره بسیاری از هنرمندان و شاعران و نویسندگان ایرانی به هند رفتند و در آنجا ساکن شدند و بسیاری از هندیان نیز فارسی آموختند و بدین زبان آثاری پدید آوردند. عبدالباقی نهاوندی یکی از کسانی است که در چهل سالگی به هند رفت و در آنجا مآثر رحیمی را که کتابی است در تاریخ و رجال هند تحریر کرد. در این کتاب به طور ویژه آثار و اخبار عبدالرّحیم خان خانان و ویژگیهای شخصیتی و حسب و نسب وی، و خدمتکاران و دوستان و شاعران او معرفی شده است و به صورت فرعی مطالبی درباره پادشاهان گذشته ی هند و نورالدّین محمد جهانگیر غازی و سلسله ی وی نیز وجود دارد. در این مقاله کوشش می شود که این اثر ارزشمند و مؤلّفش معرفی گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
211 - رعایت هنجارهای فنی و بلاغی زبان فارسی نوشتاری معیار در نوشتههای فضای تلگرام: بررسی تأثیر هویت زبانی و کاربرد زبان فارسی بهعنوان زبان اول یا زبان دوم
هوشیار رشیدی عادل دستگشاده(نویسنده مسئول) محمد صدیق زاهدیاین مطالعه تأثیر هویت زبانی گویشوران زبان فارسی و کاربرد آن بهعنوان زبان اول یا زبان دوم را بر رعایت هنجارهای فنی و بلاغی فارسی نوشتاری معیار در فضای تلگرام بررسی کرد. ۱۱۵ نفر از کاربران تلگرام که دانشجوی کاردانی و کارشناسی بودند بهصورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه أکثراین مطالعه تأثیر هویت زبانی گویشوران زبان فارسی و کاربرد آن بهعنوان زبان اول یا زبان دوم را بر رعایت هنجارهای فنی و بلاغی فارسی نوشتاری معیار در فضای تلگرام بررسی کرد. ۱۱۵ نفر از کاربران تلگرام که دانشجوی کاردانی و کارشناسی بودند بهصورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه زبان مادری و زبان دوم هرکدام با زیرگروههای هویت زبانی بالا و پایین تقسیم شدند (مجموعاً چهار گروه ۲۵ نفری). سپس، صفحاتی از نوشتههای آنها در تلگرام از حیث فنی و بلاغی بررسی شد. نتایج نشان داد که در املا و کاربرد ویرگول، هویت زبانی در هر دو گروه زبان اول و دوم نقش تعیینکنندهای داشت، ولی در کاربرد نقطه، هویت زبانی فقط در گروه زبان اول مؤثر افتاد و در کاربرد علامت سوال، هویت زبانی نقش مؤثری ایفا نکرد. همچنین، در هر دو گروه زبان اول و دوم، هویت زبانی با استفاده از تعابیر مناسب و چینش صحیح ارکان جمله توأم بود. در املا، ویرگول، علامت سؤال، تعابیر مناسب و ترتیب ارکان جمله، عامل زبان دوم بودن مؤثرتر از هویت زبانی بود ولی در حیطه کاربرد ویرگول، این عامل فقط برای گروه هویت زبانی بالا مؤثر بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
212 - آموزههای مرگاندیشی در اشعار سعدی
زهرا سلیمانیمرگ و پایان زندگی دنیوی یکی از مسائلی است که از دیرباز همواره ذهن بشر را به خود مشغول نموده است و البته در این میان، نویسندگان و شاعران که از روحیه لطیفتری نسبت به دیگران برخوردار بودهاند بیش از سایرین به این موضوع پرداختهاند و در حقیقت یکی از دغدغههای دائمی ذهن و د أکثرمرگ و پایان زندگی دنیوی یکی از مسائلی است که از دیرباز همواره ذهن بشر را به خود مشغول نموده است و البته در این میان، نویسندگان و شاعران که از روحیه لطیفتری نسبت به دیگران برخوردار بودهاند بیش از سایرین به این موضوع پرداختهاند و در حقیقت یکی از دغدغههای دائمی ذهن و دل آنان کاوش و پردازش مسئله مرگ بوده است. مسئله مرگ ممکن است گاه به صورت موضوعی خوفناک و یا گاهی به صورت محاورات و اندیشههای گوناگون مطرح شود و این میتواند راهی باشد به سوی ایجاد شادی و رستگاری و زندگی متعالی و دوستیهای پایدار و زندگی سرشار از ایمان؛ و تمام اینها میتواند تلخی مرگ و غم و اندوه آن را مبدل به شادی و بصیرت سازد. سعدی شیرازی به عنوان یکی از بلند پایهترین چهرههای شعر و نثر فارسی از نظر تجربه زندگی و آشنایی به اخلاق مسلمانی و انسانی و نیز اطلاعات ادبی و اجتماعی، سیاسی و دینی و اعتقادی در ایران و جهان از جایگاه خاصی برخوردار است؛ در این نوشتار سعی شده است تا به اهمیت موضوع مرگ و ابعاد و زوایای آن از دیدگاه بزرگ مرد ادب پارسی، سعدی شیرازی پرداخته شود، شاعری که حتی مرگ را نیز چون پلی برای رسیدن به آموزههای اخلاقی و تعلیمی سخن خویش ساخت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
213 - بررسی تطبیقی آموزههای دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
فرشته صفارییکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزاما أکثریکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
214 - تلقّی هنری مولوی از قرآن و حدیث در کلیات شمس
بدریه قوامیدر معارف اسلام و ادبیات مسلمانان، قرآن و حدیث دو منبع غنی و سرشار اولیه اند که در طول تاریخ همواره شاعران و نویسندگان از آن ها الهام گرفته اند. مولوی از جمله شاعران زبان فارسی است که به شیوه ای هنرمندانه از آن ها بهره برده است. گزینش و انتخاب هنری بعضی آیات و احادیث، مو أکثردر معارف اسلام و ادبیات مسلمانان، قرآن و حدیث دو منبع غنی و سرشار اولیه اند که در طول تاریخ همواره شاعران و نویسندگان از آن ها الهام گرفته اند. مولوی از جمله شاعران زبان فارسی است که به شیوه ای هنرمندانه از آن ها بهره برده است. گزینش و انتخاب هنری بعضی آیات و احادیث، مولوی را بیش تر از شاعران دیگر در پیوند با مخاطب موفّق ساخته است؛ این مسئله به غزلیات مولوی صورت ویژه و متفاوتی در مقایسه با غزلیات شاعران دیگر بخشیده است. هر چند این شیوه ی کاربرد، در شعر سنایی و عطار هم دیده می شود، امّا در کلیّات شمس بسامد چشم گیری دارد و از تنوّعی خاص برخوردار است، یعنی گاهی مولوی در الفاظ آیات و احادیث و یا در مفهوم آن ها تصرّف کرده است و گاهی آیه یا حدیث را در معنایی غیر از معنای حقیقی خود به کار برده است. هنر ویژه ی مولوی در نوع تلفیق این عبارات با دیگر کلمات شعر، و ساخت ترکیبات وصفی و اضافی است. نگارنده در این مقاله به عنوان نمونه، اشعاری از کلیّات شمس را مورد بررسی قرار داده و نوع استفاده ی شاعر از آیات و احادیث و بازتاب هنری آن ها را نشان داده است تا بعضی از جلوه های هنری غزل مولوی را از دیدگاه زیباشناسی برای مخاطبان آشکار کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
215 - نگاهی ردهشناختی به مقولة صفت در زبان فارسی
والی رضایی معصومه دیانتیپژوهش حاضر در پی آن است که در چارچوب یک نظریة ردهشناختی به بررسی مقولة صفت به عنوان یکی از اجزای اصلی کلام در زبان فارسی بپردازد. این تحقیق در چارچوب یکی از نظریههای دستور شناختی به نام دستور ساختمحور قوی (کرافت،2001) که در آن یک نظریة جهانی-ردهشناختی در مورد اجزای أکثرپژوهش حاضر در پی آن است که در چارچوب یک نظریة ردهشناختی به بررسی مقولة صفت به عنوان یکی از اجزای اصلی کلام در زبان فارسی بپردازد. این تحقیق در چارچوب یکی از نظریههای دستور شناختی به نام دستور ساختمحور قوی (کرافت،2001) که در آن یک نظریة جهانی-ردهشناختی در مورد اجزای کلام معرفی شده است، انجام شده است. نظریهای که در کنار طبقة معنایی به کنشهای گزارهای نیز توجه میکند و نگاهی سرنمونی به اجزای کلام دارد. در نهایت در چارچوب نظریة مذکور به بررسی، تحلیل و طبقهبندی صفات زبان فارسی میپردازیم. نتایج این بررسی چهار گروه صفت را در زبان فارسی از یکدیگر متمایز میسازد. گروه نخست که صفات سرنمون و اعضای بینشان مقولة صفت را دربر میگیرد، واژههایی را شامل میشود که کنش گزارهای آنها توصیف است و بیانگر طبقة معنایی ویژگی هستند. این دسته از صفات تقریباً بدون استثنا به صورت تفضیلی یا عالی به کار میروند. گروه دوم متناظر با صفات نسبی در دستورهای سنتی است. در این گروه واژههایی را داریم که توصیف میکنند اما بیانگر طبقة معنایی شئ هستند. گروه سوم نیز واژههای توصیفکننده اما بیانگر کنش را در بر میگیرد و با صفات فاعلی، مفعولی و لیاقت در دستورهای سنتی متناظر است. آخرین گروه صفات زبان فارسی، صفات گزارهای هستند، صفاتی که بیانگر ویژگی هستند اما اسناد میدهند. وجود تکواژی صفتساز در صفات گروه دوم و سوم و عدم امکان کاربرد آنها به صورت تفضیلی و عالی، به ترتیب همسو با معیار نشانداری ساختاری و بالقوگی رفتاری، غیرسرنمون بودن صفات این دو گروه را تأیید مینماید. از سوی دیگر الزام وجود فعل کمکی در صفات گزارهای گروه چهارم، نشانداری آنها را نسبت به صفات سرنمون مشخص میسازد. در نهایت، این مقاله نشان میدهد که طبقهبندی ردهشناختی این پژوهش میتواند همپوشیهای حاصل از طبقهبندی معنایی دستورهای سنتی را برطرف نماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
216 - مطالعة لایة نحوی زبان در برخی از لالاییهای زبان فارسی: بررسی ساخت جمله
سیده مریم فضائلیلالایی ها یکی از انواع ترانه ها هستند که در حوزة ادبیات عامه جای میگیرند. یکی از ابعاد ساختاری لالایی ها بررسی ویژگی های نحوی آن ها است. پژوهش حاضر با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با هدف بررسی انواع جملات تشکیل دهندة لالایی ها ازنظر ساده و مرکب بودن و نیز تعداد اجزای جملات أکثرلالایی ها یکی از انواع ترانه ها هستند که در حوزة ادبیات عامه جای میگیرند. یکی از ابعاد ساختاری لالایی ها بررسی ویژگی های نحوی آن ها است. پژوهش حاضر با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با هدف بررسی انواع جملات تشکیل دهندة لالایی ها ازنظر ساده و مرکب بودن و نیز تعداد اجزای جملات در 93 لالایی فارسی انجام شد. نتیجة آزمون آماری کای دو که با استفاده از نرم افزار SPSS21 به دست آمد، نشان می دهد که در لالایی های موردبررسی، میان فراوانی جملات ساده و مرکب تفاوت معنادار وجود دارد؛ به صورتی که بسامد جملات ساده به طور معناداری بیشتر از جملات مرکب است. از بعد تعداد اجزای جمله، جملات سه جزئی و یک جزئی به ترتیب با 46% و 26% بیشترین و کمترین میزان بسامد را در لالایی های مورد بررسی داشته اند. نتیجة آزمون آماری کای دو نشان دهندة این است که در لالایی ها جملات سه جزئی به طور معناداری بیشتر از جملات یک جزئی کاربرد داشته اند. بسامد زیاد جملات ساده متناسب با نوع لالایی است؛ زیرا در این نوع از ادبیات عامه از آنجایی که مخاطبان لالایی ها کودکانی هستند که در حال فراگیری زبان هستند، انتظار بر این است که از ساختارهای نحوی استفاده شود که جملاتی کوتاه و ساده و متشکل از فقط یک فعل باشند تا پردازش و درک آنها برای کودکان ممکن باشد. همچنین، فراوانی زیاد جملات ساده به دلیل ویژگی ریتمیک لالایی ها است و اینکه این ویژگی موجب می شود تا لالایی ها غالباً در جملات ساده و کوتاه سه جزئی بیان شوند. افزون براین، به دلیل اینکه لالایی ها جنبة عامیانه دارند و سرایندگان آن ها نیز غالباً مادرانی با سطح سواد پایین هستند و در کلام عامیانه سعی می شود که از پیچیدگی گفتاری کاسته شود تا کلام روان تر باشد و انتقال مطلب سریع تر صورت گیرد، در لالایی های موردبررسی شاهد وقوع فراوان جملات ساده و کوتاه سه جزئی هستیم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
217 - در جستجوی ناکجا آباد (بررسی تطبیقی آرمان شهر در شعر جبران خلیل جبران و سهراب سپهری)
فاروق نعمتیآرمان شهر در اندیشه ی شاعران و ادیبان، مدینه ی فاضله و ناکجاآبادی است که در آن، همه ی انسان ها در آزادی و سعادت زندگی می کنند و از ظلم و جور و بی عدالتی خبری نیست. رؤیای چنین جامعه ی آرمانی، در میان شاعران رمانتیسم، نمود بیشتری دارد؛ چرا که این شاعران، به دلیل احساس نو أکثرآرمان شهر در اندیشه ی شاعران و ادیبان، مدینه ی فاضله و ناکجاآبادی است که در آن، همه ی انسان ها در آزادی و سعادت زندگی می کنند و از ظلم و جور و بی عدالتی خبری نیست. رؤیای چنین جامعه ی آرمانی، در میان شاعران رمانتیسم، نمود بیشتری دارد؛ چرا که این شاعران، به دلیل احساس نوعی تنهایی و غربت، به طرح آرمان شهر خیالی و جهان مثالی خود می پردازند و آن را به گونه های مختلفی تجسّم می کنند. جبران خلیل جبران و سهراب سپهری، به عنوان دو شاعر رمانتیک در ادبیات معاصر فارسی و عربی، از میان گونه های مختلفی که می توان برای رمانتیسم قائل شد، به طور ویژه به رمانتیسم آرمانشهری پای بند بوده اند و تلاش آنها بر این بوده تا با مشربی عرفانی و رویکردی صوفیانه، دنیای رؤیایی خود را ترسیم نمایند. سهراب، شهر پشت دریاها و گاهی هیچستان و ده بالادست را سمبل هایی از دنیای آرمان شهر خود می داند، و در مقابل جبران نیز،جنگل را نماد آرمان شهر خود برگزیده است. همچنین هر دو شاعر، ویژگی هایی همچون عشق، عدالت، زیبایی، معرفت و شناخت و ...، برای جهان مطلوب خود برمی شمارند. در این پژوهش و با شیوه ی تحلیلی- توصیفی و بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به بررسی دیدگاه دو شاعر به مقوله ی آرمان شهر و ویژگی های آن خواهیم پرداخت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
218 - بررسی تطبیقی آموزههای دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
فرشته صفارییکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزام أکثریکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم ، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
219 - اثرپذیری اشعار عربی پارسی گویان قرنهای ششم و هفتم هجری از اوزان متداول شعر فارسی
سیداسعد شیخ احمدییکی از موضوعات اصلی ادبیات تطبیقی، بررسی تأثیرهای ادبیات زبانهای پویا بر همدیگر است و درباره زبانهای فارسی و عربی، بیشتر سخن از تأثیر ادب عربی برادب فارسی است. امّا در این مقاله، سخن از تأثیر اوزان متداول شعر فارسی بر اشعار عربی پارسی گویان قرن های ششم و هفتم هجری اس أکثریکی از موضوعات اصلی ادبیات تطبیقی، بررسی تأثیرهای ادبیات زبانهای پویا بر همدیگر است و درباره زبانهای فارسی و عربی، بیشتر سخن از تأثیر ادب عربی برادب فارسی است. امّا در این مقاله، سخن از تأثیر اوزان متداول شعر فارسی بر اشعار عربی پارسی گویان قرن های ششم و هفتم هجری است. اوزان رایج شعر کهن فارسی هرچند ماخوذ از شعر عربی است، امّا پارسی گویان در آن تصرف کردهاند و آن را با ساختار زبان فارسی هماهنگ نمودهاند. این پارسی گویان در سرایش شعر عربی – علاوه بر بحور ویژه شعر عرب – بحور متداول شعر فارسی را منظور داشته اند و اشعار عربی خویش را بدان آراسته اند. در این مقاله با بهره گرفتن از منابع معتبر، تفاوت کاربرد اوزان مشهور شعر عرب و فارسی بیان شده است و نتیجهای که بهدست آمده، آن است که بیشتر ملمعات و اشعار عربی شاعران ایرانی، در وزن و شیوهی سرایش، تابع شعر فارسی است و در واقع این شاعران عربی را به شیوه عجمی گفته اند و به قول مولانا: چه غم است ار زرم بشدکه مئی هست همچو زر عربی گرچه خوش بود عجمی گو تو ای پسر تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
220 - بررسی تطبیقی آموزههای دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
فرشته صفارییکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزام أکثریکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم ، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
221 - بررسی ارتباط بین میزان هویت پذیری معلمان زبان انگلیسی (فارسیزبان) با خودکارایی آنها و موفقیت زبانآموزان
عادل دست گشادهاین مطالعه به بررسی ارتباط بین میزان هویتپذیری معلمان زبان انگلیسی (فارسی زبان) با خودکارایی آنها و موفقیت زبان آموزان پرداخت. هشتاد و هفت معلم از مؤسسات مختلف زبان در این مطالعه شرکت داشتند و به پرسشنامههایی میزان هویت پذیری معلمان و خودکارایی پاسخ دادند. همچنین از ش أکثراین مطالعه به بررسی ارتباط بین میزان هویتپذیری معلمان زبان انگلیسی (فارسی زبان) با خودکارایی آنها و موفقیت زبان آموزان پرداخت. هشتاد و هفت معلم از مؤسسات مختلف زبان در این مطالعه شرکت داشتند و به پرسشنامههایی میزان هویت پذیری معلمان و خودکارایی پاسخ دادند. همچنین از شرکت کنندگان خواسته شد تا میانگین نمرات کسب شدۀ زبانآموزان خود در ترم قبل را ثبت نمایند. نتایج تحلیل دادهها وجود ارتباط موثرمعنیداری بین میزان هویتپذیری معلمان با میزان خودکارایی آنها و موفقیت زبان آموزان را نشان داد. تجزیه و تحلیل رگرسیون به منظور بررسی اینکه آیا مولفههای هویت پذیری میتواند میزان خودکارایی معلم و موفقیت زبانآموزان را پیشبینی کند، به کار گرفتهشد. چهار زیر مجموعۀ هویتپذیری یعنی خودهای ایدهآل، خودهای باید، خودهای واقعی و خودهای ترس بهعنوان پیشبینی کنندههای میزان خودکارایی معلم درنظر گرفتهشد ورابطۀ مثبت معنیداری بین این زیرمجموعهها و خودکارایی معلمان وجود داشت. اما تنها سه گروه از این زیرمجموعهها شامل خودهای ایده آل، خودهای بایدو خودهای واقعی با میزان موفقیت زبانآموزان همبستگی مثبت معنیداری داشت. نتایج به دست آمده نشان داد که خودکارایی و نگرانی در خصوص پیشرفت زبانآموزان از عناصر کلیدی فرایند هویتپذیری معلمان زبان انگلیسی (فارسی زبان) است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
222 - جغرافیانویسی محلی در کرمان قاجاری با تأکید بر حقوق عمومی: جغرافیای ایالت کرمان در عهد ناصری نوشته منشی کرمانی
محمد خداوردی تاج ابادیدر ایران دوره قاجار، عصر ناصری، اهتمام ویژه ای در تدوین و نگارش جغرافیای ایالت های ایران صورت پذیرفت که منجر به نگارش مجموعه ناصری شد. یکی از کتاب های این مجموعه جغرافیای ایالت کرمان در عهد ناصری است که محمد امین منشی کرمانی، از خاندانی با سابقه در دیوانسالاری کرمان، آن أکثردر ایران دوره قاجار، عصر ناصری، اهتمام ویژه ای در تدوین و نگارش جغرافیای ایالت های ایران صورت پذیرفت که منجر به نگارش مجموعه ناصری شد. یکی از کتاب های این مجموعه جغرافیای ایالت کرمان در عهد ناصری است که محمد امین منشی کرمانی، از خاندانی با سابقه در دیوانسالاری کرمان، آن را در حدود سال 1267ق نگاشته شده است. نویسنده با تکیه بر اسناد و مکتوبات دیوانی، سفرها و دیده ها و شنیده ها به وصف ایالت بزرگ کرمان براساس جهت های چهارگانه جغرافیایی در هجده بلوک پرداخته است. کتاب که گونه ای جغرافیای اقلیمی و محلی است، حاوی وصف ها و گزارش های پرشماری از موضع نگاری و سیمای کالبدی شهرها و زندگی شهری، روستائی و عشایری در کرمان آن روزگار است. از گزارش ها، اطلاعات و آمار این کتاب می توان در بررسی تاریخ اجتماعی و اقتصادی ایالت کرمان در دوره قاجار بهره گرفت و بر جنبه هایی مبهم و تاریک آن پرتو افکند تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
223 - تاثیر بازی با حروف الفبای فارسی بر خلاقیت دانش آموزان پایه سوم ابتدایی شهر همدان
حسین محققی ابوالقاسم یعقوبی ساره قایمیزمینه:یک ازدغدغه های همیشگی دانش روانشناسی تربیتی ارایه روشهایی برای افزایش خلاقیت کودکان است که این نگاه گاهی نیازمندبررسی روشهادربازیها ورفتارهای گذشتگان است.هدف: خلاقیت وروشهای ارتقاء آن یکی ازدغدغه های همیشگی جامعه علمی است ولذادراین راستا این پژوهش به دنبال بررسی ت أکثرزمینه:یک ازدغدغه های همیشگی دانش روانشناسی تربیتی ارایه روشهایی برای افزایش خلاقیت کودکان است که این نگاه گاهی نیازمندبررسی روشهادربازیها ورفتارهای گذشتگان است.هدف: خلاقیت وروشهای ارتقاء آن یکی ازدغدغه های همیشگی جامعه علمی است ولذادراین راستا این پژوهش به دنبال بررسی تاثیر بازی با حروف الفبای فارسی بر خلاقیت دانش آموزان پایه سوم ابتدایی بود. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با گروه کنترل نابرابر بود. جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانش آموزان دختر و پسر پایه سوم ابتدایی شهر همدان که در سال 1392 در مدارس این شهر مشغول به تحصیل بودند تشکیل می دادند. ابزار ها در این پژوهش آزمون هوش ریون رنگی کودکان، آزمون خلاقیت تورنس فرم ب و بازی با حروف الفبای فارسی بودند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کواریانس یک متغیره و چند متغیره، آزمون تعقیبی و برای محاسبه مداخله آزمایشی بر متغیر های خلاقیت از اندازه اثر به روش گلاس استفاده شد. یافته: نتایج نشان داد که آموزش واژه سازی از طریق بازی با حروف الفبای فارسی باعث افزایش کل نمره خلاقیت و زیرمولفه های آن در دانش آموزان شده است.بحث : بنابراین به نظرمی رسد که خلاقیت به عنوان یک متغیرتغییرپذیرمتاثرازبازی به عنوان یک روش موثراست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
224 - مقایسه اثربخشی بسته بومی بخشش مبتنی بر ادبیات کهن فارسی با بخشش درمانی ورثينگتون بر ناگویی هیجانی و ایمنی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی شهر اصفهان
رضا همایی علیرضا ماردپور آرمین محمودیهدف: هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی بسته بومی بخشش مبتنی بر ادبیات کهن فارسی با بخشش درمانی ورثينگتون بر ناگویی هیجانی و ایمنی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی شهر اصفهان بود. روش: روش پژوهش نيمهتجربي با طرح پيشآزمون، پسآزمون و پیگیری با گروه كنترل بود. جامعه آما أکثرهدف: هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی بسته بومی بخشش مبتنی بر ادبیات کهن فارسی با بخشش درمانی ورثينگتون بر ناگویی هیجانی و ایمنی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی شهر اصفهان بود. روش: روش پژوهش نيمهتجربي با طرح پيشآزمون، پسآزمون و پیگیری با گروه كنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان گروه سنی 16 تا 18 سال اقدام کننده به خودکشی شهر اصفهان در سال ۱۴۰۰ بود و حجم نمونه شامل 90 نفر که به-صورت تصادفي 30 نفر در گروه آزمايش(بخشش درمانی ورثينگتون)، 30 نفر در گروه آزمايش (بخششدرمانی بومی محققساخته)، و 30 نفر در گروه گواه، و به روش نمونهگیری دردسترس انتخاب شدند. روش بخشش درمانی ورثينگتون برای نوجوانان اقدام کننده به خودکشی گروههای آزمایش(در 8 جلسه) اجراء شد. ابزارهاي اندازهگیری شامل پرسشنامه 13 سؤالی ایمنی هیجانی مرکز خدمات خانواده کیسی(2007) و پرسشنامه 20 سؤالی ناگویی هیجانی بگبی، پارکر و تیلور (1994) بود. یافتهها: جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان داد، تفاوت معناداري بين ميانگین نمرات پسآزمون و آزمون پیگیری ایمنی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی وجود داشت (P<0.05). نتیجهگیری: بین میزان تأثیرگذاری دو روش بخشش درمانی ورثينگتون و بسته بومی محقق ساخته بر ناگویی هیجانی نوجوانان اقدام کننده به خودکشی تفاوت معناداری وجود نداشت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
225 - بررسی تطبیقی نظام عروضی در زبانهای فارسی و انگلیسی
میثم ابراهیمی دکترحسن دلبری مرضیه رحمتیدر نظام شناختی یک شعر، برخی ویژگی ها مبتنی بر جوهرة شعر است مثل عنصر کلیدی عاطفه و برخی مربوط به دانش شعر مثل وزن، آهنگ، قافیه و صورخیال که هر یک از این ویژگیها به نوعی باعث شناخت هویّت شعر میشوند. علم عروض یکی از دانشهای ادبی است که دربارۀ چگونگی ایجاد وزن و انواع آ أکثردر نظام شناختی یک شعر، برخی ویژگی ها مبتنی بر جوهرة شعر است مثل عنصر کلیدی عاطفه و برخی مربوط به دانش شعر مثل وزن، آهنگ، قافیه و صورخیال که هر یک از این ویژگیها به نوعی باعث شناخت هویّت شعر میشوند. علم عروض یکی از دانشهای ادبی است که دربارۀ چگونگی ایجاد وزن و انواع آن و نیز شگردهای ویژه آهنگ شعر سخن میگوید. بدنۀ اصلی این پژوهش را توصیف نظام عروضی در زبانهای فارسی و انگلیسی تشکیل میدهد که در آن به روش کتابخانهای و مطالعۀ موردی و براساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به بررسی مقایسهای علم عروض در زبانهای فارسی و انگلیسی پرداخته شدهاست و در پایان این نتیجه حاصل میشود که این دو زبان در برخی تعاریف اصطلاحی مانند وزن، عروض و تقطیع مشابه یکدیگرند و برخی از اختیارات شاعری در عروض دو زبان را با وجود نامگذاریهای متفاوت میتوان معادل یکدیگر قرار داد، امّا از وجوه تمایز آنها باید به توجّه منظم و دقیق مبحث عروض در فارسی و آشفنگی آن در انگلیسی، نوع وزن شعر در دو زبان (فارسی کمّی امتدادی و انگلیسی ضربی امتدادی)، وجود سه هجای کوتاه، بلند و کشیده در فارسی و دو هجای تکیهدار و بیتکیه در انگلیسی به خصوص تفاوت در الگوی مصوّر این هجاها، تعداد وزنهای انشعابی و خوشآهنگتر بودن اوزان فارسی نسبت به اوزان انگلیسی اشاره کرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
226 - بررسی تطبیقی «ابدال» در گاتاها و گویش زرتشتیان یزد
کوروش زرفتن دکتر محمود صادق زاده سعید امیدروستاگاتاها، سروده های اشو زرتشت، نوشته ی کهن و گنجینه ی ارجمندی است که از روزگاران پیشین برای ایرانیان بهجامانده است. در این نوشتار، کلماتِ هفت فصل ِنخستین (هات 28-34) از هفده هاتِ یسنا (گاثاها)، در چارچوب فرآیند واجی (ابدال) و در پاره ای از موارد جنبه ی اتیمولوژی، دستور أکثرگاتاها، سروده های اشو زرتشت، نوشته ی کهن و گنجینه ی ارجمندی است که از روزگاران پیشین برای ایرانیان بهجامانده است. در این نوشتار، کلماتِ هفت فصل ِنخستین (هات 28-34) از هفده هاتِ یسنا (گاثاها)، در چارچوب فرآیند واجی (ابدال) و در پاره ای از موارد جنبه ی اتیمولوژی، دستوری و آوایی کلمات ازنظر واجگاه به شیوه ی توصیفی، تحلیلی، اسنادی و تطبیقی بررسی می شود. در این پژوهش با باریک نگری روی همخوان ها، نشان دادهشده که شکل ناب و ثابت همخوان های باستانی چگونه بوده و درگذر زمان چگونه به همخوان های دیگری دگرگونشدهاند. ضمناً نکات صرفی و ریخت راستین همخوان های کهن و دگرگونی های بعدی را در سیر تاریخی، در سه گامه ی باستان، میانه و جدید بررسی و واکاوی شده است. در برخی موارد، به پایداری و دگرگونی همخوان های باستانی در گویش ایرانیانِ مسلمان و زرتشتیان یزد اشارهشده و تطبیقی گذرا در این زمینه انجامگرفته است. درنتیجه، دگرگونی واک های همخوان از دوره ی باستان به میانه و جدید، به سمت قاعده و فرآیند کم کوشیدن است. در گویش ایرانیان مسلمان یزدی و گویش معیار، همخوان ها از دگرگونی بیشتری نسبت به گویشوران زرتشتی یزدی برخوردار است. در متن گات ها و دوره ی باستان، تحول واجی ت به د، پ به ف، و به ب در نوشته های کهن و در گامه ی باستان به دوره ی جدید و گویش معیار از بسامد بالایی برخوردار است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
227 - تحلیل تطبیقی ساختاری، مفهومی و کاربردی مثلهای زبان لکی و فارسی
فرشاد اسکندری شرفی مهدی صادقی درویشیسرزمین ایران با فرهنگی غنی و دیرپای که حاصل پیوند فکری و پیوستگی فرهنگی قومیتهای ایرانی با زبانهای گوناگون است، همواره خاستگاه مثلهای نغز و پُرمغز بوده و مثلهای قوم لک، از کهنترین و نژادهترین مردمان ایرانی، مانند مثلهای دیگر اقوام بر غنای فرهنگ عامه و ادب شفاهی أکثرسرزمین ایران با فرهنگی غنی و دیرپای که حاصل پیوند فکری و پیوستگی فرهنگی قومیتهای ایرانی با زبانهای گوناگون است، همواره خاستگاه مثلهای نغز و پُرمغز بوده و مثلهای قوم لک، از کهنترین و نژادهترین مردمان ایرانی، مانند مثلهای دیگر اقوام بر غنای فرهنگ عامه و ادب شفاهی ایران افزودهاند. اشتراک ساختاری، مفهومی و کاربردی مثلهای ادب شفاهی در زبان لکی و فارسی نشانۀ داد و ستد فرهنگی این زبانهاست که نشان میدهد، زبان لکی و فارسی از دیرباز تعاملی دوطرفه داشتهاند. این جُستار مثلهای زبان لکی را با مثلهای زبان فارسی بر پایۀ رابطۀ تأثیر و تأثر مکتب ادبیات تطبیقی فرانسه در ساحتهای ساختاری، مفهومی و کاربردی با رویکردی توصیفی- تحلیلی کاویده و همانندی و ناهمانندی آنها را تبیین کرده است. دستاورد پژوهش نشان میدهد که مثلهای زبان لکی و فارسی بر اساس همانندی و ناهمانندی در ساحتهای سهگانه در چهار دسته قابلیت دستهبندی دارند که عبارتند از 1. مثلهایی با ساختار، محتوا و کاربرد یکسان؛ 2. مثلهایی با محتوا و کاربردی یکسان و اندک تفاوتی در ساختار؛ 3. مثلهایی با محتوا و کاربردی یکسان و ساختاری کاملاً متفاوت و 4. مثلهایی که ساختار، مفهوم و کاربرد مشترکی با مثلهای زبان فارسی ندارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
228 - مضامین مشترک مدایح نبوی در سرودههای احمدشوقی و بدیل خاقانی شروانی
رقیه نعمتی مهرداد آقائی عبدالله پاسالاریادبیات تطبیقی در تاریخ ادبیات عربی و فارسی از دیرباز ریشه دوانیده است. تأثیر ادب عربی بر ادب فارسی به ویژه در مدایح نبوی، بر هیچ پژوهشگر ادبی، پوشیده نیست. ستایش پیامبر بزرگوار اسلام (ص) میراثی از عاطفه و تفکّر دینی مشترک بین ادیبان اسلامی است. شعر فارسی با تأسّی از شعر أکثرادبیات تطبیقی در تاریخ ادبیات عربی و فارسی از دیرباز ریشه دوانیده است. تأثیر ادب عربی بر ادب فارسی به ویژه در مدایح نبوی، بر هیچ پژوهشگر ادبی، پوشیده نیست. ستایش پیامبر بزرگوار اسلام (ص) میراثی از عاطفه و تفکّر دینی مشترک بین ادیبان اسلامی است. شعر فارسی با تأسّی از شعر عربی در قالب ها و اوزان و بحور شعری، افق های نوینی رو به دنیای ادب گشود که در این میان بحرهای فراهیدی پایه های اوّلیۀ این گشایش و ابتکار بود. تأثیر و تأثّر میان دو ادب عربی و فارسی متقابل است. در مقایسۀ اشعار احمد شوقی و بدیل خاقانی در محور مدایح نبوی، مضامین مشترکی همچون: میلاد، اخلاق و خلقت پیامبر(ص)مقام و منزلت یاران و خاندان پیامبر(ص)، حوض کوثر، معجزات و تأثیرپذیری از قرآن و حدیث نبوی و توجه به عیسی پیامبر مرسل قابل مقایسه و تطبیق است. با این تفاوت که خاقانی هرچند دارای مسلک صوفیانه نیست، ولی در خلق معانی و به کارگیری لغات متنوّع ادبیات صوفیانه تبحّر خاصی دارد و اغلب توصیفهایش کوتاه و خلاصه است، اما شوقی در غالب موارد به شکلی ساده و روشن و مفصل در مدایح نبوی خود به بیان مطلب می پردازد. پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی مکتب فرانسوی و با روش توصیفی - تحلیلی به مقایسۀ اشعار شوقی و خاقانی با تکیه بر مدایح نبوی آنان می پردازد، تا در خلال آن وجوه اشتراک و گاهی افتراق این دو شاعر نامدار در شیوۀ سخن پردازی نمایان شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
229 - مبانی قرآنی ضرورت مقاومت در اشعار فارسی
سید حسین فرمی باف کمال خواجه پور ابوالقاسم عاصی مذنبمقاومت از جمله امور فطری است که در اشعار فارسی ضرورت آن، به زیبایی تمام مطرح شده و در آیات قرآن مبانی این ضرورت مورد تأکید قرار گرفته است. خداوند متعال از یک سو مسلمانان را از سازش و تسلیم شدن در برابر معاندین نهی میکند و از دیگر سو به لزوم صبر و استقامت در برابر دشمنا أکثرمقاومت از جمله امور فطری است که در اشعار فارسی ضرورت آن، به زیبایی تمام مطرح شده و در آیات قرآن مبانی این ضرورت مورد تأکید قرار گرفته است. خداوند متعال از یک سو مسلمانان را از سازش و تسلیم شدن در برابر معاندین نهی میکند و از دیگر سو به لزوم صبر و استقامت در برابر دشمنان تأکید دارد. قرآن و روایات اسلامی هزینه سازش و تسلیم در برابر دشمنان را بسیار سنگینتر از مقاومت و پایداری میدانند. اسلام دین اعتدال است و مقاومت و پایداری در برابر عواملی است که توازن جامعه را - چه در بعد داخلی و چه در بعد خارجی- بر هم میزنند. در اشعار فارسی مقاومت هم از جهت حسن فعلی و هم از جهت داشتن اهداف الهی و آثار اجتماعی لازم دانسته شده است. این امور از جمله مبانی فکری و اندیشهای مقاومت هستند که در قرآن به وضوح مورد تبیین و تفصیل قرار گرفتهاند. مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به مبانی قرآنی ضرورت مقاومت که در اشعار فارسی مطرح شده است، پرداخته است. نتایج حاصله نشان میدهد، ضرورت مقاومت در اشعار فارسی از جهات مختلف حسن فعلی نظیر هدفمندی ، قداست و داشتن اهداف الهی نظیر جلوگیری از تسلط باطل، عزتمندی دین خدا و آثار اجتماعی همچون سربلندی جامعه، گسترش عدالت تغذیه میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
230 - یک پایگاه داده به منظور استفاده در سامانه هوشمند تشخیص شخصیت
وحید قدس حوریه عربیانگرافولوژی ، علم مطالعه و بررسی شخصیت و خصوصیات فردی بر اساس نوشتن است. آگاهی از این علم میتواند موارد استفاده زیادی در جامعه داشته باشد. در این مقاله، یک پایگاه داده دست نوشته های فارسی برای گرافولوژی و تشخیص هوشمند شخصیت معرفی میشود. داده های جمع آوری شده شامل 140 نمو أکثرگرافولوژی ، علم مطالعه و بررسی شخصیت و خصوصیات فردی بر اساس نوشتن است. آگاهی از این علم میتواند موارد استفاده زیادی در جامعه داشته باشد. در این مقاله، یک پایگاه داده دست نوشته های فارسی برای گرافولوژی و تشخیص هوشمند شخصیت معرفی میشود. داده های جمع آوری شده شامل 140 نمونه دستخط از دو گروه دانشجویان دانشگاه جامع علمی کاربردی و مددجویان زندان شهر سمنان میباشد. ضمن اخذ دستخط، افراد شرکت کننده در این تحقیق، پرسشنامه شخصیتی MMPI 71 سوالی را تکمیل نمودند و 11 پارامتر روانشناختی استخراج شده از پرسشنامه مذکور در کنار دستخط هر فرد ارایه شده است. داده های این پایگاه داده در تحقیقات گرافولوژی دست نوشته های فارسی قابل استفاده میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
231 - بررسی کتیبههای مسجد ـ مدرسه دارالاحسان سنندج با تاکید بر نمونههای شعر فارسی
محمد ابراهیم زارعینگارش شعر بر بناهای ایران دوره اسلامی شیوهای مرسوم بوده که در دوره نیز قاجار گسترش یافت. این سبک نه تنها در بناهای پایتخت، بلکه در بناهای مراکز ایالات و شهرها هم مورد توجه بانیان و حاکمان محلی قرار گرفت. از شعر به عنوان بخشی از آرایه و معرفی ساختمان در مسجد ـ مدرسه دار أکثرنگارش شعر بر بناهای ایران دوره اسلامی شیوهای مرسوم بوده که در دوره نیز قاجار گسترش یافت. این سبک نه تنها در بناهای پایتخت، بلکه در بناهای مراکز ایالات و شهرها هم مورد توجه بانیان و حاکمان محلی قرار گرفت. از شعر به عنوان بخشی از آرایه و معرفی ساختمان در مسجد ـ مدرسه دارالاحسان از آثار دوره قاجار شهر سنندج، استفاده شدهاست. در این بنا اشعاری در کتیبههای سنگی و کاشیکاری نقش بسته که علاوه بر جنبه زیباییشناسی، زمان احداث بنا و بویژه از نظر ماده تاریخ اهمیت دارد. این اشعار توسط دو تن از شاعران صاحب سبک در ماده تاریخگویی دوره قاجار همچون میرزافتحالله خرم سنهای متخلص به خرم کردستانی و میرزاصادق اصفهانی متخلص به ناطق سروده شده است. مساله این است که هدف سازنده در قرار دادن کتیبه به صورت شعر چه بوده است؟آیا دستیابی به اوضاع اجتماعی و فرهنگی این بخش از کشور و تاثیرپذیری از ساختار دیوانی ـ اداری حکومت مرکزی امکان پذیر است؟ به نظر میرسد که هدف بانی علاوه بر نشان اقتدار خویش، برقراری ارتباط با مراجعان به این مکان بودهاست. علاوه براین، در این اشعار که در قالب قصاید مدحی هستند به زمان آغاز و پایان کار مسجد، سفارش دهنده و حامیان آن اشاره شدهاست. در این شیوه تأثیر ساختار دیوانسالاری اداری، فرهنگی و اجتماعی پایتخت در اشعار و ساختار مسجد به خوبی قابل درک است. سرودهها رقابت بین شاعران در دارالحکومه سنندج از یک سو و از سویی توجه به اجرای برنامههای بزرگ و توسعه معماری در سنندج را نشان میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
232 - طراحی مقیاس بومی ارزیابی و تشخیص نارساخوانی با توجه به مؤلفه های زبان فارسی درکودکان دبستانی
مهتاب سبزواری فریدون یاریاری غلامعلی افروز حسن پاشا شریفیزمینه:نارساخوانی نزدیکی تنگاتنگی با ویژگیهای زبانی دارد و بنابراین در تشخیص آن باید بهویژگیهای زبان توجه کرد.پژوهش حاضر بر آن شد تا به طراحی مقیاسبومی ارزیابی و تشخیصنارساخوانی با توجه به مؤلفههای زبان فارسی بپردازد.روش:روش پژوهش آزمون سازی است.جامعه آماری:دانش آموزان پ أکثرزمینه:نارساخوانی نزدیکی تنگاتنگی با ویژگیهای زبانی دارد و بنابراین در تشخیص آن باید بهویژگیهای زبان توجه کرد.پژوهش حاضر بر آن شد تا به طراحی مقیاسبومی ارزیابی و تشخیصنارساخوانی با توجه به مؤلفههای زبان فارسی بپردازد.روش:روش پژوهش آزمون سازی است.جامعه آماری:دانش آموزان پایههای دوم و سومدبستانهای دولتی روزانه شهر اهواز در سال تحصیلی92-93میباشدکه از میان آنها400دانش آموزبا استفاده ازروش نمونه گیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند.نمونه ویژه بازآزمایی نیز160نفر بودندکه به صورت تصادفی از نمونه اولیه انتخاب شدند.ابزار مورد استفاده آزمون غیر رسمی خواندن بود وجهت تجزیه و تحلیل آماری دادهها از آمار توصیفی و روشهای استنباطی)آلفای کرونباخ، همبستگیپیرسون ،تحلیل عاملی اکتشافی(استفاده شد.یافتهها:اعتبار آزمون:مقدار آلفای کرونباخ برای پایه دوم)پسران90/0و دختران73/0(و برایپایه سوم)پسران89/0و دختران74/0(محاسبه گردید.در روش بازآزمایی ضریب همبستگی برای پایهدوم)پسران99/0و دختران88/0(و پایه سوم)پسران98/0و دختران98/0(محاسبه گردید که درسطح01/0معنی دار هستند.روایی آزمون:بر اساس نتایج تحلیل عاملی هشت مؤلفه آزمون فقط یکسازه واحد را اندازه گیری میکنند که در پایه دوم)67/0واریانس پسران و62/0واریانس دختران(ودر پایهسوم)61/0واریانس پسران و66/0واریانس دختران(را تبیین میکند.روایی با آزمون همتا درپایه دوم)ضرایب همبستگی79/0و85/0پسران و70/0و67/0دختران(در پایه سوم)ضرایبهمبستگی86/0و81/0پسران و81/0و67/0دختران(را نشان داد.نتیجه گیری:نتایج نشان میدهند که آزمون حاضر از اعتبار و روایی سازه و ملاک خوبی برخورداراست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
233 - معرفی اصطلاحات علمی مناسب به زبان فارسی به جای Dendrocolous و Dendrophilous
قاسم حبیبی بی بالانی فاطمه موسی زاده صیاد محلهاین مقاله به معرفی معادل مناسب فارسی برای دو اصطلاح انگلیسی Dendrocolous و Dendrophilous می پردازد. با توجه به بررسی و ریشه یابی این اصطلاحات در زبان یونانی و انگلیسی و نیز کاربرد این اصطلاحات در رشته تخصصی زیست بوم شناسی و منابع طبیعی دارا می باشند، اقدام به معرفی اصطل أکثراین مقاله به معرفی معادل مناسب فارسی برای دو اصطلاح انگلیسی Dendrocolous و Dendrophilous می پردازد. با توجه به بررسی و ریشه یابی این اصطلاحات در زبان یونانی و انگلیسی و نیز کاربرد این اصطلاحات در رشته تخصصی زیست بوم شناسی و منابع طبیعی دارا می باشند، اقدام به معرفی اصطلاحات فارسی "دار زی" به جای Dendrocolous به مفهوم "موجوداتی که روی درختان زندگی یا رشد می کنند." و معادل فارسی "دار روی" به جای Dendrophilous به مفهوم "دوست دار رشد و نمو گیاه روی درخت" گردید که با این اصطلاحات به صورت دقیق مفهوم فنی انتقال یافته توسط این اصطلاحات در زبان انگلیسی به صورت دقیق تر در زبان فارسی نیز انتقال می یابد و از طرفی دیگر قابلیت درک و نیز کاربرد مشتقات مختلف این اصطلاحات از قبیل فعل و فاعل و غیره نیز به صورت بهتری قابلیت کاربرد پیدا می نماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
234 - رابطه آموزشهای پیش دبستانی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
دکتر محمدرضا کرامتی اشرف لازمی زهرا رحمدل زادهبرای انجام پژوهش حاضر تعداد 100 نفر دانشآموز دختر و پسر پایه اول به صورت تصادفی از بین 10344 نفر انتخاب شدند و پرسشنامهای محقق ساخته بر روی آنان اجرا شد. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین آموزش های پیش دبستانی با پیشرفت تحصیلی علوم (679/ 0)، فارسی (614/ 0) ، نقاشی (80 أکثربرای انجام پژوهش حاضر تعداد 100 نفر دانشآموز دختر و پسر پایه اول به صورت تصادفی از بین 10344 نفر انتخاب شدند و پرسشنامهای محقق ساخته بر روی آنان اجرا شد. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین آموزش های پیش دبستانی با پیشرفت تحصیلی علوم (679/ 0)، فارسی (614/ 0) ، نقاشی (808/ 0) و ریاضی (524/ 0) رابطه وجود دارد. نتایج آزمون t مستقل معنی دار بودن رابطه را مورد تأیید قرار داد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
235 - حقوق اجتماعی بَردگان از مجموعة هزار قضاوت
زهرا حسینیمجموعة هزار قضاوت یا مادیان هزار دادستان (Mādayān ī hazār dādestān)، یکی از مهم ترین منابع تاریخ اجتماعی ایران ساسانی است که موارد ارزشمندی از وضعیّت قانونی و اجتماعی بردگان را ارئه می دهد.احکام موجود نشان می دهد که این مجموعه برای حقوقدانان نوشته شده است و برای اصطلاحا أکثرمجموعة هزار قضاوت یا مادیان هزار دادستان (Mādayān ī hazār dādestān)، یکی از مهم ترین منابع تاریخ اجتماعی ایران ساسانی است که موارد ارزشمندی از وضعیّت قانونی و اجتماعی بردگان را ارئه می دهد.احکام موجود نشان می دهد که این مجموعه برای حقوقدانان نوشته شده است و برای اصطلاحات حقوقی و پیچیدة آن توضیحی ندارد. امّا اطلاعات مهم و بی نظیری را از جامعة مدنی دورة ساسانیان ارائه می دهد. هدف اصلی این گفتار، بررسی قوانین بَردگی از مجموعة هزار قضاوت با روش تحلیلی- تاریخی، بوده است؛ پرسش مقاله این است: آیا پیش از اسلام در ایران بَردگی وجود داشته است؟ در کتاب حقوقی مادیان چه قوانینی برای بَردگان صادر شده است؟ با بررسی احکام موجود دریافتیم که بَردگی در ایران دورة ساسانی وجود داشته است؛ صدور احکام برای مسائل حقوقی بَردگان بیانگر حمایت و به رسمیّت شناختن بَرده و بَرده داری است؛ قانونگذاران بضرورت حقوق بَردگان را تنظیم کرده اند؛ و حمایت از بَرده را وظیفة هر بَرده داری دانسته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
236 - تأمین امرار معاش خانواده در دَه حکم مادیان هزار دادستان
زهرا حسینیدر مادیان هزار دادستان، کتاب حقوقی ارزشمند بازمانده از دورة ساسانیان، اصطلاحات حقوقی بسیاری را میتوان یافت که بیانگر اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن دوره است؛ امّا اهمیّت و جذابیت قوانین مرتبط با امور خانواده انکارناپذیر است. این گفتار، اصطلاح حقوقی خُوَرش و دارش: تأمین امرا أکثردر مادیان هزار دادستان، کتاب حقوقی ارزشمند بازمانده از دورة ساسانیان، اصطلاحات حقوقی بسیاری را میتوان یافت که بیانگر اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن دوره است؛ امّا اهمیّت و جذابیت قوانین مرتبط با امور خانواده انکارناپذیر است. این گفتار، اصطلاح حقوقی خُوَرش و دارش: تأمین امرار معاش خانواده(نفقه)، انفاق و حمایت و خُوَرش و وَستَرَگ: تأمین خوراک و پوشاک را در ده حکم مادیان هزار دادستان بررسی میکند. در این راستا، پرسشهایی مطرح میشود: قوانین مدنی ایران دورة ساسانی چه افرادی را تحت پوشش نفقه میداند، و وضعیت فرزندان نامشروع و بدسرپرست چگونه بودهاست؟ بااستناد به احکام حقوقی موجود در مادیان هزار دادستان درمییابیم که، حمایت قانون بر حفظ خانواده و احترام به حریم آن تبیین میشود، امّا قانونگذار با نگرشی شجاعانه، اتفاقات و وضعیت ناهنجار جامعه را خردمندانه مدیریت میکند. این مقاله، از نوع نظری و با روش تاریخی تحلیلی صورت پذیرفتهاست و هدف آن، تبیین کارکرد حقوقی نفقه و افراد تحت کفالت در جامعة مدنی دورة ساسانیان است. ضمن تفسیر اصطلاح حقوقی خُوَرِش و دارش یا خُوَرِش و وَستَرگ، کارکرد فرهنگی و اجتماعی آن را در ساحت خانوادة دورة ساسانی باز مییابیم. با توجه به عدم پژوهش مستند در این زمینه، ضرورت پرداختن به آن آشکار است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
237 - تاریخ حکومت و حکمرانی درآئینۀ شعر فارسی (با تکیه بر اشعار فردوسی ، مولوی ، سعدی و حافظ )
علی محمد جهانی علی عشقی سردهی ابوالقاسم امیر احمدیاشعار شاعران بزرگ آئینۀ روزگار خویش است و در این بین به سبب نزدیکی شاعران با حاکمان و از طرفی دغدغۀ مردمی داشتن واز بطن مردم برخاستن باعث شده است که رفتارحاکمان و نوع حکومت آنان به روشنی در آثار شاعران بزرگ این سرزمین تجلّی پیدا کند. حاکمان تأثیربسزایی در اصلاح یا فساد أکثراشعار شاعران بزرگ آئینۀ روزگار خویش است و در این بین به سبب نزدیکی شاعران با حاکمان و از طرفی دغدغۀ مردمی داشتن واز بطن مردم برخاستن باعث شده است که رفتارحاکمان و نوع حکومت آنان به روشنی در آثار شاعران بزرگ این سرزمین تجلّی پیدا کند. حاکمان تأثیربسزایی در اصلاح یا فساد جامعه و در پی آن سبک زندگی دارند، حکومت طاغوت عاملِ فسادِ سبک زندگی است و برای اصلاح جامعه باید به اصلاحِ حکومت پرداخت. رعیت درتاریخِ حکومت گذشتۀ ایران، حکم گلّه و حاکم و پادشاه نقش چوپان را داشته است که این امر دراحادیث بزرگان نیزکاملا مشهود است. نکتۀ پراهمّیت دیگرقدرت و قوّت یک حکومت از پشتیبانی مردمی آن حاصل میشود و حاکم در واقع امانت داراین ودیعۀ ارزشمندِ پشتیبانی مردم است که باید قدردانش باشد. در این مقاله سعی شده است از روش کتابخانه ای و با استفاده از آثار و اسناد و مدارک با اولویت آثار شعرای مورد بحث(فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ) و همچنین آثار صاحبنظران برجسته ای که به این استوانه های ادب پارسی پرداخته اند، مصداقهای روشن از تاریخ حکومت و حکمرانی شناسایی و دیدگاههای مختلف محققان مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که طی دوران تاریخ بیش از هزار ساله شعر فارسی، هر کدام از شعرای بزرگ به شیوۀ خود در اصلاح امور جامعه و تاثیر در حکمرانی مثبت حاکمان نقش داشته اند بطوریکه در پاره ای از موارد، مسیر تاریخ را تغییر داده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
238 - عملکرد شیعیان مهاجر ایرانی به دربار بهمنیان دکن ( با تاکید بر نقش هنری و ادبی )
نسرین عسگری محمود سید فیاض زاهدسرزمین دکن در جنوب هند از نخستین قرون ظهور و گسترش اسلام مورد توجه بسیاری از مسلمانان قرار گرفت و گروههایی از بازرگانان و صوفیان مسلمان به قـصد تـجارت و نیز برای تبلیغ اسلام وارد این منطقه گردیدند؛ مهاجرت این افراد ، پیامدهای بسیاری در زمینه های ادبی ، هنری و مذه أکثرسرزمین دکن در جنوب هند از نخستین قرون ظهور و گسترش اسلام مورد توجه بسیاری از مسلمانان قرار گرفت و گروههایی از بازرگانان و صوفیان مسلمان به قـصد تـجارت و نیز برای تبلیغ اسلام وارد این منطقه گردیدند؛ مهاجرت این افراد ، پیامدهای بسیاری در زمینه های ادبی ، هنری و مذهبی در دکن داشت .پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی که مبتنی بر توصیف و تحلیل است، به این سوال پاسخ دهد که علل و عوامل مهاجرت شیعیان ایرانی به منطقه دکن (حکومت بهمنیان ) در این دوره چه بوده و تاثیرات ادبی و هنری این مهاجرت را بررسی کند ؟ یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که ریشه های مذهب تشیعی که در دوره بهمنیان نهاده شده بود و حمایت آنان از شیعیان مهاجری که از ایران و سرزمین های عربی به دکن مهاجرت می کردند موجب گسترش مذهب تشیع، رواج فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی دردکن شد . یکی از مهمترین نتایج حضور آنان به عنوان مبلغان فرهنگی با ایجاد مؤسسات آموزشی و با استفاده از حضور عالمان فضای مناسبی را برای حمایتهای ادبی به وجود آوردند. تألیفات ارزشمندی که در این دوره به رشته تحریر درآمدند زبان فارسی را به اوج رساندند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
239 - تأثیر نرمافزار آموزشی فارسی بر پیشرفت خواندن و املا دانشآموزان کمتوان ذهنی پایه اول دبستان
جهانشیر توکلی زاده مریم خوشبختپژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر بهکارگیری نرمافزار آموزشی بر پیشرفت خواندن و املا دانشآموزان کمتوان ذهنی پایه اول دبستان صورت گرفته است. در این پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیشآزمون- پسآزمون با گروه گواه، 20 نفر از دانشآموزان کمتوان ذهنی 7 تا 11 سال شهرستان تربتحیدری أکثرپژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر بهکارگیری نرمافزار آموزشی بر پیشرفت خواندن و املا دانشآموزان کمتوان ذهنی پایه اول دبستان صورت گرفته است. در این پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیشآزمون- پسآزمون با گروه گواه، 20 نفر از دانشآموزان کمتوان ذهنی 7 تا 11 سال شهرستان تربتحیدریه با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و به تصادف در دو گروه مورد و گواه قرار گرفتند (10 نفر گروه مورد و 10 نفر گروه گواه). در ابتدا، تمامی نمونه پرسشنامه های پیشرفت خواندن و املاء محقق ساخته را تکمیل کردند . سپس گروه مورد طی 8 جلسه 30 دقیقهای با نرمافزار آموزشی فارسی و گروه گواه به شیوه معمولی آموزش دیدند. در نهایت دانش آموزان دو گروه مجدداً آزمون های یاد شده را تکمیل کردند و نتایج به کمک نرمافزار 20- SPSS و با استفاده از آزمونهای تی مستقل و تحلیل کوواریانس مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد نرمافزار آموزشی فارسی بر پیشرفت خواندن و املا در دانشآموزان کمتوان ذهنی تأثیر معنی داری دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
240 - The COVID-19 Lingo: Societies’ Responses in form of Developing a Comprehensive Covidipedia of English vs. Persian Neologisms (Coroneologisms)
محسن محمودی دهاکی عزیزه چالاک حسین حیدری تبریزیLanguages as living and dynamic structured systems were influenced at the very first moments of the COVID-19 pandemic as they became medicalized by the use and practice of various jargons and technical terms. Meanwhile, homebound individuals around the world started to أکثرLanguages as living and dynamic structured systems were influenced at the very first moments of the COVID-19 pandemic as they became medicalized by the use and practice of various jargons and technical terms. Meanwhile, homebound individuals around the world started to create a COVID-19 pandemic-related lexical-overload of neologisms (Coroneologisms or Corona coinages) in different languages which started to spread across the globe by mass media, and some of them even entered the official databases of the well-known dictionaries and Wikipedia corpora. This study was a scrutinized attempt to explore the English vs. Persian (Farsi) Coroneologisms across various Extensible Markup Language (XML) corpora and a huge body of E-resource discourses (websites, social media, and news channels and forums) based on embedded mixed-method design to provide a comprehensive insight into their types, structures, and meanings. To provide a better understanding of how and why particular Coroneologisms were created in terms of social, cultural, or political contributing factors, they were investigated based on the reflections of a series of sociolinguistic focus-group E-interviews with 184 volunteer English and Persian native speakers. This study might provide implications for sociolinguistics, corpus-based language studies, lexicographers, designers of corpora, etymologists, and discourse analysts in English and Persian. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
241 - Accuracy Order of Grammatical Morphemes in Persian EFL Learners: Evidence for and against UG
موسی غنچه پور مهدیه پاک زاد مقدم عزت اله کلانتری خاندانی محمد حسن فرخی برفهThis study addresses the acquisition of the morphological markers in Persian learners of English as a foreign language. To this end, the accuracy order of nine morphemes including plural –s, progressive –ing, copula be, auxiliary be, irregular past tense, re أکثرThis study addresses the acquisition of the morphological markers in Persian learners of English as a foreign language. To this end, the accuracy order of nine morphemes including plural –s, progressive –ing, copula be, auxiliary be, irregular past tense, regular past tense –ed, third person –s, possessive - and indefinite articles was studied in 60 teenage Persian EFL learners. Placement and proficiency tests and a demographic questionnaire were employed to collect the data. The total production of 2160 morphemes was manually checked, classified, and counted to rank their acquisition order. The learners’ accuracy order was ranked in a decreased order from 1 to 9 as follows: regular past tense, auxiliary be, copula be, present progressive tense, indefinite articles, plural –s, possessive -, irregular past tense and third-person singular –s. The Spearman correlation showed that Persian students’ accuracy order had a moderate and weak relationship with the accuracy order of ESL and EFL learners, respectively. This finding proves that Persian EFL learners do not learn English grammatical morphemes in a natural order. Moreover, the universal grammar does not remain fully in these learners. The minor role of UG in EFL acquisition also indicates the important role of transfer in foreign language learning. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
242 - Early Phonological and Lexical Development of a Farsi Speaking Child: A Longitudinal Case Study
محمد حسین کشاورز محمد احمدی صفاThe present study aims at the description and analysis of the phonological and lexical development of a child who is acquiring Farsi as his first language. The child's language production at the holophrastic stage of language development, mainly single words, is observe أکثرThe present study aims at the description and analysis of the phonological and lexical development of a child who is acquiring Farsi as his first language. The child's language production at the holophrastic stage of language development, mainly single words, is observed and recorded longitudinally for nearly seven months since he was 16 months old until he turned 23 months. An attempt is made to see if the phonological and lexical findings of the same period found in other languages are confirmed in the case of Farsi (an Indo-European language). Issues like noun dominance in the early words, vocabulary spurt of the toddlers, and the dominant CVCV, CVC, CV syllabic structures are the focal points in this study. The significance of the study lies in the fact that the number of the studies done on the language development of monolingual Farsi speaking children is very few. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
243 - تأثیر بازخورد به زبان بومی و رسمی بر پیشبرد خواندن و نوشتن دانشآموزان دوزبانه
علی افشاری ناهید صادقی رضا هنارهبازخورد هر گونه اطلاعاتی است که در مورد صحت و تناسب یک پاسخ ارائه میشود. جهت تعیین تأثیر بازخورد به زبان مادری و فارسی بر پیشرفت خواندن و نوشتن دانشآموزان دوزبانه (کردی- فارسی)، از دانشآموزان پسر پایه چهارم ابتدایی یک مجتمع آموزشی در شهرستان اشنویه، 45 نفر به عنوان ن أکثربازخورد هر گونه اطلاعاتی است که در مورد صحت و تناسب یک پاسخ ارائه میشود. جهت تعیین تأثیر بازخورد به زبان مادری و فارسی بر پیشرفت خواندن و نوشتن دانشآموزان دوزبانه (کردی- فارسی)، از دانشآموزان پسر پایه چهارم ابتدایی یک مجتمع آموزشی در شهرستان اشنویه، 45 نفر به عنوان نمونه با روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند. دانشآموزان در سه گروه مجزا قرار گرفتند: گروه آزمایشی اول که بازخورد به زبان مادری دریافت کردند، گروه آزمایشی دوم که بازخورد به زبان فارسی دریافت کردند و گروه کنترل که هیچگونه بازخوردی دریافت نکردند. به منظور جمعآوری دادهها، از یک آزمون پیشرفت تحصیلی که توسط محقق طراحی شده بود، استفاده شد. یافتههای حاصل از تحلیل کواریانس نشان دادکه ارائه بازخورد به زبان مادری تأثیر معنیداریی بر پیشبرد خواندن و نوشتن دانشآموزان دوزبانه دارد و بین گروه آزمایشی اول (که بازخورد به زبان مادری دریافت کردند) و گروه کنترل (که بازخورد دریافت نکردند)، تفاوت معنیداریی مشاهده شد. اما بین گروه آزمایشی دوم (که بازخورد به زبان فارسی دریافت کردند) و گروه کنترل تفاوت معنیداریی وجود نداشت. این یافتهها نشان داد که ارائه بازخورد به زبان فارسی تأثیر چندانی بر پیشرفت خواندن و نوشتن دانشآموزان دوزبانه نداشته است. براساس یافتههای پژوهش حاضر میتوان گفت که ارائه بازخورد به زبان بومی به دانشآموزان دوزبانه میتواند در بهبود عملکرد آنان مؤثر باشد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
244 - فراتحلیل رابطهی هوشهیجانی و پیشرفتتحصیلی در پایگاههای اطلاعاتی فارسی زبان
سیّدمحمّد سیّدکلان صادق ملکی آوارسین حسین نجفیبا توجه به اهمیت نقش هوش هیجانی در پیشرفت تحصیلی، هدف پژوهش حاضر عبارت از فراتحلیل تحقیقات انجام شده پیرامون رابطه میان هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی میباشد. این پژوهش با استفاده از تکنیک فرا تحلیل با یکپارچه کردن نتایج حاصل از انجام تحقیقات مختلف، میزان اندازه اثر رابطه أکثربا توجه به اهمیت نقش هوش هیجانی در پیشرفت تحصیلی، هدف پژوهش حاضر عبارت از فراتحلیل تحقیقات انجام شده پیرامون رابطه میان هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی میباشد. این پژوهش با استفاده از تکنیک فرا تحلیل با یکپارچه کردن نتایج حاصل از انجام تحقیقات مختلف، میزان اندازه اثر رابطه هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی را مشخص نموده است. جامعه آماری پژوهش را، کلیه تحقیقات انجام شده تا مورخ 20/4/1392 تشکیل میداد که براساس روش نمونه گیری غیراحتمالی هدف مند، 16سند پژوهشی به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. ابزار پژوهش عبارت از چک لیست فراتحلیل بود. روش فراتحلیل استفاده شده در این تحقیق، رویکرد ترکیب هانتر و اشمیت بود که تفسیر نتایج آن مبتنی برمدل کوهنی انتخاب شده است. نتیجه تحقیق نیز نشان داد، رابطه بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی معنادار بود، چرا که میزان اندازه اثر رابطه بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی معادل 432/0 به دست آمد که براساس تفسیر کوهنی بالاتر از حد متوسط میباشد. در نتیجه، هوش هیجانی بالاتر ارتباط معناداری با پیشرفت تحصیلی دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
245 - تحلیل محتوای کتابهای درسی فارسی دورهی ابتدایی براساس مؤلفههای هوشهای چندگانه: روش آنتروپی شانون
اکبر سلطانی یوسف ادیب فیروز محمودی شهرام واحدیهدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های درسی فارسی دوره ی ابتدایی از منظر تأکید بر مؤلفه های هوش های چندگانه(زبانی-کلامی، ریاضی- منطقی، تصویری- فضایی، جنبشی- بدنی، میان فردی، درون فردی، طبیعت گرایانه، موسیقیایی و هستی گرایانه) است. پژوهش حاضر توصیفی و از نوع تحلیل محتوا با أکثرهدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های درسی فارسی دوره ی ابتدایی از منظر تأکید بر مؤلفه های هوش های چندگانه(زبانی-کلامی، ریاضی- منطقی، تصویری- فضایی، جنبشی- بدنی، میان فردی، درون فردی، طبیعت گرایانه، موسیقیایی و هستی گرایانه) است. پژوهش حاضر توصیفی و از نوع تحلیل محتوا با به کارگیری روش" آنتروپی شانون" است. جامعه آماری شامل کلیه کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی است. نمونه آماری برابر با جامعه آماری است. ابزار پژوهش چک لیست مؤلفه های هوش های چندگانه مبتنی بر مبانی علمی هوش های چندگانه(گاردنر و فلیتهم) بود که محقق آن را تدوین کرد و روایی محتوایی آن توسط 5 نفر از متخصصان احراز شد. پایایی به دست آمده با استفاده از تکنیک اجرای مجدد، برای چک لیست مذکور 86/0 می باشد. نتایج تحلیل محتوا نشان داد که در کتاب های فارسی، ضریب اهمیت هوش زبانی- کلامی و طبیعت گرایانه (115/0)، هوش تصویری- فضایی، ریاضی- منطقی، جنبشی- بدنی، درون فردی، میان فردی و هستی گرایانه (111/0) و هوش موسیقیایی (103/0) بود. به عبارتی، هر یک از مؤلفه های هوش های چندگانه در کتاب های درسی فارسی به صورت متوازن مورد توجه قرار نگرفته و کتاب های درسی فارسی به یک نسبت، مؤلفه های هوش های چندگانه را پوشش نداده اند. با توجه به نقش هوش های چندگانه که در زندگی دانش آموزان دارد و با عنایت به تأکید پژوهشگران بر این سازه، ضروری است که مؤلفان کتاب های درسی فارسی، در ویرایش های بعدی به این امر توجه لازم را داشته باشند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
246 - بررسی شاعرانه های فارسیِ دربار عثمانی با تکیه بر بهجۀالتواریخ شکرالله رومی
حمیدرضا قربانی دستجردی مهرداد چترایی مرتضی رشیدیبا توجّه به نفوذ زبان فارسی در آسیای صغیر(آناتولی)، بررسی و تحلیل تألیفات در این حوزه در تدوین تاریخ زبان فارسی و سبکشناسی آن اهمیت ویژهای دارد. دوره عثمانی دورانی بوده که زبان فارسی پس از چندین قرن تداول در آسیای صغیر، بهصورت زبان رسمی درآمده و حتی در متصرفات آن دو أکثربا توجّه به نفوذ زبان فارسی در آسیای صغیر(آناتولی)، بررسی و تحلیل تألیفات در این حوزه در تدوین تاریخ زبان فارسی و سبکشناسی آن اهمیت ویژهای دارد. دوره عثمانی دورانی بوده که زبان فارسی پس از چندین قرن تداول در آسیای صغیر، بهصورت زبان رسمی درآمده و حتی در متصرفات آن دولت از جمله در ممالک جنوب شرقی اروپا رواج یافتهاست. بهجۀالتواریخ یکی از مهمترین آثار تاریخی این دوره است که به دست شکرالله رومی و با استناد به کتب مختلف و معتبر تاریخی همچون تواریخ طبری، ابنجوزی، ابنخلکان، قاضی بیضاوی و... تألیف شدهاست. وی از مردم آناتولی بوده که از بیست و دو سالگی در دربار پادشاهان عثمانی که انس و علاقه ویژهای به شعر و زبان فارسی داشتهاند، به خدمت مشغول بوده و در اواخر عمر تصمیم میگیرد اثری تاریخی تألیف و به قول خود توشهای برای عالم عقبی فراهم کند. کتاب، اگرچه از لحاظ تاریخی با اهمیت است، اما از منظر ادبی هم مضامین درخور توجه و ارزشمندی دارد. رومی که در دربار شعردوست عثمانی رشد کرده و خود نیز در سرودن شعر دستی بر آتش دارد، در طول کتاب و در جای جای متن به تقلید و تضمین اشعار فارسی پرداخته و نثر خود را به نظم، مزیّن کرده است و همین، نگارندگان را برآن داشت تا در پژوهش حاضر، با تکیه بر این اثر که باب سیزدهم آن را به تواریخ سلاطین عثمانی اختصاص داده است، به بررسی اجمالی تجلی شعر فارسی در دربار عثمانی بپردازند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
247 - دیدن و مشتقات فعلی آن در شعر حافظ
قربانعلی ابراهیمیشعر حافظ به مناسبت نحوه به کارگیری زبان، جولانگاه رستاخیز کلمات است. کلماتی که در غزلهای همسان (به لحاظ ساختار وزن و قافیه و ردیف) شاعران هم عصر او، فاقد آن جذبهها و کششها و بارهای معنایی است که در غزلهای حافظانه، پیدا و پنهان است. در دستگاه نشانهای که حافظ بر محو أکثرشعر حافظ به مناسبت نحوه به کارگیری زبان، جولانگاه رستاخیز کلمات است. کلماتی که در غزلهای همسان (به لحاظ ساختار وزن و قافیه و ردیف) شاعران هم عصر او، فاقد آن جذبهها و کششها و بارهای معنایی است که در غزلهای حافظانه، پیدا و پنهان است. در دستگاه نشانهای که حافظ بر محور همنشینی واژگان خویش برمیگزیند، معماری ویژهای شکل میگیرد که در آن کلمات جان میگیرند و در ایهامی لطیف، بنای با شکوهی از زبان، تخیل و عاطفه را به نمایش میگذارند. یکی از این واژگان، دیدن و مشتقات فعلی آن است، که کارکرد چند معنایی آن در زبان و ادبیات فارسی مسبوق به سابقه است و حتی پیش از حافظ بارها دست فرسود دیگر شاعران شعر فارسی بوده است. اما حافظ با ویژگی مخصوص خویش آناتی از زبان و تخیل را در این ساحت به ظهور رسانده است. پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل این مصدر و کارکردهای مختلف معنایی آن در شعر شاعر پرداخته است و منظرهای گوناگون مورد توجه حافظ در این مصدر همچون: پزشکی، نجوم و دیگر بارهای معنایی آن بر روی مخاطب شعر گشوده است، تا مخاطب شعر پس از این جستار به درکی صریحتر از غزل حافظ نایل گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
248 - پیوند ادبیات ترک و ادبیات فارسی از نگاه شهریار
رسول حیدریچکیده: شهریار شاعریست دو زبانه که آثار موفقی را در هر دو زبان عرضه کرده است، به طوری که ستایشگران شعر ترکی او کم از طرفداران شعر فارسی او نیستند. دیدگاههای شاعری که با ظرایف هر دو زبان آشنایی دارد و تسلط خود را در هر دو زبان نشان داده، حائز اهمیت است؛ شهریار شعر ترکی را أکثرچکیده: شهریار شاعریست دو زبانه که آثار موفقی را در هر دو زبان عرضه کرده است، به طوری که ستایشگران شعر ترکی او کم از طرفداران شعر فارسی او نیستند. دیدگاههای شاعری که با ظرایف هر دو زبان آشنایی دارد و تسلط خود را در هر دو زبان نشان داده، حائز اهمیت است؛ شهریار شعر ترکی را از نظر قدرت توصیف بخصوص توصیفات طبیعی می ستاید، همچنین از نظر قابلیتهای زبانی بر فارسی برتری می دهد. از طرفی انعطاف زبان فارسی را در بیان مفاهیم دقیق عرفانی، همچنین قابلیت این زبان را در استفاده از فنون شاعری بی نظیر می داند. وی ادبیات ترک حوزه قفقاز را در ایجاد تجدّد ادبی در ایران و نیز ورود رمانتیسم در شعر نو تأثیرگذار دانسته و مستنداتی را بیان داشته است که می تواند محل بحث موافقان و مخالفان واقع شود. نقد و تحلیل این موضوعات و موارد دیگری که شهریار به آن پرداخته، کمک شایانی است به شناخت بیشتر شخصیت فکری و ادبی شهریار. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
249 - بازتاب چهره ساقی در کلیات شمس مولانا
احمدرضا نظری چروده بهرام خوشنودیبازتاب چهره ساقی در کلیات شمس (غزلیات )مولانا چکیده اگرچه معنای اولیه ساقی "شراب ریزی باده گردانی" است،در متون عرفانی اما با حفظ کارکرد اولیه اش، توسع مفهومی یافته،به مقام"جان جانان و ساقی باقی"هم رسیده است. وقتی مرکزی ترین موضوع هستی شناسان مولوی عشق است،وشادی و بی غمی أکثربازتاب چهره ساقی در کلیات شمس (غزلیات )مولانا چکیده اگرچه معنای اولیه ساقی "شراب ریزی باده گردانی" است،در متون عرفانی اما با حفظ کارکرد اولیه اش، توسع مفهومی یافته،به مقام"جان جانان و ساقی باقی"هم رسیده است. وقتی مرکزی ترین موضوع هستی شناسان مولوی عشق است،وشادی و بی غمی از اصلی ترین مظاهر آن، پیداست ساقی هم چه نقش محوری خواهد داشت،تاآنجاکه مولانا حتی برای رهایی از یگانه غم خود که همانا گرفتاری آدمی در این جهان خاکی است از ساقی که" دستگیر عاشقان است مدد می جوید.بررسی واژه ساقی در غزلیات شمس نشان داد که مولانا وظایف بسیاری برای ساقی قایل است اما نکته مهم ومعنادار این است که مولوی حتی از کارکردهای مادی و معمول ساقی چون " باده ریزی و.." برداشتی نمادین وآن سری دارد، چرا که معتقد است ساقی باید شراب انگوری را به "محبوسان غم " بدهد و عارفان "از می هم خوشدل ترند".. .واژگان کلیدی: شعر عرفانی فارسی، مولانا، غزلیّات شمس، ساقی، دریافت باطنی، تجلّی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
250 - تصویر و تصویرپردازی در منظومة غنایی نوروز و نوگل
حافظ حاتمیتصویر و تصویرپردازی از عناصر و مؤلّفههای برجسته در حوزة زیباییشناختی و از جمله اختصاصات در سبکشناسی آثار ادبی و هنری است. امروزه نگاه انتقادی به آثار ادبی از منظر خلق تصاویر نو، ناب و نغز از جمله مباحث جدّی در مطالعات بلاغت سنتی و نقد و نظریة ادبی و بهویژه در بررسی أکثرتصویر و تصویرپردازی از عناصر و مؤلّفههای برجسته در حوزة زیباییشناختی و از جمله اختصاصات در سبکشناسی آثار ادبی و هنری است. امروزه نگاه انتقادی به آثار ادبی از منظر خلق تصاویر نو، ناب و نغز از جمله مباحث جدّی در مطالعات بلاغت سنتی و نقد و نظریة ادبی و بهویژه در بررسی و تحلیلهای مکاتب صورتگراییی و ساختارگرایی و مانند آن محسوب میشود. هدف از این پژوهش بحث و بررسی در انواع تصاویر منظومة بزمی نوروز و نوگل، اثر آرمان راکیان است که بهتازگی وارد بازار نشر گردیدهاست. این پژوهش به شیوة اسنادی، توصیفی و در نهایت تجزیه و تحلیل محتوا بر اساس یافتهها صورت میگیرد. در مسیر این تحقیق با معرّفی انواع تصاویر خیالی ساده، متعدّد و گسترده و رفتهرفته فاصلهگرفتن از شیوههای نقد سنتی در پرداخت صِرف به مصادیق صُور خیالی در حوزة فنون بلاغت و صناعات ادبی و یا بیان و بدیع، به بررسی و شناخت عناصر نو، تصاویر چند لایه، انواع استعارههای تو در تو و مرکّب، اسطورهپردازیها، نمادها و نمادسازیها، کهنالگوها و حتّی شیوههای روایت و توصیف پرداختهمیشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
251 - تحلیل نگاه عرفانی به درد و رنج در گزیدۀ متون عرفانی قرنهای پنجم، ششم و هفتم
احمد امیری خراسانی فاطمه نیک پناهدر مجموعۀ عرفان و ادبیات، درد و رنج یکی از احساسات و هیجانات مهم در ساحت نفسانی انسان است. به لحاظ حیات کلی بشری نیز درد و رنج از وجوه تأثیربرانگیزی به شمار میآید. این مقولۀ خاص یکی از هفت مفهوم و مسائل اصلی انسان در طول تاریخ به صور گوناگون بوده است و با تمام مفاهیم د أکثردر مجموعۀ عرفان و ادبیات، درد و رنج یکی از احساسات و هیجانات مهم در ساحت نفسانی انسان است. به لحاظ حیات کلی بشری نیز درد و رنج از وجوه تأثیربرانگیزی به شمار میآید. این مقولۀ خاص یکی از هفت مفهوم و مسائل اصلی انسان در طول تاریخ به صور گوناگون بوده است و با تمام مفاهیم درونی و ارتباط آن با مفاهیم مشابه، یکی از دغدغه های جدی انسان در هر زمان و مکانی بوده، هست و خواهد بود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی درد و رنج از منظر ادبیات و عرفان در گزیدۀ متون قرنهای 5 و 6 و 7 میپردازد و هدف از آن آگاهی یافتن از نوع نگاه عارفان به این مقولۀ بنیادین بشر است. نتیجه اینکه منظور از درد و رنج، درد جسمانی و مادی نیست؛ بلکه دردی روحانی است و این درد در انسان اندیشهورز، از پایههای رسیدن به کمال است و تجربۀ نوع انسان در طول عمر خود گواه آن است که زندگی بشر همیشه و در همه جا توأم با درد و رنج بوده است، اما درد روحانی انسان را میسازد و باعث کمال روح و معرفت او میشود، درک این درد نه تنها رنجآور نیست، بلکه لذتبخش و بالنده نیز هست. درد و رنج در آغاز باعث شوق حرکت در انسان میشود و سپس انسان را به آگاهی میرساند و در نهایت کمال روحی را در او ایجاد میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
252 - غزل معاصر؛ ژانر غنایی و جایگاه غزل رمانتیک در این زمینه (تحلیلی محتوایی و جریانشناسی)
یحیی طالبیان علی محمد محمودیموضوع انواع ادبی و شعر فارسی از بحثهای مهمی است که هنوز به طور شایسته و علمی بازنمایی و نقد و تحلیل نشده است. نوع یا گونة ادبیات غنایی در شعر فارسی از پرکاربردترین نوعهای شعر فارسی است. شعر غنایی در لباس دیگری بهنام مکتب رمانتیسم رخنمایی میکند و ضمن از دست دادن گون أکثرموضوع انواع ادبی و شعر فارسی از بحثهای مهمی است که هنوز به طور شایسته و علمی بازنمایی و نقد و تحلیل نشده است. نوع یا گونة ادبیات غنایی در شعر فارسی از پرکاربردترین نوعهای شعر فارسی است. شعر غنایی در لباس دیگری بهنام مکتب رمانتیسم رخنمایی میکند و ضمن از دست دادن گونههای غنایی قدیم، دارای وجهها و گونههایی جدید ساختاری و محتوایی شده است. بدین منظور در این نوشته که پژوهش کیفی است، با روش توصیفی- تحلیلی به مرور و نقد تعاریف ادبیات غنایی و سیر تطور آن پرداخته، در بخشی دیگر نیز سیر و امتداد ادبیات غنایی در قالب مکتب فراگیر و گسترشیافتة رمانتیسم بررسی و بازنموده شده است. چگونگی برداشت منتقدان و صاحبنظران از این نوع ادبی و تغییرات آن، در این پژوهش نقد و تحلیل شده است. همچنین بهدلیل تغییر نگاه به این نوع ادبی و حذف گونههای کلاسیک آن (هجو، چیستان، لغز، حبسیه، مدح و ...) در شعر معاصر، شایسته است پیوند ذهینت عاطفی شعر معاصر و رمانتیسم با این نوع ادبی نیز پژوهش شود؛ این که رمانتیسم چه نگاه تازهای به شعر غنایی بخشید و چه تحولات غالب و پرتکراری را در این نوع ادبی نمودار ساخته است. از سوی دیگر، چون غزل فارسی را آینة تمامنمای نوع ادب غنایی برشمردهاند، با مطالعة ذهنیت غنایی غزل نو باید مؤلفههای نو و متفاوت از پیش را در غزل معاصر نیز بازجست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
253 - عناصر گروتسک و مدرنگرایی در رمان شازده احتجاب گلشیری
سید اسماعیل قافله باشی فرشته السادات حسینیپایبندی به فرم و شگرد در داستان، استخوانبندی اندیشههای گلشیری را تشکیل میدهد. او به دنبال نمایش حرکت و پویایی در ادبیات، به سنتشکنی دست زد و داستان را به ابزاری برای شناخت خود و دیگران مبدل ساخت و با این دیدگاه در رمان شازده احتجاب به جستجو در اعماق و نفوذ در لایهه أکثرپایبندی به فرم و شگرد در داستان، استخوانبندی اندیشههای گلشیری را تشکیل میدهد. او به دنبال نمایش حرکت و پویایی در ادبیات، به سنتشکنی دست زد و داستان را به ابزاری برای شناخت خود و دیگران مبدل ساخت و با این دیدگاه در رمان شازده احتجاب به جستجو در اعماق و نفوذ در لایههای پنهان ذهن شخصیتها و کشف و شناخت خود و دیگران و بیان حقایق جامعه با استفاده از برهم زدن ترتیب و توالی پیوستۀ زمان پرداخت و با بهرهگیری از ژانر گروتسک، چشم خوانندگانش را به روی حقایقی گشود که در زندگی روزمره در مواجهه با واقعیت به ورطۀ فراموشی سپرده شده بود. نویسندگان در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی شگردهای مدرن در این رمان پرداخته و به این نتیجه دست یافتهاند که شازده احتجاب توانسته مدرنگرایی نویسندهاش را به نمایش درآورد و به دلیل مشخصههای عدول از هنجارهای عادی و پذیرفته شده، مسخشدگی، برانگیختن خندۀ تلخ و نفرتآور، جانبخشی به اشیاء، تصویر دیوانگی در معنای رمانتیک، ترسیم فضاهای تاریک، رعبآور، تشریح شکنجههای هولناک و نشان دادن مرگ تلخ با بهرهگیری از استعاره و مجاز، تصویرگر وقایع روی داده برای چهار نسل از یک سلسله در ژانر گروتسک باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
254 - نقد و بررسی ساقینامۀ طغرای مشهدی
زهرا مرتضوی بیستگانی سيد مهدی نوریان مهرداد چتراییساقینامه از گونههای ادبی است که بهویژه در عصر صفوی مورد توجه قرار گرفت و ساقینامههایی مفصل، اغلب به تقلید از ساقینامۀ ظهوری ترشیزی، در این روزگار سروده شد. طغرای مشهدی، شاعر پرکار و توانای سدۀ یازدهم در کنار دیوان و رسائل، ساقینامهای در نه هزار بیت سروده است که أکثرساقینامه از گونههای ادبی است که بهویژه در عصر صفوی مورد توجه قرار گرفت و ساقینامههایی مفصل، اغلب به تقلید از ساقینامۀ ظهوری ترشیزی، در این روزگار سروده شد. طغرای مشهدی، شاعر پرکار و توانای سدۀ یازدهم در کنار دیوان و رسائل، ساقینامهای در نه هزار بیت سروده است که مفصلترین ساقینامۀ زبان فارسی به شمار میرود. با توجه به این که ساقینامۀ مذکور تاکنون مورد نقد و بررسی قرار نگرفته، پژوهش حاضر کوشیده است تا با تکیه بر دو نسخة کهن از آن؛ یعنی نسخۀ خطی ساقینامه به شمارۀ 16771 کتابخانۀ ملی و نسخۀ خطی کلیات اشعار طغرای مشهدی به شمارۀ 321 دیوان هند در لندن که تصویر آن در کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات دکتر شریعتی دانشگاه فردوسی نگهداری میشود، به بررسی ویژگیهای زبانی و محتوایی شعر وی بپردازد. نتایج نشان میدهد که طغرا در این ساقینامه با کاربرد گستردۀ زبان هندی، فرهنگ عامه، و نیز اصطلاحات فنون مختلف، به ظرفیتهایی بدیع در تصویرآفرینی دست یافته، بهویژه که محمل آن طبیعت دلنشین شبه قاره و قوۀ خیال خود اوست. محتوای ساقینامۀ طغرا بسیار متنوّع است؛ از ستایش پیامبر و ائمه تا شهرآشوب و وصف آلات و نغمات موسیقی، و نکتهسنجیهایی در نقد ادبی را شامل میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
255 - جلوههای عاشقان و مرگ آنان در شاهنامه فردوسی
علی چوبینه محمدجواد قاسمیسخن گفتن از عشق آن هم با آن دلانگیزی در نگاه اول، سهل و در چشم انداز دیگر کاری دشوار است که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها. دشوارتر از آن رو که پدیدهای نفسانی است که تا تجربه نشود، درک آن مشکل است و مهرانگیز از آن رو که پاکترین احساسات انسانی است. در اهمیتش باید أکثرسخن گفتن از عشق آن هم با آن دلانگیزی در نگاه اول، سهل و در چشم انداز دیگر کاری دشوار است که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها. دشوارتر از آن رو که پدیدهای نفسانی است که تا تجربه نشود، درک آن مشکل است و مهرانگیز از آن رو که پاکترین احساسات انسانی است. در اهمیتش باید گفت که عشق نیز حماسهای است که لطافت آن در منش و روح پهلوان تبلور مییابد. در این میان، شاهنامه کتابی است که از زندگی حرف میزند، بنابراین هرچه در زندگی هست، در این کتاب هم هست، از جمله عشق. در شاهنامه با عشق، به طور طبیعی روبرو هستیم؛ با مشارکت جسم و جان، هر جا زنی است و مردی، در آن غریزۀ ذاتی انسان تلطیف شده و با تمدّن آراسته گردیده و برجستهترین نمونۀ آن در بخش پهلوانی شاهنامه، دلدادگی زال و رودابه است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به معرفی عاشقان و مرگ آنان در شاهنامه و همچنین به بیان سختیها و مشکلات پیش روی آنان پرداخته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
256 - بازتاب تاریخی- هنری بازی چوگان در شعر فارسی
الیاس نورایی ابوذر غفاریبر این باوریم که ادبیات هر ملت یکی از عناصر اصلی هویت ساز آن به شمار می رود، به همین جهت می توان گفت ادبیّات فارسی آینه تمام نمای فرهنگ و آداب و رسوم این سرزمین است. یکی از موضوعات مورد توجّه شاعران ادوار مختلف شعر فارسی، بازیهای سنتی نظیر چوگان است و شاید بتوان کمتر ش أکثربر این باوریم که ادبیات هر ملت یکی از عناصر اصلی هویت ساز آن به شمار می رود، به همین جهت می توان گفت ادبیّات فارسی آینه تمام نمای فرهنگ و آداب و رسوم این سرزمین است. یکی از موضوعات مورد توجّه شاعران ادوار مختلف شعر فارسی، بازیهای سنتی نظیر چوگان است و شاید بتوان کمتر شاعری را نام برد که واژۀ چوگان در اشعارش وجود نداشته باشد. بازی چوگان از نظر تاریخی در ایران دارای فراز و فرودهایی است به گونهای که در دوران صفویه به افول و فراموشی سپرده شد، اما بعد از سه قرن دوباره احیا میشود. شاید بتوان دلیل این امر را در پیشینه و ریشۀ این ورزش در ایران نام برد. در متون منظوم شعر فارسی (به خصوص سبک خراسانی) با کاربرد فراوان واژۀ چوگان رو به رو هستیم و این کاربرد به دو صورت در شعر سبک خراسانی نمود یافته است: هم نشانگر پیشینۀ تاریخی این ورزش است و هم کاربردی ادبی دارد و شاعر با استفاده از این واژه صناعات ادبی زیبایی نظیر، استعاره، تصویر، تشبیه و کنایه خلق نموده است. نتایج پژوهش حاضر که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای فراهم آمده است، نشان میدهد که با تکیه بر شعر فارسی، بازی چوگان خاستگاه ایرانی دارد و با سه صنعت: تشبیه، استعاره و کنایه در شعر فارسی نمود یافته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
257 - آهنگ شناسی شعر فارسی
محمد فشارکینگارنده این سطور در این مقاله قصد دارد پس از بیان مقدمهای در آهنگ شناسی شعر فارسی و ذکر نکاتی چند در تاریخ علم عروض، به اصل و معیار وزن در شعر فارسی بپردازد. به همین منظور به کمک نتنگاری ابیات به این نتیجه رسیده است که علت آهنگین بودن مصراع و بیت، تکرار میزانهای موسی أکثرنگارنده این سطور در این مقاله قصد دارد پس از بیان مقدمهای در آهنگ شناسی شعر فارسی و ذکر نکاتی چند در تاریخ علم عروض، به اصل و معیار وزن در شعر فارسی بپردازد. به همین منظور به کمک نتنگاری ابیات به این نتیجه رسیده است که علت آهنگین بودن مصراع و بیت، تکرار میزانهای موسیقایی است. در ادامۀ مقاله به ذکر برخی انحرافات وزنی در شعر فارسی پرداخته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
258 - مطالعۀ تطبیقی نوستالژی مرگ و زندگی در اشعار محمود درویش و قیصر امینپور
محمد شایگان مهر جعفر عموزاد مهدیرجینوستالژی غم غربت و دوری از وطن است که بر پایۀ آن شاعر یا نویسنده در سروده ها و نوشتههای خویش، گذشتههای را که در نظر دارد، حسرتآمیز و دردآلود ترسیم میکند. در این پژوهش، نوستالژی در دیوان دو شاعر عرب و ایرانی، محمد درویش و قیصر امینپور مقایسه و بررسی شده است. نخست، ج أکثرنوستالژی غم غربت و دوری از وطن است که بر پایۀ آن شاعر یا نویسنده در سروده ها و نوشتههای خویش، گذشتههای را که در نظر دارد، حسرتآمیز و دردآلود ترسیم میکند. در این پژوهش، نوستالژی در دیوان دو شاعر عرب و ایرانی، محمد درویش و قیصر امینپور مقایسه و بررسی شده است. نخست، جایگاه نوستالژی بررسى و مختصرى از زندگینامۀ درویش و امینپور آمده است، سپس به ویژگیهای ادبی، فرهنگی و محیطی عصر دو شاعر و شعر آنها اشاره گردیده، با روش توصیفی- تطبیقی، به مقایسۀ نوستالژی و شیوۀ تصویرسازی آن بر مبنای نقد تطبیقی مکتب آمریکایی پرداخته شده است تا بدین وسیله به دریافت عمیقی از تأثرات شعری این دو شاعر در زمینۀ مرگ و زندگی بر پایۀ متن شعری هر یک دست یافته شود. آنچه حاصل این تحقیق است، این است که درک هر دو شاعر از دوران جنگ و بحران وطن و همچنین بیماری قلبی که هر دو شاعر در اواخر عمر خود از آن رنج میبردند، از عوامل تحول شعری مرتبط با مرگ و زندگی و بازگشت به خویشتن در شعرهای این دوست و دیگر این که، حیات شعری امینپور و درویش، سه دورۀ انقلابی و حماسی، رمانتیک و دوره درونگرایی یا انعکاسی را در بر دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
259 - بررسی تطبیقی آرمانشهر در اندیشۀ فریدون مشیری و نازک الملائکة
الیاس نورایی هدیه جهانیانسان کمالگرا همواره به دنبال آرمانگرایی و جامعه آرمانی بوده است. ادبیّات، برای طرح اینچنین اندیشههایی عرصة مناسبی در اختیار شاعران و نویسندگان قرار داده است. شاعران نیز همواره از این مقوله غافل نبودهاند و در اشعار خود به روایت آرمان شهر خود پــرداختهاند. آرمان شهر أکثرانسان کمالگرا همواره به دنبال آرمانگرایی و جامعه آرمانی بوده است. ادبیّات، برای طرح اینچنین اندیشههایی عرصة مناسبی در اختیار شاعران و نویسندگان قرار داده است. شاعران نیز همواره از این مقوله غافل نبودهاند و در اشعار خود به روایت آرمان شهر خود پــرداختهاند. آرمان شهر، تجلّی برآورده شدن آرزوهای شاعر برای بقا است و پناهگاه خوبی برای گریز از مشکلات زندگی شاعر است. با توجه به اینکه فریدون مشیری و نازک الملائکه هم عصر هم بودهاند و شرایطی تقریباً مشابه هم داشتهاند؛ بررسی آرمانشهر مورد نظر دو شاعر در چنین شرایطی کاری شایان توجه است. در این جستار برآنیم که آرمانشهر را از دیدگاه این دو شاعر نامدار فارس و عرب مورد بررسی و تطبیق قرار دهیم. بدین منظور به بیان مهمترین ویژگیهای مشترک این دو شــاعر بـــرای معرّفی آرمان شهر مورد نظر خویش پرداختهایم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
260 - Politeness Strategies Used by English Native Speakers, Persian Native Speakers, and Iranian EFL Learners in the Production of Refusal Speech Act
Farahat JazaeriA key aspect of effective communication is the use of appropriate speech acts. This study investigated the difference between Persian native speakers, Iranian EFL learners, and English native speakers in terms of the speech act realization of refusal and uncovered the r أکثرA key aspect of effective communication is the use of appropriate speech acts. This study investigated the difference between Persian native speakers, Iranian EFL learners, and English native speakers in terms of the speech act realization of refusal and uncovered the reasons for which, each group of participants produced the refusal speech act regarding the Rapport Management Approach. To this end, 100 (male and female) intermediate EFL learners were chosen based on their performance on the Oxford Placement Test. 100 Persian native speakers among 140 students studying Persian literature at Najafabad Azad University were randomly chosen and they were asked to fill out a Discourse Completion Test (DCT), consisting of 12 situations realizing the refusal of four types of eliciting acts. Additionally, 12 English native speakers (6 males and 6 females) were also contacted through emails to participate in the study. The English DCT was given to two groups of participants and the Persian DCT was given to Persian native speakers. The politeness model proposed by Brown and Levinson (1987) was adopted to show the differences between Iranian EFL learners, English native speakers, and Persian native speakers who were participants in this study. By using the SPSS software program, the results indicated 'negative' strategies as the most frequent ones and highlighted the significant role of face, social rights, and obligations in interaction. The findings revealed that among politeness strategies 'negative' strategies are the most frequent ones. The results also indicated that English native speakers use negative politeness strategies more than Iranian EFL learners. Therefore, English native participants regard themselves as having rights and obligations about other people more than Iranian EFL learners. The results of this study highlighted the importance of pragmatic knowledge in international communications. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
261 - بررسی مناسبات فرهنگی ـ تمدنی ایران و اتیوپی از ظهور اسلام تا پایان عصر صفویه
امیربهرام عرب احمدیدر این مقاله مناسبات فرهنگی تمدنی دو کشور تاریخی ایران و اتیوپی از آغاز اسلام تا دوره معاصر( با تمرکز بر چند سده اخیر) و بر اساس منابع موجود مورد بررسی قرار گرفته است . سئوال اصلی این مقاله " چه عواملی کنشگران اصلی در فرآیند تعامل فرهنگی اجتماعی دو کشور بشمار می روند؟" أکثردر این مقاله مناسبات فرهنگی تمدنی دو کشور تاریخی ایران و اتیوپی از آغاز اسلام تا دوره معاصر( با تمرکز بر چند سده اخیر) و بر اساس منابع موجود مورد بررسی قرار گرفته است . سئوال اصلی این مقاله " چه عواملی کنشگران اصلی در فرآیند تعامل فرهنگی اجتماعی دو کشور بشمار می روند؟" و فرضیه اصلی نیز " تاثیر و تاثر متقابل فرهنگی دو ملت ایران و اتیوپی بر یکدیگر " است. چارچوب مقاله بر نظریه " تبادل فرهنگی بین اقوام مختلف " دکتر لهسایی زاده استوار گشته و نتایج اجتماعی فرهنگی حاصل از آن متغیرهای مستقل پژوهش قلمداد می شوند. هدف مقاله نیز ارائه اطلاعاتی بکر و دست اول در مورد روابط فرهنگی دو کشور و طرح دیدگاهی نو در مورد مناسبات دو کشور طی چند سده اخیر است . روش تحقیق این مقاله توصیفی ـ تحلیلی ، میدانی است و نویسنده تلاش کرده است با بهره گیری حداکثری از منابع موجود ؛ اطلاعات بکر و دست اولی در خصوص روابط فرهنگی تمدنی دو کشور که منجر به دانش افزائی در این زمینه می شود را ارائه نماید . هدف مقاله نیز واکاوی و ارائه اطلاعاتی بکر و دست اول در مورد روابط فرهنگی دو کشور ، ارائه پاسخی مستدل و علمی به سئوال اصلی و ارائه دیدگاهی نو و بدیع در مورد مناسبات دو کشور طی چند سده گذشته است . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
262 - احکام حقوقی در متن پهلوی پرسشنیها
رحیم کلهر محمود طاووسی زهره زرشناسمتون فقهی و حقوقی بخشی از ادبیات مزدیسنا را به خود اختصاص داده اند، این متون از قوانین جزیی خانوادگی شروع و به قوانین کلان کشوری ختم میشوند. متون حقوقی به زبان اوستایی در کتابهای وندیداد، هیربدستان و نیرنگستان باقی مانده اند، بیشتر متون فقهی- حقوقی به جای مانده از زبا أکثرمتون فقهی و حقوقی بخشی از ادبیات مزدیسنا را به خود اختصاص داده اند، این متون از قوانین جزیی خانوادگی شروع و به قوانین کلان کشوری ختم میشوند. متون حقوقی به زبان اوستایی در کتابهای وندیداد، هیربدستان و نیرنگستان باقی مانده اند، بیشتر متون فقهی- حقوقی به جای مانده از زبان فارسی میانه متأثر از متون اوستایی میباشند. نگارنده در این مقاله میکوشد تا با بررسی پرسشهای فقهی- حقوقی متن پهلوی پرسشنیها (Pursišnīhā) که از متون ارزنده زبان فارسی میانه است، به اهمیت مسایل حقوقی در دین زرتشت بپردازد. پرسشهای حقوقی مطرح شده جامعهای را به تصویر میکشد که قوانیناش را بر اساس کتاب مقدّس اوستا و همچنین گفتههای بزرگان دین همچون آذرباد مارسپند بنا نهاده است. همچنین با بررسی نقل قولهای اوستایی این متن متوجه میشویم که در کتاب پرسشنیها، علاوه بر متون گفته شده اوستایی در فوق، از کتاب یسنا و همچنین نسکهای دادی اوستا که امروزه در دسترس نیستند، بهره گرفته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
263 - ولایت رضوی در آیینه اشعار شاعران عرب و فارسی زبان
دکتر مصطفی فقیه اسفندیاری سارا زمانی رنجبر گرمرودیچکیده از جمله اهداف شعری مهم که در آثار شاعران عرب و فارسی زبان، نمود بیشتری دارد، می توان به مدح، رثا و نشر فضائل و کرامات امامان معصوم (ع)،به ویژه امام رضا (ع)، اشاره نمود. منوّر نمودن شعر و ادب به فضائل و مناقب ائمه اطهار(ع)،همواره مورد توجه شاعران بوده است و أکثرچکیده از جمله اهداف شعری مهم که در آثار شاعران عرب و فارسی زبان، نمود بیشتری دارد، می توان به مدح، رثا و نشر فضائل و کرامات امامان معصوم (ع)،به ویژه امام رضا (ع)، اشاره نمود. منوّر نمودن شعر و ادب به فضائل و مناقب ائمه اطهار(ع)،همواره مورد توجه شاعران بوده است و این امر، بیانگر اعتقاد و احترام به این بزرگواران و حریم ولایت آنان است. شاعران دوستدار و پیرو اهل بیت (ع)، از شعر، به عنوان ابزاری برای معرفی اسلام نقش رهبری الهی، مقام امامت و ولایتِ امامان معصوم (ع) و نیز بیان مظلومیت آن ها، بهره برده اند. نقش ولایت رضوی در آینه شعر و ادب، اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگیِ عصری که شاعران در آن می زیستتند، تاثیرگذار بوده، اما شرط کامل به شمار نیامده، در کنار این عامل، گرایش های مذهبی و حالات و روحیات این افراد نیز، نقشی اساسی داشته است. واژگان کلیدی: امام رضا (ع)،شاعران عرب و فارسی زبان، دعبل، ابونواس، ابراهیم بن عباس الصولی، سنایی غزنوی، جامی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
264 - نقش تاریخی رودکی دراحیای هویت ملی ایرانیان
دکتر فیاض زاهد کبری فخرآورچکیده: هر که نامخت از گذشت روزگار نیز ناموزد زهیچ آموزگار سامانیان، خاندانی ایرانی و یکی از دودمان های فارسی زبان غرب آسیا بودند که بیش از صد سال بر بخشهایی از ایران از جمله ماوراءالنهر،خراسان،مازندران،ری و سیستان و قسمت عمده یی از آسیای مرکزی حکم راندند.آنان با عشق أکثرچکیده: هر که نامخت از گذشت روزگار نیز ناموزد زهیچ آموزگار سامانیان، خاندانی ایرانی و یکی از دودمان های فارسی زبان غرب آسیا بودند که بیش از صد سال بر بخشهایی از ایران از جمله ماوراءالنهر،خراسان،مازندران،ری و سیستان و قسمت عمده یی از آسیای مرکزی حکم راندند.آنان با عشق به ترویج فرهنگ آریایی و تعقیب فکر استقلال ادبی، برای احیای تفکر ایرانی به رنسانس فرهنگی دست یازیدند و در پرتو خلق آثاری گرانبها در زمینه های علمی و ادبی، سطح آگاهی عمومی جامعه عهد سامانی به ویژه سرزمین "ماوراء النهر " را ارتقاء بخشیدند. " بخارا" مرکز سیاسی آل سامان، به عنوان کانون علمی و ادبی در شرق قلمرو اسلامی، جایگاهی شاخص و پایگاهی شامخ یافت. رودکی حدوداًدر اواسط قرن سوم،در قریه بُنَج در دو فرسنگی سمرقند متولد شد. وی، چنان ذکی و تیز فهم بود که خیلی زود با کسب درجات ادبی و علمی، با اقبال خلق و رغبت امراء روبرو گشت، سروده های هنرمندانه او در موضوعات عاشقانه و بزمی، طنز و هزل، زهد و اخلاقی ، با مضمون های بکر و در قالبی ساده و روان و به دور از تعقید و ابهام، همراه با صوتی دلکش و ساز طرب انگیزش، هر شنونده - یی را به وجد آورده، و هر خواننده خوش فکری را به تأمل و تعقل فرا می خواند، شعر هایش مملو از نشاط روح، غرور ملی، اندیشه های حماسی و آزاد منشی بود، به طوریکه در اثرش به زحمت می توان نماد یأس و سمبل نومیدی را نظاره کرد. عصری که رودکی در آن می- زیسته ثمره سیاسی آن وحدت، عصاره اجتماعی آن امنیت و دستاورد اقتصادی آن تأمین معیشت و چشم انداز فرهنگی آن ارتقای معنویت و شیرازه اصلی آن ترویج زبان فارسی و تجلی انسانی آن حضور چهره های شاخصی چون جیهانی و بلعمی، ابن سینا و بیرونی، بلخی و رودکی است.در این مجال بر آنیم تا تصویر روشنی از این دوران اثرگذار را به تماشا نشینیم. واژگان کلیدی:رودکی، هویت ایرانی اسلامی، سامانیان،زبان و ادب فارسی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
265 - رویکرد انتقادی روزنامه های فارسی زبان مصر به وضعیت اقتصادی ایران در عصر ناصری و مظفری
دکترغلامحسین زرگری ستار زارعیچکیده مطبوعات به عنوان یکی از ارکان اطلاع رسانی و یکی از موثرترین رسانه های گروهی نقش تعیین کننده ای در تحولات سیاسی ،اجتماعی کشورها دارا می باشند .در تاریخ معاصر کشور ما نیز مطبو عات از جایگاه برجسته ای برخوردارند و مطالعه تحولات مربوط به تاریخ معاصر کشور بدون در نظ أکثرچکیده مطبوعات به عنوان یکی از ارکان اطلاع رسانی و یکی از موثرترین رسانه های گروهی نقش تعیین کننده ای در تحولات سیاسی ،اجتماعی کشورها دارا می باشند .در تاریخ معاصر کشور ما نیز مطبو عات از جایگاه برجسته ای برخوردارند و مطالعه تحولات مربوط به تاریخ معاصر کشور بدون در نظر گرفتن نقش مطبوعات ناقص خواهد بود . از جمله وقایعی که مطبوعات در ترویج مبانی و ویژگی های آن نقش فعالی داشتند اصلاحات اقتصادی دوره ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و تآثیر آن در انقلاب مشروطیت است. برخی روزنامه ها به دلیل اختناق در خارجازایران منتشر می گردیدند و به صورت مخفی وارد ایران می شدند. این نشریات همانند حکمت ثریا پرورش چهره نما کمال قانون ،اختر ......نقش مهمی در بیداری ایرانیان داخل و خارج کشور داشتند.در این نشریات اوضاع نابسامان اقتصادی و اجتماعی ایران مورد بحث و بررسی فرار می گرفت و نویسندگان آنها به ریشه یابی دردها و ضعف های جامعه همت می گماشتند .این پژوهش در نظر دارد روزنامه های فارسی زبان چاپ مصر و تأثیر آن ها در تحولات ایران را از نگاه اقتصادی بررسی نماید. واژگان کلیدی: روزنامه های فارسی زبان ، اقتصاد ی، اجتماعی ، مصر ،تحولات تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
266 - فعل در گویش شهمیرزادی
ثریا رازقیشهمیرزاد یکی از شهرهای استان سمنان است. گویش مردمان این شهر با زبان فارسی قدیم و گویش مازندرانی آمیخته است. بعضی فعلها در گویش شهمیرزادی بازماندۀ شکل کهن افعال در زبان فارسی دری، فارسی میانه و ایرانی باستان است. امروزه کاربرد بسیاری از افعال با آنچه در ادوار آغازین به أکثرشهمیرزاد یکی از شهرهای استان سمنان است. گویش مردمان این شهر با زبان فارسی قدیم و گویش مازندرانی آمیخته است. بعضی فعلها در گویش شهمیرزادی بازماندۀ شکل کهن افعال در زبان فارسی دری، فارسی میانه و ایرانی باستان است. امروزه کاربرد بسیاری از افعال با آنچه در ادوار آغازین به کار میرفته، تفاوتهای زیادی یافته است؛ اما هنوز بازماندۀ افعال کهن را در بعضی گویشها میتوان یافت؛ از جمله شباهتهای زیادی میان فعل و کاربرد آن در گویش شهمیرزادی با فعل در دورههای آغازین زبان فارسی دری وجود دارد. در حقیقت افعال به همانگونه که در دورههای آغازین به کار میرفته، در این گویش به حیات خود ادامه داده است. فعل در این گویش در تمامی زمانهای گذشته، حال و آینده تصریف میشود اما تمامی اقسام فعل در این گویش متداول نیست بلکه گاه بعضی اقسام فعل کاربردی چندگانه دارند؛ برای مثال کاربرد فعل گذشتۀ ساده و گذشتۀ نقلی به شیوهای یکسان است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
267 - بررسی وام واژه های ترکی خاص گویش فارسی همدانی
علی ابوالقاسمی سرور ذکرتیرایجترین نوع وامگیری زبان، وامگیری واژگانی است. امروزه هیچ زبانی را در دنیا نمیتوان یافت که از زبانهای دیگر متأثر نشده باشد. از جمله این تأثیرات، تأثیر و تأثر زبانهای ترکی و فارسی بر یکدیگر بوده است. زبان ترکی کلمات بسیاری را از زبان فارسی قرض گرفته و کلمات دیگری أکثررایجترین نوع وامگیری زبان، وامگیری واژگانی است. امروزه هیچ زبانی را در دنیا نمیتوان یافت که از زبانهای دیگر متأثر نشده باشد. از جمله این تأثیرات، تأثیر و تأثر زبانهای ترکی و فارسی بر یکدیگر بوده است. زبان ترکی کلمات بسیاری را از زبان فارسی قرض گرفته و کلمات دیگری هم قرض داده است. این تأثیر و تأثر، در بعضی از زبانها و لهجههای ایرانی بیشتر از سایر زبانها بوده است؛ به عنوان مثال، گویش همدانی به خاطر رسوخ و نفوذ ترکزبانان در منطقه و شهر همدان بیشترین تأثیرپذیری را از زبان ترکی داشته است. در تحقیق پیش رو، به بررسی واژگان ترکی در گویش همدانی پرداخته شده است. قابل ذکر است که نویسندگان در این پژوهش سعی کردهاند از واژگان ترکی که در دیگر لهجههای زبان فارسی و یا زبان فارسی معیار و ادبی وجود دارد پرهیز نمایند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
268 - برخی آثار واجی و واژگانی فارسی میانه در گونۀ کرمانی
حامد مولایی کوهبنانی علی اصغر رستمی ابوسعیدی عطیه کامیابی گلگونۀ کرمانی، برخی آثار واجی و واژگانی فارسی دورۀ میانه را در خود حفظ کرده است که بررسی این آثار به عنوان بخشی از مطالعات در زمانی زبان فارسی در زبان شناسی امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این،گونۀ کرمانی دارای برخیویژگی های واجی و وااژگانینیز هست که آن را از أکثرگونۀ کرمانی، برخی آثار واجی و واژگانی فارسی دورۀ میانه را در خود حفظ کرده است که بررسی این آثار به عنوان بخشی از مطالعات در زمانی زبان فارسی در زبان شناسی امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این،گونۀ کرمانی دارای برخیویژگی های واجی و وااژگانینیز هست که آن را از فارسی معیار متمایز می کند. این پژوهش به بررسی برخی آثار واجی و واژگانی باقی مانده از فارسی میانه در گونۀ کرمانی پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اعمال فرآیندهای واجی از قبیل سایشی شدگی، واک دارشدگی، حذف، افراشتگی واکه ای و افتادگی واکه ای در برخی واژگان فارسی میانه، باعث تغییر این واژگان در فارسی نو شده است؛ با این حال، گونۀ کرمانی تحت تأثیر این فرآیندها قرار نگرفته است و در نتیجه برخی آثار واجی زبان فارسی میانه در این گونۀ زبانی باقی مانده است. علاوه بر این، صورت واژگانی برخی از واژگان فارسی میانه که در فارسی نو تغییر کرده اند همچنان در گونۀ کرمانی به کار می رود. برخی از این واژگان با مفهوم دوران میانۀ خود در گونۀ کرمانی به کار می روند و برخی دیگر دچار فرآیندهای کاهش یا گسترش معنایی شده اند. وجود این آثار در گونۀ کرمانی نشانۀ قدمت تاریخی این گونۀ زبانی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
269 - بررسی و تطبیق چند ضرب المثلِ تالشی و فارسی
کیومرث خانبابازادهبررسی و تطبیق کنایه ها و ضرب المثل های دو زبان، راهی برای بازشناسی برخوردها و ارتباط فرهنگی دو ملت، در درازنای تاریخ است. از آنجا که کنایه ها و ضرب المثل ها، حامل حکمت و دانش هستند و تقریبأ ویژگی های زبانی را در خود به شکل پیشین نگاه می دارند، پس بررسی ضرب المث أکثربررسی و تطبیق کنایه ها و ضرب المثل های دو زبان، راهی برای بازشناسی برخوردها و ارتباط فرهنگی دو ملت، در درازنای تاریخ است. از آنجا که کنایه ها و ضرب المثل ها، حامل حکمت و دانش هستند و تقریبأ ویژگی های زبانی را در خود به شکل پیشین نگاه می دارند، پس بررسی ضرب المثل های یک زبان و تطبیق آن ها با زبانی دیگر پیشینۀ مشترک دو زبان و فرهنگ را برای ما روشن می کند. در این مقاله چند ضرب المثل از زبان تالشی شمالی، حوزۀ عنبران انتخاب شده و با موارد مشابه در زبان فارسی مقایسه و سنجیده گردیده است تا ریشۀ مشترک فرهنگی و زبانی دو گروه باستانی، از این مسیر شناسایی شود. با توجه به این که زبان و ادبیات تالشی، بیشتر به شکل شفاهی رایج است، داده های این زبان به صورت موردی از میان گفتگوهای روزانه، گزینش شد و با موارد مشابه فارسی از کتابهای فرهنگ امثال فارسی مقایسه و بررسی شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان دهندۀ ارتباط زبانی و فرهنگیِ دو ملت، در دوره های مختلف تاریخی است. هرچند که بنابر دلایل مختلف، این دو زبان در طی سده های گذشته به شکل جدا از یکدیگر، تکامل و تحول یافته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
270 - ساختمان صرفی فعل در گویش پاپونی کوهمرۀ نودان
سودابه کشاورزی اکبر صیادکوه عسکر سیادتمیراث های ادبی، فرهنگی، علمی و .. انسان در زبان تبلور می یابد از این رو مطالعه در زبان و گویش ها همواره مد نظر پژوهشگران بسیاری بوده است؛ به ویژه امروز که در سایۀ مطالعات زبان شناسی، دست یابی به نتایج دیگری آسان می شود. پاپون یکی از روستاهای کوهمره نودان از توابع شهر أکثرمیراث های ادبی، فرهنگی، علمی و .. انسان در زبان تبلور می یابد از این رو مطالعه در زبان و گویش ها همواره مد نظر پژوهشگران بسیاری بوده است؛ به ویژه امروز که در سایۀ مطالعات زبان شناسی، دست یابی به نتایج دیگری آسان می شود. پاپون یکی از روستاهای کوهمره نودان از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است که مردم آن به گویش پاپونی سخن می گویند، نگارندگان در این مقاله مقولۀ ساختمان صرفی فعل را مورد بررسی قرار داده اند. با آن که یکی از نگارندگان خود گویشور پاپونی است در جمع آوری داده ها با تعدادی از گویشوران بی سواد و اغلب سالخوره مصاحبه شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که فعل در گویش پاپونی مانند دیگر زبان های ایرانی میانه، براساس دو مادۀ مضارع و ماضی ساخته می شود نکتۀ دیگر آن که شیوۀ صرف افعال گذرا و نا گذرا در این گویش با هم متفاوت است بدین صورت که برای صرف افعال گذرا هم چون زبان فارسی میانه شناسه ها ابتدای فعل می آیند هم چنین شناسه های فعل های گذشتۀ گذرا و ناگذر نیز با هم متفاوت هستند که بر این اساس می توان این گویش را از خانواده زبان های به اصطلاح ارگتیو دانست، هم چنین این نکته حاصل شد که شناسه های فعل های گذشته و حال نیز مشابه نیستند. در گویش پاپونی صفت مفعولی به شیوۀ فارسی نو قدیم(بن ماضی+ فتحه) ساخته می شود، برای بیان مفاهیم مربوط به آینده از فعل مضارع اخباری استفاده می شود و به طور کلّی ساخت صرفی افعال در گویش پاپونی با زبان فارسی معیار تفاوت زیادی دارد و بعضی از گونه های فعل به چندین شیوه ساخته میشوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
271 - فرایند سایشی شدگی در گونة زبانی سیرجانی: واج شناسی زایشی
طاهره عزت آبادی پور اشرف السادات شهیدیهدف از نگارش این مقاله، شناسایی یکی از مهمترین فرآیندهای آوایی تضعیف؛ یعنی سایشی شدگی، در گونۀ سیرجانی بر اساس چارچوب واج شناسی زایشی است. بدین منظور داده ها از اسناد مکتوب مانند کتاب، واژه نامه، مقاله و پایان نامه هایی که در مورد این گونه نوشته شده اند استخراج ش أکثرهدف از نگارش این مقاله، شناسایی یکی از مهمترین فرآیندهای آوایی تضعیف؛ یعنی سایشی شدگی، در گونۀ سیرجانی بر اساس چارچوب واج شناسی زایشی است. بدین منظور داده ها از اسناد مکتوب مانند کتاب، واژه نامه، مقاله و پایان نامه هایی که در مورد این گونه نوشته شده اند استخراج شده است، علاوه بر این، نگارندگان، خود گویشور بومیِ این گونهاند. در انجام این پژوهش از منابع مکتوب مانند پایان نامه، مقاله و سایر کتابهای موجود در این زمینه نیز به عنوان پیشینۀ پژوهش استفاده شده است. داده ها بر مبنای الفبای آوانویسی بین المللی IPA آوانگاری شده اند و روش انجام پژوهش بر اساس روش اسنادی، توصیفی- تحلیلی است. با بررسی داده ها چند نوع فرآیند تضعیف از قبیل سایشی شدگی استخراج و بررسی شده است. پرسش های مورد بحث در این پژوهش عبارتند از: 1- چه نوع فرآیندهای واجی سایشی شدگی در گونۀ سیرجانی وجود دارد؟ 2- تعداد همخوان ها و واکه های گونۀ سیرجانی در مقایسه با فارسی معیار چندتاست؟ تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
272 - بررسی تکیۀ کلمه و جمله در گویش سیستان
صدیقه سادات میری فاطمه میرتکیه برجستگی یکی از هجاهای کلمه نسبت به هجاهای دیگر همان کلمه یا دیگر کلمات جمله است. دراین تحقیق با بیانی ساده به طرح مفهوم تکیه در گویش سیستان و انواع آن، شامل تکیه در کلمه و جمله همراه با ذکر نمونه و کاربرد آن پرداخته شده. به منظور بررسی تکیه، گفتار آزاد و ناآگاهانۀ أکثرتکیه برجستگی یکی از هجاهای کلمه نسبت به هجاهای دیگر همان کلمه یا دیگر کلمات جمله است. دراین تحقیق با بیانی ساده به طرح مفهوم تکیه در گویش سیستان و انواع آن، شامل تکیه در کلمه و جمله همراه با ذکر نمونه و کاربرد آن پرداخته شده. به منظور بررسی تکیه، گفتار آزاد و ناآگاهانۀ مردم عادی ضبط و سپس آوانویسی شده است. هدف اصلی این تحقیق یافتن تفاوتی در تکیۀ گویش سیستان و تکیۀ فارسی معیار است. نتیجه آنکه به علت یکسان بودن ریشۀ این گویش با فارسی معیار، تفاوت چندانی، جز در محل قرار گرفتن تکیه در هجا و تعداد آن در جمله، مشاهده نمی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
273 - دریافت بهتر معنای چند واژه در متون کهن فارسی بر پایۀ گویش تاتی شمال خراسان
حبیب صفرزادهزبان در طول زمان به دلایل مختلف تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دستخوش تغییراتی میشود که این تغییرات میتواند در جنبۀ مثبت خود، موجب گسترش دایرۀ واژگانی زبان شود و گاه نیز در جهت منفی، یک یا چند واژه را با شیوههای مختلف متروک کند. ولیکن نکتهای که در این میان قابل توجه است، أکثرزبان در طول زمان به دلایل مختلف تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دستخوش تغییراتی میشود که این تغییرات میتواند در جنبۀ مثبت خود، موجب گسترش دایرۀ واژگانی زبان شود و گاه نیز در جهت منفی، یک یا چند واژه را با شیوههای مختلف متروک کند. ولیکن نکتهای که در این میان قابل توجه است، فاصلۀ معنادار میان زبان معیار و لهجهها و گویشهای یک زبان است به گونهای که میتوان واژههایی را یافت که با وجود خارجشدن از حوزۀ گفتار و نوشتار معیار، هنوز در میان لهجهها و گویشهای اقوام مختلف و در محدودۀ جغرافیایی خاص ادامۀ حیات میدهند. از جملۀ این لغات میتوان به واژههای چه بلا و شهرگرد و کوروی اشاره کرد که در متون کهن فارسی مثل اسرارالتوحید، دیوان عطار نیشابوری، دیوان هلالی جغتایی، دیوان وحشی بافقی و دیوان محمد فضولی دیده میشوند ولی در فرهنگها و کتب لغت، معنی دقیقی برای آنها ارائه نشده است و یا مصححین در توضیح آنها به اشتباه رفتهاند. این پژوهش به بررسی معنای بهتر سه واژۀ مذکور با بهرهگیری از گویش تاتی شمال خراسان پرداخته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
274 - توصیف دستگاه فعلی گویش اردکان فارس
لطف الله یارمحمدی جلال رحیمیان حبیبب زبانگیرفردگویش اردکان فارس یکی از گویشهای جنوب غربی ایران است که در بعضی از مناطق شهرستان سپیدان استان فارس از جمله مرکز آن؛ یعنی شهر اردکان رایج است. در این پژوهش سعی شده است با تجزیه و تحلیل دادههای جمع آوریشده از طریق پرسشنامه و مصاحبه با گویشورانِ بالای 35 سال، به بررسی و أکثرگویش اردکان فارس یکی از گویشهای جنوب غربی ایران است که در بعضی از مناطق شهرستان سپیدان استان فارس از جمله مرکز آن؛ یعنی شهر اردکان رایج است. در این پژوهش سعی شده است با تجزیه و تحلیل دادههای جمع آوریشده از طریق پرسشنامه و مصاحبه با گویشورانِ بالای 35 سال، به بررسی و توصیف موشکافانۀ دستگاه فعلی گویش اردکان فارس پرداخته شود و مباحث مصدر، ریشۀ فعل، افزونههای صرفی، زمانهای مختلف، وجه، افعال سببی و مجهول بررسی گردد. از آنجا که گویش اردکان فارس دارای ساخت ارگاتیو است در این پژوهش برای نشان دادن این ساخت، چگونگی صرف افعال لازم و متعدی در زمانهای مختلف گذشتۀ ساده، گذشتۀ نقلی، گذشتۀ استمراری، گذشتۀ ملموس، گذشتۀ دور و گذشتۀ التزامی و کاربرد آنها در جمله با هم مقایسه و به وجوه مختلف فعل در این گویش ازجمله وجه اخباری، وجه التزامی و وجه امری پرداخته شده است. همچنین طرز تشکیل افعال سببی و مجهول نیز بررسی گردیده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
275 - تحلیل تطبیقی و پیکره مدار تحولات واجی "واو معدوله" در زبان فارسی و گویش شوشتری
مهدی کدخدای طراحی الخاص ویسیگویش شوشتری را ساکنان بومی شوشتر در منطقۀ شمال استان خوزستان تکلم میکنند. این گویش به لحاظ مشخصههای آوایی و تولیدی، تفاوت هایی با فارسی معیار دارد. برخی از مشخصه های آوایی و نمودهای آنها که در زمان گذشته (پیش از اسلام تا حدود قرن هشتم هجری که نشانه هایی از آنها در م أکثرگویش شوشتری را ساکنان بومی شوشتر در منطقۀ شمال استان خوزستان تکلم میکنند. این گویش به لحاظ مشخصههای آوایی و تولیدی، تفاوت هایی با فارسی معیار دارد. برخی از مشخصه های آوایی و نمودهای آنها که در زمان گذشته (پیش از اسلام تا حدود قرن هشتم هجری که نشانه هایی از آنها در متون فارسی به جا مانده است) و در میان فارسی زبانان به کار می رفت؛ هنوز در گویش شوشتری وقوع آوایی دارد. یکی از نشانه های آوایی باز مانده در این گویش، واو معدوله است که در تعاملات گفتاری گویشوران این منطقه در ساخت آوایی کلمات نمود می یابد. به همین سبب، هدف از پژوهش حاضر آن است تا تحولات آوایی واو معدوله را در موقعیت ها و بافت گفتاری و بومی فارسی زبان مورد کنکاش قرار دهد. برای رسیدن به اهداف مورد نظر در این جستار، از تعداد 70 گویشور بومی در محدودۀ سنی 35 تا 75 سال مصاحبه به عمل آمد. این مصاحبه ها در یک موقعیت و بافت طبیعی در منطقۀ جغرافیایی شوشتر صورت گرفت. از شمّ زبانی یکی از نگارندگان و نیز برخی منابع مکتوب برای دقت در فرآیند جمع آوری داده ها استفاده شد. داده ها با شواهد کافی و با توجه به برخی فرآیندهای واجی مانند ابدال مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی و از نوع همزمانی است. نتایج حاصل از جستار حاضر بیانگر آن است که خوشۀ صوتی واو معدوله در برخی از واژه ها به صورتی که در گذشته به کار می رفته ، باقی مانده است و در برخی دیگر، بر اثر فرآیند واجی ابدال، به مصوّت بلند یا مصوّتی دیگر با درجات دیرش آوایی متفاوت تبدیل شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
276 - مقایسۀ پنجاه مثل لَکی و فارسی
فرشاد اسکندری شرفی ستایش فتاحی وحید مبارکقوم زاگرسنشین لک با پیشینۀ تاریخی و فرهنگی درخشان خود و با زبان شیرین لکی و ادبیات شفاهی پُربار خود، از روزگاران گذشته تا به امروز، میراثدار و پاسدارِ فرهنگِ کهنسرزمینِ ایران، بودهاست. زبان قوم لک که از گروه زبانهای شمال غربیِ ایرانی است، علاوه بر اینکه ریشه در زب أکثرقوم زاگرسنشین لک با پیشینۀ تاریخی و فرهنگی درخشان خود و با زبان شیرین لکی و ادبیات شفاهی پُربار خود، از روزگاران گذشته تا به امروز، میراثدار و پاسدارِ فرهنگِ کهنسرزمینِ ایران، بودهاست. زبان قوم لک که از گروه زبانهای شمال غربیِ ایرانی است، علاوه بر اینکه ریشه در زبانهای باستانی ایران دارد؛ خویشاوند نزدیک زبان فارسی است و همواره از آن تأثیر پذیرفته و متقابلاً نیز بر آن تأثیر گذاشتهاست تا جایی که ادبیات شفاهی قوم لک با غنای کمنظیر خود، لبریز از مثلهای شیرین و دیرینی است که وجوه اشتراک فراوانی با مثلهای فارسی دارد و مقایسۀ مثلهای دو زبان و نمایانساختن تشابهات آنها، راهی مناسب برای اثبات پیوستگی زبان لکی با زبان فارسی و نشاندادن میزان داد و ستد دیرینه و دائمی دو زبان با همدیگر است. در این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی و بهرهگیری از منابع کتابخانهای و دادههای میدانی صورت گرفته، پنجاه مَثل زبان لکی با مثلهای مشابه خود در زبان فارسی مقایسه و همانندیها و ناهمانندیهای آنها بررسی شدهاست. دستاورد پژوهش نشان میدهد که مفهوم و کاربرد هر کدام از پنجاه مثل زبان لکی، با مفهوم و کاربردِ مثلِ فارسیِ مشابه خود، یکسان است و تنها تفاوت مثلها، مربوط به ساختار آنهاست که گاه اندک و قابل چشمپوشی، و گاه تا حد کُل ساختار دو مثل پیش میرود و ناشی از تفاوتهای آوایی، لغوی و نحوی دو زبان، تفاوتهای اقلیمی و جغرافیایی دو قوم و نوع نگاه آنها به عناصر محیط پیرامون خود و بازتاب این عناصر در ادبیات شفاهی خویش است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
277 - نگاهی به برخی واژههای فرارودی در ترجمۀ قرآن موسوم به 704
بنفشه السادات صفوی عطا محمد رادمنش محبوبه خراسانیاوایل قرن هشتم، قرآنی با گویش فرارودی در حوزۀ ماوراءالنهر (فرارود) کتابت شده است که واژهها و ترکیبات زیبایی از زبان فارسی را در خود دارد. با دقت در این گنج شایگان که به قرآن مترجم 704مشهور است، امتیازات این نسخۀ با ارزش، هر چه بیشتر شناخته شد.کاربرد واژگانی از گویشهای أکثراوایل قرن هشتم، قرآنی با گویش فرارودی در حوزۀ ماوراءالنهر (فرارود) کتابت شده است که واژهها و ترکیبات زیبایی از زبان فارسی را در خود دارد. با دقت در این گنج شایگان که به قرآن مترجم 704مشهور است، امتیازات این نسخۀ با ارزش، هر چه بیشتر شناخته شد.کاربرد واژگانی از گویشهای محلی و منطقهای مردم شرق خراسان، کهنگی زبان ترجمه را در این قرآن نشان میدهد و زمان دقیق تألیف آن را به قرن چهارم و پنجم هجری؛ یعنی دوران رشد و تکوین زبان فارسی دری میرساند. در این پژوهش، برخی از واژهها و افعال برجستۀ محلی و فرارودی این مجموعه بررسی و به ادب دوستان و قرآن پژوهان معرّفی شده است. آشنایی با این واژهها و دسترسی به گنجینۀ عظیم این برابرها، به ما در پژوهشهای دستور تاریخی یاری میرساند و میتواند گرهگشای برخی متون کهن فارسی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
278 - بررسی تطبیقی تحول تاریخی "را" در فارسی و مازندرانی
حسن بشیرنژادحرف نشانۀ را در زبان فارسی و برخی زبان های ایرانی در منابع مختلف و از جنبه های گوناگون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. برخی از زبان شناسان به بررسی تحول تاریخی این حرف نشانه از فارسی باستان تا امروز پرداخته اند. زبان مازندرانی از جمله زبان های ایرانی است که بسیاری أکثرحرف نشانۀ را در زبان فارسی و برخی زبان های ایرانی در منابع مختلف و از جنبه های گوناگون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. برخی از زبان شناسان به بررسی تحول تاریخی این حرف نشانه از فارسی باستان تا امروز پرداخته اند. زبان مازندرانی از جمله زبان های ایرانی است که بسیاری از ویژگی های ساختواژی و نحوی زبان های ایرانی دورۀ میانه و باستان را در خود حفظ کرده است. در این نوشتار، رفتار نحوی حرف نشانۀ را در این زبان مورد بررسی قرار گرفته و مقایسه ای بین نقش های گوناگون را در مازندانی معاصر و تحول تاریخی آن در زبان فارسی صورت پذیرفته است. داده های پژوهش، از برخی منابع مکتوب قدیم و جدید مازندرانی و همچنین به شیوۀ میدانی از برخی گویشوران مازندرانی و یا با مراجعه به شمّ زبانی نگارنده به عنوان گویشور مازندرانی استخراج شده است. بررسی دادههای مازندرانی نشان میدهد که امروزه حرف نشانۀ را در مازندرانی به عنوان نقشنمای مفعول بهرهور، متمم ازی، متمم بهای و مفعول صریح به کار می رود. رفتار نحویِ را در مازندرانی، تأییدکنندۀ نظریۀ موجود در مورد تحول تاریخی را در فارسی است. با وجود این، در مازندرانی امروز، در بسیاری موارد (āĵ-) و اَشکال مختلف آن جایگزین را به عنوان نقشنمای متممی شده است و را در مقام نقش نمای مفعول بهره ور هم در مازندرانی بسامد کمی دارد. بنابراین می توان پیش بینی کرد که در آیندۀ نه چندان دور، را در مازندرانی هم در مقام نقش نمای مفعول صریح تثبیت شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
279 - بررسی معنایی چند واژه در زبان بلوچی و متون کهن فارسی
عبدالغفور جهاندیدهتحقیق در ساختار گویش های ایرانی و دقت در گنجینۀ واژه های آن ها، می تواند بسیاری از گره های معنایی واژه های زبان فارسی، به ویژه واژه هایی را که در متون کهن کاربرد دارند، بگشاید. این مقاله ضمن پرداختن به موقعیت زبان بلوچی در میان زبان ها و گویش های ایرانی، و بیا أکثرتحقیق در ساختار گویش های ایرانی و دقت در گنجینۀ واژه های آن ها، می تواند بسیاری از گره های معنایی واژه های زبان فارسی، به ویژه واژه هایی را که در متون کهن کاربرد دارند، بگشاید. این مقاله ضمن پرداختن به موقعیت زبان بلوچی در میان زبان ها و گویش های ایرانی، و بیان اشاره گونه ای از ساختار این زبان، به بررسی تطبیقی دوازده واژۀ فارسی- بلوچی که در متون کهن فارسی به کار رفته اند پرداخته است. این بررسی دربارۀ معنی واژه هاست. بیشتر این کلمات در زبان فارسی امروز کاربرد فعال ندارند و در ضمن، بعضی از آن ها دارای شواهد بسیار کمی در متون گذشتۀ فارسی، بویژه آثار مربوط به سبک خراسانی است. واژه هایی که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند عبارتند از: بژر، قلندر، حرج، تتق، زده، لباسات، صعلوک، خصم، قلّاش، وای، چاک، طامات. این واژه ها در آثار برجستۀ فارسی کهن کاربرد داشته اند اما به دلیل شواهد کمی که از آن ها برجای مانده است و شباهت ظاهری بعضی از آن ها با برخی از واژه های عربی، محققان دربارۀ اصالت و معنی بیشتر آن ها تردید دارند. زبان بلوچی به عنوان یکی زبان های ایرانی که نسبتاً ساختار کهن خود را حفظ کرده و دارای گنجینه ای کهن از واژه های ایرانی است و کمتر مورد هجوم واژه های بیگانه قرار گرفته است، می تواند در این زمینه راهنمای مناسبی باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
280 - تحلیل معنایی برخی افعال لُری ممسنی بر مبنای رویکرد معنیشناسی قالببنیاد
مریم محمدی آمنه زارع محمد حسین شرف زاده اسماعیل جدیدیمعناشناسیِ قالبی را اولینبار چارلز فیلمور (۱۹۸۲م.) مطرح کرد. این نظریه مدّعی است که معانی واژهها، در نظامی از دانش جای دارد که ریشۀ آن در تجربۀ اجتماعی و فرهنگی بشر واقع شده است. اصطلاح قالب بهمثابۀ شیوهای جهت تحلیلهای معنایی زبان طبیعی است. افعال بهعنوان مهمترین أکثرمعناشناسیِ قالبی را اولینبار چارلز فیلمور (۱۹۸۲م.) مطرح کرد. این نظریه مدّعی است که معانی واژهها، در نظامی از دانش جای دارد که ریشۀ آن در تجربۀ اجتماعی و فرهنگی بشر واقع شده است. اصطلاح قالب بهمثابۀ شیوهای جهت تحلیلهای معنایی زبان طبیعی است. افعال بهعنوان مهمترین سازههای زبانی در بیشتر حالاتِ یک رویداد حضور دارند و نقش مهمی در تغییر معنایی بر عهده گرفتهاند. هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان کارایی این نظریه در گونۀ لری ممسنی و ارائۀ قالبهای معنایی برخی افعال در اینگونه است. در این پژوهش، ۳۲ فعل از میان 336 فعلِ جمعآوریشده در لری ممسنی، با روش توصیفی - تحلیلی بررسی شده است. با ارائۀ قالبهای معنایی این افعال، یافتهها حاکی از آناند که میان قالبهای معنایی این افعال با قالبهای معنایی افعال متناظر آن در زبان فارسی معیار، تفاوت فاحشی وجود دارد. تصور بر آن است که ریشۀ این تمایزات، از تجربیات نهفتۀ فردی و اجتماعی جوامع نشئت میگیرند. این افعال، در محدودۀ کاربردشان، از خوانشهای معنایی بیشتری در مقایسه با فارسی معیار برخوردارند و بر مفاهیم بیشتری دلالت میکنند؛ بهعبارتدیگر، معنای این افعال در زبان فارسی معیار، در گذر زمان دچار تحوّل معنایی شده و از مؤلّفههای معناییشان کاسته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
281 - بررسی سیر تحول واژههایی از فارسی باستان و میانه در گویش تالشی عنبران و مقایسۀ آن با فارسی نو
یدالله نصراللهی مهناز نظامی عنبرانگویش تالشی ادامۀ طبیعی و تحولیافتۀ زبان های دورۀ میانه و باستانی ایران است. عدهای از پژوهشگران، این گویش را از گویش‎های زبان آذری و عده ای آن را زبانی که ریشه در زبان مادی دارد، به حساب می آورند. این گویش به سه دستۀ شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم می شود که در ای أکثرگویش تالشی ادامۀ طبیعی و تحولیافتۀ زبان های دورۀ میانه و باستانی ایران است. عدهای از پژوهشگران، این گویش را از گویش‎های زبان آذری و عده ای آن را زبانی که ریشه در زبان مادی دارد، به حساب می آورند. این گویش به سه دستۀ شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم می شود که در این بین، لهجۀ عنبرانی در گروه لهجه‎های تالشی شمالی قرار دارد. این لهجه تا به امروز واژههای بسیاری از فارسی باستان و میانه را در درون خود حفظ کرده و در سطوح آوایی، واژگانی و دستوری، دارای ویژگی هایی است که نتایج بررسی دقیق آن ها می تواند خدمت شایانی به حوزۀ زبان فارسی داشته باشد و به پژوهشگران این عرصه یاری رساند. در پژوهش حاضر، که بر اساس بررسی سیر تحول تاریخی، آوایی و واج شناسی تعدادی از واژه‎های تالشی عنبرانی از دورۀ فارسی باستان و میانه و مقایسۀ آن ها با فارسی نو و معیار، نگاشته شده است، می توان گفت که این واژه‎‎ها در درون این لهجه چندان دچار تحول آوایی و ابدال نشده‎اند و به همین دلیل، شباهت و قرابت این واژه‎ها در لهجۀ مذکور به فارسی باستان و میانه بیشتر از فارسی نو و معیار است و این امر از دیرینگی و اصالت لهجۀ عنبرانی حکایت دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
282 - مقایسه ی تطبیقی امثال کردی و فارسی
سید احمد پارساهدف پژوهش حاضر، مقایسة تطبیقی امثال، در دو زبان کردی و فارسی است. کمک به شناخت اشتراکات فرهنگی دو زبان یاد شده، از دیگر اهداف این پژوهش است و این امر به نوبة خود میتواند زمینة بهبود ارتباطات انسانی را در دو زبان یادشده فراهم کند؛ زیرا شناخت اشتراکات فرهنگی اقوام ازجمله أکثرهدف پژوهش حاضر، مقایسة تطبیقی امثال، در دو زبان کردی و فارسی است. کمک به شناخت اشتراکات فرهنگی دو زبان یاد شده، از دیگر اهداف این پژوهش است و این امر به نوبة خود میتواند زمینة بهبود ارتباطات انسانی را در دو زبان یادشده فراهم کند؛ زیرا شناخت اشتراکات فرهنگی اقوام ازجمله امثال و حکم ، زمینة تفهیم و تفاهم بهتر را فراهم میسازد و درنتیجه میتواند به همبستگی بیشتر و وفاق ملی کمک کند. در این راستا سههزار مثل فارسی و کردی را به روش نظاممند (Systematic Sampling) انتخاب و مقایسه و بررسی کردیم. پژوهش به شیوة کتابخانهای است و منابع آن، کتاب امثال و حکم کردی تألیف قادر فتاحیقاضی و دوازده هزار مثل فارسی و سیهزار معادل آنها تألیف ابراهیم شکوریزاده بلوری است. این منابع را به دلیل جامعیت نسبت به منابع دیگر در این زبانها، تا زمان تدوین پژوهش انتخاب کردیم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
283 - بررسی مقابلهای کلمات اندازه گیری زبان فارسی با زبان کردی (گویش سورانی و کردی کلهری) با رویکرد آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان
ناصر رشیدی محسن راغ نژاداهمیت و جایگاه زبان شناسی مقابلهای در بررسی تفاوتها و شباهتها میان دو یا بیشتر از دو زبان، به ویژه مقایسۀ زبان فارسی با زبان های دیگر، نیازمند برنامه ریزی و انجام تحقیقات بیشتری است. امروزه، در این زمینه، کارهای زیادی در حوزه های مختلفِ: دستور، آواشناسی، گفتمان، واژگ أکثراهمیت و جایگاه زبان شناسی مقابلهای در بررسی تفاوتها و شباهتها میان دو یا بیشتر از دو زبان، به ویژه مقایسۀ زبان فارسی با زبان های دیگر، نیازمند برنامه ریزی و انجام تحقیقات بیشتری است. امروزه، در این زمینه، کارهای زیادی در حوزه های مختلفِ: دستور، آواشناسی، گفتمان، واژگان و حتی بررسی مقابله ای دو متن از دو زبان، به انجام رسیده است. درپژوهش حاضر که در زمینۀ واژگان است سعی شده اسم های اندازه گیری(طول، عرض، عمق، پهنا، بلندی) فارسی و کردی(سورانی، کلهری) و صفاتِ مربوط به آنها در یک مدل تحلیلی نشان داده شود و به بررسی تفاوت ها و شباهت های دو زبان و دو گویشِ(سورانی،کلهری)، در جهت آموزش زبان فارسی، به کسانی که برای آنها زبان فارسی به مثابه زبان ثانوی و زبان خارجی محسوب می شود پرداخته شود؛ و در پایان نشان داده شود که اختلافات بین زبانی، اختلافاتِ بین گویشی، خطا های سبکی، شباهت ها، تفاوت ها و شکافِ واژگانی در دو زبان و دو گویش در آموزش زبان فارسی، تأثیرگذار هستند. همچنین نتایج حاصل، حاکی از آن است که تفاوت های اساسی میانِ کلمات اندازه گیری فارسی و کردی(کلهری، سورانی) وجود دارد؛ بطوریکه نادیده گرفتن آنها منجر به بوجود آمدن خطاهای بین زبانی و خطاهای سبکی می شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
284 - توصیف ساختمان فعل در گویش کوهشهری (همراه با معرفی کاربرد گونه ای متفاوت از ساختمان فعل مجهول در این گویش)
نجمه دری سید مهدی خیراندیش زینب مریدیاین مقاله به توصیف ساختمان فعل در گویش کوه شهری می پردازد. منطقه ی کوه شهری شامل چند روستا است، که در جنوب شرق شهرستان منوجان واقع شده است. این منطقه دارای سه گویش بنکی، تیابی و سرگرویی می باشد که تفاوت بسیار اندکی با هم دارند.در این مقاله شناسه های فعلی و جای قرار گرفت أکثراین مقاله به توصیف ساختمان فعل در گویش کوه شهری می پردازد. منطقه ی کوه شهری شامل چند روستا است، که در جنوب شرق شهرستان منوجان واقع شده است. این منطقه دارای سه گویش بنکی، تیابی و سرگرویی می باشد که تفاوت بسیار اندکی با هم دارند.در این مقاله شناسه های فعلی و جای قرار گرفتن آن ها، ستاک یا ماده ی فعل، صفت مفعولی و پیشوندهای فعلی در حوزه ی ساختمان فعل بررسی شده است؛ نتیجه بررسی های به دست آمده نشان می دهد که شناسه های فعل لازم با متعدّی دراین گویش متفاوت است. در ادامه صرف فعل در تمام صیغه ها در حوزه ی فرمول ساختمانی گروه های مختلف فعلی(ساخت های مختلف فعل در سه زمان گذشته، حال و آینده)، ساختمان مجهول، عامل سببی و مصدر معرفی شده است. در این گویش فعل در تمام صیغه ها و زمان ها صرف میشود. هم چنین صورت صرف شده ی فعل در بعضی از زمان ها و ساخت ها ممکن است مشترک باشد. ساختمان مجهول در گویش کوه شهری با ساختمان این فعل در زبان معیار تفاوت دارد.از این رو مراحل مختلف ساخت و انواع معنایی آن دراین گویش در فصل جداگانه ای در مقاله ی حاضر تحلیل و بررسی گردیده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
285 - درآمدی بر بررسی تاریخی واژه های جهرمی
مهدی رضایی رها زارعی فردجهرم از شهرهای جنوبی فارس است و در حال حاضر زبان فارسی دری در آنجا رواج دارد. پیش از رواج فارسی دری، زبان فارسی میانة شاخه جنوب غربی در این شهر رایج بودهاست؛ به همین سبب، تعداد کثیری از واژههای پهلوی ساسانی هنوز در این شهر بهکارمیرود که خاص لهجة مردم آن است و به عل أکثرجهرم از شهرهای جنوبی فارس است و در حال حاضر زبان فارسی دری در آنجا رواج دارد. پیش از رواج فارسی دری، زبان فارسی میانة شاخه جنوب غربی در این شهر رایج بودهاست؛ به همین سبب، تعداد کثیری از واژههای پهلوی ساسانی هنوز در این شهر بهکارمیرود که خاص لهجة مردم آن است و به علت شیوع این واژهها، از لهجة دیگرشهرهای فارس ممتاز گشتهاست. در این مقاله سعی بر آن داریم تا با معرفی بخشی از این واژهها، به ریشهیابی آنها در متون فارسی میانه بپردازیم و نشان دهیم که همة این لغات از ایران زمان ساسانی تاکنون، در برابر رقیب جدید، یعنی فارسی دری، پایدارار مانده و به زمان ما رسیدهاست. در طی این بررسی، در موارد مقتضی از رویکرد واجشناسی زایشی قاعدهبنیاد و واجشناسی خودواحد استفاده میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
286 - تصویری از حافظ در دیوان «ناری»
یوسف کرمی چمه سید مرتضی هاشمی غلامحسین شریفیادیبان کُرد همواره شعر فارسی را، به دیدة اعجاب و تحسین مینگریستند و از آن متأثر بودهاند. نمودهای گوناگونِ این تأثیرپذیری را در قالب تضمین، ترجمه، صور خیالِ مشابه و مضامین مشترک میتوان دید و از این میان، شاعران کُرد، بیش از دیگر اشعار، به شعرِ حافظ توجه کردهاند. در ا أکثرادیبان کُرد همواره شعر فارسی را، به دیدة اعجاب و تحسین مینگریستند و از آن متأثر بودهاند. نمودهای گوناگونِ این تأثیرپذیری را در قالب تضمین، ترجمه، صور خیالِ مشابه و مضامین مشترک میتوان دید و از این میان، شاعران کُرد، بیش از دیگر اشعار، به شعرِ حافظ توجه کردهاند. در این مقاله، پس از مقدمهای دربارة تأثیرپذیری ادیبان کُرد از شعر فارسی، به ناری (nâri)، شاعر عارفمسلکی پرداختهایم که در سدههای اخیر میزیسته (ت.1253ش) و دیوان کمحجمش، در ایران و عراق، چاپ شده است و مختصری دربارة زندگی و شعر او و همچنین، دلایلی برای اثبات تأثیرپذیریاش از حافظ آوردهایم. برای این کار، ابتدا به سراغ موضوعات و مضامین و مفاهیم دلخواه دو شاعر رفته و در نهایت، چهار مخمس ناری را بررسی کردهایم که در آنها، غزلیات حافظ را تضمین کرده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
287 - پیادهسازی سیستمهای ترکیبی حذف انعکاس از گفتار و ارائه دادگان دوکاناله گفتار فارسی برای سنجش کارآیی آنها
فرهاد فغانی حمید رضا ابوطالبیدر این مقاله جوانب مختلف مسأله حذف انعکاس از سیگنال گفتارفارسی بررسی میشود. به عنوان مصالحهای بین میزان بهسازی گفتار از یکسو و پیچیدگی و بار محاسباتی روش از سوی دیگر، تعداد دو میکروفون در سیستم در نظر گرفته شده است. به منظور امکان سنجش و مقایسه کارآیی سیستمهای مورد ن أکثردر این مقاله جوانب مختلف مسأله حذف انعکاس از سیگنال گفتارفارسی بررسی میشود. به عنوان مصالحهای بین میزان بهسازی گفتار از یکسو و پیچیدگی و بار محاسباتی روش از سوی دیگر، تعداد دو میکروفون در سیستم در نظر گرفته شده است. به منظور امکان سنجش و مقایسه کارآیی سیستمهای مورد نظر، ابتدا مجموعه لغات فارسی برای آزمون قابلیت فهم گفتار تهیه و سپس با استفاده از آن، دادگان دو کاناله گفتار فارسیِ دارای انعکاس طراحی و ضبط گردید. در این تحقیق، روشهای پایه (تککاناله و دوکاناله) حذف انعکاس از گفتار مطالعه و پیاده سازی و با استفاده از دادگان تهیه شده مقایسه گردیدهاند. بر پایه این مطالعه، یک سری از روشهای ترکیبی که قابلیت فهم و کیفیت سیگنال گفتار آغشته به انعکاس را به نحو مطلوبی افزایش میدهد، ارائه شدهاست و نشان داده شده است که ترکیب سه روش delay-and-sum beamforing، فیلتر معکوس، و روش مبتنی بر خطای فاز نسبت به سایر سیستمهای ترکیبی از لحاظ میزان کیفیت و قابلیت فهم گفتار خروجی منجر به نتایج بهتری میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
288 - بازشناسی حروف برخط فارسی با استفاده از ویژگیهای ساختاری
وحید قدس احسان اله کبیردر این مقاله گروهبندی و بازشناسی حروف تنهای فارسی که به صورت برخط نوشته شده باشند، بر اساس ویژگیهای ساختاری آنها ارائه شده است. حروف بر اساس شکل و ساختار نوشتاری بدنه اصلی آنها به 9 گروه تقسیم میشوند. پس از استخراج ویژگیها، گروهبندی با استفاده از درخت تصمیم انجام أکثردر این مقاله گروهبندی و بازشناسی حروف تنهای فارسی که به صورت برخط نوشته شده باشند، بر اساس ویژگیهای ساختاری آنها ارائه شده است. حروف بر اساس شکل و ساختار نوشتاری بدنه اصلی آنها به 9 گروه تقسیم میشوند. پس از استخراج ویژگیها، گروهبندی با استفاده از درخت تصمیم انجام میشود. بازشناسی نهایی حروف با توجه به ساختار اجزای کوچک آنها در هر گروه صورت میپذیرد. با توجه به این که در این مقاله از روشهای زمانبر برای بازشناسی استفاده نشده است، روش پیشنهادی، روشی سریع در بازشناسی حروف برخط فارسی است. نتایج پیادهسازی این روش بر روی مجموعه داده "حروف برخط دانشگاه تربیت مدرس"، گروهبندی و بازشناسی حروف را به ترتیب با دقت بالای %94 و %92 نشان میدهد و این در حالی است که میانگین زمان پردازش و بازشناسی یک حرف حدود 3 میلی ثانیه به دست آمد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
289 - جریان شناسی تاریخی ترجمه واژگان شاعرُ کاهن و مجنون
زهره اخوان مقدم شیرین رجب زادهلزوم ترجمه قرآن برای آشنایی غیرعرب زبانان امری لازم به نظر می رسد. از جمله آیات قرآن، آیه هایی است که اشاره به جدال مشرکان مکه با پیامبر(ص) در زمان بعثت دارد. آنان اتهامات زیادی به رسول خدا (ص) زدند. برخی از این اتهامات، نسبت دادنِ اوصاف شاعر، کاهن و مجنون به نبی (ص) اس أکثرلزوم ترجمه قرآن برای آشنایی غیرعرب زبانان امری لازم به نظر می رسد. از جمله آیات قرآن، آیه هایی است که اشاره به جدال مشرکان مکه با پیامبر(ص) در زمان بعثت دارد. آنان اتهامات زیادی به رسول خدا (ص) زدند. برخی از این اتهامات، نسبت دادنِ اوصاف شاعر، کاهن و مجنون به نبی (ص) است. با توجه به معنای این واژگان در عصر نزول که همه به نوعی ارتباط با جن دارند، این سوال مطرح می شود که در ترجمه واژگان شاعر، کاهن و مجنون آیا مترجمان فارسی زبان در طول تاریخ ترجمه به معنای این واژگان در عصر نزول توجه داشته اند؟ آیا توانسته اند واژه متقاربی را در ترجمه آیات مرتبط با این واژگان بیاورند؟ آیا به اصل یکسانی و هماهنگی -که از اصول مهم در ترجمه آیات است - هنگام ترجمه توجه داشته اند؟ با بررسی بیش از پنجاه ترجمه فارسی روشن گردید که مترجمان در طول تاریخ ترجمه دو عملکرد متفاوت داشته اند: رها کردن واژه بدون ترجمه و جایگزین یا ترجمه واژه با معادل صحیح. این دو عملکرد در طول تاریخ ترجمه پراکنده بوده و به زمان یا دوره خاصی منحصر نیست؛ گرچه ترجمه های قرن چهاردهم بیشتر به معنای عصر نزول، بر خلاف انتظار اولیه توجه داشته اند. گفتنی است حتی برخی از مترجمان که به معنای این واژگان در عصر نزول توجه داشته اند، نیز اصل یکسانی در ترجمه را رعایت نکرده و فقط در چند مورد برگردان مناسب آورده و در سایر موارد ترجمه متفاوتی ارائه داده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
290 - کرسیهای زبان فارسی و روابط سیاسی پایدار ایران و ایتالیا
رحیم خستو نوید رسولیچکیده براساس نظریه سازهانگاری در روابط بینالملل، زبان از مؤلفههای هویتی و بازتابدهنده فرهنگ یک ملت بوده، در صورت تشابه یا فهم آن توسط ملل دیگر، عامل مهمی در نزدیکی ملتهاست. باتوجه به جایگاه زبان فارسی و فرهنگ ایران درایتالیا، روابط سیاسی و مناسبات بین ایران و ای أکثرچکیده براساس نظریه سازهانگاری در روابط بینالملل، زبان از مؤلفههای هویتی و بازتابدهنده فرهنگ یک ملت بوده، در صورت تشابه یا فهم آن توسط ملل دیگر، عامل مهمی در نزدیکی ملتهاست. باتوجه به جایگاه زبان فارسی و فرهنگ ایران درایتالیا، روابط سیاسی و مناسبات بین ایران و ایتالیا نیز قابلتوجه است. بررسی نسبت بین کرسیهای زبان فارسی و مناسبات سیاسی پایدار ایران و ایتالیا، نشاندهنده ارتباطی معنادار است. مقاله حاضر، سعی دارد تأثیر ظرفیتهای موجود فرهنگی را برمناسبات سیاسی مطالعه و با روش توصیفی و تحلیلی، اطلاعات لازم را از طریق پرسشنامه و مصاحبه جمع آوری نماید و اهمیت مؤلفهها و شاخصهای تأثیرگذار، در شکلگیری روابط و مناسبات پایدار میان ایران و ایتالیا را بررسی کند. نتیجه آن این گزاره است که: سیاستمداران ایران شناس ایتالیایی که به سبب زبان فارسی با فرهنگ ایران آشنا شدهاند، در روابط سیاسی دوکشور مؤثر بودهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
291 - Translation and body-part terms:The case of cheshm ‘eye’ in Persian
فرزاد شریفیانTranslating body-part terms from one language to another presents a significant challenge due to the fact that such terms are usually associated with cultural conceptualisations, such as those of emotions and mental activities, which in many cases vary across languages. أکثرTranslating body-part terms from one language to another presents a significant challenge due to the fact that such terms are usually associated with cultural conceptualisations, such as those of emotions and mental activities, which in many cases vary across languages. A literal translation of a body-part term from SL to TL, therefore, may alter the conceptual basis of the term, which may have significant semantic or pragmatic implications. This paper focuses on the case of cheshm ‘eye’ in Persian, a body-part term that is predominantly associated with emotions, including love, envy, and greed, as well as character traits such as naivety or wilfulness. The analysis of some Persian expressions that are associated with the body-part term ‘eye’ reveal significant differences with the connotation of ‘eye’ in English. For example, the conceptualisation of understanding is seeing, is not a dominant conceptualisation in everyday use of language by Persian speakers. There are, however, some words which do refer to the process of visual perception and which are mainly used in association with thinking. These expressions seem to be reminiscent of a historical cultural conceptualisation that can be traced back to the Pahlavi language, the major form of Middle Persian. The observations made in this paper call for a cultural-conceptual level of analysis, as a step in the general process of translating from one language to another. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
292 - شهر و رمان؛ مطالعه ای جامعه شناختی پیرامون شکل گیری رمان فارسی در فضای شهری ایران
خیام عباسی شبنم حاتم پوراین پژوهش با رهیافت جامعهشناسی رمان و در چارچوب روششناختی پارادایم کیفی (روش اسنادی) انجام شده است. نمونههای مورد مطالعه نیز با تکنیک نمونهگیری هدفمند و با استفاده از روششناسی کیفی انتخاب شدهاند. پرسش محوری پژوهش این است که آیا بین شهرنشینی در ایران با شکلگیری رم أکثراین پژوهش با رهیافت جامعهشناسی رمان و در چارچوب روششناختی پارادایم کیفی (روش اسنادی) انجام شده است. نمونههای مورد مطالعه نیز با تکنیک نمونهگیری هدفمند و با استفاده از روششناسی کیفی انتخاب شدهاند. پرسش محوری پژوهش این است که آیا بین شهرنشینی در ایران با شکلگیری رمان فارسی مناسبتی وجود داشته است یا خیر؟. مبانی تئوریکی تحقیق اقتباسی است از تئوریهای جامعهشناسانۀ مارکس، زیمل، گلدمن و لوکاچ؛ تئوریهایی که هر دو مفهوم محوری تحقیق (رمان و شهر) را بررسی کردهاند. برای بررسی موضوع، نُه رمان مشهور از میان رمانهای معاصر انتخاب شدند. معیار انتخاب این نُه نمونه، بازنمایی و انعکاس دو پدیدۀ شهر و رمان در آنها بوده است. نتایج نشان میدهند که به میانجی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، بین گسترش شهرنشینی (بهخصوص پس از آغاز حکومت پهلوی اول و دوم) از یک طرف، و شکلگیری و تکامل رمان فارسی از طرف دیگر، مناسبت و همراستایی وجود داشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
293 - سبکشناسی قصاید ظهیرفاریابی
پروین بخردی سیروس شمیسا عبدالرضا مدرس زادهظهیر فاریابی از شاعران قرن ششم است که در فاریاب (نزدیکی بلخ) زاده شد و پس از مهاجرت به نیشابور و چند شهر دیگر سرانجام در سال 598 ه.ق در تبریز درگذشت. آغاز زندگی ظهیر، همزمان با فتنه غزان بود. غزان بارها بلخ و دیگر شهرهای خراسان از جمله نیشابور را مورد حمله قراردادند. شا أکثرظهیر فاریابی از شاعران قرن ششم است که در فاریاب (نزدیکی بلخ) زاده شد و پس از مهاجرت به نیشابور و چند شهر دیگر سرانجام در سال 598 ه.ق در تبریز درگذشت. آغاز زندگی ظهیر، همزمان با فتنه غزان بود. غزان بارها بلخ و دیگر شهرهای خراسان از جمله نیشابور را مورد حمله قراردادند. شاید مهاجرت ظهیر به جز کسب علم و ادب، دوری از فتنهها باشد. آن زمان همچنین عصر کشمکش خاندانهایی از خوارزمشاهیان، سلاجقه عراق و اتابکان بود. خاندانهایی که شکوه و بزرگی غزنویان و یا اقتدار سلجوقیان اول را نداشتند، شاعر برخوردار از صلههایی به مانند شاعران پیشین نبود و این موضوع بر شعر او سایه افکنده است. دیوان ظهیر 3790 بیت است که 2292 بیت آن از 81 قصیده است و 1498 بیت از دیگر قالبهای شعری اوست. این پژوهش با بررسی قصاید از سه دیدگاه زبانی، ادبی و فکری و به روش توصیفی-تحلیلی انجام یافته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
294 - طرح غزلی دیگر غزل معاصر از رهگذر سرودههای بیابانکی
سید محمدرضا ابنالرسولدر مقاله پیش رو، نویسنده، شماری از ویژگیهای غزل معاصر را با نمونههایی از دفتر "نه ترنجی، نه اناری"، غزلنامه مشهور سعید بیابانکی، شاعر جوان اصفهانی بررسیده و در طی آن نشان داده که امروزی بودن سبک، ایهام، استعارههای تو بر تو، ابهام، بازیهای تحسینبرانگیز با واژگان، ن أکثردر مقاله پیش رو، نویسنده، شماری از ویژگیهای غزل معاصر را با نمونههایی از دفتر "نه ترنجی، نه اناری"، غزلنامه مشهور سعید بیابانکی، شاعر جوان اصفهانی بررسیده و در طی آن نشان داده که امروزی بودن سبک، ایهام، استعارههای تو بر تو، ابهام، بازیهای تحسینبرانگیز با واژگان، نوآوری در احیا و استفاده از معانیِ جانبی و ایحاییِ واژگان، در ترکیبسازیهای جدید، در تعابیر بیسابقه و در تشبیههای ابتکاری، برخورداری از ابیات شایستة یادسپاری، امکان برقراری ارتباط با طیف گستردهای از مخاطبان، نزدیکی به زبان نثر، وحدت ارگانیک، توجه به اسطورههای فرهنگ خود از شاخصهای شعرِ آهنگینِ امروز فارسی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
295 - نثر اعتدالی در نیمه اوّلِ دوره قاجاریه
قهرمان شیریاگرچه آغاز حکومت قاجاریه تداعی کننده ادبیات بازگشت است و پایان آن یادآور شعر و نثر صریح و سیاسی و ساده مشروطه، اما بهطور کلی نثر دوره قاجار را میتوان نثر اعتدالی نامگذاری کرد؛ یعنی نثری که قسمتهایی از خصوصیات نثرهای گذشته را با پارههایی از ویژگیهای زبان ساده و گفت أکثراگرچه آغاز حکومت قاجاریه تداعی کننده ادبیات بازگشت است و پایان آن یادآور شعر و نثر صریح و سیاسی و ساده مشروطه، اما بهطور کلی نثر دوره قاجار را میتوان نثر اعتدالی نامگذاری کرد؛ یعنی نثری که قسمتهایی از خصوصیات نثرهای گذشته را با پارههایی از ویژگیهای زبان ساده و گفتاری دوره قاجار درهم میآمیزد. آنچه از این اختلاط و ترکیب پدید میآید شیوه متفاوتی از نوشتن است که ترکیبسازی و تقارن گزارهها و عبارتهای ادبی و کنایی را از نثر مصنوع و موزون اقتباس کرده و سادگی عبارتها و فعلها و صراحتگویی و تعبیرات گفتاری را از نثر مرسل و زبان روزمره گرفته است. در کنار یک جریان بازگشتگرا در نثرنویسی که شامل تاریخنگاران گذشتهگرایی چون محمدصادق نامی، محمدتقی سپهر و رضاقلی خان هدایت است، دو جریان به نسبت نیرومند نیز وجود دارد که تقلید را با نوآوری همراه کردهاند. نخست بخش مهمی از جریان تاریخنگاری در دوره قاجار، یعنی نویسندگانی چون بدایعنگار، حقایقنگار، میرزا رضی تبریزی، محمود میرزا قاجار و زین العابدین شیروانی است که رویکرد به نثر بینابین مصنوع و مرسل و ترکیب آن با عبارتهایی از زبان زمانه را هدف نوشتههای خود قرار داده است؛ و دوم تبدیل منشآتنویسیهای مصنوع پیشین به وسیله قائم مقام و فاضلخان گروسی به نوشتههایی معتدل و منعطف و هنرمندانه و درآمیختن آن با اشعار و امثال و تعبیرات گفتاری است که فرجام نهایی همه این فعالیتها به نثر ساده و صریح و تحلیلی دوره ناصری منتهی میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
296 - الگوهای غیرمعیار در نوشتار پایگاههای اینترنتیِ پربیننده از منظر اصول ویرایش زبانی (فعل، اسم و حرف)
وحید خلیلی اردلی محمد حکیم آذر اصغر رضاپوریاندر پژوهش حاضر با استفاده از روشهای غیر احتمالیِ مبتنی بر هدف، 7 هزار و 810 جمله از پنجاه وبسایت پربیننده در کشور با هدف شناخت الگوهای غیرمعیار در زبان فضای مجازی براساس اصول ویرایش زبانی (فعل، اسم و حرف) ارزیابی و بسامد خطاهای رایج به این ترتیب، مشخص شد: خطاهای مربوط أکثردر پژوهش حاضر با استفاده از روشهای غیر احتمالیِ مبتنی بر هدف، 7 هزار و 810 جمله از پنجاه وبسایت پربیننده در کشور با هدف شناخت الگوهای غیرمعیار در زبان فضای مجازی براساس اصول ویرایش زبانی (فعل، اسم و حرف) ارزیابی و بسامد خطاهای رایج به این ترتیب، مشخص شد: خطاهای مربوط به شاخصهای نگارشیِ فعل (45 درصد)، حرف (31 درصد) و اسم (24 درصد). درنهایت، پیشنهادها و راهکارهایی مبتنی بر نتایج تحقیق برای جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر و کمک به پاسبانی از خط و زبان فارسی در فضای مجازی ارائه شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
297 - تحوّلات نثر فارسی در مکتب بازگشت ادبی
سید کمال شریفی نرگس اسکویی عزیز حجاجی کجوقمکتب بازگشت ادبی در طول دو دورۀ تاریخی افشاریه و زندیه (1148 تا 1200) پایهگذاری شد. این جنبش بنا به دلایل سیاسی و اجتماعی و متعاقب آن نگرشهای جدید و انتقادیِ فرهنگی و ادبی، در طول نیمقرن، اسلوبی را به نثر فارسی پیشنهاد کرد که در دورههای بعدتر به صورتی هدفدار ادامۀ أکثرمکتب بازگشت ادبی در طول دو دورۀ تاریخی افشاریه و زندیه (1148 تا 1200) پایهگذاری شد. این جنبش بنا به دلایل سیاسی و اجتماعی و متعاقب آن نگرشهای جدید و انتقادیِ فرهنگی و ادبی، در طول نیمقرن، اسلوبی را به نثر فارسی پیشنهاد کرد که در دورههای بعدتر به صورتی هدفدار ادامۀ حیات داد. بررسی زمینه ها و شرایط تحوّل تدریجی نثر فارسی دورۀ بازگشت ادبی و بانیان این تحوّل، مسئلۀ اصلی این مقاله بوده است. نثر دورۀ بازگشت ادبی قابلیت تفکیک در سه ساحت نثر دشوار، بینابین و ساده دارد؛ که هر بخش به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و با ذکر نمونههایی از نثر نویسندگان اثرگذار هر بخش معرفی شده است. بر اساس یافتههای تحقیق، از اوایل عهد قاجار، تحوّل نثر شتاب بیشتری مییابد و به قوام و سلاست بیشتری میرسد؛ متعاقباً این نثر متحولشده، در متون درسی دارالفنون، انواع نثرنویسی علمی، نمایشی، تاریخی و نیز جراید عصر مشروطه به کار رفت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
298 - انحراف از سرفصل در تألیف فارسی عمومی
محمد حکیم آذردر سرفصل فارسی عمومی که از سوی شورای عالی برنامه ریزی وزارت فرهنگ و آموزش عالی بیش از سه دهه پیش تدوین شد مجموعه ای حجیم و آشفته از مواد لازم برای تدریس در درس فارسی عمومی ابلاغ شد. از آن زمان تا امروز این سرفصل بهظاهر حاکم است اما آنچه در عمل در تدریس فارسی عمومی دیده أکثردر سرفصل فارسی عمومی که از سوی شورای عالی برنامه ریزی وزارت فرهنگ و آموزش عالی بیش از سه دهه پیش تدوین شد مجموعه ای حجیم و آشفته از مواد لازم برای تدریس در درس فارسی عمومی ابلاغ شد. از آن زمان تا امروز این سرفصل بهظاهر حاکم است اما آنچه در عمل در تدریس فارسی عمومی دیده می شود سوای انتظاراتی است که در سرفصل آمده است. در میان مواد مختلف مندرج در سرفصل، بخش اول و ظاهراً مهم ترین بخش، مربوط به نگارش فارسی است. عنوان بند اول سرفصل "دربارۀ نویسندگی" است و آنچه در ذیل آن آمده به مسائل مترتب بر نویسندگی دلالت دارد. در این تحقیق سی کتاب منتخب (انتخاب به صورت کاملاً تصادفی اما با بازۀ زمانی مشخص بوده است) از نظر رعایت سرفصل مورد بررسی قرار گرفت و نتیجه حاصل این شد که فقط در سه کتاب از سی کتاب مذکور تمامی موارد مربوط به نگارش آمده و بقیه کتاب ها به صورت جسته و گریخته گزیده ای از این مباحث را مورد توجه قرار داده اند. تقریباً نیمی از کتاب ها هم اصلاً توجهی به آموزش نگارش فارسی نکرده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
299 - بررسی و تحلیل شعر دهۀ اول پس از انقلاب اسلامی بر اساس نظریۀ پسااستعمارگرایی
حسام ضیاییبیتردید انقلاب اسلامی ایران بهعنوان یک پدیدۀ منحصربهفرد، تحولات عظیم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در جامعۀ ایران، بههمراه داشتهاست. عناصر و پیامدهای مهم انقلاب اسلامی، مبارزه با استعمار و استعمارستیزی بودهاست. قطعاً شعر فارسی نیز در نشاندادن این پیام، نقش آشکاری أکثربیتردید انقلاب اسلامی ایران بهعنوان یک پدیدۀ منحصربهفرد، تحولات عظیم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در جامعۀ ایران، بههمراه داشتهاست. عناصر و پیامدهای مهم انقلاب اسلامی، مبارزه با استعمار و استعمارستیزی بودهاست. قطعاً شعر فارسی نیز در نشاندادن این پیام، نقش آشکاری ایفا کردهاست و همواره تلاش کردهاست تا نسبت به پدیدۀ استعمار و خطرات احتمالی آن مسئول باشد. در این پژوهش، تلاش شدهاست تا مصادیق مبارزه با استعمار و سلطۀ غرب در شعر دهۀ اول پس از انقلاب بر اساس نظریۀ پسااستعمارگرایی مورد تجزیه و تحلیل قرارگیرد. مقابله با بیهویّتی و خودباختگی فرهنگی در برابر استعمارگران، اعتراض و هشدار نسبت به بازگشت به شرایط استعمارشدگی، مقابله با فساد و ابتذال و تقلید کورکورانه، پرداختن به مفهوم انتظار و ارتباط آن با استعمارستیزی و تقدّسگرایی برای وطن، جزء مهمترین عناصر و پیامهای شعر دهۀ اول پس از انقلاب، در جهت مبارزه با استعمار و سلطۀ زورگویان بهشمار میروند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
300 - نثر تزئینی در ادبیات ایران
قهرمان شیریطبیعیترین نثر موجود در هر زبان متعلّق به قدیمیترین دورهای است که زبان گفتار، خود به خود و در یک روال طبیعی، از بافت شفاهی به بافت مکتوب تبدیل شده است. در فرهنگ ایرانی، نثر مرسل بهعنوان قدیمیترین گونة نوشتاری از زبان فارسی دری، طبیعیترین نوع نثری است که بر جای ماند أکثرطبیعیترین نثر موجود در هر زبان متعلّق به قدیمیترین دورهای است که زبان گفتار، خود به خود و در یک روال طبیعی، از بافت شفاهی به بافت مکتوب تبدیل شده است. در فرهنگ ایرانی، نثر مرسل بهعنوان قدیمیترین گونة نوشتاری از زبان فارسی دری، طبیعیترین نوع نثری است که بر جای مانده است. پس از آن نثر موزون پا به عرصة وجود گذاشته که ساختار آن از همة امکانات موجود در نثر مرسل تشکیل شده و تنها، عنصر موسیقی با آن همراه شده است. برای افزودن بر جنبههای موسیقایی زبان، شیوة گزینش و طرز چینش واژگان دچار تغییرات جدّی شده است تا در موقعیتهای مناسب، هم جلوههای لازم موسیقایی در کلامِ منثور، تأمین شود و هم به فراخور کلام موزون، جنبههایی از بافت عاطفی زبان نیز بر آن افزوده شود. به این طریق، نثر تزئینی در برابر دربار غزنه که اغلب شاعران را در اختیار خود گرفته است، امکان دیگری از زبان را ـ که نثر موزون یا شعر منثور باشد ـ به تودههای مردم عرضه میکند تا آنها را بیشتر مجذوب آموزههای الهی و عرفانی نماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
301 - آسیب شناسی تألیف فارسی عمومی دانشگاهی
محمد حکیم آذردرس فارسی عمومی از مجموعه دروس عمومی مصوب شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که برای آشنایی دانشجویان غیر رشتۀ ادبیات فارسی در مقاطع کادرانی و کارشناسی پیشنهاد شده است. گذراندن این درس سه واحدی بر اساس سرفصل مصوب وزارتخانۀ مذکور اهدافی دارد که از آن أکثردرس فارسی عمومی از مجموعه دروس عمومی مصوب شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که برای آشنایی دانشجویان غیر رشتۀ ادبیات فارسی در مقاطع کادرانی و کارشناسی پیشنهاد شده است. گذراندن این درس سه واحدی بر اساس سرفصل مصوب وزارتخانۀ مذکور اهدافی دارد که از آن جمله می توان به تقویت توانایی نگارش و آشنایی با متون نظم و نثر فارسی اشاره کرد. در تألیف و تدوین کتاب های فارسی عمومی که در سال های اخیر صورت گرفته و با توجه به توسعۀ روزافزون آموزش عالی در ایران رشد فزاینده ای نیز داشته است، بسیاری از اصول مندرج در سرفصل وزارت علوم مغفول مانده است. به نظر می رسد سلیقه های فردی و روحیۀ تجاری در بسیاری از منابع فارسی عمومی منتشر شده در دهه های اخیر بر روحیۀ علمی و آکادمیک برتری یافته است. در این تحقیق ضمن بررسی و تحلیل محتوای سی جلد از کتاب های فارسی عمومی چاپ شده در فاصلۀ زمانی1370 تا 1376 به بی توجهی آنها به سرفصل مصوب وزارت علوم پرداخته شده و متون منتخب متوجه به ادبیات معاصر فارسی مورد جست و جو قرار گرفته اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
302 - سبک ادبی شعر فارسی امین اشنویی
فرهاد کاکهرشمحمد امین بلدی معروف به امین اشنویی، یکی ازشخصیتهای ادبی، مذهبی، عرفانی و اجتماعی معاصر کردستان (اشنویه) است. مقاله پیش رو درصدد تبیین و معرفی سبک ادبی اشعار امین اشنویی است. برای دستیابی به این هدف از روش توصیفی –تحلیلی استفاده شده است. این پژوهش نشان میدهد که أکثرمحمد امین بلدی معروف به امین اشنویی، یکی ازشخصیتهای ادبی، مذهبی، عرفانی و اجتماعی معاصر کردستان (اشنویه) است. مقاله پیش رو درصدد تبیین و معرفی سبک ادبی اشعار امین اشنویی است. برای دستیابی به این هدف از روش توصیفی –تحلیلی استفاده شده است. این پژوهش نشان میدهد که مسائل ادبی و ساختار اشعار امین اشنویی، دستخوش تغییرات بسیار محسوسی نشده است و از نکات ادبی مرسوم شعر روزگار خویش چون تکرارها، انواع جناس و تصویرهای پرمعنی و بدیع، استعاره و تشبیهات، غافل نمانده است. هرچندکه متأثر از شاعران سبک بازگشت در غزلسرایی است اما بسامد متوسط تشبیهات، استعارات، واژگان و اصطلاحات نو و ابتکاری یا به طور کلی نوآوریها و بازتاب بالای انواع تلمیح در شعر امین اشنویی نیز چشمگیر است و میتواند بیانگر سبک شخصی وی باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
303 - پیشینة شعر کوتاه فارسی
نفیسه نصیری مرتضی رشیدی علی رضا فولادیشعر کوتاه فارسی همواره مورد توجه شاعران بوده است. آنان با دوبیتیها، رباعیات، قطعههای کوتاه و تکبیتهایشان این توجه را نشان دادهاند. پدید آمدن قالبهای متمایز اینگونه شعری نمیتواند بدون زمینه و پیشینه باشد. شعرهای بازمانده از ایران باستان، غالباً کوتاهاند. اولین أکثرشعر کوتاه فارسی همواره مورد توجه شاعران بوده است. آنان با دوبیتیها، رباعیات، قطعههای کوتاه و تکبیتهایشان این توجه را نشان دادهاند. پدید آمدن قالبهای متمایز اینگونه شعری نمیتواند بدون زمینه و پیشینه باشد. شعرهای بازمانده از ایران باستان، غالباً کوتاهاند. اولین شعرهای فارسی دری نیز به تبعیت از ادب شفاهی ایران باستان، عموماً کوتاهاند. در مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی کوشش شده است بر مبنای نگاه گونهشناختی، پیشینة همة قالبهای شعر کوتاه فارسی به تفکیک مورد واکاوی قرار گیرد. این نگاه از این باور نویسندگان برخاسته است که شعر کوتاه فارسی، سیر تکاملی جداگانه دارد و هرچند در دامن کلیّت شعر فارسی پدید آمده، امروزه با وجود قالبهای متعدد و پدید آمدن قالبهای تازه، یک ژانر مهم شعری است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
304 - پیشینۀ خودزندگینامهنوشت در ادبیات کلاسیک فارسی
خاور قربانی ادریس اسلامیاین مقاله با بررسی نمونه های نوع ادبی خودزندگی نامه نوشت در ادبیات کلاسیک، به توصیف پیشینه و بررسی چگونگی و چرایی وضعیت آن در این دوره خواهدپرداخت. برای دستیابی به این هدف از روش کیفی استفاده شده است و داده ها با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده اند. ابزار گردآور أکثراین مقاله با بررسی نمونه های نوع ادبی خودزندگی نامه نوشت در ادبیات کلاسیک، به توصیف پیشینه و بررسی چگونگی و چرایی وضعیت آن در این دوره خواهدپرداخت. برای دستیابی به این هدف از روش کیفی استفاده شده است و داده ها با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده اند. ابزار گردآوری داده ها فیش برداری و نوع مطالعه، کتابخانه ای است. روش کار بدین ترتیب است که نخست دو نمونۀ شناخته شدۀ اتوبیوگرافی بهعنوان معیار گزینش شده سپس بر اساس معیارهای موجود در آن ها، به بررسی سایر آثار ادبیات کلاسیک پرداختهشده ونمونه های دیگری هم در قالب این نوع ادبی معرفی شده است؛ نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که غیرازاین دو نوع شناخته شده در ادبیات کلاسیک، نمونههای دیگری هم بهطور مستقل یا در لابهلای سایر انواع وجود دارد؛ اما تعداد آن ها در این دوره نسبت به دوره های قبل (ایران باستان) و بعد (معاصر) کمتر است و دلایل آن بیشتر سیطرۀ فرهنگ اسلامی- عرفانی است که سخن از خود و من در آن ها مطرود است؛ علاوه بر این، وجود جنگ های متعدد در ایران از قرن هفتم به بعد سبب ایجاد و نیاز به انواع قویتری چون تذکره و تاریخ شده و باعث شده، این نوع را درخود پوشش دهند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
305 - جُستاری در شرح حال و معرفی نُسَخ دیوان نظام شیرازی
حافظ حاتمی بهار الهیاریتصحیح آثار فاخر ادبی و شناختن و شناساندن متون و صاحبان آثار به جامعه و بهویژه پژوهشگران، منتقدان و علاقهمندان به میراث ماندگار زبان و ادبیات فارسی، کاری ارزشمند و بسیار برجسته است. هدف از این پژوهش، آشنایی با میرزا نظامالدین دستغیب شیرازی، از شاعران سدۀ یازدهم هجری و أکثرتصحیح آثار فاخر ادبی و شناختن و شناساندن متون و صاحبان آثار به جامعه و بهویژه پژوهشگران، منتقدان و علاقهمندان به میراث ماندگار زبان و ادبیات فارسی، کاری ارزشمند و بسیار برجسته است. هدف از این پژوهش، آشنایی با میرزا نظامالدین دستغیب شیرازی، از شاعران سدۀ یازدهم هجری و معرفی نسخههای خطی دیوان او، همچنین بررسی و تحلیل عناصر و مؤلفههای سبک ادبی وی، یعنی زبان، قالب، ساختار، مضمون و موضوعات مانند آن است. این پژوهش به شیوۀ اسنادی، کتابخانهای و توصیفی انجام پذیرفته است و در پایان به این نتیجه میرسد که با توجه به نسخههای موجود دیوان و اقوال پراکنده و اشارات تذکرهها و تاریخ ادبیات، نظام شیرازی از شاعران سبک اصفهانی یا هندی، معاصر شاهعباس اول، آشنا به علوم زمان و چیرهدست در خوشنویسی و موسیقی است که در مدت کوتاه عمر خود، حدود سه هزار بیت در قالبهای قصیده، غزل، قطعه، رباعی، ترکیببند و مثنوی (ساقینامه) با مضامینی چون نعت پیامبر اکرم(ص)، منقبت امامان شیعه(ع)، عشق، مدح، شکوائیه و انتقاد از ابنای دهر و موضوعاتی مانند آن سروده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
306 - تصحیحاتی در دیوان فارسی فضولی بغدادی
احمد احمدی لطفعلی برقیمولانا فضولی بغدادی از شعرای عصر صفوی و زیسته در عراق عرب است که آثار خود را به سه زبان عربی، ترکی و فارسی خلق کرده است. محققان، شعر او را از این جهت که پلی بین سبک عراقی و سبک هندی است، شایان توجه دانستهاند. مولانا فضولی دیوان کاملی به زبان فارسی دارد که شامل قوالب گو أکثرمولانا فضولی بغدادی از شعرای عصر صفوی و زیسته در عراق عرب است که آثار خود را به سه زبان عربی، ترکی و فارسی خلق کرده است. محققان، شعر او را از این جهت که پلی بین سبک عراقی و سبک هندی است، شایان توجه دانستهاند. مولانا فضولی دیوان کاملی به زبان فارسی دارد که شامل قوالب گوناگون شعری است. این دیوان را نخستین بار، محقق اهل ترکیه، خانم حسیبه مازی اوغلی، بر اساس نسخ مختلف تصحیح و منتشر کرده است. سپس دکتر حسین محمدزادۀ صدیق از این نشر، ویرایش جدیدی ترتیب داده و بخشی از اشکالات تصحیح مازی اوغلی را تصحیح کرده است. با این حال، هنوز هم در دیوان فارسی فضولی، ضبطهای اشتباهی وجود دارد که نیازمند تصحیح شدن است. ما در این مقاله با طرح حدسهایی متکی به قراین معنایی، پیشنهادهایی را برای اصلاحِ بخشی از اشکالات باقیمانده در دیوان فضولی طرح کردهایم. همچنین در اصلاح این اشتباهات، از یکی از نسخ خطّی دیوان فارسی فضولی نیز استفاده کردهایم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
307 - پژوهش در اصالت و تبارشناسی دو نسخه از نسخه های خطی منتسب به ضیاءالدین خجندی پارسی و بررسی ارتباط آن با کمال خجندی
ابوالفضل مرادی(رَستا)دیرینگی نسخه های خطی و خطاهایی که در یافتن صاحبان آثار رخ می دهد باعث می شود که بعضی از تألیفات و کتاب ها به نام مؤلفان دیگر به خطا و اشتباه به ثبت برسد. شباهت نام کمال الدین مسعود خجندی متوفی 803 هـ.ق. و ضیاء الدین محمود بن جلال الدین مسعود خجندی متوفی 622 هـ.ق. سبب گر أکثردیرینگی نسخه های خطی و خطاهایی که در یافتن صاحبان آثار رخ می دهد باعث می شود که بعضی از تألیفات و کتاب ها به نام مؤلفان دیگر به خطا و اشتباه به ثبت برسد. شباهت نام کمال الدین مسعود خجندی متوفی 803 هـ.ق. و ضیاء الدین محمود بن جلال الدین مسعود خجندی متوفی 622 هـ.ق. سبب گردیده است که در مواردی آثار این دو شاعر گرانقدر فارسی به نام یکدیگر به ثبت برسد. این پژوهش بر آن است تا به خطای صورت گرفته در انتساب دو نسخه از نسخه های خطی موجود در مجلس شورای اسلامی ایران تهران به شماره 6/7828 و شماره 12644 به نام ضیاء الدین خجندی بپردازد. در نتیجه این تحقیق، مشخص می گردد که نسخة فوق متعلق به کمال خجندی بود و انتساب آن به ضیاء الدین محمود خجندی در فهارس نسخه های خطی نادرست است. این پژوهش برای نخستین بار دریچه ای جدید در بررسی تبارشناسی نسخه های خطی دیوان دو شاعر بزرگ خجند یعنی ضیاء الدین محمود و کمال الدین مسعود در پیش روی محققان قرار می دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
308 - شرح احوال و بررسی نسبنامۀ میر والهی قمی
قاسم سالاری فاطمه شکیب فرداز گنجینههای شعر و ادب فارسی، فقط بخش اندکی تصحیح و چاپ گردیده و بخش عظیمی همچنان در گوشۀ کتابخانهها به فراموشی سپرده شده است. خالق یکی از این نسخههای خطی شاعری گمنام به نام میریوسف (محمد یوسف) والهی قمی متخلص به والهی است که در نیمۀ دوم قرن دهم و ربع اول قرن یازدهم أکثراز گنجینههای شعر و ادب فارسی، فقط بخش اندکی تصحیح و چاپ گردیده و بخش عظیمی همچنان در گوشۀ کتابخانهها به فراموشی سپرده شده است. خالق یکی از این نسخههای خطی شاعری گمنام به نام میریوسف (محمد یوسف) والهی قمی متخلص به والهی است که در نیمۀ دوم قرن دهم و ربع اول قرن یازدهم هجری میزیست. این شاعر از مربیان شعر و ادب فارسی به شمار میآید و یکی از شاعران، تصنیفسازان و موسیقیدانان توانای عهد صفویه و از سادات قم بوده که آثارش جزء دورۀ سبک هندی است. دیوان او شامل قصاید، غزلیات، ترجیع و ترکیببند، مثنوی، هجویات، رباعیات، قطعات و مادهتاریخ است و روی هم رفته شش هزار بیت است که بیشتر آن را قصاید و غزلیات تشکیل میدهند. موضوع پژوهش حاضر بررسی و تحلیل یک مثنوی ۴۵۶ بیتی با عنوان نسبنامه از دیوان این شاعر است. در طرز شاعری به شریف قزوینی و قاضی نوری اصفهانی اقتدا میکرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
309 - شرح احوال و بررسی دیوان شعاعی قاجار
یوسف نیک روز زهرا جلیلی حسین عطریانآنچه از گنجینة میراث ادبی مکتوب ما در دسترس است اندک نیست لیکن با تمام کوششهایی که در جهت احیا و شناساندن این آثار صورت پذیرفته، شاعران، نویسندگان و آثاری که هنوز در انزوا قرار دارند، کم نیستند. یکی از شاعران ادب فارسی که در عصر خویش از شاعران توانا و مشهور بوده، محمد أکثرآنچه از گنجینة میراث ادبی مکتوب ما در دسترس است اندک نیست لیکن با تمام کوششهایی که در جهت احیا و شناساندن این آثار صورت پذیرفته، شاعران، نویسندگان و آثاری که هنوز در انزوا قرار دارند، کم نیستند. یکی از شاعران ادب فارسی که در عصر خویش از شاعران توانا و مشهور بوده، محمد حسین بن عیسی دولو بیگلربیگی متخلّص به شعاعی است که در دوره قاجار می زیسته و آثارش جزء دورة بازگشت ادبی است. دیوان شعاعی قاجار شامل مثنوی های مصیبت نامه و مختارنامه، غزلیّات و قالب های دیگر همچون قطعه، قصیده، ترجیع بند، ترکیب بند، رباعی و ... است که در مجموع حدود هفده هزار بیت است. در مثنوی ها از شاهنامه فردوسی و در غزلیّات از سعدی تقلید کرده است. در این مقاله نگارندگان با استفاده از تصاویر دو نسخة این کتاب، یکی متعلّق به کتابخانه ملی با شمارة 970 ف و دیگری متعلّق به کتابخانه ملک با شمارة 4749 ش، به معرفی این نسخ پرداخته و محتوا و مضامین شعری شاعر را بررسی کرده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
310 - بررسی ویژگیهای سبکی نسخة خطی «انتخاب منتخبالتواریخ»
مریم احمدی علی (پدرام) میرزایی فاطمه کوپا علی محمد گیتی فروزتاریخنویسی یکی از شاخههای مهم فرهنگ و زبان فارسی است که از دیرباز عوام و خواص به آن توجه داشتهاند؛ تا آنجا که بسیاری از ادیبان فارسیزبان در اعصار مختلف به نگارش تاریخ روی آوردهاند و گاه ﺗﺄلیف تاریخ بهمنزلة محک و معیاری برای سنجش ذوق و سواد ادبی آنان به شمار میرفت أکثرتاریخنویسی یکی از شاخههای مهم فرهنگ و زبان فارسی است که از دیرباز عوام و خواص به آن توجه داشتهاند؛ تا آنجا که بسیاری از ادیبان فارسیزبان در اعصار مختلف به نگارش تاریخ روی آوردهاند و گاه ﺗﺄلیف تاریخ بهمنزلة محک و معیاری برای سنجش ذوق و سواد ادبی آنان به شمار میرفته است.انتخاب منتخب التواریخ عبدالشکور بن عبدالواسع هندوستانی، یکی از متون تاریخی قرن یازدهم است که یکی از منشیان دربار گورکانیان هند آن را بهمنظور شرح خلاصهای از تاریخ عمومی بشر از ابتدای خلقت تا زمان ﻣﺆلف با زبانی ادبی به رشته تحریر درآورده است. این اثر افزونبر اطلاعات تاریخی و جغرافیایی میتواند نمودار مظاهر نفوذ و اشاﻋﺔ زبان فارسی در شبهقارﺓ هند باشد. سبک نثر این کتابْ ویژگیهای زبانی، ادبی و فکری خاصی دارد که در این مقاله به بخشی از این ویژگیها پرداخته میشود؛ این خصوصیات شامل چگونگی کاربرد ترکیبات، واژگان و ویژگیهای ادبی مانند آرایههای بدیعی و بیانی است. درحقیقت مطالب موجود در این اثر در جایگاه تاریخ عمومی، بهظاهر مشابه و گاه تکراری است؛ اما گاهی بهدلیل اشتمال بر اصطلاحات، لغات و اطلاعاتی که در محدودﺓ زندگی ﻣﺆلف کاربرد داشته است، میتواند موقعیت نثر فارسی و ویژگیهای سبکی آن را در شبهقارﺓ هند نشان دهد و این امر خود در بررسی سیر و تطور نثر فارسی در مناطق فارسی زبان سودمند است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
311 - قدیمیترین نسخه خطی و ترجمه فارسی کتاب منسوب به سلیم بن قیس
کاظم استادیکتابهای منسوب به سلیم بن قیس، متونی روایی با موضوعات تاریخی ـ کلامی هستند که از حدود قرن چهارم قمری، مناقشاتی دربارۀ صحت و اعتبار احادیث آن وجود داشته است. حتی درباره هویت تاریخی سلیم بن قیس، اقوال مختلفی وجود دارد؛ برخی این نام را موهوم یا مستعار میدانند و برخی آن را أکثرکتابهای منسوب به سلیم بن قیس، متونی روایی با موضوعات تاریخی ـ کلامی هستند که از حدود قرن چهارم قمری، مناقشاتی دربارۀ صحت و اعتبار احادیث آن وجود داشته است. حتی درباره هویت تاریخی سلیم بن قیس، اقوال مختلفی وجود دارد؛ برخی این نام را موهوم یا مستعار میدانند و برخی آن را با شخصیتهای دیگری تطبیق میکنند. درهرصورت، چه کتابهای کنونی سلیم، جعلی باشند؛ و چه اینکه شخصیت وی، هویت تاریخی نداشته باشد؛ اکنون لازم است که پژوهشهایی پیرامون نسخههای خطی این کتاب انجام شود. با بررسی جدیدی که انجام شد، 49 نسخه فیزیکی از کتابهای منسوب به سلیم شناسایی شده و اطلاعات کتابشناختی از آنها در دسترس است. این نسخهها وضعیت پیچیدهای دارند؛ یعنی حدود هفت مدل هستند و هر مدل، تحریرهای مختلفی دارند، بهگونهای که یک حدیث مشترک میان آنها یافت نمیشود. قدیمیترین نسخه موجود از این کتابها، نسخه خطی کتابخانه آیتالله مرعشی با تاریخ 918ق است که ترجمه فارسی نیز دارد. در پژوهش حاضر ضمن معرفی و بررسی این نسخه، به پاسخ این سؤالات پرداخته شده است: 1ـ مشخصات شکلی نسخه کهن سلیم چگونه است؟ 2ـ اطلاعات ویژۀ این نسخه به نسبت مدلهای دیگر کتابهای سلیم چگونه است؟ آیا میتوان این نسخه خطی را از جهاتی تبارشناسی نمود؟ تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
312 - تحلیل آموزههای اخلاقی و تعلیمی در مثنوی صفاتالعاشقین هلالی جُغتایی
فرشاد اسکندری شرفی وحید مبارکهلالی جغتایی از سرایندگان برجستۀ شعر فارسی در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری است که افزونبر غزلیات لطیف عاشقانه، منظومههای عاشقانه و عارفانۀ درخور توجهی نیز از او به یادگار مانده است. یکی از این منظومهها، مثنوی صفاتالعاشقین است که در 1237 بیت و در قالب بیست باب أکثرهلالی جغتایی از سرایندگان برجستۀ شعر فارسی در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری است که افزونبر غزلیات لطیف عاشقانه، منظومههای عاشقانه و عارفانۀ درخور توجهی نیز از او به یادگار مانده است. یکی از این منظومهها، مثنوی صفاتالعاشقین است که در 1237 بیت و در قالب بیست باب سروده شده است. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای، مثنوی صفاتالعاشقین هلالی ازنظر پیوند با نوع ادبی تعلیمی و کاربرد آموزههای اخلاقی و تعلیمی بررسی و تحلیل شده است. دستاورد پژوهش گویای این است که منظومۀ صفاتالعاشقین سرشار از مفاهیم اخلاقی و تعلیمی است؛ تاجاییکه از مجموع ابیات این منظومه، 893 بیت (72 درصد) در تمجید و توصیۀ فضیلتها و نکوهش و نهی از رذیلتهای اخلاقی آمده است. قناعت، کمخوابی و کمخوردن، ادب، سخاوت، صبر، عزلت و از غوغای خلایق رَستن، کمگویی، احسان، وفا، همت، شُکر، شجاعت، صدق و راستی، تواضع، حیا، ناپایداری دنیا و ترک آن و خُلق خوش، موضوعهای اخلاقی و تعلیمی هفدهگانهای است که هلالی در مثنوی صفاتالعاشقین از آنها سخن رانده است. نکتۀ تأملبرانگیزی که در بطن برخی از این موضوعات دیده میشود، نمود نگرش عرفانی و صوفیانه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
313 - دیدگاههای اخلاقی و تربیتی در شعر وحشی بافقی
اسحاق طغیانی علی علیزادهتعلیم و تربیت یکی از برجسته ترین درونمایه ها و اغراض شعر فارسی است. این نوع ادبی، بیش از دیگر انواع، ذهن و زبان شاعران و سخنوران ادب فارسی را به خود مشغول کرده است. وحشی بافقی علیرغم اینکه شاعری وقوع پرداز بوده و عنصر غالب اشعار او عشق است ولی بخش عمده ای از ابیات و اشع أکثرتعلیم و تربیت یکی از برجسته ترین درونمایه ها و اغراض شعر فارسی است. این نوع ادبی، بیش از دیگر انواع، ذهن و زبان شاعران و سخنوران ادب فارسی را به خود مشغول کرده است. وحشی بافقی علیرغم اینکه شاعری وقوع پرداز بوده و عنصر غالب اشعار او عشق است ولی بخش عمده ای از ابیات و اشعار خود را چه در خلد برین که اثری تعلیمی ـ اخلاقی است و چه در دیگر منظومه ها و قالبهای شعری اش به موضوع تعلیم و تربیت اختصاص داده است. او مدتی به مکتب داری اشتغال داشته و پارهای از موازین و شیوه های تعلیم و تربیت که در نظر مربیان امروزی این فن نیز پذیرفته شده است در اشعارش انعکاس یافته است. مهمتر از آن، تبیین مفاهیم و فضایل دینی و اخلاقی چون قناعت، جود و بخشش، عدل و انصاف و تحسین آنها و تشریح رذایل اخلاقی چون تظاهر، کبر، حرص و حسد و تحذیر از آنها، از جمله موضوعاتی است که جنبه تعلیمی و اخلاقی شعر او را برجسته کرده است. در میان مفاهیم اخلاقی و ارزشی، مباحثی نه چندان دلپسند چون تن دادن به حقارت و ذلت نیز در شعر او به چشم می خورد که شاید این امر بیشتر ناشی از پیروی او از سنن ادبی رایج در شعر فارسی باشد. این مقاله بر آن است که دیدگاه های اخلاقی و تربیتی وحشی را با استناد به اشعار وی بررسی و ارزیابی کند و بسامد آنها را به شکل جدول و نمودار بر اساس روش تحلیل آماری نشان دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
314 - تحلیل محتوای کتابهای فارسی دورۀ متوسطه اول براساس میزان توجه بر مؤلفههای تربیت اخلاقی
منصور نیک پناهﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻴﺰان توجه بر مؤلفههای تربیت اخلاقی در متون فارسیِ دورۀ متوسطة اول اجرا شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای مقولهای و واحد تحلیل، متن، اشعار و تصویر است. جامعة آماری این پژوهش کتابهای فارسی مدارس پایة اول تا سوم متوسطة اول در سال 99‑1400 أکثرﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻴﺰان توجه بر مؤلفههای تربیت اخلاقی در متون فارسیِ دورۀ متوسطة اول اجرا شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای مقولهای و واحد تحلیل، متن، اشعار و تصویر است. جامعة آماری این پژوهش کتابهای فارسی مدارس پایة اول تا سوم متوسطة اول در سال 99‑1400 است و رویکرد پژوهش نیز کاربردی است. ابزار جمعآوری اطلاعات فهرست وارسی است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از شاخصهای آمار توصیفی فراوانی و درصد استفاده شده است. ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ نشان داد که در ﻛﺘﺎبهای فارسی پایة هفتم، بیشترین نمود بهترتیب متعلق به مؤلفههای طبیعتشناسی و محبت و مهرورزی است و مؤلفههای صبر و بردباری و نکوهش هوا و هوس نفسانی کمترین نمود را دارند. در پایة هشتم و نهم بهترتیب مؤلفههای طبیعتشناسی و وطندوستی بیشترین نمود را داشتهاند؛ نیز در پایة هشتم مؤلفههای صبر و بردباری و قناعت و در پایة نهم، قناعت و نکوهش هوا و هوس نفسانی کمترین نمود را به خود اختصاص دادهاند. پرسشی که در این پژوهش درپی پاسخ آن هستیم آن است که مؤلفههای اخلاقی در محتوای متون منظور چه میزان پوششدهی را در بر میگیرد؟. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
315 - بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم و سیر تطور و تحول آن در ایران
احمدرضا یلمه هاادبیات شاخصههای محتوایی و صوری خاصی دارد. ادبیات تعلیمی نیز از این قاعده مستثنی نیست و از شاخصههای برجسته آن آموزش نکات اخلاقی و تربیتی به شیوه پند و اندرز است که در دایره اهداف رشد و تعالی انسان، خود یکی از حوزههای اخلاقی و تربیتی مهم و وسیع به شمار میآید. از سوی د أکثرادبیات شاخصههای محتوایی و صوری خاصی دارد. ادبیات تعلیمی نیز از این قاعده مستثنی نیست و از شاخصههای برجسته آن آموزش نکات اخلاقی و تربیتی به شیوه پند و اندرز است که در دایره اهداف رشد و تعالی انسان، خود یکی از حوزههای اخلاقی و تربیتی مهم و وسیع به شمار میآید. از سوی دیگر درونمایههای تعلیمی و اخلاقی چنان با انواع شعر و ادب فارسی درآمیخته است که هیچ یک از انواع ادبی را نمیتوان یافت که از این درونمایهها جدا باشد؛ آنچه ادبیات تعلیمی را شکل میدهد، قصد و نیت صاحب اثر از تعلیم و آموزش است بنابراین قلمرو پژوهش حاضر برخی از برجستهترین آثار ادبیات تعلیمی منظوم و خاستگاه تعلیمی آنهاست. بر این اساس مطالعه تاریخ ادبیات دوره شاعر، نوشتهها و سرودههای او ثابت کرد ادب تعلیمی خاستگاهی دوگانه دارد: مهمتر از همه من فردی شاعر است که اگر رشد یافته باشد و به من اجتماعی و گاه متعالیتر ارتقا یافته باشد، در رد گفتمانهای منفی یا اثبات گفتمان مثبت جامعه به پند و اندرز میپردازد. دوم گفتمانهای غالب جامعه است که بر شاعر و شعر او تأثیر مستقیم دارد بنابراین ادب تعلیمی پیش از اسلام بازتاب حکومت استبدادی و نظام سلسلهمراتبی حاکم بر جامعه ایرانی است که روحیاتی چون ترس و ارتباط یکطرفه و تکگویانه را ترتیب داده است و چون هنرمند در تعالی منِ فردی خود تلاش نکرده، همسو با گفتمان غالب جامعه آن روزگار که استیلای نظام طبقاتی است، حرکت کرده است. بعد از اسلام به ویژه در سنایی و شاعران بعد از او شاعر در رد گفتمان غالب جامعه در گونه ادب تعلیمی سخن گفته است که نشانه رشد یافتن منِ شاعر است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
316 - روشهای تعلیم و تربیت در متون ادب فارسی
محمدصادق بصیری گلناز امجدیفلسفة تعلیم و تربیت را می توان رشته ای مستقل فرض نمود که در آن اساس تعلیم و تربیت،رابطة تعلیم و تربیت با دیگر رشتههای معرفت انسانی،روش های تربیتی و نحوة برخورد با مسائل و مشکلات تربیتی است. در باب تعلیم و تربیت نمی توان از مبنایی واحد سخن گفت، بلکه تعلیم و تربیت را أکثرفلسفة تعلیم و تربیت را می توان رشته ای مستقل فرض نمود که در آن اساس تعلیم و تربیت،رابطة تعلیم و تربیت با دیگر رشتههای معرفت انسانی،روش های تربیتی و نحوة برخورد با مسائل و مشکلات تربیتی است. در باب تعلیم و تربیت نمی توان از مبنایی واحد سخن گفت، بلکه تعلیم و تربیت را میتوان به مبانی متعددی چون روان شناسی، جامعهشناسی، دینشناسی،انسان شناسی و امثال آن تقسیم کرد.بررسی انواع روشهای تربیتی و تطبیق آنها با متون ادب فارسی در این پژوهش جای میگیرد. تمام متون ادبی قابلیت تطبیق با روشهای تعلیم و تربیت را دارند.این مقاله بر آن است که به تعریف تعلیم و تربیت،تربیت از دیدگاه قرآن،گونههای زبان تربیتی قرآن و همچنین چگونگی ارتباط زبان قرآن با تعلیم و تربیت بپردازد.در این مقاله به روشهای تعلیم و تربیت در متون ادب فارسی خواهیم پرداخت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
317 - سخن و شایست و نشایستهای آن در آیینۀ ضربالمثلها
فاطمه غلامی فاطمه احمدیسخن و سخن گفتن مهمترین ویژگی انسان اندیشمند است که میتواند کارکردی دوسویه و بسیار متناقض داشته باشد. ازاینرو برای آن باید و نبایدهای بسیار گفته شده است؛ از جمله در گسترۀ ضربالمثلها بخش قابل اعتنایی را چنین مضامینی برساخته است. مثلها از سویی زاییدۀ فرهنگ مردم أکثرسخن و سخن گفتن مهمترین ویژگی انسان اندیشمند است که میتواند کارکردی دوسویه و بسیار متناقض داشته باشد. ازاینرو برای آن باید و نبایدهای بسیار گفته شده است؛ از جمله در گسترۀ ضربالمثلها بخش قابل اعتنایی را چنین مضامینی برساخته است. مثلها از سویی زاییدۀ فرهنگ مردم و از سوی دیگر نمایانندۀ عناصر موجود در همین فرهنگاند و منبع ارزشمندی در پژوهشها و مطالعات فرهنگی به شمار میروند. سخن و مقولههای گستردۀ آن نیز در گنجینۀ امثالِ مردمِ این سرزمین بسیار محل توجه بوده و مثلهای بسیاری میتوان یافت که در آن مستقیم یا غیرمستقیم زبان، سخن، سخنوری و شایست و نشایستهای آن طرح شده است. پژوهش حاضر با هدف تبیین چندوچون بازتاب این مضامین در ضربالمثلهای فارسی سامان یافته است. بدین منظور منبع اصلیِ کارنوشتِ پیش رو، فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای فارسیِ ذوالفقاری قرار داده شده و با گردآوری همۀ نمونههایی که بهگونهای با موضوع سخن و لوازم آن پیوند داشته، محورها و خطوط اصلی از نظر محتوایی تحلیل و طبقهبندی شده است. یافتهها نشان میدهد شمار زیادی از نمونهها به رابطۀ سخن و ویژگیهای گوینده اشاره دارد و مواردی چون شخصیت اجتماعی، پایگاه طبقاتی، شرایط اقتصادی و دانش گوینده در رد و پذیرش سخن او مؤثر دانسته شده است. خاموشی دومین موضوع پربسامد در مثلهاست که با وجود نمونههای گاه متناقض، برآیند آن برتری سکوت بر گفتار است. موضوعات دیگری چون لزوم سنجیدهگویی، آسیبهای سخن، بیهودگی یا مؤثر بودن کلام و نیز نکاتی مربوط به شنونده در مراتب بعدی قرار میگیرند که هریک دربردارندۀ نکاتی فرهنگی و اجتماعی هستند که در جای خود بررسی شدهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
318 - بازتاب متون تعلیمی ایرانی در ادبیات گرجی
سیدمحسن حسینیزبان، ادب، فرهنگ و تمدن ایرانی، طی سه هزار سال در گرجستان حضور و بروزی پررنگ داشته است و بازتاب این تأثیرگذاری به خوبی در فرهنگ، ادب و هنر گرجی نمایان است. در کنار روایتهای حماسی و غنائی بخشی از متون تعلیمی ادبیات فارسی نیز به زبان گرجی ترجمه شده است. این تحقیق که به ر أکثرزبان، ادب، فرهنگ و تمدن ایرانی، طی سه هزار سال در گرجستان حضور و بروزی پررنگ داشته است و بازتاب این تأثیرگذاری به خوبی در فرهنگ، ادب و هنر گرجی نمایان است. در کنار روایتهای حماسی و غنائی بخشی از متون تعلیمی ادبیات فارسی نیز به زبان گرجی ترجمه شده است. این تحقیق که به روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته در پی آن است تا این بخش از حیات فرهنگی ادبی ایران را در گرجستان آشکار سازد. خدای نامه ها و اندرزنامه های پهلوی، کلیله و دمنه، قابوسنامه، گلستان سعدی و بلوهر و بوذاسف از جمله متون تعلیمی فارسی هستند که به زبان گرجی ترجمه شدهاند. علاوه بر این، برخی متون گرجی دیگر نیز چون گنجینه شاهان که اصل فارسیشان ناشناخته بوده، احتمالاً گزیده ای از متون تعلیمی فارسی متقدماند. بر خلاف روایتهای حماسی که آکنده از دخل و تصرفات مترجمان و کاتبان گرجی است، متون تعلیمی عمدتاً به اصل فارسی شان نزدیکاند. هر چند مترجمان گرجی برخی اشارات و نکات اسلامی- ایرانی و ظرایف ادبی- بلاغی را از آنها حذف کرده اند گاه تغییراتی نیز متناسب با ذوق و پسندِ مخاطب گرجی در آنها ایجاد کرده اند. این متون ترجمه شده بعدها موجب پیدایش آثار تعلیمی دیگری در ادبیات گرجی شدند و امروزه از منظر ارتباطات بین فرهنگی و نیز دستیابی به نسخه های منقح متون فارسی می توانند کارآمد و مفید واقع شوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
319 - «همزه»، «الف»، «و»، «ه»، «ی»
محمدجواد شریعتبعضی از حروف الفبای فارسی در تشکیل کلمه و در نتیجه در املای آن تاثیری استثنایی دارند که ندانستن قواعد مربوط به آنها باعث اشتباهاتی میشود که انسان را در معرض تهمت بیسوادی قرار میدهد؛ در این مقاله که به دنبال مقالة دکتر احمد تمیمداری در شمارة پنجم فصلنامة پژوهشهای ا أکثربعضی از حروف الفبای فارسی در تشکیل کلمه و در نتیجه در املای آن تاثیری استثنایی دارند که ندانستن قواعد مربوط به آنها باعث اشتباهاتی میشود که انسان را در معرض تهمت بیسوادی قرار میدهد؛ در این مقاله که به دنبال مقالة دکتر احمد تمیمداری در شمارة پنجم فصلنامة پژوهشهای ادبی تحت عنوان شناسهها و روشهای نگارش آنها در خط فارسی نوشته میشود، دربارة طرز نوشتن همزه، الف، واو، هاء، یاء و تغییرات آنها بحثی مفصل و در عین حال فشرده به عمل آمده است که به نظر نگارنده در برهة کنونی برای دانشجویان و علاقهمندان به خط و زبان و ادب فارسی مفید است. در این مقاله سعی شده است که مطالب و قواعد با زبانی ساده و همهفهم بیان شود. همچنین از کاربردن اصطلاحات جدید، که معمول و مخصوص زبانشناسان ایران است، پرهیز شده است و برعکس سعی شده است که اصطلاحات زبان و ادب پیشینیان تعریف و توجیه شود تا جوانان محقق ما با فرهنگ و ادب سنّتی خود قطع رابطهای نداشته باشند. در این مقاله ناچار وارد حوزههای دستوری و تغییرات صوتی و تبدیل و تبدلات حروفی و اصطلاحات مربوط به آنها شدهایم و از این جهت با وجود اختصار در قواعد آنها کار به تفصیل کشیده شده است و اگر میخواستیم در این زمینه باز هم صرفهجویی کنیم، ممکن بود که رابطه تفهیم و تفاهم ما با خوانندگان بر هم بخورد و به نتیجهای نرسیم. علّت این که این پنج حرف را انتخاب کردیم این بود که این حروف وابستگی شدیدی نسبت به هم دارند و اگر از یکی از آنها صرفنظر میکردیم، ممکن بود که رشتة تسبیح قواعد آنها پاره شود و پراکندگی آنها باعث ابتر شدن یکایک آنها گردد. طرح مسایل نگارشی این کلمات اگر باعث بحثهایی در این زمینه شود توفیق نگارنده را نشان میدهد و امید است که چنین شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
320 - پایانبندی در داستان با رویکرد ادبیات تعلیمی
علی محمدی آرزو بهاروندبه طور کلی کنش روایتی یک داستان را می توان بین دو وضعیت آغازین و پایانی در نظر گرفت. با وجود اهمیتی که دو عنصر آغاز و پایان به ویژه در مباحث داستاننویسی مدرن دارند، در مقالات و گفتارهای مربوط به داستان نویسی فارسی تقریبا هیچ گونه توجهی به این موضوع نشده است. در این می أکثربه طور کلی کنش روایتی یک داستان را می توان بین دو وضعیت آغازین و پایانی در نظر گرفت. با وجود اهمیتی که دو عنصر آغاز و پایان به ویژه در مباحث داستاننویسی مدرن دارند، در مقالات و گفتارهای مربوط به داستان نویسی فارسی تقریبا هیچ گونه توجهی به این موضوع نشده است. در این میان گفت وگو دربارة پایان بندی داستان به طور کلی نسبت به گفتارهایی که آغاز روایت را مورد بررسی قرار داده است، بیشتر مورد غفلت واقع شده است. پایان بندی در حوزه های مختلف هنر، از سینما گرفته تا موسیقی و نقاشی و معماری تا برسد به داستان و شعر، به طور طبیعی مورد توجه هنرمند بوده است؛ اما در حوزة نظریه های نقد، اگرچه اصطلاح پایان بندی، اصطلاحی کهنه و قدیمی به شمار نمی آید، در گفتارها و مقالات فارسی، خصوصاً در حوزة داستان و روایت، تقریبا هیچ مقالة مستقلی را نمی توان یافت که به مقولة پایان بندی پرداخته باشد؛ در حالی که در میان مقالات جهانی، خصوصاً در زمینة ادبیات، موضوع پایانبندی، جزو مباحث رایج و گستردة نقد داستان است. بسیاری از شاهکارهای منظوم و منثور ادب فارسی جنبة تعلیمی دارند؛ به این معنا که هدف اصلی گوینده از داستان، بیان نتیجه است و ارتباط منطقی و تنگاتنگی میان داستان و نتیجه ای که از آن گرفته می شود، برقرار است. در نوشتار حاضر، بررسی این عنصر در روایت کلاسیک(قصّه، حکایت، افسانه) و داستان مدرن و پیوند آن با پیرنگ داستان مورد توجه قرار گرفته است و تلاش شده است سیر تاریخی این عنصر و تحولات معنایی آن از منظر دیدگاه های مختلف منتقدان مورد نقد و بررسی قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
321 - بررسی و تحلیل آموزۀ تعلیمی «ظلمستیزی» در شعر «درفش کاویان» از حمید مصدق با رویکرد به نظریۀ کنشهای گفتاری جان سرل
حسن لکزیان اکبر شعبانیشعر معاصر در حوزۀ لفظ و محتوا تغییرات بنیادینی را نسبت به دورۀ کلاسیک تجربه کرده است. در زمینۀ مضمون و محتوا، شاعران از اشارۀ مستقیم به اخلاقیات پرهیز کرده و آن را بهعنوان ابزاری برای بازنمایی مسائل سیاسی و اجتماعی به کار گرفتهاند که این امر، بر چندلایگی و پیچیدگی شع أکثرشعر معاصر در حوزۀ لفظ و محتوا تغییرات بنیادینی را نسبت به دورۀ کلاسیک تجربه کرده است. در زمینۀ مضمون و محتوا، شاعران از اشارۀ مستقیم به اخلاقیات پرهیز کرده و آن را بهعنوان ابزاری برای بازنمایی مسائل سیاسی و اجتماعی به کار گرفتهاند که این امر، بر چندلایگی و پیچیدگی شعرها افزوده است. حمید مصدق، یکی از نمایندگان برجستۀ شعر سمبولیسم اجتماعی در دوران معاصر، از این روش سود برده است و در شعر درفش کاویان با انعکاس مجموعهای از آموزههای اخلاقی و ارتباط آن با مسائل سیاسی و اجتماعی، گامی جدید در شرح و طرح مضامین تربیتی برداشته است. او در سطح ژرفساخت، با استفاده از ظرفیتهای تعلیمی مواردی همچون خدامحوری، اتحاد مردم، خودباوری، عدم انفعال فکری و رفتاری، نفی جبرگرایی و... مخاطبان خود را برای ساختن دنیایی بهتر و مطابق با موازین عدالتمحور ترغیب کرده است. بررسی شعر درفش کاویان با روش توصیفیتحلیلی و رویکرد به مبانی نظریۀ کنشهای گفتاری جان سرل نشان میدهد که استفاده از کنشهای اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی منتج به بازنمایی مفهوم کلان اخلاقیِ ظلمستیزی شده است و دیگر آموزههای تعلیمی برای تقویت این مفهوم بنیادی به کار گرفته شدهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
322 - زمینههای اجتماعی و فکری اندیشۀ اغتنام فرصت در رباعیهای فارسی
سعید حاتمیتمایل ذاتی انسان به شاد زیستن و برخورداری از آرامش درون در رباعیهای فارسی بهصورت آموزههایی اخلاقی متجلی شدهاست؛ چنانکه این آموزه همواره یکی از مضامین تعلیمیِ اصلی و محوری در این قالب شعری بودهاست. پژوهنده در این جستار با تأمل در رباعیهای مشهورترین رباعیسرایان ای أکثرتمایل ذاتی انسان به شاد زیستن و برخورداری از آرامش درون در رباعیهای فارسی بهصورت آموزههایی اخلاقی متجلی شدهاست؛ چنانکه این آموزه همواره یکی از مضامین تعلیمیِ اصلی و محوری در این قالب شعری بودهاست. پژوهنده در این جستار با تأمل در رباعیهای مشهورترین رباعیسرایان ایرانی تا قرن هشتم هـ. ق. کوشیده است، ضمن بررسی کیفیت و تمایز بازتاب این آموزه‎ها در آثار آنان با ریشهیابی پشتوانههای اجتماعی و فکری اندیشۀ دعوت مخاطب به اغتنام فرصت، تساهل و شادی طلبی، تأثر این اندیشه را از اوضاع اجتماعی و فکری جامعه دریابد. بر اساس یافتههای این پژوهش، آموزههای اخلاقی رباعی سرایان ایرانی در این خصوص، ضمن تأثیرپذیری عمیق از اوضاع اجتماعی و جریانهای فکری و سیاسی، با وجود شباهت به اندیشۀ اصالت لذت در طرز تلقی از معنای شادی و آرامش و راهکارهای دستیابی به آن، پشتوانه‎های فکری عمیق و مستقل از مکتب اصالت لذت (اپیکوریسم) دارد. پشتوانههایی که در نوع ینی و نگرش انسان شناسانۀ آنان ریشه دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
323 - بررسی و تحلیل نوعی از تصرفات کاتبان در نسخههای خطی
احمدرضا یلمه هانسخههای خطی در واقع سرمایه فرهنگی و گنجینة تاریخ تمدن هر جامعهای است و بیمدد شناخت آنها نمیتوان از آرا، عقاید و به طور کلی تاریخ فرهنگ گذشتگان شناختی حاصل کرد. بدیهی است این آثار مکتوب در هر زبانی و در میان هر جامعه و نسلی نمیتواند از خطر دیگرگونی به دور بماند. ع أکثرنسخههای خطی در واقع سرمایه فرهنگی و گنجینة تاریخ تمدن هر جامعهای است و بیمدد شناخت آنها نمیتوان از آرا، عقاید و به طور کلی تاریخ فرهنگ گذشتگان شناختی حاصل کرد. بدیهی است این آثار مکتوب در هر زبانی و در میان هر جامعه و نسلی نمیتواند از خطر دیگرگونی به دور بماند. علل تصرف و تغییر در صورت و معنای نگاشتهها جنبههای گوناگونی دارد. از جمله این علل سهو و تساهل کاتبان و نسّاخ در کتابت نسخههای خطی است. این تصرفهای سهوآمیز نسخهنویسان، گاه بر اثر خستگی و خطای چشم و گاه در اثر خطای ذهنی کاتب روی میداده است. نوعی از این تصرفات سهوآمیز که به وفور در نسخههای خطی دواوین شعرا در دورههای مختلف مشهود است، خلط و به هم آمیزی ابیات و در نتیجه حذف و افتادگی مصراع و یا مصاریعی از ابیات است. نگارنده بر آن است تا در این مقاله به نمونههای گوناگون این نوع تصرفات در نسخههای خطی بپردازد و علت و یا علل به وجود آمدن آنها را با ارائه نمونههای مختلف، که در دیوانهای چاپی برخی از شاعران مورد توجه واقع نشده و در نتیجه آن، ابیات به صورت مبهم و ناقص ضبط شده است را مورد نقد و بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
324 - بررسی و تحلیل رویکرد سعدی در رهایی انسان از درد و رنج (با تکیه بر قصاید و بوستان)
ثوراله نوروزی داودخانیسعدی چون روانشناسی اجتماعی با تأمل در روح و روان جامعه همواره تلاش میکند با برجسته سازی امور خوب و نیک و طرد کردن امور بد، پایههای جامعه سالم و آرمانیاش را بنا نهد و اغلب با امور و پدیدههای عالم مواجهه ایجابی دارد. وی با مثبت نشان دادن و ارزشمند دانستن خدمت به خلق ب أکثرسعدی چون روانشناسی اجتماعی با تأمل در روح و روان جامعه همواره تلاش میکند با برجسته سازی امور خوب و نیک و طرد کردن امور بد، پایههای جامعه سالم و آرمانیاش را بنا نهد و اغلب با امور و پدیدههای عالم مواجهه ایجابی دارد. وی با مثبت نشان دادن و ارزشمند دانستن خدمت به خلق بر آن است که اعضای جامعه بهویژه حاکمان قدرت را بهسوی خدمت رسانی به خلق تشویق کند و بدین سان بخشی از آلام و دردهای بشری را درمان کند. سعدی برای رهایی انسانها از درد و رنج، از یک سوی همیاری و همدردی انسانها به همنوعشان را به یاری میطلبد و از سوی دیگر با استفاده از گفتمانهای مختلف اخلاقی، دینی، عقلانی و برجسته کردن امور نیک، تلاش میکند بسترهای لازم را برای ایجاد جامعه سالم و متوازن فراهم کند و در مناسبات اجتماعی و ارتباط افراد با یکدیگر پیوندی سالم، متعادل و توأم با عشق و مهرورزی به همدیگر برقرار کرده، از رهگذر آن، آسایش و آرامش روحی را به جامعه بازگرداند. در یک نگاه ساختاری و جامع به دیدگاه سعدی در قصاید و بوستان میتوان گفت که سعدی با پدیده درد و رنج، مواجهة اخلاقی و انسانی دارد و درد و رنج مطرح شده در شعر او متعلق به کل جامعه انسانی است و به قشر یا جامعه خاصی تعلق ندارد بلکه مربوط به کل انسانهایی است که چون عضو یک پیکره انسانی با هم در ارتباطند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
325 - سفارشهای اقتصادی سعدی در بوستان و گلستان
موسی پرنیان سید آرمان حسینی آبباریکیبوستان و گلستان سعدی یک دورۀ کامل از حکمت عملی و سرشار از سفارشهای تعلیمی در زمینه های گوناگون و از جمله اقتصاد است. سعدی نظرات متعددی در زمینة معیشت، کار و قناعت و دیگر مسائل مادی و اقتصادی زندگی دارد که بررسی این نظرات و به کارگیری آنها در زندگی، می تواند راهگشای بسیا أکثربوستان و گلستان سعدی یک دورۀ کامل از حکمت عملی و سرشار از سفارشهای تعلیمی در زمینه های گوناگون و از جمله اقتصاد است. سعدی نظرات متعددی در زمینة معیشت، کار و قناعت و دیگر مسائل مادی و اقتصادی زندگی دارد که بررسی این نظرات و به کارگیری آنها در زندگی، می تواند راهگشای بسیاری از مسائل اقتصادی روز جامعه باشد. بنابراین در این مقاله نگارند گان می کوشند با استخراج ابیات و حکایات مربوط به مسائل اقتصادی از بوستان و گلستان سعدی مجموعه ای از سفارشهای اقتصادی وی به دست دهند، سپس با بررسی سفارشهای اقتصادی او این نکته را روشن سازند که سعدی شاعری میانه رو و به قناعت در زندگی بسیار پایبند بوده است. از نظر او بسیاری از مشکلات اقتصادی جامعه با احسان و بخششِ صاحبان ثروت از بین خواهد رفت و در این صورت جامعه ای آرمانی به وجود خواهد آمد که در آن خبری از فقر، بیکاری، اختلاف طبقاتی و دیگر مشکلات اقتصادی نخواهد بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
326 - بار تعلیمی جریانهای شعر متعهد فارسی
پارسا یعقوبی جنبهسراییشعر متعهد شعری است که با گرایش به ایدئولوژی مثبت و تکیه بر من جمعی، از ارزشهای انسانی اعم از آسمانی یا قراردادی برای انسان در معنای فلسفی- دینی یا اخلاقی آن و یا برای مردم در مفهوم حقوقی آن دفاع میکند. این نوع شعر بنا به رسالتی که دارد از جنبههای تعلیمی خالی نیست. منت أکثرشعر متعهد شعری است که با گرایش به ایدئولوژی مثبت و تکیه بر من جمعی، از ارزشهای انسانی اعم از آسمانی یا قراردادی برای انسان در معنای فلسفی- دینی یا اخلاقی آن و یا برای مردم در مفهوم حقوقی آن دفاع میکند. این نوع شعر بنا به رسالتی که دارد از جنبههای تعلیمی خالی نیست. منتها بار تعلیمی و نیز شگرد بیانی این اشعار به اقتضای بافت موقعیتی و نیز نوع ادبی آنها متفاوت است. این مسأله در شعر متعهد فارسی کاملاً مشهود است. در این نوشتار سعی شده است تا پس از تعیین بافت موقعیتی شعر متعهد فارسی در دو دنیای کلاسیک و معاصر، جریان های اصلی شعر مذکور و بار تعلیمی آنها بررسی و معرفی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
327 - بازنمایی مضامین اخلاقی و تعلیمی در پنجگنج عماد فقیه کرمانی
فرشاد اسکندری شرفی وحید مبارکادبیات تعلیمی از کهنترین و رایجترین گونههای ادبی جهان است که آموزههایی اخلاقی و عقلانی را به مخاطب ارائه میکند تا با کاربست آنها در زندگی، به سعادتمندی و نیکبختی برسد. ادبیات فارسی از دیرباز، جلوگاه نابترین و نغزترین معانی و مضامین اخلاقی و تعلیمی بوده و در هر أکثرادبیات تعلیمی از کهنترین و رایجترین گونههای ادبی جهان است که آموزههایی اخلاقی و عقلانی را به مخاطب ارائه میکند تا با کاربست آنها در زندگی، به سعادتمندی و نیکبختی برسد. ادبیات فارسی از دیرباز، جلوگاه نابترین و نغزترین معانی و مضامین اخلاقی و تعلیمی بوده و در هر دوره، بخش انبوهی از شعر فارسی به پند و حکمت و موعظه اختصاص داشته است. عماد فقیه کرمانی از شاعران پارسیگوی قرن هشتم هجری است که در سرودن انواع شعر چون غزل و قصیده و مثنوی تبحری تمام داشته و شعرش با مبانی تصوف و اندیشهها و آموزههای عرفانی درآمیخته است. در این پژوهش با روشی توصیفیتحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای، آموزهای اخلاقی و تعلیمی در پنج گنج عماد فقیه کرمانی بررسی شده است تا جایگاه و ارزش اخلاق و تعلیم در شعر او مشخص شود و همچنین گوشهای از مقام ادبی این شاعر آشکار گردد. دستاورد پژوهش نشان میدهد که در مثنویهای عماد فقیه کرمانی، موضوعهای اخلاقی و تعلیمی که تلفیقیافته از اندرزهای کهن و آموزههای عرفانی و صوفیانه است، بازتابی گسترده دارد. مواعظ سیاسی و حکومتی، عبادت و بندگی خدا، ناپایداری و بیاعتباری دنیا، گشادهدستی و سخاوت، علم و علمآموزی، رازداری، کمآزاری و... از مهمترین و پربسامدترین مسائل اخلاقی و تعلیمی در پنج گنج عماد فقیه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
328 - نقش محیط سکونتی بر فعالیت فیزیکی- فراغتی شهروندان (نمونه موردی: محلات سلمان فارسی و غفاری شهر ساری)
مریم جعفری مهرآبادی شمیلا الله یاری اصلی ارده کمیل عبدییکی از موضوعات مطرح شده در برنامه ریزی شهری، توجه به فعالیتهای فیزیکی شهروندان در اوقات فراغتشان است. در این راستا هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش محیط سکونتی در فعالیتهای فیزیکی- فراغتی ساکنان محلات سلمانفارسی و غفاری در شهر ساری بوده که در قالب تکمیل پرسشنامه می أکثریکی از موضوعات مطرح شده در برنامه ریزی شهری، توجه به فعالیتهای فیزیکی شهروندان در اوقات فراغتشان است. در این راستا هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش محیط سکونتی در فعالیتهای فیزیکی- فراغتی ساکنان محلات سلمانفارسی و غفاری در شهر ساری بوده که در قالب تکمیل پرسشنامه میدانی و به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش، محلات شهر ساری و حجم نمونه 240 بوده است که تعداد 170 پرسشنامه در محله سلمانفارسی و70 پرسشنامه در محله غفاری توزیع شده است. دادهها با استفاده از SPSS و آزمونهای آماری فریدمن، کای اسکوئر تکمتغیره، منویتنی، ویکرامرز و ضریب توافق تحلیل شدهاند. براساس نتایج، مهمترین معیار برای ساکنین سلمان فارسی، معیار امنیتی و برای ساکنین غفاری، معیار اجتماعی است. در محله سلمان فارسی فعالیت فیزیکی- فراغتی ساکنان نسبتا زیاد اما در محله غفاری نسبتا پایین است. میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی مردان در محله سلمان فارسی بیشتر از زنان است اما در محله غفاری، این نوع فعالیتها تقریبا به یک میزان است. هیچ رابطه معناداری بین مالکیت اتومبیل و میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی در دو محله وجود ندارد. بین نوع مسکن و فعالیت فیزیکی- فراغتی در محله سلمان فارسی هیچ رابطه معناداری وجود ندارد اما در محله غفاری، بین این دو متغیر یک رابطه معنادار نسبتا قوی وجود دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
329 - بررسی جایگاه و کاربرد زبانهای فارسی و کردی در اورامانات از دیدگاه زبان شناسی اجتماعی
سعید احمدی بهمن زندیچکیدهدر این مقاله به بررسی جایگاه و کاربرد زبانهای فارسی و کردی در اورامانات (شهرستانهای چهارگانه پاوه، ، جوانرود ، روانسرو ثلاث باباجانی) از دیدگاه زبان شناسی اجتماعی پرداخته شدهاست. براین اساس از میان جامعه آماری (شهرستانهای چهارگانه منطقهی اورامانات) ، 450 آزمود أکثرچکیدهدر این مقاله به بررسی جایگاه و کاربرد زبانهای فارسی و کردی در اورامانات (شهرستانهای چهارگانه پاوه، ، جوانرود ، روانسرو ثلاث باباجانی) از دیدگاه زبان شناسی اجتماعی پرداخته شدهاست. براین اساس از میان جامعه آماری (شهرستانهای چهارگانه منطقهی اورامانات) ، 450 آزمودنی به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدهاند. در این مقاله از پرسشنامهی اصلاح شده الگوی پژوهشی پاراشر (1980) استفاده شده است. از آزمودنیها خواسته شده که دو گونه زبانی فارسی و کردی را در شش حوزه اجتماعی خانواده، دوستی، همسایگی، داد و ستد، آموزش و اداری براساس یک میزان چهار گزینهای همیشه، اغلب، بعضیوقتها و هیچوقت مشخص کنند. پرسشنامه شامل 36 سئوال است که براساس درجه رسمیت حوزهها به ترتیب از غیررسمی به رسمی مرتب شدهاند. پس از جمعآوری پرسشنامهها، اطّلاعات توسط کامپیوتر پردازش شدند. روشهای آماری آزمون ت جفت و واکاوی واریانس یک سویه جهت تجزیه و تحلیل یافتههای تحقیق به کار گرفته شده است. واکاوی یافتهها نشان میدهد که اختلاف در استفاده از دو زبان فارسی و کردی توسط گروههای مختلف سنی، تحصیلی، جنسی و افراد متأهل با همسر کرد و غیر کرد از نظر آماری معنیدار میباشد. به نوعی که افراد جوان و تحصیلکرده نسبت به بقیه در حوزههای اداری، آموزشی و دوستی از زبان فارسی نسبت به بقیه حوزهها بیشتر استفاده میکنند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
330 - نگاشت دانش مدیریت دانش در ایران برپایة پایاننامههای فارسی موجود در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) از ابتدا تا پایان دهه 80 (1389-1320)
حمیده بیرامیطارونی مریم محمدعلی نژادهدف: نگاشت دانش مدیریت دانش بر پایة پایاننامههای فارسی پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) برای شناسایی حوزههای مدیریت دانش است. روش: پژوهش از نوع کاربردی و روش پیمایشی است. پیشینههای مدیریت دانش در ایران بر پایة پایاننامههای فارسی موجود پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج أکثرهدف: نگاشت دانش مدیریت دانش بر پایة پایاننامههای فارسی پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) برای شناسایی حوزههای مدیریت دانش است. روش: پژوهش از نوع کاربردی و روش پیمایشی است. پیشینههای مدیریت دانش در ایران بر پایة پایاننامههای فارسی موجود پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) چهار دهه؛ پیش از دهه 60، دهه 60، دهه 70، و دهه هشتاد مرور نظام مند و تحلیل شد. در تحلیل دو روش تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا انجام شد. در تحلیل اسنادی از روش سرشماری با فیش و جستوجو در پایگاه (گنج) پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با کلیدواژه مدیریت دانش واژگان کلیدی موجود در عنوان، کلیدواژه، چکیده، و فهرست مندرجات تمام پیشینههای مرتبط با موضوع شناسایی شد. با غربالگری تکراریها حذف شد. با ارزیابی 357 پیشینه در ایران انتخاب شد. در تحلیل محتوا، روش ترسیم نگاشت دانش استفاده شد. پیشینهها در نرمافزار اکسل کدگذاری شد. پیشینهها با روش همرخدادی کلمات آمده در عنوان، کلیدواژه، چکیده، و فهرست مندرجات تحلیل شد. با نرمافزار ایکسماند نگاشت دانش ترسیم شدند. یافتهها: 21 حوزه مدیریت دانش شناسایی و ترسیم شد. مدیریت، کسب و کار، و فناوری بیشترین سهم موضوعی پژوهشها را دارد. کمترین موضوعها نگهداری دانش، مهندسی دانش، بازنمایی دانش، و اندازهگیری دانش است. نتیجهگیری: مدیریت دانش در دهه هشتاد مورد پژوهش دانشجویان تحصیلات تکمیلی بود. ترسیم گرافیکی مدیریت دانش در ایران وضعیت پژوهشهای این حوزه را نشان داد. مصورسازی جنبههای گوناگون پژوهشهای مدیریت دانش، در پژوهشهای آتی و برنامهریزی برای توسعه متوازن حوزههای مدیریت دانش و ارتقای کمی و کیفی پژوهشهای تولید شده این حوزه موثر است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
331 - تحلیل کتابشناختی نسخههای خطی فارسی دورهی صفویه با تأکید بر ویژگیهای کتابتی و نوع خطوط
ناهید بنی اقبال مهر دخت وزیرپور کشمیری ناهید علیزاده فرهدف: پژوهش حاضر، عناصر فهرست نسخه های خطی فارسی دورهی صفوی را مورد بررسی قرار داده است تا بر آن اساس به شناخت سبک و شیوهی رایج، شاخصههای کتاب آرایی و ویژگی های کتابت آن دوره دست یابد. روش پژوهش: این پژوهش با روش تحلیل کتاب شناختی به شیوهی استنادی (کتابخانه ای) و تأ أکثرهدف: پژوهش حاضر، عناصر فهرست نسخه های خطی فارسی دورهی صفوی را مورد بررسی قرار داده است تا بر آن اساس به شناخت سبک و شیوهی رایج، شاخصههای کتاب آرایی و ویژگی های کتابت آن دوره دست یابد. روش پژوهش: این پژوهش با روش تحلیل کتاب شناختی به شیوهی استنادی (کتابخانه ای) و تأکید بر نوع خط نسخه های خطی این دوره انجام گرفته است. سیاههی وارسی 5 ناحیهی توصیف قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن (عنوان و شرح پدیدآوران؛ مشخصات ظاهری؛ انواع خطوط؛ آرایش نسخه ها؛ یادداشت ها و برافزوده ها) است. جامعهی پژوهش شامل 3561 نسخهی شناخته شده است که از این تعداد نمونه ای شامل 351 نسخهی تاریخ دار، با بررسی فهرست پنج کتابخانهی کاخ موزهی گلستان، مجلس شورای اسلامی، مرکزی دانشگاه تهران، موزهی ملک و ملی که بیشترین آثار این دوره را در فهرست خود داشتند، به عنوان جامعهی آماری نمونه بر اساس جدول کرسی، مورگان انتخاب شد. یافته ها: یافته های حاصل از این پژوهش، بیانگر ارتباط انتخاب خطوط با گرایش موضوعی است که نخست به مضامین ادبی، سپس دینی و مذهبی، تاریخی، علوم طبیعی و ریاضی، اخلاقی و عرفانی این دوره توجه داشته اند. از دیگر ویژگی های این عصر توجه خاص در به کارگیری انواع تزیینات در صفحهی عنوان، آغاز نسخهها، استفاده از جدول های رنگین، تذهیب و سرلوح های ساده و مُزدوج، وجود انجامه و حواشی نسخهها است. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، فرضیه های پژوهش مبنی بر وجود ارتباط معنی دار بین نوع خط نسخه ها با موضوع آنها و سهم بیش از پنجاه درصدی (46/57%) توجه بهخوشنویسی در مقایسه با کتابت عادی در فرایند نسخه پردازی با آزمون های خی دو و Z0 تأیید شد. در انتها پیشنهادهایی برای استفاده در فهرست نویسی نسخه های خطی فارسی با توجه به ویژگی های خط و کتاب آرایی شرقی ارائه شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
332 - تحلیل محتوای مقالات همایش های انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران از سال 79 تا پایان سال 85
فرشته سپهر سمانه شادمان فرپژوهش حاضر با هدف تعیین میزان پراکندگی و گرایش موضوعی مقالات فارسی ارائه شده در انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران به بررسی 47 عنوان مقاله ارائه شده طی سال های 79 الی 85 پرداخته است. روش پژوهش تحلیل محتوا و واحد ثبت، کل مقاله است. موضوعات مطرح شده در مقالات با استفاده ا أکثرپژوهش حاضر با هدف تعیین میزان پراکندگی و گرایش موضوعی مقالات فارسی ارائه شده در انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران به بررسی 47 عنوان مقاله ارائه شده طی سال های 79 الی 85 پرداخته است. روش پژوهش تحلیل محتوا و واحد ثبت، کل مقاله است. موضوعات مطرح شده در مقالات با استفاده از اصطلاحنامه پیوسته لیستا در مقوله هایی قرار داده می شوند که بر اساس نمایه موضوعی لیزا تهیه شده اند. نتایج این پژوهش از نقطه نظر گرایش های موضوعی مقالات نشان می دهد که موضوع ذخیره و بازیابی اطلاعات با 24% بیشترین سهم را در مقالات داشته است. سپس موضوعات فناوری اطلاعات و ارتباطات با 18% و کلیات کتابداری و اطلاع رسانی با 16% در مرتبه های بعدی موضوعی قرار دارند. از لحاظ دوره زمانی نیز بیشترین فراوانی موضوعات با 44% مربوط به دوره اول یعنی 79 تا 82 بوده است. از مجموع 47 مقاله ارائه شده، 46 مقاله تألیفی ویک عنوان ترجمه بوده است. سهم مردان در ارائه مقالات 69% و سهم زنان 31% بوده است. از مجموع مقالات مورد بررسی، 83% دارای یک نویسنده، 15% دارای دو نویسنده و 2% دارای سه نویسنده بوده است. بیشترین سهم ارائه مقالات با 33% به متخصصان با مدرک تحصیلی دکتری اختصاص دارد. فتاحی با چهار عنوان مقاله، فعال ترین ارائه دهنده هستند. از نقطه نظر وابستگی سازمانی، دانشگاه فردوسی مشهد با 37% بیشترین سهم را در ارائه مقالات داشته است. در استان ها نیز استان تهران با 40% بیشترین سهم ارائه مقالات را به خود اختصاص داده است. نتایج این پژوهش همچنان نشان می دهد که مقالات در موضوعاتی چون بررسی های کتاب، کنفرانس ها، کتابخانه های تخصصی، مراکز آرشیوی، تحویل مدرک، کتاب، مواد غیرچاپی و دیداری شنیداری، خدمات مرجع، قواعد فهرست نویسی و تحلیل محتوا دارای خلأ هستند و نیاز به نگارش و ارائه مقالات در این زمینه ها احساس می شود. همچنین توجه به روحیه همکاری و تلاش جهت مشارکت بیشتر زنان در مقالات از دیگر پیشنهادات ارائه شده در تحقیق است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
333 - بررسی و مقایسه میزان استفاده از مجلات فارسی نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاههای مادر طی سالهای 1389-1380
مریم جهانگیری فریده عصارههدف: میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC در تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه های ما در طی سال های 1380-1389 بررسی و مقایسه شده است. روشپژوهش: پژوهش حاضر بر حسب هدف، یک پژوهش کاربردی است. از بعد جمع آوری اطلاعات، توصیفی غیرآزمایشی به روش سندی و تحلی أکثرهدف: میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC در تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه های ما در طی سال های 1380-1389 بررسی و مقایسه شده است. روشپژوهش: پژوهش حاضر بر حسب هدف، یک پژوهش کاربردی است. از بعد جمع آوری اطلاعات، توصیفی غیرآزمایشی به روش سندی و تحلیل استنادی است. تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه های مادر در پایگاه ISC طی سال های 1380-1389، 37988 مدرک می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. بر اساس این فرمول حجم نمونه هر دانشگاه به تفکیک مشخص گردید، سپس از روش نمونه گیری طبقه ای استفاده شد و با توجه به نسبت تعداد مدارک در هر دانشگاه و هر سال تعداد نمونه ها مشخص گردید، که حجم نمونه حدود2424 مدرک تعیین شد. یافته ها: نتایج نشان داد میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC توسط پژوهشگران دانشگاه های مورد مطالعه در دهه ی 89-1380، برابر با 5/75 درصد است. بیشترین میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC مربوط به دانشگاه صنعتی اصفهان با 3/90 درصد می باشد. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 3/83 درصد، دانشگاه شهید بهشتی 8/77 درصد، دانشگاه شیراز 6/77 درصد، دانشگاه صنعتی شریف 3/75 درصد، دانشگاه تهران 1/77 درصد، دانشگاه تربیت مدرس 70 درصد و دانشگاه علم و صنعت ایران 3/53 درصد از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC در ارجاعات خود استفاده کرده اند. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش حاکی از آن است که پژوهشگران به مجلاتی بیشتر استناد می کنند که در پایگاه های استنادی نمایه می شوند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که از کل مجلاتی که توسط پژوهشگران دانشگاه های مادر، مورد استناد قرار گرفته اند 9/57 درصد مجلاتی هستند که به صورت چاپی/الکترونیکی توزیع می شوند و 1/42 درصد فقط به صورت چاپی توزیع شده اند. بدین ترتیب به نظر می رسد مجلاتی که به صورت رایگان از طریق وب در اختیار کاربران هستند بیشتر مورد استناد قرار می گیرند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
334 - میزان انطباق فهرستنویسی توصیفی پیشینههای کتابشناختی کتابهای فارسی موجود در لوحفشرده کتابشناسی ملی ایران (84 – 88) با AACR2
ناهید بنی اقبال اشرف السادات بزرگی مریم السادات میرحیدریهدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه فهرستنویسی توصیفی کتابهای فارسی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در سالهای 1384 – 1388 و تعیین میزان انطباق آن با قوانین فهرستنویسی انگلوآمریکن انجام شده است. روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی مقایسه ای و تحلیل محتوا ا أکثرهدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه فهرستنویسی توصیفی کتابهای فارسی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در سالهای 1384 – 1388 و تعیین میزان انطباق آن با قوانین فهرستنویسی انگلوآمریکن انجام شده است. روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی مقایسه ای و تحلیل محتوا انجام گرفته است. محتوای اطلاعات کتابشناختی لوح فشرده کتابشناسی ملی با اصل کتابها مقایسه و اطلاعات به دست آمده به وسیله سیاهه وارسی محقق ساخته گردآوری شد. جامعه پژوهش مرکب از 201144 پیشینه کتابشناختی بود که نمونه ای شامل 1902 عنوان پیشینه کتابشناختی از لوح فشرده کتابشناسی ملی با روش نمونه گیری تصادفی منظم استخراج شد تا میزان تطابق و کیفیت فهرستنویسی این پیشینهها با قواعد فهرستنویسی انگلوآمریکن، مورد بررسی قرار گیرد. یافتهها: به طور کل فهرستنویسی توصیفی کتابهای فارسی جمعاً در 82 درصد موارد صحیح عمل شده و در 18 درصد موارد صحیح عمل نشده است. در این میان ناحیه وضعیت نشر دارای بیشترین درصد صحت (3/96 درصد) و کمترین درصد خطا (7/3 درصد) و ناحیه یادداشت ها دارای کمترین درصد صحت (85/59 درصد) و بیشترین درصد خطا (15/40 درصد) بوده است. از طرفی آزمون خی دو - با احتساب 90 درصد صحت و 10 درصد خطا - بیانگر این نکته است که میان میزان صحت فهرستنویسی در نواحی مورد مطالعه تفاوت معنیداری وجود دارد. به طوری که در ناحیه یادداشت به طور معنیداری کمتر از حد استاندارد و در وضعیت نشر بیشتر از حد استاندارد است. در سایر نواحی کیفیت صحت برابر با قواعد آنگلوآمریکن است. نتیجه گیری: با توجه به محاسبات آماری میان میزان خطا در سالهای مورد مطالعه تفاوت معنیداری وجود ندارد. بر این اساس، می توان نتیجه گرفت که کتابخانه ملی در انجام فهرستنویسی توصیفی کتابهای فارسی به طور نسبی دارای عملکرد مطلوبی بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
335 - میزان انطباق توصیفگرهای نمایهسازی و کلیدواژههای پایان -ای رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اصطلاحنامه پزشکی فارسی وMESH
لیلا بهادری ناهید بنی اقبالهدف: هدف ازپژوهش حاضر تعیین میزان انطباق توصیفگرهای نمایه سازی فارسی و انگلیسی و کلید واژه های فارسی و انگلیسی پژوهشگر مربوط به پایان نامه های رشته پزشکی عمومی و رشته های تخصص و فوق تخصص پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اصطلاحنامه پزشکی فارسی واصطلاحنامه پزشکی مشMESH [ أکثرهدف: هدف ازپژوهش حاضر تعیین میزان انطباق توصیفگرهای نمایه سازی فارسی و انگلیسی و کلید واژه های فارسی و انگلیسی پژوهشگر مربوط به پایان نامه های رشته پزشکی عمومی و رشته های تخصص و فوق تخصص پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اصطلاحنامه پزشکی فارسی واصطلاحنامه پزشکی مشMESH [1] طی سال های 85 الی 89 است. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر پیمایشی به شیوه ی کتابسنجی مقایسه ای وکتابخانه ای است و ابزارگردآوری داده ها چک لیستی است که توسط محقق تهیه شده است. جامعه آماری شامل کلیه پایان نامه های رشته پزشکی از سال 1385-1389 می باشد که نمونه گیری از آنها با استفاده از جدول کرسینگ مورگان انجام شد، حجم نمونه شامل 302 پایان نامه بود که بررسی بر روی کلیه توصیفگرها و کلیدواژه های آنها انجام گردید آنآ اطلاعات جمع آوری شده به وسیله ی نرم افزار spss تجزیه و تحلیل و با آزمون آماری کای اسکوئر مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان می دهند که میزان انطباق در توصیفگرهای فارسی 1/50 درصد همخوانی کامل،3/4 درصد همخوانی نسبی، 7/32 درصد ناهمخوانی و 9/12 درصد عدم حضور در اصطلاحنامه وجود داشت در توصیفگرهای انگلیسی 7/99درصد همخوانی کامل، 07/0 درصد همخوانی نسبی، 07/0درصد ناهمخوانی و 14/0 درصد عدم حضور در اصطلاحنامه وجود داشت، در کلید واژه های فارسی 18 درصد همخوانی کامل، 9/1درصد همخوانی نسبی، 7/35 درصد ناهمخوانی و 4/44 درصد عدم حضور در اصطلاحنامه وجود داشت و در کلید واژه های انگلیسی 26.8 درصد همخوانی کامل، 4/15درصد همخوانی نسبی، 7/28 درصد ناهمخوانی و 1/29 درصد عدم حضور در اصطلاحنامه وجود داشته است. نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده این است که میزان همخوانی در توصیفگرهای انگلیسی به مراتب بیشتر از توصیفگرهای فارسی است. اما میزان همخوانی در کلیدواژه های فارسی و کلید واژه های انگلیسی هر دو در سطح پایینی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
336 - بررسی میزان استناد به مقالات همایشهای علمی به زبان فارسی در مجلات کتابداری و اطلاع رسانی از سال 1375 تا 1385
زهرا رضازاده ناهید بنی اقبالدر این پژوهش به بررسی میزان استناد مقالات همایشهای علمی به زبان فارسی در مجلات مورد پژوهش از سال 1375 تا 1385 پرداخته و با بررسی مجموع استنادهای مجله مجلات مورد پژوهش، ارائه شده طی سالهای 1375 تا 1385 این نتیجه به دست آمد میزان استناد به مقالات همایشها در میان کل استنا أکثردر این پژوهش به بررسی میزان استناد مقالات همایشهای علمی به زبان فارسی در مجلات مورد پژوهش از سال 1375 تا 1385 پرداخته و با بررسی مجموع استنادهای مجله مجلات مورد پژوهش، ارائه شده طی سالهای 1375 تا 1385 این نتیجه به دست آمد میزان استناد به مقالات همایشها در میان کل استنادها با 293 مورد 66/4% است.واستنادهایی که به مقالات همایشهای داخلی صورت گرفته است با 168 مورد (33/57)درصد و125 مورد ( 66/42) به مقالات همایشهای خارجی استنادشده است. میزان استناد به مقالات همایشهای داخلی در مقالات مجلات کتابداری بیشتر از استناد به مقالات همایشهای خارجی است. بیشترین میانگین استناد به مقالات همایشهای داخلی در هر مقاله تألیفی متعلق به فصلنامه اطلاع رسانی با 268/0 استناد و کمترین میانگین استناد 05/0 مربوط به فصلنامه اطلاع شناسی میباشد و بیشترین میانگین استناد به مقالات همایشهای خارجی در هر مقاله تألیفی فصلنامه کتاب با 186/0 استناد و کمترین میانگین استناد مربوط به فصلنامه اطلاع شناسی با 04/0 است. بیشترین استنادها به مقالات همایشهای داخلی در مجلات مورد بررسی در سالهای 1385و1383 و کمترین به سال 1377 اختصاص داشت. و با تعیین نیم عمر استناد در مجلات مورد بررسی مشخص شد که فصلنامه اطلاع رسانی با 4 سال و 8 ماه بالاترین نیم عمر استناد به مقالات همایشهای داخلی و فصلنامه پیام کتابخانه با نیم عمر 5 سال و 6 ماه بالاترین نیم عمر استناد به مقالات همایشهای خارجی را دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
337 - بررسی میزان استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین از مجلات چاپی فارسی در مقایسه با مجلات الکترونیکی
سعید غفاری مهتاب نجفیهدف : با توجه به اهمیت روزافزون مجلات در ارتباطات علمی و پیدایش قالب الکترونیکی مجلات، هدف پژوهش حاضر بررسی میزان استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین از مجلات چاپی فارسی در مقایسه با مجلات الکترونیکی است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی می أکثرهدف : با توجه به اهمیت روزافزون مجلات در ارتباطات علمی و پیدایش قالب الکترونیکی مجلات، هدف پژوهش حاضر بررسی میزان استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین از مجلات چاپی فارسی در مقایسه با مجلات الکترونیکی است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی می باشد و از روش تحقیق پیمایشی – توصیفی در آن استفاده شده است. دادهها از طریق پرسشنامه جمع آوری شد. جامعه پژوهش شامل 3528 نفر می باشد. یافته ها: یافتهها نشان داد دانشجویان در مقایسه بین مجلات، از مجلات الکترونیکی بیشتر استفاده می کنند. به این ترتیب 113 نفر (6/32%) درصد از مجلات چاپی فارسی و232 نفر (4/67%) درصد از مجلات الکترونیکی استفاده می کنند، در مجموع مجلات الکترونیکی در حد زیاد و مجلات چاپی فارسی در حد متوسط نیازهای اطلاعاتی دانشجویان را برآورده میسازند. نتیجهگیری : نتایج نشان داد تعداد 81 نفر (1/25%) درصد از دانشجویان دلیل عمده عدم استفاده از مجلات الکترونیکی را نداشتن اطلاع از وجود پایگاههای مجلات الکترونیکی و تعداد 38 نفر (8/11%) درصد نگذراندن دوره آموزشی در استفاده از پایگاهها دانستهاند .مهمترین انگیزه دانشجویان در استفاده از مجلات الکترونیکی و چاپی، کسب اطلاعات تخصصی، تألیف و ترجمه کتاب، مقاله و انجام طرحهای پژوهشی است . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
338 - ارزیابی نمایههای انتهای کتابهای فارسی حوزه علوم اسلامی کتابخانه های دانشگاه آزاد اسلامی (واحد رودهن)از نظر رعایت ملاکهای استاندارد ایزو 999
فاطمه نوشین فرد عبدالخالق قوجقیهدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت نمایه های انتهای کتابهای فارسی حوزه علوم اسلامی و میزان انطباق آنها با استاندارد بین المللی ایزو 999 انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی از نوع توصیفی است؛ جامعه پژوهش کلیه کتابهای فارسی حوزه علوم اسلامی ( رده BP کتابشناسی ملی) موج أکثرهدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت نمایه های انتهای کتابهای فارسی حوزه علوم اسلامی و میزان انطباق آنها با استاندارد بین المللی ایزو 999 انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی از نوع توصیفی است؛ جامعه پژوهش کلیه کتابهای فارسی حوزه علوم اسلامی ( رده BP کتابشناسی ملی) موجود در کتابخانههای دانشگاه آزاد اسلامی رودهن میباشد. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که از 2650 عنوان کتاب فارسی حوزه علوم اسلامی موجود در کتابخانه های واحد رودهن 223 عنوان کتاب دارای نمایه بوده اند.از میان ملاکهای بررسی شده، بیشترین میزان رعایت استاندارد مربوط به شمارهگذاری صفحات نمایه با فراوانی 218 عنوان (97.8 درصد) کتاب و بیشترین میزان عدم رعایت استاندارد مربوط به یادداشت مقدماتی با فراوانی 205 عنوان (91.9 درصد) بوده است. براساس دادههای بهدست آمده، میزان کلی رعایت استاندارد ایزو 999 در جامعه مورد پژوهش 43.9 درصد است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده می توان چنین استنباط کرد که کتاب های فارسی علوم اسلامی از نظر داشتن نمایه در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. در کتابهای دارای نمایه انتهای کتاب ارتباط بین مفاهیم و مدخل ها بسیار ضعیف است و جهت ایجاد شبکه مفهومی بین مدخل های نمایه تلاش کمی صورت گرفته است. به نظر میرسد این غفلت احتمالاً ناشی از آگاهی نداشتن مولفان و مترجمان و ناشران از اهمیت نمایه انتهای کتاب است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
339 - جلوهها و کارکردهای وصف طبیعت در قصیده از ظهیر تا بهار
حوریه نیکوکار مریم مجیدی زهرا قرقیقصیده در شعر فارسی از ابتدا شعر مدح و هدف شاعر از سراییدن آن تأمین معیشت بوده است، امّا این هدف در طی قرون، براثرعوامل گوناگون تغییر یافت.پژوهش حاضر سهم تحولات اجتماعی در محتوای قصیده را از دورۀ ظهیر فاریابی تا ملک الشعرای بهار بررسی کرده و با بررسی قصاید هفت شاعر ، قد أکثرقصیده در شعر فارسی از ابتدا شعر مدح و هدف شاعر از سراییدن آن تأمین معیشت بوده است، امّا این هدف در طی قرون، براثرعوامل گوناگون تغییر یافت.پژوهش حاضر سهم تحولات اجتماعی در محتوای قصیده را از دورۀ ظهیر فاریابی تا ملک الشعرای بهار بررسی کرده و با بررسی قصاید هفت شاعر ، قدم به قدم بزنگاه تحول را نشان داده است. حاصل آن که در قرن ششم شاعر از اوصاف طبیعت برای گریز به مدح ممدوح استفاده می کرد؛ ولی هر چه زمان می گذرد، از بازتاب روحیات خویش در آیینة طبیعت، محملی برای توصیف مسایل اجتماعی و سیاسی پیدا می کند و درنهایت از مدح کامل شاه، به مردم و بیان مشکلات اجتماعی می رسد.پژوهش با روش کتابخانه ای بررسی می کند که تحولات اجتماعی تا چه حد شعر را از دربار به میان مردم آورده و دیدگاه شاعران نسبت به طبیعت چگونه متحول شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
340 - نگاهی به ترجمه «فرهنگ اصطلاحات ادبی» کادن
حمیدرضا شایگان فر -
حرية الوصول المقاله
341 - صور خیال و الفبای فارسی
حسن قریبی -
حرية الوصول المقاله
342 - Developing General Persian Course Planning Components and Their Case Evaluation
Samira Sheikholiya Lavasani Alireza Salehi Mohammad NourianGeneral Persian is one of the main subjects in the educational program of Iran's universities and higher education institutions. The general Persian course plays a significant role in raising students' linguistic, literary, and cognitive abilities. For this reason, all أکثرGeneral Persian is one of the main subjects in the educational program of Iran's universities and higher education institutions. The general Persian course plays a significant role in raising students' linguistic, literary, and cognitive abilities. For this reason, all students in different fields of study must pass this course and acquire the necessary skills within the framework of its teachings. Research shows that almost a thousand general Persian textbook books have already been written and taught in various universities. Considering the importance of the general Persian course and its effect on students' linguistic and literary skills, there is no indication for writing a comprehensive general Persian book yet, and most of the authors have written books out of their taste. In the present study, while identifying the need for writing a unique general Persian book based on the principles of lesson planning, ten books used in Tehran universities were examined and evaluated. The findings revealed that most of the previously prepared books do not have the essential prerequisites of curriculum planning. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
343 - Selective Impairment in Verb Inflection: Evidence from Persian Agrammatism
Leila Salehnejad Mansoore Shekaramiz Elkhas Veisi Nastaran MajdinasabImpaired morpho-syntactic production is the hallmark of agrammatic aphasia. It has been shown across several languages that verb inflection is difficult for agrammatic aphasic speakers. Many studies have indicated that this deficit is selective. Agreement is relatively أکثرImpaired morpho-syntactic production is the hallmark of agrammatic aphasia. It has been shown across several languages that verb inflection is difficult for agrammatic aphasic speakers. Many studies have indicated that this deficit is selective. Agreement is relatively preserved, while tense is severely impaired. The present work is based on Interpretable Features' Impairment Hypothesis (Fyndanis, 2012) which believes that categories with uninterpretable features (e.g. Agr) are better preserved than categories with interpretable features (e.g. Tense & Aspect). It is argued that the increased processing demands of Tense and Aspect, which carry interpretable features, render them more vulnerable compared to Agreement, which bears an uninterpretable feature and is a local, strictly grammatical operation. A sentence completion task tapping subject-verb agreement and tense and a picture description task were administered to two native speakers of Persian with agrammatic aphasia. The patients were classified as Broca's aphasics according to the Persian aphasia test, their MRI reports and CT Scans. They were asked to participate in a battery of tests designed to assess their abilities in production of inflectional morphology. Results showed that all the agrammatic speakers performed as hypothesized. Overall, the tense was significantly more impaired than agreement. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
344 - A Contrastive Analysis of Word-Formation Processes in English and Persian: Focus on Conversion
Mehran Ahmadi Behzad AhmadiOne of the productive word-formation processes in English and Persian that involve category change is conversion. The present study aims to compare and contrast conversion in English and Persian in terms of its productivity, the word classes that undergo this process, a أکثرOne of the productive word-formation processes in English and Persian that involve category change is conversion. The present study aims to compare and contrast conversion in English and Persian in terms of its productivity, the word classes that undergo this process, as well as its directionality. The research method is descriptive-analytical in order to carry out a contrastive analysis of conversion in English and Persian. To this end, various cases of conversion are investigated in both languages separately to identify the most frequent types of conversion in either language with regard to the parts of speech that are the input and output of the conversion process. The samples are taken from monolingual dictionaries, printed material, and online journalistic texts. Based on the results, it can be concluded that while conversion is a productive word-formation process in Persian, it acts differently compared with the English language in variety, frequency, and its target of application. Modern English has only word-to-word conversion; however, in Modern Persian, there are three types of conversion: word-to-word conversion, stem-to-word conversion, and word-to-stem conversion. Regarding rank-based conversion, in both English and Persian phrase-to-word and sentence-to-word conversions were found. In both languages, the class-based conversion process is quite productive but differences can be observed in the input and output of the conversion process. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
345 - Developing General Persian Course Planning Components and Their Case Evaluation
Samira Sheikh Alia Lavasani Alireza Salehi Mohammad NourianGeneral Persian is one of the main subjects in the educational program of Iran's universities and higher education institutions. The general Persian course plays a significant role in raising students' linguistic, literary, and cognitive abilities. For this reason, all أکثرGeneral Persian is one of the main subjects in the educational program of Iran's universities and higher education institutions. The general Persian course plays a significant role in raising students' linguistic, literary, and cognitive abilities. For this reason, all students in different fields of study must pass this course and acquire the necessary skills within the framework of its teachings. Research shows that almost a thousand general Persian textbook books have already been written and taught in various universities. Considering the importance of the general Persian course and its effect on students' linguistic and literary skills, there is no indication for writing a comprehensive general Persian book yet, and most of the authors have written books out of their taste. In the present study, while identifying the need for writing a unique general Persian book based on the principles of lesson planning, ten books used in Tehran universities were examined and evaluated. The findings revealed that most of the previously prepared books do not have the essential prerequisites of curriculum planning. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
346 - روش شناسی تفسیری ابوعلی فارسی
محسن زارعی جلیانی محمد مهدی رضوانی حقیقی شیرازی احمد جعفریابوعلی فارسی از بزرگان و ادیبان معروف و مشهور قرن چهارم هجری و از مشاهیر دانشمندان متقدم و امام النحویون زمانه خویش است. او صاحب تالیفات ارزشمند و گرانبهایی در تفسیر و نحو است که مورد استناد مفسران قرار گرفته است. یافته ها حاکی از وجود یک کتاب تفسیری از ابوعلی فارسی است أکثرابوعلی فارسی از بزرگان و ادیبان معروف و مشهور قرن چهارم هجری و از مشاهیر دانشمندان متقدم و امام النحویون زمانه خویش است. او صاحب تالیفات ارزشمند و گرانبهایی در تفسیر و نحو است که مورد استناد مفسران قرار گرفته است. یافته ها حاکی از وجود یک کتاب تفسیری از ابوعلی فارسی است که مفقود گردیده ولی آثار و آراء تفسیری وی را می توان از دیگر تألیفاتش و همچنین از جوامع تفسیری قرن پنجم به بعد، بازیابی نمود. همچنین یافته ها نشان می دهد نامی از ابو علی فارسی در تاریخ تفسیر وجود ندارد. لذا این نوشتار تحلیلی کتابخانهای با پژوهش در آثار و تألیفات ابوعلی و آراء تفسیری وی در آثار دیگر مفسران، رهیافتی به منهج تفسیری آن بزرگ دانشمند یافته است. اهمیت این پژوهش، احیای میراث تفسیری گذشتگان بالاخص متقدمین است. چون اساساً ضرورت دارد برای تکمیل چیستی و کارکرد تفسیر در سده های متقدم هجری به همه عناصر دست یافت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
347 - بادهنوشیهای آیینی صورت تعدیلیافتۀ خوردنِ خون قربانی
ایوب امیدیبادهنوشیهای آیینی، ریشه در آیین قربانی دارند و صورتِ تعدیلیافتۀ خونخواری هستند که با گذشت زمان جایگزین شرابخواری شدهاند. با توجه به همسانی و شباهت میانِ خون و شراب، بادهنوشی، دارای نوعی شباهت جادویی است؛ زیرا شرابِ سرخ از هر چیزی به خونِ قربانی شبیهتر است. در مت أکثربادهنوشیهای آیینی، ریشه در آیین قربانی دارند و صورتِ تعدیلیافتۀ خونخواری هستند که با گذشت زمان جایگزین شرابخواری شدهاند. با توجه به همسانی و شباهت میانِ خون و شراب، بادهنوشی، دارای نوعی شباهت جادویی است؛ زیرا شرابِ سرخ از هر چیزی به خونِ قربانی شبیهتر است. در متون نظم روایی با توجه به اهمیّت و جایگاه شاهان، بادهنوشی اغلب به یاد آنان و پس از آنها، بیشترین بادهنوشیها به افتخار پهلوانان انجام میشده است؛ زیرا آنها، حامی کیان شاهی، استقلال ملی و دفاع از مردم در برابر بیگانگان بودند. تأکید و سفارش نوشیدن باده به یاد پهلوانان و بزرگان (پیش از جنگ و پس از مرگ)، نشاندهندۀ جنبۀ آیینی و تأثیر این عمل در سرنوشت اُخروی آنان به منظور جذب نیروی روحی و معنوی بادهخواران و خود فَدیه (قربانی) است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به متون نظم روایی ادبیات فارسی (تا قرن هفتم)، میکوشد نشان دهد که بادهنوشیهای آیینی، شیوۀ تعدیلیافتۀ خوردنِ خون قربانی در آیینهای ابتدایی است. نتایج عبارت است از: بادهنوشیهای جمعی در میدان جنگ و در مجالس بزم شاهان، پهلوانان و بزرگان نوعی پیشکشی غیرخونی به منظور شادی و تقویت روان درگذشتگان، طولِ عمرِ افراد، سلامتی و کامیابی زندگان و اتّحاد روحی و القاء نیروی معنوی بادهخواران به روان آنها است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
348 - مضامین و موضوعات مشترک در حبسیههای فارسی و عربی
صادق ابراهیمی کاوری رحیمه چولانیانحبسیه به قصیدهای اطلاق میگردد که شاعر آن را در وصف وضعیت زندان و زندانی سروده باشد و از خلال این سروده، به وصف ظاهری (برونی) زندان و آنچه که در آن وجود دارد (در و دیوار، غل و زنجیر، زندانیان، زندانبان و...) بپردازد.افزون بر این اوصاف ظاهری، شاعر از حالات درونی خود نی أکثرحبسیه به قصیدهای اطلاق میگردد که شاعر آن را در وصف وضعیت زندان و زندانی سروده باشد و از خلال این سروده، به وصف ظاهری (برونی) زندان و آنچه که در آن وجود دارد (در و دیوار، غل و زنجیر، زندانیان، زندانبان و...) بپردازد.افزون بر این اوصاف ظاهری، شاعر از حالات درونی خود نیز در حبسیه ابیاتی را میآورد و در آن، از بیگناهی خود، جدایی از خویشان و نزدیکان، شب زندان، توسل جستن به دیگران برای رهایی و ... سخن میگوید.در این میان، شعر فارسی و عربی باتوجه به پیشینة فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دینی مشترک، در این زمینه (حبسیهسرایی) مضامین و موضوعات مشترکی دارند که نشان از آمیختگی و نزدیکی این دو زبان و اثرپذیری آنها از یکدیگر است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
349 - تحول آوایی زبانهای هند و اروپایی
سهراب برگ بیدوندیاین مقاله به بررسی تحول زبانهای هند و اروپایی و شاخه های گوناگون آن می پردازد.در مقدمه،مختری درباره اقوام هند و اروپایی،زبان،اصطلاح،مهاجرت،محل زندگی و دیگر موضوعات بحث می شود.در فصل اول،واکه های کوتاه و بلند،واکه های مرکب کوتاه و بلند،غلطان ها و خیشومی های واکه دار کنکا أکثراین مقاله به بررسی تحول زبانهای هند و اروپایی و شاخه های گوناگون آن می پردازد.در مقدمه،مختری درباره اقوام هند و اروپایی،زبان،اصطلاح،مهاجرت،محل زندگی و دیگر موضوعات بحث می شود.در فصل اول،واکه های کوتاه و بلند،واکه های مرکب کوتاه و بلند،غلطان ها و خیشومی های واکه دار کنکاش می شود.در فصل دوم،انسدادهای بی واک،انسدادهای بی واک دمیده،میا نی ها ،میانی های دمیده،سایشی ها،خیشومی ها،غلطانها و نیم واک ها،بررسی و در پایان،از نوشته ها نتیجه گیری می شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
350 - اسطوره در شعر أدونیس و شاملو
سیدبابک فرزانه علی علیمحمدیزبان نمادین و اسطورهای، در شعر معاصر جایگاهی درخور یافته است. اسطورهها در هر سرزمینی بخشی از هویت، تمدن و فرهنگ آن سرزمین بهشمار میروند و شاعران با بهرهگیری از آنها، افزون بر اینکه شعر خود را هنرمندانهتر میسرایند، میتوانند دغدغهها، دلمشغولیها و خواستههای خود أکثرزبان نمادین و اسطورهای، در شعر معاصر جایگاهی درخور یافته است. اسطورهها در هر سرزمینی بخشی از هویت، تمدن و فرهنگ آن سرزمین بهشمار میروند و شاعران با بهرهگیری از آنها، افزون بر اینکه شعر خود را هنرمندانهتر میسرایند، میتوانند دغدغهها، دلمشغولیها و خواستههای خود را از طریق آنها با زبانی غیرمستقیم به جامعه منتقل کنند. شاعران معاصر ایرانی و جهان عرب نیز از به کارگیری اسطورهها غافل نبوده و کوشیدهاند از این طریق اهداف خود را بیان کنند. از میان این شاعران، أدونیس و احمد شاملو در شعر خود به اساطیر و افسانهها توجهی ویژه داشتهاند. در این مقاله با بررسی اسطوره در شعر این دو شاعر، به این نتیجه میرسیم که افزون بر گرایش این دو به بهرهگیری از اسطوره، أدونیس به بازآفرینی اسطورهها میپردازد و شاملو خود به خلق اسطوره دست میزند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
351 - بررسی و تحلیل حکمتهای تجربی در آثار منثور فارسی صوفیه تا قرن هشتم
سعید بزرگ بیگدلی فرزاد کریمیتاکنون دربارة ادبیات تصوف مطالب بسیار گفته و تحقیقاتی گوناگونی انجام شده و دربارة حکمتهای موجود در آن نیز پژوهشهایی انجام گرفته است. در این مقاله، ویژگیهای گونهای خاص از حکمت بررسی شده است. این حکمتها، که از آنها به "حکمت تجربی" یاد میشود، بیش از آنکه بر پایة اصول أکثرتاکنون دربارة ادبیات تصوف مطالب بسیار گفته و تحقیقاتی گوناگونی انجام شده و دربارة حکمتهای موجود در آن نیز پژوهشهایی انجام گرفته است. در این مقاله، ویژگیهای گونهای خاص از حکمت بررسی شده است. این حکمتها، که از آنها به "حکمت تجربی" یاد میشود، بیش از آنکه بر پایة اصول دینی یا مسلکی باشند، برگرفته از تجارب زیستی بشر در طی نسلها هستند. تتبع در تحقیقات انجام شده بر آثار صوفیه، فقدان بحث و بررسی در این زمینه را بهروشنی نشان میدهد. در پژوهش پیشرو، وضعیت اینگونه از حکمت در سه اثر عمدة صوفیه کشفالمحجوب هجویری، مرصادالعباد نجم رازی و مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه عزالدین محمود کاشانی از نظر کمی و کیفی بررسی شده است. گذشته از اینکه این آثار از مهمترین مکتوبات اهل تصوفاند، سیر تحولات حدود چهار قرن، از قرن پنجم تا قرن هشتم هجری، یعنی دورة اصلی رواج تصوف و ادبیات مربوط به ایشان را دربر میگیرند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
352 - چارچوب ادراکی رشتة آموزش زبان فارسی در دانشگاهها
عبدالرضا سبحانیشواهد گوناگون حاکی از آن است که دانشآموزان و دانشجویان در مدارس و دانشگاهها، زبان فارسی را به خوبی نمیآموزند و در فراگیری مهارتهای چهارگانة زبان فارسی مشکلاتی دارند و این در حالی است که ساعات زیادی در مدارس و دانشگاهها صرف آموزش زبان فارسی میشود ، اما نتایج آن ر أکثرشواهد گوناگون حاکی از آن است که دانشآموزان و دانشجویان در مدارس و دانشگاهها، زبان فارسی را به خوبی نمیآموزند و در فراگیری مهارتهای چهارگانة زبان فارسی مشکلاتی دارند و این در حالی است که ساعات زیادی در مدارس و دانشگاهها صرف آموزش زبان فارسی میشود ، اما نتایج آن رضایتبخش نیست، چرا که تربیت متخصص آموزش زبان فارسی در دانشگاهها و مراکز تربیت معلم پاسخگوی نیازهای مدارس و دانشگاهها نیست. بازنگری در برنامة درسی تربیت معلم زبان فارسی و توسعة این رشته در دورة تحصیلات تکمیلی میتواند نیروهای متخصص را به سامانة آموزش زبان فارسی وارد کند و بستر مناسب برای پژوهش در این حوزه را فراهم سازد.در این مقاله ضمن بررسی وضعیت کنونی تربیت متخصص زبان فارسی در دانشگاهها و مراکز تربیت معلم، چارچوب مفهومی جدیدی با رویکرد میانرشتهای و درهم تنیده یا Interdiseiplinary برای تأسیس رشتة آموزش زبان فارسی تعریف شده است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
353 - آموزش دستور زبان فارسی در دانشگاه، چالشها و راهکارها
مریم مجیدیبررسی مشکلات آموزش واحد درسی دستور زبان فارسی 1 در دانشکدههای گوناگون بیانگر وجود معضلاتی در تدریس این واحد درسی است که میتوان آن را در دو سطحِ منابع انسانی و منابع درسی بررسی کرد. بحث منابع انسانی به دو متغیّر یعنی مدرس و دانشجو اختصاص مییابد. بدیهی است که پاسخ معضل أکثربررسی مشکلات آموزش واحد درسی دستور زبان فارسی 1 در دانشکدههای گوناگون بیانگر وجود معضلاتی در تدریس این واحد درسی است که میتوان آن را در دو سطحِ منابع انسانی و منابع درسی بررسی کرد. بحث منابع انسانی به دو متغیّر یعنی مدرس و دانشجو اختصاص مییابد. بدیهی است که پاسخ معضلات این حوزه را باید خارج از واحد درسی دستور زبان بررسی کرد. بحث منابع درسی، متضمّن بررسی معضلات متون درسی دانشگاهی است که به باور نگارنده، ایراد اساسی آن، اختلاف اصطلاحات درسی و شیوة آموزش در این متون در مقایسه با منابع درسی دورة متوسطة عمومی است.نگارش این مقاله کوششی است در پاسخ به معضلات متون درسی دستور زبان فارسی در دانشگاهها که در حیطة واحد درسی دستور زبان فارسی قابل بررسی و اصلاح است. این معضل از راههای بررسی مشکلات کتابهای درسی دورة متوسطة عمومی و کتابهای دانشگاهی، پیدا کردن موارد اختلاف و ارایه شیوة واحد، حل شدنی است. از این رو، هدف این مقاله، دستیابی به طرحی برای هماهنگسازی اصطلاحات دستوری و ارایة شیوهای واحد در تبیین مفاهیم دستور زبان فارسی با تکیه بر کاربرد در فراگیری متون ادب فارسی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
354 - نوآوریهای هنری در عاشقانههای بیدل دهلوی
عبدالرضا مدرس زادهتأکید مقالة پیشرو بر تفاوت شیوة شاعران ایرانی دورة صفویه و شعرای هندی دورة گورکانی در سدة یازدهم هجری است که از آن با نامهای سبک اصفهانی و سبک هندی یاد میشود.نگارنده بر این باور است که تفاوت اصلی، در میزان رویکردِ شاعران این روزگاران به شعر شاعران و مضمونهای مرسوم أکثرتأکید مقالة پیشرو بر تفاوت شیوة شاعران ایرانی دورة صفویه و شعرای هندی دورة گورکانی در سدة یازدهم هجری است که از آن با نامهای سبک اصفهانی و سبک هندی یاد میشود.نگارنده بر این باور است که تفاوت اصلی، در میزان رویکردِ شاعران این روزگاران به شعر شاعران و مضمونهای مرسوم ادبی (motiv) در سبک عراقی رایج در ایران است.بیدل دهلوی تماس با سبک عراقی را در همان حد وزن و قافیه و بی یادکردِ مکرر از نام شاعر پیش از خود نگه میدارد و با رستاخیز ادبی، سبک ادبی خاص خود را بنیان مینهد.در ادامة مقاله، تفاوت مضمونهای رایج در سبک عراقی و شعر بیدل در جدولی مقابل هم آمده و نمونههای شعری آن نیز گفته شده است تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
355 - تحلیل ژرفساخت استعارة دختر رز با تأکید بر شعر حافظ
علیرضا مظفری پریسا حبیبیهدف این نوشتار بررسی ژرفساخت استعارۀ دختر رز در اشعار شاعران فارسی زبان بهویژه اشعار حافظ به لحاظ اسطورهشناسی، تاریخی ـ فرهنگی، روانشناسی و زیباییشناسی است. برای نیل به این هدف، توجه به خاستگاه فرهنگی ـ اجتماعی این استعاره در اعصار پیش از تاریخ، نقش اسطوره در شک أکثرهدف این نوشتار بررسی ژرفساخت استعارۀ دختر رز در اشعار شاعران فارسی زبان بهویژه اشعار حافظ به لحاظ اسطورهشناسی، تاریخی ـ فرهنگی، روانشناسی و زیباییشناسی است. برای نیل به این هدف، توجه به خاستگاه فرهنگی ـ اجتماعی این استعاره در اعصار پیش از تاریخ، نقش اسطوره در شکلگیری آن، و پیوندها و شباهتهایی که بین شراب و عناصر زنانه وجود دارد، ضروری است. این مقاله در چهار بخش تنظیم شده است: بخش اسطورهشناسی، بخش تاریخی- فرهنگی، بخش روانشناسی، و بخش زیباییشناسی. پژوهش ما نشان میدهد که شراب با عناصر مادینه پیوندهایی جدانشدنی دارد و خاستگاه اصلی این پیوندها به احتمال بسیار زیاد، فرهنگ و ادب ایران است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
356 - نسخة فارسی مقیاسهای اعتباری فرم کوتاه MMPI
سید محمود میر زمانی رضا کرمی نیا سید حسین سلیمی محمد علی بشارتهدف پژوهش بررسی مقیاسهای اعتباری فرم کوتاه MMPI به زبان فارسی بود . 279 زن و مرد در چهار گروه در یک بیمارستان آزمون شدند: 1)120 متقاضی شغل که برای معاینه های پزشکی استخدامی مراجعه کرده بودند؛ 2)32 مرد که برای تعیین درصد جانبازی، ازکارافتادگی و مشکلات جسمانی به منظور مع أکثرهدف پژوهش بررسی مقیاسهای اعتباری فرم کوتاه MMPI به زبان فارسی بود . 279 زن و مرد در چهار گروه در یک بیمارستان آزمون شدند: 1)120 متقاضی شغل که برای معاینه های پزشکی استخدامی مراجعه کرده بودند؛ 2)32 مرد که برای تعیین درصد جانبازی، ازکارافتادگی و مشکلات جسمانی به منظور معافیت پزشکی از خدمت سربازی و یا دریافت حمایتهای اقتصادی و اجتماعی ارجاع داده شده بودند؛ 3) 68 بیمار سرپایی که به دلایل مشکلات روانشناختی مراجعه کرده بودند؛ 4) 59 فرد عادی که بطور تصادفی از میان کارکنان بیمارستان و ملاقات کنندگان انتخاب شده بودند. مقایسة چهار گروه نشان داد: گروه اول به طور معناداری در مقیاسهای اعتباری ”K“ و ”L“ نمره های بالاتر و در مقیاسهای بالینی نمره های پایینتری کسب کردند و سعی داشتند خود را بهتر از آنچه بودند نشان دهند. در مقابل، گروه دوم در مقیاس اعتباری F نمره بالاتر، در مقیاسهای اعتباری”K“ و ”L“ نمره های پایینتر و در مقیاسهای بالینی نمره های بالاتری به دست آوردند . آنان سعی داشتند خود را بدتر از آنچه بودند نشان دهند. بنابراین، این امر برای متخصصین بالینی حائز اهمیت است که غیر از نمره های مقیاسهای اعتباری و بالینی نیت آزمون شوندگان را در نظر بگیرند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
357 - استعاره مفهومی حوزهی خشم در داستانهای سنگ صبور، خشم و هیاهو و میرامار
نسرین محمودی برمسی مریم ایرجی ژینوس شیرواناین مقاله، پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی بر اساس نظریهی استعارهی مفهومی است که به بررسی استعارههای مفهومی حوزه خشم در سه اثر داستانی سنگ صبور (فارسی)، خشم و هیاهو (انگلیسی) و میرامار (عربی) میپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهند یکی از پربسامدترین حوزه های مبدا مشترک که هر أکثراین مقاله، پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی بر اساس نظریهی استعارهی مفهومی است که به بررسی استعارههای مفهومی حوزه خشم در سه اثر داستانی سنگ صبور (فارسی)، خشم و هیاهو (انگلیسی) و میرامار (عربی) میپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهند یکی از پربسامدترین حوزه های مبدا مشترک که هر سه نویسنده از آن برای بیان مفهوم انتزاعی خشم استفاده کرده اند استعاره خاص خشم، شیی و وسیله است می باشد البته فقط با بودن یک حوزه ی مبدا مشترک نمی توان بطور قوی بر جهانی بودن استعاره های مفهومی تاکید کرد و تفاوت های موجود نشان دهندة فرهنگ ویژه بودن این استعاره های خاص است. اما در رابطه با استعارههای سطح عام در این داستانها مشخص شد که هر سه نویسنده صادق چوبک و ویلیام فاکنر و نجیب محفوظ، بیشترین بهره را در حوزه خشم از استعاره عام احساسات، شیی هستند بردهاند و می توان گفت که در سطح استعاره های عام جهانی بودن استعاره ها قابل تایید است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
358 - بیان چند نکته اجتماعی، اخلاقی در برخی از متون ادب فارسی (با تأکید بر مفهوم شهروندی)
مهدی فتحی محمدعلی گذشتیبرخلاف نظر عامه که ادبیات فارسی را مشتی شعر و لختی حماسه می¬پندارند؛ زبان و ادبیات فارسی به دلیل ظرفیت بالای خود از یک سو و عدم تمایز علوم به شکل امروزین از سویی دیگر، محملی برای انتقال آموزههای علمی مختلف بوده است. در بررسی این موضوع بروشنی مشخص می¬شود متون ا أکثربرخلاف نظر عامه که ادبیات فارسی را مشتی شعر و لختی حماسه می¬پندارند؛ زبان و ادبیات فارسی به دلیل ظرفیت بالای خود از یک سو و عدم تمایز علوم به شکل امروزین از سویی دیگر، محملی برای انتقال آموزههای علمی مختلف بوده است. در بررسی این موضوع بروشنی مشخص می¬شود متون ادبیات فارسی، مشحون از مفاهیم و مطالبی است که امروزه هریک با تقسیم به شاخههایی و با نگاهی تخصصی به عنوان یک رشته مستقل مطرحاند و با عناوین خاص خود، موضوعات مختلف علمیو آموزشی را شامل میشوند. این مقاله با بیان چند نکته اجتماعی، اخلاقی در برخی از متون ادب فارسی، نگاهی کوتاه به موضوع فرهنگ شهروندی در ادبیات فارسی دارد و در پی آن است تا مختصراً ضمن تبیین جایگاه و نقش زبان¬و ادبیات فارسی به عنوان پایه و محمل انتقال فرهنگ اجتماعی ایران و بررسی نگاه جامعهایرانی به "فرهنگ¬ شهروندی" آن¬گونه که در آثار ادبی جلوه نموده است گامی کوچک در تغییر داوری¬ها و پیشداواری¬ها در مورد زبان و ادبیات فارسی بردارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
359 - مقایسه عوامل مشترک نوزایی شعر معاصر عربی و فارسی و رویکردهای ادبی – اجتماعی آن
زهرا خسرویدر این مقاله به بررسی دو جریان شعر معاصر عربی و فارسی پرداخته شده و در آن دو هدف مورد تحقیق بوده است. الف- بررسی برخی از عوامل مشترک نوزایی ادبی ب- بررسی رویکردهای مشترک ادبی – اجتماعی شعر معاصر عربی و فارسی. در این مقاله تلاش شده است تا مهم¬ترین و تأثیرگذارتر أکثردر این مقاله به بررسی دو جریان شعر معاصر عربی و فارسی پرداخته شده و در آن دو هدف مورد تحقیق بوده است. الف- بررسی برخی از عوامل مشترک نوزایی ادبی ب- بررسی رویکردهای مشترک ادبی – اجتماعی شعر معاصر عربی و فارسی. در این مقاله تلاش شده است تا مهم¬ترین و تأثیرگذارترین عوامل نوزائی ادبی ورویکردها ی مشترک شعر معاصر عربی و فارسی مورد تحقیق و پژوهش قرار گیرد تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
360 - چالش ها و راه کارهای مترجمان قرآن در برگردان فعل های دو مفعولی به فارسی
علی صابری معصومه فروزاندر دستور زبان عربی بحثی است تحت عنوان افعال دو مفعولی که در زبان فارسی چنین موضوعی وجود ندارد؛ و از آنجایی که دقت در معادل یابی واژگان و ترکیبات قرآن کریم برای انتقال مفاهیم والای قرآنی در برگردان آیات به زبانی دیگر برای ما مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، و نیاز أکثردر دستور زبان عربی بحثی است تحت عنوان افعال دو مفعولی که در زبان فارسی چنین موضوعی وجود ندارد؛ و از آنجایی که دقت در معادل یابی واژگان و ترکیبات قرآن کریم برای انتقال مفاهیم والای قرآنی در برگردان آیات به زبانی دیگر برای ما مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، و نیاز به درک و بیان دقیق دستورات و احکام دینی قرآن داریم؛ از این رو برآن شدیم، تا با کنکاش و همسنجی ترجمه ی برخی از مترجمان معاصر قرآن کریم، و مقایسه ی تفسیرها و با تکیه بر کتب نحوی، برابر نهاده های فارسی آنان را مورد بررسی قرار دهیم؛ و در این فرایند پی بردیم که مترجمان در برگردان این فعل ها از شیوه ی واحد و الگوی علمی مشخصی پیروی نکردند، بنابراین برخی از برگردان دو مفعول آن چشم پوشیدند، و این فعل ها را بر اساس معنایی دیگر به فارسی برگرداندند، و برخی دیگر با وجود توجه به دو مفعولی بودن این فعل ها، از برگردان مفعول دوم این فعل ها صرف نظر کردند. برای رفع این مشکل ما با تکیه بر کتاب های نحوی، بلاغی و تفسیر های قرآن کریم و کتاب های دستور زبان فارسی توانستیم ضمن یافتن برابر نهاده هایی چون فعل قلب + مفعول + تمیز (یا مسند مفعول)، فعل قلب + حرف ربط که+ جمله ی اسنادی و فعل قلب+ حرف ربط که + جمله ی غیر اسنادی، راهکار مناسبی، برای برون رفت از این چالش، پیشنهاد دهیم و امیدواریم که با ارائه ی این رویه ی علمی، بتوانیم در یکسان سازی ترجمه ها و ایجاد هماهنگی در برگردان کتاب خداوند گامی برداریم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
361 - گفتمان و همگرایی زبانهای فارسی و تاجیکی از دیرباز تاکنون
مرتضی محمودیدر آغاز هزاره دوم پیش از میلاد مسیح تیره های ایرانی زبان از سایر آریایی ها جداشده وایران زمین که آسیای مرکزی را شامل می شد را بعنوان زیست بوم و محل استقرار خود برگزیدند و هم آنان بنیانگذاران شهرنشینی و تمدن های بزرگ شدند تاجیکان از دیرباز دارای فرهنگ و زبان همسو و یکسان أکثردر آغاز هزاره دوم پیش از میلاد مسیح تیره های ایرانی زبان از سایر آریایی ها جداشده وایران زمین که آسیای مرکزی را شامل می شد را بعنوان زیست بوم و محل استقرار خود برگزیدند و هم آنان بنیانگذاران شهرنشینی و تمدن های بزرگ شدند تاجیکان از دیرباز دارای فرهنگ و زبان همسو و یکسان با زبان و فرهنگ ایرانیان بوده اند . فارسی تاجیکان همان فارسی دری و همان فارسی رودکی است به همین دلیل با وجود فراز و فرودها و گسست های تاریخی میان ملت ها و تحول و دگرگونی های چشمگیر در زبان فارسی ایرانی و تاجیکی فاصله ها چندان محسوس نیست و این دو زبان هم ریشه ، بشدت همگرایی دارند . با وارد شدن اسلام به منطقه بستری گسترده تر برای گفتمان و هم گرائی میان زبانها و مردمان آنان با مفاهمه بلیغ بوجود آمد که آثار آن تاکنون باقی مانده و اخیرا در حال توسعه است . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
362 - نقد ترجمه اسماء خداوند
فرزانه تاج آبادیفرآیند انتقال پیام از زبان مبدأ به زبان مقصد همواره امری دشوار بوده که میزان این دشواری در برگردان متون مقدسی از جمله قرآن دو چندان می شود. با لحاظ کردن ماهیت امر ترجمه، از هیچ مترجم قرآنی نمی توان انتظار داشت که بازآفرینی دقیقی از معنا و پیام اصلی قرآن به زبان های دیگر أکثرفرآیند انتقال پیام از زبان مبدأ به زبان مقصد همواره امری دشوار بوده که میزان این دشواری در برگردان متون مقدسی از جمله قرآن دو چندان می شود. با لحاظ کردن ماهیت امر ترجمه، از هیچ مترجم قرآنی نمی توان انتظار داشت که بازآفرینی دقیقی از معنا و پیام اصلی قرآن به زبان های دیگر ارائه کند و درست به همین دلیل از متخصصین حوزه های مختلف به ویژه ترجمه پژوهان و زبان شناسان انتظار می رود که این ایرادها و لغزش ها را شناسایی، بررسی و واکاوی کرده و راه های برون رفت از این اشتباهات را ارائه دهند. یکی از ایراداتی که در ترجمه های فارسی معاصر قرآن به چشم می خورد، انتخاب برابرنهادهای اسماء و صفات الهی است که به کرات در متن قرآن به کار رفته اند. هدف پژوهش حاضر نیز شناسایی این لغزشگاه ها است. به منظور انجام تحقیق حاضر، 10 مورد از ترجمه های معاصر قرآن کریم به صورت غیرگزینشی از نرم افزار نور انتخاب گردید و ترجمه 15 مورد از اسماء و صفات الهی در آنها از منظر زبان شناختی مورد بررسی قرار گرفت. شایان ذکر است به منظور افزایش میزان اعتبار نتایج، صفاتی برای این تحقیق برگزیده شد که از بسامد تکرار بالایی برخوردار باشند. نتایج این جستار نشان می دهد که بارزترین خطاهای صورت گرفته در ترجمه اسماء و صفات الهی به زبان فارسی عبارت اند از: عدم رعایت یکسانی و پیوستگی در ترجمه اسماء، عدم رعایت همگونی در ترجمه اسماء به کار رفته در آیاتی با ساختارهای نحوی و موضوعی مشابه، استفاده از معادل های دشوار و نامأنوس، نادیده انگاشتن بار عاطفی آیه در انتخاب معادل واژه، حذف و ترجمه نکردن واژه، عدم توجه به صورت های صرفی (ساختار واژگانی) و نحوی واژه در زبان عربی و نظایر آن. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
363 - معرّفی جُنگ خطّی 651 کتابخانة مجلس با نگاهی به ارزشهای ادبی و پژوهشی آن
اصغر بهاری سید مهدی نوریان عطامحمّد رادمنشدر کنار دیوانهای شعری و تذکرههای شاعران، فرهنگهای لُغت، کتابهای امثال و حکم، آثار غیرادبی و جُنگها و سفینههای شعری از مهمترین مآخذ زبان و ادبیات فارسی هستند که در آنها میتوان به نمونههای بسیاری از اشعار شاعران بازخورد. ارزش نوع اخیر، یعنی جُنگها و سفینههای ش أکثردر کنار دیوانهای شعری و تذکرههای شاعران، فرهنگهای لُغت، کتابهای امثال و حکم، آثار غیرادبی و جُنگها و سفینههای شعری از مهمترین مآخذ زبان و ادبیات فارسی هستند که در آنها میتوان به نمونههای بسیاری از اشعار شاعران بازخورد. ارزش نوع اخیر، یعنی جُنگها و سفینههای شعری، اگرچه به اندازۀ دیوانهای شعری و تذکرههای شاعران نیست، با این حال در میان آنها، میتوان اشعار و آثاری یافت که گاه در پارهای از پژوهشهای ادبی، تنها منابع موثّق هستند. ازجملۀ این جُنگها و سفینهها، جُنگ خطّی ارزشمندی است که تاریخ کتابت آن را بین قرن دهم تا یازدهم، حدس زدهاند و دستنویس آن به شمارۀ 651 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری میشود. این نسخه به خطّ کاتبی ناشناس و احتمالاً از روی نسخهای متعلّق به قرن ششم یا هفتم هجری کتابت شدهاست. مهمترین ویژگیهای ارزشمند این نسخه وجود اشعاری از شاعران ناشناس و گمنام، اشعاری تازه از شاعران مشهور، انتساب اشعار برخی شاعران به شاعرانی دیگر، چند سوگندنامۀ نویافته است. مقالۀ حاضر ضمن معرّفی کامل این نسخه، میکوشد ارزشهای ادبی و پژوهشی آن را برای علاقهمندان حوزۀ شعر، خصوصاً شعر فارسی در قرن پنجم، ششم و هفتم بازگو کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
364 - انتخاب عناوین تازی و تالیف کتب عربی و فارسی در ایران
خورشید نوروزیتاثیر نفوذ و گسترش آیین اسلام بر ایران و آثار اندیشمندان ایرانی (تالیف و ترجمه)، واقعیتی انکارناپذیر است. از این رو علاوه بر آثاری با عناوین و متن فارسی از جمله حماسه های ملی و تاریخی و منظومه های غنایی، آثار بسیاری نیز با عنوان تازی و متن فارسی و حتی با عنوان و متن عرب أکثرتاثیر نفوذ و گسترش آیین اسلام بر ایران و آثار اندیشمندان ایرانی (تالیف و ترجمه)، واقعیتی انکارناپذیر است. از این رو علاوه بر آثاری با عناوین و متن فارسی از جمله حماسه های ملی و تاریخی و منظومه های غنایی، آثار بسیاری نیز با عنوان تازی و متن فارسی و حتی با عنوان و متن عربی به رشته تحریر و ترجمه درآمد. در قرون اولیه، به سبب مشکل بودن زبان پهلوی، با حمایت و تشویق حکام عرب، آثار فراوانی توسط علمای ایرانی، در حوزه موضوعات علمی، دینی، فلسفی و کلامی، به زبان تازی، زبان رسمی و علمی دنیای اسلام، تالیف و ترجمه شد. از اواخر قرن چهارم و پنجم به بعد، با رسمی شدن فارسی دری و ترغیب بزرگان و امیران ایرانی به پارسی نویسی، آثاری به زبان فارسی اما با عنوان تازی، در حوزه های مختلف علوم بلاغی، حکمی و عرفانی، به نگارش درآمد. استفاده از زبان عربی، چه برای متن و چه برای نامگذاری کتاب، پس از عصر مشروطه (ادبیات معاصر) به جز در مواردی نادر از جمله تفاسیر قرآنی و برخی کتب بلاغی، رسمی بر افتاده تلقی گردید و از آن پس مولفان استفاده از متون فارسی با اسامی فارسی را مبنای تالیفات خود قرار داده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
365 - پژوهشی پیرامون امثال القرآن و معادلهای آن در زبان فارسی
سید محمد رضویبحث پیرامون امثال القرآن با تنوع خاص و شگرف خود از جمله مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی است. پیام اساسی امثال القرآن بیان حکمتها، لطائف، عبرت پذیری و هوشیاری عنوان شده است. این مقاله نه درصدد بحث پیرامون مضامین و مفاهیم اینگونه امثال است، بلکه قصد آن دارد که ابتدا به ارائه أکثربحث پیرامون امثال القرآن با تنوع خاص و شگرف خود از جمله مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی است. پیام اساسی امثال القرآن بیان حکمتها، لطائف، عبرت پذیری و هوشیاری عنوان شده است. این مقاله نه درصدد بحث پیرامون مضامین و مفاهیم اینگونه امثال است، بلکه قصد آن دارد که ابتدا به ارائه تقسیمات مختلف مثل در قرآن پرداخته که به نوبه خود به بخش هایی چون تشبیهات تمثیلی، مثلهای قیاسی، توصیفی، تاریخی، فردی و رمزی تقسیم می شود و سپس به دسته بندی امثال برگرفته از قرآن که در زبان فارسی کاربرد فراوان یافته اند همت گمارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
366 - بررسی تطبیقی دستور زبان فارسی و لری (ساختار فعل ماضی)
محمدطاهر حبیبیبراساس مطالعات زبانشناسی، زبانهای ایرانی نو از تنوع بسیاری برخوردار بوده که همین امر سبب شده تا حدود و مرزهای زبانهای مختلف و گویشهای متنوع ایرانی به راحتی قابل تفکیک نباشد. گردآوری و بررسی زبانها و گویشهای ایرانی فواید بسیاری دارد که از جمله مهمترین آن ها، آگاهی ا أکثربراساس مطالعات زبانشناسی، زبانهای ایرانی نو از تنوع بسیاری برخوردار بوده که همین امر سبب شده تا حدود و مرزهای زبانهای مختلف و گویشهای متنوع ایرانی به راحتی قابل تفکیک نباشد. گردآوری و بررسی زبانها و گویشهای ایرانی فواید بسیاری دارد که از جمله مهمترین آن ها، آگاهی از چگونگی دگرگونیهای آوایی، صرفی، نحوی، معنایی و واژگانی در طول زمان و مناطق مختلف و طبقه بندی دقیق تر زبانها و گویشها و شناخت روابط میان آنها میباشد. از آنجایی موضوع این پژوهش زبان لری (خرمآبادی) بوده و در خصوص اینکه آیا لری زبان مستقلی است یا گویشی از زبان فارسی، نظرات مختلفی مطرح گردیده است در پژوهش حاضر تلاش شده است برای دستیابی به وجوه افتراق و مشابهتهای زبان فارسی و لری، ضمن اشارهای گذرا و مجمل به تاریخ زبانهای ایرانی و ارتباط زبان لری با دورههای مختلف تاریخی و زبانی، به بررسی تطبیقی دستوری این دو زبان از لحاظ ساختار فعل پرداخته شود. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و پیشینه تحقیق توسعهای ترویجی میباشد. روش گرد آوری دادهها نیز اسنادی – کتابخانهای و روش تحلیل دادهها کیفی است. زبانهای ایرانی جدید به دو دسته زبانهای ایرانی جدید شرقی و غربی تقسیم میگردند که زبان لری جزء دسته دوم یعنی زبانهای ایرانی جدید غربی میباشد. با بررسیهای به عمل آمده و یافتههای این پژوهش، در میان زبانهای ایرانی جدید شاخه غربی، زبان لری بیشترین قرابت را از لحاظ دایره واژگان و دستور زبان (ساختار فعل) با زبان فارسی دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
367 - تبیین آثار اقتصادی و اجتماعی ربا با تاکید بر نقش ادبیات فارسی (مطالعه موردی: آثار مؤلفان ایران و تاجیکستان
مرجان مدنی گرکانی عمر صفرچکیدهموضوع پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی اثر صدرالدّین عینی با عنوان مرگ سودخور یا همان ربا خور، و از سوی داستان حاجی آقا اثر صادق هدایت است، که به اتکاء تشابه و تضاد و همچنین استعاره های بکار رفته در هریک از این تألیفات در رابطه با آثار منفی اقتصادی و اجتماعی ربا به اشتراکا أکثرچکیدهموضوع پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی اثر صدرالدّین عینی با عنوان مرگ سودخور یا همان ربا خور، و از سوی داستان حاجی آقا اثر صادق هدایت است، که به اتکاء تشابه و تضاد و همچنین استعاره های بکار رفته در هریک از این تألیفات در رابطه با آثار منفی اقتصادی و اجتماعی ربا به اشتراکات فرهنگی و مذهبی هر دو ملت ایران و تاجیکستان در این خصوص اشاره شود، مرگ سودخور صدرالدّین عینی در ادبیات تاجیکی زمان شوروی سابق به عنوان بهترین اثر واقعگرایانه در پیشبرد و بالا رفتن ارزش نثر مدرن تاجیکی مساعدتها نموده است. حاجی آقا صادق هدایت نیز از آثار استثنایی است، که از طرز و شیوة خاص مؤلف، هنر واقعگرایانة او گواهی میدهد. و این آثار نه تنها اثرهای با ارزش این ادبیاتها شناخته شدهاند، بلکه بیانگر سبک و روش خاص، بخصوص نمونة بارزی از مکتب واقعگرایی در نثر فارسیزبانان بشمار میآیند. پس میتوان گفت، که ادبیات فارسی تاجیکی و ایرانی لایق این است که از دیدگاه مقایسهای و تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد تا عمومیت و وجوه اشتراکی، که در آنها هست، آشکار گردد. اساس متدولوژی این تحقیق تحلیل تاریخی-مقایسه ای میباشد. تطبیق یا مقایسه منبع سرشار از منابع معرفت بشری است. انسان در بررسی های مختلف و متنوّع خود مقایسه و تطبیق را راهی برای دستیابی به حقایق اصیل مربوط به حوزههای پژوهش خود برگزیده است. اهمیت نقد تطبیقی بدان جهت است، که از سرچشمههای جریانهای فکری و هنری ادبیات پرده بر می دارد. نتیجه تحقیق حاضر نشان گر آن است که داستان های مذکور پیش از همه، از جهت مضمون و محتوا و مسائل مورد تصویر به هم شباهت های زیادی دارند. نویسندگان موضوع سودخوری (ربا خواری) در آسیای مرکزی و ایران را به تصویر کشیده و ماهیت مضر آن را در حیات اقتصادی و زندگی مردم نشان میدهند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
368 - بررسی مقایسه ای بی طرفی در انتشار اخبار ایران در شبکه های بی بی سی فارسی، من و تو، تلویزیون سراسری و شبکه خبرایران
اکبر نصر الهی سمانه سلطانی پوردر این تحقیق، محققّان به بررسی مقایسهای بیطرفی در انتشار اخبار ایران در شبکههای بیبیسی فارسی، من و تو، تلویزیون سراسری و شبکه خبر ایران در سه ماه پایانی سال 1389 پرداختهاند. مساله اصلی پژوهش این است که بیطرفی در انتشار اخبار ایران در دو شبکه خبری داخلی شامل شبکه خ أکثردر این تحقیق، محققّان به بررسی مقایسهای بیطرفی در انتشار اخبار ایران در شبکههای بیبیسی فارسی، من و تو، تلویزیون سراسری و شبکه خبر ایران در سه ماه پایانی سال 1389 پرداختهاند. مساله اصلی پژوهش این است که بیطرفی در انتشار اخبار ایران در دو شبکه خبری داخلی شامل شبکه خبر و کانال یک تلویزیون ایران و دو شبکه فارسی زبان خارج از کشور شامل بیبیسی فارسی و اتاق خبر من و تو چگونه است؟ برای پاسخ به این سوال، 217 خبر شبکههای مذکور با استفاده از روش تحلیلمحتوا بررسی و مقایسه شده است. حجم نمونه مورد بررسی با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند 18 روز آماری است. برای سنجش بیطرفی، 16 متغیر از جمله میزان انعکاس نظرات طرفین ماجرا، دعوت از طرفین، استفاده از اصطلاحات و صفات ارزشی، دلایل و نتایج، صحنه و ... مورد بررسی قرار گرفت. یافتههای پژوهش نشان میدهد بیش از 80 درصد اخبار شبکه خبر و کانال یک تلویزیون ایران به انعکاس نظرات گروههای موافق اختصاص داشته، نیمی از اخبار اتاق خبر من و تو نیز به انعکاس نظر گروههای مخالف و بیشتر اخبار بیبیسی فارسی به انعکاس نظرات هر دو طرف ماجرا و گروههای بیطرف اختصاص داشته است. صفات ارزشی مثبت و منفی در تمام شبکهها، مورد استفاده قرار گرفته است و بر این اساس، استفاده از صفات ارزشی مثبت در دو شبکه داخلی بیشتر از بیبیسی فارسی و اتاق خبر و استفاده از صفات منفی در اتاق خبر و شبکه خبر بیش از دو شبکه دیگر است. بیبیسی فارسی بیشتر از سایر شبکههای مورد بررسی از صفات خنثی استفاده کرده است. بر خلاف شبکه خبر و کانال یک تلویزیون ایران که ارائه سابقه خبر در این شبکهها مورد توجّه چندانی قرار نگرفته، ارائه سابقه بهخصوص سابقه غیرهمسو در بیبیسی فارسی و اتاق خبرمن و تو مورد توجه بوده است. در مجموع، بیبیسی فارسی در بین شبکههای مورد بررسی دارای بیشترین میزان بیطرفی و رعایت تعادل در اخبار است و القای بیطرفی در بین شبکهها دارای تفاوت معناداری نیست و چندان مورد توجه قرار نگرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
369 - اسطوره زدایی در روایتهای شبکهی خبری BBC از خبرهای مذهبی و دینی
لیلا شعبانی باقر ساروخانیچکیده این پژوهش در پی تحلیل روایت های خبری بی بی سی فارسی در خصوص پوشش خبری وقایع موسوم به اهانت به پیامبر توسط مجله کارتونی شارلی ابدو فرانسه است. به عبارت دیگر این پژوهش میکوشد نسبت به سیاستهای خبری و رسانهای در خصوص واقعه مورد نظر شناخت پیدا کند. هدف اصلی این تحقی أکثرچکیده این پژوهش در پی تحلیل روایت های خبری بی بی سی فارسی در خصوص پوشش خبری وقایع موسوم به اهانت به پیامبر توسط مجله کارتونی شارلی ابدو فرانسه است. به عبارت دیگر این پژوهش میکوشد نسبت به سیاستهای خبری و رسانهای در خصوص واقعه مورد نظر شناخت پیدا کند. هدف اصلی این تحقیق بررسی روایت های تلویزیون BBCفارسیاز حادثه مجله کارتونی شارلی ابدو که هتک حرمت پیامبر اسلام بود، است. به همین منظور از نظریههای انتقادی حوزه خبر همچون چارچوبسازی، انگاره سازی و نظریه گفتمان و ایدئولوژی و نظریات مربوط به حوزه دیپلماسی استفاده شده است. برای گردآوری داده های این تحقیق از روش مشاهده و استفاده از اسناد دیداری در راستای شناسایی شاخص های مورد بررسی در روایت های تلویزیون BBCاستفاده شد. نتیجه بررسی ها نشان داد که رسانه های مختلف بر اساس سیاست های رسانه ای و خبری که دارند، در صدد برجسته سازی بخش هایی از خبر هستند که بتوانند مخاطب خود را جذب کنند و خبرهای خود را واقعی جلوه دهند و معمولا گرایشات سیاسی در این فرایند دخالت دارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
370 - بازتاب اندیشه های اجتماعی و اقتصادی در ادبیات فارسی
علی دهقانادبیات فارسی سرشار از موضوعات کاربردی است. بسیاری از مسائل اجتماعی موجود در متون ادبی الگوها وهنجارهای معتبری را ارائه میدهد که در جوامع دیرین ایران رایج بوده است. این نمونهها هم از جهت شناخت جامعۀ گذشته و هم از لحاظ عبرت و آموزه برای آیندگان اهمیت دارد.از میان موضوع أکثرادبیات فارسی سرشار از موضوعات کاربردی است. بسیاری از مسائل اجتماعی موجود در متون ادبی الگوها وهنجارهای معتبری را ارائه میدهد که در جوامع دیرین ایران رایج بوده است. این نمونهها هم از جهت شناخت جامعۀ گذشته و هم از لحاظ عبرت و آموزه برای آیندگان اهمیت دارد.از میان موضوعات اجتماعی، مسائل اقتصادی و آثار آن در جامعه، بیشترین مطالب و مضامین را در ادبیات فارسی به وجود آورده است. برای آشنایی با این ویژگی ادبیات فارسی، معتبرترین متون نثر فارسی قرن پنجم تا هشتم هجری جهت پژوهش برگزیده شده، به روش اسنادی بررسی شود. مطالب و دادههای این تحقیق به روش فیشبرداری استخراج، سپس تجزیه و تحلیل گردید.یافتههای این پژوهش نشان میدهد که افکار و اندیشههای اقتصادی، بیشترین نقش را در رفتار اجتماعی مردم ایران به جا گذاشته است. نیازهای اقتصادی مبنای بسیاری از پدیدههای اجتماعی مانند قدرت، پایگاه، مشاغل و طبقات، فقر و نابهنجاری شغلی بوده، مسألۀ مهم «مدیریت اقتصادی» را مورد توجه اندیشمندان ادبا قرار داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
371 - اسم های مرکب زبان فارسی از دیدگاه نظریه ی آمیختگی مفهومی
زهرا محمدی فرشید سمائی مرضیه صناعتی محمدرضا رضویپژوهش حاضر، به بررسی و مطالعهی اسمهای مرکب درونمرکز زبان فارسی، از دیدگاه نظریهی آمیختگی مفهومی میپردازد. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و شیوهی گردآوری دادهها، کتابخانهای است. بدین منظور100 نمونه ترکیب دو اسمی درونمرکز از دو فرهنگ دهخدا و سخن انتخاب و بهطور تص أکثرپژوهش حاضر، به بررسی و مطالعهی اسمهای مرکب درونمرکز زبان فارسی، از دیدگاه نظریهی آمیختگی مفهومی میپردازد. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و شیوهی گردآوری دادهها، کتابخانهای است. بدین منظور100 نمونه ترکیب دو اسمی درونمرکز از دو فرهنگ دهخدا و سخن انتخاب و بهطور تصادفی تحلیل شد. هدف از انجام این پژوهش، تعیین فرایندهای شناختی دخیل در شکلگیری اسمهای مرکب درونمرکز زبان فارسی (استعاره) و مشخص نمودن میزان خلاقیت فرایند ترکیب با توجه به چارچوب نظری بنسز (2006) است. به اعتقاد وی هرچه در ترکیبها ارتباط استعاری قویتر باشد، میزان خلاقیت و پویایی بهکاررفته در آنها بیشتر خواهد بود و به سطح انتزاعی معنا نیز افزوده میشود. نتایج برآمده از این پژوهش نشان میدهند که نظریهی آمیختگی مفهومی نهتنها قابلیت و ظرفیت کافی برای توصیف خلاقیت و پویایی این فرایندها را دارد؛ بلکه تبیین متفاوت و تازهای از آنها را نیز ارائه میکند و گویشوران زبان فارسی تمایل بیشتری به استفاده از معانی استعاری برای تولید و درک اسمهای مرکب درونمرکز رادارند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
372 - الزامات اجتماعی خلفا در توجّه به ادبا و نفوذ واژگان فارسی (عصر اوّل عبّاسی)
سعید حمیدی محبوب مهدویانچکیده خروج تمدّن اسلامی از مهد عربی و آشنایی با همسایگان، حدود اسلام را مستعدّ اختلاط فرهنگی نمود، تا این که عبّاسیان در میدان رقابت با امویان، آگاهانه به انتخاب سیاست ایرانگرایی همت گماردند و با درک ضرورت نفوذ مفاهیم ایرانی از طریق واژگان فارسی، عصر اوّل عبّاسی را أکثرچکیده خروج تمدّن اسلامی از مهد عربی و آشنایی با همسایگان، حدود اسلام را مستعدّ اختلاط فرهنگی نمود، تا این که عبّاسیان در میدان رقابت با امویان، آگاهانه به انتخاب سیاست ایرانگرایی همت گماردند و با درک ضرورت نفوذ مفاهیم ایرانی از طریق واژگان فارسی، عصر اوّل عبّاسی را به دفتر ثبت این افتخار مبدل کردند. گرچه در این نوسازی ادبی دبیران و مترجمان نیز مشارکت داشتند، امّا ادیبان به تأسّی از عناصر باستانی و با قلم لطافت و زبان کفایت، حیاتی پویا بدان بخشیدند. پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن اشاره به الزامات اجتماعی خلفا در پذیرش واژگان ایران زمین، به ثمربخشی آنها در توجّه ادبا به مفاهیم باستانی و علاقه به انعکاس نمادهای ایرانی بپردازد. دست آورد پژوهش مینمایاند که بکارگیری واژگان فارسی، با هدف جبران خلاء فرهنگی در خلافت و ضرورت ابقاء مضامین تمدّنی انجام گرفته است. مفاهیمی همراستا با سنن غنی و حکمت عامّپسند که قابلیّت انتقال یافتند. همچنین نشانگر است که واژگانی همسو با طبیعت شهرنشینی گزینش شده و با همّت ادبا وبه شوق شعرا، فقدان عناصر بومی در آنان نتوانست خللی به ماندگاریشان در کانون مرزهای عربی وارد نماید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
373 - بررسی تطبیقی مضمون آفرینی سیمای محمّد(ص) در اشعار «عایشه باعونیّه» و شعرای برجستة ادبیات معاصر ایران
منوچهر نصیرپورشخصیّت حضرت محمّد(ص) همواره از کانونهای مضمون آفرین شاعران در ادب عربی و فارسی بوده است. شعر مدح نبوی به عنوان قسم اعظم شعر دینی، شخصیّت محمّد(ص) را از صفات خَلقی و خُلقی به تصویر می کشد. هدف این شعر، گسترش فضیلت در جامعه، دمیدن روحیة اجتماعی در امت اسلامی و سوق داد أکثرشخصیّت حضرت محمّد(ص) همواره از کانونهای مضمون آفرین شاعران در ادب عربی و فارسی بوده است. شعر مدح نبوی به عنوان قسم اعظم شعر دینی، شخصیّت محمّد(ص) را از صفات خَلقی و خُلقی به تصویر می کشد. هدف این شعر، گسترش فضیلت در جامعه، دمیدن روحیة اجتماعی در امت اسلامی و سوق دادن آن به سوی یک امّت واحد و مدینة فاضله است. این شعر با آغاز رسالت محمّد(ص) ظهورکرد و به دست شعرای متعدّدی در طول دوره های شعر عربی و بعد در شعر فارسی تکامل یافت. عایشه باعونیّه شاعر برجسته و توانای عصر مملوکی و تنها زن تاریخ تمدّن اسلامی، از زمرة این شعراست. او با عشق صادقانه و سرشار به حقیقت محمّدی(ص) اوصاف حضرت را در شعر خویش بازتاب می دهد؛ مانند: معراج، جایگاه رفیع ایشان در مقایسه با سایر پیامبران و ... . شاعران دورة معاصر ایران نیز در اشعار خود از ابعاد مختلف سیمای پیامبر(ص) چون: اخلاق و خاتمیت و ... . تصاویری زیبا پدید آورده اند. این جستار به صورت تطبیقی مضامین مدح نبوی و بازتاب سیمای محمّد(ص) را در اشعار باعونیه و شاعران معاصر ایرانی، بررسی می کند. تبیین حقیقت محمّدی(ص) هدف اصلی اشعار باعونیه است و انطباق الگوهای دینی با مسایل اجتماعی و احیای ارزشهای اسلامی و ارائة الگوهایی کارآمـد بـرای نسـل امـروزی از اهمّ اهداف شاعران معاصر ایرانی است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
374 - بررسی آرایههای بدیع معنوی درآثار منظوم خاکسار ابهری با تکیه بر کتاب «کهنه خرابات» او
حسن رجبی محمد غلامرضائی تورج عقدائی نزهت نوحیچکیده بدیع یکی از شاخههای اصلی علوم بلاغت است که از وجوه تحسین کلام بحث میکند. در این مقاله، صنایع معنوی بدیعی به کار رفته در اشعار خاکسار ابهری، با تکیه بر مجموعه شعر "کهنه خرابات" با دقّت بررسی گردیده است. سپس، آرایههای بدیع معنوی، بر اساس بیشترین بسامد، با ذکر أکثرچکیده بدیع یکی از شاخههای اصلی علوم بلاغت است که از وجوه تحسین کلام بحث میکند. در این مقاله، صنایع معنوی بدیعی به کار رفته در اشعار خاکسار ابهری، با تکیه بر مجموعه شعر "کهنه خرابات" با دقّت بررسی گردیده است. سپس، آرایههای بدیع معنوی، بر اساس بیشترین بسامد، با ذکر نمونه تنظیم و درپایان، نتیجهگیری شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که در حوزۀ بدیع معنوی مراعات نظیر، تضادّ، تلمیح و تضمین بیشترین بسامد را دارد. کاربرد دیگر روشهای بدیع معنوی بسیار نادر است، استفاده از آرایههای معنوی نسبت به آرایههای لفظی بیشتر میباشد .در مجموع مهمّترین ویژگی غزلیات خاکسار، علاوه بر فصاحت و بلاغت و انسجام استفاده از صنعت ابداع میباشد، یعنی در اغلب ابیات چند صنعت به کار رفته است. هدف از این پژوهش، تعیین و انتخاب نمونههایی از آرایههای بدیعی معنوی در غزلیّات خاکسار ابهری، با استفاده از کتب بدیعی معتبر فارسی و با تکیه بر کتاب کهنه خرابات او بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
375 - انواع تمثیل در ادب فارسی
سردار با فکرچکیده تمثیل، از مهمّ ترین و پرکاربردترین شگردهای ادبی در متون ادبی تعلیمی و سبک هندی است. اساس این هنر بیانی بر تشبیه است و در آن شاعر یا نویسنده برای تأیید یا روشن شدن مطلبی، آن را به موضوعی سادهتر تشبیه می کند یا برای اثبات موضوعی، نمونه و مثالی رایج و مشهور می آورد أکثرچکیده تمثیل، از مهمّ ترین و پرکاربردترین شگردهای ادبی در متون ادبی تعلیمی و سبک هندی است. اساس این هنر بیانی بر تشبیه است و در آن شاعر یا نویسنده برای تأیید یا روشن شدن مطلبی، آن را به موضوعی سادهتر تشبیه می کند یا برای اثبات موضوعی، نمونه و مثالی رایج و مشهور می آورد تا از این طریق، مفاهیم و نظریّات خود را به خواننده یا شنونده منتقل کند. استفاده از این شیوۀ ادبی در آثار ادبی تعلیمی، تعلیم و پند و اندرزهای اخلاقی را حلاوت بخشیده و تأثیرگذاری آن ها را دو چندان ساخته است. در آثار ادبی تعلیمی بسامد حکایت های تمثیلی و در سبک هندی بسامد اسلوب معادله بیشتر از اقسام دیگر تمثیل است. در این مقاله بعد از توضیح و تبیین انواع گوناگون تمثیل، برای هر یک از آن ها، نمونه هایی از آثار مهمّ ادب فارسی آورده شده و نقاط ضعف و قوّت آن ها مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. شیوۀ پژوهش، براساس نحوۀ کاربرد مصداق های این آرایۀ ادبی در آثار مهمّ تعلیمی و سبک هندی و ملاحظۀ دیدگاه های صاحب نظران و دریافت شخصی از این هنر بلاغی صورت گرفته است. نتیجۀ کلّی مقاله این است که به کار بردن فراوان صورت های مختلف تمثیل، جزء مختصات اصلی و ذات آثار ادبی تعلیمی و سبک هندی و از رازهای زیبایی و تأثیر زبان آن ها بر خواننده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
376 - بررسی مقایسهای گلستان سعدی با بهارستان جامی
پری رضوان طلب نوروز امینیچکیده گلستان سعدی، یکی از زیباترین کتابهای نثر فارسی و در سراسر ادبیّات جهانی کمنظیر است. این کتاب ویژگیهایی دارد که در هیچ کتاب دیگر نیست. نثر ساده، روان، مسجّع و آهنگین آن، به همراه ایجاز شگفتانگیزش در بیان عالیترین مضامین تربیتی، باعث ماندگاری آن شده است. گلست أکثرچکیده گلستان سعدی، یکی از زیباترین کتابهای نثر فارسی و در سراسر ادبیّات جهانی کمنظیر است. این کتاب ویژگیهایی دارد که در هیچ کتاب دیگر نیست. نثر ساده، روان، مسجّع و آهنگین آن، به همراه ایجاز شگفتانگیزش در بیان عالیترین مضامین تربیتی، باعث ماندگاری آن شده است. گلستان، تحوّلی عظیم در نثر فارسی ایجاد کرد؛ به گونهای که کتابهای بسیاری، پس از آن و به تقلید از آن نوشته شد. یکی از این کتابها بهارستان جامی است. جامی، بهارستان را حدود دویست سال پس از گلستان نگاشته و با وجود همۀ تلاشی که برای دوری از تقلید صرف و ایجاد سبکی جدید در نثر فارسی دارد، ناگزیر از تقلید از گلستان شده است. این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل متن و با بهرهگیری از مطالعات کتابخانهای، دو کتاب گلستان و بهارستان را در سه حوزۀ ساختاری، زبانی و بلاغی بررسی و شباهتها و تفاوتهای این دو اثر را فرادید آورده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
377 - بررسی حرف «واو» و بعضی از معانی آن در اشعار سعدی و حافظ
مرضیه رنگساز محمدرضا شریفیچکیده بیگمان حروف ویژگیهایی دارند که تا به حال مغفول ماندهاند. یکی از ویژگیها آن است که حروف، کلماتی هستند که به تنهایی معنی مستقلی ندارند از این روی برای یک ذهن خلاّق غنیمتی محسوب میشوند و شاعر یا هنرمند میتواند از این ویژگی بهره برده و باعث ایجاد و خلق معانی م أکثرچکیده بیگمان حروف ویژگیهایی دارند که تا به حال مغفول ماندهاند. یکی از ویژگیها آن است که حروف، کلماتی هستند که به تنهایی معنی مستقلی ندارند از این روی برای یک ذهن خلاّق غنیمتی محسوب میشوند و شاعر یا هنرمند میتواند از این ویژگی بهره برده و باعث ایجاد و خلق معانی مختلف شود ویژگی دیگر این است که حروف از لحاظ هجایی کوتاه هستند و در وزن و موسیقی کلام مشکلی ایجاد نمیکنند و حتّی میتوان از تکرار آن موسیقی آفرید و همچنین با تکرار، جابجایی و ترکیب آنها میتوان صنایع ادبی بوجود آورد پس حروف دنیای شگفت انگیز و ظرفیّت بالای هنرسازی را دارند که شاعران و نویسندگان به جز چند نفر چون سعدی و حافظ نتوانستهاند آن را دریافته و مورد استفاده قرار دهند در این مقاله یکی از این حروف به نام واو مورد بررسی قرار گرفته و از نظر معانی در شعر سعدی و حافظ با هم مقابله شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
378 - بررسی خاستگاه و ریشة چند ضربالمثل فارسی و عربی
یعقوب مقدیمیچکیده ضربالمثل گونهای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّهای یا رخدادی عبرتآموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضربالمثلها مقولههایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّیاند. بسیاری از ضربالمثلها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در أکثرچکیده ضربالمثل گونهای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّهای یا رخدادی عبرتآموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضربالمثلها مقولههایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّیاند. بسیاری از ضربالمثلها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در بر دارند نشان دهندة تأثیر و تأثّر فرهنگ اقوام مختلفاند. در این میان، تأثیر یا اثر گذاری دو فرهنگ عربی و ایرانی بر یکدیگر و تأثر یا اثر پذیری آنها از یکدیگر به علل و انگیزههای زیادی مانند همجواری و روابط تجاری، گردن نهادن ایرانیان به دین اسلام و تسلّط عرب بر بخشهای زیادی از ایران، غیر قابل انکار است. در پژوهش حاضر، چند ضربالمثل نسبتاً مشهور از ضرب المثلهای فارسی و عربی انتخاب شده و مضامین، منشأ و وجوه افتراق و اشتراک آنها مورد بررسی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
379 - «سهگانیها» قالبی نوظهور در کوتهسراییها
محمود حکم آبادی راضیه نسبیچکیده سهگانی یکی از قالبهای نوظهورِ شعر فارسی در چند سالۀ اخیر است که از سه قسمت/ لَخت تشکیل شده و در لَخت پایانی، ضربۀ نهایی را بر ذهن خواننده وارد میکند. پایبندی به وزن عروضی یا عدم رعایت آن، باعث ایجاد سه شکلِ کلاسیک، نیمایی و سپید در سهگانیها شده است. گرچه وض أکثرچکیده سهگانی یکی از قالبهای نوظهورِ شعر فارسی در چند سالۀ اخیر است که از سه قسمت/ لَخت تشکیل شده و در لَخت پایانی، ضربۀ نهایی را بر ذهن خواننده وارد میکند. پایبندی به وزن عروضی یا عدم رعایت آن، باعث ایجاد سه شکلِ کلاسیک، نیمایی و سپید در سهگانیها شده است. گرچه وضعِ اصطلاحِ سهگانی، نو و ابتکاری است، امّا بحثِ تعدادِ مصراعها و ویژگیها و اصول آن، وجه مشترک بسیاری از کوته سرودههاست. کاربرد لغات و ترکیبات نامأنوس، ایرادهای زبانی و دستوری، آرکائیسم، اطناب و... از جمله معایبی است که به ساختار و بافت سهگانیها آسیب میزند. هدف مهمّ این تحقیق، بیانِ چندوچونِ این قالب نوظهور و بررسی نقاط قوّت و ضعف آن است. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که ایجاز از مهمّترین ویژگیهای سهگانی، برآیندی از سبک زندگی امروزی است که شتاب و فشردگی لازمۀ آن است. در این پژوهش به روش کتابخانهای و بر مبنای صد سهگانیِ انتخابشده، به بررسی و تحلیل ساختاری و محتوایی این قالب پرداختهایم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
380 - بررسی خَلق و خُلق محمّدی در مثنویهای شعر فارسی (از سنایی تا شیخ محمود شبستری)
رقیه هادی پ.ر مریم محمدزاده رامین صادقی نژادچکیده مطالعة زوایای گوناگون شخصیّت، رفتار و زندگی پیامبر(ص) از اهمّیّت بسزایی برخوردار است؛ در پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، به یاری شواهدی از متن، به بررسی خَلق و خُلق حضرت محمّد(ص) در مثنوی های شعر فارسی از سنایی تا شیخ محمود شبستری پرداخته شد. یافته ها نشان می أکثرچکیده مطالعة زوایای گوناگون شخصیّت، رفتار و زندگی پیامبر(ص) از اهمّیّت بسزایی برخوردار است؛ در پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، به یاری شواهدی از متن، به بررسی خَلق و خُلق حضرت محمّد(ص) در مثنوی های شعر فارسی از سنایی تا شیخ محمود شبستری پرداخته شد. یافته ها نشان میدهد که در این مثنوی ها بیشتر به جنبه های خُلقی و باطنی حضرت پرداخته شده و به جنبه های ظاهری و جسمانی ایشان، کمتر اشاره شده است. توجّه به اوصاف جسمانی پیامبر تا پایان قرن ششم، بیشترین بسامد را در اشعار سنایی و نظامی دارد و از آن پس در قرن هفتم و هشتم در اشعار مولوی، سعدی و شیخ محمود شبستری هیچ نمودی ندارد. سنایی و عطّار بیشترین توجّه را به اوصاف خُلقی حضرت داشته اند و ویژگی هایی همچون بیسایگی، امّی بودن، سیادت بر انبیا، استغراق در عبادت، اقتدار و شجاعت، مهرورزی، تقدّم بر کاینات، شفاعت و... جزو اوصاف خُلقی پیامبر(ص) هستند که در مثنوی های این دوره مورد ستایش قرار گرفته اند؛ لیکن تأکید بر تقدّم بر کاینات بیش از بقیة ویژگی های ایشان نمود دارد و در اشعار تمامی شاعران، مورد بحث قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
381 - بررسی عناصر داستانی در داستانهای معاصر کتابهای فارسی دورۀ دوم متوسّطه
مجید سلطانی مهدی نوروز اکبر شعبانی بتول فخر اسلامچکیده پژوهشگران آموزشی بر این باور هستند که شالودۀ فکری، ملی، فرهنگی ، مذهبی و ادبی هر نسلی در دورۀ کودکی و نوجوانی شکل میگیرد و بخش مهمّی از آن بر عهدۀ نظام آموزشی هر کشوری است. کتابهای درسی یکی از مهمّترین ابزارهای این شکلگیری به شمار میرود و از این میان کتابه أکثرچکیده پژوهشگران آموزشی بر این باور هستند که شالودۀ فکری، ملی، فرهنگی ، مذهبی و ادبی هر نسلی در دورۀ کودکی و نوجوانی شکل میگیرد و بخش مهمّی از آن بر عهدۀ نظام آموزشی هر کشوری است. کتابهای درسی یکی از مهمّترین ابزارهای این شکلگیری به شمار میرود و از این میان کتابهای فارسی به سبب توجّه به ادبیّات داستانی، محملی برای روایت اندیشهها و تخیّلات انسانی است. در این پژوهش عناصر داستانی در داستانهای معاصر کتابهای فارسی پایههای دهم، یازدهم و دوازدهم با روش تحلیل محتوا بررسی شده است. چنین به نظر میرسد که مؤلّفان به رمانها و داستانهای بلند بیشتر گرایش دارند. غالب عناصر داستانی به شیوهای تکراری مورد استفاده قرار گرفته است. تلخیص داستانهای کوتاه در مقایسه با رمانها و داستانهای بلند با آسیب کمترِ عناصر داستانی و محتوایی همراه بوده است. در داستانهای کتابهای درسی تنوّع موضوعی وجود ندارد. از اینرو تنوّع داستانی نیز به چشم نمیخورد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
382 - تطوّر ماهیّت معشوق در شعر فارسی (از سبک خراسانی تا سبک هندی)
هاجر عسکریان چایجان محمدرضا شادمنامن جهاندوست سبزعلیپور سیّدسعید احدزاده حسین آریانعشق، ودیعه ای الهی است که در نهاد انسان قرار گرفته و یکی از مهمّ ترین مضامین ادبیّات هر سرزمینی است. عاشق و معشوق دو رکن اصلی در عشق هستند. جلوه های عاشق، معشوق و مفهوم عشق در ادوار مختلف به اقتضای شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تغییر کرده است. معشوق به دو نوع مجازی (معش أکثرعشق، ودیعه ای الهی است که در نهاد انسان قرار گرفته و یکی از مهمّ ترین مضامین ادبیّات هر سرزمینی است. عاشق و معشوق دو رکن اصلی در عشق هستند. جلوه های عاشق، معشوق و مفهوم عشق در ادوار مختلف به اقتضای شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تغییر کرده است. معشوق به دو نوع مجازی (معشوق زمینی) و حقیقی (معشوق الهی و روحانی) تقسیم میشود. در این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی، تطوّر ها و تحوّلات جلوه های معشوق بررسی شده است تا روند تغییرات مفهوم و ماهیّت معشوق و خصلت ها و ویژگی های آن در ادوار شعر فارسی (از سبک خراسانی تا سبک هندی) مشخّص شود. از میان پنج دورة شعر فارسی، 22 شاعر برجسته از پنج دورة‎ شعر فارسی انتخاب شده و در اشعار آن ها، ویژگی ها و تجلّی‎های مختلف معشوق بررسی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در دورة خراسانی، معشوق جلوه ای زمینی دارد و در طی دورة آذربایجانی به معشوق حقیقی نزدیک تر شده و در سبک عراقی به دلیل ورود عرفان به شعر، ماهیّتی کاملاً حقیقی می یابد. در دورة سبک هندی و وقوع، معشوق ماهیّت تلفیقی مجازی - حقیقی یافته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
383 - نقد و بررسی موضوع بیسایگی پیامبر مکرّم اسلام در نعتیّات نبوی
رقیه هادی پور مریم محمدزاده رامین صادقی نژادچکیده یکی از موضوعات مطرح، در مورد پیامبر مکرّم، بی سایگی ایشان است که همانند سایر خَلقیّات و خُلقیّات آن حضرت، در شعر فارسی، بویژه نعتیّات نبوی، بازتاب یافته است. از آنجایی که شاعران ادب فارسی، طبیعتاً به دنبال اثبات شکوه و عظمتی ماورای بشری برای ختمی مرتبت بوده اند، أکثرچکیده یکی از موضوعات مطرح، در مورد پیامبر مکرّم، بی سایگی ایشان است که همانند سایر خَلقیّات و خُلقیّات آن حضرت، در شعر فارسی، بویژه نعتیّات نبوی، بازتاب یافته است. از آنجایی که شاعران ادب فارسی، طبیعتاً به دنبال اثبات شکوه و عظمتی ماورای بشری برای ختمی مرتبت بوده اند، از این موضوع، تحت عنوان معجزه یاد کرده اند. سئوال اصلی این نوشته آن است که آیا پیامبر اسلام، واقعاً سایه داشته اند؟ برای یافتن پاسخ، این موضوع را به شیوۀ اِسنادی- تحلیلی، از دیدگاه قرآن، عقل و روایات، کاویده ایم. یافته های این پژوهش نشان می دهد که هیچگاه نه قرآن، درصدد اثبات معجزه ای برای آن حضرت بوده است و نه خود ایشان. از نظر عقلی نیز این موضوع قابل پذیرش نیست. اندک روایات نقل شده از فریقین نیز، به قدری ضعیف، سُست و غیر قابل اعتماد است که نمی توان به صحّت آن، اعتنا کرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
384 - سرگذشت ممیّز در دستور زبان و ممّیزهای ادبی و بلاغی از گذشته تا امروز
محمدرضا شریفیممیّز یکی از عناصر تشکیل دهندۀ سازههای نحوی و از مقولههای دستوری و آرایههای ادبی است که نقشی ارتباطی و معنایی در زبان ایجاد کرده و از نظر ظاهری و معنایی بر بلاغت و زیبایی سخن افزوده است به سخن دیگرممیز در آغاز شعر فارسی و در سبک خراسانی بیشتر در ساخت نحوی و دستوری زب أکثرممیّز یکی از عناصر تشکیل دهندۀ سازههای نحوی و از مقولههای دستوری و آرایههای ادبی است که نقشی ارتباطی و معنایی در زبان ایجاد کرده و از نظر ظاهری و معنایی بر بلاغت و زیبایی سخن افزوده است به سخن دیگرممیز در آغاز شعر فارسی و در سبک خراسانی بیشتر در ساخت نحوی و دستوری زبان و رابطه عدد و معدود خلاصه شده، امّا به تدریج و به ویژه در سبک عراقی با بن مایههایی از آرایههای ادبی ایهام و تناسب و اندیشههای عرفانی همراه با تخیّل و احساس محتوایی ادبی و بلاغی پیدا کرده و در سبک هندی پیچیده و انتزاعی شده است افزون بر این گروه حرف تعرف در زبان فارسی به سبب تعدّد و تنوّع دارای ساختمانی پیچیده است و ممیز به عنوان یکی از عناصر موجود در گروه حرف تعریف تکواژی است که به همراه اسم میآید و مورد شمارش قرار می گیرد ممیز های عددی ابزاری برای طبقه بندی اسامی با اسم های قابل شمارش به کار میروند، امّا تاکنون آنچنان که باید بررسی نشده و ناشناخته مانده است. برخی دستور نویسان از آن با عنوان وابستههای عددی، روشنگر، صفت شمارشی مرکب، ممیّز و رابطههای کلّی عددی یاد کردهاند. در این مقاله سعی شده ممیّز از دیدگاه دستوری و بلاغی و تطوّر آن درگذشته تا امروز مورد بررسی قرارگیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
385 - بررسی علل تاریخی مانایی فرهنگی ایران
مجید استوارملتهای کهن از ذهنیتی تاریخی برخوردارند و با تاکید بر سنتها و باورهای تاریخی از نظام نمادین فرهنگی حفاظت میکنند. ایران نیز به عنوان یک سرزمین تاریخی از ملتی کهن برخوردار است که علی رغم هجوم مداوم مهاجمان به سرزمیناش، با اتکاء بر نمادهای فرهنگی از مانایی خود حفاظت کرد أکثرملتهای کهن از ذهنیتی تاریخی برخوردارند و با تاکید بر سنتها و باورهای تاریخی از نظام نمادین فرهنگی حفاظت میکنند. ایران نیز به عنوان یک سرزمین تاریخی از ملتی کهن برخوردار است که علی رغم هجوم مداوم مهاجمان به سرزمیناش، با اتکاء بر نمادهای فرهنگی از مانایی خود حفاظت کرده است. با نگاهی به این تاریخ کهن این پرسش مطرح میشود که علل مانایی فرهنگی ایران در طول تاریخ چیست؟ در پاسخ به این پرسش، به نظر میرسد که با سقوط ایران باستان و ورود مهاجمان عرب، ترک و مغول به ایران، بیم آن میرفت که فرهنگ و هویت ایرانیان در اثر این تهاجم به فراموشی رود. در نتیجه حماسهسازان و اندیشمندان ایرانی مبادرت به خلق آثاری کردند تا از هویت و فرهنگ ایران صیانت کنند. هدف مقاله حاضر اینست که عناصر نمادین تداوم فرهنگی ایران را در سدههای ابتدایی ورود اسلام با بهرهگیری از مفهوم کانونی ذهنیت نمادین ایرانیان مورد بررسی قرار دهد. یافتههای تحقیق نشان میدهد خدا محوری و دین باوری، ادبیات و زبان و امور دیوانی و رسوم نمادین از مهمترین عناصر تداوم فرهنگ ایرانیست که در ذهنیت و باور ایرانیان تجسم یافته است. روش پژوهش به شیوه کیفی و از طریق مطالعات کتابخانهای، در چارچوب جامعه شناسی کنش متقابل نمادین نوعی نوآوری محسوب میگردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
386 - بازخوانی فوکویی از کارکردهای زبان: طرحی نو برای شناخت کارکردهای زبان فارسی از ابتدای حکومت عباسیان تا قرن پنجم
افشین اشکور کیاییحمله اعراب مسلمان به ایران از مهمترین رویدادهای تأثیرگذار هویتی تاریخ ایران بهویژه در مسئله زبان است؛ اما اختلاف در مورد چگونگی، میزان و عمق این تأثیرگذاری بر زبان، موجب شده است دو روایت از این مسئله مطرح شود: روایتی که اصولاً قائل به یکگونه تداوم در هویت ایرانی هستن أکثرحمله اعراب مسلمان به ایران از مهمترین رویدادهای تأثیرگذار هویتی تاریخ ایران بهویژه در مسئله زبان است؛ اما اختلاف در مورد چگونگی، میزان و عمق این تأثیرگذاری بر زبان، موجب شده است دو روایت از این مسئله مطرح شود: روایتی که اصولاً قائل به یکگونه تداوم در هویت ایرانی هستند و آن را پدیدۀ ذاتی، طبیعی و جاودانه میدانند که یکی از عناصر این تداوم را در زبان فارسی میبینند؛ روایت دیگر، هویت ایرانیان را برساخته تاریخی کنشها و واکنشهای میدانند و نه پدیدۀ ذاتی و جاودانه که زبان فارسی را هم بهعنوان یکی از عناصر هویت ایرانیان، باید کارکردش را در برساختههای مختلف آن در طول تاریخ و در چارچوب زمانی خود بررسی کرد. در این تحقیق ضمن توجه به روایت دوم، به بررسی کارکردهای مختلف زبان از ابتدای حکومت عباسیان تا ابتدای قرن پنجم با کمک روش تبارشناسی تاریخی میشل فوکو میپردازیم.بر این بنیاد، سؤالی که این تحقیق میخواهد پاسخ دهد این است که با توجه به کارکردهای مختلف زبان در هر انقطاع و تبار تاریخی، کارکردهای سیاسی و اجتماعی زبان در این دوره تاریخی چگونه است؟ یافته این تحقیق در این دوره این است که با توجه به پذیرش این بحث درباره زبان که در کنار اینکه زبان نقش مهمی در شکلدهی به زندگانی جمعی گروههای قومی و باورهای ملیگرایانه دارند، بااینهمه، نابجاست که زبان را نمود روح جمعی یک ملت بدانیم. گرچه زبان بر سازندۀ ذهنیت است، به هیچ رو نباید آن را لوح سفید نانوشتهای دانست. بلکه زبان کارکردهای مختلف در طول تاریخ دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
387 - دلایل ساده شدن نثر فارسی در عصر ناصری و مشروطه
قهرمان شیریتوصیه حکومتیها در همه دورهها معمولاً به سادهنویسی است؛ اما در نیمه دوم از دوره قاجاریه از آنجایی که هم خود شاهان نویسنده بودند و هم دخالت مستقیم در مکاتبات داشتند، در عمل به الگوی سادهنویسی تبدیل شدند. رواج فنّ روزنامهنگاری و تلگراف و خاطره و خطابه و سفرنامه و رسا أکثرتوصیه حکومتیها در همه دورهها معمولاً به سادهنویسی است؛ اما در نیمه دوم از دوره قاجاریه از آنجایی که هم خود شاهان نویسنده بودند و هم دخالت مستقیم در مکاتبات داشتند، در عمل به الگوی سادهنویسی تبدیل شدند. رواج فنّ روزنامهنگاری و تلگراف و خاطره و خطابه و سفرنامه و رسالات انتقادی و گسترش ترجمه و داستاننویسی، از پدیدههای مهمی بودند که سادهنویسی را در نیمه دوم قاجاریه به یک الگوی همگانی تبدیل کردند. هممشربی و همراهی شمار زیادی از روشنفکران و تحصیلکردگان و عالمان دینی و گروههایی از بازاریان و تودههای شهری در میدان مبارزه سیاسی و فرهنگی و قلمی، موجب نزدیک شدن افکار و زبان و بیان این گروهها به یکدیگر و شکلگیری زبان و بیانی ساده و شفاف و تحلیلی و مستدل و عاری از جنبههای ادبی و پیچیده نثر گذشته گردید. بیگمان ارتباط با اروپا و گسترش جهاننگری و دگرگون شدن حساسیتهای فکری و تأثیرپذیری از کتابها و روزنامههای آنها و تن دادن به ایجاد تغییر در همه پدیدهها و سرایت آن تغییر در ادبیات و نگارش از عاملهای تأثیرگذار بر سادگی نثر و شعر در این دوره میتواند باشد. در سویه دیگر نیز مجموعهای از عوامل داخلی در این سادگی دخالت داشت که برخی از آنها عبارتاند از: مواجه بودن با مخاطبان بیسواد و کمسواد و توسعه علوم مختلف و شتابگیری تحولات سیاسی. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
388 - ادریس بدلیسی: تاریخنویسی منشیانه و الگوواره اسلامگرا در تاریخنگاری عثمانی
محمد حسین صادقیچکیده ادریس بدلیسی در میان تاریخنگاران فارسینویس دربار عثمانی، جایگاه بلندی دارد، آنچنانکه میتوان او را برجستهترین نماینده فارسینویسی و تاریخنگاری ایرانی در دربار عثمانیان برشمرد. این مقاله با تمرکز بر هشتبهشت و سلیم شاهنامه بهعنوان دو اثر تاریخنگارانه وی أکثرچکیده ادریس بدلیسی در میان تاریخنگاران فارسینویس دربار عثمانی، جایگاه بلندی دارد، آنچنانکه میتوان او را برجستهترین نماینده فارسینویسی و تاریخنگاری ایرانی در دربار عثمانیان برشمرد. این مقاله با تمرکز بر هشتبهشت و سلیم شاهنامه بهعنوان دو اثر تاریخنگارانه وی درصدد شناسایی مؤلّفههای اصلی تاریخنویسی و تاریخنگاری او برآمده و در گام نهایی به تبیین این مؤلفهها پرداختهاست. بنابر یافتههای این پژوهش، مهمترین شاخصههای تاریخنویسی بدلیسی عبارتند از: گزارش مفصل وقایع، استفاده از نثری مصنوع و ادبی، درآمیختن متن با اشعار، آیات و روایات، عدم اشاره کافی به منابع روایتها و تقسیمبندی منظم مطالب. همچنین ارائه تصویری امپراتورگونه از دولت عثمانی، تلاش در جهت مشروعیتافزایی برای آلعثمان، بهرهگیری از روایت تاریخی درجهت خدمت به مقاصد سیاسی دولت عثمانی، قرار گرفتن دربار در مرکز روایت، عدم اکتفا به نقل تاریخ سیاسی، توجه به نهادهای دولتی، علمی و اجتماعی، رجال تأثیرگذار و علما و توجه به احوال ملل همسایه ازجمله مهمترین شاخصههای تاریخنگاری وی محسوب میشوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
389 - بررسی تطبیقی مردم¬شناسی فرهنگی در منظومه «مهر و وفا»، در ادب کلاسیک فارسی و عامیانه کُردی
ابراهیم رحیمی زنگنه ندا یانسبدیهی است که منظومه¬های غنایی شعر فارسی در نوع خود بیش¬ترین الگوهای فرهنگی و نشانه¬های تمدن را بازنمایی می¬کنند. بررسی این داستان¬ها از دیدگاه مردم¬شناسی فرهنگی (که پایه¬های اصلی آن فرهنگ عامه است)، نگرشی نو به آن¬هاست و پژوهشگران را با دو گزینه آشنا می¬سازد: یکی بررسی أکثربدیهی است که منظومه¬های غنایی شعر فارسی در نوع خود بیش¬ترین الگوهای فرهنگی و نشانه¬های تمدن را بازنمایی می¬کنند. بررسی این داستان¬ها از دیدگاه مردم¬شناسی فرهنگی (که پایه¬های اصلی آن فرهنگ عامه است)، نگرشی نو به آن¬هاست و پژوهشگران را با دو گزینه آشنا می¬سازد: یکی بررسی فرهنگ مردم در محتوای داستان¬ها و دیگر تأثیرگذاری فرهنگی راوی است با توجه به فرهنگی که در آن پرورده شده است و این در تمامی داستان¬هایی که راویان مختلف دارند، صدق می¬کند. در این پژوهش که دانستنی¬های مختلف ادبی و فرهنگی نهفته در ادب عامه کُردی «بیت» در مقابل با منظومه¬های ادب کلاسیک فارسی مقایسه و بررسی شود، به¬ویژه آن¬جا که ساختار و محتوای این آثار با اصول داستان¬سرایی مطابقت داشته باشد، می¬تواند در بخش مطالعات مردم¬شناسی فرهنگی کار ارزنده¬ای باشد. این پژوهش به توصیف و تحلیل مولفه¬های فرهنگی از دیدگاه مردم¬شناسی در منظومه «مهر و وفا» در ادب کلاسیک فارسی و ادب عامیانه کُردی به روایت مام احمد لطفی پرداخته است. برای دستیابی به این هدف از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. یافته¬ها حاکی از آن است بیشتر مولفه¬های مردم¬شناسی در این منظومه نمود پیدا کرده است و میزان شباهت¬ها نسبت به تفاوت¬ها بیشتر است و این نشان¬دهنده بینامتنیّت بین منظومه فارسی و کُردی است. دیگر آن¬که روایت¬های کُردی داستان، هرچند در کلیّات، مضمون و مفهوم، مطابق با روایت¬های فارسی هم نام مذکور است، اما هم در قالب و فرم و هم در محتوا به ویژه تغییرات و تحولات فرهنگ عرفانی، حماسی و غنایی در دوره¬های گوناگون است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
390 - تأثیر سرودهای پهلوانی در شکل¬گیری داستانهای حماسی فارسی
فرزاد قائمیشالودة قصه‌های حماسی را در میان اقوام مختلف بشری، سرودها و روایت‌های شفاهی پراکنده‌ای دانسته‌اند که توسط راویان و سرایندگان دوره گرد، سینه به سینه نقل شده است. این روایت‌ها گاهی همراه با موسیقی و حرکت‌های نمایشی و آیینی برای مردم و اشراف بو أکثرشالودة قصه‌های حماسی را در میان اقوام مختلف بشری، سرودها و روایت‌های شفاهی پراکنده‌ای دانسته‌اند که توسط راویان و سرایندگان دوره گرد، سینه به سینه نقل شده است. این روایت‌ها گاهی همراه با موسیقی و حرکت‌های نمایشی و آیینی برای مردم و اشراف بوده که در حین روایت دستخوش دگرگونی‌های بنیادین نیز می‌شده است. در این جستار، ابتدا به نظریات پژوهشگران دربارة سرودهای شفاهی و راویان آنها در میان ملل مختلف جهان و نقش این اشعار در شکل‌گیری آثار حماسی بزرگ پرداخته شده، سپس شواهدی دربارة پیشینة شفاهی این روایت‌ها در ایران باستان و نقش اجتماعی و هنری گوسان‌های پارتی که اصلی‌ترین سهم را در تحقق این جریان عهده‌دار بودند، ارائه شده است. در نهایت سنت کتابت این روایت‌های شفاهی که در عصر ساسانی اوج گرفته، مورد بررسی قرار گرفته است، جریانی که تداوم آن در عصر اسلامی، در قالب ترجمة این آثار به عربی و فارسی و بازآفرینی شاعرانة آنها توسط شاعران ایرانی، نهضت شاهنامه سرایی در ایران خاوری و متعاقباً گنجینة غنی ادبیات حماسی فارسی را تشکیل داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
391 - واژههای همبنیاد فارسی
محمود طاووسیدر زبان فارسی امروز واژگانی وجود دارد که از فارسی باستان و اوستایی، با تحولاتی که از دو طریق زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی یافته، به دو و گاهی سه صورت به زبان فارسی امروز رسیده اند که در فرهنگهای فارسی پس از اسلام، به سبب عدم شناخت و چگونگی تحول آنها، هر یک چون واژه أکثردر زبان فارسی امروز واژگانی وجود دارد که از فارسی باستان و اوستایی، با تحولاتی که از دو طریق زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی یافته، به دو و گاهی سه صورت به زبان فارسی امروز رسیده اند که در فرهنگهای فارسی پس از اسلام، به سبب عدم شناخت و چگونگی تحول آنها، هر یک چون واژه ای مستقل به کار رفته اند و هیچ یک از فرهنگ نویسان اشاره ای به یک اصل داشتن آنها نکرده اند. تنها گه گاه برخی، آنها را واژه های مترادف دانسته اند. در این نوشتار به تعدادی از این گونه واژه ها پرداخته شده و چگونگی تحول آنها از گذشته های دور تا زبان فارسی امروز بیان گردیده است، که آگاهی از چگونگی این دست واژه ها می تواند برای مدرسان زبان تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
392 - نردبان سلوک
شهین اوجاقعلیزادهسخن نو دربارة اندیشه کهن حماسه های عرفانی و سفرنامه های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان های معراج و چه در قالب حکایت های تمثیلی رمزی پرواز م أکثرسخن نو دربارة اندیشه کهن حماسه های عرفانی و سفرنامه های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان های معراج و چه در قالب حکایت های تمثیلی رمزی پرواز مرغان روح. سخن از حکایت سفرنامه روح آدمی است؛ یعنی معراج. موضوع معراج نامه ها سفر است. مسافران معراج نامه ها، شارحان سفرنامة روح خویشند. آنان حکایتِ سفرِ خویش از عالم خاک به افلاک را بازگو می کنند. مسافران این سفر زائرانی هستند که پله های نردبان سلوک را می پیمایند و موانع و منازل و افلاک را در می نوردند، تا به معرفت، حقیقت و زیارت حق نائل شوند. نقل سفرنامه های روحانی ـ معنوی اگرچه با زبان معیار هنجار قابل بیان نیست، اما این مسافران محاکات اندوه خویش را در حیطة فرازمانی، در شرایط فرامکانی و با بیانی فرازبانی بازگو می کنند. همین ویژگی های فراهنجار است که اصالت نو شدن این آثار را با پیشینه سنت، ریشه دار می گرداند و قرون متمادی توجه شاعران و نویسندگان را به خود معطوف می دارد. این مقاله سعی دارد تا از میان آثار مکتوب موجود ادبی ایران و جهان، پیش گامانی را که به بیان سفر معنوی خویش ـ معراج ـ پرداخته اند، برجسته ترین آن ها را بر شمارد. بویژه متعالی ترین آن ها یعنی معراج مقدس حضرت رسول (ص) که تأثیرگذارترین آن ها بر سایر معراج ها نیز بوده است، تا شیوة بیان هر یک را در معراج روحانی، عقلانی و انفسی آنان در طریق پیمودن مدارج نردبان سلوک، از زبان ایشان بازگوید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
393 - جایگاه بابِل در باورهای اسطورهای ایرانی و نمود آن در ادب فارسی
نجم الدّین جبّاریایرانشهر، نام عام سرزمینهای ایرانزمین است که در اساطیر ایرانی و متون پهلوی، به سرزمین روشنایی و قلمرو اهورهمزدا شناخته شده است؛ همین نگرش در کتابهای جغرافیایی دورۀ اسلامی و متون ادب فارسی تکرار شده که نتیجۀ چنین نگرشی، ایرانشهر را همچون یک مرکز برای جهان کهن میا أکثرایرانشهر، نام عام سرزمینهای ایرانزمین است که در اساطیر ایرانی و متون پهلوی، به سرزمین روشنایی و قلمرو اهورهمزدا شناخته شده است؛ همین نگرش در کتابهای جغرافیایی دورۀ اسلامی و متون ادب فارسی تکرار شده که نتیجۀ چنین نگرشی، ایرانشهر را همچون یک مرکز برای جهان کهن میانگارد که تقدّس دارد و باید از دست‎اندازی اهریمنان مصون ماند. از سویی دیگر، بابل تمدّنی بزرگ و اثرگذار در بینالنّهرین بود که پس از سومریان سر برآورد و بسیاری از تمدّنهای خاورمیانه و شمال آفریقا و اروپا را بویژه در باورهای نجومی متأثّر کرد. با تسخیر بابل از سوی کورش هخامنشی و افزودنش به ایران، این سرزمین، همواره بخشی از ایرانشهر بشمار میآمده که این وضعیّت در متون جغرافیایی اسلامی هم انعکاس یافته است. با توجّه به این انتساب، بابل هم باید مانند ایران سرزمینی سپند باشد، امّا در باور ایرانیان، همین بابل خاست گاه جادوان و اهریمنان و قلمروِ برای آنان انگاشته شده و پارهای از مصائب ایران نیز از آنجا خاسته و این برخلاف همۀ انگارههای خوبی است که دربارۀ ایران شهر وجود دارد. در این جستار به شیوهای توصیفی تحلیلی گفته شده که چون بابل در غرب جغرافیای اسطورهای ایران قرار گرفته، غروبجای خورشید است. چنین وضعیتی، طبق باورهای مهرپرستی، برای سرزمینهای غربی و از جمله بابل شومی به هم راه آورده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
394 - وزیران عصر حافظ در دیوان حافظ
ایرج شهبازیاین مقاله، پس از مقدمه ای کوتاه درباره مفهوم وزارت در ادب فارسی، به بررسی زندگی وزیران عصر حافظ پرداخته است. خواجه عمادالدین محمود کرمانی، خواجه برهان الدین فتح الله، خواجه قوام الدین محمد صاحب عیار و جلال الدین تورانشاه، چهار وزیری هستند که حافظ به آنها علاقه ویژه داشت أکثراین مقاله، پس از مقدمه ای کوتاه درباره مفهوم وزارت در ادب فارسی، به بررسی زندگی وزیران عصر حافظ پرداخته است. خواجه عمادالدین محمود کرمانی، خواجه برهان الدین فتح الله، خواجه قوام الدین محمد صاحب عیار و جلال الدین تورانشاه، چهار وزیری هستند که حافظ به آنها علاقه ویژه داشته و اشعاری در ستایش آنها سروده است. بررسی اشعار حافظ در ستایش وزیران یاد شده، با نگاهی تاریخی موضوع اصلی این مقاله است. مطالعاتی از این دست می تواند پرتوی نو بر عصر حافظ بیفکند و در نهایت گامی کوچک در جهت تدوین تاریخ جامع ادبیات فارسی به حساب آید. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
395 - نگاهی بر بازنویسیهای مثنوی معنوی، برای کودکان و نوجوانان
فرزانه اخوتزبان و ادبیات کهن فارسی، گنجینهای است نادر از داستانها و حکایتهای حکمتآمیز و انسانساز که انتقال آن به کودکان و نوجوانان به عهده نویسندگان متعهد و اهل قلم هوشیار ایران زمین است. بیشک روش انتقال این میراث ارزشمند، درک عمیق از آنها و آشنایی با ویژگیهای این گروه مخ أکثرزبان و ادبیات کهن فارسی، گنجینهای است نادر از داستانها و حکایتهای حکمتآمیز و انسانساز که انتقال آن به کودکان و نوجوانان به عهده نویسندگان متعهد و اهل قلم هوشیار ایران زمین است. بیشک روش انتقال این میراث ارزشمند، درک عمیق از آنها و آشنایی با ویژگیهای این گروه مخاطب و بکارگیری شیوههای جدید و خلاق را میطلبد. در این مقاله پس از بررسی آثار منتشر شده در پنجاه سال گذشته، سعی شده است، میزان توجه و چگونگی رویکرد نویسندگان کودک و نوجوان در بازنویسی حکایتهای مثنوی و آشنایی با مولانا جلالالدین محمد بلخی بررسی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
396 - افسون سنگ و رنگ در کهن نبشتهها
فلورانس نامجویاناز دیرباز ذهن جویای بشر، ستارگان آسمان را به خدمت بخت و اقبال خود میگرفت و حتی آنها را با چهرههای زمینی میدید. از زمین برآمدگان، سنگها و فلزات را نیز نظاره میکرد. مهرهها، سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی با رنگهای خاص و اثرات جادویی چون کام یابی، ناکامی، طلسم، دفع نیرو أکثراز دیرباز ذهن جویای بشر، ستارگان آسمان را به خدمت بخت و اقبال خود میگرفت و حتی آنها را با چهرههای زمینی میدید. از زمین برآمدگان، سنگها و فلزات را نیز نظاره میکرد. مهرهها، سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی با رنگهای خاص و اثرات جادویی چون کام یابی، ناکامی، طلسم، دفع نیروی شر، دفع چشم زخم و ازدیاد ثروت، ذهن بشر را به خود معطوف کرده بود. از این رو، مقالة حاضر بر آن است تا به منظور یافتن ردی از مهرهها در ایران قدیم به کنکاش در متون کهن میانه (پهلوی و سغدی) و متون اسلامی بپردازد. متونی که درآنها خواص جادوی مهرهها و نیز ارتباط برخی از آنها با ستارگان توصیف شده است. به نحوی که شاید بتوان کیهان را منشأ برخی از مهرههای زمینی معرفی کرد. در ادامه خواص مهرهها و نمونهای از شگفتیهای مهرههای شش گانه با رنگهای سبز، قرمز، آبی، زرد، سیاه و خشین (کبود) بر اساس منابع اسلامی سنگ شناسی آمده است. در انتها با پیوند آن به شاه نامه از اعتقاد به این میراث کهن – تصویر نمادین پدیدههای طبیعی به زبان محسوس و قابل رویت – در فرهنگ عامه سخن بمیان آمده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
397 - دیالکتیک سنّت و مدرنیته در ادبیات سیاسی ایران؛ بررسی تطبیقی دو داستان «فارسی شکر است» و «رجل سیاسی»
سمیه علی اکبر زاده ماندانا علیمی علی فلاحیکی از مفاهیم مهم ادبیات سیاسی ایران جدال و دیالکتیک سنّت و مدرنیته است. درواقع میتوان اذعان داشت دو عامل اصلی استبداد و عقبماندگی جامعة سیاسی حاصل جدال سنّت و مدرنیته بوده است. در این رابطه، بسیاری از نویسندگان ادبیات فارسی، به¬ویژه از عصر مشروطه به بعد، در آثار نظم أکثریکی از مفاهیم مهم ادبیات سیاسی ایران جدال و دیالکتیک سنّت و مدرنیته است. درواقع میتوان اذعان داشت دو عامل اصلی استبداد و عقبماندگی جامعة سیاسی حاصل جدال سنّت و مدرنیته بوده است. در این رابطه، بسیاری از نویسندگان ادبیات فارسی، به¬ویژه از عصر مشروطه به بعد، در آثار نظم و نثر خود با بهرهگیری از شیوههایی همچون طنز، اوضاع سیاسی اسفناک ایران را ترسیم کردهاند. یکی از نویسندگان مشهوری که در آثار خود همواره با بیانی مبتنی بر طنز، اوضاع سیاسی ایران را به نقد کشیده است، محمّدعلی جمالزادة اصفهانی بوده است. وی در آثار ادبی خود، بارها آشفتگی سیاسی- فرهنگی جامعة ایران اعمّ از حاکمین و طبقات مختلف مردم را ترسیم کرده است. در این مقاله، نویسندگان در تلاشند تا با استفاده از روش تطبیقی دو اثر جمالزاده با عناوین «رجل سیاسی» و «فارسی شکر است» را با بهره¬گیری از طنز سیاسی بررسی نمایند و به این سوال اصلی پاسخ دهند: «جمالزاده جدال سنّت و مدرنیته را در دو داستان رجل سیاسی و فارسی شکر است چگونه و در قالب چه مفاهیمی دسته بندی نموده است؟» فرضیة مقاله تأکیدی است بر این موضوع که این دو اثر جمالزاده عمدتاً با محوریت طنز و گفتمان انتقادی و با هدف اصلاح اوضاع آشفتة سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعة خود صورت پذیرفته است. یافتههای مقاله نشان داد جمالزاده در داستان «فارسی شکر است» چهار مفهوم کلان نهادینگی استبداد و فساد؛ سیاستزدگی جامعة ایران، شکاف عمیق طبقاتی و دیالکتیک فرهنگ وارداتی و هویت سنّتی را نشان میدهد. اما در داستان رجل سیاسی، جمالزاده به بررسی جامعة ایران در زمان و شرایط خاصی میپردازد و به افتادن سرنوشت مردم به دست کسانی اشاره دارد که اصلاً تخصصی ندارند. در این راستا، سیاست به مثابۀ ثروت و رفاه، فقدان مریتوکراسی، لمپنیسم سیاسی، عدم فهم مسائل سیاسی و فقدان تخصص، ناپایداری تودهها در قالب «جو زدگی سیاسی، تشجییع سیاسی و قهرمانسازی نادرست و لابیگری سیاسی مهمترین مواردی است که جمالزاده بدان اشاره نموده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
398 - ادریس بدلیسی: تاریخنویسی منشیانه و الگوواره اسلامگرا در تاریخنگاری عثمانی
محمد حسین صادقیادریس بدلیسی در میان تاریخنگاران فارسینویس دربار عثمانی، جایگاه بلندی دارد، آنچنانکه میتوان او را برجستهترین نماینده فارسینویسی و تاریخنگاری ایرانی در دربار عثمانیان برشمرد. این مقاله با تمرکز بر هشتبهشت و سلیم شاهنامه بهعنوان دو اثر تاریخنگارانه وی درصدد شن أکثرادریس بدلیسی در میان تاریخنگاران فارسینویس دربار عثمانی، جایگاه بلندی دارد، آنچنانکه میتوان او را برجستهترین نماینده فارسینویسی و تاریخنگاری ایرانی در دربار عثمانیان برشمرد. این مقاله با تمرکز بر هشتبهشت و سلیم شاهنامه بهعنوان دو اثر تاریخنگارانه وی درصدد شناسایی مؤلّفههای اصلی تاریخنویسی و تاریخنگاری او برآمده و در گام نهایی به تبیین این مؤلفهها پرداختهاست. بنابر یافتههای این پژوهش، مهمترین شاخصههای تاریخنویسی بدلیسی عبارتند از: گزارش مفصل وقایع، استفاده از نثری مصنوع و ادبی، درآمیختن متن با اشعار، آیات و روایات، عدم اشاره کافی به منابع روایتها و تقسیمبندی منظم مطالب. همچنین ارائه تصویری امپراتورگونه از دولت عثمانی، تلاش در جهت مشروعیتافزایی برای آلعثمان، بهرهگیری از روایت تاریخی درجهت خدمت به مقاصد سیاسی دولت عثمانی، قرار گرفتن دربار در مرکز روایت، عدم اکتفا به نقل تاریخ سیاسی، توجه به نهادهای دولتی، علمی و اجتماعی، رجال تأثیرگذار و علما و توجه به احوال ملل همسایه ازجمله مهمترین شاخصههای تاریخنگاری وی محسوب میشوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
399 - سیر داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی
یوسف کرمی چمه میثم احمدیداستان پلیسی (جنایی) جزو گونه های ادبی محبوب در دوران معاصر است. بیش از 180 سال از پیدایش نخستین نمونه¬های تمام¬عیار داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات جهان میگذرد؛ اما حدود دهۀ آخر سدۀ سیزدهم شمسی و از طریق ترجمه بود که این گونۀ ادبی برای نخستین بار وارد ایران شد. در این أکثرداستان پلیسی (جنایی) جزو گونه های ادبی محبوب در دوران معاصر است. بیش از 180 سال از پیدایش نخستین نمونه¬های تمام¬عیار داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات جهان میگذرد؛ اما حدود دهۀ آخر سدۀ سیزدهم شمسی و از طریق ترجمه بود که این گونۀ ادبی برای نخستین بار وارد ایران شد. در این حیات صد و اندی ساله، داستان پلیسی (جنایی) در ایران شکل¬ها و دوره¬های گوناگونی را تجربه کرده است. در این مقاله، با استفاده از منابع کتابخانه¬ای و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیل کوشش شده است تا میراث داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی طبقه¬بندی شود. مطابق یافته¬های پژوهش، عناوینی نظیر ترجمه، پاورقی¬های پلیسی ـ جنایی، مستندنگاری و حادثه¬گویی (پلیسهای داستاننویس) و نویسندگان حرفه¬ای و آثار مستقل (داستاننویسان ژانر پلیسی) را برای بررسی سیر داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی می¬توان درنظرگرفت. شناخت پیشینه و تاریخچۀ داستان¬های پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی یاریگر پژوهشگران بعدی در شناخت ویژگی¬ها و نقاط ضعف و قوّت این داستان¬هاست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
400 - در جستجوی واژگان باستانی بازمانده در ضرب المثل ها ی تالشی شمالی
افشین خانبابازاده مهناز نظامی عنبرانچکیدهضرب‎المثل‎ها از مهمترین گونه‎های ادبی در ادبیات شفاهی به شمار می ‎آیند که در میان مردم عادی بوجود آمده و سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته‎اند، وجود وزن و آهنگ محسوس در اغلب ضرب‎المثل ‎ها موجب شده‎است که واژگان به کار رفت أکثرچکیدهضرب‎المثل‎ها از مهمترین گونه‎های ادبی در ادبیات شفاهی به شمار می ‎آیند که در میان مردم عادی بوجود آمده و سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته‎اند، وجود وزن و آهنگ محسوس در اغلب ضرب‎المثل ‎ها موجب شده‎است که واژگان به کار رفته در آن‎ها با گذر زمان کمتر دچار تحولات زبانی شده، و اصالت خود را تا حدود زیادی حفظ کنند. بنابراین بررسی ضرب‎المثل‎های موجود در هر یک از گویش‎های ایرانی اهمیت ویژه‎ای دارد. به دلیل از بین رفتن تدریجی گویش‎ها، قسمت اعظمی از میراث فرهنگی و زبانی ایران زمین در معرض نابودی قرار گرفته است. بنابراین در راستای پاسداری از این میراث کهن ضرورت دارد که ضرب‎المثل‎های موجود در گویش‎ها از جمله گویش‎های زبان تالشی به صورت میدانی جمع‎آوری شود. لذا در پژوهش حاضر با بررسی چند ضرب‎المثل از تالشی شمالی، تعدادی از واژهای باستان را که تا حدود زیادی از تحولات زبانی مصون مانده‎اند، بررسی کرده‎ و سیر تحول این واژه‎ها را مشخص نموده‎ایم، علاوه بر آن، به معادل فارسی هر ضرب‎المثل نیز، قبل از بررسی سیر تحول واژگان، اشاره شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
401 - نگاهی به وامواژههای گویشی در فارسی خراسانی
اسفندیار طاهریگونههای مختلف فارسی گفتاری که امروزه در خراسان ایران، تاجیکستان و شمال افغانستان صحبت میشود، بازماندۀ زبان فارسی دری هستند که در آغاز دورۀ اسلامی در این منطقه شکل گرفته و رواج پیدا کرده است. در این گونهها واژههایی دیده میشوند که بر پایۀ اصول زبان شناسی زبان های ا أکثرگونههای مختلف فارسی گفتاری که امروزه در خراسان ایران، تاجیکستان و شمال افغانستان صحبت میشود، بازماندۀ زبان فارسی دری هستند که در آغاز دورۀ اسلامی در این منطقه شکل گرفته و رواج پیدا کرده است. در این گونهها واژههایی دیده میشوند که بر پایۀ اصول زبان شناسی زبان های ایرانی نمیتوانند فارسی اصیل محسوب شوند، بلکه وام واژههایی هستند که در اثر تماس زبانی فارسی با دیگر زبان های ایرانی که در گذشته و حال در این مناطق رواج داشتهاند، وارد این گونههای فارسی شدهاند. در این مقاله پس از مقدمهای دربارۀ چگونگی شکلگیری زبان فارسی در منطقۀ خراسان و زبان های کهنی که قبل از فارسی در این منطقه رواج داشتهاند، خاستگاه احتمالی وام واژهها در فارسی خراسان بررسی شده است، سپس با برشمردن تعدادی از وام واژههای ایرانی در فارسی خراسان، و بررسی ویژگیهای آوایی آن ها، سعی شده تا خاستگاه این وام واژه ها در زبان ها یا گویش های ایرانی نشان داده شود. تفاصيل المقالة