بررسی عناصر داستانی در داستان‌های معاصر کتاب‌های فارسی دورۀ دوم متوسّطه

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

مجید سلطانی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نبشابور، ایران.)
مهدی نوروز ² (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نبشابور، ایران.)
اکبر شعبانی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور - ایران.)
بتول فخر اسلام ⁴ (گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.)

تاريخ الإرسال : 12 السبت , رجب, 1441 تاريخ التأكيد : 04 الأربعاء , ربيع الأول, 1442 تاريخ الإصدار : 10 السبت , شوال, 1442

الکلمات المفتاحية: عناصر داستان, فارسی, کتاب‌های درسی, دورۀ دوم متوسّطه, ادبیّات داستانی معاصر,

ملخص المقالة :

چکیده پژوهش‌گران آموزشی بر این باور هستند که شالودۀ فکری، ملی، فرهنگی ، مذهبی و ادبی هر نسلی در دورۀ کودکی و نوجوانی شکل می‌گیرد و بخش مهمّی از آن بر عهدۀ نظام آموزشی هر کشوری است. کتاب‌های درسی یکی از مهمّ‌ترین ابزارهای این شکل‌گیری به شمار می‌رود و از این میان کتاب‌های فارسی به سبب توجّه به ادبیّات داستانی، محملی برای روایت اندیشه‌ها و تخیّلات انسانی است. در این پژوهش عناصر داستانی در داستان‌های معاصر کتاب‌های فارسی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم با روش تحلیل محتوا بررسی شده است. چنین به نظر می‌رسد که مؤلّفان به رمان‌ها و داستان‌های بلند بیشتر گرایش دارند. غالب عناصر داستانی به شیوه‌ای تکراری مورد استفاده قرار گرفته است. تلخیص داستان‌های کوتاه در مقایسه با رمان‌ها و داستان‌های بلند با آسیب کمترِ عناصر داستانی و محتوایی همراه بوده است. در داستان‌های کتاب‌های درسی تنوّع موضوعی وجود ندارد. از این‌رو تنوّع داستانی نیز به چشم نمی‌خورد.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

الف: کتب

• آدمیت، فریدون، (1328)، امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی، چاپ سوم.


• امینی، احمدرضا و صفری، جواد و صافی، حسین و سیّدکشمیری، مسعود و بهبود، بهناز و سعادتمندی، سروش و فرج‌زاده، رعنا و دالایی، شهلا و پزشکی، فاطمه و اجابتی، کبری و ثابت کلاچاهی، حمید، (1397)، فارسی(3) پایۀ دوازدهم دورۀ دوم متوسّطه، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، چاپ دوم.


• داد، سیما، (1383)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید، چاپ دوم.


• فورسترادوارد، مورگان، (1357)، جنبه­های رمان، ترجمۀ ابراهیم یونسی، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.


• محمّدیان، محی‌الدّین و وفایی، عبّاسعلی و صلاحی ‌مقدم، سهیلا و مراد صحرایی، رضا و عمرانی، غلامرضا و نجفی پازکی، معصومه و دانشگر، مریم و کجانی حصاری، حجت و یوسفی، نادر و نوریان، محمّد، (1396) الف. فارسی(1) پایۀ دهم دورۀ دوم متوسّطه، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.


• __________________________، (1396)، ب. فارسی(2) پایۀ یازدهم دورۀ دوم متوسّطه، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.


• میرصادقی، جمال، (1376)، عناصر داستان، تهران: سخن، چاپ سوم.


• هایرهوارد، آبرامز، (1386)، فرهنگ‌وارۀ اصطلاحات ادبی، ترجمۀ سیامک بابایی، تهران: جنگل جاودانه.


• یوسفی، محمّدرضا، (1387)، ادبیّات کهن و ادبیّات نو، تهران : پیک بهار.


• یارمحمّدیان، محمّدحسین، ( 1377)، اصول برنامه ریزی کتاب درسی، تهران: یادواره.

 

 

 

 

 

ب- مقالات

• رحمانی خیاوی، صمد، (1386)، بررسی داستان کوتاه در کتاب‌های چهارسالۀ دبیرستان، نشریۀ آموزش زبان و ادب فارسی، سال هفتم، شمارۀ 66. صص: 60 –


• کلاته میمری، هاجر، (1390)، بررسی میزان انطباق محتوای کتاب‌های درسی زبان فارسی دورة راهنمایی با هویّت ملّی در سال تحصیلی 1389-1388، به راهنمایی حسین قاسم‌پور اقدم، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.


• یوزباشی، توحید، (1383)، چالش‌های زبانی(نگاهی انتقادی به کتاب‌های زبان فارسی دورۀ دبیرستان)، مجلّۀ رشد آموزش زبان فارسی، شمارة 71، صص: 46 –