حافظ در ادبیات غرب؛ مطالعه موردی تأثیر اشعار حافظ بر گوته

الموضوعات :

ناهید جعفری دهکردی ¹ , مریم شهریار ² , سارا فرجی ³

1 - دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده پژوهش‌های عالی و کارآفرینی دانشگاه هنر اصفهان
2 - کارشناس ارشد رشته مترجمی زبان انگلیسی دانشگاه غیر انتفاعی کرمان
3 - کارشناس ارشد نقاشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد

تاريخ الإرسال : 26 الأحد , شعبان, 1441 تاريخ التأكيد : 26 الأحد , شعبان, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , رجب, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

زبان‌های انگلیسی، آلمانی، روسی و فرانسوی، مهم‌ترین زبان‌هایی بودند که اشعار حافظ بدان‌ها برگردانده شد. بسیاری از مترجمین، دست به برگردان‌های تحت ‌اللفظی و مستقیم از اصل فارسی غزل‌ها زده و برخی نیز از زبان‌های واسطه استفاده کردند. هرچند به مرور ترجمه‌هایی قابل قبول از غزلیات پدیدار شدند، اما هیچ ‌کدام نتوانستند ظرافت‌های ادبی موجود در آن‌ها را بیان نمایند. در زبان آلمانی، ترجمه هامر پورگشتال، مبنایی برای آشنایی بسیاری از ادبا با اشعار این شاعر شرقی شد. گوته شاعر و ادیب آلمانی با خواندن ترجمه این اشعار، انس عجیبی با آن‌ها برقرار کرد و تحت تأثیر این غزل‌ها، دیوانی از اشعار دل‌انگیز به نام دیوان شرقیِ غربی را سرود و به‌ عنوان الحاقیه دیوان حافظ در غرب درآمد.

المصادر:

اولئاریوس، آدام. 1385ش، سفرنامه اولئاریوس، ترجمه از متن آلمانی و حواشی احمد بهپور، تهران: ابتکار نو.

حافظ. 1386ش، دیوان حافظ، به تصحیح عبدالرحیم خلخالی، چاپ هشتم، تهران: حافظ نوین و لوح دانش.

رستمی، محمد. 1390ش، ایران‌شناسان و ادبیات فارسی، چاپ نخست، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

رشیدی تبریزی، یاراحمد بن حسین. 1367ش، رباعیات خیام(طربخانه رشیدی)، به تصحیح استاد علامه جلال الدین همایی، چاپ دوم، تبریز: هما.

شفا، شجاع‌الدین. 1327ش، دیوان شرقی گوته؛ بهترین اشعار بایرن؛ بهترین اشعار لامارتین، مجموعه آثار تألیف و ترجمه شجاع‌الدین شفا، ج 4، چاپ نخست، تهران: بی ‌نا.

شفا، شجاع‌الدین. 1327ش، ایران در ادبیات فرانسه، مجموعه آثار تألیف و ترجمه شجاع‌الدین شفا، ج 9، چاپ نخست، تهران: بی ‌نا.

شهباز، حسن. 1371ش، تراژدی فاوست و زندگی‌نامه یوهان ولفگانگ فون گوته و معرفی آثار او، چاپ دوم، تهران: علمی.

مولانا. 1315ش، مثنوی معنوی، به تصحیح محمد رمضانی، تهران: کلاله خاور.

ولفسن، هری اوسترین. 1368ش، فلسفه علم کلام، ترجمه احمد آرام، چاپ نخست، تهران: الهدی.

هاشمی، الهام. 1394ش، تأثیر زبان و ادبیات فارسی بر نویسندگان شهیر روسیه با تأکید بر جایگاه حافظ در ادبیات روسیه، گزارش، شماره 9401، بهمن ماه.

هنرمندی، حسن. 1349ش، آندره ژید و زبان فارسی، تهران: انتشارات زوار.

 

مقالات

آذر، اسماعیل. 1389ش، «حافظ در غرب»، سالنامه حافظ پژوهی، دفتر 13، شیراز: مرکز حافظ‌ پژوهی، صص 12- 36.

آذر، اسماعی و مریم برزگر. 1389ش، «تأثیرپذیری ادبیات اروپا و آمریکا از حافظ»، فصلنامه تحقیقات زبان و ادب فارسی، دوره دوم، شماره 1، صص 17- 54.

حدیدی، جواد. 1355ش، «حافظ در ادبیات فرانسه»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال دوازدهم، شماره چهارم، شماره پیاپی 48، صص 653-671.

سیدی، سیدحسن و سکینه صارمی‌گروی. 1392ش، «عشق، وطن و آزادی در اندیشه خلیل جبران و امین‌پور»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی جیرفت، دوره 7، شماره 26، صص 47- 67.

لؤلؤیی، پروین. 1395ش، «ترجمه‌های حافظ به انگلیسی»، فصلنامه مترجم، سال 25، شماره 60، صص 75- 81.

وفایی‌فرد، زهره و میرجلال‌الدین کزازی. 1394ش، «مفهوم آزادی در اندیشه حافظ مولانا و تطبیق آن با تفکر اگزیستیانسیالیسم»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی جیرفت، سال 9، شماره 33، صص 51- 69.

 

Olearius,A.(2007). The travels of Olearius.Vermehrte newe Beschreibung Der muscowitischen und persischen Reyse(A.Behpour, trans.)Tehran: Ebtekare nou.

Divan Hafez. (2008). Divan Hafez,A.Khalkhali ( 8th ed.)Tehran: Hafez Novin&Lohe Danesh.

Rostami, M. (2012). Iranologists and Persian literature. (1th ed.)Tehran: Institute for humanities&cultural studies.

Rashidi Tabrizi,Y (1989). Robaiyat of Khayyam. (J.Homaei, ed) 2nd ed. Tabriz: Homa

Shafa ,Sh.(1949). vol.4, West-Ostlicher Divan, Goethe: Best poetries of Byron: Best poetries of Lamartine ,Collection of Literary works &translations (1st ed.)Tehran: Bina.

Shafa, Sh. (1949). vol.9, Iran in French literature, Collection of literary works &translations. (1st ed.) Tehran: Bina.

Shahbaz, H. (1993).Tragedy of Faust, Biography of Wolfgang Von Goethe &Introduction of his works. (2nd ed.) Tehran: Elmi.

Molana. (1937) .Masnavi-Manavi. (M. Ramezani, ed.)Tehran: Kalale Khavar.

Wolfson, H. (1990).The Philosophy of the Kalam. (a. Aram, trans.) (1st ed) Tehran: Alhoda.

Hashemi, E. (2016). Influece of Persian language &literature on famous Russian writers with emphasis on Hafez place in Russian literature. Reportage, No.9401.feb.

Honarmandi, H. (1971). Andre Gide et la litteratyre Persane. Tehran: Zavar.

Azar, E. (2011).Hafez in West. Hafez Study and Research yearbook .Shiraz: Hafez Study &Research Center.no.13:12-36.

articles

Azar, E& Barzegar, M. (2011). Effectiveness of European &American literature by Hafez. Persian literature &language Research Periodical. (2nd quarter) summer, No.1:17-54.

Hadidi, J.(1977). Hafez in French Literature. Journal of Literature & Humanities Faculty, university of Ferdowsi. Year 12, winter, No.4: serial No. 48: 653-671.

Seyyedi, S. & Saremi Gerevi, S. (2014). Love, homeland & freedom in Khalil Gibran Khalil & Aminpoor`s thoughts. Jiroft Comparative literature Studies periodical. (7th quarter) No. 27: 47-67.

Lowlowee, P. (2017). Translations of Hafez into English. Motarjem Journal, year25, No.60:75-81.

Vafayi Fard, Z. & Kazazi, M.(2016).Concept of freedom in Hafez & Molana`s thoughts in comparison with Existentialism. Jiroft Comperative literature Studies Journal, year9, spring, No. 33: 51-69.