در جستجوی ناکجا آباد (بررسی تطبیقی آرمان شهر در شعر جبران خلیل جبران و سهراب سپهری)
الموضوعات :
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور
الکلمات المفتاحية: سهراب سپهری, رمانتیسم, Sohrab Sepehri, Utopia, romanticism, Persian, جبران خلیل جبران, آرمان‌شهر, شعر معاصر فارسی و عربی, The contemporary, Arabi poems, Jobran Khalil Jobran,
ملخص المقالة :
آرمان شهر در اندیشه ی شاعران و ادیبان، مدینه ی فاضله و ناکجاآبادی است که در آن، همه ی انسان ها در آزادی و سعادت زندگی می کنند و از ظلم و جور و بی عدالتی خبری نیست. رؤیای چنین جامعه ی آرمانی، در میان شاعران رمانتیسم، نمود بیشتری دارد؛ چرا که این شاعران، به دلیل احساس نوعی تنهایی و غربت، به طرح آرمان شهر خیالی و جهان مثالی خود می پردازند و آن را به گونه های مختلفی تجسّم می کنند. جبران خلیل جبران و سهراب سپهری، به عنوان دو شاعر رمانتیک در ادبیات معاصر فارسی و عربی، از میان گونه های مختلفی که می توان برای رمانتیسم قائل شد، به طور ویژه به رمانتیسم آرمانشهری پای بند بوده اند و تلاش آنها بر این بوده تا با مشربی عرفانی و رویکردی صوفیانه، دنیای رؤیایی خود را ترسیم نمایند. سهراب، شهر پشت دریاها و گاهی هیچستان و ده بالادست را سمبل هایی از دنیای آرمان شهر خود می داند، و در مقابل جبران نیز،جنگل را نماد آرمان شهر خود برگزیده است. همچنین هر دو شاعر، ویژگی هایی همچون عشق، عدالت، زیبایی، معرفت و شناخت و ...، برای جهان مطلوب خود برمی شمارند. در این پژوهش و با شیوه ی تحلیلی- توصیفی و بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به بررسی دیدگاه دو شاعر به مقوله ی آرمان شهر و ویژگی های آن خواهیم پرداخت.
1- اُشو، راجینیش، (1382ش)، تائوئیزم و عرفان شرق دور، ترجمهی فرشته جنیدی، تهران، هدایت الهی.
2- باباچاهی، علی، (1377ش)، گزارههای منفرد، تهران، نشر نارنج.
3- ثروت، منصور، (1385ش)، آشنایی با مکتبهای ادبی، تهران، سخن.
4- جبر، جمیل، (1983م)، جبران فی عصره وآثاره الأدبیة والفنیّة، ط1، بیروت، مؤسسة نوفل.
5- الحاوی، ایلیا، (1998م)، الرومنسیة فی الأدب العربی والغربی، بیروت، دارالثقافة.
6- حسینی، صالح، (1375ش)، گلهای نیایش، شعر و نقد سهراب سپهری، چ1، تهران، انتشارات نیلوفر.
7- ..................، (1371ش)، نیلوفر خاموش (نظری به شعر سهراب سپهری)، چ2، تهران، انتشارات نیلوفر .
8- خلیل جبران، جبران، (1994م)، المجموعة الکاملة لمؤلفات، تقدیم: جمیل جبر، ط1، بیروت، دارالجیل.
9- داد، سیما، (1383ش)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ2، تهران، انتشارات مروارید.
10- دلاشو، م. لوفر، (1364ش)، زبان رمزی افسانهها، ترجمهی جلال ستاری، تهران، توس.
11- رامشینی، مهدی، (1385ش)، سهراب سپهری و جبران خلیل جبران، چ1، تهران، فرهنگسرای میردشتی.
12- روزبه، محمدرضا، (1389ش)، شعر نو فارسی؛ شرح، تحلیل و تفسیر، چ1، تهران، انتشارات حروفیه/ دانشگاه لرستان.
13- سپهری، سهراب، (1370ش)، هشت کتاب (مجموعه اشعار سپهری)، چ10، تهران، کتابخانهی طهوری.
14- ستاری، جلال، (1372ش)، مدخلی بر رمزشناسی عرفانی، چ1، تهران، نشر مرکز.
15- سهروردی، شهابالدین، (1380ش)، آواز پر جبرئیل، تصحیح و مقدمه: سید حسین نصر، مقدمه و تحلیل فرانسوی: هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
16- سیدی، سید حسین، (1384ش)، به باغ همسفران؛ دربارهی جبران و سپهری، چ1، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
17- شریفیان، مهدی، (تابستان1384ش)، «نماد در اشعار سهراب سپهری»، پژوهشنامهی علوم انسانی، ش45-46، صص113-130.
18- شمیسا، سیروس، (1382ش)، نگاهی به سپهری، چ8، تهران، انتشارات صدای معاصر.
19- صلیبیا، جمیل، (1366ش)، فرهنگ فلسفی، ترجمه: منوچهر صانعی، تهران، حکمت.
20- غریب، روز، (1971م)، تمهید فی النقد الحدیث، بیروت، دارالمکشوف.
21- الفاخوری، حنا، (1986م)، الجامع فی تاریخ الأدب العربی ( الأدب الحدیث )، ط1، بیروت، دارالجیل.
22- کامل، سلیمان، (2000م)، دراسة فی شعر جبران خلیل جبران، ط1، دار المرساة، سوریا (اللاذقیة).
23- کفافی، محمد عبدالسلام، (1382)، ادبیات تطبیقی، ترجمهی حسین سیدی، چ 1، مشهد، به نشر.
24- مجلسی، محمد باقر، (1983م)، بحار الأنوار (الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار)، ط2، بیروت، لبنان، مؤسسة الوفاء.
25- الملائکة، نازک، (1997م)، دیوان، بیروت، دارالعودة.
26- نعیمه، میخائیل، (1964م)، مقدمه مجموعه آثار عربی جبران خلیل جبران، بیروت، دار صادر- دار بیروت.
27- یاحقی، محمد جعفر، (1388ش)، جویبار لحظهها، چ11، تهران، انتشارات جامی.
28- یونگ، کارل گوستاو، (1384ش)، رؤیاها، ترجمهی ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران، کاروان.
_||_