نقش‌های هنری صفت در ایجاد زبان ادبی، تصویرسازی و کیفیت عاطفه و اندیشه در شعر شاملو
الموضوعات :
مهدی دهرامی
1
(نویسنده)
الکلمات المفتاحية: شاملو, صفت, دستور زبان فارسی, Quality, aesthetics, Shamloo, grammar, زیباشناسی دستور زبان, مقوله‌های زبانی, grammar Persian, linguistic categories,
ملخص المقالة :
صفت از انواع کلمه است که حالت، مقدار و ویژگی‌های دیگر اسم را نشان می‌دهد. این کلمه از عناصر ایجاد زبان شاعرانه است و بیش از عناصر دیگر زبان بازتاب عاطفه و نوع برخورد شاعر با پدیده‌ها و اشیاء است از همین روی می‌تواند ارزش‌های هنری فراوانی در شعر داشته باشد. هدف این مقاله تعیین کارکردهای هنری این مقوله در شعر و جایگاه آن در ادبیات و برجستگی زبان و نقش آن در کیفیت عاطفی و تصویرپردازی در شعر شاملوست به همین خاطر با روش استقرایی با تاکید بر شعر وی در سه حوزه زبانی، معنوی و تصویری به این موضوع پرداخته است. در حوزه نخست ساخت صفات تازه، ایجاد موسیقی، جابه‌جایی صفت، کاربرد صفات کهن و... در برجستگی زبان موثر بوده است. از نظر معنوی صفت نمایان‌گر عاطفه و لحن شاعر است و تناسب صفات موجب ایجاد انسجام و ساخت فضای منسجم شعری شده است. علاوه بر آن نوع و کیفیت صفاتی که شاملو در مورد یک پدیده به کار گرفته اندیشه او را نسبت به آن نشان می‌دهد. در حوزه تصویری نیز صفت در ایجاد حس‌آمیزی، خلق استعاره و تشبیه، پویایی توصیفات و... موثر بوده است.
منابع و مآخذ
1ـ انوری، حسن؛ احمدی گیوی، حسن. دستور زبان فارسی2. ویرایش دوم، تهران: فاطمی، 1389.
2ـ برجس، آنتونی. «ادبیات چیست؟»، مترجم حسینی جهان آبادی، مجله ادبیات داستانی، شماره 48، 1377.
3ـ پرین، لارنس. شعر و عناصر شعر. ترجمه غلامرضا سلگی، تهران: رهنما، 1379.
4ـ خیام‌پور، عبدالرسول. دستور زبان فارسی. چاپ چهاردهم، تهران: ستوده، 1384.
5ـ داد، سیما. فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ چهارم، تهران: مروارید. 1380.
6ـ دادبه. مقدمه حکایت شعر. رک (اسکلتن، رابین (1375) حکایت شعر. ترجمه مهرانگیز اوحدی. مقدمه و ویرایش اصغر دادبه، تهران: میترا، 1375.
7ـ دهرامی، مهدی؛ عمران‌پور، محمدرضا. «نقد و بررسی عاطفه در اشعار نیمایوشیج»، پژوهش‌نامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال یازدهم، شماره بیستم، 1392.
8ـ شاملو، احمد. مجموعه آثار. دفتر یکم، شعرها، تهران: نگاه، چاپ نهم، 1389.
9ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. ادوار شعر فارسی. چاپ ششم، تهران: سخن، 1390.
10ـ ــــــــــــــ ، ــــــــــ . صورخیال در شعر فارسی. چاپ دوازدهم، تهران: آگاه، 1387.
11ـ شمیسا، سیروس. نگاهی تازه به بدیع. تهران: میترا، چاپ دوم، 1386.
12ـ صدیقیان، مهین. «استعمال اسم به جای صفت»، نشریه سخن، دوره 25، 1355.
13ـ عمران‌پور، محمدرضا؛ دهرامی، مهدی. «مقایسه چگونگی انعکاس ادبیات تعلیمی در اشعار نو و سنتی نیمایوشیج»، فصل‌نامه ادبیات تعلیمی، شماره بیست و یکم، 1392.
14ـ کریمی‌دوستان، غلامحسین، «اسامی و صفات گزاره‌ای در زبان فارسی»، نشریه دستور، شماره 3، 1386.
15ـ مجد، امید. «دو تحلیل تازه از ساختمان صفات در زبان فارسی با توجه به: 1. پسران وزیر ناقص عقل (اسم مرکب + صفت) 2. تای تانیث»، فصل‌نامه زبان و ادب پارسی، شماره47، 1390.
16ـ معین، محمد. فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر، چاپ یازدهم، 1376.
17ـ نجاریان، محمدرضا؛ رستمی، راضیه. «مقایسه صفت در زبان‌های فارسی و عربی»، نشریه ادبیات تطبیقی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه باهنر کرمان، سال چهارم، شماره8، 1392.
18ـ وحیدیان کامیار، تقی؛ عمرانی، غلامرضا. دستور زبان فارسی، چاپ یازدهم، تهران: سمت،
