تجلّی قرآنی- شاعرانه حضرت علی(ع) در شعر کهن فارسی
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنیاحمدرضا یلمه ها 1 , مسلم رجبی 2
1 - استاد زبان و ادبیات فارسی و عضو باشگاه پژوهشگران جوان و استعدادهای درخشان، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
دین مبین اسلام از دو منبع نورانی و استوار سرچشمه می‌گیرد؛ یکی آموزه‌های قرآن کریم و دیگر تعالیم اهل بیت علیهم السلام. در قرآن کریم به استناد تفاسیر و روایات خاندان وحی علیهم السلام آیاتی هست که در شأن امیر مؤمنان علی ابن ابی طالب(ع) نازل شده است. حال شعرای شیعی و نیز مسلمان که بنا به تیمّن و تبرّک آیات نورانی وحی را در اشعار خویش منعکس می‌ساخته‌اند، گاهی اوقات به هنگام مدح مقام عظمای علوی و نیز تمجید از مقام شامخ ولایت، این آیات را در اشعار خود تعمّداً می‌گنجانده‌اند تا از طرفی سخن خویش را رنگ و رویی قرآنی بزنند و نیز از طرفی دیگر بتوانند در پرتو روایات اهل بیت علیهم السلام، اشعار ولایی خود را مستحکم بیان نموده و به آن رنگ جاودانگی ببخشند. در این پژوهش سعی شده است تا آیاتی را که به حدّ تواتر در احادیث، مرتبط با امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام دانسته شده و شعرای فارسی زبان این آیات را در اشعارشان متبلور ساخته، مورد نقد و بررسی قرار دهیم تا بیش‌تر با این اشعارقرآنی- ولایی آشنا شده و از میزان ارادت این شعرا به ساحت امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب علیه السلام بیش‌تر آگاه شویم.
قرآن کریم.
اسلامی نژاد آرانی، عباس. 1379ش، اثرپذیری حافظ از قرآن و حدیث، چاپ دوم، کاشان: مرسل.
بروجردی، سید محمد ابراهیم. 1366ش، تفسیر جامع، چاپ ششم، تهران: صدر.
حافظ، شمس الدین محمد. 1378ش، دیوان اشعار، چاپ اول، تهران: زراره.
حسینی همدانی، سیدمحمدحسین. 1404ق، انوار درخشان، تهران: کتابفروشی لطفی.
روسو، ژان ژاک. 1379ش، قرارداداجتماعیمتنوزمینهمتن، ترجمه مرتضی کلانتریان، چاپ اول، تهران: آگه.
سعدی، مصلح الدین عبدالله. 1374ش، کلیات سعدی، تهران: اقبال.
طباطبایی، سیدمحمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طیب، سید عبدالحسین. 1378ش، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلام.
عطار نیشابوری، فریدالدین. 1376ش، مظهر العجائب، تهران: علمی.
فردوسی، ابوالقاسم. 1374ش، شاهنامه، به مقدّمه دکتر عبّاس عسکری فر، چاپ اول، تهران: پیمان.
قمی، علی بن ابراهیم. 1404ق، تفسیر القمی، چاپ سوم، قم: دار الکتاب.
کاشی، مولانا محمّد حسن افضل المتکلمین. 1371ش، کلیات کاشی، چاپ اول، به اهتمام دکتر محمد امین جمال، تهران: علمی.
کسایی مروزی. 1373ش، زندگی، اندیشه و شعر کسایی مروزی، به اهتمام محمد امین ریاحی، چاپ چهارم، تهران: دانشگاه تهران.
گروه مترجمان. 1377ش، تفسیر هدایت، مشهد: بنیادپژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
گنابادی، سلطان محمد. 1408ق، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
مولوی، جلال الدین محمد. 1371ش، کلیات شمس، تصحیح شده استاد بدیع الزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلال الدین محمد. 1375ش، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسون، چاپ هفتم، تهران: علمی.
ناصرخسرو. 1348ش، دیوان اشعار، به اهتمام سید نصرالله تقوی، تهران: معین.
مقالات
کرمی، محمد حسین. 1380ش، «بازتاب هنری اندیشه دینی در هفت چکامه نخست دیوان خاقانی»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره سوم، صص 120-95.
مروتی، سهراب و مینا یعقوبی. 1394ش، «بررسی تأثیر پیش‌فرض‌های مذهبی بر ترجمه قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال ششم، شماره 21، صص 106-95.
نصرآبادی، نیک بخت و اشرف السادات صانعی. 1385ش، «جایگاهرفیعقرآندر پژوهش‌هایطباسلامی»، مجلّه بینات، سال سوم، شماره 11، صص 39-34.
یوسفی، محمّدرضا. 1387ش، «چگونگیورودقرآنوحدیثبهشعرفارسی»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره پنجم، صص 116-97.
_||_
Bibliography
Islami Nejad Arani, Abbas (1379). Effectiveness of Hafez from Quran and Hadith, Edition: Second, Kashan: Morsal.
Boroujerdi, Seyyed Mohammad Ibrahim (1366). Tafsir jameh, Edition: Sixth, Tehran: Sadr.
Hafiz, Shamsuddin Muhammad (1999). Divan of Poems, Edition: First, Tehran: Zarreh.
Hosseini Hamedani, Seyyed Mohammad Hussein (1404 AH). Anvar darakhshan, Tehran: Lotfi Bookstore.
Rousseau, Janjak (1379).The Social Contract betwin Text and Subject Text, Translated by Morteza Kalantariyan, Edition: First, Tehran: Announcement.
Sa'di, Moslehuddin Abdullah (1374). General Sadi, Tehran: Iqbal.
Tabatabaei, Seyyed Mohammad Hossein, (1417 AD), Al-Meizan for the interpretation of al-Qur'an; Beirut: alami.
Tayeb, Seyyed Abdul Hussein (1999). Atyab al-Bayan fi tafsir al-Quran, edition: Second, Tehran: Islam publication.
Attar Neishabouri, Farid al-Din (1376). Mazhar Al-Ja'ayeb, Tehran: Scientific
Kashi, Maulana Mohammad Hassan Afzal Al-Mutkallimin. (1371). General kashi, Edition: First, by Dr. Mohammad Amin Jamal, Tehran: Scientific.
Karami, Mohammad Hussein (1380). "The Reflection of Religious Artistic in the Seven First Chambers of the Divan Khaghani", Journal of Religious Thought, Shiraz University, Third Book, Pages 120-95.
Kasaei marvazi. (1373). The Life, Thought and Poetry of a kasaei, by Mohammad Amin Riahi, Edition: Fourth, Tehran: Tehran University.
The group of translators. (1377 AD). Tafsir hedayat, Mashhad: Astan Quds Razavi.
Gonabadi, Sultan Muhammad (1408 AH). Tafsir bayan al-Sa'ad'at, Beirut: alami.
Ferdowsi, Abolghasem (1374). Shahnameh, Edition: First, Tehran: Peyman.
Qomi, Ali ibn Ibrahim (1404 AH). tafsir Al-Qomi, Third Edition, Qom: Al-Qattab.
Nasser Khosrow (1348). divan of poetry, dedicated to Sayyid Nasrallah Taghavi, Tehran: Moin.
Nasrabadi, Nikbakht and Ashraf Sadat Sanei (2006). "The Position of the Qur'an in the Study of Islamic Medicine," Bayenat Magazine, vol. 3, No. 11, pp. 39-34.
Yousefi, Mohammad Reza (2008). "How came the Qur'an and hadith on the Persian poetry", Qur'anic and Hadith 5 th, pages 116-97.
Maulvi, Jalal al-Din Muhammad (1992). Shams' poems, Corrected by Professor Badi Zaman Foruzanfar, Edition: Third, Tehran: Amir Kabir.
Rumi, Jalal al-Din Muhammad (1375). masnavi, Corrected by Reynold Nicholson, Edition: Seventh, Tehran: Scientific.
