تأثیر شعر و اندیشه‌های عمر خیّام بر شعر عبد‌الوهّاب البیاتی

الموضوعات :

فاطمه جمشیدی ¹ ( دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد )
الناز اسکندری ² ( دانش آموخته رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد )
شهناز امینی چرمهینی ³ ( کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان )

تاريخ الإرسال : 11 الأربعاء , ذو الحجة, 1439 تاريخ التأكيد : 11 الأربعاء , ذو الحجة, 1439 تاريخ الإصدار : 10 الإثنين , ذو القعدة, 1439

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

اثرپذیری و اثرگذاری پدیده‌هایی هستند که از دیرباز در میان شاعران و نویسندگان وجود داشته و در آثار آن‌ها منعکس شده‌اند. حکیم عمر خیام نیشابوری شاعر و فیلسوف قرن پنجم و ششم هجری را به حق می‌توان یکی از اثرگذار‌ترین شاعران بر ادیبان شرق و غرب دانست که بسیاری از ادیبان دیدگاه‌های فلسفی وی را در آثار خود منعکس کرده‌اند. عبد‌الوهاب بیاتی(1926- 1999م)، شاعر معاصر عراقی تبار- که با ادبیات ایران زمین و به ویژه عمر خیام آشنا بود - وام‌ها از معدن اندیشه ناب خیام ستانده است. بر همین اساس، پژوهش حاضر که از نوع کیفی است و با روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته، شناساندن زمینه‌های اثر‌پذیری بیاتی از خیام و بیان گستره این وام‌ستانی ادبی را بر اساس مکتب فرانسه در ادبیات تطبیقی، وجهه همّت قرار داده است.

المصادر:

کتب فارسی

آقایانی چاوشی، جعفر. 1358ش، سیری در افکار علمی و فلسفی حکیم عمر خیام، تهران: انجمن فلسفه.

اسوار، موسی. 1381ش، از سرود باران تا مزامیر گل سرخ؛ پیشگامان شعر امروز عرب، تهران: سخن.

حقیقت، عبد‌الرفیع. 1368ش، فرهنگ شاعران زبان پارسی، تهران: چاپخانه آرین.

خیام. 1369ش، رباعیات، با مقدمه علی فروغی، چاپ اول، تهران: انتشارات اسماعیلیان.

خیام. 1321ش، رباعیات، به اهتمام محمدعلی فروغی و قاسم غنی، تهران: شرکت سهامی چاپ رنگین.

خیام. 1367ش، رباعیات، به تصحیح جلال الدین همایی، چاپ دوم، تهران: نشر هما.

شفیعی کدکنی، محمدرضا(م. سرشک). 1355ش، آواز‌های سند‌باد، تهران: انتشارات نیل.

شهولی، عبد‌الرحیم. 1353ش، حکیم عمر خیام و زمان او، تهران‌: انتشارات گوتنبرگ.

ضاوی، أحمد. 1384ش، کارکرد سنت در شعر معاصر عرب، ترجمه حسین سیّدی، مشهد: دانشگاه فردوسی.

مهاجر ‌شیروانی، فردین، و شایگان، حسن.1370ش، نگاهی به خیام همراه با رباعیات، تهران: انتشارات پویش.

هدایت، صادق. 1342ش، ترانه‌های خیام، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

یوسفی، غلامحسین. 1369ش، چشمه روشن، تهران: انتشارات علمی.

کتب عربی

أبوأحمد، حامد. 1991م، عبدالوهابالبیاتیفیإسبانیا، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسة والنشر.

البیاتی، عبد‌الوهاب. 1995م، الأعمال الشعریة(مجلّدان)، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر- عمّان: دار الفارس.

البیاتی، عبد‌الوهاب. 1999م، ینابیع الشمس؛ السیرةالشعریة، دمشق: دار الفرقد.

البیاتی، عبد‌الوهاب. 1993م، کنت أشکو إلی الحجر، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر- عمان: دار الفارس.

بیضون، حیدر توفیق. 1993م، عبد‌الوهاب البیاتی أسطورة التیه بین المخاض والولادة، بیروت: دار الکتب العلمیة.

الخیّاط، جلال.1930م، الشعر العراقی الحدیث، بیروت: دار صادر.

الروضان، عبد عون. 2005م، الشعرالعربفیالقرنالعشرین، عمان: الأهلیة.

الصراف، أحمد حامد. 1931م، عمر الخیام: عصره، سیرته، أدبه، فلسفته، رباعیاته، بغداد: دار السلام.

فوزی، ناهدة. دون تاریخ، عبدالوهاب البیاتی حیاته وشعره، إیران: منشورات کتاب صنوبر.

کامبل الیسوعی، روبرت ب. 1996م،أعلامالأدبالعربیالمعاصر، الطبعة الأولی، بیروت: الشرکة المتحدة للتوزیع.

ندا، طه. 1991م، الأدب المقارن، بیروت: دار النهضة العربیة.

 

مقالات

آریان، حسین و همکاران. بهار 1396ش، «بررسی تطبیقی لیلی و مجنون با اصلی و کرم آذربایجان»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال یازدهم، شماره 41، صص 59- 81.

انوشیروانی، علیرضا. بهار 1389ش، «ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران»، ادبیات تطبیقی، سال اول، پیاپی 1 دوره اول، صص6 - 38.

فخر، غلامرضا. بی‌تا، «جستاری در مضامین مشترک در ادبیات فارسی و عربی با رویکرد ادبیات تطبیقی»، ادبیات تطبیقی، صص 103- 122.

نظری منظم، هادی. بهار 1389ش، «ادبیات تطبیقی: تعریف و زمینه‌های پژوهش»، ادبیات تطبیقی، سال اول، شماره دوم، دوره جدید، صص 221- 237.

 

 

Persian refrences

Agayani Chavoshi, Jafar, Siri in the scientific and philosophical thoughts of Hakim Omar Khayyam. Tehran: The Philosophy Society, 1358 AD.

Masaru, Moses, from the song of rain to the Psalm of Rose "Pioneers of Arabic Poetry", Tehran: Sokhan, 2002.

Haghighat, Abdolrafi, The Culture of Poets in Persian Language, Tehran: Arian Printing House, 1368.

Khayyam, Rubaiyat, Introduction: Ali Foroughi, First Printing, Tehran: Ismaili Publications, 1369.

Khayyam, Rubaiyat, To the Excellence of Mohammad Ali Foroughi and Ghasem Ghani, Tehran: Rawin Printing Co., 1321.

Khayyam, Rubaiyat, Correction of Jalaluddin Hemahi, Tehran: Homa Publication, Second Edition, 1367.

Shafiy Kotkani, Mohammad Reza [M. Raspberries]. Sinbad Singing, Tehran: Nil Publishing, 1355.

Shouli, Abdul Rahim, Hakim Omar Khayyam and his time, Tehran: Gothenburg Publication, 1353.

Doway, Ahmed, the function of tradition in contemporary Arabic poetry. Translated by Hossein Seyedi. Mashhad: Ferdowsi University, 2005.

Mohagher Shirovani, Fardin, and Shayegan, Hassan, A Look at Khayyam along with Rubaiyat, Tehran: Pooyash Publication, 1370.

Hedayat, Sadeq, Khayyam songs, Tehran: Amir Kabir Publication, Fourth Edition, 1342.

Yousefi, Gholam Hossein, Cheshmeh Roshan, Tehran: Scientific publication, 1369.

Arabic refrence

Abu Ahmed, Hamid, Abdel Wahab El Bayati in Spain, Beirut: The Arab Institution for Study and Publication, 1991.

Al-Bayati, Abdel Wahab, Poetic Works (two volumes), Beirut: The Arab Institution for Studies and Publishing, Amman: Dar Al-Faris, 1995.

Al-Bayati, Springs of the sun «Biography poetry» Damascus: Dar al-Farqd, 1999 .

Al-Bayati, I was going to stone. Beirut: The Arab Institution for Studies and Publishing, Amman: Dar Al-Faris, 1993.

Beydoun, Haidar Tawfiq, Abdel Wahab Al-Bayati The Myth of Taste between Labor and Birth, Beirut: Scientific Books House, 1993.

Khayat, Jalal, Modern Iraqi Poetry, Beirut: Dar Sader, 1930.

Al-Rawdan, Awn, Arab Poetry in the Twentieth Century, Amman: Al Ahlia, 2005.

Al-Sarraf, Ahmed Hamid, Omar Khayyam: His Age, Biography, Literature, Philosophy, Raba'iyat, Baghdad: Dar es Salaam, 1931.

Fawzi, Nahida, Abdul Wahab al-Bayati His life and poetry, Iran: Booklets of the pine tree, without a date.

Robert Campbell, Contemporary Arab Literature, Beirut: United Distribution Corporation, First Edition, 1996.

Nada, Taha, Comparative Literature, Beirut: The Arab Renaissance House, 1991.

 

publications:

Arian, Hossein et al., "A Comparative Study of Lily and Majnoun with the Original and the Cream of Azerbaijan", Journal of Comparative Literature Studies, Islamic Azad University, Jiroft Branch, vol. 41, Spring, 1396, pp. 59-81.

Anushirvani, Alireza, "The Necessity of Comparative Literature in Iran", Comparative Literature, First Year, First Series, Spring 2010, Pages 6 38.

Fakhr, Gholamreza, "An Investigation into Common Topics in Persian and Arabic Literature with the Approach of Comparative Literature", Comparative Literature, Belyat, Pages 103 122.

Regular Theory, Hadi, "Comparative Literature: Definitions and Fields of Research" Comparative Literature, First Year, Number Two, New Period, Spring 2010: p. 221 237.