بررسی خاستگاه و ریشة چند ضرب‌المثل‌ فارسی و عربی

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

یعقوب مقدیمی ¹

1 - گروه زبان و ادبیّات عربی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاريخ الإرسال : 20 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1442 تاريخ التأكيد : 05 الثلاثاء , ذو القعدة, 1442 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443

الکلمات المفتاحية: ضرب‌المثل, ادبیّات تطبیقی, کلید واژه‌ها: ادبیّات فارسی, ادبیّات عربی, منشأ و خاستگاه,

ملخص المقالة :

چکیده ضرب‌المثل گونه‌ای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّه‌ای یا رخدادی عبرت‌آموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضرب‌المثل‌ها مقوله‌هایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّی‌اند. بسیاری از ضرب‌المثل‌‌ها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در بر دارند نشان‌ دهندة تأثیر و تأثّر فرهنگ اقوام مختلف‌اند. در این میان، تأثیر یا اثر گذاری دو فرهنگ عربی و ایرانی بر یکدیگر و تأثر یا اثر پذیری آن‌ها از یکدیگر به علل و انگیزه‌های زیادی مانند همجواری و روابط تجاری، گردن نهادن ایرانیان به دین اسلام و تسلّط عرب بر بخش‌های زیادی از ایران، غیر قابل انکار است. در پژوهش حاضر، چند ضرب‌المثل نسبتاً مشهور از ضرب المثل‌های فارسی و عربی انتخاب شده و مضامین، منشأ و وجوه افتراق و اشتراک آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

الف: کتابنامه

• قرآن کریم. 


• آذرنوش، آذرتاش، (1387)، فرهنگ معاصر، تهران: نشر نی: چاپ نهم.


• بهمنیار، احمد، (1369)، داستان‌نامة بهمنیاری، تهران: دانشگاه تهران: چاپ اوّل.


• پرتوی آملی، مهدی، (1391)، ریشه‌های تاریخی امثال و حکم، تهران: سنائی، چاپ ششم.


• خلف تبریزی، محمّدحسین، (1380)، فرهنگ فارسی برهان قاطع، تهران: نیما، چاپ اوّل.


• دهخدا، علی‌اکبر، (1379)، امثال و حکم، تهران: امیر کبیر، چاپ یازدهم.


• رزمجو، حسین، (1382)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی، چاپ اوّل.


• رضایی، رحمت الله، (1391)، مجمع الامثال و جامع التمثیل، تهران: خلاق، چاپ اوّل.


• شاهد، امیر، (1373)، ترجمه و تحشیة فرائد الأدب در امثال سائر و رائج در عرب، اصفهان: جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان، چاپ اوّل.


• العسکری، ابوهلال، (1988)، جمهرة الأمثال، بیروت: دارالفکر و دار الجیل، الطبعه الأولی.


• الفاخوری، حنّا، (بی‌تا)، الجدید فی الإنشاء العربی، بیروت: دارالکتاب العربی، الطبعه الأولی.


• محمّدی ملایری، محمّد، (1384)، فرهنگ ایرانی پیش از اسلام، تهران: توس، چاپ پنجم.

 

ب: مقالات

• زندی، بهمن و بیستون عبّاسی، (1395)، بازتاب روابط خویشاوندی در ضرب‌المثل‌های فارسی، فصلنامة فرهنگ و ادبیّات عامّه، سال چهارم، شمارة نهم، صص: 60- 23.