دیالکتیک سنّت و مدرنیته در ادبیات سیاسی ایران؛ بررسی تطبیقی دو داستان «فارسی شکر است» و «رجل سیاسی»
الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)
سمیه علی اکبر زاده
1
,
ماندانا علیمی
2
,
علی فلاح
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
2 - گروه زبان وادبیات فارسی،واحد آزادشهر،دانشگاه آزاداسلامی ،آزادشهر،ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
الکلمات المفتاحية: جمالزاده, دیالکتیک, سنّت, مدرنیته, فارسی شکر است, رجل سیاسی.,
ملخص المقالة :
یکی از مفاهیم مهم ادبیات سیاسی ایران جدال و دیالکتیک سنّت و مدرنیته است. درواقع می‌توان اذعان داشت دو عامل اصلی استبداد و عقب‌ماندگی جامعة سیاسی حاصل جدال سنّت و مدرنیته بوده است. در این رابطه، بسیاری از نویسندگان ادبیات فارسی، به¬ویژه از عصر مشروطه به بعد، در آثار نظم و نثر خود با بهره‌گیری از شیوه‌هایی همچون طنز، اوضاع سیاسی اسفناک ایران را ترسیم کرده‌اند. یکی از نویسندگان مشهوری که در آثار خود همواره با بیانی مبتنی بر طنز، اوضاع سیاسی ایران را به نقد کشیده است، محمّدعلی جمالزادة اصفهانی بوده است. وی در آثار ادبی خود، بارها آشفتگی سیاسی- فرهنگی جامعة ایران اعمّ از حاکمین و طبقات مختلف مردم را ترسیم کرده است. در این مقاله، نویسندگان در تلاشند تا با استفاده از روش تطبیقی دو اثر جمالزاده با عناوین «رجل سیاسی» و «فارسی شکر است» را با بهره¬گیری از طنز سیاسی بررسی نمایند و به این سوال اصلی پاسخ دهند: «جمالزاده جدال سنّت و مدرنیته را در دو داستان رجل سیاسی و فارسی شکر است چگونه و در قالب چه مفاهیمی دسته بندی نموده است؟» فرضیة مقاله تأکیدی است بر این موضوع که این دو اثر جمالزاده عمدتاً با محوریت طنز و گفتمان انتقادی و با هدف اصلاح اوضاع آشفتة سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعة خود صورت پذیرفته است. یافته‌های مقاله نشان داد جمالزاده در داستان «فارسی شکر است» چهار مفهوم کلان نهادینگی استبداد و فساد؛ سیاست‌زدگی جامعة ایران، شکاف عمیق طبقاتی و دیالکتیک فرهنگ وارداتی و هویت سنّتی را نشان می‌دهد. اما در داستان رجل سیاسی، جمالزاده به بررسی جامعة ایران در زمان و شرایط خاصی می‌پردازد و به افتادن سرنوشت مردم به دست کسانی اشاره دارد که اصلاً تخصصی ندارند. در این راستا، سیاست به مثابۀ ثروت و رفاه، فقدان مریتوکراسی، لمپنیسم سیاسی، عدم فهم مسائل سیاسی و فقدان تخصص، ناپایداری توده‌ها در قالب «جو زدگی سیاسی، تشجییع سیاسی و قهرمان‌سازی نادرست و لابی‌گری سیاسی مهم‌ترین مواردی است که جمالزاده بدان اشاره نموده است.
Rferences
A. Books
1. Afshar, I., & Dehbashi, A. (2020). Memoirs of Seyyed Mohammad Ali Jamalzadeh. Tehran: Elm. (In Persian)
2. Aaker, J. (2022). Humor, Seriously: Why Humor Is a Secret Weapon in Business and Life. Translated by Mohammad Qasaa, Tehran: Alborz. (In Persian)
3. Critchley, S. (2023). About humor. Translated by Sohail Sami, Tehran: Qoqnoos. (In Persian)
4. Eshaghian, J. (2014). Criticism of Mohammad Ali Jamalzadeh's works. Tehran: Negah. (In Persian)
5. Fazli, N., & Hashemi Moghaddam, A. (2014). Review of satirical Iranian folk texts. Tehran: Elm. (In Persian)
6. Jamalzadeh, M. A. (2009). Yeki Bood, Yeki Nabood. 5th Ed, Tehran: Sokhan. (In Persian)
7. Javadi, H. (2022). The history of humor in Persian literature. Tehran: Morvarid. (In Persian)
8. Khorramshahi, B. (2023). Comedy and Tragedy. 4th Ed, Tehran: Nahid. (In Persian)
9. MirAbedini, H. (2021). History of Iranian fiction literature. Tehran: Sokhan. (In Persian)
10. Morrill, J. (2022). Comic relief: a comprehensive philosophy of humor. Translated by Mahmoud Farjami, Tehran: Ney. (In Persian)
11. Nouri Shamsi, H. (2021). A new method in analyzing and comparing realist stories (with an approach to the stories "Yeki Bood, Yeki Nabood" and "Pir Mard va Darya"). Tehran: Andishmandan. (In Persian)
12. Pollard, A. (2023). Satire. Translated by Saeid Saeidpour, Tehran: Markaz. (In Persian)
13. Sadrinia, B. (2022). Constitutional Literature. Tehran: Sokhan. (In Persian)
14. Shafiei, M. (2016). Collection of humor in Iranian literature. Tehran: Mohajer. (In Persian)
15. Soleimani, M. (2017). Satire in simple language. Tehran: Soroosh. (In Persian)
16. Talebi, F. (2022). Commentary on the works of Mohammad Ali Jamalzadeh and Jalal Al-Ahmad. Tehran: Negah. (In Persian)
B. Articles
1. Akbarzadeh, N., & Karimi Motahhar, J. (2021). Criticism of the literary school of critical realism in Iran (based on the stories "Farsi Shekar ast" and "Gilehmard"). Critical Research Journal of Humanities Texts and Programs, 21(10), 27-51. (In Persian)
2. Marefat, Sh., & Abbasi, H. (2014). A Comparative Analysis of the Title of Jamalzadeh's Once Upon a Time and Teymour's Alwasbat Aloula. Lisān-i Mubīn, 5(15), 120-101. (In Persian)
3. Musabadi, R., & Nowrooz, M. (2018). Comparative study of the effects of British and Russian colonialism in the constitutional era in the poems of Nasim Shomal and Malek al-Sha'ari-Bahar. Jostarnameh Journal of comparative Literature Studies, 2(5), 48-80. (In Persian)
4. Mousazadeh, M., Mohammadzadeh, D., & Sadeginejad, D. (2020). A Comparative study of satirical tricks in Attar's Masnavi. Jostarnameh Journal of comparative Literature Studies, 4(13), 35-54. (In Persian)
5. Najafzadeh, F., & Dehshiri, M. (2020). The Place of Satire in Political Development of Iran; Content Analysis of the Cover of Golagha Journal (1997-2005). Scientific journal Political Sociology of the Islamic Revolution, 1(3), 183-220. (In Persian)
6. Pashai, M., & Ramazani, A. (2017). Analysis of the Components of Realism in the Fiction of Jamalzadeh and Al-e Ahmad. Journal of Persian Language & Literature (Former Journal of the Faculty of Literature, University of Tabriz), 70(235), 17-38. (In Persian)
