تحلیل کارکرد اصطلاحات موسیقی در شعر صیدی تهرانی

الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مجتبی اصغرنسب ¹ , ایوب کوشان ² , حمیدرضا فرضی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز- ایران

تاريخ الإرسال : 26 الإثنين , جمادى الثانية, 1445 تاريخ التأكيد : 10 الجمعة , شوال, 1445 تاريخ الإصدار : 19 الخميس , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: اصطلاحات موسیقایی, بین رشته ای, سبک هندی, شعر فارسی, صیدی تهرانی.,

ملخص المقالة :

پیوند و درآمیختگی شعر فارسی و هنر موسیقی، برآمده از همنشینی دیرینة این دو مقولة فرهنگی، در طول تاریخ کهنِ ایران‌زمین می‌باشد که در همة ادوار شعر فارسی جاری بوده است. شاعران سبک هندی برای خلق مضامین تازه و ثقیلِ خود، از علوم مختلفی بهره می‌برند که در این میان موسیقی یکی از پرکاربردترین آن‌هاست. صیدی تهرانی یکی از شاعران خوش‌ذوق و کم‌گوی این سبک است که در مضمون‌سازی‌های خود از تلمیحات و اصطلاحات علوم مختلف، از جمله موسیقی بهره برده است. در این پژوهش، دیوان اشعار این شاعر را برای دستیابی به اصطلاحات موسیقایی به کار رفته در آن به روش کتابخانه‌ای و به صورت تحلیلی-توصیفی مورد بررسی قرار داده‌ایم تا به تبیین کارکرد این واژه‌ها در اشعار وی بپردازیم. پس از احصاء و بررسی ابیات شاهد، نتایج نشان می‌دهد که اگرچه صیدی، در مضمون‌پردازی‌های خود به اصطلاحات موسیقی توجه داشته و از موسیقی زمانة خود تأثیر پذیرفته است، ولی این تأثیر نتوانسته به مختصات زبانی وی تبدیل شود. چنانکه از بسامد اصطلاحات مستخرج در می‌یابیم، صیدی تنها 14/2 درصد از مضامین خود را که شامل 58 بیت از 2700 بیتِ دیوان اوست، به اصطلاحات موسیقایی اختصاص داده است. همچنین صنایع ادبی متنوعی که در اشعار این شاعر دیده می‌شود، اغلب در خدمت مضامین غنایی، به کار گرفته شده‌اند.