فهرس المقالات عرب

• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  1 - بررسی رویکرد عربستان سعودی در سوریه و یمن «با تاکید بر تحدید حوزه راهبردی ج.ا.ایران»
  شهرام  عسکری حصن سید مصطفی ایران نژاد
  تحولات موسوم به بهار عربی در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس در شاخ افریقا آغاز شد و بسرعت به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد و منجر به بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای شاخ افریقا و خاورمیانه گردید. در این میان،بطور خاص کشور عربستان سعود أکثر

  تحولات موسوم به بهار عربی در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس در شاخ افریقا آغاز شد و بسرعت به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد و منجر به بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای شاخ افریقا و خاورمیانه گردید. در این میان،بطور خاص کشور عربستان سعودی که دارای نظام بسته از نوع سلطنتی است ماهیت وجودی خود را در معرض جدی آسیب های ناشی این موج تحول خواهی در دو حوزه داخلی و خارجی قلمداد می کرد.عربستان سعودی با توجه به رسالتی که برای خود به عنوان ام القری جهان اسلام تعریف کرده است تداوم، گسترش حضور و بسط نفوذ خود در منطقه و بطور خاص «سوریه و یمن» را در راستای مقابله با منافع راهبردی ج.ا.ایران می داند،نتیجتا واکنش هیجانی و غیرسازنده ای را در قبال تحولات خاورمیانه از خود بروز داد.این کشور که به اتخاذ سیاست های محافظه کارانه در سیاست خارجی خود معروف است.با اتخاذ رویکرد تهاجمی سعی در حفظ منافع خود، گسترش نفوذ خود در منطقه و حفظ جایگاه خود به عنوان رهبر جهان اسلام اقدام کرده است.درمقاله حاضر سعی نویسنده بر این است که با بهره گیری از رویکرد رئالیسم تهاجمی به مقایسه سیاست خارجی عربستان سعودی در بحران یمن و سوریه بپردازد.یافته های تحقیق نشان ازاین دارد:« دو کشور سوریه و یمن کانون رقابت استراتژیک دو کشور می باشند،عربستان سعودی با انتقال گروه های ترویستی-تکفیری به سوریه و تهاجم مستقیم به یمن در نقش یک کنشگر معارضه جو ظاهر شده است،و با رویکرد دینامیک تهاجمی در تضاد حداکثری با منافع راهبردی ج.ا.ایران را اقدام می کند».روش پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی،همچنین روش جمع آوری داده ها کتابخانه ای و محدود اینترنتی می باشد . تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  2 - توافق جمهوري اسلامي ایران و عربستان سعودی و تأثیر آن بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطینی
  محمدباقر  مکرمی پور سهراب محمدزاده ندا  پارسا
  خاورمیانه به عنوان یک مجموعه امنیتی خاص به جهت وضعیت مبهم، پیچیده ای که دارد همواره صحنه ائتلاف و رقابت میان قدرت های بزرگ فرامنطقه ای و قدرت های منطقه بوده است و در این میان کشورهای ایران و عربستان به عنوان دو قدرت تعيين كننده و صاحب¬نفوذ در منطقه، قدرت لازم براي شكل¬ أکثر

  خاورمیانه به عنوان یک مجموعه امنیتی خاص به جهت وضعیت مبهم، پیچیده ای که دارد همواره صحنه ائتلاف و رقابت میان قدرت های بزرگ فرامنطقه ای و قدرت های منطقه بوده است و در این میان کشورهای ایران و عربستان به عنوان دو قدرت تعيين كننده و صاحب¬نفوذ در منطقه، قدرت لازم براي شكل¬دهي و تأثیر¬گذاری بر مناسبات منطقه غرب آسیا را دارند. به¬طوري كه آشكارا مي¬توان منطقه¬ي غرب آسیا و شمال آفریقا را متاثر از سیاست¬های دو کشور مزبور و كيفيت روابط آن¬ها با يكديگر دانست. از اين رو، از سر گيري روابط دو كشور كه- پس از 7 سال قطع کامل روابط، طی پنج دور مذاکرات در بغداد و عمان سرانجام در تاریخ 10 مارس 2023 با میانجی¬گری چین در پکن و - با امضاي توافق نامه صلح صورت گرفت، از اهميت بسياري برخوردار است. اين توافقنامه که به دلیل پیامدهای متعدد آن بر مناسبات منطقه¬اي، بازتاب گسترده¬ای در رسانه¬های منطقه و جهان در پی داشته است، سؤالات متعددي را در مورد مسائل منطقه¬اي مطرح مي¬سازد. در این پژوهش، نگارندگان اثر به دنبال بررسی تأثیر این توافق ويژه و دو جانبه، بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطیني مي¬باشند. فلذا، پرسش اصلي این پژوهش را مي¬توان چنين طرح نمود كه «توافق ایران و عربستان چه تاثیری بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطینی خواهد داشت؟». در پاسخ به سؤال مزبور، كه نگارندگان اثر با رویکردی توصیفی-تحلیلی در مقام پاسخگويي بدان برآمده¬اند، مي¬توان چنين فرضيه¬اي را طرح نمود كه: بر مبنای نظريه¬ي "واقع¬گرایی ساختاری" و همچنين نظریه¬ي "موازنه تهدید"، توافق مذکور، زمینه کنشگری فعال و به تبع آن موازنه تهدید را به نفع گروه¬های فلسطینی تغییر خواهد داد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  3 - بررسی مقایسه‌ای نقش دو تیره بنی فهر در تحولات صدر اسلام (با تکیه بر عملکرد صحابیان آن‌ها)
  رضا کردی
  چکیده در آغاز دعوت اسلامی، بنی فهر بن مالک با دو شاخه حارث و محارب، کهن‌ترین شاخه از قبیله قریش به شمار می‌رفت. در آن روزگار، طایفه بنی فهر که در حاشیه شهر مکه می‌زیست، به شبیخون بر ضد دیگر قبایل می‌پرداخت. در جستار کنونی در صدد یافتن پاسخی به این پرسش هستیم که آیا کنش أکثر

  چکیده در آغاز دعوت اسلامی، بنی فهر بن مالک با دو شاخه حارث و محارب، کهن‌ترین شاخه از قبیله قریش به شمار می‌رفت. در آن روزگار، طایفه بنی فهر که در حاشیه شهر مکه می‌زیست، به شبیخون بر ضد دیگر قبایل می‌پرداخت. در جستار کنونی در صدد یافتن پاسخی به این پرسش هستیم که آیا کنش آن دسته از صحابیانی را که به بنی حارث و بنی محارب منسوب‌اند، می‌توان در یک چارچوب قبیله‌ای و خاندانی تحلیل کرد؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، گرایش‌ها و رفتارهای بزرگان هر یک از دو شاخه خاندان فهری در حوزه فکری، اجتماعی و سیاسی به کدام جریان متمایل بوده است؟ این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از جدول توزیع فراوانی انجام شده، نشان می‌دهد که مهم‌ترین ویژگی بنی حارث، پیشگامی در پذیرش اسلام و همراهی با مسلمانان نخستین در رخدادهایی هم‌چون هجرت به حبشه بوده است. در مقابل، بنی محارب با تأخیر فراوان و به‌طور عمده پس از فتح مکه به دست مسلمانان، در شمار پیروان آیین جدید درآمدند. اما آن‌چه میان هر دو شاخه فهر مشترک است، روحیه جنگاوری است. برخی از نام‌آورترین فرماندهان نظامی در روزگار خلیفه‌های نخستین و بنی امیه هم‌چون ابوعبیده جراح، حبیب بن مسلمه، عقبه بن نافع و ضحاک بن قیس- فاتحان بزرگ شام، آسیای صغیر، مصر و شمال آفریقا- از این شاخه معروف قریش بوده‌اند. آنان نسبت به جریان حاکم هم‌سو و در پشتیبانی از نظریه حاکمیت قریش تعصب داشته‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  4 - آرابسک و تبار نبطی آن
  نگار ذیلابی هادی عالم زاده
  10.30495/jhcin.2023.22789
  آرابسک (نقوش استیلیزه گیاهی و هندسی) گاه به عنوان شاخصه هنر اسلامی و از ابداعات تمدن اسلامی شمرده می‌شود؛ در مقابل این نظر، برخی از مورخان هنر، افزون بر خصوصیات دوره اسلامی، بر مآخذ پیش از اسلام آن، به ویژه مآخذ ساسانی و بیزانسی و انتقال سنت‌های فرهنگی پیشین هم اشاره ک أکثر

  آرابسک (نقوش استیلیزه گیاهی و هندسی) گاه به عنوان شاخصه هنر اسلامی و از ابداعات تمدن اسلامی شمرده می‌شود؛ در مقابل این نظر، برخی از مورخان هنر، افزون بر خصوصیات دوره اسلامی، بر مآخذ پیش از اسلام آن، به ویژه مآخذ ساسانی و بیزانسی و انتقال سنت‌های فرهنگی پیشین هم اشاره کرده‌اند. در این پژوهش، علاوه بر این دو مأخذ، فرهنگ نَبَطی هم به‌مثابه گنجینه‌ای غنی از مضامین کهنِ تصویری، به عنوان مأخذی دیگر در زمینه نقش‌مایه‌های گیاهی آرابسک اسلامی لحاظ شده‌است. پرسش اصلی این پژوهش این است که بن‌مایه‌ها و نقوش گیاهی در آثار نَبَطی چه بوده و بر اساس شباهت‌های نقوش نبطی و اسلامی تا چه حد می‌توان نقوش نبطی را به عنوان مأخذی برای آرابسک اسلامی به‌شمار آورد؟ در این پژوهش با رویکردی بر پایه تاریخ فرهنگی و شواهد متنوع، به‌ویژه آثار مادی و گزارش‌های باستان‌شناسان و شباهت‌هاى آشکار فرهنگى موجود، نشان داده‌ایم که نقش‌مایه‌های نبطی را هم می‌توان در شمار خاستگاه‌هاى آرابسک به‌شمار آورد و بر این اساس و باتوجه به تعدد تبارهای تاریخی آرابسک، دیدگاه‌های ذات‌گرایانه و قدسى‌مدارانه سنت‌گرایان در محدود ساختن دامنه تفسیری این نقوش به هنر اسلامی، بازنگری جدی شده‌است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  5 - بازتاب رویکرد دینی- قومی در فتوح نگاری دوره اسلامی: مطالعه ای برپایه فتوح مصر و أخبارها ابن عبدالحکم
  محمد تقوی
  10.30495/jhcin.2022.20617
  فتوح مصر و أخبارها نگاشته ابن عبدالحکم (د 257ﻫ) از نخستین فتوح نگاری های اسلامی درباره سرزمین های غربی جهان اسلام به‌ویژه مصر است. قدمت و اصالت کتاب و اقتباس های مورخان بعدی از آن، دستیابی به رویکرد و نگرش تاریخی نویسنده در نگارش آن را ضروری می سازد. به این مهم در أکثر

  فتوح مصر و أخبارها نگاشته ابن عبدالحکم (د 257ﻫ) از نخستین فتوح نگاری های اسلامی درباره سرزمین های غربی جهان اسلام به‌ویژه مصر است. قدمت و اصالت کتاب و اقتباس های مورخان بعدی از آن، دستیابی به رویکرد و نگرش تاریخی نویسنده در نگارش آن را ضروری می سازد. به این مهم در پژوهش حاضر با واکاوی جزءنگرانه برخی از روایت های کتاب توجه شده است. رویکرد دینی نویسنده، عامل اصلی در گزینش و نقل روایت های تاریخی این کتاب بوده‌است. بر همین اساس، عنصر ایمان را عامل اصلی کامیابی مسلمانان در فتح مصر در مقابل مادی گرایی حاکمان بیزانسی می داند. عرب گرایی نیز از طریق تأکید نویسنده بر سبک زندگی بدوی عرب، رقابت‌های قبیله ای و ذکر اطلاعات نسب شناسی، بر تاریخ نگری ابن عبدالحکم مؤثر واقع شده‌است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  6 - نقش قبیله کلب در بحران‌های سیاسی دوره اموی: انتقال قدرت از شاخه سفیانی و تثبیت آن در شاخه مروانی (64-86ﻫ) با تأکید بر نقش خانواده‌های بَحدَل و ابواُمامه
  مهران اسماعیلی میثم حبیبی کیان
  10.30495/jhcin.2021.19037
  دوره اموی عصر حکومتی با گرایش‌های عربی است. قبایل عرب در این دوره، نقش درخور توجهی در امور دیوانی و نظامی و به‌ویژه در ادامه فرایند فتوحات ایفا کردند. بااین‌حال، روابط قبایل عرب با کانون‌های سیاسی امویان، در یک سطح نبود. برخی قبایل روابطی تنگاتنگ و برخی دیگر روابطی دورا أکثر

  دوره اموی عصر حکومتی با گرایش‌های عربی است. قبایل عرب در این دوره، نقش درخور توجهی در امور دیوانی و نظامی و به‌ویژه در ادامه فرایند فتوحات ایفا کردند. بااین‌حال، روابط قبایل عرب با کانون‌های سیاسی امویان، در یک سطح نبود. برخی قبایل روابطی تنگاتنگ و برخی دیگر روابطی دورادور با حاکمان اموی داشتند. یکی از قبایلی که روابط نزدیکی با حاکمان اموی به‌ویژه شاخه سفیانی داشت، قبیله کلب بود که از کلان‌قبیله قُضاعَه، منشق شده بود. جمعیت فراوان این قبیله و سابقه سکونت آن‌ها در بیابان‌های شام، معاویه را بر آن داشت تا با برقراری روابط خویشاوندی، از حمایت‌های این قبیله برخوردار شود. پسر معاویه، یزید، که از مادری کلبی زاده‌شد، حضور جدی قبیله کلب را در سطوح بالای سیاسی محقق ساخت. این مقاله درصدد است با تمرکز بر دو خانواده بحدل و ابوامامه از طایفه بنی‌حارثةبن جناب از قبیله کلب، میزان تأثیرگذاری قبیله کلب را در دوره بحران، از دوره یزید تا پایان دوره عبدالملک، واکاوی کند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که کلبیان مورد نظر، در دوره یزیدبن معاویه، به بالاترین سطح اداری نظامی رسیدند و در دوره بحران، که از سال 64 هجری و پس از درگذشت معاویه دوم آغاز شد و بررغم سقوط چهار جُند از پنج جند شام در دست زُبَیریان، توانستند در برابر این خیزش مقاومت کرده، قدرت را به امویان بازگردانند. در این مرحله، قبیله کلب و رهبرانشان از طایفه بنی‌حارثة‌بن جَناب، به‌ویژه خانواده بحدل نقش تعیین کننده ای داشتند. این قبیله در دوره عبدالملک بن مروان (حک 65-86ﻫ)، نیز نقش تأثیرگذاری در سرکوب شورش‌های متعدد در شام، جزیره، عراق و سرزمین فارس داشتند. در این دوره به‌مرور از نقش خانواده بحدل کاسته شد، اما خانواده ابوامامه در سرکوب شورش‌ها دست برتر را داشتند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  7 - ردیه نویسی مسیحیان اندلس بر اسلام و تأثیر آن بر این سنّت در اروپای غربی
  محمد کاظم رحمتی
  در دوران حضور مسلمانان در اندلس، مستعربان یا مسیحیان عرب زبانبا هجمه به اصول اعتقادی اسلام، دست به ردیه نویسی و تألیف رسائلیجدلی بر ضد اسلام به زبان عربی زدند. ادبیات جدلی پدید آمده به دستایشان، بر روند ترجمة آثار اعتقادی مسلمانان، خاصه قرآن به زبان لاتینی، ونیز سنت ردی أکثر

  در دوران حضور مسلمانان در اندلس، مستعربان یا مسیحیان عرب زبانبا هجمه به اصول اعتقادی اسلام، دست به ردیه نویسی و تألیف رسائلیجدلی بر ضد اسلام به زبان عربی زدند. ادبیات جدلی پدید آمده به دستایشان، بر روند ترجمة آثار اعتقادی مسلمانان، خاصه قرآن به زبان لاتینی، ونیز سنت ردیه نویسی در غرب اروپا تأثیری بسزا نهاد. نوشتار حاضر بهتکوین ادبیات جدلی در اندلس و آثار مختلف آن می پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  8 - فقه جاهلی ماهیت، منابع، مبانی و کاربردها
  محمد باقر عامری نیا
  اهمیت بسترشناسی فقه اسلامی بر احدی پوشیده نیست. آنچه که امروزه به عنوان فقه کهن و ریشهدار در حوزه تشریع دینی معرفی می شود، در واقع شکل تکامل یافته ای از یک نظام تاریخی استکه از آموزه های ادیان قبل و عرفیات مقارن با ظهور اسلام منشأ گرفته است، گو اینکه تأسیسات اینآئین مست أکثر

  اهمیت بسترشناسی فقه اسلامی بر احدی پوشیده نیست. آنچه که امروزه به عنوان فقه کهن و ریشهدار در حوزه تشریع دینی معرفی می شود، در واقع شکل تکامل یافته ای از یک نظام تاریخی استکه از آموزه های ادیان قبل و عرفیات مقارن با ظهور اسلام منشأ گرفته است، گو اینکه تأسیسات اینآئین مستثنای این فرایند باشد. فقه جاهلی که همان نظام قانونیِ (ولو ساده) جاری در میانمردمان عصر جاهلیت عربی است خصوصاً در حوزه معاملات و عرفیات، مهمترین بستر تاریخی شکلگیری تشریع اسلامی است که ضرورت شناسایی، ارزیابی و معرفی دارد. مقالۀ حاضر ضمن پرداختنبه واژه شناسی موضوع و تحلیل چرایی اطلاق عنوان فقه بر آداب و رسوم آن عصر، سعی دارد علاوهبر معرفی منابع مطالعاتی فقه جاهلی عربی، مبانی و خاستگاههای آن را شناسایی و در نهایت نقشکاربردی آن را در اجتهاد فقهی اسلامی و چگونگی استفاده از آن را در این عرصه روشن سازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  9 - تاثیر فرایند توسعه اقتصادی - اجتماعی بر وقوع انقلابها: مطالعه تطبیقی تاریخی انقلابهای ایران، تونس، مصر، لیبی و یمن
  امیر عظیمی دولت آبادی
  10.30495/jisds.2007.21303
  امروزه انقلابها دیگر به عنوان پدیده های نادر تاریخی محسوب نمی شوند. زنجیره ای از انقلابهای سیاسی تاکنون جهان را در نوردیده است که آخرین آن انقلاب در کشورهای عربی در سال 2011 بوده است. علل متعددی در وقوع این انقلابها موثر بوده است. این مقاله با هدف بررسی علل اجتماعی انقل أکثر

  امروزه انقلابها دیگر به عنوان پدیده های نادر تاریخی محسوب نمی شوند. زنجیره ای از انقلابهای سیاسی تاکنون جهان را در نوردیده است که آخرین آن انقلاب در کشورهای عربی در سال 2011 بوده است. علل متعددی در وقوع این انقلابها موثر بوده است. این مقاله با هدف بررسی علل اجتماعی انقلابها و به طور مشخص تاثیر فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی(نوسازی) بر انقلابها به نگارش در آمده است و سوال اصلی آن ناظر به همین هدف است؛ یعنی فرایند توسعه اقتصادی - اجتماعی چه تاثیری بر وقوع انقلابها دارد؟پاسخ به این پرسش با کمک دستگاه نظری برآمده از نظریه های اجتماعی انقلابها و با بهره گیری از روش تطبیقی تاریخی (کیفی) از طریق مطالعه انقلاب اسلامی ایران و انقلابهای تونس، مصر، لیبی و یمن بیانگر آن است که علیرغم اهمیت فرایند، گستره و سرعتِ توسعه اقتصادی - اجتماعی در وقوع انقلابها، این شرط علی نمی تواند تمایزی روشن میان کشورهایی که در آنها انقلاب رخ داده و آنهایی که رخ نداده است (در اینجا مراکش و الجزایر) ایجاد کند.چرا که در بسیاری از شاخص های ده گانه توسعه اقتصادی اجتماعی، که در این تحقیق مورد سنجش قرار گرفته اند، وضعیت کشورهایی که در آنها انقلاب رخ نداده است حتی بهتر (= مستعدتر برای وقوع انقلاب) از کشورهای انقلابی بوده است. لذا می توان گفت توسعه اقتصادی اجتماعی و سطوح آن، پیامدهای متفاوتی در کشورهای مختلف در ارتباط با وقوع/عدم وقوع انقلاب داشته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  10 - مهاجران بین الملل، مشارکت کنندگان در توسعه ی زادگاهی؛ مورد مطالعه شهر لار
  منصور وثوقی مجید حجتی
  تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  11 - تاثیر فرایند توسعه اقتصادی - اجتماعی بر وقوع انقلاب ها: مطالعه تطبیقی تاریخی انقلاب های ایران، تونس، مصر، لیبی و یمن
  امیر عظیمی دولت آبادی
  امروزه انقلاب ها دیگر به عنوان پدیده های نادر تاریخی محسوب نمی شوند. زنجیره ای از انقلاب های سیاسی تاکنون جهان را در نوردیده است که آخرین آن انقلاب در کشورهای عربی در سال 2011 بوده است. علل متعددی در وقوع این انقلابها موثر بوده است. این مقاله با هدف بررسی علل اجتماعی ان أکثر

  امروزه انقلاب ها دیگر به عنوان پدیده های نادر تاریخی محسوب نمی شوند. زنجیره ای از انقلاب های سیاسی تاکنون جهان را در نوردیده است که آخرین آن انقلاب در کشورهای عربی در سال 2011 بوده است. علل متعددی در وقوع این انقلابها موثر بوده است. این مقاله با هدف بررسی علل اجتماعی انقلاب ها و به طور مشخص تاثیر فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی(نوسازی) بر انقلاب ها به نگارش در آمده است و سوال اصلی آن ناظر به همین هدف است؛ یعنی فرایند توسعه اقتصادی - اجتماعی چه تاثیری بر وقوع انقلاب ها دارد؟ پاسخ به این پرسش با کمک دستگاه نظری برآمده از نظریه های اجتماعی انقلابها و با بهره گیری از روش تطبیقی تاریخی (کیفی) از طریق مطالعه انقلاب اسلامی ایران و انقلاب های تونس، مصر، لیبی و یمن بیانگر آن است که علیرغم اهمیت فرایند، گستره و سرعتِ توسعه اقتصادی - اجتماعی در وقوع انقلاب ها، این شرط علی نمی تواند تمایزی روشن میان کشورهایی که در آنها انقلاب رخ داده و آنهایی که رخ نداده است (در اینجا مراکش و الجزایر) ایجاد کند.چرا که در بسیاری از شاخص های ده گانه توسعه اقتصادی اجتماعی، که در این تحقیق مورد سنجش قرار گرفته اند، وضعیت کشورهایی که در آنها انقلاب رخ نداده است حتی بهتر (= مستعدتر برای وقوع انقلاب) از کشورهای انقلابی بوده است. لذا می توان گفت توسعه اقتصادی اجتماعی و سطوح آن، پیامدهای متفاوتی در کشورهای مختلف در ارتباط با وقوع/عدم وقوع انقلاب داشته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  12 - نظریه انقطاع عذاب در آخر تشناسی عرفانی ابن عربی
  هاتف سیاه کوهیان
  جاودانگی عذاب اخروی به عنوان یکی از مباحث اصلی آخر ت شناسی اسلامی به دلیل ارتباط با بحثجایگاه مهمی در اغلب مکاتب کلامی با رویکردها و تفاسیر مختلف داشته است . ظاهر اً مرتکب کبیره محی الدین بن عربی در عالم اسلام نخستین کسی است که بر خلاف مشهور، اعتقادی به سرمدیت عذابنداش أکثر

  جاودانگی عذاب اخروی به عنوان یکی از مباحث اصلی آخر ت شناسی اسلامی به دلیل ارتباط با بحثجایگاه مهمی در اغلب مکاتب کلامی با رویکردها و تفاسیر مختلف داشته است . ظاهر اً مرتکب کبیره محی الدین بن عربی در عالم اسلام نخستین کسی است که بر خلاف مشهور، اعتقادی به سرمدیت عذابنداشته، جهنم را پدیده ای دگرگون شونده و امری نسبی م ی داند. بنابر تلقی وی، عذاب - از ریشه عذب -نسبت به گروه های مختلف از دوزخیان، متناسب با استعدادها و قابلیت های متفا وت آنها و در اشکال وعذاب دوزخیان را به تمثیل رویا کیفیات متنوع تبدیل به امری گوارا و عذب می گردد. ابن عربی با بیانخواب شیرینی تشبیه می کند که ماهیت حقیقی آن چیزی جز گرفتاری در غفلت از واقعیت تاریک و رنج آورخود آنها نیست . از جمله دلایل اب ن عربی برای توجیه نظریه خود جواز خلف وعید از سوی خدا، رحمتبیکران الهی، تناسب کیفر با عمل و عرضیت اعمال در برابر جوهریت فطرت است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  13 - تحلیل سینوپتیکی ماهیت سامانه های کم فشار سودانی (مطالعه موردی؛ توفان دسامبر 2001)
  عباس مفیدی آذر زرین
  به منظور بررسی برخی از جنبه های سینوپتیکی مربوط به سامانه های کم فشار سودانی از جمله الگوی گردش ترازفوقانی و تحتانی وردسپهر و منبع رطوبت و نحوه فرارفت آن،الگوی سینوپتیکی حاکم در زمان وقوع توفاندسامبر 2001 بر روی ایران مورد توجه قرارگرفت . بدین منظور نقشه های فشار سطح زم أکثر

  به منظور بررسی برخی از جنبه های سینوپتیکی مربوط به سامانه های کم فشار سودانی از جمله الگوی گردش ترازفوقانی و تحتانی وردسپهر و منبع رطوبت و نحوه فرارفت آن،الگوی سینوپتیکی حاکم در زمان وقوع توفاندسامبر 2001 بر روی ایران مورد توجه قرارگرفت . بدین منظور نقشه های فشار سطح زمین و ترازهای 500،200و 50 هکتوپاسکال قبل و بعد از شروع توفان مورد بررسی قرار گرفت . جهت شناخت منبع اصلی رطوبت سامانهسودانی نقشه های جهت و سرعت باد و نم ویژه در تراز 850 هکتوپاسکال بررسی گردید . به منظور درک وضعیت جت جنب حاره و نحوه تقویت آن نقشه های مؤلفه باد مداری و پتانسیل سرعت X برای تراز 200 هکتوپاسکال تهیه و مورد مطالعه قرارگرفت. همچنین شکل ابر درتصاویر ماهواره ای مربوط به توفان دسامبر 2001 بررسی شد.نتایج مطالعه در رابطه با تشکیل وگسترش کم فشار سودانی اگر چه همچون سایر مطالعات بر مقادیر پایینشاخص چرخه و استقرار پشته ای در تراز میانی وردسپهر بر روی مدیترانه غربی و ناوه عمیقی برمنتهی الیه شرقمدیترانه دلالت دارد اما نقش اصلی را به کشیده شدن تاوه قطبی در تراز 50 هکتوپاسکال به عنوان منبع اصلیتاوایی برای پیدایش الگوی گردش ناهنجار و تقویت سلول هدلی و جت جنب حاره بر روی مدیترانه و شمال آفریقامی دهد. یافته ها بر استقرار مناسب خروجی هسته جت جنب حاره بر روی خاورمیانه به همراه استقرار و تقویتپشته ای در تراز میانی و زبانه پرفشاری در تراز پایین بر روی دریای عرب جهت تکوین و گسترش کم فشارهایسودانی تأکید دارد . نتایج حاصل از بررسی توفان دسامبر 2001 نشان می دهد که استقرار وتقویت پشته /پرفشاربرروی دریای عرب از یک سو با ایجاد یک سری پسخورهای مثبت، موجب تشدید سلول هدلی و تقویت غیرمستقیمجت جنب حاره بر روی منطقه دریای سرخ شده و از سویی دیگر امکان انتقال مستقیم رطوبت از دریای عرب بهدرون سامانه های کم فشار را در زمان گسترش کم فشارهای منطقه دریای سرخ به ایران فراهم می سازد. همچنینیافته ها نشان می دهد که منبع اصلی رطوبت سامانه های سودانی مناطق حاره ای شرق آفریقا و قطاع جنوب غربیدریای عرب می باشد که درحین عبور از روی دریای سرخ و خلیج فارس تقویت می گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  14 - تعیین طول دوره آبستنی و برخی عوامل موثر بر آن در مادیانهای عرب ایرانی منطقه تبریز
  دکتررضا وجدی دکتر صمد مسافری دکتر مجید ابراهیمی حامد
  این تحقیق روی 11 رأس مادیان نژاد عرب ایرانی در طی 5 سال 1384-1380 در منطقه تبریز صورت گرفته است. با استفاده از فرم مطالعه تهیه شده (شامل نژاد، جنس و سن، تاریخ دقیق آخرین کشش وزایمان و ...) کلاً 23 مورد سابقه کره زایی مستند بدست آمد. طول متوسط آبستنی مادیانهای عرب این من أکثر

  این تحقیق روی 11 رأس مادیان نژاد عرب ایرانی در طی 5 سال 1384-1380 در منطقه تبریز صورت گرفته است. با استفاده از فرم مطالعه تهیه شده (شامل نژاد، جنس و سن، تاریخ دقیق آخرین کشش وزایمان و ...) کلاً 23 مورد سابقه کره زایی مستند بدست آمد. طول متوسط آبستنی مادیانهای عرب این منطقه 13/6 ± 31/43 با دامنه تغییرات ما بین 307 تا 361 روز تعیین گردید. همچنین افزایش طول آبستنی با افزایش سن مادیان با شدت همبستگی متوسط تا ضعیف و مستقیم بدست آمد (P<0.05).ارتباط بین جنسیت جنین و دفعات زایش با طول آبستنی در این تحقیق معنی دار نبود. کاهش طول آبستنیدر فصل تابستان نسبت به فصل بهار معنی دار بود و همچنین از بینزایش های ثبت شده در ماههای مختلف، افزایش فاحش طول آبستنیبمدت 15 روز در ماه اردیبهشت نسبت به ماه قبل از آن معنی دار بود (P<0.05). تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  15 - بررسی زخم معده در اسب عرب به روش آندوسکوپی
  دکترعلی حسن پور دکتر محمد قلی نادعلیان دکتر محمد رضا مخبر دزفولی
  آندوسکوپی معده بر روی 24 رأس اسب عرب جهت بررسی معده و اثبات وجود زخم انجام گرفت 62.5% اسبهای تحت مطالعه زخم معده داشتند که 73.33% موارد در ناحیه غیر غده ای و 26.67% در ناحیه غده ای معده بودند. اختلاف بین رخداد زخم در دو ناحیه معده معنی دار بود (P<0.01)ارتباط معنی دار أکثر

  آندوسکوپی معده بر روی 24 رأس اسب عرب جهت بررسی معده و اثبات وجود زخم انجام گرفت 62.5% اسبهای تحت مطالعه زخم معده داشتند که 73.33% موارد در ناحیه غیر غده ای و 26.67% در ناحیه غده ای معده بودند. اختلاف بین رخداد زخم در دو ناحیه معده معنی دار بود (P<0.01)ارتباط معنی داری بین رخداد زخم معده و جنس وجود نداشت. زخم معده در دامهاییکه ضد انگل مصرف نکرده بودند بطور غیر معنی داری بیشتر از دامهای مصرفکننده ضد انگل بود. در اسب هایی که سابقه مصرف طولانی مدت داروی ضدالتهاب غیر استروائیدی داشتند در ناحیه غده ای معده بطور معنی داری زخمبیشتری داشتند و رابطه معنی داری بین سابقه مصرف این دارو و محل رخداد زخم وجود داشت (P<0.05) زخم معده در اسبهایی که فعالیت بدنی سنگین داشتند بیشتر از دامهای در حال استراحت و نمایشی بود و بین فعالیت بدنی دامها و رخداد زخم معده رابطه معنی داری وجود داشت (P<0.05)میانگین مقادیر کلسیم، سدیم، پتاسیم، منیزیم و پروتئین تام سرم و یافت ههایهماتولوژیک در بین اسبهای مبتلا و سالم اختلاف معنی دار نداشت ولی میزانفیبرینوژن سرم بطور معن یداری در اسبهای مبتلا به زخم معده بیشتر بود (P<0.05)رخداد قابل توجه زخم معده در اسب عرب اقدامات لازم جهت پیشگیری از عوامل مستعد کننده را ضروری می سازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  16 - جداسازی و شناسایی فلور قارچی ملتحمه چشم سالم در اسب عرب ایرانی
  عبداله عراقی سوره مجید ابراهیمی حامد دیاکو محمدپور محمدحسین صادقی زالی
  پژوهش حاضر به منظور شناسایی قارچ های جدا شده از کیسه ملتحمه اسب ها یعرب ایرانی سالم در شهرستان تبریز( شمال غرب ایران) و تعیین اثر جنس و سنمیزبان بر روی فراوانی جدایه ها انجام یافت . 43 راس اسب ( 21 راس ماده و 22راس نر)، بدون شواهد بالینی از التهاب خارجی چشم، با طیف سنی أکثر

  پژوهش حاضر به منظور شناسایی قارچ های جدا شده از کیسه ملتحمه اسب ها یعرب ایرانی سالم در شهرستان تبریز( شمال غرب ایران) و تعیین اثر جنس و سنمیزبان بر روی فراوانی جدایه ها انجام یافت . 43 راس اسب ( 21 راس ماده و 22راس نر)، بدون شواهد بالینی از التهاب خارجی چشم، با طیف سنی 1 تا 15 سالانتخاب و در سه گروه سنی مورد بررسی قرار گرفتند . نمونه ها از هر دو کیسهملتحمه چشم اسب ها اخذ شده و در محیط های سابرودکستروز آگار و عصاره مالتکشت شدند. پلت ها به مدت 10 روز در دمای 25 درجه سانتی گراد نگه داری شدند نتایج با استفاده از نرم افزار SAS و آزمون های کروسکال والیس و من ویتنی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. 38 راس اسب 88/37%برای کشت قارچی مثبت بودند. از این تعداد 22 راس برای هر دو چشم مثبت بودند. جدایه های قارچی شامل کاندیدا 23/15% پنی سیلیوم 16/84% آسپرژیلوس 15/78% موکور 13/48% آلترناریا 8/42% زودوآلشریا 6/31% کلادوسپوریوم 5/26% رودوتورلا 4/21% کورولاریا 3/15% فوزاریوم 2/10% و تریکودرما 1/05% بودند. جنس و سن اسب تاثیر معنی داری روی فراوانی جدایه ها داشت. گونه هایقارچی جدا شده در این گزارش قابل مقایسه با مطالعات دیگر مناطق است، اگرچهفراوانی غیر معمول کاندیدا در تحقیق حاضر می تواند ناشی از تفاوت های جغرافیاییباشد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  17 - «بررسی رابطه حقیقة محمدیة با حضرت محمد در مکتب ابن‌عربی با تکیه بر قرائت شارحان»
  سیده زهرا موسوی بایگی سید مرتضی حسینی شاهرودی عباس جوارشکیان
  10.30495/jrs.2023.73044.10833
  یکی از مباحث اساسی در عرفان نظری و به ویژه در قرائت محی‌الدین‌بن عربی، مسئله حقیقة محمدیة است. بدلیل وساطت این حقیقت فراگیر، میان حق و خلق، او ارتباطی با حق وارتباطی با خلق دارد. ارتباط حقیقة محمدیة با خلق از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها در اندیش أکثر

  یکی از مباحث اساسی در عرفان نظری و به ویژه در قرائت محی‌الدین‌بن عربی، مسئله حقیقة محمدیة است. بدلیل وساطت این حقیقت فراگیر، میان حق و خلق، او ارتباطی با حق وارتباطی با خلق دارد. ارتباط حقیقة محمدیة با خلق از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها در اندیشه ابن‌عربی را می‌توان، ارتباط میان حقیقة محمدیة و حضرت محمد‌بن عبدالله، آخرین پیامبر الهی دانست. پژوهش حاضر که بروش تحلیلی نگاشته شده، می‌کوشد بدین پرسش پاسخ دهد که در مکتب محییالدین میان حقیقة محمدیة و حضرت محمد چه ارتباطی برقرار است؟ آیا خاتم الانبیاء، جلوه‌ای از جلوات حقیقة محمدیة است یا آن حضرت، ظهور جسمانی و درعین حال منحصربه فرد این حقیقت فراگیر است؟. براساس استقراء نگارنده برغم وجود اشارات متعدد به پاسخ پرسش مزبوردرآثار شیخ وشارحان ترازاول او، تصریحی براین امروجودنداردامادرآثارپیروان متاخر وی دودیدگاه مختلف ارائه شدهاست؛ برخی رابطه حقیقة محمدیة و حضرت محمد را رابطه‌ای انحصاری می‌دانند درحالی که گروهی دیگر براین باورند که حقیقة محمدیة مصادیق متعددی داشته و براین اساس ظهورجسمانی آن منحصربه حضرت محمد نیست.حاصل بررسی‌های صورت گرفته در این پژوهش آن است که بااتکا بعبارات ابن‌عربی، دیدگاه شیخ را باید قرائت نخست یعنی وجودارتباط خاص وانحصاری میان حقیقة محمدیة وپیامبر خاتمدانست. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  18 - خاتم الاولیا از دیدگاه ابن عربی و سید محمّد نوربخش
  جمشید جلالی شیجانی
  موضوع ختم ولایت از مباحث مهم در عرفان اسلامی است که از دیرباز موضوع توجه برخی از عارفان مسلمان، از جمله حکیم ترمذی (سده 3ق) بود که نخستین بار به شکلی منسجم در کتاب ختم الاولیاء خود به آن پرداخت. از دیدگاه ابن عربی، ولایت همان معرفت باطنی و شهودی به خداوند است و خاتم ولا أکثر

  موضوع ختم ولایت از مباحث مهم در عرفان اسلامی است که از دیرباز موضوع توجه برخی از عارفان مسلمان، از جمله حکیم ترمذی (سده 3ق) بود که نخستین بار به شکلی منسجم در کتاب ختم الاولیاء خود به آن پرداخت. از دیدگاه ابن عربی، ولایت همان معرفت باطنی و شهودی به خداوند است و خاتم ولایت کسی است که در بالاترین مرتبة ولایت قرار گرفته باشد. عبارات ابن عربی در زمینۀ ختم ولایت مبهم، متضاد و متشتّت است. او گاه خود، و گاه عیسی(ع) و مهدی(ع) را خاتم اولیا می‌داند. نوربخش نیز بر این باور است که اگر کسی در جمیع مراتب مقامات و احوال و کمالات متصرف باشد، انسان کامل، قطب الاقطاب، امام الاولیا و... است. او برای بیان انتقال ولایت از آدم و انبیاء به اقطاب صوفیه، اصطلاح بروز را به کار می‌برد. به اعتقاد وی، در فرایند بروز، جسم شخص او محملی برای پذیرش روح محمد(ص) به شکل حقیقت محمّدیة ازلی، و ارواح عیسی(ع)، امام دوازدهم(ع) و مشایخ بزرگ تصوف شده است. این مقاله، دیدگاه این دو عارف را در این زمینه مورد تحلیل و مقایسه قرار می‌دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  19 - کرامت از منظر ابن سینا و ابن عربی
  بهرام پروین گنابادی حسن قادری
  از متون عرفانی این گونه فهم می شود که مشایخ صوفیه به رغم گفته های مناقب نویسان از عنوان نمودن خرقعادت و کرامت غیر طبیعی و ناباورانه پرهیز می کردند و اصولاً در دوران اولیۀ پیدایش تصوّف، قدرت خارق-العادۀ اولیاء نقش چندان مهمی در جایگاهشان نداشت. اما رفته رفته با پیدایش سل أکثر

  از متون عرفانی این گونه فهم می شود که مشایخ صوفیه به رغم گفته های مناقب نویسان از عنوان نمودن خرقعادت و کرامت غیر طبیعی و ناباورانه پرهیز می کردند و اصولاً در دوران اولیۀ پیدایش تصوّف، قدرت خارق-العادۀ اولیاء نقش چندان مهمی در جایگاهشان نداشت. اما رفته رفته با پیدایش سلسله های صوفیه این امر ازاین جهت که هر یک از آنان برای اثبات ح قانیت خویش از آن بهره می گرفتهاند، اهمیت فوق العاده ای می یابدو نوعی فخر فروشی با اثبات کرامات مشایخ، میان مریدان در میگیرد.در این مقاله قصد داریم به موضوع کرامت از منظر دو تن از برجسته ترین دانشمندان اسلامی - ابن سیناو ابن عربی - بنگریم . ابن سینا ، در نمط دهم کتاب اشارات و تنبیهات به ذکر اسرار کرامات و خوارق عاداتعرفا می پردازد و با آوردن مثال هایی می کوشد این پدیده را از منظر عقلانی توجیه کند . ابن عربی نیز در آثارخود از کرامات صوفیانه نمونه های زیادی را نقل می کند و ضمن تقسیم بندی خوارق عادات به معجز ه،کرامات و سحر و جادو وقوع کرامات را پذیرفتنی و ممکن می داند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  20 - نقد و بررسی مفهوم حرکت در عرفان کیهانی (حلقه)
  سید حمیدرضا رئوف عظیم حمزئیان
  10.30495/jrs.2022.20785
  حرکت یکی از مقولات مهم در فلسفه،کلام و عرفان اسلامی است. این جایگاه در عرفان با موضوع آفرینش و در نسبت مستقیم با تجلی حق قرار دارد. در عرفان‌کیهانی، مفهوم حرکت جایگاهی محوری در آفرینندگی و موجدیّت حق، تبیین مراتب هستی و توضیح وجه نموداری عالم دارد که بر مجازی و بی‌اعتبا أکثر

  حرکت یکی از مقولات مهم در فلسفه،کلام و عرفان اسلامی است. این جایگاه در عرفان با موضوع آفرینش و در نسبت مستقیم با تجلی حق قرار دارد. در عرفان‌کیهانی، مفهوم حرکت جایگاهی محوری در آفرینندگی و موجدیّت حق، تبیین مراتب هستی و توضیح وجه نموداری عالم دارد که بر مجازی و بی‌اعتباری بودن جهان مادی تأکید می‌کند. با توجه به وام‌گیری‌های بسیار عرفان کیهانی از عرفان إبن‌عربی در مقولة حرکت و تبیین آن، این مقاله با بررسی حرکت در عرفان کیهانی، نحوة این وام‌گیری و میزان کامیابی آن را با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی کرده است. اگرچه عرفان کیهانی در تبیین مفهوم حرکت بسیار متأثر از عرفان إبن‌عربی است، اما در بهره‌برداری از آن و ترسیم چارچوبی دقیق و روشن ناکام مانده است. نبود انسجام در تبیین جهان‌شناختی و روش‌شناختی، کاستی در نسبت مقولة حرکت با عشق و تشتّت در تبیین آن؛ هم‌چنین، ابهام در تبیین مرتبه غایی صعود انسان از جملة این ناکامی‌هاست که مقولة حرکت در عرفان کیهانی را با ابهامات و نواقص بسیار همراه کرده است. کاستی‌های محتوایی و روشی متعدد این جریان سبب‌شده تا هیچ‌گاه قوّت و قدرت لازم برای هم‌جواری با دیگر اندیشه‌های‌عرفانی را کسب نکند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  21 - بررسی «اعیان ثابته» با «کهن‌الگوها» در اندیشۀ ابن‌عربی و یونگ از منظر کارکردها
  روشنک جهانی علی سنایی عظیم حمزئیان حبیب الله نادری
  اعیان ثابته و کهن الگوها دو اصطلاح بنیادی در دو نظام فکری متفاوت می باشند. ابن عربی با اصطلاح اعیان ثابته از منظر عرفان و یونگ نیز با اصطلاح کهن الگوها از منظر روان شناسی تحلیلی خصوصیات و کارکردهایی را برای آن‌ها بیان کرده اند. هدف این مقاله، یافتن پاسخ پرسشی درباره ی ت أکثر

  اعیان ثابته و کهن الگوها دو اصطلاح بنیادی در دو نظام فکری متفاوت می باشند. ابن عربی با اصطلاح اعیان ثابته از منظر عرفان و یونگ نیز با اصطلاح کهن الگوها از منظر روان شناسی تحلیلی خصوصیات و کارکردهایی را برای آن‌ها بیان کرده اند. هدف این مقاله، یافتن پاسخ پرسشی درباره ی تفاوت ها و شباهت های خصوصیات و کارکردهای اعیان ثابته و کهن الگوها در دیدگاه ابن عربی و یونگ است. این پژوهش نظری که به روش کتابخانه ای انجام شده، نشان می دهد که هر دو متفکر قائل به وجود تصورات اوّلیه در قوۀ شناخت هستند و نفس/روان را هم‌چون لوحی سپید نمی دانند. ابن عربی منشأ این تصورات را اعیان ثابته، معقولاتی در علم الهی، و دارای قابلیت وجودبخشی می‌داند که با تخیّل خلّاق تجلّی می یابند؛ ولی یونگ منشأ کهن الگوها از جمله کهن الگوی خود یا خدا را غریزه می داند و بازتاب این کهن الگوها را در نمادهای اساطیری و دینی جستجو می‌کند. بر این اساس، ابن عربی در نظام فکری اش به خدا و یونگ به انگارۀ خدا می‌پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  22 - رستگاری فرعون در قرآن کریم
  محمود شیخ
  با نظر به آیات 90 و 91 یونس، سه تفسیر از مسئله رستگاری فرعون قابل ارائه است؛ نخست: فرعون حقیقتاً ایمان آورد و رستگار شد؛ دوم: فرعون ایمان آورد، اما ایمان آوردنش موجب رستگاری او نشد و سوم: فرعون تنها اظهار ایمان کرد و ایمانش حقیقی یا کامل یا اصیل نبود. تفسیر نخست از آن ا أکثر

  با نظر به آیات 90 و 91 یونس، سه تفسیر از مسئله رستگاری فرعون قابل ارائه است؛ نخست: فرعون حقیقتاً ایمان آورد و رستگار شد؛ دوم: فرعون ایمان آورد، اما ایمان آوردنش موجب رستگاری او نشد و سوم: فرعون تنها اظهار ایمان کرد و ایمانش حقیقی یا کامل یا اصیل نبود. تفسیر نخست از آن ابن عربی است و منتقدان او، اعتقاد به رستگاری فرعون را از روشن ترین موارد عرف ستیزی او دانسته اند. در قرآن شواهدی مبنی بر معذب بود فرعون در آخرت وجود دارد که انکار آن‌ها دشوار است مانند: دعای موسی برای رستگار نشدن فرعون و اطرافیانش و اجابت دعای او، وجود صفاتی بسیار منفی و گاه با دلالت ثبات برای فرعون در قرآن، دلالت واژگانی و عبارتی آیات عذاب فرعون، بر عذاب دنیوی و اخروی او. هم‌چنین اجماع مفسران مسلمان و صوفیان و نیز وجود روایات و آثار صحابه مبنی بر رستگار نبودن فرعون و مرگش بر کفر نشان می دهد که پیشینیان از آیات قرآن به هیچ وجه ایمان فرعون را استنباط نمی کرده اند، ضمن آن‌که حتی سخنان خود ابن عربی نیز در این باره متعارض است. تفسیر سوم نیز به دلیل صراحت آیة ایمان فرعون بر ایمان آوردن او و تأییدش با عبارت الآن و قد عصیت من قبل قابل پذیرش نیست، در حالی‌که تفسیر دوم به دلیل پذیرش ایمان فرعون اما سودبخش نبودن ایمانش برای رستگاری او به دلیل آیاتی که ایمان در لحظه نزول عذاب را سودبخش نمی دانند، پذیرفتنی تر و با ظاهر و روح آیات قرآن متناسب تر است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  23 - تاثیر شیره خرما و صمغ عربی بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و حسی بستنی پرتقالی کفیر با استفاده از تکنیک تحلیل مولفه های اصلی (PCA)
  امیر طاهریان مهشید رهبری علیرضا صادقی ماهونک
  مقدمه: بستنی های تخمیری یکی از انواع دسر های لبنی نوین می باشند که چربی و شیرینی کمتر ی نسبت به بستنی های معمولی دارند. کفیر به دلیل دارا بودن مجموعه ای از باکتری ها و مخمر ها و ویژگی های تغذیه ای، حسی و عملکردی فراوان محصول لبنی تخمیری منحصر بفردی است. هدف از انجام این أکثر

  مقدمه: بستنی های تخمیری یکی از انواع دسر های لبنی نوین می باشند که چربی و شیرینی کمتر ی نسبت به بستنی های معمولی دارند. کفیر به دلیل دارا بودن مجموعه ای از باکتری ها و مخمر ها و ویژگی های تغذیه ای، حسی و عملکردی فراوان محصول لبنی تخمیری منحصر بفردی است. هدف از انجام این تحقیق استفاده از کفیر در فرمولاسیون بستنی و بررسی تاثیر جایگزینی شکر با شیره خرما و همچنین استفاده از صمغ عربی به عنوان پایدار کننده، بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی و حسی بستنی می‌باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق برای تولید بستنی، در مرحله اول کفیر تولید و در فرمولاسیون بستنی استفاده شد. سپس به منظور جایگزینی شکر با شیره خرما، از شیره خرما (0، 25، 50 و 75 درصد وزنی- حجمی) و صمغ عربی (0، 1/0، 2/0 و 3/0 درصد وزنی- حجمی) به عنوان پایدارکننده استفاده شد و ویژگی های فیزیکوشیمیایی (اسیدیته، pH، ویسکوزیته ظاهری، حجم افزایی، شدت ذوب و زمان ذوب اولین قطره) و حسی بستنی پرتقالی کفیر، بررسی شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که کاربرد صمغ عربی و شیره خرما سبب افزایش اسیدیته، ویسکوزیته ظاهری، حجم افزایی، زمان ذوب اولین قطره و کاهش شدت ذوب و pH نمونه های بستنی کفیر می گردند. امتیاز ارزیابی حسی با افزایش سطح جایگزینی شیره خرما و صمغ عربی کاهش یافت. نتیجه‌گیری: از نظر تاثیر بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی ناشی از فعالیت فلور میکروبی کفیر می توان غلظت 25 درصد شیره خرما و 2/0 درصد صمغ عربی را به عنوان بهترین مقادیر برای جایگزین شکر و پایدار کننده جهت تولید بستنی کفیر در نظر گرفت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  24 - تهیه و ارزیابی شاخص‌های رنگی نانوکمپلکس‌های کورکومین
  شقایق شیخ زاده محمد علیزاده محمود رضازاد حامد همیشه کار
  مقدمه: کورکومین پلی فنل طبیعی و مهمترین جز رنگی زردچوبه است که دارای فعالیت‌های بیولوژیکی متعددی می باشد. با این حال استفاده از این ماده رنگی با ارزش به دلیل حلالیت آبی پایین و ناپایداری در شرایط نامطلوب شیمیایی محدود می باشد. انکپسولاسیون روشی برای غلبه بر این موانع می أکثر

  مقدمه: کورکومین پلی فنل طبیعی و مهمترین جز رنگی زردچوبه است که دارای فعالیت‌های بیولوژیکی متعددی می باشد. با این حال استفاده از این ماده رنگی با ارزش به دلیل حلالیت آبی پایین و ناپایداری در شرایط نامطلوب شیمیایی محدود می باشد. انکپسولاسیون روشی برای غلبه بر این موانع می باشد. هدف از این پژوهش، تهیه و ارزیابی نانوکپسول های کورکومین به منظور حفظ و بهبود ویژگی های رنگی کورکومین می باشد. مواد و روش‌ها: ابتدا فاز آلی شامل کورکومین در اتانول به فاز آبی شامل سدیم کازئینات، صمغ عربی و تویین20 اضافه شد. در مرحله بعدی با کاهش pHاز 7 به 2/5 ، 5 و8/4، نانوذرات تشکیل شدند. اندازه گیری سایز ذرات با استفاده از دستگاه اندازه‌گیری سایز ذرات و ارزیابی شاخص‌های رنگی با استفاده از دستگاه هانترلب انجام شد. به منظور بررسی اثر 4 متغیر مستقل غلظت سدیم کازئینات (1/-3/0%)، غلظت صمغ عربی (5/0-1%)، غلظت تویین20 (0-2/0%) و pH (8/4-2/5) بر پاسخ‌های مد نظر از طرح BoxBehnken سطح پاسخ استفاده شد. جهت بررسی تشکیل کمپلکس بین اجزای سیستم و کورکومین از آزمون طیف سنجی فروسرخ استفاده شد. یافته ها: نتایج آنالیز واریانس نشان داد که اثر متغیرهای مستقل بر پاسخ‌ها معنی‌دار بوده است. با افزایش غلظت بیوپلیمرها سایز ذرات از 120 نانومتر به 984 نانومتر افزایش یافت. با افزایش غلظت سدیم کازئینات، روشنایی نمونه‌ها کاهش یافت. نمونه‌های دارای تویین20 روشنایی و L* بالاتری داشتند. با کاهش سایز ذرات، شدت رنگ نمونه ها افزایش یافت. ناپدید شدن پیک های کورکومین در طیف نانو ذرات بیانگر کپسوله شدن آن می باشد. نتیجه‌گیری: بهترین نمونه با کوچک‌ترین اندازه ذرات و بهترین شاخص های رنگی کورکومین در غلظت سدیم کازئینات 2/0%، صمغ عربی 75/0%، تویین20 به مقدار 1/0% و pH 5 بدست آمد. نانوکپسول های تولیدی را می توان به عنوان حامل مواد مغذی هیدروفوب و در عین حال عامل رنگی در غذاهای عملگرا و محصولات نوشیدنی مورد استفاده قرار داد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  25 - اثر غلظت صمغ عربی و دمای خشک‌کن پاششی بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی پودر آلوئه‌ورا
  مرضیه نوحی شاهرخ شعبانی فریبا زمانی هرگلانی
  مقدمه: آلوئه‌ورا در بیشتر مناطق دنیا به عنوان مکمل و ماده‌ای با ویژگی‌های عملکردی، عامل ضدمیکروبی و پوشش دهنده در بسیاری از محصولات غذایی از جمله نوشیدنی، ماست، بستنی و غیره استفاده می‌شود. رطوبت بالای ژل آلوئه‌ورا نگهداری و انتقال به واحدهای تولیدی را مشکل می‌سازد، لذا أکثر

  مقدمه: آلوئه‌ورا در بیشتر مناطق دنیا به عنوان مکمل و ماده‌ای با ویژگی‌های عملکردی، عامل ضدمیکروبی و پوشش دهنده در بسیاری از محصولات غذایی از جمله نوشیدنی، ماست، بستنی و غیره استفاده می‌شود. رطوبت بالای ژل آلوئه‌ورا نگهداری و انتقال به واحدهای تولیدی را مشکل می‌سازد، لذا استفاده از روش‌هایی مانند خشک‌کردن که ضمن حفظ کیفیت، باعث سهولت در نگهداری و حمل‌و‌نقل این محصول ارزشمند می‌شود، مورد توجه واحدهای تولیدی قرار دارد. در خشک‌کن پاششی با پاشش ماده و معلق شدن ذرات و حذف آب بوسیله هوای داغ، محصولاتی به شکل پودر و با کیفیت بالا تولید می‌شوند. محصول تولید شده حاوی ذرات ریزتر و توزیع اندازه ذره ای بهتر، ظاهر، بافت، مشخصه ریزش، تراکم پذیری، دانسیته توده ای، قابلیت پراکندگی و دارای محلولیت بسیار مطلوبی در مقایسه با روش‌های دیگر خشک‌کردن می‌باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق به بررسی خشک‌کردن ژل آلوئه‌ورا در 4 دمای ورودی خشک‌کن پاششی 135، 145، 155 و 175 درجه سلسیوس و غلظت صمغ عربی 0 % ، 5/1% و 3 % پرداخته شد. ژل آلوئه‌ورا پس از تغلیظ خشک گردید. از بین 12 نمونه پودر تولیدی 2 نمونه که با توجه به فاکتورهای رطوبت، حلالیت و بازده عمل خشک‌کردن مطلوب‌ترین نتیجه را داشتند، انتخاب شده و جهت آزمون‌های pH، رطوبت، خاصیت آنتی‌اکسیدانی، میزان آلوئین، بررسی ابعاد و شکل توسط میکروسکوپ الکترونی و رنگ ذرات با نمونه‌های موجود در بازار توسط آزمون فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار و با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه (ANOVA) و مقایسه میانگین دانکن با سطح اطمینان 95 % مقایسه شدند. یافته ها: نمونه‌های تولیدی با دمای ورودی بیشتر و زمان فرآیند کمتر دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی و میزان آلوئین بیشتر بوده، نتایج بهتری را از لحاظ کیفی نشان دادند. نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان داد نمونه خشک‌شده در دمای175 درجه سلسیوس و حاوی 5/1% غلظت صمغ، مطلوب‌ترین نمونه ‌از جهت پارامترهای مورد مقایسه در پژوهش می‌باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  26 - تأثیر اسیدسالیسیلیک و صمغ عربی بر برخی خصوصیات کمی و کیفی میوه کنارهندی در مدت انبارمانی
  سعیده زربخش سمیه رستگار
  مقدمه: کنارهندی از جمله میوه های مهم مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر می باشد .این تحقیق به منظور بررسی اثر اسیدسالیسیلیک و صمغ عربی بر برخی ویژگی Ziziphus ( های کمی و کیفی پس از برداشت میوه کنارهندی . )انجام شد mauritina Lam مواد و روش ها: میوه ها پس از شستشو تحت تاثیر غلظت أکثر

  مقدمه: کنارهندی از جمله میوه های مهم مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر می باشد .این تحقیق به منظور بررسی اثر اسیدسالیسیلیک و صمغ عربی بر برخی ویژگی Ziziphus ( های کمی و کیفی پس از برداشت میوه کنارهندی . )انجام شد mauritina Lam مواد و روش ها: میوه ها پس از شستشو تحت تاثیر غلظت صمغ ،)4mMو2mM ،1mM( های مختلف اسیدسالیسیلیک 10 و 5( عربی دقیقه غوطه 15 درصد )و شاهد (آب مقطر) به مدت ور و سپس بسته منتقل شدند .میوه 4°C بندی شدند و به یخچال با دمـای 30 ها طی روزه از یخچال خارج شدند و ویژگی 7روز و در فواصل زمانی هایی مانند درصد کاهش وزن، سفتی، رنگ، اسیدیته و میزان آسکوربیک اسید . تکرار انجام شد 3 ارزیابی گردید .آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملأ تصادفی در یافته )و صمغ 2mM( ها: میزان اسیدیته در تمامی تیمارها به جز اسیدسالیسیلیک درصد بیشتر از نمونه 5 )در سطح 10%( عربی های شاهد بودند .صمغ )بیشترین سفتی را در پایان آزمایش نشان داد گرچه تفاوت از نظر آماری معنی دار نبود. اسیدسالیسیلیک در هر سه 10%( عربی درصد معنی 1 )در سطح 4mM( غلظت باعث حفظ وضعیت ظاهری میوه شد. اسیدسالیسیلیک در غلظت دار و بهترین تیمار در جلوگیری از )تأثیر کمتری در تبدیل رنگ سبز به زرد (زاویه هیو )داشت .از بین تیمارهای مورد استفاده صمغ 2mM( پوسیدگی بود و در غلظت عربی . )تأثیر بیشتری در جلوگیری از کاهش وزن داشت 10%( نتیجه گیری: نتایج نشان داد اسیدسالسیلیک و صمغ عربی نقش مؤثری در حفظ وضعیت ظاهری، درخشندگی و جلوگیری از پوسیدگی میوه کنارهندی دارد و صمغ )نسبت به سالسیلیک اسید نقش موثرتری در سفتی میوه و جلوگیری از کاهش وزن میوه داشته 10%( عربی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  27 - بررسی بازتاب واژه های عربی و هندی در فرهنگ بحر عجم
  ژاله شفیعی ابوالقاسم رادفر حمید طبسی
  10.30495/clq.2022.679127
  یکی از مسائل مهم در پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، واکاوی بازتاب واژگان و ساختارهای زبانی در ادبیات ملّت‌های مختلف است. بدون شک روابط بین ملّت‌های مختلف در طول قرن‌های گذشته، موجب تبادلات فرهنگی گردید. چنین روابطی در میان سرزمین ایران از یک سو و کشورهای عربی و شبه قارّۀ هند ا أکثر

  یکی از مسائل مهم در پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، واکاوی بازتاب واژگان و ساختارهای زبانی در ادبیات ملّت‌های مختلف است. بدون شک روابط بین ملّت‌های مختلف در طول قرن‌های گذشته، موجب تبادلات فرهنگی گردید. چنین روابطی در میان سرزمین ایران از یک سو و کشورهای عربی و شبه قارّۀ هند از سوی دیگر موجب ورود کلمات فارسی به زبان عربی و هندی شد. یکی از مهمترین گروههای زبانی، هند و اروپایی است که همۀ زبان های شبه قارّۀ هند، ایران و نیز اروپایی را شامل می‌شود که تحت تأثیر عوامل گوناگونی مانند تسلط حاکمان مسلمان، مهاجرت ادیبان ایرانی، فتوحات، خویشاوندی دو زبان و فرهنگ و ... تبادل واژگانی میان آن‌ها صورت پذیرفته است. در این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای به واکاوی بازتاب برخی واژگان عربی و هندی در فرهنگ بحر عجم پرداخته شد و چنین استنتاج گشت که واژگان فارسی دخیل در زبان هندی عبارتند از: کلماتی که از عربی گرفته شده-اند و در زبان هندی یا دقیقاً به همان معنا به کار می‌روند، یا تلفّظ، معنا، مفهوم و یا ساختار آن‌ها تغییر یافته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  28 - بررسی تطبیقی دعا و نیایش در اشعار نظامی گنجوی و جمیل صدقی الزهاوی
  خالد حفظی عبدالأمیر التمیمی مهرداد آقائی
  10.30495/clq.2021.679132
  در تارک ادب فارسی، شاعران و نویسندگان ایرانی و غیر ایرانی، با استناد به فرمایش پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: هر کاری با نام خدا آغاز نشود ابتر است، از دیرباز سروده ها و نوشته های خود را با نام پروردگار جهان آغاز کرده اند و بزرگی و بخشندگی وی را ستوده، سر نیاز بر آستان او ن أکثر

  در تارک ادب فارسی، شاعران و نویسندگان ایرانی و غیر ایرانی، با استناد به فرمایش پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: هر کاری با نام خدا آغاز نشود ابتر است، از دیرباز سروده ها و نوشته های خود را با نام پروردگار جهان آغاز کرده اند و بزرگی و بخشندگی وی را ستوده، سر نیاز بر آستان او نهاده اند. در ادب عربی نیز شاعران قدیم و جدید به صورت جسته و گریخته در اشعار خود به دعا و نیایش با پروردگار هستی پرداخته اند. نظامی گنجوی یکی از بزرگ‌ترین شاعران ادب فارسی در آغاز مثنوی های خود، ابیات زیادی را به حمد و مناجات با خدا اختصاص داده است. جمیل صدقی الزهاوی شاعر عراقی نیز در لابه لای دیوان خود به صورت پراکنده به ذکر و یاد خدا پرداخته، اما در بخش پایانی دیوان قصیده ای را تنها به نیایش و مناجات با خدا اختصاص داده است. هدف این پژوهش آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، با توجه به ارزش معنوی دعا و نیایش ها در ادبیات از نظر محتوا و کیفیت، به بررسی تطبیقی دعا و نیایش و محتوا و مضمون آن ها در اشعار نظامی گنجوی و جمیل صدقی الزهاوی بپردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  29 - بررسی تطبیقی مضامین مشترک در اشعار حسّان العرب و حسّان العجم
  مریم محمدزاده
  10.30495/clq.2021.687405
  با توجه به اینکه در مقوله ادبیات تطبیقی با نگاهی به آثار و منظومه‌های ادبی و هنری کشورهای مختلف می‌توان شاهد اشتراکاتی در این آثار بود، نوشتار حاضر با هدف بازخوانی اهم مضامین و درونمایه‌های مشترک اشعار حسّان بن ثابت و خاقانی، به شیوه توصیفی- تحلیلی این وجوه را مورد واکا أکثر

  با توجه به اینکه در مقوله ادبیات تطبیقی با نگاهی به آثار و منظومه‌های ادبی و هنری کشورهای مختلف می‌توان شاهد اشتراکاتی در این آثار بود، نوشتار حاضر با هدف بازخوانی اهم مضامین و درونمایه‌های مشترک اشعار حسّان بن ثابت و خاقانی، به شیوه توصیفی- تحلیلی این وجوه را مورد واکاوی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که در زمینه مدحیّات، خاقانی بر خلاف حسّان در ستایش سلاطین از اغراق‌های شاعرانه بهره گرفته؛ ولی در مدایح نبوی و منقبت خلفای راشدین، هر دو شاعر به بیان احوال و اوصاف واقعی پرداخته و از مبالغه گویی پرهیز کرده اند. حسّان در هجویات خود فقط به هجو اشخاص و قبایل خاص پرداخته؛ لیکن خاقانی علاوه بر هجو اشخاص، به هجو تیپ‌های شخصیتی پرداخته است. اشعار فخرآمیز خاقانی بیش‌تر محدود به خود اوست؛ لیکن اشعار فخرآمیز حسّان بیش‌تر دربرگیرنده مباهات به خاندان و قبیله‌اش می‌باشد. خمریّات خاقانی قبل از تحول روحی او و خمریّات حسّان در دوره جاهلی سروده شده است و هر دو در دوره دوم زندگی خود از شراب و وصف مجالس باده‌نوشی اجتناب ورزیده‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  30 - بررسی تأثیرپذیری مکتب عرفانی بانو امین از عارفان بزرگ
  سکینه کریم پور بارکوسرایی محمد تقی فعالی هادی وکیلی
  10.30495/clq.2021.1902748.1912
  عرفان معرفتی است مبتنی بر حالتی روحانی و توصیف ناپذیر که در آن حالت، برای انسان این احساس پیش می آید که ارتباطی مستقیم و بی واسطه با وجود حق تعالی یافته است؛ این احساسات البته حالتی است روحانی، ورای وصف و حد که در طی آن عارف ذات مطلق را نه به برهان، بلکه به ذوق و وجدان أکثر

  عرفان معرفتی است مبتنی بر حالتی روحانی و توصیف ناپذیر که در آن حالت، برای انسان این احساس پیش می آید که ارتباطی مستقیم و بی واسطه با وجود حق تعالی یافته است؛ این احساسات البته حالتی است روحانی، ورای وصف و حد که در طی آن عارف ذات مطلق را نه به برهان، بلکه به ذوق و وجدان درک می کند. سیّده نصرت بیگم امین مشهور به بانو امین(1265-1362ش) از جمله عارفان زن شیعه ایرانی می‌باشد که از همان اوان جوانی با قرآن و حکمت و عرفان آشنا بود و سرانجام به مقام اجتهاد رسید و نزد اساتید زمان بر آموزه‌های خود افزود؛ بانو امین در رویکرد عرفانی خود از عارفان نامی همچون ملاصدرا، ابن عربی، خواجه عبدالله انصاری و فیض کاشانی مفاهیم بنیادین اسفار اربعه، مراتب یقین و استعاذه، طریقت سالک و سلوک الی الله، و معرفت نفس را الهام گرفت. در این جستار ادبی، نگارندگان با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی میزان تأثیرپذیری بانو امین از ملاصدرا، ابن عربی، خواجه عبدالله انصاری و فیض کاشانی خواهند پرداخت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  31 - ادبیات اعتراض با نماد «شب» در قطعه‌سروده‌های معاصر فارسی و عربی
  فاروق نعمتی
  10.30495/clq.2023.1981592.2531
  بیان نمادین به عنوان یکی از ظریف‌ترین شگردهای هنری در میان عناصر گوناگون خیال، یکی از اصلی‌ترین ساختارهای زبانی در شعر معاصر به حساب می‌آید. در این میان، عنصر شب، دارای بار معنایی متفاوتی در شعر معاصر عربی و فارسی است؛ به گونه‌ای که فضای شبانه و موقعیت خاص آن، خوانش‌های أکثر

  بیان نمادین به عنوان یکی از ظریف‌ترین شگردهای هنری در میان عناصر گوناگون خیال، یکی از اصلی‌ترین ساختارهای زبانی در شعر معاصر به حساب می‌آید. در این میان، عنصر شب، دارای بار معنایی متفاوتی در شعر معاصر عربی و فارسی است؛ به گونه‌ای که فضای شبانه و موقعیت خاص آن، خوانش‌های متفاوتی را در میان سرایندگان دو زبان سبب شده است. بهره‌گیری از این نماد طبیعی در راستای بیان اعتراض به وضعیتِ موجود، از کارکردهای شب در شعر دو زبان است؛ به نحوی که شاعران با استفاده از این ظرفیّت نمادین، اعتراض خویش را به تیرگی و خفقان اوضاع بیان می‌دارند. در این جستار با رویکرد تطبیقی و با روش تحلیلی- توصیفی و با بهره‌گیری از مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، با انتخاب برخی سرایندگان از شعر معاصر عربی (بیاتی، سیاب، بلند حیدری و شابی) و شعر معاصر فارسی (نیما، طاهره صفارزاده و اخوان) به بررسی نمادپردازی از نماد شب به عنوان سمبلی اعتراض‌آمیز خواهیم پرداخت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  32 - بررسی تطبیقی نماد‌های طبیعت در شعر سهراب سپهری و سمیح قاسم
  یدالله رفیعی
  10.30495/clq.2022.1972342.2485
  چکیدهرمز و نماد گاهی در قالب الفاظ و کلمات پدیدار می‌شود و در این صورت واژگان در معنای فرا واقعی خود به کار می‌روند، برخی از این واژگان، عناصر طبیعت است بر این اساس می‌توان گفت؛ دادن جنبه‌های نمادین و تمثیلی به عناصری از طبیعت، هنری است که اگر هوشمندانه در شعر به کار رو أکثر

  چکیدهرمز و نماد گاهی در قالب الفاظ و کلمات پدیدار می‌شود و در این صورت واژگان در معنای فرا واقعی خود به کار می‌روند، برخی از این واژگان، عناصر طبیعت است بر این اساس می‌توان گفت؛ دادن جنبه‌های نمادین و تمثیلی به عناصری از طبیعت، هنری است که اگر هوشمندانه در شعر به کار رود دلالت‌های ضمنی و خلاقانه‌ای را ایجاد می‌کند.سهراب سپهری و سمیح قاسم دو شاعر از دو فرهنگ متفاوت ایرانی و عربی هستند که بررسی و تحقیق در شعرشان نشان می‌دهد که رمز و نماد در بیان مفاهیم، آموزه‌ها و افکارشان بسیار مورد توجه بوده است و طبیعت گرایی یکی از وجوه مشترک آنها به شمار می‌رود. یافته‌های این پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی انجام شده است بیان‌کنندۀ آن است که سهراب به عنوان یک شاعر نوپرداز و رمانتیست در اشعار خود بسیاری از عناصر طبیعت را به تصویر کشیده است و سمیح قاسم به عنوان یکی از بزرگان رمزگرا در شعر معاصر عربی، برای بیان واقعیت جامعه و مشکلات اجتماعی به عناصری از طبیعت، خاصیت نمادین بخشیده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  33 - بررسی تطبیقی مولفۀ «چندصدایی» در رمان‌های معاصر عربی و فارسی با تأکید بر نظریات باختین ( سووشون سیمین دانشور- میرامار نجیب محفوظ)
  زهره دست پاک سعید حمیدیان فرهاد طهماسبی
  10.30495/clq.2023.1990688.2582
  پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آراء میخائیل باختین و به‌طور خاص نظریۀ چندصدایی، سعی دارد به صورت تطبیقی گفتمان‌های موجود در رمان‌های سووشون اثر سیمین دانشور و میرامار اثر نجیب محفوظ را واکاوی نماید و با استفاده از روش توصیفی _تحلیلی به بازتاب چندصدایی در این رمان‌ها بپرداز أکثر

  پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آراء میخائیل باختین و به‌طور خاص نظریۀ چندصدایی، سعی دارد به صورت تطبیقی گفتمان‌های موجود در رمان‌های سووشون اثر سیمین دانشور و میرامار اثر نجیب محفوظ را واکاوی نماید و با استفاده از روش توصیفی _تحلیلی به بازتاب چندصدایی در این رمان‌ها بپردازد. نگارنده بر اساس منطق مکالمه‌ای باختین و مؤلفه‌های موجود در آن ‌ این رمان‌ها‌ را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و در ضمن پژوهش به این پرسش پاسخ‌ داده است که چگونه چندصدایی در رمان‌های منتخب ‌‌بازنمایی شده است؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در داستان‌های فوق ما شاهد چندصدایی هستیم، ‌اما شکل و نحوۀ بیان این چندصدایی باهم متفاوت‌ است و در هر داستان عواملی چون: جنسیت‌، ساختار اجتماعی و اقتصادی، جریانات روشنفکری در قالب دو قطب خودآگاهی و ازخودبیگانگی فرهنگی، در به ثمر رسیدن چندصدایی در قالب مؤلفه‌ها خود را بیش از سایر عوامل بازنمایی می‌کنند. زنان غالباً نقش دنباله‌رو اندیشه‌ای که از مرجع اخلاقی داستان صادر می‌شود، دارند و عموماً با سبک بخشی موجب تقویت چندصدایی در داستان می‌شوند. ساختار اجتماعی و اقتصادی و تقابل و تضاد طبقاتی و جریانات روشنفکری در داستان‌ها هرکدام با ایجاد دو قطب متقابل به‌عنوان دیگری، زمینۀ تنوع گفتمانی را ایجاد می‌کنند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  34 - بررسی تطبیقی مضامین مشترک در موضوع شهید و شهادت در اشعار پایداری معاصر فارسی و عربی
  زهرا علوی علی عشقی سردهی ابوالقاسم امیر احمدی
  10.30495/clq.2023.1986152.2560
  ادبیات پایداری مضامین گسترده و متنوعی دارد که یکی از شاخص‌ترین آنان شهید و شهادت است. شهید و شهادت مقوله ایست که در اغلب نبردهای مقدس از آن یاد می شود و روی سخن بسیاری از شاعران عرصۀ مقاومت با آنان است. در دین اسلام نیز به این مساله اهمیت والایی داده شده و اسلام کسانی ر أکثر

  ادبیات پایداری مضامین گسترده و متنوعی دارد که یکی از شاخص‌ترین آنان شهید و شهادت است. شهید و شهادت مقوله ایست که در اغلب نبردهای مقدس از آن یاد می شود و روی سخن بسیاری از شاعران عرصۀ مقاومت با آنان است. در دین اسلام نیز به این مساله اهمیت والایی داده شده و اسلام کسانی را که در راه خدا جانفشانی می کنند و جان خود را از دست می دهند زنده نمی پندارد. بلکه زندگانی هستند که در نزد خدای خود آرمیده اند. بزرگداشت و تکریم شهیدان میهن که جان خویش را در راه پاسداری از وطن و دین ایفا کردند نیز از مضامین دیگر شعر پایداری است.این پژوهش در صدد بررسی تطبیقی مفهوم شهید و شهادت در اشعار شاعران ایران و عرب است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شاعران معاصر انقلابی ایران و عرب، در اشعار خویش از این مفهوم، بسیار بهره برده‌اند و در اشعار ایشان مضامینی مربوط به شهید و شهادت شامل : ستایش مقام شهید، انتقام خون شهید، مرثیه سرایی برای او و به کارگیری نماد، است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  35 - بررسی تطبیقی خردگرایی از دیدگاه ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو
  تورج زینی وند
  10.30495/clq.2023.1760095.0
  ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو از چهره‌های شاخص فرهنگ اسلامی در عرصه‌ی خرد و خردگرایی به شمار می‌روند، تا آنجا که اندیشه‌ها و سروده‌های خردآمیز آنها در میان دیگر شاعران از فراوانی و شهرت بیشتری برخوردار است. یافته‌ی اساسی این پژوهش در این است که تجربه‌های شعری، آشنایی با اف أکثر

  ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو از چهره‌های شاخص فرهنگ اسلامی در عرصه‌ی خرد و خردگرایی به شمار می‌روند، تا آنجا که اندیشه‌ها و سروده‌های خردآمیز آنها در میان دیگر شاعران از فراوانی و شهرت بیشتری برخوردار است. یافته‌ی اساسی این پژوهش در این است که تجربه‌های شعری، آشنایی با افکار اندیشمندان و خرد ورزان ایرانی و اسلامی و فیلسوفان یونانی، بهره‌گیری از فرهنگ و آموزه‌های دینی و مذهبی به ویژه اسماعیلی و فاطمی از منابع خردگرایی این دو است. ناصرخسرو به عنوان شاعری فرهیخته، نسبت به ادب عربی آگاهی داشته است. بنابراین، در سرودن برخی مضمون‌های خردآمیزش به شعر ابوالعلاء معرّی نظر داشته است. همچنین در این جستار، اعتقاد بر این است که اگر چه در برخی موارد میان شعر ابوالعلاء و ناصرخسرو تشابه مضمونی وجود دارد، اما این تشابهات از باب توارد خاطر بوده و ریشه‌ی برخی از این مضمون‌های‌ خردگرایی، در فرهنگ اسلامی و ایرانی نیز وجود دارد. این پژوهش بر آن است تا بر اساس مکتب ادبیّات تطبیقی به بررسی و تحلیل تطبیقی جنبه‌های مشترک و متفاوت این مضمون‌ها و احیاناً تأثیرپذیری ناصرخسرو از ابوالعلاء بپردازد. دو محور اساسی این پژوهش، عبارتند از: الف: پیشگفتاری درباره‌ی سیرخردگرایی در ادبیّات عربی و فارسی و کلیّات پژوهش.ب:بررسی تطبیقی مضمون‌های خردگرایی در شعر این دو شاعر.واژگان کلیدی: ابوالعلاء معرّی، ناصرخسرو، خردگرایی، شعر عربی و فارسی، ادبیّات تطبیقی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  36 - بررسی و مقایسه تجرید در شعر و معماری ایرانی اسلامی و عربی اسلامی (با تاکید بر دیدگاه سنت‌گرایان در باب هنر اسلامی)
  فروغ الهی نیما اتحادی
  10.30495/clq.2023.1959937.2431
  فلاسفه سنت‌گرا هنر اسلامی را هنری انتزاعی، رمزگونه و معنا‌دار معرفی کرده‌اند. بر این اساس، تجرید خالص به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم هنرهای اسلامی که برگرفته از اولین منبع زیباشناختی تجرید در اسلام یعنی کتاب مقدس قرآن کریم و مبتنی بر رمز و معناگرایی است، جایگاه ویژه‌ای د أکثر

  فلاسفه سنت‌گرا هنر اسلامی را هنری انتزاعی، رمزگونه و معنا‌دار معرفی کرده‌اند. بر این اساس، تجرید خالص به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم هنرهای اسلامی که برگرفته از اولین منبع زیباشناختی تجرید در اسلام یعنی کتاب مقدس قرآن کریم و مبتنی بر رمز و معناگرایی است، جایگاه ویژه‌ای در هنر معماری اسلامی ایران و جهان عرب دارد. اما این عنصر و شاخص مهم، در هنر شعر فارسی و عربی، که یکی از برجسته‌ترین و گسترده‌ترین هنرهایی است که در دوره اسلامی به هدف تجسیم و تجسید مفاهیم انتزاعی و ماورائی و مبتنی بر عقاید توحیدی و عرفانی این دو ملت، سروده‌ شده‌است، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. بر این اساس در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین ، بررسی و مقایسه عنصر تجرید در شعر و معماری عربی – اسلامی و ایرانی اسلامی با تاکید بر دیدگاه سنت‌گرایان پرداخته شده‌است. بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که ظهور تصوف و عرفان در شعر و معماری این دو ملت نقطه اوج گرایش به تجرید خالص در این هنرها بوده‌است. در این راستا مفاهیمی همچون، وحدت وجود، تجلی، عشق، فنا و بقا در قالب اشکال هندسی، خطوط، رنگها و کلمات و عبارات و بواسطه ابزارهای هنری مشترکی همچون ایقاع، توازن، تکرار، رمز، تشبیه و .... در شعر و معماری عربی- اسلامی و ایرانی اسلامی انعکاس یافته، بطوریکه تقریبا هرآنچه در عالم عرفان اتفاق افتاده ،با زبانی تجریدی به عرصه این دو هنر ایرانی و عربی اسلامی راه یافته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  37 - شعر بادگانی (خمریه) در ادبیات عربی و ادبیات پارسی
  زهرا خسروی ومکانی
  10.30495/clq.2023.1980622.2527
  در این مقاله موضوع شعر شراب یا خمریه در ادبیات دو ملت ایران و عرب مورد پژوهش و بررسی و تحلیل قرار گرفته و چگونگی پیدایش ، سیر تحول و کاربرد های مختلف آن در ادبیات هر دو ملت تبیین شده است . این گونه ادبی (شعر شراب یا خمریه) در ادبیات عربی از دوره ی پیش از اسلام و لا به ل أکثر

  در این مقاله موضوع شعر شراب یا خمریه در ادبیات دو ملت ایران و عرب مورد پژوهش و بررسی و تحلیل قرار گرفته و چگونگی پیدایش ، سیر تحول و کاربرد های مختلف آن در ادبیات هر دو ملت تبیین شده است . این گونه ادبی (شعر شراب یا خمریه) در ادبیات عربی از دوره ی پیش از اسلام و لا به لای چکامه های کهن جاهلی ( = پش از اسلام ) که سرآغاز شعر عربی است مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و سیر تحول و کاربرد آن تا زمان ابن فارض در سده هفتم ادامه یافته است . در ادبیات فارسی نظر به دسترس نبودن شعر های پیش از اسلام ، این گونه ادبی از زمان رودکی سمرقندی به عنوان نخستین شاعر خمریه سرا بررسی و تا سده هشتم ادامه یافته است که در ساقی نامه های شاعران ایرانی تا دوران متاخر تر نیز ادامه یافته است . تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  38 - مقایسه تطبیقی اشعار مدحی عمعق بخارائی و متنبی
  احمدرضا یلمه‌ها نسرین ایزدی
  هدف مقاله حاضر آن است که دو شاعر توانای فارسی و عربی یعنی عمعق بخارایی و متنبی را بعد از معرفی مختصر آن‌ها به صورت اجمالی با هم مقایسه کند. تنها اشعار مدحی ایشان مدّ نظر می‌باشد. در آن بین تاریخچه‌ای کوتاه از تأثیرات دو زبان فارسی و عربی بر هم و نظریه‌های اندیشمندان در أکثر

  هدف مقاله حاضر آن است که دو شاعر توانای فارسی و عربی یعنی عمعق بخارایی و متنبی را بعد از معرفی مختصر آن‌ها به صورت اجمالی با هم مقایسه کند. تنها اشعار مدحی ایشان مدّ نظر می‌باشد. در آن بین تاریخچه‌ای کوتاه از تأثیرات دو زبان فارسی و عربی بر هم و نظریه‌های اندیشمندان در آن باره ارائه می‌گردد. با وجودی که ادب عربی نزدیک‌ترین سنت‌ها را با ادب پارسی دارد و با همه تفاوت‌هایی که در تقسیمات زبان‌شناسی دارند، سرنوشت این دو زبان به هم گره خورده است، و تأثیر شگرفی بر یکدیگر داشته‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  39 - مقایسه تطبیقی هجو در زبان عربی و فارسی(با تأکید بر شعر بشار بن برد)
  محمّدحسن معصومی مجید فتوحی
  هَجو در ادبیات، شعر یا نثری است که ضدِّ مدح باشد و برای مقاصد شخصی به‌کار رود. لحنی گزنده، صریح و گاه توهین‌آمیز دارد؛ اما اگر برای بیان دردهای اجتماعی- سیاسی به کار رود، با زبانی ملایم‌تر سروده می‌شود. هجو بر پایه نقد گزنده و دردانگیز بنا می‌شود و گاهی به سر حدّ دشنام أکثر

  هَجو در ادبیات، شعر یا نثری است که ضدِّ مدح باشد و برای مقاصد شخصی به‌کار رود. لحنی گزنده، صریح و گاه توهین‌آمیز دارد؛ اما اگر برای بیان دردهای اجتماعی- سیاسی به کار رود، با زبانی ملایم‌تر سروده می‌شود. هجو بر پایه نقد گزنده و دردانگیز بنا می‌شود و گاهی به سر حدّ دشنام یا ریشخند مسخره‌آمیز و دردآور می‌انجامد؛ هرگونه تکیه و تأکید بر زشتی‌های وجودِ یک چیز- خواه به ادعا و خواه به حقیقت- هجو است. هجویه یا هجونامه نیز، شعر یا نثری است که بر پایه هجو و دشنام کسی باشد. با توجه به تعریف ادبی هجو و تفاوتی که منتقدان ادبیات بین هجو و فحاشی قائل‌اند، می‌توان تمام هرزه‌سرایی‌ها و ناسزاگویی‌های رکیک را که به لکه‌دار شدن حیثیت و آبروی افراد منجر می‌شود، از قلمرو هجو خارج کرد. در این پژوهش تلاش شده است تا با روش تحلیل محتوا به بررسی هجو در زبان عربی و فارسی و تأثیر آن بر زبان عربی به ویژه در هجو بشار بن برد پرداخته شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  40 - نگاهی تطبیقی به شعر احمد شاملو و احمد مطر (با رویکرد تحلیل روان‌شناختی بر پایه نظریه شخصیت فروید)
  جواد کبوتری معصومه بخشی زاده حسین آریان
  احمد مطر شاعر شناخته شده عرب، اشعار اجتماعی خود را در تعارض با اعمال و افکار طبقه حاکمیت سروده است. در این اشعار، شاهد اعتراض ها و افشاگری های وی علیه جامعه خیانتکار و حکومت ظالم هستیم؛ همین رویه را می توان در شعر احمد شاملو ملاحظه کرد. مشابهت های فکری این دو شاعر باعث أکثر

  احمد مطر شاعر شناخته شده عرب، اشعار اجتماعی خود را در تعارض با اعمال و افکار طبقه حاکمیت سروده است. در این اشعار، شاهد اعتراض ها و افشاگری های وی علیه جامعه خیانتکار و حکومت ظالم هستیم؛ همین رویه را می توان در شعر احمد شاملو ملاحظه کرد. مشابهت های فکری این دو شاعر باعث شد تا اشعار و افکار آن ها را بر اساس نگرش ادبیات تطبیقی بررسی نماییم. از میان رویکردهای نقدی نظریه شخصیت که در میان روان‌شناسان از بحث های حائز اهمیت بود را به خاطر برجستگی شواهد مرتبط با آن در شعر احمد مطر و احمد شاملو برگزیدیم. در این پژوهش، اشعار شاعران نامبرده را با توجه به نظریه های روان‌شناسی معروف بررسی کرده ایم؛ با توجه به نظریه فروید مبنی بر ابعاد سه‌گانه شخصیت، تعارض های نهاد، من و فراخود را در شعر هر دو شاعر باز نموده و مکانیسم های روانی بکاررفته در جهت حل این تعارض را مشخص کرده ایم. این پژوهش به شیوهتوصیفی- تحلیلی و بر پایه روش کتابخانه ای انجام گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  41 - مقایسه موضوعی وصفت طبیعت در شعر فارسی و عربی
  ‏صادق ابراهیمی کاوری ‏رحیمه چولانیان
  طبیعت از دیر باز الهام بخش شاعران بوده و توانسته است جایگاه ویژه ای را در سروده های شاعرانة به خود اختصاص دهد، به طوری که کمتر دیوان شعری را می توان یافت که قسمتی از آن با طبیعت مرتبط نبوده باشد. از سوی دیگر، در ادب فارسی و ادب عربی، با توجه به مشترکات فرهنگی، مذهبی، ا أکثر

  طبیعت از دیر باز الهام بخش شاعران بوده و توانسته است جایگاه ویژه ای را در سروده های شاعرانة به خود اختصاص دهد، به طوری که کمتر دیوان شعری را می توان یافت که قسمتی از آن با طبیعت مرتبط نبوده باشد. از سوی دیگر، در ادب فارسی و ادب عربی، با توجه به مشترکات فرهنگی، مذهبی، اجتماعی و داشتن مرز جغرافیای طولانی با یکدیگر، مضامین مشترک فراوانی را می توان یافت که تحت تاثیر یکدیگر به آن پرداخته اند، و در هر یک از آن انواع، باتوجه به عوامل و علت های فراوان، تاثیرگذاری یک زبان بر زبان دیگر می چربد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  42 - مقایسه تطبیقی طنز سیاسی- اجتماعی در اشعار نسیم شمال و احمد مطر
  کاظم عظیمی فاطمه سپهوند
  طنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالب‌های معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوب‌ترین و پرآوازه‌ترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در ز أکثر

  طنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالب‌های معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوب‌ترین و پرآوازه‌ترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در زبان عربی، احمد مطر شاعر معاصر عراقی است؛ وی نیز همچون نسیم شمال رسالت ادبی کار خود را در بیداری مردم خواب‌زده ملت عرب و حتی تمام جهانیان می‌بیند. در این مقاله سعی شده است با تطبیقی که بین آثار آن‌ها انجام می‌شود گوشه‌ای از دغدغه‌های مشترک این دو شاعر، در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. این نوع طنز سنت‌ها و باورهای عقب‌مانده که در بطن جامعه است را با زبان هنرمندانه مورد حمله قرار می‌دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  43 - بررسى مقایسه اى تحولات شعر معاصر عربى از عصر نهضت به بعد و تحولات شعر معاصر فارسى از عصر مشروطیت به بعد
  زهرا خسروى
  مقاله حاضر مشتمل بر سه بخش است:در بخش نخست، تحولات شعر معاصر عربى از عصر نهضت به بعد بررسى و پس از ذکرعوامل تحول ادبى، دگرگونى هاى پدیدآمده در شعر عربى و تأثیرپذیرى آن از ادب غربىبیان شده است. بخش دوم مقاله، به بررسى عوامل جامعه شناختى تحوّل ادبى در کشور ما که به بیدارى أکثر

  مقاله حاضر مشتمل بر سه بخش است:در بخش نخست، تحولات شعر معاصر عربى از عصر نهضت به بعد بررسى و پس از ذکرعوامل تحول ادبى، دگرگونى هاى پدیدآمده در شعر عربى و تأثیرپذیرى آن از ادب غربىبیان شده است. بخش دوم مقاله، به بررسى عوامل جامعه شناختى تحوّل ادبى در کشور ما که به بیدارىاجتماعى فکرى مردم ایران منجر شد و درنهایت، زمینه ایجاد انقلاب مشروطه را فراهم ساخت، اختصاص دارد. در این مورد، دیدگاه هاى جامعه شناختى باختین و لوتمان مدنظرقرار گرفته و درپى آن، ویژگى هاى شعر این دوره بیان شده است. در بخش سوم مقاله، اشتراکات ادبى شعر پارسى پس از عصر مشروطه و شعر عربى پساز عصر نهضت بررسى شده که این اشتراکات، هم در بیان عوامل تحول و هم در تحولات ادبى پدیدآمده در شعر هر دو ملت یکسان است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  44 - تشبیه و تنزیه از دیدگاه سنایى و ابن عربى
  حمیدرضا اردستانى رستمى
  غالباً اندیشمندان دیدگا ههایی دربارة انسان، خدا و جهان داشته اند. ممکن است نقاط ونکاتِ مشترکى در این تفکرات بیابیم که برخى از متفکران تحت تأثیر یکدیگر و برخى برحسب توارد، داراى این اشتراکات بوده اند. بحث ما در مقایسه و مطابقة تشبیه و تنزیهصفات الهى از موضوعات کلامى میان أکثر

  غالباً اندیشمندان دیدگا ههایی دربارة انسان، خدا و جهان داشته اند. ممکن است نقاط ونکاتِ مشترکى در این تفکرات بیابیم که برخى از متفکران تحت تأثیر یکدیگر و برخى برحسب توارد، داراى این اشتراکات بوده اند. بحث ما در مقایسه و مطابقة تشبیه و تنزیهصفات الهى از موضوعات کلامى میان دو اندیشمند است: که یکى شاعرِ عارف که در غزنه قلمرو ایران می زیسته و دیگرى عارفی شاعر که در اندلس پرورش یافته است.سخن از سنایى شاعر قرن پنجم و ابن عربى متفکر سدة هفتم است. باآنکه این دو اندیشمند در دو حوزه و زمان متفاوت مى زیسته اند، دربارة مقولات تشبیه و تنزیه صفاتالهى، نظرهای یکسانى ارائه کرده اند. تحقیق حاضر درپى اثبات این همسانى است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  45 - بررسی هنجارگریزی در اشعار معین بسیسو و محمدرضا شفیعی کدکنی
  محمدتقی زند وکیلی مرضیه قاسمیان
  هنجارگریزی از نظریه‌های ادبی جدید است که در آن شاعر با بکارگیری اسلوب‌های خاص، ساختار متداول زبان را بر هم زده، و زبانی ناآشنا می‌آفریند. هم‌زمان با نشر جریان نوگرایی در شعر، شاعران معاصر فارس و عرب به نوگرایی در مفاهیم و زبان شعری خود روی آوردند. بسیسو(1926-1984م)، و ش أکثر

  هنجارگریزی از نظریه‌های ادبی جدید است که در آن شاعر با بکارگیری اسلوب‌های خاص، ساختار متداول زبان را بر هم زده، و زبانی ناآشنا می‌آفریند. هم‌زمان با نشر جریان نوگرایی در شعر، شاعران معاصر فارس و عرب به نوگرایی در مفاهیم و زبان شعری خود روی آوردند. بسیسو(1926-1984م)، و شفیعی کدکنی(1318ش) از شاعرانی هستند که با گریز از هنجارهای زبان معیار، بعد زیباشناختی و تأثیرگذاری اشعار خود را وسعت بخشیده اند. هدف این پژوهش بررسی مؤلفه‌های هنجارگریزی در شعر دو شاعر است تا نشان دهد که شاعران مذکور در القای مفاهیم مورد نظر خود، چگونه و با چه هدفی از این شگرد ادبی بهره جسته‌اند؟ دستاورد پژوهش نشان داد که بسیسو و کدکنی با گریز از هنجارهای رایج سبک نحوی، واژگانی و ...، نه تنها بر صلابت شعر خود افزوده‌اند بلکه با خلق صورت معنایی جدید، توان القای مفاهیم مورد نظر خود را وسعت بخشیده‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  46 - نگاهى تطبیقى به طنز و طنزپردازى در ادبیات ایران و عرب با تکیه بر طنز عبید زاکانى و نمونه هایى از طنز شاعران عصر انحطاط
  زهرا اسدى
  مقالة حاضر چنانکه از عنوان آن برمى آید، تطبیقى است بین طنز و طنزپردازى در ادبیاتایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانى به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شدهاست. در این مقاله کوشیده ام تصویر أکثر

  مقالة حاضر چنانکه از عنوان آن برمى آید، تطبیقى است بین طنز و طنزپردازى در ادبیاتایران و عرب. در این تطبیق، طنز عبیدزاکانى به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات ایران و طنز شاعران عصر انحطاط به عنوان نمونه اى از طنز ادبیات عرب با هم مقایسه شدهاست. در این مقاله کوشیده ام تصویر کاملى از عبید ارائه دهم، اما به منظور پرهیز از برخى سوءتفاهمات اجتماعى لازم دیدم از ذکر پاره اى از طنزهاى درخشان او صرف نظر کنم.طنز پیش درآمدى است که مى توان به راحتى کسى را با آن دست انداخت، از میدان به در کرد و بدى هایش را آشکار ساخت. با استهزا مى توان کسى را تحقیر کرد و او را مضحکةعام و خاص ساخت. در ادبیات عرب، شاعر با هجو شخصى یا قومى سعى مى کند حریفرا از میدان خارج کند، با توجه به تأثیرگذارى طنز در بیان زشتى ها و عیب هاى جامعه، چهدر مقولة سیاسى، و یا اجتماعى مى توان اذعان کرد که زبان طنز رساتر و برتر از زبان دیگرنوشته ها است. در طنز، خنده هدف نیست، بلکه وسیله اى است براى بهتر بیان کردنو انتقال هدف موردنظر از نویسنده به خواننده. در ابتداى مقاله نیز تعریف طنز از نظرصاحب نظران ارائه شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  47 - بررسی تطبیقی بلاغت در ادب عربی و فارسی
  هوشمند اسفندیارپور
  در مقالۀ حاضر علم بلاغت از آغاز تا امروز در ادب عربی و فارسی به صورت تطبیقی، بررسی و سیر آن با توجه به خصوصیات زمانی و شیوه نگرش و توجه دانشمندان به مسائل بلاغی به طور مستقل مطرح شده است. همچنین، آثار و نظر های دانشمندانی که صاحب تفکر و اندیشه های والا در علم بلاغت بوده أکثر

  در مقالۀ حاضر علم بلاغت از آغاز تا امروز در ادب عربی و فارسی به صورت تطبیقی، بررسی و سیر آن با توجه به خصوصیات زمانی و شیوه نگرش و توجه دانشمندان به مسائل بلاغی به طور مستقل مطرح شده است. همچنین، آثار و نظر های دانشمندانی که صاحب تفکر و اندیشه های والا در علم بلاغت بوده اند، بیان و در پایان نتیجه گرفته شده است که بلاغیون فارسی زبان در طرح صناعات عربی بیشتر تحت تأثیر بلاغیون عربی زبان بوده اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  48 - بررسی تطبیقی مضامین اجتماعی و سیاسی در شعر جواهری و فرخی یزدی
  شمسی واقف‌زاده
  جواهری و فرخی از پرچم‌داران نهضت ادبی در شعر ملی هستند؛ شعرشان سرشار از مضامین مشترکی است که خود ناشی از داشتن حوزه‌های مشترک فکری، موضع‌گیری برخاسته از فرهنگ مشابه و هم‌چنین سرنوشت تاریخی یکسان است. شخصیت بیگانه‌ستیز و سیاسی آن دو را نمی‌توان انکار کرد. هر دو به پهنای أکثر

  جواهری و فرخی از پرچم‌داران نهضت ادبی در شعر ملی هستند؛ شعرشان سرشار از مضامین مشترکی است که خود ناشی از داشتن حوزه‌های مشترک فکری، موضع‌گیری برخاسته از فرهنگ مشابه و هم‌چنین سرنوشت تاریخی یکسان است. شخصیت بیگانه‌ستیز و سیاسی آن دو را نمی‌توان انکار کرد. هر دو به پهنای کتاب تاریخ معاصر، عصری پرتلاطم، سرنوشت‌ساز، جنگ‌های جهانی، حکومت‌های پر از کودتا و تعویض، هجوم و مقاومت را دیده‌اند و دریافته‌اند که در این میان استعمار، کارگردان تمام رنج‌ها و تاخت و تازها بر پیکره ملت‌ها است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  49 - چند نکته از زبان فارسی و زبان عربی
  محمد علوی مقدر
  در بخش نخسمت مقالة حاضر به تفاوت های عمده زبان فارسی و عربی اشاره و چند تفاوت مهم میان دو زبان، بیان شده است. آنگاه درباره اینکه زبان عربی اشتقاقی و قالبی و زبان فارسی ترکیبی است بحث شده است. سپس استعمال و کار برد گوناگون یک کلمة فارسی را بیان کرده ایم و در این باره نمو أکثر

  در بخش نخسمت مقالة حاضر به تفاوت های عمده زبان فارسی و عربی اشاره و چند تفاوت مهم میان دو زبان، بیان شده است. آنگاه درباره اینکه زبان عربی اشتقاقی و قالبی و زبان فارسی ترکیبی است بحث شده است. سپس استعمال و کار برد گوناگون یک کلمة فارسی را بیان کرده ایم و در این باره نمونه های فراوانی جسته ایم. در مرحلة بعد تعدادی از کلمه های که ریشه عربی دار ند و عرب زبانان به شیوه دیگری به کار می برند. بررسی شده است. به عنوان مثال. عرب زبانان در مورد ترکیب وخامت اوضاع واژة خطوره الموقف را به کار می برند. پس از آن به این مسئله اشاره شده !ست که چنانچه ما نتوانیم واژه و ترکیب جدیدی در برابر برخی از کلمات بیگانه ای که در زبان فارسی رواج یافته است و همگان با آ نها ا شنا هستند قرار دهیم - واژه ها و ترکیب های که در بردار نده همان مفاد باشد _ باید واژه و ترکیب قبلی را که قابل فهم همگان است، به کار ببریم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  50 - واژآمیزی ‏شیوه ای در کوتاه کردن واژه ها
  محمود شکیب
  انگیزه های گوناگونی از دیرباز تاکنون باعث کوتاه کردن کلمات شده است. اصل کم کوشی و دوری از تکلّف و تسریع در امر انتقال و نیز بهره گیری از ظرفیت های طبیعی زبان به منظور قرینه سازی و هرگونه تمهیدات ایقاعی و ضرورت های شعری و به طور کلی استفادة در خور و بجا از ویژگی های هنری أکثر

  انگیزه های گوناگونی از دیرباز تاکنون باعث کوتاه کردن کلمات شده است. اصل کم کوشی و دوری از تکلّف و تسریع در امر انتقال و نیز بهره گیری از ظرفیت های طبیعی زبان به منظور قرینه سازی و هرگونه تمهیدات ایقاعی و ضرورت های شعری و به طور کلی استفادة در خور و بجا از ویژگی های هنری - تجمیلی - ادبی می تواند در زمرة موجبات این امر قرارگیرد. تخصصی شدن شاخه های گوناگون و درهم تنیده علوم و فنون، که امروزه باکشف و ظهور یافته های نوپدید همواره فربه تر و پردامنه تر می شوند نیز بهره گیری از این ابزار را نه تنها مطلوب ترکه ناگزیرتر ساخته است. در میان شیوه های کوتاه کردن واژگان، امروزه دوشیوه، تداولی گسترده دارد. یکی اختصار، و آن دیگری واژآمیزی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  51 - تطبیق مفهوم نمادین باران در دو شعر از شاکر السیاب و احمد شاملو
  سارا ایزدخواه سید حسین سیدی
  باران در اشعار شاملو و سیاب سمبلی اجتماعی است. باران در این اشعار دربردارنده مفاهیمی مانند غم و شادی، امید و ناامیدی است. بکارگیری اسطوره تموز در شعر المطر(باران) سیاب و زبان عامیانه در منظومه بارون شاملو، اشتراک مضامین اجتماعی این دو شاعر بیانی واضح و روشن را برای شاعر أکثر

  باران در اشعار شاملو و سیاب سمبلی اجتماعی است. باران در این اشعار دربردارنده مفاهیمی مانند غم و شادی، امید و ناامیدی است. بکارگیری اسطوره تموز در شعر المطر(باران) سیاب و زبان عامیانه در منظومه بارون شاملو، اشتراک مضامین اجتماعی این دو شاعر بیانی واضح و روشن را برای شاعر و مخاطب تصویرسازی می‌کند. این پژوهش بر اساس روش کتابخانه ای نگارش یافته است. با بررسی اشعار بارون و مرغ باران شاملو و انشودة المطر سیاب به الگوهای یکسان تأثیرگذار در شعر دو شاعر دسترسی می یابیم و به تبیین اختلاف دیدگاه های ارزشی و بخشی از جهان بینی دو شاعر نسبت به نماد باران آگاهی کسب کنیم. سطح نظری تحقیق که شامل متغیر علّی و سطح عملیاتی که متغیر معلولی است را مشخص کرده و با بررسی اشعار دو شاعر بسامد واژه باران را استخراج کرده ایم. در انتها مفاهیم نمادین، شباهت ها و تفاوت ها را مشخص نموده ایم. این پژوهش کوششی است تطبیقی در نحوه بازیابی دیدگاه بدر شاکر سیاب و احمد شاملو در بیان مفاهیم نمادین باران. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  52 - عروس شعر عرب در شعر کردی معاصر
  آرمان محمدی رایگانی مسلم خزلی
  لیلی و مجنون از عشاق معروف ادبیات عرب و حتی ادبیات جهانی هستند که داستان عاشقانه آن‌ها در بیش‌تر ادبیات ملت‌ها بازتاب یافته و مورد اقبال واقع شده است. ادبیات کردی نیز از این حیث مستثنی نیست و شاعران آن از گذشته کهن تا امروز به این داستان عاشقانه بسیار توجه داشته‌اند و آ أکثر

  لیلی و مجنون از عشاق معروف ادبیات عرب و حتی ادبیات جهانی هستند که داستان عاشقانه آن‌ها در بیش‌تر ادبیات ملت‌ها بازتاب یافته و مورد اقبال واقع شده است. ادبیات کردی نیز از این حیث مستثنی نیست و شاعران آن از گذشته کهن تا امروز به این داستان عاشقانه بسیار توجه داشته‌اند و آن را در اشعار خود به‌ویژه در مضمون‌های تغزلی به زیبایی به تصویر کشیده‌اند. بنابراین در این جستار بر آن‌ایم با کاوش در اشعار شاعران کرد معاصر بازتاب این داستان و این مضمون تغزلی را در اشعارشان واکاوی کنیم و به بررسی میزان کمی و کیفی آگاهی این شاعران از این داستان عاشقانه بپردازیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  53 - تأثیرپذیرى امیر معزّى از معلّقة امروءالقیس
  احد پیشگر
  امیرمعزّى از شاعران بزرگ و مشهور خراسان است که به ادب عربى ارادت مى ورزید؛به همین دلیل بسیارى از مضامین شعرى خود را چه به صورت مستقیم و چه به صورتغیرمستقیم از طریق شاعران پیش از خود، از ادب عرب اخذ کرده و در تعدادى از قصایدخود، طرح کلى و ساختار عمومى و مضامین و تصاویر ش أکثر

  امیرمعزّى از شاعران بزرگ و مشهور خراسان است که به ادب عربى ارادت مى ورزید؛به همین دلیل بسیارى از مضامین شعرى خود را چه به صورت مستقیم و چه به صورتغیرمستقیم از طریق شاعران پیش از خود، از ادب عرب اخذ کرده و در تعدادى از قصایدخود، طرح کلى و ساختار عمومى و مضامین و تصاویر شعرى قصاید عربى جاهلى را رعایت کرده است.هدف مقالة حاضر، این است که با بررسى دو قصیده و ابیاتى چند از دیگر قصایدتأثیرپذیرى او را از معلّقه امروءالقیس و مضامین و مفاهیم و تصاویر شعرىاو نشان دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  54 - بررسی مضامین پایداری در شعر محمد مهدی جواهری و مجموعه "سرود درد" حمید سبزواری
  مریم محمودی زینب السادات هاشمی
  محمد مهدی جواهری از بزرگ‌ترین شاعران کشور عراق است. بیش‌تر اشعار او به بیان مفاهیم سیاسی و اجتمـــاعی اختصاص دارد. وی به سرودن اشعار میهنی و قهرمانی گرایش داشته است. مضامین پایداری نیز در اشعارش به وفور دیده می‌شود. حمید سبزواری نیز شاعری انقلابی است که همواره با جریان أکثر

  محمد مهدی جواهری از بزرگ‌ترین شاعران کشور عراق است. بیش‌تر اشعار او به بیان مفاهیم سیاسی و اجتمـــاعی اختصاص دارد. وی به سرودن اشعار میهنی و قهرمانی گرایش داشته است. مضامین پایداری نیز در اشعارش به وفور دیده می‌شود. حمید سبزواری نیز شاعری انقلابی است که همواره با جریان انقلاب و مبارزه با طاغوت همراه شده است. هر دو شاعر خواستگاه ایرانی داشته و هر دو از حامیان مظلومان و ستمدیدگان بوده و در برابر بیداد زمان قد علم کرده‌اند. مفاهیم ادب پایداری نظیر ترسیم ظلم و استبداد، دعوت به مبارزه علیه ظلم، امیدوارکردن مردم در پیروزی، بیان ظلم و جنایت و بی‌عدالتی، بزرگداشت شهدا، ستایش آزادی و آزادگی و سرزمین در سروده‌های هر دو به وفور یافت می‌شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  55 - أثرالشعرالعربى فی الشعرالفارسى
  جلیل تجلیل
  للشعرالعربى أثر و میض فی لشعرالفارسی تصویراً و مضموناً و لغظاً و معنیّ و نورد هیهنا امثلةً و نماذج موضحة و نستنتج من هیهنا أنّ الشعراء الایرانیین ذووتمتعٍ باهر من الادب و الشعرالعربی الوضائین. 1. قال بشار: کأن مثارالنقع فوق رؤوسنا و أسیافنا لیل تهاوى کواکبه و هذا أکثر

  للشعرالعربى أثر و میض فی لشعرالفارسی تصویراً و مضموناً و لغظاً و معنیّ و نورد هیهنا امثلةً و نماذج موضحة و نستنتج من هیهنا أنّ الشعراء الایرانیین ذووتمتعٍ باهر من الادب و الشعرالعربی الوضائین. 1. قال بشار: کأن مثارالنقع فوق رؤوسنا و أسیافنا لیل تهاوى کواکبه و هذاالبیت هوالّذى سمى بأشهر بیتٍ قاله بشار ( بشار، 1369 ه.ق/1950م) و تأثر منه فردوسی الشاعرالفارسی فى أبیاته التالیة: درخشیدن تیغ هاى بنفش در آن سایه ی کاویانی درفش تو گفتی که اندر شب تیره چهر ستاره همی برفشاند سپهر 2 . ألشّمس کالمرأة فى کّف الأشل تجرى على السماء من غیر فشل هذاالب من شواهد المطوّل للتفتازنی التشبیة الغریب و نُسب مَرة لابى النجم العجلى و مرة أخرى. لابن معتز و هکذا نسب الی الشماخ و أورد محمد بار شریف صاحب جامع الشواهد بالصورة الاتیه: تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  56 - منوچهوی و شعر عرب
  حسبن خسروی
  منوچهری دامغانی ( 432- ؟ هـ . ق.) بنابر شیوه ادبیان هم روزگار خود به شاعران عرب و شعر آنان توجه خاصی نشان داده است ولی تأثیر شعر عرب در کلام وی آنقدر برجسته است که او را از دیگر شاعران سبک خراسانی متمایز می کند. تأثیرپذیری منوچهری از شعر عرب به چند شکل بروز و ظهور پیدا أکثر

  منوچهری دامغانی ( 432- ؟ هـ . ق.) بنابر شیوه ادبیان هم روزگار خود به شاعران عرب و شعر آنان توجه خاصی نشان داده است ولی تأثیر شعر عرب در کلام وی آنقدر برجسته است که او را از دیگر شاعران سبک خراسانی متمایز می کند. تأثیرپذیری منوچهری از شعر عرب به چند شکل بروز و ظهور پیدا کرده است. ساخت چندین قصیده براساس الگوی قصاید جاهلی: تقلید از شاعران خمریه سرا، مانند امرؤالقیس و ابونواس. اقتباس یا ترجمة بعضی مضامین شعری: استعمال ترکیبات و جملات عربی بدون اینکه فایده بلاغی یا اغراض ثانوی درکاربرد آنها وجود داشته باشد و سرانجام یاد کرد شاعران. اساطیر و عرایس شعر عرب. تقلید از شعر عرب با روح نوجوی و نوگرایی منوچهری در تضاد و تعارض آشکار قرار دارد و شاید محرک های او در این امر پیروی از سنت عصر، تفاخر و دیگر انگیزه های شخصی و مهم تر از همه. جلب توجه ممدوحانی باشدکه شیفتة شعر عوب بوند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  57 - بررسی تطبیقی مضامین رمانتیسم در اشعار مفدی زکریا و محمدحسین شهریار
  عبدالأحد غیبی زهرا محمدپور نسرین حسینی توانا
  اشعار زکریا و شهریار زیباترین و دلنشین ترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی را به تصویر می کشد. اشعار این دو شاعر مضامین رمانتیکی مشترکی دارند که از برجسته ترین آن‌ها می توان به طبیعت، غربت، فقر و وطن پرستی اشاره کرد. طبیعت به عنوان یکی از پربسامدترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی أکثر

  اشعار زکریا و شهریار زیباترین و دلنشین ترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی را به تصویر می کشد. اشعار این دو شاعر مضامین رمانتیکی مشترکی دارند که از برجسته ترین آن‌ها می توان به طبیعت، غربت، فقر و وطن پرستی اشاره کرد. طبیعت به عنوان یکی از پربسامدترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی است که بیش‌تر اشعار زکریا و شهریار را به خود اختصاص داده است؛ طبیعتی که شاعر از ناامیدی روزگار به آن پناه می برد و آن را مکانی امن برای خود قرار می دهد. مفدی زکریا و شهریار این مضامین رمانتیکی را با تشبیهات زیبا و خیال انگیز خلق می کنند که در ذهن و قلب خواننده تأثیری شگرف می گذارد. در این پژوهش سعی بر این است مفاهیم مشترک رمانتیکی در اشعار دو شاعر سرشناس الجزائری و ایرانی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  58 - نگاهی تطبیقی به آثار مشاهیر ایران در ادبیات عرب
  سیدحسین موسوی‌نژاد فریبرز حسینجانزاده
  در این مقاله بنا داریم مشاهیر ایران در ابیات عرب را معرفی کنیم. برای این مهم به بررسی ادوار تاریخ ادبیات پرداختیم و روشن شد که سهم ایرانیان در تبلور ادبیات عربی چشمگیر است. اسلام با ورود به ایران طرفدارانی پیدا کرد، و اختلاط اعراب با ایرانیان باعث شد تا فرهنگ دو کشور بر أکثر

  در این مقاله بنا داریم مشاهیر ایران در ابیات عرب را معرفی کنیم. برای این مهم به بررسی ادوار تاریخ ادبیات پرداختیم و روشن شد که سهم ایرانیان در تبلور ادبیات عربی چشمگیر است. اسلام با ورود به ایران طرفدارانی پیدا کرد، و اختلاط اعراب با ایرانیان باعث شد تا فرهنگ دو کشور بر یکدیگر تأثیر بگذارد. این تأثیر در دوره اموی کم‌رنگ‌تر است چون حکومت اموی همواره نژاد عرب را بر غیر عرب به خصوص ایرانیان ترجیح می‌داد و همین باعث شد که ایرانیان کم‌تر در این دوره وارد حوزه ادبی شوند. ولی اختلاط شدید و رفعت مقام ایرانیان در دوره عباسی در ظهور چهره‌های مذهبی، ادبی و علمی سهم شایسته‌ای دارد. در این مقاله با برخی مشاهیر که بیش‌تر چهره‌های ادبی هستند آشنا‌ می‌شویم و با نگاهی تطبیقی به بررسی آثار آن‌ها می‌پردازیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  59 - بررسی میزان تأثیرپذیری فابل‌های احمد شوقی از لافونتن
  محمدجواد فلاحی هوشنگ رزمدیده جمشید باقرزاده
  ژان دویی لافونتن شاعر و نویسنده فرانسوی یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های ادبی جهان در عصر خویش و پس از آن به شمار می‌رود. منتقدان و پژوهشگران آثار ادبی، وی را یکی از بزرگ‌ترین فابل‌نویس‌های جهان می‌دانند، که اهداف تعلیمی - تربیتی آثار او نظر بسیاری از ادیبان نام آشنای جها أکثر

  ژان دویی لافونتن شاعر و نویسنده فرانسوی یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های ادبی جهان در عصر خویش و پس از آن به شمار می‌رود. منتقدان و پژوهشگران آثار ادبی، وی را یکی از بزرگ‌ترین فابل‌نویس‌های جهان می‌دانند، که اهداف تعلیمی - تربیتی آثار او نظر بسیاری از ادیبان نام آشنای جهان را به خود جلب کرده است. شوقی شاعر اخلاق‌مدار ادبیات عرب صاحب آثار تربیتی - تعلیمی است که از لحاظ ادبی سرچشمه درخشانی از آثار پر معنای ادبیات عرب به شمار می‌آیند. دیوان شوقی شامل فابل‌هایی است که شوقی آن‌ها را به هدف تعلیم افراد جامعه، اشاعه اخلاقیات، میهن‌پرستی و حفظ ارزش‌ها و اعتراض به اوضاع سیاسی حاکم بر عصر سروده است. در این مقاله به بررسی فابل‌های دو ادیب نامی و بزرگ و میزان تأثیرپذیری شوقی از ادیب فرانسوی لافونتن می‌پردازیم. این جستار بر اساس بررسی برخی آثار لافونتن و شوقی که می‌توان در آن نمونه‌هایی از تأثیرپذیری ادیب مصری از لافونتن را دریافت به عمل آمده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  60 - جستاری در مضامین مشترک در ادبیات فارسی و عربی با رویکرد ادبیات تطبیقی
  غلامرضا فخر
  امروزه ادبیات تطبیقی شاخه ای با اهمیت از ادبیات به شمار می آید که در برر سی ها و پژوهش های ادبی ممکن است رهیافت و دستاوردهای مغتنم و ارزشمندی به همراه داشته باشد. ادبیات تطبیقی که در زبان عربی به آن الأدب الملقار ن گفته می شود، شاخه ای از ادبیات، یا به تعبیر بهتر، شاخه أکثر

  امروزه ادبیات تطبیقی شاخه ای با اهمیت از ادبیات به شمار می آید که در برر سی ها و پژوهش های ادبی ممکن است رهیافت و دستاوردهای مغتنم و ارزشمندی به همراه داشته باشد. ادبیات تطبیقی که در زبان عربی به آن الأدب الملقار ن گفته می شود، شاخه ای از ادبیات، یا به تعبیر بهتر، شاخه ای از نقد ادبی است که به مقایسه میان آ ثار ادبی در زبان های مختلف می پردازد و شباهت ها و نقاط افتراق آن آثار را از جنبه ها و زوایای گوناگون ادبی تحلیل و بررسی می کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  61 - بررسی تطبیقی مجاز عقلی در شعر عربی و فارسی
  پرویز عزیزی جواد سعدون زاده عبدالرضا عطاشی
  مجاز، از مهم‌ترین ابزارهای زیبایی‌آفرینی سخن شاعرانه است و سرایندگان برای غنا بخشیدن و گسترش دامنه تخیّل در آفرینش‌های شعری خویش بدان دست یازیده‌اند. مجاز، در تعبیر علمای بلاغت بکار بردن لغت است در معنایی غیر ما وضع له. در بلاغت، مجاز را شامل موضوعاتی همچون تشبیه، استعا أکثر

  مجاز، از مهم‌ترین ابزارهای زیبایی‌آفرینی سخن شاعرانه است و سرایندگان برای غنا بخشیدن و گسترش دامنه تخیّل در آفرینش‌های شعری خویش بدان دست یازیده‌اند. مجاز، در تعبیر علمای بلاغت بکار بردن لغت است در معنایی غیر ما وضع له. در بلاغت، مجاز را شامل موضوعاتی همچون تشبیه، استعاره، مجاز عقلی و مجاز مرسل می‌دانند؛ چنانکه در نقد نیز، رمز، اسطوره و خرافه را با آن در پیوند دانسته‌اند. مجاز عقلی را اسناد فعل به فاعل غیر حقیقی یا اسناد صفت غیر متعارف به موصوف و به طور کلی اسناد هر مسندی به مسند الیه غیر طبیعی و غیر متعارف نامیده‌اند. به منظور تحلیل تطبیقی این ترفند زیبایی‌ساز، با بررسی نزدیک به پانصد شاهد از شعر عربی و فارسی، مجاز عقلی و اسناد مجازی در سروده‌های شاعران این دو زبان بررسی شده است. ارزیابی‌های مقایسه ای و تطبیقی کاربردهای مجاز عقلی و علاقه های مورد استفاده، نشان‌گر مشابهت‌های بسیار مجاز عقلی و اسناد مجازی در شعر عربی و فارسی است و این موضوع، منحصر به دوره ادبی و تاریخی خاصی نیست. همچنین، علاقه زمانی و سببی، به ترتیب در شعر عربی و فارسی بسامد بیش‌تری داشته‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  62 - بررسی تطبیقی حکمت و خرد در اشعار امرؤالقیس و رودکی
  ناصر محسنی نیا الهام مریمی
  در میان ادبیات جهان، دو ادب فارسی و عربی با وجوه مشترک فراوان می توانند سهمبه سزایی را در پژوهشهای تطبیقی داشته باشند. خردورزی و عقل مداری و به تعبیرزیباتر حکمت، یکی از این وجوه مشترک و قابل مقایسه است. امرؤالقیس کندی سرآمدسخنسرایان عرب در یک کفۀ ترازوی این قیاس و رودکی أکثر

  در میان ادبیات جهان، دو ادب فارسی و عربی با وجوه مشترک فراوان می توانند سهمبه سزایی را در پژوهشهای تطبیقی داشته باشند. خردورزی و عقل مداری و به تعبیرزیباتر حکمت، یکی از این وجوه مشترک و قابل مقایسه است. امرؤالقیس کندی سرآمدسخنسرایان عرب در یک کفۀ ترازوی این قیاس و رودکی سمرقندی، آدم الشعرای شعرفارسی در کفۀ دیگر جای گرفته است. امرؤالقیس، روزنه هایی از حکمت جاهلی را بااستمداد از فطرت و تعالیم گذشته و تجربۀ زندگی در اشعارش پیاده کرده و رودکی نیزبا همین مفاهیم یادشده، ولی با در دست داشتن گنجینۀ مهم تر، یعنی اسلام، که چشمهبینش و خردورزی است، پا به عرصۀ شعر نهاده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  63 - حافظ و متنبی در مضمون و مفهوم
  احمد شعبانی میناآباد
  لسان الغیب حافظ ، یکی از بزرگترین شاعران غزل سرای نیمة اوّل قرن هشتم ، که با مهارتی کم نظیر با الفاظ بسیار زیبا همراه با صنایع لفظی ، مضامین عالی با معانی بسیار در ابیات کوتاه گنجانیده و در غزلهای عالی خود افکار دقیق عرفانی ، حکمی و غنایی را همراه با ترکیبات و الفاظ برگ أکثر

  لسان الغیب حافظ ، یکی از بزرگترین شاعران غزل سرای نیمة اوّل قرن هشتم ، که با مهارتی کم نظیر با الفاظ بسیار زیبا همراه با صنایع لفظی ، مضامین عالی با معانی بسیار در ابیات کوتاه گنجانیده و در غزلهای عالی خود افکار دقیق عرفانی ، حکمی و غنایی را همراه با ترکیبات و الفاظ برگزیده ، بدیع ، تازه و منتخب همراه کرده و از این راه شاهکارهای جاویدان بی بدیلی در ادب پارسی بوجود آورده که در این راه بس دشوار از مضامین ، اندیشه ها و سخنان بکار رفته در آثار شعرای طراز اوّل عرب و یا زبان و ادبیات فارسی پیش از خود با باز آفرینی زیبا و عالی آنها نهایت استفاده را برده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  64 - نقش آداب و رسوم اجتماعی ایران در ادبیات معاصر عراق با تکیه بر اشعار جواهری، نجفی، سیّاب و بیاتی
  علی تشکری ابراهیم دیباجی محمود شکیب
  هر شاعر و نویسنده با خلق اثر ادبی، علاوه بر آنکه برگ زرّینی به تاریخ ادب و فرهنگ جامعه و کشور خویش می‌افزاید، تصویری به کمال از دو دنیای بیرون و درون خویش برای خوانندگان به نمایش می‌گذارد. شاعران زبان فارسی نیز در دوره‌ای به شرق و سرزمین هند روی آورده بودند؛ اما سفر به أکثر

  هر شاعر و نویسنده با خلق اثر ادبی، علاوه بر آنکه برگ زرّینی به تاریخ ادب و فرهنگ جامعه و کشور خویش می‌افزاید، تصویری به کمال از دو دنیای بیرون و درون خویش برای خوانندگان به نمایش می‌گذارد. شاعران زبان فارسی نیز در دوره‌ای به شرق و سرزمین هند روی آورده بودند؛ اما سفر به غرب جایگاهی دیگر داشت. پس از تسلّط صفویان بر ایران و ترویج مذهب رسمی شیعه، بسیاری از شاعران به سمت غرب و سرزمین عراق امروزی روی آوردند. توجه به عراق در اندیشه بسیاری از شاعران وجود داشته است؛ در مقابل، بسیاری از شعرا و ادبای عراقی نیز به ایران و ادبیات و برخی آداب و رسوم آن توجه کرده‌اند. در این گفتار، سعی و تلاش نویسندگان آن است تا جلوه‌هایی از نفوذ فرهنگ، نمادها، زبان و ادبیات فارسی که همگی زیرمجموعه‌های آداب و رسوم هستند را در شعر چهار شاعر معاصر عراقی یعنی جواهری، نجفی، سیّاب و بیاتی مورد بررسی قرار گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  65 - بررسی فونت های یونی کد رایانه ای فارسی و عربی
  فریبا سلطانی نژاد
  پس از ورود رایانه به کشور، در زمینة ایجاد الگوی چیدمان استاندارد حروف فارسیبرروی صفح هکلید و نیز ایجاد فون تهای استاندارد، متولی معتبر و واحدی وجود نداشت، درنتیجه، شرک تها و مؤسسات مختلف به دلیل نیاز بازار و خواست ههای رو به گسترش، جامعه، به ابداع خود، الگو یهای مختلفی أکثر

  پس از ورود رایانه به کشور، در زمینة ایجاد الگوی چیدمان استاندارد حروف فارسیبرروی صفح هکلید و نیز ایجاد فون تهای استاندارد، متولی معتبر و واحدی وجود نداشت، درنتیجه، شرک تها و مؤسسات مختلف به دلیل نیاز بازار و خواست ههای رو به گسترش، جامعه، به ابداع خود، الگو یهای مختلفی همانند استانداردهاى غیررسمى ویندوز 1256 ایرا نسیستم، پانیذ، سایه و فارس یسازهای مختلفی را که اغلب متأثر از زبان و خط عربیبودند، به عنوان طرح حروف صفح هکلید و فونت ارائه کردند و از این نظر لطمات شدید وزیانباری به زبان و متون فارسی و نیز پایگا ههای اطلاعات ملی و اداری و علمی وارد شد.به عنوان مثال، اگر گنجین ههای ادب فارسی، همانند شاهنامه، با فون تهای فارسی رایجو کدپی چهای مقتبس از عربی ذخیره شود و کسی بخواهد دنبال مصرعی شامل حرفنقط هدار عربی هیچ موردی پیدا نمی کند، ی ب ینقطة فارسی بگردد، به دلیل وجود یچراکه شاهنامه فارسی به سهو و ناخواسته ب هصورت عربی ذخیره شده است.در مقالة حاضر ابتدا دربارة این تنگنا بحث، سپس پیشنهاد شده که راه حلّ گریز از آن، ایجاد، توسعه و استفاده از فون تهایی است که براساس یون یکد و استاندارهای مؤسسةتحقیقات صنعتی ایران تهیه شده اند، آنگاه با مقایسة فون تهای رایج و برشمردن نقاط ضعف آنها نتیجه گرفته شده است که در صورت ادامة رویة فعلی، تمامی متون دیجیتالفارسی، اعم از گنجین ههای ادبی، پایگا ههای اطلاعاتی، متون علمی و... با بحران اسفناکی روب هرو خواهند بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  66 - ادیب بی‌بدیل «سیدامیر محمود انوار»
  علیرضا منوچهریان
  این مقاله که به بهانة سالگشت درگذشت ادیب بزرگ دو زبانة (مسلط به زبان فارسی و عربی) جهان معاصر و شاعر پارسی و عربی، دکتر سید امیرمحمود انوار نگارش یافته است؛ به بررسی مقام ممتاز استاد در عصر حاضر می‌پردازد. ایشان در دانشگاه‌های جهان معاصر، به دلیل مقام شعر و شاعری در دو أکثر

  این مقاله که به بهانة سالگشت درگذشت ادیب بزرگ دو زبانة (مسلط به زبان فارسی و عربی) جهان معاصر و شاعر پارسی و عربی، دکتر سید امیرمحمود انوار نگارش یافته است؛ به بررسی مقام ممتاز استاد در عصر حاضر می‌پردازد. ایشان در دانشگاه‌های جهان معاصر، به دلیل مقام شعر و شاعری در دو زبان پارسی و عربی، بی‌بدیل بوده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  67 - بررسی سیر تحول شعر نو در زبان عربی و فارسی
  مهدی ممتحن مهین حاجی‌زاده
  قرن بیستم شاهد تحول و دگرگونی عمیقی در همه رشته های هنری است، شعر نو نیز یکی از تحولات بزرگ به شمار می آید که افقهای تازه ای را در برابر دیدگان گشوده است. مورخان و ناقدان درباره تاریخ دقیق پیدایش شعر نو با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اما آنچه مسلم است این است که شعر نو به أکثر

  قرن بیستم شاهد تحول و دگرگونی عمیقی در همه رشته های هنری است، شعر نو نیز یکی از تحولات بزرگ به شمار می آید که افقهای تازه ای را در برابر دیدگان گشوده است. مورخان و ناقدان درباره تاریخ دقیق پیدایش شعر نو با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اما آنچه مسلم است این است که شعر نو به عنوان پدیده ای جدید در حوزه ادبیات در ایران و کشور های عربی و حتی کشور های اروپایی به دنبال تغییر و تحولات در ساختار و مضمون شعر قدیم بوجود آمد و توسط نیما یوشیج در ادبیات فارسی و نازک الملائکه و بدر شاکر السیاب در ادبیات عربی به صورت تثبیت شده به همگان معرفی شد. این مقاله در صدد است تا تاریخچه و سیر تحول و پیشگامان شعر نو را در این دو زبان به قصد بیان اشتراکات و همانندیها مورد بررسی و تحلیل قرار دهد . تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  68 - تأثیر فرهنگ و ادبیات پارسی بر شعر محمدرهدی جواهری
  ‏شمسی واقف زاده
  ادبیات پارسی وعربی به علت جهات اشتراک و اوضاع مشابه اجتماعی وفرهنگی هر دو ملت، متأثر از یکدیگر بوده و نسبت به دیگر زبان ها تعامل ادبی گسترده تری داشته اند و دارند. انتقال پدیده های ادبی از زبان پارسی به شعر محمدرهدی جواهری ، شاعر برجستة عربی سرای عراقی که پهنه تحول شعر أکثر

  ادبیات پارسی وعربی به علت جهات اشتراک و اوضاع مشابه اجتماعی وفرهنگی هر دو ملت، متأثر از یکدیگر بوده و نسبت به دیگر زبان ها تعامل ادبی گسترده تری داشته اند و دارند. انتقال پدیده های ادبی از زبان پارسی به شعر محمدرهدی جواهری ، شاعر برجستة عربی سرای عراقی که پهنه تحول شعر او از نئوکلاسیک تا رومائتیک رادر برمی گیرد، گاه در حوزة واژه ها و معانی،گاه در قالب های شعری وگاه نیز در حوزه تصاویر، احساسات و عواطف صورت پذیرفته است. تسلط شاعر به زبان پارسی و آشنایی وی با فرهنگ و جامعة ایران، در این انتقال ادبی تأئیر به سزای داشته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  69 - مقایسه سبکی هجویات انوری و متنبی
  ناصر بهرامی محمدامیر عبیدی نیا
  هجو یکی از انواع ادبی است و قسمتی از شعر شاعران فارسی‌سرا و تازی‌گو را به خود اختصاص داده‌ است. اما به دلیل محدودیت‌های اخلاقی- که در جوامع وجود دارد- کم‌تر کسی وارد این حوزه از ادبیات شده‌‌است؛ در نتیجه بسیاری از مسائل ادبی و اجتماعی مربوط به این نوع ادبی ناشناخته و در أکثر

  هجو یکی از انواع ادبی است و قسمتی از شعر شاعران فارسی‌سرا و تازی‌گو را به خود اختصاص داده‌ است. اما به دلیل محدودیت‌های اخلاقی- که در جوامع وجود دارد- کم‌تر کسی وارد این حوزه از ادبیات شده‌‌است؛ در نتیجه بسیاری از مسائل ادبی و اجتماعی مربوط به این نوع ادبی ناشناخته و در هاله‌ای از ابهام پنهان مانده ‌است. در حالی که پژوهش و تحقیق در این باره می‌تواند گوشه‌های پنهان جوامع را مشخص نماید. علاوه بر آن با بررسی ویژگی‌های سبکی این نوع ادبی می‌توان ارزش‌های ادبی و ساختار آن را آشکار نمود. پژوهش حاضر در حوزه ادبیات تطبیقی و با هدف بررسی مشترکات و تفاوت‌های سبکی هجویات انوری و متنبی صورت گرفته است. داده‌ها با استفاده از شیوه‌ تحلیل محتوا بررسی شده‌اند. جامعه‌ آماری این پژوهش، دیوان انوری و متنبی، و حجم نمونه هجویات ‌آنان می‌باشد. انتظار داریم نتیجه تحقیق بتواند به فهم بهتر هجو و سبک شناسی آن کمک کند و زمینه‌‌های مطالعه در حوزه ادبیات تطبیقی به ویژه هجو را فراهم کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  70 - پیوند میان شعر و هنر نقاشی
  اصغر مولوی نافچی حسین شمس‌آبادی
  ادبیات مقابله‌ای در مفهوم فراگیرش در بر گیرنده پیوند ادبیات با دیگر هنرهای زیباست. دیدگاه‌های نظریه‌پردازانی چون ارسطو و هوراس درباره گونه‌های هنر مبنای پژوهش‌های مقابله‌ای و بررسی پیوند و همانندی میان هنرها شده است، و به ورود اصطلاحات تصویرپردازی و کنده‌کاری و مجسمه‌سا أکثر

  ادبیات مقابله‌ای در مفهوم فراگیرش در بر گیرنده پیوند ادبیات با دیگر هنرهای زیباست. دیدگاه‌های نظریه‌پردازانی چون ارسطو و هوراس درباره گونه‌های هنر مبنای پژوهش‌های مقابله‌ای و بررسی پیوند و همانندی میان هنرها شده است، و به ورود اصطلاحات تصویرپردازی و کنده‌کاری و مجسمه‌سازی در حوزه شعر انجامیده است. در این جستار به کاربرد هنر مجسمه‌سازی و کنده‌کاری در شعر پرداخته می‌شود، و مفاهیم بدیع برآمده از این پیوند به خواننده ارائه خواهد شد. بر این پایه به واکاوی دو قصیده أبو ریشه و کیتس با عنوان‌های معبد کاجورائو و گلدان یونانی پرداخته، و مصادیق تأثیر و الهام را بررسی می‌کنیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  71 - نظریه انسان کامل در مکتب ابن عربی و مولوی
  محبوبه مونسان
  انسان کامل مثل اعلای الهی و آیت کبرای او است که بر صورت حق آفریده شده و کلید معرفت است.از نظر ابن عربی، انسان ثمرة وجود و کمال عالم کونی و غایت حرکت وجودیه و ایجادیه است. اول است به قصد، آخر است به ایجاد. قلب انسان کامل، آیینة تجلیات ذاتیه و اسمائیه است.از نظر مولانا، ک أکثر

  انسان کامل مثل اعلای الهی و آیت کبرای او است که بر صورت حق آفریده شده و کلید معرفت است.از نظر ابن عربی، انسان ثمرة وجود و کمال عالم کونی و غایت حرکت وجودیه و ایجادیه است. اول است به قصد، آخر است به ایجاد. قلب انسان کامل، آیینة تجلیات ذاتیه و اسمائیه است.از نظر مولانا، کاملان، نایب حق‌اند در روی زمین و سایه و ظل اویند. مرآة حق و آیة تمام‌نمای هستی که رابطه اش با حق بی‌واسطه است و از این جهت روح و دل عالم است.در این تحقیق، نظرهای این دو عارف بزرگ دربارة انسان کامل بررسی و درطی آن، اشتراکات و افتراقات آنها روشن شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  72 - نگرشی تطبیقی به رویکرد نوستالژیک در سروده‌های نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث
  منیر زیبائی
  نوستالژی به عنوان یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار می‌آید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشته‌های خوشِ ازدسترفته و یادکرد آن‌ها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت أکثر

  نوستالژی به عنوان یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار می‌آید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشته‌های خوشِ ازدسترفته و یادکرد آن‌ها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت و شرایط زندگی و جامعه، اندیشه و عاطفه قوی و آشنایی با بسیاری از شاعران و بزرگان منجر به برانگیخته شدن حس نوستالژیکی قوی در این دو شاعر شده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی نمودهای نوستالژی در دیوان دو شاعر به روش تحلیلی توصیفی، به بررسی و تبیین رویکردهای نوستالژیک در شعر نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که حسرت دوران کودکی، گذشته تاریخی و اسطوره ای، غم غربت، مرگ و دوری از آرمانشهر در شعر دو شاعر از بسامد بیش‌تری نسبت به دیگر مفاهیم نوستالژیک برخوردارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  73 - تاثیر سروده های عربی بر قصاید عنصری
  مهدی ممتحن
  ادبیات تطبیقی در مفهوم کلی و جامع، مطالعه ادبیات اندیشمندان بزرگ در فراسوی مرزها و بررسی روابط میان ادبیات از یک سو و گروه های دیگر دانش و علوم و باورها و عقاید _مانند معماری. نقاشی، موسیقی، شعر و نشو، دستور زبان، هنر، اقتصاد و جامعه شناسی .از سوی دیگر است: و می توان گف أکثر

  ادبیات تطبیقی در مفهوم کلی و جامع، مطالعه ادبیات اندیشمندان بزرگ در فراسوی مرزها و بررسی روابط میان ادبیات از یک سو و گروه های دیگر دانش و علوم و باورها و عقاید _مانند معماری. نقاشی، موسیقی، شعر و نشو، دستور زبان، هنر، اقتصاد و جامعه شناسی .از سوی دیگر است: و می توان گفت که این ادبیات، مقدیسة تطبیقی ادبیات و دیگر دانش های انسانی موجود در میان ملت ها است. از آنجا که ادبیات تطبیقی در قرن نوزدهم در اروپا و امریکا نوپا بود و زود شکل گرفت، در شرق هنوز آن مایة نخستین را به خود نگرفته است تا مشعل فروزان این ادب را روشن کند. با این حال، ادبیات این نقطه از جهان، انباشته از مفاهیم و مضامین مشترکی است که میان ادبیان و علما درنتیجة امتزاج و اختلاط آنان در قرن های متفاوت صورت گرفته است. یکی از این ادپبان. عنصری . شاعر قرن چهارم و پنجم - است که با الهام از شعرای عرب توانست مضامین بسیاری را اقتباس کند و آنها را در لابه لای قصاید زیبا و پرجلوه خود جای دهد. ما نیز می ترانیم برای پربارکردن ادبیات تطبیقی در این نقطه از جهان، به ویژه در ایران. قدم های مؤثرتری برداریم و تنها به غرب تکیه نکنیم و منتظر نمانیم تا آنان به ما تلقین و تفهیم کنندکه ادبیات تطبیقی ابداع ما بود و خواهد بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  74 - تطبیق نوستالژی در اندیشه جبران و نیما
  مهدی ممتحن حسن مجیدی سکینه صارمی گروی
  چکیده نوستالژی یا "¬غم غربت" در اصطلاح روانشناسی، حسرت و دلتنگی انسان¬ها نسبت به گذشته خویش است. فقر، مهاجرت، دوری از وطن و ... در ایجاد این احساس مؤثر است. روانشناسان نوستالژی را یک حالت هیجانی، انگیزشی پیچیده می¬دانند که گاهی غمگینی و تمایل بازگشت به وطن و أکثر

  چکیده نوستالژی یا "¬غم غربت" در اصطلاح روانشناسی، حسرت و دلتنگی انسان¬ها نسبت به گذشته خویش است. فقر، مهاجرت، دوری از وطن و ... در ایجاد این احساس مؤثر است. روانشناسان نوستالژی را یک حالت هیجانی، انگیزشی پیچیده می¬دانند که گاهی غمگینی و تمایل بازگشت به وطن و گاهی درماندگی ناشی از تفکر درباره آن (وطن یا منزل) است. جبران خلیل جبران(1883- 1931م) یکی از شاعران خوش قریحه رمانتیک، و نیما یوشیج( 1274- 1338 هـ.ش) از شاعران توانمند معاصر و صاحب اشعار سیاسی و اجتماعی زیاد است. بررسی این مقاله نشان می¬دهد که جبران و نیما از شاعران برجسته رمانتیک هستند. احساس نوستالژیک به عنوان یکی از مؤلفه¬های رمانتیسم (گریز و سیاحت) در آثار هر دو شاعر مشهود است؛ چرا که این دو شاعر تحت تاثیر محیط اجتماعی و سیاسی مجبور به ترک وطن شده¬اند¬ و غم دوری از وطن و معشوقه برای آنان خاطرات تلخی را به جا گذاشت، در نتیجه نوستالژی فردی و اجتماعی هر دو شاعر را به عنوان شاعران رمانتیک نوستالژیک معرفی می¬کند. این مقاله کوشش تطبیقی است که نحوه¬ بیان احساسات و عواطف نوستالژیک جبران خلیل جبران و نیما یوشیج را به تصویر می¬کشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  75 - بررسی تطبیقی مدایح نبوی در اشعار جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلّی
  ابراهیم فلاح
  آذین‌بندی سخن و شعر به مدایح نبوی به عنوان یکی از انواع ادبی همواره مورد توجه شعرا و نویسندگان ادب فارسی و عربی بوده و به گونه‌ای بیانگر اعتقاد و احترام به پیامبر(ص) که از سوی آن حضرت(ص) هم مهر جواز یافته است. ادبیات مذهبی که یکی از زیرمجموعه‌های مهم آن مدایح نبوی بوده، أکثر

  آذین‌بندی سخن و شعر به مدایح نبوی به عنوان یکی از انواع ادبی همواره مورد توجه شعرا و نویسندگان ادب فارسی و عربی بوده و به گونه‌ای بیانگر اعتقاد و احترام به پیامبر(ص) که از سوی آن حضرت(ص) هم مهر جواز یافته است. ادبیات مذهبی که یکی از زیرمجموعه‌های مهم آن مدایح نبوی بوده، مغفول مانده است. این پژوهش در صدد است که با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این دو شاعر، با رویکرد تطبیقی بیان دارد که پیامبر(ص) در اشعار هر کدام چگونه نمود پیدا کرده است. هدف این پژوهش مقایسه نعت رسول اکرم(ص) در ترکیب بند جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی و مدایح نبوی صفی الدین حلّی و بیان وجوه اشتراک و افتراق این دو منقبت است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که سروده‌های جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلّی در اشاره به مضامینی چون مقام و منزلت پیامبر(ص)، معراج، انشقاق قمر، معجزه هنگام ولادت، فضیلت و برتری رسول اکرم(ص) بر سایر انبیا، مدح پیامبر(ص) توسط جمادات و نباتات و استفاده از آیات و احادیث در اشعارشان تشابه دارد. نعت عبدالرزاق تک موضوعی بوده و فقط به مدح رسول اکرم(ص) پرداخته و از مدح آل رسول(ص) بازمانده است. ولی صفی الدین حلّی علاوه بر مدح پیامبر(ص) به مدح خاندان پیامبر(ص) پرداخته و آنان را بهترین عترت توصیف می‌کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  76 - ارزش‌های تعلیمی در شعر احمد زکی ابو شادی با توجه به مفاهیم رمانتیک آن
  رؤیا ایزددوست زهرا خسروی ومکانی سهیلا قسیمی ترشیزی
  10.30495/clq.2021.685282
  احمد زکی ابو شادی(1892م) از شاعران پیشگام در زمینه گرایش به مکتب رمانتیک در ادبیات عربی به شمار می‌رود که علاوه بر اصول رمانتیک گاهی نیز به تجلّی درونمایه های تعلیمی در شعر همّت گماشت. او زاییده عصری است که تلاش برای رهایی از استعمار به صورت تمام عیار انجام می شد؛ از ای أکثر

  احمد زکی ابو شادی(1892م) از شاعران پیشگام در زمینه گرایش به مکتب رمانتیک در ادبیات عربی به شمار می‌رود که علاوه بر اصول رمانتیک گاهی نیز به تجلّی درونمایه های تعلیمی در شعر همّت گماشت. او زاییده عصری است که تلاش برای رهایی از استعمار به صورت تمام عیار انجام می شد؛ از این رو پاره ای از پندهای اخلاقی و ارزش های انسانی را در قالب زیرساخت های درون‌متنی به تصویر کشید؛ با خواندن اشعار وی می‌توان از ویژگی‌های اشعار رمانتیک در جامعه عرب آگاه شد. منظور از شعر تعلیمی آن دسته از ابیاتی است که هدف سراینده آن آموزش ارزش‌های اخلاقی و باورهای انسانی باشد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی قصد دارد نشان دهد که آموزه های تعلیمی این شاعر در چه حوزه‌ای و چگونه منعکس شد. مهم ترین نتایج حاکی از آن است که گزاره های اخلاقی مورد نظر او در مباحث دینی از طریق روابط بینامتنی و توصیفات زیبا مطرح شد در حالی که در بیان مسائل اجتماعی و سیاسی بیش از هر شگرد ادبی، به نمادپردازی گرایش داشت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  77 - مقایسه تطبیقی ضرب ‌المثل‌‌های بلوچی و عربی
  محمداکبر سپاهی
  ضرب‌المثل‌ها، آیینه و نمود‌های مهمی از جوامع بشری هستند که اجتماع انسانی و فرهنگ و ادب، علایق و سلایق و نگرش‌های آن‌ها را به خوبی نمایندگی می‌کنند. زبان، ادبیات و فرهنگ بلوچی از سویی همیشه در تعامل مستقیمی با زبان و ادبیات فارسی بوده است و از سویی دیگر، بلوچی و دیگر زبا أکثر

  ضرب‌المثل‌ها، آیینه و نمود‌های مهمی از جوامع بشری هستند که اجتماع انسانی و فرهنگ و ادب، علایق و سلایق و نگرش‌های آن‌ها را به خوبی نمایندگی می‌کنند. زبان، ادبیات و فرهنگ بلوچی از سویی همیشه در تعامل مستقیمی با زبان و ادبیات فارسی بوده است و از سویی دیگر، بلوچی و دیگر زبان‌ها، گویش‌ها و خرده‌فرهنگ‌های ایرانی چه به صورت مستقیم، به سبب جایگاه دین اسلام در این سرزمین و چه به صورت غیر مستقیم، به واسطه فارسی که با عربی در تعاملی تنگاتنگ‌تر بوده ‌است از ضرب‌المثل‌ها و سخنان حکیمانه و احادیث و روایاتی که جنبه مَثَلی پیدا کرده‌اند، تأثیر گرفته‌اند. در این نوشتار، سعی کرده‌ایم نمونه‌های برجسته و قابل توجّهی از این نوع مثل‌ها و سخنان را که صورت مثل سایر یافته‌اند، مورد بررسی قرار دهیم. یکی از مهم‌ترین نتایجی در میانه این تحقیق، ظاهر می‌شود، نقشِ زبان و ادبیات فارسی است که در مورد اشتراکات ضرب‌المثلی بلوچی و عربی، اغلبِ نمونه‌‌های قابل تطبیق این دو زبان، اشتراک نمونه مثالی آن‌ها را در فارسی نیز می‌توان یافت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  78 - مصطلحات زحاف و تطبیق رابطه معنایی در زبان عربی و فارسی
  الهام مزرعه سید ابراهیم دیباجی
  علم عروض از جمله علوم ادبی است که خلیل بن احمد فراهیدی در قرن دوم هجری آن را وضع کرد که موضوع آن شعر عربی و بررسی اوزان و قواعد صحیح از ناصحیح است. اما آنچه این مقاله در صدد بررسی آن است مصطلحات زحاف یکی از موضوعات علم عروض در دو زبان است، یعنی بعد از استخراج مصطلحات زح أکثر

  علم عروض از جمله علوم ادبی است که خلیل بن احمد فراهیدی در قرن دوم هجری آن را وضع کرد که موضوع آن شعر عربی و بررسی اوزان و قواعد صحیح از ناصحیح است. اما آنچه این مقاله در صدد بررسی آن است مصطلحات زحاف یکی از موضوعات علم عروض در دو زبان است، یعنی بعد از استخراج مصطلحات زحاف به ریشه‌یابی و شرح آن‌ها پرداخته سپس رابطه معنایی این مصطلحات قبل و بعد از اصطلاحی شدن محور بحث را در بر می‌گیرد تا با مقایسه دو معنای قاموسی و اصطلاحی میزان رابطه معنایی مشخص شود. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و با استناد بر مصطلحات زحاف وارده در عروض خلیل نگاشته شده، آنچه به دست آمده این است که مصطلحات زحاف بعد از ریشه‌یابی و شرح ارتباط معنایی مستقیم و هماهنگ با یکدیگر دارند، انتخاب مصطلحات زحاف متناسب با معنای لغوی و مرتبط با آن است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  79 - صاحب بن عباد و تأثیر او بر زبان عربی و فارسی
  محمد محمودی محمد جعفری محمد شایگان مهر
  صاحب فردی دانشمند و دانش‌دوست بود، به طوری که در علوم مختلف صاحبنظر بوده است. او شاگردانی را تربیت کرد که بعداً هر کدام به نوبه خود استادی بزرگ در علوم مختلف شدند. صاحب اگرچه ایرانی و فارسی‌ زبان بود، ولی ادبیات عرب را کامل فرا گرفت به نحوی که هم به زبان عربی سخن می‌گفت أکثر

  صاحب فردی دانشمند و دانش‌دوست بود، به طوری که در علوم مختلف صاحبنظر بوده است. او شاگردانی را تربیت کرد که بعداً هر کدام به نوبه خود استادی بزرگ در علوم مختلف شدند. صاحب اگرچه ایرانی و فارسی‌ زبان بود، ولی ادبیات عرب را کامل فرا گرفت به نحوی که هم به زبان عربی سخن می‌گفت و هم به زبان عربی کتابت می‌نمود. علاقه وافری به یادگیری زبان عربی داشت و سعی می‌کرد که دیگران هم به این زبان تکلم کنند. صاحب همانگونه که به شعر و ادبیات عرب توجه کامل داشت، ذوق و رغبت بسیاری نیز به شعر و ادبیات فارسی نشان می‌داد. صاحب نه‌تنها ممدوح شعرای تازی‌گوی بوده بلکه شعرای فارسی گوی نیز او را مدح می‌گفتند. در این نوشتار سعی شده شخصیت و نقش فعالانه او در کسب علم و بکارگیری صحیح آن به وجه احسن و همچنین خدمات ارزنده وی به ادب عربی و فارسی، برای کسانی که به علوم عربی و فارسی آشنایی داشته و مشتاق علم اندوزی و خدمت هستند معرفی شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  80 - تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم
  ابراهیم فلاح
  زبان و ادبیات، بیان‌گر هویت و اصالت و شخصیت یک ملت است. پیوند و تأثیر و تأثیر میان زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی دوسویه بوده است. تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به قبل از ظهور اسلام برمی‌گردد. اما با ظهور اسلام این تأثیرگذاری در اندیشه و فرهنگ ایرانیان گسترش ی أکثر

  زبان و ادبیات، بیان‌گر هویت و اصالت و شخصیت یک ملت است. پیوند و تأثیر و تأثیر میان زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی دوسویه بوده است. تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به قبل از ظهور اسلام برمی‌گردد. اما با ظهور اسلام این تأثیرگذاری در اندیشه و فرهنگ ایرانیان گسترش یافت اما قرن پنجم هجری که از قرون درخشان دوره اسلامی است، در این قرن تأثیر قرآن و زبان عربی بر اشعار فارسی نسبت به دوره‌های قبل بیش‌تر نمایان است. از آنجایی که ادبیات عربی موجب غنای زبان و ادبیات فارسی است، تأثیرگذاری آن در زمینه‌های مختلف ار جمله الفاظ و جمل و خیال و اندیشه و سبک بوده است. زبان عربی چون زبان قرآن و متون مقدس هست، ایرانیان و ادب فارسی توجه ویژه‌ای به آن نشان دادند و از آن تأثیر فراوانی پذیرفتند. این پژوهش با عنوان تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم در صدد است که به بررسی و تحلیل تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم پرداخته و همچنین گونه‌های تأثیرگذاری را نیز مورد مداقه قرار دهد. نتایج حاصله نشان می‌دهد که گونه‌های تأثیرگذاری زبان عربی بر اشعار قرن پنجم عبارت‌اند از بکارگیری واژگان و ترکیبات عربی، بکارگیری مضامین ابیات عربی ترجمه ابیات عربی، بکارگیری آرایه‌های بلاغی مانند پی آوری، تضمین و تشبیه. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  81 - ادیبان دوزبانه سلجوقی و تحولات زبان فارسی و عربی
  محمد جعفری فریبرز حسینجانزاده زهرا یزدانی
  زبان فارسی و عربی، به سبب هم جواری و تعاملات دوسویه، از دوره باستان تا کنون، بر اثر مناسبات فرهنگی و سیاسی بسیار از یکدیگر متأثر شده‌اند. اما در قرن پنجم هجری خاصه در عصر سلجوقیان به سبب رقابت های علمی و ادبی میان شاهزادگان و امیران ولایت های مختلف این تأثیرپذیری و اختل أکثر

  زبان فارسی و عربی، به سبب هم جواری و تعاملات دوسویه، از دوره باستان تا کنون، بر اثر مناسبات فرهنگی و سیاسی بسیار از یکدیگر متأثر شده‌اند. اما در قرن پنجم هجری خاصه در عصر سلجوقیان به سبب رقابت های علمی و ادبی میان شاهزادگان و امیران ولایت های مختلف این تأثیرپذیری و اختلاط وارد بسیاری از واژه های دو زبان شد که نهایتاً به تکامل تدریجی آن ها منجر گردید. این پژوهش بر اساس منابع ادبی و تاریخی، نیز تحقیقات جدید، با رویکرد توصیفی- تحلیلی به تبیین علل و عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت این دو زبان در دوره سلجوقی پرداخته است و به این نتیجه دست یافته که ریشه تحول و پیشرفت زبان فارسی به عنوان زبان ملی و زبان عربی در سطح زبان دینی و شرعی در این عصر بوده است؛ نویسندگان و شاعران دوزبانه و نیز امیران و شاهزادگان سلجوقی در فرایند این تحول و تأثیرپذیری بیش‌ترین تأثیر را داشتند.هدف این تحقیق بررسی شخصیت های سیاسی و ادبی دوزبانه در ادبیات فارسی و عربی، و همچنین کشف علت بقای این دو زبان در زمان حاضر است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  82 - بررسی محتوایی عناصر و درونمایه‌های مشترک در نقایض جریر و اخطل
  حمید متولی زاده نائینی رضا افخمی عقدا رحمت الله حیدری منش
  نقائض از جمله مهم‌ترین متون شعری در دوره اموی در حوزه شامات به شمار می‌رود که ابو تمام در کتاب خود با عنوان نقایض جریر والاخطل به جمع آوری آن اقدام کرده و الأب انطوان صالحانی الیسوعی در دهه‌های اخیر به شرح آن پرداخته است. نقائض جریر و اخطل از چند مضمون اساسی بهره برده ا أکثر

  نقائض از جمله مهم‌ترین متون شعری در دوره اموی در حوزه شامات به شمار می‌رود که ابو تمام در کتاب خود با عنوان نقایض جریر والاخطل به جمع آوری آن اقدام کرده و الأب انطوان صالحانی الیسوعی در دهه‌های اخیر به شرح آن پرداخته است. نقائض جریر و اخطل از چند مضمون اساسی بهره برده است. برخی از این مضامین کمرنگ و برخی پررنگ هستند اما در همه نقائض به کار رفته است. این پژوهش با هدف بررسی محتوایی عناصر و درونمایه‌های مشترک در نقایض جریر و اخطل انجام شده است و با روش تحلیلی- توصیفی با بررسی بیش از 840 بیت در قالب 20 قصیده یعنی(تمام اشعار نقایض) دریافته می‌شود که تعصّبات قبیله‌ای، حسب و نسب، ایام العرب، سیاست، زن و دین از جمله مهم‌ترین اندیشه‌های بنیادین در نقایض جریر و اخطل هستند که مورد توجه هر دو شاعر قرار گرفته‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  83 - بررسی تأثیر تحولات اجتماعی- سیاسی بر زندگی خیر الدین زرکلی و معاصرانش
  فاطمه قجری عنایت الله فاتحی نژاد
  خیر الدین زرکلی شخصیتی چند بعدی است که در طول زندگی خود و به گواهی کتاب‌ها و آثاری که از وی بر جای مانده، در عرصه‌های مختلف سیاسی، ادبی، تاریخی و اجتماعی فعالیت داشته است. مهم‌ترین اثر وی الأعلام در شرح احوال بزرگان و مشاهیر(از روزگاران کهن تا دوران معاصر) از چنان شهرتی أکثر

  خیر الدین زرکلی شخصیتی چند بعدی است که در طول زندگی خود و به گواهی کتاب‌ها و آثاری که از وی بر جای مانده، در عرصه‌های مختلف سیاسی، ادبی، تاریخی و اجتماعی فعالیت داشته است. مهم‌ترین اثر وی الأعلام در شرح احوال بزرگان و مشاهیر(از روزگاران کهن تا دوران معاصر) از چنان شهرتی برخوردار است که بقیه جوانب زندگی وی به‌خصوص فعالیت‌های او در عرصه شعر و ادب و روزنامه نگاری را تحت الشعاع قرار داده است. وی ادیب، روزنامه‌نگار و شاعری با چندین اثر ادبی و نیز دیوان شعری است که هر کدام در جای خود دارای اهمیت هستند. بنابراین معرفی جایگاه ادبی وی در ادبیات معاصر عربی و در میان معاصرانش و نیز بررسی آثار ادبی و نیز مضامین شعری او از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است. این مقاله که به روش توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و دیجیتالی نگاشته شده است، به شرح زندگی و آثار خیر الدین زرکلی در زمان حیات و پس از مرگ وی پرداخته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  84 - بررسی تصاویر آپوکالپتیک در شعر خلیل حاوی در پرتو تصاویر آپوکالپتیک کتاب مقدس
  فاطمه یوسفی سید حسین سیدی احمد رضا حیدریان شهری کلثوم صدیقی
  ادبیات آپوکالیپتیک را می‌توان قسمی ادبیات آرمان‌گرایانه به شمار آورد که در آن شاعر- نویسنده از وضع اکنونی جامعه خود و گردش امور ناخرسند و ناراضی است و با استمداد از قوه تخیل آفرینشگرانه اش در پی ایجاد جهانی آرمانی، جهانی غیر از جهان اکنونی است. در این نوع از ادبیات، هیم أکثر

  ادبیات آپوکالیپتیک را می‌توان قسمی ادبیات آرمان‌گرایانه به شمار آورد که در آن شاعر- نویسنده از وضع اکنونی جامعه خود و گردش امور ناخرسند و ناراضی است و با استمداد از قوه تخیل آفرینشگرانه اش در پی ایجاد جهانی آرمانی، جهانی غیر از جهان اکنونی است. در این نوع از ادبیات، هیمنه اضطراب و فروبستگی ها و نابهنجاری های سیاسی، اجتماعی و دینی و ناتوانی در غلبه برآن، نگاه شاعر- نویسنده را به آینده معطوف می دارد، بدین سان زمان حال منشأ و خاستگاه آگاهی تاریخی او می شود و زمان حال را از منظر آینده مورد داوری و سنجش قرار می دهد. در جستار پیش رو تلاش بر آن است تا ضمن بررسی تصاویر آپوکالپتیکی و مؤلفه های آن در شعر خلیل حاوی به روش تحلیلی- تطبیقی به تطبیق آن تصاویر با تصاویر آپوکالپتیکی کتاب مقدس و نیز به بررسی میزان تأثیرپذیری خلیل حاوی از کتاب مقدس بپردازند. از نتایج برآمده از این پژوهش می توان به این دو نکته اشاره کرد: اولاً خلیل حاوی در تصاویر آپوکالپتیک شعرش کاملاً تحت تأثیر کتاب مقدس است. ثانیاً خلیل حاوی بهشت موعود خود را در این جهان بنا می کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  85 - بررسی تطبیقی مدایح نبوی سیّدای نسفی و صفی الدین حلّی
  ابراهیم فلاح محمدرضا حاجیان
  شاعران مسلمان در ادب عربی و فارسی از دیرباز در صدر سروده‌های خود، علاوه بر حمد خداوند، سروده‌های ارزشمندی در قالب مدایح نبوی به پیشگاه پیامبر(ص) تقدیم نموده‌اند که نشان از اعتقاد و پای‌بندی‌شان به آن حضرت دارد. با توجه به اینکه پیامبر(ص) بنیانگذار دین مبین اسلام و خاتم أکثر

  شاعران مسلمان در ادب عربی و فارسی از دیرباز در صدر سروده‌های خود، علاوه بر حمد خداوند، سروده‌های ارزشمندی در قالب مدایح نبوی به پیشگاه پیامبر(ص) تقدیم نموده‌اند که نشان از اعتقاد و پای‌بندی‌شان به آن حضرت دارد. با توجه به اینکه پیامبر(ص) بنیانگذار دین مبین اسلام و خاتم پیامبران است، پرداختن به خصوصیات روحی و معنوی آن حضرت از دریچه مدایح نبوی امری ضروری است. از آنجایی که نقش و جایگاه پیامبر(ص) به عنوان نگین نبوت، در نظام هستی دارای اهمیت به خصوص می باشد. شاعران مسلمان برای متبرک کردن اشعارشان به این موضوع اهتمام ویژه‌ای داشتند و بخشی از اشعارشان را به آن اختصاص داده‌اند. زیرا روح و جان شاعران مسلمان سرشار از علاقه قلبی به حضرت بوده و در شعرشان صادقانه زبان به فضایل آن حضرت گشوده‌اند. پژوهش حاضر با کاربست روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این شاعران، به بررسی تطبیقی مدایح نبوی نسفی و حلّی پرداخته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  86 - درخشش زبان و واژگان فارسی در شعر أعشی أکبر
  نیره نظرریا محمد جنتی فر سیداکبر غضنفری
  10.30495/clq.2021.681933
  ایران و پادشاهان فارس چون یکی از تمدن‌های باستان و قدیم کره خاکی به حساب می‌آیند، توانسته‌اند نظر ملت‌های مختلف از جمله أعراب را به خود جلب نمایند و اعشی اکبر که شیفته این تمدن و رفتار فارس‌ها شده بود با رفت و آمد و مدح و وصف پادشاهان و بزرگان ایرانی چون کسری انوشیروان أکثر

  ایران و پادشاهان فارس چون یکی از تمدن‌های باستان و قدیم کره خاکی به حساب می‌آیند، توانسته‌اند نظر ملت‌های مختلف از جمله أعراب را به خود جلب نمایند و اعشی اکبر که شیفته این تمدن و رفتار فارس‌ها شده بود با رفت و آمد و مدح و وصف پادشاهان و بزرگان ایرانی چون کسری انوشیروان و شاهپور، جای خود را در دستگاه حکومتی و دربار فارس‌ها باز کرد و شعرش سرشار از واژه‌های فارسی شد که وی از فارس‌ها به عاریت گرفت و نحوه نگارش و انشاء آن الفاظ هم عیناً مانند همانی بود که در میان فارس‌ها متداول بود. این تحقیق که در نوبه خود یکی از مقالات خاص در حوزه ادبیات تطبیقی و آن هم تطبیق در میان دو زبان فارسی و عربی، بر آن است تا با ذکر واژگان فارسی در میان ابیات شعری به جای مانده از اعشی، آن‌ها را بیان و درخشش زبان فارسی را در دیگر زبان‌ها مخصوصاً زبان عربی نشان دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  87 - مدرنیسم اجتماعی در شعر محمود سامی بارودی و فرخی یزدی
  محمدعلی سلمانی مروست مجتبی قنبری مزیدی کریم کشاورزی
  عصر نهضت یا عصر معاصر عربی هم زمان با عصر مشروطه در ایران، روزگار تجدّد در زندگی اجتماعی مردم مصر و فارس بود. تحوّل و دگردیسی در زندگی اجتماعی این دو ملّت در عصر معاصر، دگرگونی در عرصه ادبیات را نیز در پی داشت. با دگرگونی ادبی، موضوعات اجتماعی جدید نیز وارد ادبیات گردید أکثر

  عصر نهضت یا عصر معاصر عربی هم زمان با عصر مشروطه در ایران، روزگار تجدّد در زندگی اجتماعی مردم مصر و فارس بود. تحوّل و دگردیسی در زندگی اجتماعی این دو ملّت در عصر معاصر، دگرگونی در عرصه ادبیات را نیز در پی داشت. با دگرگونی ادبی، موضوعات اجتماعی جدید نیز وارد ادبیات گردید. محمود سامی بارودی شاعر برجسته مصر و فرخی یزدی شاعر پارسی گوی از مشهورترین نمایندگان تجدّد در این عصر هستند که القای مفاهیم حسّاس اجتماعی را بر عهده می‌گیرند تا فضا را برای داشتن اجتماعی مطلوب فراهم نمایند. بارودی با بهره گیری از ذوق سلیم و استوار و همچنین پیروی از منتقدان غرب به امور مردم و اصلاح عیوب موجود در جامعه می پردازد. او به مانند فرخی یزدی مسائلی چون عدالت محوری، وطن، ترک ذلت و خواری، توجه به فقر، مخالفت با ظلم و ستم و دعوت به علم آموزی را محوری‌ترین موضوعات اشعار خود قرار می‌دهد. این پژوهش در صدد آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، دیدگاه اجتماعی و نشانه‌های نوآوری را با ذکر نمونه مورد تحلیل و بررسی قرار داده و در پایان وجوه تشابه و اختلاف هر کدام را در این خصوص بیان می کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  88 - وحدت وجود در کلام امام خمینی و مقایسه آن با داود قیصری با استناد به آیات قرآن کریم
  نعمت الله بهزادی فرج الله براتی مریم بختیار
  10.30495/qsf.2023.679155
  داود قیصری از عرفای نامدار قرن ششم است که در توسعه و بالندگی مکتب ابن عربی، سهم بسزایی دارد، کتاب شرح فصوص الحکم، مهمترین اثر عرفانی‌اش گوی سبقت را از سایر شروح فصوص که بسیار پرشمارند، ربوده است. این کتاب بی شک از برجسته‌ترین متون آموزشی عرفان نظری است که گواه تبحر نویس أکثر

  داود قیصری از عرفای نامدار قرن ششم است که در توسعه و بالندگی مکتب ابن عربی، سهم بسزایی دارد، کتاب شرح فصوص الحکم، مهمترین اثر عرفانی‌اش گوی سبقت را از سایر شروح فصوص که بسیار پرشمارند، ربوده است. این کتاب بی شک از برجسته‌ترین متون آموزشی عرفان نظری است که گواه تبحر نویسنده در درک و تبیین مباحث تفکر ابن عربیست. بحث وحدت وجود یکی از مباحث مهم در این اثر است که بسیار جالب توجه است و همواره دیگر عرفا و متفکرین وادی عرفان در باب آن به ایراد سخن پرداخته‌اند؛ از جمله در عصر حاضر امام خمینی بنیان گذار جمهوری اسلامی که با آنکه در عالم سیاست وارد می‌شود، اما ارادت و علاقه خویش را به تفکر ابن عربی و آثار او و مخصوصا بحث وحدت وجود کتمان نمی‌کند.‌ با بررسی و تأمل در آثار داود قیصری و امام خمینی که هر دو متأثر از آموزه‌های مکتب ابن‌عربی هستند، درمی‌یابیم که در باب وحدت وجود و لوایح آن، ایشان آرا و نظرات گاه مشابه‌ای دارند که در خور توجه است. تشابهاتی مانند: وحدت شهود شخصیه، تعین اول، مقام احدیت و واحدیت و... هر چند در ابتدا امام خمینی در برخی موارد اختلاف نظر دارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  89 - تطبیق معنایی "شجاعت" در قرآن و فرهنگ جاهلی
  رمضان رضائی یدالله رفیعی
  در دوره جاهلی اعراب آداب و اندیشه‌های عجیب و غریبی داشتند. اسلام بیشتر این آداب و اندیشه‌ها را از آنجا که در اساس ناسازگار و مغایر با وحی و سنت الهی بود مردود شمرد، اما برخی از آن‌ها را با تغییرات و اصلاحاتی در شکل و جوهر پذیرفت و موفق شد که از آن‌ها اندیشه‌های اخلاقی م أکثر

  در دوره جاهلی اعراب آداب و اندیشه‌های عجیب و غریبی داشتند. اسلام بیشتر این آداب و اندیشه‌ها را از آنجا که در اساس ناسازگار و مغایر با وحی و سنت الهی بود مردود شمرد، اما برخی از آن‌ها را با تغییرات و اصلاحاتی در شکل و جوهر پذیرفت و موفق شد که از آن‌ها اندیشه‌های اخلاقی متعالی‌ای بسازد. در این میان واژگان در انتقال این اصلاحات و تغییر مفاهیم نقش ارزنده‌ای را ایفا کردند. این مقاله با این فرض که معنای شجاعت جاهلی با معنای قرآنی آن یکی است به تبیین مقایسه‌ای مفهوم شجاعت در قرآن و فرهنگ جاهلی می‌پردازد، که حوزه معنایی وسیعی داشته و در انتقال معنای نسخ یک فرهنگ و ایجاد فرهنگی متعالی مؤثر بوده و معنای والای اخلاقی را بازگو می‌کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  90 - نقد و بررسی واژگان دخیل و معرّب قرآن در آیینه زبان‌شناسی جدید
  جمال طالبی قره‌قشلاقی عسگر بابازاده اقدم
  یکی از مباحثی که از سده‌های آغازین تاریخ اسلام مورد اهتمام زبان‌شناسان مسلمان، مفسّران و نیز مستشرقان قرار گرفته است، مسأله واژگان غیر عربی در قرآن کریم می‌باشد. این مسأله در پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن از اهمیت بسیاری برخوردار بوده، و دیدگاه‌های متعددی را بیان نموده است أکثر

  یکی از مباحثی که از سده‌های آغازین تاریخ اسلام مورد اهتمام زبان‌شناسان مسلمان، مفسّران و نیز مستشرقان قرار گرفته است، مسأله واژگان غیر عربی در قرآن کریم می‌باشد. این مسأله در پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن از اهمیت بسیاری برخوردار بوده، و دیدگاه‌های متعددی را بیان نموده است. سه دیدگاه اصلی موافق، مخالف، و بینابین ماحصل پژوهش‌های زبان‌شناسان قدیم در این حوزه به شمار می‌رود. ولی واقعیّت این است که علوم زبان‌شناختی وجود واژگان غیر عربی در قرآن را مقوله اثبات‌شده‌ای می‌داند. در مقاله حاضر که رویکرد توصیفی تحلیلی دارد، واژگان غیر عربی موجود در قرآن از منظر زبان‌شناسی جدید مورد بررسی قرار گرفته است. مهم‌ترین یافته پژوهش حاضر این است که واژگان غیر عربی در قرآن غیر قابل انکار است و انکار آن در تعارض با یافته‌ها و دیدگاه‌های علوم زبان‌شناختی جدید است. واژگان مذکور صدها سال پیش از نزول قرآن وارد زبان عربی شده، و با ساختاری آوایی و صرفی زبان عربی سازگار گشته است. از سوی دیگر، خاستگاه واحد زبان‌های سامی که عربی یکی از آن‌هاست دلیل دیگری بر اثبات وجود واژگانی از خانواده زبان‌های سامی در قرآن است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  91 - بررسی تطبیقی تأویل در تفسیر صافی و تفسیر القرآن الکریم
  سید مهدی لطفی سید خلیل کوهی
  واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق ب أکثر

  واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق بر معنا و مفهوم تأویل در حوزه عرفانی است. مقایسه این دو اثر از جنبه مفهومی و و روشی می‌تواند در روشن‌شدن مفهوم تأویل در این دو حوزه مؤثر باشد. در دو تفسیر مذکور گاه به دلیل وجود رویکردهای مشترک به مفهوم آیه، تأویلات مذکور در آن‌ها اشتراک یافته است اما در غالب موارد اختلاف اساسی در گونه تأویلات وجود دارد. این مقاله با بررسی رویکرد ابن عربی و فیض به تأویل به مقایسه تأویلات این دو در تفاسیر خویش می‌پردازد و به بیان نقاط اشتراک و افتراق آن‌ها می‌پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  92 - معانی ثانویه باب‌های افعال و تفعیل و تأثیر آن بر ترجمه قرآن
  هادی حیدری‌نیا سمانه السادات ملک ثابت رمضان محمدی امین سالمی
  در این پژوهش با محوریت نظرات عالمانی چون استرآبادی، ابن هشام انصاری و سیبویه به بررسی معانی جدید باب‌های افعال و تفعیل پرداخته شده است. هم‌چنین ضمن آگاهی از ضرورت توجه و دقت در ترجمه قرآن‌کریم و انتخاب معادل‌ برای کلمات، با ارائه نمونه‌هایی از ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای ن أکثر

  در این پژوهش با محوریت نظرات عالمانی چون استرآبادی، ابن هشام انصاری و سیبویه به بررسی معانی جدید باب‌های افعال و تفعیل پرداخته شده است. هم‌چنین ضمن آگاهی از ضرورت توجه و دقت در ترجمه قرآن‌کریم و انتخاب معادل‌ برای کلمات، با ارائه نمونه‌هایی از ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای نحوه ترجمه این گونه افعال را مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اهمیت فراوان فعل در زبان عربی و نقش بی‌بدیل آن در ترجمه متن عربی(از جمله کتاب مقدس قرآن) به زبان دیگر، لازم است کلیه مسائل مربوط به فعل نیز مورد بررسی دقیق و کامل قرار گیرد. از جمله این مسائل نحوه ترجمه ابواب ثلاثی مزید به فارسی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  93 - دراسة وتحلیل عناصر الاغتراب والوحدة و مقارنتها في قصائد عبدالوهاب البياتي و سيمين بهبهاني
  سکینه صارمی گروی مهناز بحرانی
  10.30495/cls.2023.1983302.1406
  النوستالجيا أو الشعور بالوحدة أو الحزن الناتج من الغربة من الناحية النفسية هو الحسرة وشوق الانسان لماضيه. يظهر هذا الشعور كمظهر من مظاهر السلوك البشري اللاواعي. تتجلى النوستالجيا أو الشعور بالوحدة والحزن في إطار الشوق للوطن والحبيب والأسرة وفترة الطفولة والمراهقة السعيد أکثر

  النوستالجيا أو الشعور بالوحدة أو الحزن الناتج من الغربة من الناحية النفسية هو الحسرة وشوق الانسان لماضيه. يظهر هذا الشعور كمظهر من مظاهر السلوك البشري اللاواعي. تتجلى النوستالجيا أو الشعور بالوحدة والحزن في إطار الشوق للوطن والحبيب والأسرة وفترة الطفولة والمراهقة السعيدة والظروف السياسية والاجتماعية والاقتصادية والدينية المواتية في الماضي. تظهر نتيجة هذا البحث أن عبد الوهاب البياتي وسيمن بهبهاني، بصفتهما من أتباع المدرسة الرومانسية للأدبین المعاصرین (العربي والفارسي)، استخدموا النوستالجيا كأحد الأسس الأساسية والضرورية في شعرهما واستناداً إلى المصادر والمؤشرات النفسية يتم تقديمها ضمن شعراء النوستالجيا، رغم أن كلمات ومشاعر البياتي أكثر جاذبية وعاطفية مقارنةً بسيمين بهبهاني. يدرس هذا البحث في قصائد عبدالوهاب البياتي وسيمن بهبهاني بمنهج تحليلي وصفي واستنادا إلى مصادر مكتبية، والهدف منه اكتشاف مكونات النوستالجيا ومعرفة الخطوط الفكرية والشعرية لهذين الشاعرين.النوستالجيا كأحد الأسس الأساسية والضرورية في شعرهما واستناداً إلى المصادر والمؤشرات النفسية يتم تقديمها ضمن شعراء النوستالجيا، رغم أن كلمات ومشاعر البياتي أكثر جاذبية وعاطفية مقارنةً بسيمين بهبهاني. يدرس هذا البحث في قصائد عبدالوهاب البياتي وسيمن بهبهاني بمنهج تحليلي وصفي واستنادا إلى مصادر مكتبية، والهدف منه اكتشاف مكونات النوستالجيا ومعرفة الخطوط الفكرية والشعرية لهذين الشاعرين. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  94 - دراسة أسباب عدم إتقان الحوار الأدبی العربی لکبار خريجی اللغة العربية وآدابها(دراسة حالة مدينة أصفهان)
  حمیده مزبان پور محمد رضا یوسفی محمد حسن معصومی
  10.30495/cls.2021.679141
  نظراً لأهمية تعلم المحادثة العربية ومکانتها بين خريجي اللغة العربية وآدابها، تهدف هذه الدراسة إلی دراسة العوامل التي تؤثر علی عدم إتقان الحوار الأدبي العربي بين خريجي هذا المجال وبعد الاعتراف به تقييم عوامل الدور لکل منهم، ولتحقيق هذا الهدف، تم استخدام طريقة المسح وأدوا أکثر

  نظراً لأهمية تعلم المحادثة العربية ومکانتها بين خريجي اللغة العربية وآدابها، تهدف هذه الدراسة إلی دراسة العوامل التي تؤثر علی عدم إتقان الحوار الأدبي العربي بين خريجي هذا المجال وبعد الاعتراف به تقييم عوامل الدور لکل منهم، ولتحقيق هذا الهدف، تم استخدام طريقة المسح وأدوات البحث في تقييم استبيان خريجي اللغة العربية وآدابها في مدينة أصفهان کإحصاء سکاني ونتائجها بصيغة spss أوضحت النتائج أن العوامل المؤثرة علی عدم إتقان درجة الماجستير في أدب اللغة العربية يمکن تصنيفها إلی أربعة عوامل منها: القدرة علی تدريس الأساتذة، ومحتوی النصوص التعليمية، وطرق التدريس، وتحفيز الخريجين. النتائج يوضح الاستبيان أن جميع العوامل الأربعة فعالة في تعلم الحوار الأدبي، ولکن أي عامل يتم وفقًا للمبادئ التربوية وأي عامل لا يتم تنفيذه وفقًا للمبادئ التعليمية، وهو السبب في عدم إتقان کبار الخريجين في هذا المجال من الحوار الأدبي. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  95 - شعر أبی القاسم الشّابی بین مضامينه القرآنیّة والرومنطيقية
  سیامک اصغرپور عاطفه اصغری چنار
  10.30495/cls.2021.679146
  إنّ أبا القاسم الشّابي قد ولد في بیئة ملیئة بالضّوء القرآنيّ فإنّه اختار القرآن کجلیس لنفسه واستطاع أن ينهي حفظه، فتأثّر منه في سلوکه وحیاته الاجتماعیّة ومسیر تفکیره أيّ تأثّر حیث أنه اتّخذ أسلوبه کنمط لبعض من شعره الرومنطيقي وهذا ما یمنعه من أن تکون مضامين جلّ شعره بعی أکثر

  إنّ أبا القاسم الشّابي قد ولد في بیئة ملیئة بالضّوء القرآنيّ فإنّه اختار القرآن کجلیس لنفسه واستطاع أن ينهي حفظه، فتأثّر منه في سلوکه وحیاته الاجتماعیّة ومسیر تفکیره أيّ تأثّر حیث أنه اتّخذ أسلوبه کنمط لبعض من شعره الرومنطيقي وهذا ما یمنعه من أن تکون مضامين جلّ شعره بعیدة عن التعالیم القرآنية ومعارضة لها بصفة عامة، الأمر الّذي قد يلمسه القارئ في أبیاته وفحواها. تهدف هذه المقالة معتمدة علی المنهج الوصفي التحلیلي إلی البحث عن ملامح توجیه القرآن فکرَ الشّاعر إضافة إلی مدی کره الشاعر الرذائل واستحسانه المکارم والمحاسن الخلقية خاصة في خلال أشعاره التي تطرّق فیها إلی الشّعب والوطن مستخرجة ما في أبیات الشّاعر من المضامین القرآنية والرومنطیقیة أو لمحات منها حتّی نبیّن بوضوح أکثر ذلک المنهل الذي أخذ منه الشّابي خطابه الشعري ونهل منه في بعض مواقفه في الأحداث والظروف الاجتماعیّة والثّقافیّة المختلفة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  96 - مشارکة الصّابئين في نشر الثّقافة والعلوم من القدیم حتی المعاصر
  عبد الرضا مزرعه یداله ملکی جعفر تابان
  10.30495/cls.2021.1930385.1317
  لعب الصابئة، رغم كونهم طائفة دينية صغيرة، دوراً ملحوظاً في تطور الحياة الروحية والفكرية في بلاد مابين النهرين والبلاد التی کانوا يسکنون فيها خلال ظهور المسيحية وانتشارها أو بعد ظهور الإسلام، ولا سيما بعد إزدهار الحضارة العربية والإسلامية أيام العباسيين، ولمعت من بينهم ش أکثر

  لعب الصابئة، رغم كونهم طائفة دينية صغيرة، دوراً ملحوظاً في تطور الحياة الروحية والفكرية في بلاد مابين النهرين والبلاد التی کانوا يسکنون فيها خلال ظهور المسيحية وانتشارها أو بعد ظهور الإسلام، ولا سيما بعد إزدهار الحضارة العربية والإسلامية أيام العباسيين، ولمعت من بينهم شخصيات علمية أسهمت بقسط وافر في إعلاء شأن الحضارة العربية والإسلامية. مع الأسف إنّ المؤرخين ذكروا فقط سيرهم وأدبهم وعلومهم، دون ذكر الديانة التي كانوا ينتسبون إلیها لبعض الشعراء وأدباء آخرين. لكن هذا الأمر وارد بسبب حرص أولئك الصابئة علی سرّية ديانتهم أو الخوف عليها أو عدم وضوح فلسفتها. وقد توصّل البحث إلی أن كانت هناك شخصيات من الصابئة لهم نصيب قيّم في الحضارة والثقافة الإسلامية وبعضهم أسلم فيما بعد، التي لم يتم تناولها في الأبحاث السابقة. الغرض من هذه الدراسة التي منهجها يكون الوصفي- التحليلی وطريقة تجميع البيانات هي الطريقة المكتبية، هو معرفة تأثير ودور بعض علماء هذه الطائفة المنسية في نشر الثقافة والعلوم المختلفة والأخلاق من أجل تطور الحياة الروحية والفكرية في البلاد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  97 - تجليات أدب المقاومة في الأدب الإيراني و الفلسطین المعاصر
  محمدرضا بیگی مهدی محمدی خدیجه صفری کندسری
  10.30495/cls.2022.691934
  تعد اللغة بلا شك تجسيداً للعقل ورمزاً له. يتم التعبير عن الفعل العقلي عندما يصل إلى مرحلة اللغة، والتعبير ليس سوى مزيج من الكلمات والعبارات. في الواقع، يجعل الشعراء عقولهم غير المرئية مرئية ومفهومة في "ما يقولون" و "كيف يقولون". كان احتلال الدول العربية ، بما في ذلك الع أکثر

  تعد اللغة بلا شك تجسيداً للعقل ورمزاً له. يتم التعبير عن الفعل العقلي عندما يصل إلى مرحلة اللغة، والتعبير ليس سوى مزيج من الكلمات والعبارات. في الواقع، يجعل الشعراء عقولهم غير المرئية مرئية ومفهومة في "ما يقولون" و "كيف يقولون". كان احتلال الدول العربية ، بما في ذلك العراق وفلسطين ، وكذلك الحرب المفروضة بعد انتصار الثورة الإسلامية ، ساحة لاختبار كبير. قام كل شخص بحماية الوطن بالطريقة التي كان قادراً عليها. وبقي هذا التيار حتى يومنا هذا كضرورة للحفاظ على قيم الدفاع المقدس. منهج هذه المقالة هو المنهج الوصفي التحليلي وتشير نتائج البحث إلى أن لغة شعر المقاومة المعاصر ذات الوظائف الإقناعية تتضمن موضوعات دينية وملحمية وثقافية وأسطورية، وتستعين بهياكل وبنى مثل التلميح، والتشبيه، والاستعارة، والانحراف عن المعايير، والأنماط البدائية.. إلخ، لتصور نفخ روح الأخلاق والقوة والمقاومة البطولية بنبرة مناسبة وبليغة ومعبرة في الجمهور.يهدف هذا البحث إلى تعريف وتحديد شعر المقاومة ودراسة تأثير اللغة على المكونات الأسلوبية لهذا التيار، باستخدام شواهد من أعمال الشعراء المذكورين أعلاه. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  98 - دور الثقافة فی تعلیم اللغات الخارجیة( اللغة العربیة نموذجا)
  سیده رقیه مهری نژاد
  10.30495/cls.2022.1913267.1291
  یسعی هذا البحث أن یدرس دور الثقافة ومکانتها فی تعلیم اللغة الخارجیة وتأثیرها فی تعلّم اللغة الخارجیة و تأثیرها فی تعلّم اللغة العربیة کلغة خارجیة. فی تعلّم اللغة الخارجیة و منها اللغة العربیة و استخدامها المتناسب، تعلیم الثقافة لم یکن مؤثراً للسیاقات المختلفة فقط، بل فی أکثر

  یسعی هذا البحث أن یدرس دور الثقافة ومکانتها فی تعلیم اللغة الخارجیة وتأثیرها فی تعلّم اللغة الخارجیة و تأثیرها فی تعلّم اللغة العربیة کلغة خارجیة. فی تعلّم اللغة الخارجیة و منها اللغة العربیة و استخدامها المتناسب، تعلیم الثقافة لم یکن مؤثراً للسیاقات المختلفة فقط، بل فی مواضع تعلیم الثقافة مع اللغة الخارجیة التی لا مفرّ منها نستطیع أن نستخدم طرقا مختلفة.فی الواقع تعلیم اللغة العربیة خارج عن إطار لغة المقصد الثقافیة لم یکن مفیداً إلاّ إت یرافق بعض مواصفات ثقافة مجتمع تلک اللغة، لهذا حلّ مسائل تتعلّق باللغة والثقافة تساعد جودة عملیة تعلیم اللغة العربیة کلغة خارجیة وتحقّق الأهداف العلمیّة للتعلیم أی الإشراف علی اللغة العربیّة من قبل متعلّمیها کأداة لإیجاد العلاقة. النقطة الهامة فی تعلم إحدی اللغات الأجنبیة هی إننا بالنظر إلى الإتجاهات الثقافیة للمجتمعات لتعلّمها اللغات الأجنبیة، نجد أن هذا النهج یتأثر بالثقافة بالمعنى العام للکلمة. هذا البحث ، یحاول من جهة ، أن یدرس دور اللغة والثقافة فی تعلیم اللغة العربیة من خلال النظر فی هذین المفهومین. لتحقق هذا الهدف، قد عالجنا المباحث النظریة المعروضة فی هذا المجال وتقدیم أمثلة لتوضیح المناقشة. من ناحیة أخرى، یتم دراسة القضایا المتعلقة بعملیة تدریس اللغة وتعلمها فی هذا المجال. فی هذا البحث اعتمدنا علی الأسلوب التوصیفی- التحلیلی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  99 - دراسة علی دور القصائد العربیة الاولی و القوامیس لبیان اللغات القرآنیة
  مرتضي صفدري نياک
  10.30495/cls.2023.1972336.1380
  الملخّصأهمية القرآن فی کونه کلام الله و أنه صدر للهدایة البشرية. لهذا، انتساب معنی بألفاظ القرآن امر خطیر یجب بالاطمینان الکاملة لئلا نقع فی الورطة الافتراء بالله العظیم. ان اللغة العربیة فی الفصاحة و البلاغة و العذوبة و اللطافة إلى درجة لا يمكن لأي لغة أخرى أن تصل إليه أکثر

  الملخّصأهمية القرآن فی کونه کلام الله و أنه صدر للهدایة البشرية. لهذا، انتساب معنی بألفاظ القرآن امر خطیر یجب بالاطمینان الکاملة لئلا نقع فی الورطة الافتراء بالله العظیم. ان اللغة العربیة فی الفصاحة و البلاغة و العذوبة و اللطافة إلى درجة لا يمكن لأي لغة أخرى أن تصل إليها. و في الغرابة إلى حد أنه مع زیادة و نقصان حركة أو حرف فی اللفظ، أو في الکیفیات الترکیب الالفاظ من التقدیم و التاخیر حصل معانی المتفاوتة لان اللغة العربیة فی البلاغة و الفصاحة ذو احکام کثیرة یختص بهذه اللغة و إذا استعملت هذه الاعتبارات بلغة أخرى، فإنها تبطل و لاتنفع. و بعد فتح البلاد و اختلاط العرب و العجم، نسیان اللغة الفصیح امر محتمل لهذا بعض العلماء فی صدر الاسلام تألّف القوامیس العربیة و اهتمّ بلغة الفصحاء و البلغاء العرب و استشهد بالاشعار الجاهلیة التی خالية من الاختلاط باللغة غير العرب. انّ البحث فی لغات القرآن و لا سیما الغریب منه قد نوقش عند المسلمین و لانّ لغة کل قوم یجب ان تستدل بکلامهم الفصیح فیکون هذا من أهم أسباب جمع القصائد العربیة الفصیحة. هذا المقال بیّن سبب تدوین القوامیس العربیة و علة الإهتمام بالشعراء الفصیحین و ذکر تاریخ تجمیع القوامیس و کتب تألف لبیان غریب القرآن لتقدیر جهودهم لأنهم حاولوا فی هذا الأمر الخطیر و یفهم المحقق الباحث قیمة هذه الکتب و یعرف ما هی الخدمة العظیمة التی قدموها هؤلاء الرجال العظماء للعلم و المعرفة و ما هو حقهم علی العلم و العالم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  100 - فاعلية الثنائيات الضدية لبناء الدلالة في شعر عبدالوهاب البياتي (مقاربة في ضوء النظرية البنيوية)
  عسگر بابازاده اقدم جمال طالبی قره قشلاقی
  10.30495/cls.2023.1967456.1375
  الثنائيات الضدية نوع من البناء النصّي يوظّفه الشاعر لكشف الأنساق الضدية داخل نصّه. هذه البنية النصّية تعدّ من أهمّ الظواهر البيانية في شعر البياتي، وقد وظّفها بشكل لافت للنظر ليعبّر عن آرائه وأحاسيسه. ولم يكن توظيف هذه الثنائيات إلا للتعبير عن التجربة التي عاشها الشاعر، أکثر

  الثنائيات الضدية نوع من البناء النصّي يوظّفه الشاعر لكشف الأنساق الضدية داخل نصّه. هذه البنية النصّية تعدّ من أهمّ الظواهر البيانية في شعر البياتي، وقد وظّفها بشكل لافت للنظر ليعبّر عن آرائه وأحاسيسه. ولم يكن توظيف هذه الثنائيات إلا للتعبير عن التجربة التي عاشها الشاعر، فاستطاع أن يصوّر لنا العالم بكلّ مناقضاته. هذه الورقة البحثية تناولت بمنهجها الوصفي ـ التحليلي الثنائيات الضدية البارزة فيه، منها ثنائية الموت والحياة، الأنا والآخر، والرحيل والعودة، والحبّ والثورة، والوطن والمنفى وأخيراً ثنائية الأزمنة. ومن أهمّ النتائج التي توصلت إليها هو أنّ الثنائيات الضدية في شعر البياتي تحرّرت من ضيق الرؤية في استعمال المفردات المتضادة لفظاً مقابل الآخر، وأخذت دلالات سياسية واجتماعية مختلفة منها نقد السلطات السياسية، ونقد الأوضاع المأساوية التي يعيشه الشعب العراقي. كشفت الدراسة أنّ الموت في تفكير البياتي لازم للحياة والتجدد، وذلك لبناء مستقبل زاهر للشعب العراقي بإضفاء دلالة أسطورة ققنوس على بعض شعره أحياناً. فاستطاع البياتي على الرغم من تقابل الموت والحياة أن يعقد علاقة تلازم بينهما من أجل الغرض المذكور. والآخر عمل في شعر البياتي لرفض الواقع السياسي والاجتماعي كما يظهر ذلك في ثنائية الشاعر / الحلاج، وأضفى على نصّه دلالات التلاحم بين الواقع والتاريخ. ولاحظنا أنّ الشاعر جاء بثنائية الشاعر / اليسوع اختزالاً لكلّ معاني الألم والتضحية والمكابدة حيث يتألّم من أجل الآخرين وليس في ذاته. وقد عقد البياتي بين الحبّ والثورة علاقة تلازمية فأظهرت النماذج أنّ الثورة لا تتحقق إلا بالحبّ. أثبتت الدراسة أيضاً أنّ المعاناة في الغربة واحتمال الآلام لم تكن إلا بغية بناء مستقبل زاهر. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  101 - الالتزام في الأدب العربي (الشریف الرضي وابن معتوق الحويزى دراسة موازنة)
  حسین جوانمردی جواد سعدون زاده سهاد جادری
  10.30495/cls.2023.1985853.1419
  یهدف هذا المقال بناءً على الأسلوب التوصيفي التحليلي فحص جوانب الالتزام فی شعر الشريف الرضي وابن معتوق الموسوي لأنهما من الشعراء الذين عكسا الالتزام بعد أن عملا به في حياتهما، حيث يمكن العثور عليه بوضوح في شعرهما وذلك لنشوئهما على ضوء التعاليم الدينيّة في أسرتين ولائيتين أکثر

  یهدف هذا المقال بناءً على الأسلوب التوصيفي التحليلي فحص جوانب الالتزام فی شعر الشريف الرضي وابن معتوق الموسوي لأنهما من الشعراء الذين عكسا الالتزام بعد أن عملا به في حياتهما، حيث يمكن العثور عليه بوضوح في شعرهما وذلك لنشوئهما على ضوء التعاليم الدينيّة في أسرتين ولائيتين، وتعرفهما على التعاليم الإسلاميّة والقرآنيّة منذ صغرهما، هذه التنمية أدّت إلى ابتعادهما عن الفحشاء والمنكر حيث تركا قصائد طاهرة وصادقة بعيدة عن الإبتذال والمجون، كما يستهدف هذا المقال تعرف المتلقّي ببعض أفكار هذين الشاعرين العظيمين. التعبير عن هذه التعاليم يدلّ على تمسكهما بهذه القيم عمليّاً ودعوا الجميع إليها من أعماق قلبهما. يظهر هذا البحث أنّ الشاعرين قد رسما في شعرهما قيّماً مثل الابتعاد عن التعلّقات الدنيويّة، والابتعاد عن الشّهوات، والتوكّل على الله، والصبر على المشقّات، وتيسير الحياة، والإيمان بأصول الدين، والإيمان بشفاعة الأئمة وخلاصهم والتّفكير بالموت. كما يدلّ على أنّهما جمعا القيّم الروحيّة بالقرآن وكلام الإمام علي (ع) وحثّا القارئ بالتفكّر في ضوء هذا الانصهار. استخدم ابن معتوق فن التجسيد وبهذه الطريقة قد أعطى أبياته حيويةً ونشاطا كثيراً. إنّه یشیر إلی واقعة غدیر خم ویستخدم عنصر الخیال ویقوم بوصف وقائع ذلك الیوم. كما أنه يشير إلى آية التطهير في بعض أبياته. قد وظف ابن معتوق أسلوب النداء كثيرا حيث خاطب النبي(ص) مستخدما عبارة(يا سيدي) وكلمة(مولاي) الذي تقديرها يكون يا مولاي. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  102 - دراسة مقارنة لمواضيع الشكاوى السياسية خلال الفترة الدستورية لإيران وعهد حركة الصحوة العربية
  بیان کریمي کرمعلي قدمیاري عبدالله طلوعي آذر
  10.30495/cls.2023.1994841.1444
  خلال الثورة الدستورية في إيران وفترة الصحوة العربية، تأثر الأدب الفارسي والعربي، وخاصة الشعر، بشكل مباشر بهذا الحدث الثقافي السياسي، بحيث تغيرت موضوعات الشعر وتتماشى مع تيارات تلك الفترة. معظم الشعر الدستوري في إيران وشعر عصر حركة الصحوة في العرب ينتقدون القضايا السياسي أکثر

  خلال الثورة الدستورية في إيران وفترة الصحوة العربية، تأثر الأدب الفارسي والعربي، وخاصة الشعر، بشكل مباشر بهذا الحدث الثقافي السياسي، بحيث تغيرت موضوعات الشعر وتتماشى مع تيارات تلك الفترة. معظم الشعر الدستوري في إيران وشعر عصر حركة الصحوة في العرب ينتقدون القضايا السياسية. في هذا المقال الذي كتب بطريقة المكتبة، تم التحقيق في موضوعات الشكاوى السياسية من الشعر الدستوري وعصر حركة الصحوة العربية وتحليلها بطريقة مقارنة. تظهر نتائج البحث فساد الحكام والمؤامرات وخيانة البرلمان والحكومة، والحرية والمقاومة ضد الاستبداد الداخلي والاستعمار الأجنبي، وعدم الكفاءة الشعب والحكومة، والخرافات، وجهل الأمة بالحيوية. القضايا الراهنة للبلاد، وسيطرة الأجانب والتعدي على أراضي البلاد وشعبها، والمدافعة عن الأجانب من قبل رجال الدولة والوزراء والمحامين، وإبرام العقود المخزية، ومنح الامتيازات للأجانب وأخذ السياسات منهم، إلخ من أهم موضوعات الشکوی السياسي.القضايا الراهنة للبلاد، وسيطرة الأجانب والتعدي على أراضي البلاد وشعبها، والمدافعة عن الأجانب من قبل رجال الدولة والوزراء والمحامين، وإبرام العقود المخزية، ومنح الامتيازات للأجانب وأخذ السياسات منهم، إلخ من أهم موضوعات الشکوی السياسي. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  103 - تأثير الهجرة في شعر المهجر والشعر الفلسطيني (دراسة مقارنة)
  حبیب کشاورز مهدی ترکشوند
  10.30495/cls.2023.1964430.1372
  إن شعراء المهجر وشعراء فلسطين المشرّدين، يعيش كلاهما خارج بلادهم، وإلى جانب شعورهم بالغربة، لديهم حنين إلى الوطن. ولكن تختلف الدوافع والأسباب وراء هجرة هؤلاء الشعراء؛ فإن شعراء المهجر هاجروا إلى دول الأمريكتين الشمالية والجنوبية بإرادتهم ولأجل عيش حياة أفضل، ولهم أن يعو أکثر

  إن شعراء المهجر وشعراء فلسطين المشرّدين، يعيش كلاهما خارج بلادهم، وإلى جانب شعورهم بالغربة، لديهم حنين إلى الوطن. ولكن تختلف الدوافع والأسباب وراء هجرة هؤلاء الشعراء؛ فإن شعراء المهجر هاجروا إلى دول الأمريكتين الشمالية والجنوبية بإرادتهم ولأجل عيش حياة أفضل، ولهم أن يعودوا - متى ما شاؤوا - إلى أوطانهم. أما شعراء فلسطين، فلم يخرجوا من بلدهم طوعًا، بل إن المحتلّين الصهاينة هم الذين قاموا بتهجيرهم، وليس لهم العودة إلى وطنهم. في هذا المقال، نحاول بمنهج تحليلي-وصفي دراسة آثار الهجرة على شعر فلسطين وشعر المهجر وتبيان الفروق بين هذه الآثار. تبيّن النتائج المتحصلة من هذا العمل البحثي أن اختلاف دوافع الهجرة وأسبابها، قد ترَك تأثيرًا مباشرًا على الشعر لدى شعراء فلسطين وشعراء المهجر. يحنّ شعراء المهجر إلى الوطن، ولكن لا يعودون إليه متوسلين بذرائع واهية، ويصوّبون سهام النقد إلى الجماهير، بينما يعشق شعراء فلسطين بلدهم ويدعون الجماهير إلى النضال. كما أن عواطف الشعراء الفلسطينيين ومشاعرهم المعبّرة عن التوق إلى الوطن، أصدق وأقوى من التي لدى شعراء المهجر. تبيّن النتائج المتحصلة من هذا العمل البحثي أن اختلاف دوافع الهجرة وأسبابها، قد ترَك تأثيرًا مباشرًا على الشعر لدى شعراء فلسطين وشعراء المهجر. يحنّ شعراء المهجر إلى الوطن، ولكن لا يعودون إليه متوسلين بذرائع واهية، ويصوّبون سهام النقد إلى الجماهير، بينما يعشق شعراء فلسطين بلدهم ويدعون الجماهير إلى النضال. كما أن عواطف الشعراء الفلسطينيين ومشاعرهم المعبّرة عن التوق إلى الوطن، أصدق وأقوى من التي لدى شعراء المهجر. تبيّن النتائج المتحصلة من هذا العمل البحثي أن اختلاف دوافع الهجرة وأسبابها، ولكن لا يعودون إليه متوسلين بذرائع واهية تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  104 - استدعاء الشخصیات التراثیة في الشعر المعاصر العربي والفارسي دراسة مقارنة (عدنان الصائغ وكرمارودي أنموذجاً)
  محمد غفوری فر مالک سالمی
  10.30495/cls.2022.1919593.1377
  استدعاء الشخصیات التراثیة من الأسس الحدیثة وواحدة من تلك الأدوات التعبيرية الجمالية التي انطلق منها الشعراء معتمدین علیها في بناء صورهم وإبداعاتهم، هذا وقد دخل في الشعر المعاصر العربي والفارسي نصيب وافر من الشخصیات التراثیة حیث نری شعراء وظّوفوا الشخصیات التراثیة في أشع أکثر

  استدعاء الشخصیات التراثیة من الأسس الحدیثة وواحدة من تلك الأدوات التعبيرية الجمالية التي انطلق منها الشعراء معتمدین علیها في بناء صورهم وإبداعاتهم، هذا وقد دخل في الشعر المعاصر العربي والفارسي نصيب وافر من الشخصیات التراثیة حیث نری شعراء وظّوفوا الشخصیات التراثیة في أشعارهم ومن بينهم عدنان الصائغ الشاعر العراقی وسید علي كرمارودی الشاعر الإيراني اللذين اهتمَّا بالتّراث مستهدفین إضفاء أبعاد إنسانية على الأغراض الشعرية التي قاما بمعالجتها، وإغناء تجربتهما الفنية بما أمدّاها من إيحاء، وتكثيف، وعمق فكري، وغور في الزمان. وقد تمكَّنّا أيضاً من إقناعنا بتجربتهما، وبضم أصوات قرّائهما إلى أصوات الشخصیات التراثیة في مواجهة طغاة العالم. اعتمد بحثها هذا علی الأسلوب التطبیقي وفقاً لمدرسة أمریكا التطبیقیة وقد توصّل إلی نتائج هامّة منها أنّ عدنان الصائغ وكرمارودی حاولا أن یجعلا من الشخصیات التراثیة أداة جمالیة تخدم الـموضوع الشعري، وتساعد على إثراء‌ الدلالات، وتكشف عن الإلـحاح أو التأكید الذي یسعىیان إلیه، فانزاحت عن معناها الـحقیقي لتحمل دلالات ورؤیً جدیدة لتساعد علی تخفيف الغنائية والذاتية في الشعر العربي المعاصر وتبتعد القصيده من البيان الخطابي والتعبير المباشر. يشدد الشاعران في استخدامهما للتراث علی توظيف التراث الإسلامي واستمداد الشخصيات والرموز التراثية منه هادفین إلی إيقاظ وتربية الحس القومي والوطني. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  105 - أنماط الصورة السينمائية ودلالاتها في رواية "تغريبة القافر" لزهران القاسمي
  زينب دريانورد محمد جواد پورعابد رسول بلاوی علی خضری هيثم الصويلي
  10.30495/cls.2023.1984723.1415
  في الآونة الأخيرة استندت الرواية الحداثية على المعطيات البصرية المأخوذة من الفنون المرئية وخاصة الفن السابع فظهرت ملامح الصورة السينمائية في العمق الروائي محفورة على نطاق واسع. إنّ توظيف الصورة المرئية في السرد الروائي له فاعلية عدة تنعكس مؤثراتها على حركات الشخصيات وال أکثر

  في الآونة الأخيرة استندت الرواية الحداثية على المعطيات البصرية المأخوذة من الفنون المرئية وخاصة الفن السابع فظهرت ملامح الصورة السينمائية في العمق الروائي محفورة على نطاق واسع. إنّ توظيف الصورة المرئية في السرد الروائي له فاعلية عدة تنعكس مؤثراتها على حركات الشخصيات والأشياء في الفضاء السردي أو تأطير المشاهد المصوّرة بواسطة التقنيات المحددة. تعتبر رواية "تغريبة القافر" لزهران القاسمي من أهم الروايات التي يستخدم فيها الكاتب مفردات تتعلق باللسان السينمائي والرابط الأساسي بين هذين الحقلين هو خروج الكلمة وقفاً للآليات الفنية.تعتمد هذه الدراسة على المنهج الوصفي_ التحليلي للكشف عن النوافذ المشتركة بين العناصر السينمائية والنص السردي التي تنبثق من خلالها منعطفات تضم بين دفتيها مفردات تتميّز بكلا الفنين. ومن هذا المنطلق تهدف هذه الدراسة لتبيين مدى خضوع المفردات والفقرات الروائية للتقنيات السينمائية والتأكيد على وظيفتي اللقطة؛ القرائية والبصرية وانعكاس الدلالات السيميولوجية منهما، لذا النتائج الحاصلة من هذا التقارب هي السمو بالنص الروائي نحو النص السردي فبهذا العمل قد يعطي الكاتب المتلقي الفرصة للدخول في عالم مرئي يتبنى فكرة تصوير المشهد وإخراجه. تدور محاور هذه الدراسة حول خمسة تقنيات تتقاطع مع السرد المكتوب؛ لقطة الفعل ورد الفعل ولقطة شاهد واللقطة المضافة ولقطة الكراين واللقطة الجامعة. الكلمات المفتاحية: الرواية العربية المعاصرة، الصورة السينمائية، زهران القاسمي، رواية "تغريبة القافر". تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  106 - تحلیل لمقالات مجلة «دراسات فی اللغة العربیة وآدابها»
  مرضیة کهندل جهرمی
  تهدف هذه الدراسة إلی وضع المقالات المنشورة، ودراسة کمّیة لمقالات مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها منذ عام 2010 حتی 2013 م. قد انجزت الدراسة علی أساس اسلوب تحلیل المحتوی وتحلیل الاستشهاد المرجعی لهذه المجلة. وهذان الطریقان یعتبران بعلم الببلیومتریقا. تشتمل اهداف هذه أکثر

  تهدف هذه الدراسة إلی وضع المقالات المنشورة، ودراسة کمّیة لمقالات مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها منذ عام 2010 حتی 2013 م. قد انجزت الدراسة علی أساس اسلوب تحلیل المحتوی وتحلیل الاستشهاد المرجعی لهذه المجلة. وهذان الطریقان یعتبران بعلم الببلیومتریقا. تشتمل اهداف هذه الدراسة علی القسمان: قسم الاول یتناول تحدید التفرق الموضوعی حسب ملخص المقالات وکلماتها الدلیلیة لکل المقالة، وقسم الثانی یشتمل علی تحلیل الاستشهادات المرجعیة حسب المراجع والمنابع. أداة جمع المعطیات هی مشاهدة الوثائق وإعداد الفهارس الاولیة. والعینة الاحصائیة لهذه الدراسة تشمل 14 أعداد من مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها منذ عام 2010 إلی 2013، والنموذج الاحصائی لها یشتمل علی 93 مقالاً منشوراً فی هذه الأعداد من المجلة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  107 - الوحدة العضویة ودراستها فی قصیدة «الطمأنینة» لمیخائیل نعیمة
  زینة عرفت‌پور محمد خسروی چیتگر
  کثر الحدیث عن الوحدة العضویة للقصیدة العربیة فی العصر الحدیث تأثراً بالنقد الأدبی الأوروبی. ولکن هناک الکثیر من الناقدین والباحثین قد ترسخ فی أذهانهم مفهوم ناقص من الوحدة العضویة، فیظنون أن مدلولها هو اقتصار القصیدة علی تجربة واحدة أو عاطفة واحدة ویخلطون فی تطبیقها بین أکثر

  کثر الحدیث عن الوحدة العضویة للقصیدة العربیة فی العصر الحدیث تأثراً بالنقد الأدبی الأوروبی. ولکن هناک الکثیر من الناقدین والباحثین قد ترسخ فی أذهانهم مفهوم ناقص من الوحدة العضویة، فیظنون أن مدلولها هو اقتصار القصیدة علی تجربة واحدة أو عاطفة واحدة ویخلطون فی تطبیقها بین الوحدة الموضوعیة والوحدة المنطقیة؛ فنحاول فی هذا المقال أن نبین مفهوم الوحدة العضویة والوحدة الموضوعیة والوحدة المنطقیة من خلال آراء النقاد ومدارس الشعر العربی الحدیث، ثم نتطرّق إلی الوحدة العضویة عند میخائیل نعیمة، ومن ثم ندرس الوحدة العضویة وفق المنهج الوصفی- التحلیلی فی قصیدة من میخائیل نعیمة باعتباره أحد أهم الادباء العرب المعاصرین المتمسکین بالوحدة العضویة فی الشعر؛ لنری ما هی العناصر التی استخدمها فی شعره حتی یتجلی بین أجزاءه تماسک عضوی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  108 - ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول(دراسة لغویة)
  جهاد یوسف إبراهیم العرجا عباس یداللهی فارسانی
  یتمحور البحث(ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول) حول دراسة الألفاظ التی استخدمها الشعراء فی هذا الدیوان؛ وهی دراسة لغویة، ومقارنتها بالألفاظ المستخدمة فی القرآن الکریم والتی استخدمها الشاعر العربی القدیم، وانقسمت هذه الألفاظ إلی ألفاظ مستخدمة قدیماً کالنصر والفوز والظفر أکثر

  یتمحور البحث(ألفاظ النصر فی دیوان العصف المأکول) حول دراسة الألفاظ التی استخدمها الشعراء فی هذا الدیوان؛ وهی دراسة لغویة، ومقارنتها بالألفاظ المستخدمة فی القرآن الکریم والتی استخدمها الشاعر العربی القدیم، وانقسمت هذه الألفاظ إلی ألفاظ مستخدمة قدیماً کالنصر والفوز والظفر وغیرها، وألفاظ استحدثها الشاعر المقاوم لتناسب المعرکة فی العصر الحدیث کالصاروخ والتفجیر والاجتیاح، کما استخدم أسماء أماکن وأشخاص فی معرض الحدیث عن النصر الذی تحقق فی هذه المعرکة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  109 - اﺳﺘﺪﻋﺎء الشخصیات النبویة وتطوّرها الدلالی فی الشعر الفلسطینی المقاوم المعاصر
  محمّدحسن أمرایی
  إنّ ظاهرة استدعاء الشخصیّات التراثیّة من أهمّ الظواهر التی أثرت فی القصیدة المعاصرة ﻋﻠی ﻧﻄﺎﻕ ﻭﺍﺳﻊ وعمّقت دلالاتها المتنوّعة أکثر من عمقها الظاهر. إنّ الرافد الدینیّ من أغنی الروافد السخیة الخصبة فی حقل المصادر التراثیّة الّتی استمدّ منه الشاعر محمود درویش لیغترف من أغوا أکثر

  إنّ ظاهرة استدعاء الشخصیّات التراثیّة من أهمّ الظواهر التی أثرت فی القصیدة المعاصرة ﻋﻠی ﻧﻄﺎﻕ ﻭﺍﺳﻊ وعمّقت دلالاتها المتنوّعة أکثر من عمقها الظاهر. إنّ الرافد الدینیّ من أغنی الروافد السخیة الخصبة فی حقل المصادر التراثیّة الّتی استمدّ منه الشاعر محمود درویش لیغترف من أغوار الماضی ویصل به حاضره معبّراً عن مشاعره البناءةالمستشرفة للمستقبل المأمولالوصول إلیه. هذا المقال بالاعتماد علی المنهج الوصفی والتحلیلی یهدف إلی دراسة شخصیّات الأنبیاء(ع) المختارة المستدعاة عند محمود درویش والتعبیر عمّا تحمله هذه الشخصیّات الدینیّة من معان ودلالات رمزیّة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  110 - الدراسة حول صورة الحب والوطن عند عبدالوهاب البیاتی وصلاح عبد الصبور
  سکینه صارمی گروی سیدحسین سیدی
  الرومانسیة هی ردة فعل علی الترکیز علی العقل ومیول إلی إبراز النفس الإنسانیة باتجاه الخیال والماضی التاریخی وکذلک الأراضی المجهولة. من أهم أصول هذا المکتب الحریة والاتجاه إلی الطبیعة، الأحاسیس والإثارة، والسفر التاریخی والجغرافیایی. إن عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999) وصلاح أکثر

  الرومانسیة هی ردة فعل علی الترکیز علی العقل ومیول إلی إبراز النفس الإنسانیة باتجاه الخیال والماضی التاریخی وکذلک الأراضی المجهولة. من أهم أصول هذا المکتب الحریة والاتجاه إلی الطبیعة، الأحاسیس والإثارة، والسفر التاریخی والجغرافیایی. إن عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999) وصلاح عبدالصبور(1931- 1981). من أشهر وأقدر الشعراء العراقیین ومن الشعراء النجباء الرومانسیین وآثارهما یبرز فیها الوطن و العشق والإشتیاق (البعد عن الوطن والحب وذکریات الطفولة). إن هذه المؤلفات تبین الحزن والغم فی أشعار عبدالصبور والبیاتی وهذا البحث قائم علی عدة فرضیات: 1. عبدالوهاب البیاتی وصلاح عبدالصبور یلتزمان بالرومانسیة المدنیة. 2. السفر الجغرافی والهرب من البیئة التی یتواجد فیها والشوق للوصول إلی وطنهما واضح فی آثارهما. الهدف من هذا البحث إیجاد طریقة استخدام أصول ومبانی مکتب الرومانسیة وبیان وجوه الاختلاف والتشابه فی آثار عبدالوهاب البیاتی وصلاح عبدالصبور باستخدام الأسلوب التحلیلی والتوصیفی لإثبات هذه الفرضیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  111 - مقارنة المفعول فیه فی النحو العربی وقواعد اللغة الفارسیة
  سیده رقیه مهری‌نژاد
  إن قواعد اللغة هی مجموعة من القوانین الجاریة علی بنیة الکلمات، الجمل، الحروف، الأصوات والمعانی فی اللغة. بعبارة أخری قواعد اللغة هی مجموعة من القوانین والأسالیب التی یتعلمها اللغویون بشکل تلقائی ویتعلمها متعلموا اللغة لفهم أقوال اللغویین وکتاباتهم بشکل أفضل. تشکل قواعد أکثر

  إن قواعد اللغة هی مجموعة من القوانین الجاریة علی بنیة الکلمات، الجمل، الحروف، الأصوات والمعانی فی اللغة. بعبارة أخری قواعد اللغة هی مجموعة من القوانین والأسالیب التی یتعلمها اللغویون بشکل تلقائی ویتعلمها متعلموا اللغة لفهم أقوال اللغویین وکتاباتهم بشکل أفضل. تشکل قواعد اللغة علی وجه العموم، فی أمر التقسیم التقلیدی من الفرعین؛ الصرف(معرفة الکلمات) والنحو(معرفة الجمل). إن الصرف والنحو معاً یشکلان قواعد اللغة. تُسمی مجموعة القواعد والقوانین التی تحکم علی بنیة اللغة، الصرف والنحو فی العربیة ودستور فی الفارسیة. والمقالة هذه تدرس المقارنة بین اللغتین فی مجال قیدی الزمان والمکان فی الفارسیة وظرفی الزمان والمکان فی العربیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  112 - حافظ وسید قطب(دراسة فی المضامین الغزلیة المشترکة)
  جهانگیر امیری محمد فارغی شاد
  خلّف سید قطب فضلاً عن آثاره الإسلامیّة دیوان شعر یحتلّ الغزل أکبر مساحة منه. أصبح سید قطب مولعاً بغزل حافظ إثر قراءته لترجمة عربیّة لغزله سمّیت بـ أغانی شیراز، أثّرت فی نفسه حتّی النخاع. افتتن بأسلوبه التغزلی ومنهجه العرفانی حتّی اکتسب شعره طابعاً من غزل حافظ واصطبغ بصب أکثر

  خلّف سید قطب فضلاً عن آثاره الإسلامیّة دیوان شعر یحتلّ الغزل أکبر مساحة منه. أصبح سید قطب مولعاً بغزل حافظ إثر قراءته لترجمة عربیّة لغزله سمّیت بـ أغانی شیراز، أثّرت فی نفسه حتّی النخاع. افتتن بأسلوبه التغزلی ومنهجه العرفانی حتّی اکتسب شعره طابعاً من غزل حافظ واصطبغ بصبغته. فشعر سید قطب بمجمله انعکاس صارخ لغزل حافظ الحافل بالحبّ والحنان والإنسانیّة والمعرفة. هذا ویری سید قطب أنّ لغزل حافظ مکانة مرموقة لدی الأدباء العرب، ذلک لأنّه أعطی الشعر الوجدانی العربی زخماً کبیراً وزاد فیه انتعاشاً وحیویّة یصمد بهما أمام تیارات الفسلفة الجارفة قویّاً شامخاً. وأمّا هذا المقال فهو إجراء دراسة مقارنة بین غزل الشاعرین الإیرانی والمصری وهما حافظ وسید قطب. فإنّه یهدف إلی دراسة تحلیلیّة للمضامین الغزلیّة فی شعر حافظ وسید قطب مسلّطاً الأضواء علی جوانب مشترکة من غزلهما. مهما یکن من أمر فإنّ أسلوبنا فی البحث فی هذا المقال یقوم علی أساس المدرسة الأمریکیّة المتّبعة فی مطالعات الأدب المقارن الجدیدة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  113 - قناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب
  فیرز حریرچی سعیده بیرجندی
  قناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب الملخص تلقی هذه الدراسة نظرة علی توظیف الموروث الدینی واستدعاء شخصیة أیوب النبی (القناع) فی شعر الشاعرین المعاصرین، هما؛ محمود درویش وبدر شاکر السیاب، وذلک باستقراء مجموعة من أشعارهما التی استخدما فیها شخصیّة أیوب. و أکثر

  قناع النبی أیوب(ع) بین محمود درویش وبدر شاکر السیاب الملخص تلقی هذه الدراسة نظرة علی توظیف الموروث الدینی واستدعاء شخصیة أیوب النبی (القناع) فی شعر الشاعرین المعاصرین، هما؛ محمود درویش وبدر شاکر السیاب، وذلک باستقراء مجموعة من أشعارهما التی استخدما فیها شخصیّة أیوب. ومن الأقنعة الهامة التی استخدمها الشعراء المعاصرین یمکن الإشارة إلی قناع الأنبیاء، وخاصة قناع أیوب الذی جاء ذکره فی القرآن، وتمثّل هذه الشخصیّة الصبر، والحلم. والشعراء المعاصرون استخدموا هذا القناع فی أشعارهم، ومن أهمّ الشعراء الذین استخدموا هذا القناع فی أشعارهم، یمکن الإشارة إلی محمود درویش وبدر شاکر السیاب. فکلٌّ منهما استخدم هذه الشخصیّة للتعبیر عن تجربة ما، وکذلک مع النظر إلی بُعدٍ من أبعاد هذه الشخصیة. یعانی درویش من احتلال وطنه وتشرده وأهله، ویعانی الغربة، فهو استخدم شخصیة أیوب کرمزٍ لاحتمال البلایا والتشرد والغربة. وأمّا السیاب، فهو کان یعانی الألم والمرض، فهو استخدم شخصیَّة أیوب رمزا لاحتمال الآلام والأوجاع وقَبولهما. وتباینت، بالطبع، کیفیّة استخدامهما لهذه الشخصیّة، وکلٌّ منهما، استخدم ملامحَ من هذه الشخصیّة تناسبه وتناسب تجربته وحالاته النفسیة تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  114 - مکانة الأمثال فی الأدب العربی
  سید إسماعیل حسینی أجداد
  الأمثال فن بیانی یقرب المراد إلی العقول، ویثبت المعانی فی النفوس لأجل إیجاز اللفظ، وإصابة المعنی، وحسن التشبیه، وتقریب المحسوس إلی المعقول، واکتساب صفة الشیوع؛ ولهذا تسامی هذا اللون البدیع فی الأدب العربی، وأصبح حکمة العرب فی الجاهلیة والإسلام، وحمل بین ثنایاه جوانب شتّ أکثر

  الأمثال فن بیانی یقرب المراد إلی العقول، ویثبت المعانی فی النفوس لأجل إیجاز اللفظ، وإصابة المعنی، وحسن التشبیه، وتقریب المحسوس إلی المعقول، واکتساب صفة الشیوع؛ ولهذا تسامی هذا اللون البدیع فی الأدب العربی، وأصبح حکمة العرب فی الجاهلیة والإسلام، وحمل بین ثنایاه جوانب شتّی من التراث الفکری والاجتماعی. المثل یحتفظ بصورته المنطوقة المرسلة، ولایتغیر بل یجری کما جاءت عن العرب، وغرضه التنویه علی العواقب المحمودة والمذمومة فی حالة التعرض للأسباب المؤدیة إلی تلک العواقب، ولذلک کثرت الأمثال القصصیة والقیاسیة فی الأدب العربی خاصة فی الأدب الجاهلی، وشاعت فی بیئة العرب، وعلی سجیتهم لاکتساب الآداب البارعة فی صورة تمثیلیة وحملها علی الإدراک. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  115 - صلة اللهجات المعاصرة بالفصحی وأثرها فیها
  مهین حاجی زاده فریدة شهرستانی
  المشکلة اللغویة فی عصرنا هی أنّ العربیة الفصیحة المکتوبة هی غیر العربیة المستعملة فی التخاطب وغیر اللهجات الدارجة التی لم ترق إلی لغة المثقفین، وهی فی مادتها نماذج متأخرة ولیس قیام المشکلة علی هذا الوجه بمستحیل الحل. وشیوع الثقافة وتیسیر المعرفة لأبناء العربیة علی شکل ع أکثر

  المشکلة اللغویة فی عصرنا هی أنّ العربیة الفصیحة المکتوبة هی غیر العربیة المستعملة فی التخاطب وغیر اللهجات الدارجة التی لم ترق إلی لغة المثقفین، وهی فی مادتها نماذج متأخرة ولیس قیام المشکلة علی هذا الوجه بمستحیل الحل. وشیوع الثقافة وتیسیر المعرفة لأبناء العربیة علی شکل عام کفیل برفع مستوی اللغة إلی الحد الذی کانت علیه العربیة فی مختلف عصورها، فلم یسلم عصر من عصور التاریخ اللغوی من ازدواج فی اللغة. وربما کانت العامیة الدارجة قریبة من الفصیحة لغة الکتابة ولکنها متحللة من ضوابط الإعراب؛ فالمتکلمون بها یلتزمون الإسکان فی صورها وهذا ما نصبوا إلیه فی تقریب العامیة فی الفصیح. وهذا معناه أنّ اللهجات العامیة تتعدّل وتتهذّب ویدلک الخشن فیها فیلین، ولکنها لا ولن تُغلب ویجب ألّا تُغلب لأنّها المصدر ما ندعوه فصیحاً من الکلام. ومن جهة أخری، إنّ إبدال الفصحی بالعامیة عملیة تهدف إلی تجزئة الأمة الواحدة إلی کیانات لغویة متباینة تعمل علی إعاقة تحقیق الوحدة العربیة، وتقطیع الصلات والوشائح التی تکونت عبر الزمن بفضل اللغة الواحدة. إذن، لابدّ لنا أن نقبل علی إتجاه یدعو إلی نوع من الملاقاة والتوحید بین الفصحی والعامیة. وهذا هو ما نحاول إلقاء الضوء علیه فی هذا المقال. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  116 - مظاهر الحداثة فی شعر دنقل(شعریة العنونة والجمع بین الماضی والحال مثالا)
  حسین الیاسی علی اکبر مرادیان قبادی
  لقد حظی العنوان فی اطروحات السیمیائیین باهتمام خاص وهو نص وباقی المقاطع ما هی الاّ تفریعات نصیة تنبع من العنوان الاُم، والعلاقة بین هذا الدفق التفریعی والعنوان لیست علاقة اعتباطیة، علاقة انتماء دلائلی. العنوان تجمیع مکثف لدلالات النص، فتأتی تلک المقاطع تمطیطاً للعنوان و أکثر

  لقد حظی العنوان فی اطروحات السیمیائیین باهتمام خاص وهو نص وباقی المقاطع ما هی الاّ تفریعات نصیة تنبع من العنوان الاُم، والعلاقة بین هذا الدفق التفریعی والعنوان لیست علاقة اعتباطیة، علاقة انتماء دلائلی. العنوان تجمیع مکثف لدلالات النص، فتأتی تلک المقاطع تمطیطاً للعنوان وتقلیبا له فی صورة مختلفة والإهتمام بالتراث من أهم ما یلجأ إلیه الشاعر لتجسید رؤیته الشعریة، إنّه یزرع الحاضر فی أرض الماضی الخصبة المعطاة لأنّه التراث منجم طاقات ایحائیة لا ینفد عطاءه. فی هذا المقال تطرقنا إلی الدور السیمیائی للعنوان وتقنیة توظیف التراث فی شعر أمل دنقل لتبیین العلاقة بین العنوان والنص، ودور هذه الاستراتیجیة الأدبیة کخلیة حیة فی کشف عما فی باطن النص لنبیّن دور التراث فی الایحاء بمشاعر الشاعر وخوالجه النفسیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  117 - تاریخ الدراسات اللغویة والمعجمیة فی عصر النهضة
  فیروز حریرچی محمود شکیب حامد واحدی کرج آباد
  منذ أواخر القرن التاسع عشر أخذ مفهوم اللّغة طبیعتها ووظیفتها ودراستها فی التغیّر. وقد أحدث ذلک التغیّر جهود ملاحقة بذلها علماء الغرب لدراسة معظم لغات العالم وصفاً وتاریخیاً ومقارنة، وللوصول من ذلک إلی نظریة أو نظریات عامّة فی اللّغة تکشف عن حقیقتها نشأة وتطوراً. إنّ الخ أکثر

  منذ أواخر القرن التاسع عشر أخذ مفهوم اللّغة طبیعتها ووظیفتها ودراستها فی التغیّر. وقد أحدث ذلک التغیّر جهود ملاحقة بذلها علماء الغرب لدراسة معظم لغات العالم وصفاً وتاریخیاً ومقارنة، وللوصول من ذلک إلی نظریة أو نظریات عامّة فی اللّغة تکشف عن حقیقتها نشأة وتطوراً. إنّ الخلیل أوّل من وضع المعجم فی اللغة العربیة، وأوّل من وضع معجماً شاملاً فی اللغات العالمیة، وللمعجمات دور هام فی إنتقال الثقافة والعلم والمعانی من جیل إلی جیل آخر؛ المناهج المعجمات فی اللغة العربیة منهجین: المنهج المعانی والمنهج الألفاظ. علماء اللّغة فی الأوروبا والأمریکا فی القرن التّاسع عشر والعشرین وضعوا دراسة جدیدة فی علم اللّغة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  118 - إشکالیة خصائص النقد التأثّری فی الأدب العربی
  علی صیادانی محمدصالح شریف عسکری مهدی شفائی
  لا یکاد الباحثون فی النقد الأدبی طبیعته ووظائفه ومناهجه، یفرقون بین الذاتیة والتأثریة فالاقتصار علی مجرد الاستحسان أو الاستهجان فی مجال النقد، دون تمهید لهما بدراسة فکریة مساوقة للتذوق والجمال تسمی عند المحدثین بالنقد الذاتی أو التأثری وهو یعتمد علی الذوق الشخصی فی إدرا أکثر

  لا یکاد الباحثون فی النقد الأدبی طبیعته ووظائفه ومناهجه، یفرقون بین الذاتیة والتأثریة فالاقتصار علی مجرد الاستحسان أو الاستهجان فی مجال النقد، دون تمهید لهما بدراسة فکریة مساوقة للتذوق والجمال تسمی عند المحدثین بالنقد الذاتی أو التأثری وهو یعتمد علی الذوق الشخصی فی إدراک جمال العمل الأدبی أو قبحه، وبذلک لا یکون الذوق وسیلة من وسائل المعرفة، وإنما هو وسیلة إلی إدراکات خاصة تثیر فی شعور المتذوق الرضی أو السخط. فالتأثریة ثمرة التفاعل بین الأعمال الفنیة والأذواق، أی مدی ما یستطیع العمل أن یثیره فی نفس متلقیه، ومدی ما یؤثر فی عواطفه وانفعالاته، فأهمّ خاصیة للمبدع هی أن یثیر لدی القارئ استجابات فی ذوقه وإحساسه وخیاله وهذه المقالة تبحث عن خصائص النقد التأثّری فی الأدب العربی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  119 - دراسة فی بعض ألفاظ الفارسیة المعرّبة فی لسان العرب لابن منظور
  رمضان رضائی پریناز علی أکبری
  إن لکل أمة ما تفاخر به، وهذا حال العرب الذین اعتزوا بلغتهم واشتهروا ببلاغتهم وفصاحتهم وحافظوا علی لغتهم أشد الاحتفاظ إذ کانوا یرسلون أبنائهم إلى البادیة لیحافظوا علی عربیة لسانهم، ومع ذلک فقد وجدنا فی ألفاظهم ما کان معرّباً ودخیلاً، ومن هنا کان اختیارنا لموضوع الألفاظ ا أکثر

  إن لکل أمة ما تفاخر به، وهذا حال العرب الذین اعتزوا بلغتهم واشتهروا ببلاغتهم وفصاحتهم وحافظوا علی لغتهم أشد الاحتفاظ إذ کانوا یرسلون أبنائهم إلى البادیة لیحافظوا علی عربیة لسانهم، ومع ذلک فقد وجدنا فی ألفاظهم ما کان معرّباً ودخیلاً، ومن هنا کان اختیارنا لموضوع الألفاظ المعرّبة فی کتاب لسان العرب. فتناولنا هذا الکتاب بالبحث والاستقراء واخترنا فیها بعض ألفاظ معرّبة ودخیلة فارسیة ثم بیان معناها وحکمُها. وحاولنا إرجاع کل لفظة إلى لغتها التی جاءت منها مع بیان معناها فی تلک اللغة وما کان ذلک إلا کشفنا عن أثر اللغات الأعجمیة فی اللغة العربیة ومدی تأثرها بها. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  120 - الروافد الأجنبیة فی نظرة جبران خلیل جبران للموت
  حبیب کشاورز
  الموت أحد الظواهر الطبیعیة التی تحدث عنها الأدباء قدیما وحدیثا. الأدباء المعاصرون یتحدثون عن الموت کثیرا ولهم مواقف متباینة حول الموت أحیانا ونظرتهم إلی الموت أکثر عمقا وعاطفیة مقارنة بالأدباء فی العصور الماضیة. جبران خلیل جبران أیضاً من الأدباء الذین تحدث عن الموت فی آ أکثر

  الموت أحد الظواهر الطبیعیة التی تحدث عنها الأدباء قدیما وحدیثا. الأدباء المعاصرون یتحدثون عن الموت کثیرا ولهم مواقف متباینة حول الموت أحیانا ونظرتهم إلی الموت أکثر عمقا وعاطفیة مقارنة بالأدباء فی العصور الماضیة. جبران خلیل جبران أیضاً من الأدباء الذین تحدث عن الموت فی آثاره الشعریة والنثریة ونظرته إلی الموت تختلف عن نظرة القدماء إلی الموت. جبران وهو من أشهر الأدباء فی المهجر الشمالی ومن أعضاء الرابطة القلمیة، فی نظرته إلی الموت إضافة إلی میزاته الشخصیة وموت أخته وأمه، تأثر بالأدباء الغربیین والمکاتب الغربیة أیضا وفی هذه المقالة بالمنهج التحلیلی- الوصفی نرید دراسة الروافد الأجنبیة المؤثرة فی نظرة جبران خلیل جبران للموت. وتظهر نتائج الدراسة بأن جبران تأثر بالأدباء الغربیین منهم نیتشه وإدجار آلان بو وولیم بلیک کما تأثر بالمذهب الرومنسی والأدباء الرمانسیین أیضاً. هو کان یعشق الموت وحبه للموت کان متأثرا بالمذهب الرومانسی وکان یشعر بالغربة فی هذا العالم ویعتقد بأن الموت یزیل هذه الغربة وینجیه ویشفیه. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  121 - تجلیات اللغة العربیة وآدابها فی شعر أمیری فیروزکوهی
  معصومه بخشعلی زاده
  أمیری فیروز کوهی أحد أهم شعراء المعاصرین فی ایران، ولد فی فیروزکوه وعاش بین عامیْ 1909م و1984م، وتأثر بشکل کبیر بالعربیة حتی أنشد قصائدا بالعربیة وملمعات قد عالجها البحث فلأول مرة سمی الشاعر بـذی اللسانین. یبدو کان القرآن الملهم الأول له فتأّثر به من حیث اللفظ والمعنی، أکثر

  أمیری فیروز کوهی أحد أهم شعراء المعاصرین فی ایران، ولد فی فیروزکوه وعاش بین عامیْ 1909م و1984م، وتأثر بشکل کبیر بالعربیة حتی أنشد قصائدا بالعربیة وملمعات قد عالجها البحث فلأول مرة سمی الشاعر بـذی اللسانین. یبدو کان القرآن الملهم الأول له فتأّثر به من حیث اللفظ والمعنی، کما تأّثر بالحدیث النبوی ونهج البلاغة وقصص الأنبیاء علیهم السلام. وقد ضمن شعره مفردات وتراکیب عربیة من مصطلحات وأفعال وأسماء وأمثال واستخدام الأسالیب العربیة دون الوقوع فی الخطأ وأشار إلی بعض الکّتاب والشعراء العرب وخصائص شعرهم وقارن نفسه ببعضهم، وبقراءة شعره نجد کثیراً من المضامین التی استقاها منهم ومن الثقافة العربیة عموماً. والمنهج المتبع هو المنهج الوصفی- التحلیلی. وهذا المقال مقال بدیع فی عرض نموذج جدید من تأثیر اللغة العربیة علی الأدب الفارسی وجدید فی موضوع دراسة أشعار هذا الشاعر بهدف الکشف عن تأثیر الثقافة واللغة العربیة فی التعبیر عن حیاته الشخصیة، والإجتماعیة، والسیاسیة. ولعل أهم ما توصل إلیه البحث هو أن إهتمام الشاعر بحفظ القران هو عامل أساسی فی نزعة الشاعر إلی تعلّم اللغة العربیة وإتقانها. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  122 - موضوعات الحِکم والوصایا الفارسیة وتوجّهاتها
  یعقوب بورنجف سید مجتبی حسینی
  شکلت موضوعات الحِکم والأمثال الفارسیة، القسم الکبیر من الکتب والرسائل المترجمة عن الفارسیة وأبرزها فی مجال الفکر والأدب. وکانت کذلک تـُعرَفُ باسم کُتب النصائح أو المواعظ، وهی ترجمة الـ<اندرز> أو الـ<الپند> بالفارسیة. یؤکد هذا المقال علی أن مثل هذه الکتابات أکثر

  شکلت موضوعات الحِکم والأمثال الفارسیة، القسم الکبیر من الکتب والرسائل المترجمة عن الفارسیة وأبرزها فی مجال الفکر والأدب. وکانت کذلک تـُعرَفُ باسم کُتب النصائح أو المواعظ، وهی ترجمة الـ<اندرز> أو الـ<الپند> بالفارسیة. یؤکد هذا المقال علی أن مثل هذه الکتابات من الجوانب المهمة فی الأدب الفارسی بل هی من أرکانه.وبعد تقصی الحقائق التاریخیة والأدبیة خلال العصور المنصرمة، ومراجعة البحوث الدائرة، یظهر لنا بأنّ للفرس دورا کبیرا فی الأدب العربی بما کتبوا فیه، وأغنوه بمعارفهم ونتاج قرائحهم. وقد نبغ منهم مؤلفون کبار فی شتّی العلوم العربیة واللسانیة، وانتشرت اللغة العربیة فی بلاد فارس، وأصبحت عندهم لغة العلوم والآداب، فتأثر الأدب الفارسی بالأدب العربی إلى حدّ بعید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  123 - دراسة سیمیائیة فی قصیدة «فی المغرب العربی»
  محسن سیفی معصومه حسین پور صدیقه جعفری‌نژاد
  السیمیائیة علم یدرس العلامات والاشارات، و هذه العلامات تتکوّن من الجانب المادی(الدال) والجانب الذهنی(مدلول) والدال تتألّف من الجانب الخارجی للغة والمدلول یحمل المعنی والفکرة المسیطرة علی اللغة. ویحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی ـ التحلیلی أن یدرس قصیدة فی المغرب ا أکثر

  السیمیائیة علم یدرس العلامات والاشارات، و هذه العلامات تتکوّن من الجانب المادی(الدال) والجانب الذهنی(مدلول) والدال تتألّف من الجانب الخارجی للغة والمدلول یحمل المعنی والفکرة المسیطرة علی اللغة. ویحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی ـ التحلیلی أن یدرس قصیدة فی المغرب العربی للشاعر بدر شاکر السیّاب من منظور التحلیل السیمیائی فی المحورین؛ الافقی والعمودی. وقصیدة فی المغرب العربی تطفح بالدلالات و معانٍ مختلفة وبالتالی یمکننا تقدیم القراءات العدیدة لهذه القصیدة من المنظور السیمیائی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  124 - أثر القرآن الکریم والأحادیث المأثورة عن النبی وآله فی مراثی الإمام الحسین للشریف المرتضی
  محمّد إسمعیل زاده
  علامة المفسرین وشیخ الأدباء أبوالقاسم علی بن أحمد الحسین (355ق/966م – 436ق/1067م) المشهور بالشریف المرتضی، وذی المجدین، والذی لقّبه الوزیر أبو سعید محمّد بن الحسین بعلم الهدی، کان شاعرا موهوبا فحلا، لکنّه لم یحظ فی الشعر بمثل شهرة أخیه الشریف الرّضی، ولعل مرجع ذلک أکثر

  علامة المفسرین وشیخ الأدباء أبوالقاسم علی بن أحمد الحسین (355ق/966م – 436ق/1067م) المشهور بالشریف المرتضی، وذی المجدین، والذی لقّبه الوزیر أبو سعید محمّد بن الحسین بعلم الهدی، کان شاعرا موهوبا فحلا، لکنّه لم یحظ فی الشعر بمثل شهرة أخیه الشریف الرّضی، ولعل مرجع ذلک إلی حسّاده. کانت مناسبة عاشوراء موقفا یعبّر فیه الشریف المرتضی عن أحزانه وآلامه علی استشهاد جدّه الإمام الحسین (ع)، فکان یرثیه ویصف مقتله فی أسی، ویستنهض الهمم لثأره، مثبتا حقّانیته بالقرآن الکریم، والأحادیث المأثورة عن النّبی (ص) وأهل بیته الطاهرین علیهم السلام. وقد بلغ مجموع الأبیات التی قالها فی رثاء الإمام الحسین (ع) 696 بیتا موزعة علی أربع عشرة قصیدة دافع فیها المرتضی عن مبادئ الفکر الشیعی والتزم بالتشیع التزاما حقیقیّا. بعد أن تصفح الباحث دیوانه الضخم وجد ذلک الأثر فی مراثیه للإمام الحسین (ع) وأصحابه الکرام. لیس المرتضی فی مراثیه الحسینیة بمجرّد شاعر بل هو متکلّم، وفقیه، ومحدّث، ومفسّر شیعیّ فلا غرو أن تزدحم فیها الاقتباسات، والتلمیحات، والتّضمینات القرآنیة، والحدیثیة الّتی حاول أن یدرسها راقم هذه السطور. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  125 - الدعوة الإصلاحیة فی شعر معروف الرصافی
  علی نظری یونس ولیئی سیدمرتضی طباطبایی
  فی نهایات القرن التاسع‌ عشر وبدایات القرن العشرین، کان الواقع الاجتماعی والسیاسی العراقی لا یحسد علیه أبداً فالبلاد تعانی البؤس والجهل وفقد الأمن وفساد الحکام العثمانیین معاناة شاملة. فیعتبر الشاعر العربی المعاصر معروف عبدالغنی الرصافی(1876-1945م) وافیاً بدور بارز نشیط أکثر

  فی نهایات القرن التاسع‌ عشر وبدایات القرن العشرین، کان الواقع الاجتماعی والسیاسی العراقی لا یحسد علیه أبداً فالبلاد تعانی البؤس والجهل وفقد الأمن وفساد الحکام العثمانیین معاناة شاملة. فیعتبر الشاعر العربی المعاصر معروف عبدالغنی الرصافی(1876-1945م) وافیاً بدور بارز نشیط فی الساحة الأدبیة والثقافیة وجاء شعره ملتزماً دینیاً واجتماعیاً وسیاسیاً، فکثیر من أجمل قصائده تتحدّث عن المشاکل الإجتماعیة کالبؤس وتفشّی الجهل والخرافة فی قناع الدین وعدم الحریّة للجماهیر وللمرأة بشکل خاص. وهو ملتزم اجتماعیاً لتقبیح الجهل والبؤس والتعسف علی المرأة فی شعره، ویدعو دعوة واسعة تشمل الناس کلّهم إلی السلم والمؤاخاة وإلی نبذ الأضغان والتخاذل وینهض نهضة حرّ أبی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  126 - دراسة آراء سیبویه الصوتیة فی ضوء البحث اللغوی الحدیث
  مهین حاجی زاده
  علم الأصوات علم جدید قدیم؛ جدید لأنه واحد من فروع علم اللسانیات الذی لایعدو تأسیسه مطلع هذا القرن، علی ید اللغوی السویسری فردینان دوسوسور، وقدیم لأنه واحد من العلوم التی تقوم عیها کل لغة. ولمّا کان الأمر کذلک، فقد عنی أصحاب کل لغة بأصواتها منذ أقدم العصور، والعلماء المس أکثر

  علم الأصوات علم جدید قدیم؛ جدید لأنه واحد من فروع علم اللسانیات الذی لایعدو تأسیسه مطلع هذا القرن، علی ید اللغوی السویسری فردینان دوسوسور، وقدیم لأنه واحد من العلوم التی تقوم عیها کل لغة. ولمّا کان الأمر کذلک، فقد عنی أصحاب کل لغة بأصواتها منذ أقدم العصور، والعلماء المسلمون أیضا تنبهوا قدیما إلی قیمة الصوتیات الکبیرة فی الدرس اللغوی، وبینهم علماء لغویون أفذاذ، لایقلون أهمیة عما یعرف الغرب، وغیره الیوم من علماء، أمثال سوسیر، وتشومسکی، ویاکوبسون، بل قدیفوقون هؤلاء فی میادین مختلفة، من البحث اللغوی العلمی، وفی طلیعتهم سیبویه الذی یعد الرائد الحقیقی فی الدراسات الصوتیة العربیة، وأعماله فی هذا المجال هی الأساس لکل الأعمال الصوتیة من بعده. یحاول هذا المقال إلقاء شیء من الضوء، علی تفکیر سیبویه الصوتی، وعلی منهجه فی دراسة أصوات اللغة العربیة، وطریق تحلیلها، وإبراز الجوانب المشرقة فی دراساته، بالنظر إلی أهم النقاط التی ترسم إطار هذا التفکیر، وتبیّن حدوده، وأبعاده من وجهة النظر الحدیثة، بقصد بیان موقع دراساته الصوتیة من الدراسات اللغویین الأجانب المحدثین عن طریق الربط، أو المقارنة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  127 - تجلی قناع الحلاج فی شعر عبدالوهاب البیاتی
  فؤاد عبدالله زاده علی أصغر حبیبی علی أکبر أحمدی چناری مجتبی بهروزی
  بات واضحاً الیوم إن الاعتماد علی الرموز والشخصیات التراثیة، والترکیز والتکثیف الدلالی من خلالها، هو إحدی الظواهر اللافتة للانتباه فی الشعر العربی الحداثی، بل أهمها. یعتبر عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999م) فی هذا الجانب، أحد الشعراء المعدودین الناجحین فی استخدام الشخصیات ال أکثر

  بات واضحاً الیوم إن الاعتماد علی الرموز والشخصیات التراثیة، والترکیز والتکثیف الدلالی من خلالها، هو إحدی الظواهر اللافتة للانتباه فی الشعر العربی الحداثی، بل أهمها. یعتبر عبدالوهاب البیاتی(1926- 1999م) فی هذا الجانب، أحد الشعراء المعدودین الناجحین فی استخدام الشخصیات التراثیة، إذ کان التراث فی مجال التعبیر عن الرؤیة والموقف هو أحد المرتکزات الرئیسة فی قصائده، تطرق هذه الدراسة معتمدة علی المنهج الوصفی التحلیلی إلی قضیة توظیف شخصیة "الحلاج" فی شعر البیاتی حیث استخدمها قناعا فی قصیدة طویلة بعنوان عذاب الحلاج. یکون البیاتی شاعراً مسکونا بروح التمرد والرفض، ویبدو أن اقتراب شخصیة "الحلاج" فی کونه شاعرا و رافضا فی الماضی یعین البیاتی للتعبیر عن رؤیاه فی الحاضر. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  128 - الإبراهیمی ورؤیته الاستشرافیة لإحیاء اللغة العربیة فی الجزائر
  حیاة عمارة مریم جلائی
  یعدّ الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی علماً من أعلام الإصلاح فی الجزائر، ووجهاً بارزاً من وجوه البلاغة والأدب وأحد أشهر الکُتاب الجزائریین المحدثین، تبنّى مشروعاً حضاریاً عظیماً رأى فیه خلاص أمّته من الاستعباد والذل والهوان؛ لا لأجل استردادحرّیتها وخلاصها من ربقة الاستعمار أکثر

  یعدّ الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی علماً من أعلام الإصلاح فی الجزائر، ووجهاً بارزاً من وجوه البلاغة والأدب وأحد أشهر الکُتاب الجزائریین المحدثین، تبنّى مشروعاً حضاریاً عظیماً رأى فیه خلاص أمّته من الاستعباد والذل والهوان؛ لا لأجل استردادحرّیتها وخلاصها من ربقة الاستعمار الفرنسی فحسب، بل لاستعادة المکانة الّتی خوّلها إیّاها الإسلام. وکان التجدید مبدأ انطلاقه وفاتحة أعماله. ولا غرو إذا وجدناه یدعو إلی التجدید فی اللغة العربیة وإحیاءها بغیة مواکبتها لمتطلبات العصر وحفظها من الانحطاط والتراجع علی الصعید العالمی ومن ثَمَّ حفظها من انهیار الهویة والثقافة العربیة والإسلامیة وطمس معالمها؛ لأنه کما یقال: اللغة وعاء الفکر والثقافة. علی هذا، قمنا فی البحث الحالی بتسلیط الضوء علی آراء الشیخ محمد البشیر الإبراهیمی التجدیدیة عن اللغة العربیة باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی؛ لیتبین لنا رؤیته نحو إحیاءها والارتقاء بمنزلتها.‌ وقد ظهر من الدراسة أنه یؤمن بمسایرة التطوّر ومعایشة الواقع دون الانسلاخ عن القیم والتنکر لکلّ قدیم لاحتفاظ باللغة العربیة والارتقاء بمکانتها فی زماننا الراهن. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  129 - الرّمزیة فی الأدبین العربی والغربی
  سید أمیر محمود أنوار غلامرشا گلچین راد
  من البدهی المعروف أن المقصود من الأدب، الشعر والنثر، سواء کانا من نفس العرب أم من المستغربین. ولما کانت الرمزیة قدأخذت شکل مذهب أدبی معروف فی الأدب الغربی بوجه عام، وفی الأدب الفرنسی بوجه خاص، کان علی الدارس لهذا الموضوع، الرّمزیة فی الأدب العربی، أن یعرض حتما مفهوم الر أکثر

  من البدهی المعروف أن المقصود من الأدب، الشعر والنثر، سواء کانا من نفس العرب أم من المستغربین. ولما کانت الرمزیة قدأخذت شکل مذهب أدبی معروف فی الأدب الغربی بوجه عام، وفی الأدب الفرنسی بوجه خاص، کان علی الدارس لهذا الموضوع، الرّمزیة فی الأدب العربی، أن یعرض حتما مفهوم الرّمزیة الغربیة.وأن یبین ما عسی أن یکون لهذا المفهوم فی الأدب العربی فی العصور المختلفة، إلی جانب المفهوم العربی للرمزیة.وغایة البحث تبیین مظاهر الرمزیة فی الأدب العربی سواء، کانت تلک المظاهر تندرج فی المفهوم العربی للرمزیة، أو تنخرط فی سلک المفهوم الغربی للرمزیة، وتبیین أسبابها ومقاصدها وقیمتها الأدبیة، وصلتها بالمظاهر الأبیة الأخری، ومکانتها بین تلک المظاهر، وما اعتراها من صعود أو هبوط فی تاریخ الأدب. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  130 - الوطنیة والمقاومة عند نزار قبانی
  سید حسین سیدی سکینة صارمی گروی
  نزار قبانی شاعر الحب، المرأة و السیاسة، ولد فی دمشق(1923-1998). ابتکر لغه خاصه تتسم بصفاته وهی لغة لیست غریبة او تم استعارتها من لغات اخری. فهی نفسها التی یعجز العدید من الشعراء عن معالجتها ویرمونها بالصعوبة وعدم الانصیاع للغة الشعر ورغم کل الدراسات النقدیه تتجه لتسمیة أکثر

  نزار قبانی شاعر الحب، المرأة و السیاسة، ولد فی دمشق(1923-1998). ابتکر لغه خاصه تتسم بصفاته وهی لغة لیست غریبة او تم استعارتها من لغات اخری. فهی نفسها التی یعجز العدید من الشعراء عن معالجتها ویرمونها بالصعوبة وعدم الانصیاع للغة الشعر ورغم کل الدراسات النقدیه تتجه لتسمیة شاعر الحب أو شاعر المرأة؛ وذلک لأنه کتب العدید من القصائد التی تخص المرأة والحب، لکنه مع ذلک یعد واحدا من أهم الشعراء العرب الذین عبروا عن الواقع العربی السیاسی والاجتماعی. قصائده السیاسیة تعکس الجانب السیاسی ویتجلی ذلک فی المرحلة، التی ثار فیها علی الأنظمة العربیة السائدة من خلال شعره. فی هذا البحث نعالج جانب السیاسة والمقاومة بالصور الشعریة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  131 - وقفة مع الشعر المعاصر فی الأدبین العربی والفارسی
  سید سلیمان سادات اشکور
  حاولت الجمعیات الأدبیة والنقدیة مثل جماعة الدیوان وآبولو فی الشرق والرابطة القلمیة والعصبة الأندلسیة فی الغرب، الوقوف أمام مظاهر الکلاسیکیة فی نتاجات اصحابها، کما أنّه قد اجتهد الکثیر من الأدباء والشعراء فی ایران للتطویر فی المضامین المتکررة داعین إلی الحریة الجدیدة فی أکثر

  حاولت الجمعیات الأدبیة والنقدیة مثل جماعة الدیوان وآبولو فی الشرق والرابطة القلمیة والعصبة الأندلسیة فی الغرب، الوقوف أمام مظاهر الکلاسیکیة فی نتاجات اصحابها، کما أنّه قد اجتهد الکثیر من الأدباء والشعراء فی ایران للتطویر فی المضامین المتکررة داعین إلی الحریة الجدیدة فی الشعر من مثل ملک الشعراء، أدیب الممالیک وغیرهما. ومن ثمّ قد ظهر نیما یوشیج بوصفه رائداً للشعر الحدیث وما فیه من المعطیات الجدیدة. فالشعر فی معتقدات الشعراء الجدد منبعث عن الشخصیة المستقلة فیتّسم بالوحدة العضویة والتجربة الشعریة والصورة الموحیة. قد أحدثت هذه الآراء والحرکات الأدبیة والنقدیة فی البلاد العربیة وفی ایران تطوراً عظیماً فی نوعیة النظرة إلی الشعر والأدب. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  132 - المفهوم المخالف لجملة الشرط والوصف والحصر والغایة من وجهة نظر النحاة والأصولیین
  عبدالجبار زرگوش نسب
  تعد کیفیة دلالة اللفظ علی المعنی من أهم المباحث اللغویة البیانیة التی تمیزت دراستها بالتعمق فی مباحث اصول الفقه، فالصلة بین اللغة العربیة وأصول الفقه ناتجة عن طبیعة النصوص الشرعیة التی یتناولها اصول الفقه لإستنباط الاحکام الشرعیة. هذه الصلة أخذت شکلا آخر بعد انقسام علم أکثر

  تعد کیفیة دلالة اللفظ علی المعنی من أهم المباحث اللغویة البیانیة التی تمیزت دراستها بالتعمق فی مباحث اصول الفقه، فالصلة بین اللغة العربیة وأصول الفقه ناتجة عن طبیعة النصوص الشرعیة التی یتناولها اصول الفقه لإستنباط الاحکام الشرعیة. هذه الصلة أخذت شکلا آخر بعد انقسام علم اللغة العربیة إلی علوم منها النحو فبرزت صلة أخری بین النحو وأصول الفقه. فمن تلک المباحث المشترکة دلالة الجملة علی المفهوم المخالف، فالمفهوم المخالف هو المدلول الالتزامی للجملة. البحث عنه بحث عن مدلول الجملة ودلالة النص علی ما یحمله من معنی سواء کان المعنی الحقیقی أو الاستعمالی أو الوظیفی. الجملة المقیدة بأدوات نحویة أو ذات ترکیب خاص تدل أحیاناً علی معنی مناقض لمعنی المنطوق، وهو الحکم بنفی النسبة عند انتفاء القید وهذا هو المفهوم المخالف، فالمفهوم المخالف إذن مدلول لأدوات الحصر، والشرط، والاستثناء، والغایة أو لترکیب خاص کالوصف. إنّ الأصولیین فی تقسیمهم لدلالة الکلمة قدموا نوعاً سلبیاً من هذه الدلالة اطلقوا علیه مفهوم المخالفة، ولهذا المفهوم أهمیة بالغة عند الحدیث عن القیم الخلافیة التی تتکون منها الأنظمة اللغویة. فاستنباط الأحکام من الآیات والأحادیث یمر عبر مراحل متعددة بمعرفة أوضاع الألفاظ بالنسبة للمعانی، ثم ماهیة الاستعمال اللفظی للمعنی وطرق الاستنباط عبر ما یعرف بالدلالات فهی قواعد أصولیة لغویة ترسم منهج الاجتهاد فی معرفة دلالة النص علی المعنی. تطرقت هذه الدراسة بأسلوب وصفی تحلیلی لآراء حول دلالة الجملة علی المفهوم المخالف. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  133 - فاعلیة الصورة الشعریة عند عمر أبوریشة
  عباس یداللهی
  تشکل هذه الدراسة محاولة للوقوف علی أهمّ الصور الشعریة لدی الشاعر السوری المقاوم عمر أبوریشة ومدی فاعلیتها فی التشکیل الفنی للقصیدة العربیة. تعتبر هذه الصور أداة طیعة للتعبیر عن الهواجس والخلجانات والمکنونات النفسیة لدی الشاعر وصورت بشکل عام آماله وطموحاته وما یصوره للشع أکثر

  تشکل هذه الدراسة محاولة للوقوف علی أهمّ الصور الشعریة لدی الشاعر السوری المقاوم عمر أبوریشة ومدی فاعلیتها فی التشکیل الفنی للقصیدة العربیة. تعتبر هذه الصور أداة طیعة للتعبیر عن الهواجس والخلجانات والمکنونات النفسیة لدی الشاعر وصورت بشکل عام آماله وطموحاته وما یصوره للشعوب المسلمة خاصة الشعب السوری المضطهد. من أکثر الصور الشعریة دوراناً وشیوعاً فی شعره التکرار، التقابل، الأمر والنهی والنداء، اللهمّ إلاّ خرجت هذه الصور عن معناها الحقیقی لتحمل معان ثانویة تنسجم مع طبیعة الشعر الحدیث، فمن هذه الأغراض الثانویة التحریض علی القتال والصمود، الکشف عن وجود الأعداء الزائفة، الذبّ عن الوطن وسیادة الأراضی ورفع المعنویات. أخیراً خلص البحث إلی أنّ هذه الصور هی التی تضفی علی شعره نمطاً من البهاء والطلاوة مما یجعله یتمیز عن المضامین الشعریة الأخری وتنمّ عن رؤیة الشاعر تجاه الأحداث التی أحاطت به. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  134 - قضایا العراق السیاسیة فی مرآة شعر عدنان الصائغ
  راحلة محمودی سیّد محمدرضا ابن‌الرسول
  عدنان الصائغ (1955م) من أخطر شعراء الحرب الذین أنجبهم جیل الثمانینات الشعری فی العراق. عاش الحرب بکلّ تفاصیلها فی جبهات الموت سنوات طویلة و کان یکرهها غایة الکراهیة. له مجموعات شعریة و أکثر موضوعات شعره فی قضایا العراق السیاسیة و الإجتماعیة، و یمثّل تطوراً عضویاً للقصید أکثر

  عدنان الصائغ (1955م) من أخطر شعراء الحرب الذین أنجبهم جیل الثمانینات الشعری فی العراق. عاش الحرب بکلّ تفاصیلها فی جبهات الموت سنوات طویلة و کان یکرهها غایة الکراهیة. له مجموعات شعریة و أکثر موضوعات شعره فی قضایا العراق السیاسیة و الإجتماعیة، و یمثّل تطوراً عضویاً للقصیدة الحدیثة فی العراق. هو یکتب قصیدة الحر و قصائد تراوح بین نظم قصیدة الحر و بین قصیدة النثر. نرید فی هذا البحث الذی یغلب علیه المنهج الوصفی- التحلیلی أن ندرس المجامیع الشعریة للشاعر العراقی عدنان الصائغ دراسة فنبحث عن الآراء السیاسیة لهذا الشاعر، و نعرضها بعد استخراجها بعون الله. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  135 - مفاهیم الاغتراب والتغریب فی الأدب العربی دراسة بالمقارنة فی الأسباب والتأثیر
  حسین شمس آبادی مهدی ممتحن
  المفاهیم الاغتراب والتغریب فی الأدب العربی دراسة بالمقارنة فی الأسباب والتأثیرلخص یدرس هذا المقال مفاهیم الاغتراب والغربه فی العمل الأدبی. فی الحقیقة لایزال هذا المصطلح غامضاً، وقلما رأینا یتفق الباحثون علی تحدید مفهومه بل یذهبون مذاهب مختلفة فی تعریفه فلایستطیعون تح أکثر

  المفاهیم الاغتراب والتغریب فی الأدب العربی دراسة بالمقارنة فی الأسباب والتأثیرلخص یدرس هذا المقال مفاهیم الاغتراب والغربه فی العمل الأدبی. فی الحقیقة لایزال هذا المصطلح غامضاً، وقلما رأینا یتفق الباحثون علی تحدید مفهومه بل یذهبون مذاهب مختلفة فی تعریفه فلایستطیعون تحدید أنواعه ومصادره ونتائجه السلوکیة علی الأفراد والمجتمع. فالغربة بشکلیها الاغتراب والتغریب أکانت نفسیاً أم مادیاً أو فکریاً قد صحب الإنسان منذ نشأته الأولی علی سطح هذا الکوکب. لکن ما نجده من معنی الغربة فی العصر الجاهلی یختلف کل الاختلاف عما نلحظه فی العصر الحدیث. فالموجد الرئیس لها فی العصر الجاهلی هو الشیب والشیخوخة حیث یقع علی نفس الشاعر ویؤدی إلی ارتداد صدی هذا الصراخ إلى نفسه ثم عرضه فی أدبه؛ أما الوضع فی العصر الحدیث فغیر ما فی الجاهلی من خضوع البلاد العربیة لنفوذ الاستعمار الغربی وسیطرته علیها منذ مطلع القرن السابع عشر المیلادی حیث زاد شیئا فشیئا خطر هذا الاستعمار وآثاره السلبیة وأثّرت الحضارة الغربیة علی مجمل حیاة الأمة العربیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  136 - الاغتراب عند نازک الملائکة
  مهدی ممتحن حسین شمس آبادی
  إذا أخذنا مفهوم الاغتراب بمعناه الواسع نجد أنه قد رافق الإنسان منذ القدم، واتضحت خطوطه العامة فی بادئ الأمر من خلال الثنائیات المتمثلة فی الذات والموضوع، والفکر والوجود، والطبیعة والروح، وهذه فی حقیقة جوهرها لیست إلا نتیجة منطقیة لمعادلة سابقة تسمی "وحدة الفکر والوجود" أکثر

  إذا أخذنا مفهوم الاغتراب بمعناه الواسع نجد أنه قد رافق الإنسان منذ القدم، واتضحت خطوطه العامة فی بادئ الأمر من خلال الثنائیات المتمثلة فی الذات والموضوع، والفکر والوجود، والطبیعة والروح، وهذه فی حقیقة جوهرها لیست إلا نتیجة منطقیة لمعادلة سابقة تسمی "وحدة الفکر والوجود" فإذا أتینا إلی العالم الوسیط، رأیناه یأخذ صبغة دینیة تتمثل "بنظریة الخلق من العدم مصحوبة بالعنایة" ونظریة الخلق من العدم "تعبیر عن القدرة المطلقة" کما أن "العنایة" تشیر إلی تفوق الإنسان، وتمییزه عن سائر المخلوقات ومن هنا انبثقت ثنائیة جدیدة هی "الله والعلم" أسهم الفکر الإسلامی فی بلورة مفهومها إلی حد کبیر. وإذا ما ذهبنا نبحث عن أبعاد تجربة الاغتراب عند نازک الملائکة من خلال سیرة الحیاة، والکتابات النثریة والشعریة علی مدی أکثر من ثلث قرن من الزمان، نجد أن نازک الملائکة قد مرت بعدة أنواع من الاغتراب کل له طبیعته الخاصة وصفاته المتیزة، وفقا للمرحلة الفنیة التی کانت تجتازها الشاعرة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  137 - اللهجة المصریة والتغییر
  حسین محمدیان حسین میرزائی نیا عباس گنجعلی جعفر عبودی
  هذه دراسة عن اللهجة المصریة وبیان خصائصها اللغویة المختلفة بناءً علی إستخدام المنهجین الوصفی والتاریخی الذی یستمد معطیاتها من علم اللغة التاریخی. والذی یلفت إنتباهنا فی هذا المقال، هو حضور اللغة العربیة فی مصر قبل الفتح الإسلامی ومعالجة اللهجة آنذاک وبیان تأثّرها من الع أکثر

  هذه دراسة عن اللهجة المصریة وبیان خصائصها اللغویة المختلفة بناءً علی إستخدام المنهجین الوصفی والتاریخی الذی یستمد معطیاتها من علم اللغة التاریخی. والذی یلفت إنتباهنا فی هذا المقال، هو حضور اللغة العربیة فی مصر قبل الفتح الإسلامی ومعالجة اللهجة آنذاک وبیان تأثّرها من العربیة وغیرها من اللغات وذکر فروقها من اللهجة المستعملة حالیاً. وأما بعد الفتح الإسلامی فقد إبتعدت مصر عن لغته الرسمیّة وإستبدلتها باللغة العربیة الفصحی ثم ما لبث أن إحتلّت مکانها العامیة المصریة. إنّ العامیة المصریة المستعملة یومیاً، هی إمتزاج من عدة لغات مدارها الرئیس اللغة العربیة وإن دخلت فیها مفردات جمّة من اللغات الأخری کالقبطیة، والیونانیة، والفارسیة، والترکیة، والإیطالیة، والآرامیة، والهندیة، واللاتینیة، والعبرانیة، والفرنسیة، والإسبانیة، والفینیقیة والإنکلیزیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  138 - فکرة الموت وألوانه فی شعر سمیح القاسم
  حامد صدقی رسول زارع
  الموت من المحاور الرئیسة عند سمیح القاسم إذ تحتفل أشعاره بقضیّة الموت. یهدف البحث الی دراسة إیدئولوجیا الشاعر فی رؤیته نحو الموت، کما حاول أن یبیّن دوافعه التی تشکّلت فی شعره. لأنَّ رؤیته الجمالیة نحو الموت تقوّی روح المقاومة عند شعبه حتّی تغیّرَ لون الموت فی عقائدهم فی أکثر

  الموت من المحاور الرئیسة عند سمیح القاسم إذ تحتفل أشعاره بقضیّة الموت. یهدف البحث الی دراسة إیدئولوجیا الشاعر فی رؤیته نحو الموت، کما حاول أن یبیّن دوافعه التی تشکّلت فی شعره. لأنَّ رؤیته الجمالیة نحو الموت تقوّی روح المقاومة عند شعبه حتّی تغیّرَ لون الموت فی عقائدهم فیعتبر الموت عنده التزاماً فی الأبعاد السیاسیة والوطنیّة والقومیّة والذاتیة. اعتمد البحث المهنج الوصفی والتحلیلی بالترکیز علی دواوینه؛ إتّضح لنا بعد دراسة أبعاد الموت أنّه وقف عند هذه المسألة علی مستویین: ذاتی وجماعی، فدرسناهما فی القضایا السیاسیة والقومیة والوطنیة، وکشفنا عن رؤیته الجمالیة فی معجم الموت ودلالاته فی التعبیر عن واقع الاحتلال. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  139 - الواقعیة فی شعر نزار قبانی السیاسی
  حسین شمس آبادی مهدی شاهرخ اصغر مولوی نافچی
  نزارقبانی شاعر کبیر بین الشعراء المعاصرین الذی اشتهر بشعر المرأة وشعره السیاسی؛ لکننا نجد فی شعره السیاسی بعض السمات الخاصة القریبة من الأدب الواقعی. فمن المعلوم بأنّ لجغرافیا الوطن العربی، ولعاداته ودینه وسننه وأفکار أفراد مجتمعه تأثیرات خاصّة علی المذهب الواقعی و هذا أکثر

  نزارقبانی شاعر کبیر بین الشعراء المعاصرین الذی اشتهر بشعر المرأة وشعره السیاسی؛ لکننا نجد فی شعره السیاسی بعض السمات الخاصة القریبة من الأدب الواقعی. فمن المعلوم بأنّ لجغرافیا الوطن العربی، ولعاداته ودینه وسننه وأفکار أفراد مجتمعه تأثیرات خاصّة علی المذهب الواقعی و هذا لأنّ مهمّة الأدب الواقعی تصویر واقع المجتمعات وبما أنّ واقع العالم العربی یختلف عن الواقع الأوروبی، فهناک اختلافات بینهما ولکنّ هذا لا یعنی بأنّه مختلف تماماً عن نظیره الغربی بل فضلا عن سمات اجتماعیّة الأدب، اتّسمت الواقعیّة العربیّة ببعض السمات المحلیة والمناسبة للأدب العربی. وهذا ما بعث الباحثین علی کتابة هذه المقالة التی تستهدف أن تظهر الواقعیة الأدبیة فی شعرنزارقبانیالسیاسی وتثبته مستخدمة سمات هذا المکتب الأدبی الفنیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  140 - لمحة عن ظهور الروایة العربیة و تطورها
  محمدهادی مرادی آزاد مونسی قادر قادری رحیم خاکپور
  ظهرت الروایات العربیة الأولی فی سنة 1867 للمیلاد، و کانت منذ نشأتها تحت تأثیر عاملین: الحنین إلی الماضی، و الافتنان بالغرب و الخضوع لهیمنته. فی بدایة القرن العشرین اتّسم عدد من الروایات التی کتبت بمراعاة الذوق الشعبی و الثقافی للعرب، فظهرت مثلاً روایات جورجی زیدان التار أکثر

  ظهرت الروایات العربیة الأولی فی سنة 1867 للمیلاد، و کانت منذ نشأتها تحت تأثیر عاملین: الحنین إلی الماضی، و الافتنان بالغرب و الخضوع لهیمنته. فی بدایة القرن العشرین اتّسم عدد من الروایات التی کتبت بمراعاة الذوق الشعبی و الثقافی للعرب، فظهرت مثلاً روایات جورجی زیدان التاریخیة المشهورة، و خطت الروایة العربیة خطوة جدیدة علی ید أمثال جبران خلیل جبران و أمین الریحانی ثم میخائیل نعیمة؛ و فی عام 1914 صدرت روایة زینب لهیکل و هی التی یعتبرها نقاد الأدب الروائی منعطفاً هاماً فی مسار الروایة العربیة، و فی نفس هذه المرحلة أصبحت المقاییس الغربیة هی السائدة فی کتابة الروایات. ثم إن الروایة العربیة لم تدخل فی الحیز الأهم و المرحلة الکبری من مراحل تطورها إلا فی الستینیات من القرن الماضی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  141 - المضامین الاجتماعیة والاخلاقیة ‌فی الأدب الفکاهی لأحمد شفیق بهجت
  محمد طایفه خانی سندس کردآبادی
  أحمد بهجت 1932- 2011م هو کاتب مصری من المتقدمین فی الأدب الفکاهی العربی. هو صحفی ورئیس تحریر مجلة الرادیو والتلفاز وقد تعرّف علی آلام وأوجاع جامعته والجامعة العالمیة. هو ناقد اجتماعی واخلاقی وقد أقدم علی کتابة ‌الأوضاع المشهودة ‌من جامعته أمام الحکّام المستبدین والهدف م أکثر

  أحمد بهجت 1932- 2011م هو کاتب مصری من المتقدمین فی الأدب الفکاهی العربی. هو صحفی ورئیس تحریر مجلة الرادیو والتلفاز وقد تعرّف علی آلام وأوجاع جامعته والجامعة العالمیة. هو ناقد اجتماعی واخلاقی وقد أقدم علی کتابة ‌الأوضاع المشهودة ‌من جامعته أمام الحکّام المستبدین والهدف من المقال بیان وإلقاء المفاهیم الاجتماعیة والاخلاقیة فی آثاره الفکاهیة. وفی البدایة ‌نبدأ بشرح الأدب الفکاهی ونظراته فی هذه المقالة، ثم نبیّن حساسیته بعنوان أدیب للفکاهة فی العالم العربی ومسائلهم المطروحة فی حین أنّه یبیّن فی آثاره أهمیة یقظة‌ الشعب لحفظ کرامته وعزته. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  142 - صورة المرأة فی شعر نزار قبانی وحسین منزوی
  زینة عرفت‌پور علی مظفری
  إنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر أکثر

  إنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر العربی المعاصر، ومنزوی الشاعر الإیرانی المعاصر هو الذی جعل المرأة عمود شعره ویمکن أن نلقبه "شاعر المرأة" أیضاً. یمکننا القول أنّ المشترکات فی أشعار قبانی ومنزوی من حیث الشکل والمضمون کثیرة جداً؛ علی هذا نحن نقصد فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین، وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی لدراسة هذا الموضوع. إننا نرید فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین؛ وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی فی هذا الموضوع. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  143 - التناص القرآنی فی الأشعار العربیة للشیخ سعدی الشیرازی
  خیریة عچرش عمار سرخه سید یوسف نجات نژاد محمودرضا توکلی محمدی
  یَفخر الأدب الفارسی خصوصاً والأدب العالمی عموماً بالشاعر الإیرانی الکبیر سعدی الشیرازی. وقد وجدنا بعد مطالعتنا عن هذا الشاعر بأنه قد نظم عدّة قصائد باللغة العربیة، تحتوی علی الکثیر من المعانی الشعریة التی تتّسم بسمة الثقافة القرآنیة الطاغیة علیها، فقد تطرّقنا فی هذا الم أکثر

  یَفخر الأدب الفارسی خصوصاً والأدب العالمی عموماً بالشاعر الإیرانی الکبیر سعدی الشیرازی. وقد وجدنا بعد مطالعتنا عن هذا الشاعر بأنه قد نظم عدّة قصائد باللغة العربیة، تحتوی علی الکثیر من المعانی الشعریة التی تتّسم بسمة الثقافة القرآنیة الطاغیة علیها، فقد تطرّقنا فی هذا المقال الی التناص بمفهومه اللغوی والنقدی، وبیان أنواعه وآلیاته، کما قمنا بذکر نبذة مختصرة عن حیاة الشاعر وآثاره، وانتقلنا بعدها إلی ایراد نماذج متعددة من شعره تحتوی علی التناص القرآنی علی وجه التحدید، ثم قمنا بإظهار محاور التناص فی تلک النماذج من قصائده العربیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  144 - دراسة فی اللغات العربیة من قسم العقود المعینة فی القانون المدنی الإیرانی
  بهرام دهقان رسول ابافت
  إنّ القوانین الایرانیة فقد اُخذت من الروح الاسلامی، واستخدام اللغة العربیة فی الحقوق الایرانی بات مکشوفاً. إنَّ الأساتذة والطلاب والباحثین فی فرع الحقوق لفهم القوانین وللإطلاع علی المفاهیم الحقوقیة مُرغمون علی الفهم الصحیح للغات العربیة الدارجة فی القوانین فی صعیدی اللغ أکثر

  إنّ القوانین الایرانیة فقد اُخذت من الروح الاسلامی، واستخدام اللغة العربیة فی الحقوق الایرانی بات مکشوفاً. إنَّ الأساتذة والطلاب والباحثین فی فرع الحقوق لفهم القوانین وللإطلاع علی المفاهیم الحقوقیة مُرغمون علی الفهم الصحیح للغات العربیة الدارجة فی القوانین فی صعیدی اللغوی والمصطلح، القانون المدنی من القوانین الکثیرة الأهمیة وقد استخدم فیه الکثیر من اللغات العربیة. الکاتب بصفته الحاصل علی ماجیستر فی هذا البحث مع العنایة لمنزلة الرفیعة التی لدی فرع القانون الخاص فقد درس اللغات العربیة للقانون المدنی من القسم العقود المعیّنة وبما أنّه لا یُستطاع الدراسة الکاملة والمبسّطة فی هذا البحث فقد بُیّنت أهمیتها علی شکل نبذة ومنتقی من هذه اللغات. فی خلال هذه الدراسة فقد حصل الکاتب علی نتائج منها: جهل المتلّقی علی جزء من اللغات من الجانب الصرفی والنحوی مما یؤدی للخطأ فی اللفظ والتشکیل الصحیح للمفردة العربیة، ومن المعلوم أنّ الطالبین لهذا العلم باستخدامهم للغات علی الطریقة الخاطئة من الجانب اللفظی والمعنوی والمصطلحی سیبقون بعیداً عن المفاهیم الصحیحة والمطلوبة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  145 - مجموعة «صدی الحیاة» التعلیمیة، التعریف بها ونقدها
  علی ضیغمی سید علی‌رضا تقوی
  مجموعة صدی الحیاة التعلیمیة هی مجموعة من الکتب لتعلیم المحادثة العربیة، تم تألیفها فی 13 مجلدا ألَّفها عدد من المؤلّفین الإیرانیین تحت إشراف الدکتور مسعود فکری وطبعها أول مرة معهد إیران للغات فی طهران سنة 1385 ﻫ.ش / 2006 م. حاولنا أن نعرّف هذه المجموعة ونذکر بعض الملاحظ أکثر

  مجموعة صدی الحیاة التعلیمیة هی مجموعة من الکتب لتعلیم المحادثة العربیة، تم تألیفها فی 13 مجلدا ألَّفها عدد من المؤلّفین الإیرانیین تحت إشراف الدکتور مسعود فکری وطبعها أول مرة معهد إیران للغات فی طهران سنة 1385 ﻫ.ش / 2006 م. حاولنا أن نعرّف هذه المجموعة ونذکر بعض الملاحظات فی نقدها، بغیة الارتقاء بمستواها وازدیاد الفائدة لدی الاستفادة منها حیث بدأت أقسام اللغة العربیة فی الجامعات الإیرانیة والمعاهد الأهلیة والحکومیة المعنیّة بتعلیم المحادثة العربیة فی إیران؛ تقبل علی هذه المجموعة فی تعلیم المحادثة العربیة للإیرانیین. وحاولنا أن نقف فی نقدنا موقفا محایدا ونذکر نقاطها الإیجابیة والسلبیة معاً ونقترح کیفیة إزالة النقاط السلبیة عند ذکرها. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  146 - موقف الأدب الفلسطینی عند جبرا ابراهیم جبرا
  حسین شمس‌آبادی فرشته افضلی اصغر مولوی نافچی پرویز لکزائیان فکور
  جبرا ابراهیم جبرا أدیب فلسطینی یعتبر من أکثر الأدباء العرب إنتاجاً و تنوعاً؛ و قدم للقاریء العربی أبرز الکتّاب الغربیین، و عرف بالمدارس و المذاهب الأدبیة الحدیثة، و أنه امتداد نوعی للمثقف العربی الحدیث فی شکله الکلاسیکی. ذلک أنه وطّد ما جاء به سابقوه و أضاف الیه جدیداً أکثر

  جبرا ابراهیم جبرا أدیب فلسطینی یعتبر من أکثر الأدباء العرب إنتاجاً و تنوعاً؛ و قدم للقاریء العربی أبرز الکتّاب الغربیین، و عرف بالمدارس و المذاهب الأدبیة الحدیثة، و أنه امتداد نوعی للمثقف العربی الحدیث فی شکله الکلاسیکی. ذلک أنه وطّد ما جاء به سابقوه و أضاف الیه جدیداً و أیضا یعطی ملخصاً من تنوع فنونه و آرائه و أفکاره فی قصصه. کان جبرا الکاتب و المترجم و الشاعر شخصیة‌ فذة، کأنه واحد من شخصیات النهضة الأوروبیة العظیمة‌ کدافنشی، التی لها إحاطة بالعلم و الأدب و الفن و التیارات الفکریة‌ الأخری. جبرا کان متعدد الجوانب الذی مارس الکثیر من الأنواع الأدبیة: القصة، الروایة، النقد، الشعر، المسرحیة و الرسم؛ و هو من أبرز کتاب المعاصرین الذین قلیلاً ما درس أسلوبهم القصصی. أصدر جبرا سبع روایات و مجموعة قصصیة واحدة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  147 - بلاغة التقابل فی أشعار أحمد مطر السیاسیة
  علی باقر طاهری نیا حسین الیاسی
  أحمد حسن مطر(1956م)، شاعر عراقی وثیق الصلة بالقضایا الدینیة والاجتماعیة والسیاسیة حیث لا یمکن فطام شعره عن واقع العراقی السیاسی والإجتماعی، فأصبح الشاعر ینطق بلسان حال الأمـة کلّهـا والإنسـانیة بأسرها مستخدماً مختلف الأسالیب البلاغیة فی بنیة شعرها الذی یلتفُّ بالکثیر من أکثر

  أحمد حسن مطر(1956م)، شاعر عراقی وثیق الصلة بالقضایا الدینیة والاجتماعیة والسیاسیة حیث لا یمکن فطام شعره عن واقع العراقی السیاسی والإجتماعی، فأصبح الشاعر ینطق بلسان حال الأمـة کلّهـا والإنسـانیة بأسرها مستخدماً مختلف الأسالیب البلاغیة فی بنیة شعرها الذی یلتفُّ بالکثیر من القضایا الانسانیة، ومن ضمنها أسلوب التقابل الّذی یعتبر جزءً من علم البدیع الّذی یعنی بطلاء المبنی وزخرفته، فهو أنْ یؤتی فی الکلام بمعنیین أو أکثر ثمّ یؤتی بما یقابل ذلک علی الترتیب. إنّ التقابل کیفیة لغویة فی شعر أحمد مطر یعتمد علیه الشاعر فی قصائده وللتقابل إلی جانب دوره فی اثراء جانب المعنی یصبُّ فی انسجام النص الشعری ومن ثمّ لیس التقابل تلاعباً بالالفاظ قدر ما هو محاولة لاثراء النص إلی جانب شعرنة التشکیل الشعری وذا هو سرُّ لجوء الشاعر العراقی إلی التقابل فی شعره. والبحث هذا یروم دراسة بلاغة التقابل فی أشعار أحمد مطر، مستخدمًا المنهج التوصیفی- التحلیلی حیث یصف أسلوب التقابل نظریاً، ومن ثمّ عرض تحلیلًا لمواضع التقابل وبلاغته فی أشعار أحمد مطر المختارة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  148 - صورة أبطال المقاومة فی مرآة قصائد مظفر النواب
  مهدی شاهرخ ابو الحسن امین مقدسی
  مظفر النواب شاعر شیعی عراقی معاصر، لم یمدح فی شعره أیّ حاکم أو سلطان أو شخصیة أرستقراطیة بل الأبطال الذین یشید بهم فی قصائده هم من المظلومین الفقراء أو القواد الشهداء من أنحاء العالم العربی حیث لم یکن لنواب أی طموح دنیوی وأخروی فی مدحهم. هذا المقال ینوی دراسة صورة أهم أکثر

  مظفر النواب شاعر شیعی عراقی معاصر، لم یمدح فی شعره أیّ حاکم أو سلطان أو شخصیة أرستقراطیة بل الأبطال الذین یشید بهم فی قصائده هم من المظلومین الفقراء أو القواد الشهداء من أنحاء العالم العربی حیث لم یکن لنواب أی طموح دنیوی وأخروی فی مدحهم. هذا المقال ینوی دراسة صورة أهم أبطال المقاومة الذین أشاد بهم النواب فی قصائده موضّحاً موقفه تجاههم معتمداً علی المنهج الوصفی التحلیلی. تشیر نتائج هذه الدراسة أنّ غالبیة هؤلاء الشخصیات ضحّوا بأغلی ممتلکاتهم ألا وهی حیاتهم فی سبیل تحقیق أهدافهم النبیلة. سبب إشادة النواب بهؤلاء الأبطال فی قصائده أنّهم جمیعهم مناضلون مسلّحون عباقرة لهم نوع من التحدی والشجاعة الخارقة فی الدفاع عن الحق ورفض الباطل. هدف النواب من الإشادة بهؤلاء فی قصائده تخلید ذکراهم فی شعره والإشادة بموقفهم البطولی. النواب لا ینظر إلی هؤلاء من منظاره الحزبی الضیق بل ینظر إلیهم نظرة ثوریة شاملة لذلک نری بعضهم یمیلون إلی رغبات وأفکار لا تتطابق ورؤی نواب العقائدیة والحزبیة، بل تتناقض معها ولکن مظفر یذکرهم فی شعره ویمدحهم ویشید بمنهجهم الثوری وموقفهم المقاوم البطولی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  149 - اللغة العربیة المعاصرة بین النشأة والتعلیم
  فاطمه شریف زاده یزدی محمد جنتی فر
  إن اللغة رموز ملفوظة وإشارات متفق علی دلالتها تستعمل للتعبیر عن المعانی وهی أوسع من الکلام لأن الکلام یقتصر علی الرموز الملفوظة أی الکلمات أو الألفاظ، وهی مؤلفة من مقاطع صوتیة أو علی الأقل من مقطع صوتی واحدکما فی (لِ) من (ولَی) و(رَ) من (رأی)؛ فهما فِعلا أمر واللغات أحا أکثر

  إن اللغة رموز ملفوظة وإشارات متفق علی دلالتها تستعمل للتعبیر عن المعانی وهی أوسع من الکلام لأن الکلام یقتصر علی الرموز الملفوظة أی الکلمات أو الألفاظ، وهی مؤلفة من مقاطع صوتیة أو علی الأقل من مقطع صوتی واحدکما فی (لِ) من (ولَی) و(رَ) من (رأی)؛ فهما فِعلا أمر واللغات أحادیة الهجاء وفیه تدرج اللغة الصینیة ولهجاتها وطائفة من اللغات حامیة وسامیة، ومنها المصریة القدیمة والقبطیة واللغة العربیة من اللغات السامیة والمنسوبة إلی سام بن نوح. و أشهر هذه اللغات العربیة والسامیة والعبرانیة. أما الفارسیة لیست من اللغات السامیة وهی من اللغات الأریة نسبة إلی آریا وهو لفظ یراد به جمیع مملکة الفرس مثل لفظ ایران. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  150 - رثاء أهل البیت علیهم السلام فی الشعر المعاصر المسیحی اللبنانی
  سید نظام الدین مرتضوی عبدالرضا عطاشی
  تقدّم هذه المقالة ظاهرة من أهمّ الظواهر الإنسانیة ألا وهی الرثاء، إن الرثاء من أنواع الأغراض الشعریة الذی یلتصق بالنوازع الإنسانیة والاجتماعیة والذاتیة و... . فالرثاء اعتنی به الشعراء منذ القدیم، وفی العصر الراهن أیضاً تناول الشعراء رثاء آل البیت(ع)؛ فمنهم شعراء لبنان ب أکثر

  تقدّم هذه المقالة ظاهرة من أهمّ الظواهر الإنسانیة ألا وهی الرثاء، إن الرثاء من أنواع الأغراض الشعریة الذی یلتصق بالنوازع الإنسانیة والاجتماعیة والذاتیة و... . فالرثاء اعتنی به الشعراء منذ القدیم، وفی العصر الراهن أیضاً تناول الشعراء رثاء آل البیت(ع)؛ فمنهم شعراء لبنان بذلوا جهداً وعنایةً فی نظم الأشعار فی رثاء آل البیت(ع). فنسعی فی هذا المقال أن ندرس موضوع رثاء أهل البیت علیهم السلام فی شعر شعراء لبنان المعاصرین وأن نقدّم نماذج من أشعارهم ونقوم بدراسة الفنون الأدبیة والمواضیع التی تطرّق إلیها هؤلاء الشعراء فی رثاءهم لأهل البیت علیهم السلام. وسنعتمد فی دراسة هذا الغرض طریقة التحلیل الوصفی وفق المنهج المتکامل. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  151 - النحو وحکایۀ نشأته
  مهدی ممتحن
  یذهب بعض اللغویین إلی أنّ الکلمۀ فی اللغۀ العربیۀ وضعت فی أولّ أمرها علی هجاء واحد، وتصرف المتکلمون فیها تصرفا یختلف باختلاف البلاد، والقبائل والبیئات، فکان لکلّ زیادۀ، أو حذف، أو قلب، أو إبدال فکرۀ خاصۀ، وفریق آخر أخذ یقول: أن الکلمۀ وضعت فی أول نشوءها علی ثلاثه أحرف أ أکثر

  یذهب بعض اللغویین إلی أنّ الکلمۀ فی اللغۀ العربیۀ وضعت فی أولّ أمرها علی هجاء واحد، وتصرف المتکلمون فیها تصرفا یختلف باختلاف البلاد، والقبائل والبیئات، فکان لکلّ زیادۀ، أو حذف، أو قلب، أو إبدال فکرۀ خاصۀ، وفریق آخر أخذ یقول: أن الکلمۀ وضعت فی أول نشوءها علی ثلاثه أحرف أو أکثر، ولذلک کثرت اللغات، والألحان حول ذلک، إلی أن بلغت هذه اللغۀ حتی الیوم عمراً مدیداً یجوز أن نسمّیه بالکهولۀ، لأنّ مئات السنین قد مرّت علیها، وأهم ما یعمر فی هذه اللسان، أصول کلمها، وتراکیب حروفها، وأوزانها أو صیغها حتی أصبحت اللغۀ فی حرز حریز من القوۀ، والمناعۀ، ومقارعۀ أعدائها. وأصبحت حکایۀ ظهور النحو فی هذه اللغۀ مشکوکۀ، فهل النحو مدون من قبل شخص خاص أم ألف علی مرور الزمن؟ تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  152 - مجالات تأثیر القرآن الکریم علی اللغة العربیة والأدب العربی
  حسین رحمانی تیرکلایی
  بغض النظر عن الآثار الروحیة والمعنویة العظیمة للقرآن، لقد تأثرت اللغة والمفردات العربیة إلی حد کبیر بوحی القرآن. فی حین تم بحث ودراسة أصل القرآن ومحتواه بعنایة فی فترات مختلفة، ولکن لم یتم دراسة تأثیره علی المفردات واللغة العربیة بشکل منفصل وتفصیلی. یهدف المقال التالی د أکثر

  بغض النظر عن الآثار الروحیة والمعنویة العظیمة للقرآن، لقد تأثرت اللغة والمفردات العربیة إلی حد کبیر بوحی القرآن. فی حین تم بحث ودراسة أصل القرآن ومحتواه بعنایة فی فترات مختلفة، ولکن لم یتم دراسة تأثیره علی المفردات واللغة العربیة بشکل منفصل وتفصیلی. یهدف المقال التالی دراسة آثار القرآن علی اللغة العربیة ومفرداتها ومن أهم النتائج التی سوف نحصل علیها من خلال هذا المقال توحید اللهجات وظهور تفسیرات جدیدة والحفاظ علی اللغة العربیة واستمرارها وتجمیع الکتب المختلفة فی العلوم المتعلقة بالقرآن واللغة العربیة وغیرها. تم إستخدام المنهج التاریخی والمقارنة فی طریقة البحث فی هذه المقالة وتتضمن هذه الطریقة جمع المستندات حول الموضوع. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  153 - الفکر الاجتماعی عند امین الریحانی
  مریم هاشمى
  أثبت أمین الریحانى أن للتخلف الفکرى و الفقر الثقافى أسبابا عدیدة، منها الفقر المادى و لا مبالاة الطبقة الارستقراطیة و ابتعاد الناس عن العلم و المعرفة، و یعتقد أن الشعب الذى یعیش فى الجهل تنهب أمواله و یسیطرعلیه و یقید بقیود و سلاسل لا مرثیة و تکتسح حقوقه وکرامته و یکون أکثر

  أثبت أمین الریحانى أن للتخلف الفکرى و الفقر الثقافى أسبابا عدیدة، منها الفقر المادى و لا مبالاة الطبقة الارستقراطیة و ابتعاد الناس عن العلم و المعرفة، و یعتقد أن الشعب الذى یعیش فى الجهل تنهب أمواله و یسیطرعلیه و یقید بقیود و سلاسل لا مرثیة و تکتسح حقوقه وکرامته و یکون مغلوب الخرافات والمعتقدات الباطلة. یعتبر أمین أدباً لبناً من رواد الفکر الحرّ یسقى فى اصلاح مجتمعه و المجتمعات الاخرى من الامم العربیة. نجد شخصیة الریحانى متنوعة، بحیث أنه فى کل دین و لیس منه، و هو فى کل نزعة و بقى حرّاٌ، و فى کل جنس، ولکن لا یقیّده لا لوذ و لا دم. یسعى فى بثّ آرائه التحرریّة و نشر نظراته الاجتماعیة، لیشجع الناس على رقى البلاد العربیّة بأجمعها بحیث یوصلها الى مستوى البلاد الغربیة. ما أمین الریحانى سوى علم من أعلام الادب الجدید و رائد من رواد النهضة العربیة الحدیثة. صرخ بالتقدّم و العلم و التحرّر یوم کان الناس یعیشون وراء الاسوار متخلفین، لا یجرؤون على المطالبة بحق. و کان رائداٌ.عظیماٌ فى النصف الثانى من القرن التاسع عشر، یدعو الى التحرّر من التعنّت والتخلّف والجمود، و یسعى لدفع وطنه من قعر الانحطاط و الانحدار الى رابیة التقدّم والنجاح. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  154 - ارزیابی ظرفیت‌های موجود بین‌المللی در قالب ساز وکارهای حل اختلاف بین‌المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا به عنوان گردشگران بین‌المللی مذهبی
  زینب فیروزی
  چکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگی اش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام می‌شود. در این ایام حدود د أکثر

  چکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگی اش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام می‌شود. در این ایام حدود دومیلیون مسلمان از 183 کشور مختلف در مکه حضور می‌یابند و مناسک مشخصی را اجرا می‌کنند. در شامگاه روز 9 ذی الحجه زائرین مسیر 4/ 14کیلومتری را به سوی عرفات پیاده روی کرده و شب را در آن جا با عبادت و نماز و قران خواندن سحر می‌کنند. در صبحگاه روز 10 ذی الحجه حجاج برای اجرای مراسم رمی‌الجمرات [1] از عرفات عازم منا می‌شوند. در طی مراسم رمی الجمرات در منا حاجیان 7 سنگریزه را به شکل نمادین به سوی شیطان پرتاب می‌کنند. ازدحام شدید جمعیت در این مکان به گونه‌ای است که احتمال اتفاقات ناگوار را بالا می‌برد. با وجود اینکه در سال‌های مختلف انجام این مراسم بدون تلفات جانی و مجروحیت نبوده فاجعه بار ترین این حوادث در 24 دسامبر سال 2015 اتفاق افتاد که منجر به مرگ جمعیت زیادی از حجاج از کشورهای مختلف شد. آمارها در باره ی تعداد تلفات هنوز دقیق نیستند و از 4000نفر تا 7000 متغیرند. بعد از این ماجرا دولتمردان برخی کشورها من جمله ایران دولت سعودی را مسئول حادثه دانسته و خواهان رسیدگی بین المللی و حقوقی به آن شدند. سوال تحقیق حاضر این است که چه ظرفیت‌های بین المللی در قالب سازوکار حل اختلاف بین المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا وجود دارد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  155 - نقش کشور عربستان در گسترش تروریسم و تاثیر ان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
  محراب هداوند میرزایی
  چکیده تروریسم پدیده ای جهانیست که در حال حاضر به صورت منطقه ای عمل می کند و شدت کشتار و تخریب ان در جهان اسلام بیشتر از مناطق دیگر است . قدرت های جهانی و منطقه ای در محور غربی عربی از ابزار تروریسم وگروههای تروریستی به عنوان پیشقراولان خود برای تقسیم دوباره جهان در قرن أکثر

  چکیده تروریسم پدیده ای جهانیست که در حال حاضر به صورت منطقه ای عمل می کند و شدت کشتار و تخریب ان در جهان اسلام بیشتر از مناطق دیگر است . قدرت های جهانی و منطقه ای در محور غربی عربی از ابزار تروریسم وگروههای تروریستی به عنوان پیشقراولان خود برای تقسیم دوباره جهان در قرن 21 استفاده می نمایند . اغاز تشکیل گروههای تروریستی سلفی به سال 1984 وشکل گیری القاعده با هدف مبارزه مجاهدین با شوروی در افغانستان و از سال 2010 با شروع انقلابات مردمی برای مقابله با انقلابات و نفوذ ایران در جنوب ،جنوب غرب و افریقا از شدت زیادی برخوردار بوده است .به کارگیری تروریسم ،بستگی به شرایط بین المللی و رقابت کشورهای منطقه داردکه این گروهها را کنترل یا ازاد بگذارند. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس باپنج نقش کلی مالی ، نظامی ، بستر سازی عقیدتی ، مکانی و رسانه ای در حال رقابت با ایران به شکل گیری و گسترش تروریسم کمک می کنند. ما در این مقاله درپی پاسخ به این سوال هستیم که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس چه نقشی در گسترش و پیشروی تروریسم منطقه ای دارند؟ تاثیر گسترش تروریسم منطقه ای بر امنیت ملی ایران چیست؟ نتایج تحقیق نشان می دهد کمک های مالی کشورهای عربی موثرترین عامل گسترش تروریسم بوده است به طوری که 40/. اشخاص مهم و سرشناس حامی مالی تروریسم از شهروندان عربستان، 43/ از شهروندان دیگر کشورها مرتبط با عربستان،9/ کویت، 6/ قطرو2/ بحرین بوده اندبا توجه به موارد فوق تروریسم در سه سطح ملی، منطقه ای و جهانی بر امنیت ملی ایران تاثیر خواهد گذاشت .این پژوهش به روش مصاحبه،مشاهده و کتابخانه ای تهیه وبرای تهیه نقشه ها از GIS استفاده شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  156 - بررسی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد
  هیبت الله نژندی منش زینب فیروزی
  چکیده مذهب یکی از مهم ترین ابعاد حیات ژئوپلیتیکی واحدهای سیاسی بوده و هست و علاوه بر این که عاملی برای تفکیک مرزهای سیاسی کشورها بوده همچنین یکی از معیارهای تقسیمات سیاسی و منطقه‌ای داخل کشورها هم به شمار می رود. علاوه بر این در قرن بیستم و با کم رنگ شدن مرزهای سرزمی أکثر

  چکیده مذهب یکی از مهم ترین ابعاد حیات ژئوپلیتیکی واحدهای سیاسی بوده و هست و علاوه بر این که عاملی برای تفکیک مرزهای سیاسی کشورها بوده همچنین یکی از معیارهای تقسیمات سیاسی و منطقه‌ای داخل کشورها هم به شمار می رود. علاوه بر این در قرن بیستم و با کم رنگ شدن مرزهای سرزمینی و پیدایش نهادهای دارای اقتدار بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد مذهب و مسائل مرتبط با مذهب همواره یکی از مهم‌ترین بنیان‌های مسائل تنش‌آفرین بوده است. هدف این مقاله بررسی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد است. سؤال اصلی مقاله این است که ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی دارای چه مختصات و ویژگی‌هایی است و اینکه آزادی مذهبی در چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد در عربستان سعودی دارایی چه وضعیتی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می‌شود از جمله این که حقوق مذهبی و از جمله آزادی مذهبی دارای چه تاریخچه و پیشینه‌ای در اسناد بین‌المللی بوده است و این که ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی دارای چه ساختارها و مرزبندی‌های داخلی است. به طور کلی نتایج این مقاله نشان می‌دهد که حقوق بین‌المللی، نه تنها روابط میان دولت ها را تنظیم می کند، بلکه به شناسایی حقوق انسانی افراد و حمایت از آن‌ها نیز اقدام می‌نماید. از جمله حقوق بشر که هر فرد انسانی از آن برخوردار است، حقوق مذهبی است. این حقوق در اسناد متعدد بین‌المللی ذی‌ربط مورد شناسایی و پذیرش قرار گرفته اند. در جامعه عربستان که بر پایه روابط قبیله‌ای استوار است وجود تعصب و علقه نیرومند قبیله‌ای به علاوه مذهب، شکل‌دهنده کلی فرهنگ جامعه است. نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقهحنبلییکی از مذاهب اسلامی است. در عربستان سعودی با جمعیتی حدود 15 تا 20 درصد شیعه هیچ نماینده‌ای از شیعیان در مجلس شورای سعودی حضور ندارد. شیعیان حتی در مدارس حق مدیر شدن ندارند و تنها در سال‌های اخیر حق حضور در شورای شهر یافته‌اند. هیچ شیعه عربستانی حق حضور در ارتش یا دیگر نیروهای نظامی را ندارد. در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات علمی و پژوهشی و نیز اسناد سازمان‌های بین‌المللی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد تبیین و تحلیل گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  157 - بررسی زمینه‌های همگرایی و واگرایی ایران و عربستان در چارچوب جغرافیای صلح
  یدالله کریمی پور حسین ربیعی سید محمد یعقوبی
  چکیده ایران و عربستان به مثابه دو قطب ژئوپلیتیکی در منطقه ی خاورمیانه، روندی از همگرایی و واگرایی را در مناسبات خود طی کرده اند. وزن ژئوپلیتیکی دو کشور در منطقه و نقش بالقوه ی آن ها در حل تعارضات تا حدی است که هر یک از دو کشور ایران و عربستان، همواره به عنوان بازیگری اس أکثر

  چکیده ایران و عربستان به مثابه دو قطب ژئوپلیتیکی در منطقه ی خاورمیانه، روندی از همگرایی و واگرایی را در مناسبات خود طی کرده اند. وزن ژئوپلیتیکی دو کشور در منطقه و نقش بالقوه ی آن ها در حل تعارضات تا حدی است که هر یک از دو کشور ایران و عربستان، همواره به عنوان بازیگری استراتژیک در پروژه های کلان بازیگران جهانی، انتخاب شده اند. با وجود توانمندی ها و قابلیت های دو کشور، سیر واگرایی میان ایران و عربستان در طی یک دهه ی اخیر شتاب فزاینده ای یافته است. با توجه به وزن ژئوپلیتیکی بالای دو کشور، تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی زمینه های واگرایی و همگرایی ایران و عربستان پرداخته است. پرسش اصلی این تحقیق، این است که کدام عوامل در واگرایی و همگرایی ایران و عربستان مداخله می کنند و چگونه می توان به یک همزیستی مسالمت آمیز و پایدار میان دو کشور دست یافت. نتایج، نشان می دهد که عمده ی تعارض و تنش در روابط دو کشور، ناشی از برجسته شدن قلمروسازی ایدئولوژیک است؛ به نحوی که ایران و عربستان را به دو عنوان دو قطب رقیب تخریبی در مقابل یکدیگر قرار می دهد. با این حال، قرار گرفتن دو کشور بر مدار واقعیت ها و اشتراکات جغرافیایی، یکی از کارامدترین رویه ها برای برقراری صلح و همزیستی میان ایران و عربستان قلمداد می شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  158 - جایگاه تاریخ نزد سه تن از اندیشمندان عرب معاصر محمد عابد جابری، محمد ارکون و محمد طالبی
  حبیب عشایری
  محمد ارکون نقد سنت را پیش شرط آزادی واقعی مسلمانان قلمداد می‌کند و محمد عابد الجابری آن را بحران نوآوری می‌داند که نمی‌توان آن را حل نمود، مگر با بازخوانی انتقادی و امروزین سنت ما. الجابری مقصود خود از سنت را اینچنین بیان می‌کند: منظور از سنت به همان سان که در گفتمان نه أکثر

  محمد ارکون نقد سنت را پیش شرط آزادی واقعی مسلمانان قلمداد می‌کند و محمد عابد الجابری آن را بحران نوآوری می‌داند که نمی‌توان آن را حل نمود، مگر با بازخوانی انتقادی و امروزین سنت ما. الجابری مقصود خود از سنت را اینچنین بیان می‌کند: منظور از سنت به همان سان که در گفتمان نهضت عربی نوین و معاصر مشخص است، همان عقیده و شریعت، زبان، ادبیات، هنر، کلام، فلسفه، تصوف و… البته پیش از عصر انحطاط است.سنت اسلامی در دید عابد الجابری عبارت است از: مجموعه‌ای عقاید، قانون‌گذاری و دانش‌هایی که در زبانی بیان و قالب‌بندی می‌شوند که در عصر تدوین (سه قرن نخست هجری) و پس از آن نوشته شده‌اند که با برپایی امپراتوری عثمانی در قرن دهم آخرین نمودهای آن از حرکت باز ایستاد و بر ساحل نشست.ارکون به پژوهش‌های آنترپولوژی معاصر استناد می‌کند تا مفهوم سنت و درون‌مایه آن را مشخص کند. اما به‌ اعتقاد محمد طالبی رابطه‌ی‌ دین‌ و سیاست‌ یکی‌ از چهار موضوع‌ اصلی‌ مربوط‌ به‌ اسلام‌ دوران‌ ماست‌. دیگر موضوعات‌ عبارت‌اند از: تفسیر قرآن‌ و سنت‌، معرفت‌ دینی‌ و بحث‌ و گفت‌وگوی‌ دینی‌. با این‌ حال‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ بحث‌ و گفت‌وگو برجسته‌ترین‌ موضوع‌ در آثار طالبی‌ است؛ چه‌ گفت‌وگوی‌ درونی‌ اسلام‌ و چه‌ گفت‌وگوی‌ اسلام‌ با دیگر ادیان‌.روش تحقیق مذکورتاریخی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  159 - جایگاه منابع انرژی خاورمیانه در راهبرد سیاست خارجی چین در دوران پسا جنگ سرد (مطالعه موردی ایران و عربستان سعودی)
  محمدرضا آدابی داوود کیانی ماشالله حیدرپور
  منطقه خاورمیانه از مناطق پُراهمیت جهان است که از زمان های بسیار دور مورد توجه قدرتهای جهان بوده است. ویژگی بارز این منطقه برخورداری از ذخائر بزرگ نفت و گاز است. اما موضوعی که در سده بیستویکم پُررنگ شده است، خیزش چین و تلاش این کشور آسیایی پس از گذراندن دوره اصلاحات برای أکثر

  منطقه خاورمیانه از مناطق پُراهمیت جهان است که از زمان های بسیار دور مورد توجه قدرتهای جهان بوده است. ویژگی بارز این منطقه برخورداری از ذخائر بزرگ نفت و گاز است. اما موضوعی که در سده بیستویکم پُررنگ شده است، خیزش چین و تلاش این کشور آسیایی پس از گذراندن دوره اصلاحات برای حضور پویا و مؤثر در مناطق استراتژیک جهان از جمله خاورمیانه است و چون این کشور برای رشد اقتصادی خود به منابع انرژی این منطقه نیازمند است، میکوشد از راههای گوناگون از جمله برقراری روابط گسترده با کشورهای این منطقه نفوذ خود را در آن افزایش دهد. براین‌اساس، پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این پرسش میباشد که چرا در چند دهه گذشته روند حضور چین در خاورمیانه بیشتر شده است؟ مقاله پیش روی که بر روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر چارچوب نظری وابستگی متقابل پیچیده استوار است، این فرضیه را در پاسخ به سؤال اصلی خود مورد آزمون قرار داده است که: افزایش اتکا اقتصاد چین به واردات سوخت‌های فسیلی بدلیل نیاز روزافزون این کشور به انرژی خاورمیانه در جهت توسعه اقتصادی و صنعتی؛ متغیر اصلی تحول تدریجی سیاست چین در قبال خاورمیانه بالاخص با دو کشور غنی و سرشار از انرژی ایران و عربستان سعودی، از اصل عدم مداخله به سیاست گسترش تعاملات اقتصادی- سیاسی می‌باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  160 - واکاوی زمینه ها و ابعاد سیاست خارجی نوین عربستان در خاورمیانه
  مهدی جاودانی مقدم حامد حریرفروش
  چکیده تحولات خاورمیانه که در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس آغاز و به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد باعث بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای خاورمیانه گردید. در این میان، کشور عربستان سعودی که دارای نظام سنتی سلطنتی است خود را در معرض جدی أکثر

  چکیده تحولات خاورمیانه که در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس آغاز و به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد باعث بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای خاورمیانه گردید. در این میان، کشور عربستان سعودی که دارای نظام سنتی سلطنتی است خود را در معرض جدی آسیب این موج تحول خواهی در دو حوزه داخلی و خارجی دید. عربستان سعودی با توجه به رسالتی که برای خود به عنوان رهبر جهان اسلام تعریف کرده و همچنین برای تداوم و گسترش نفوذ خود در منطقه، واکنش جدید و متفاوتی در قبال تحولات خاورمیانه از خود بروز داد. این کشور که به اتخاذ سیاست محافظه کارانه در سیاست خارجی خود معروف بود با اتخاذ رویکرد تهاجمی سعی در حفظ منافع خود، گسترش نفوذ خود در منطقه و حفظ جایگاه خود به عنوان رهبر جهان اسلام کرده است. سوال اصلی این مقاله این است که مهم ترین متغیرهای موثر بر تغییر رویکرد محافظه کارانه به تهاجمی در سیاست خارجی عربستان کدامند؟ یافته های این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است، نشان می دهد که تغییر نسل نخبگان حاکم، افول روابط آمریکا و عربستان در دوره اوباما، تضعیف هژمونی آمریکا و تغییر موازنه قوا در خاورمیانه پس از بهار عربی و تقویت قدرت ایران و محور مقاومت در منطقه، سیاست خارجی عربستان را به سمت رویکرد پیچیده تعامل و تقابل در راستای تقویت نقش و بسط نفوذ عربستان و مقابله با گسترش نفوذ ایران در منطقه هدایت کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  161 - بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه 2001-2020
  سعید عموزاده حسین کریمی فرد فریدون اکبرزاده شهرام فتاحی
  10.22034/sej.2022.1944294.1397
  هدف پژوهش حاضر بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه در بازه زمانی 2001-2020 است؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که الگوی امنیت مشارکت‌آمیز دارای الزاماتی شامل وجود الگوهای مبتنی بر مذاکره، داشتن حداقل اختلافات در زمینه‌های مختلف، شفاف‌سازی أکثر

  هدف پژوهش حاضر بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه در بازه زمانی 2001-2020 است؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که الگوی امنیت مشارکت‌آمیز دارای الزاماتی شامل وجود الگوهای مبتنی بر مذاکره، داشتن حداقل اختلافات در زمینه‌های مختلف، شفاف‌سازی و ایجاد اعتماد متقابل، عدم دخالت قدرت‌های خارجی در امور منطقه و داشتن حکومت‌های دموکراتیک است که به علت اختلافات و تعارض‌های زیادی که بین کشورهای منطقه وجود دارد، این الزامات نادیده گرفته می‌شوند. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از چارچوب امنیت منطقه‌ای مکتب کپنهاگ و با استفاده از روش توصیفی- تبیینی، به بررسی الگوی امنیت مشارکت‌آمیز و میزان انطباق آن با شرایط و وضعیت کشورهای منطقه خاورمیانه پرداخته است. یافته‌ها حاکی از آن است که اختلافات در ابعاد مختلف هویتی، مذهبی، ارضی و مرزی و همچنین رقابت بین قدرت‌های برتر منطقه باعث ایجاد تعارض و تنش دائمی، رقابت تسلیحاتی، عدم شفافیت و معمای امنیت و دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای در امور منطقه خاورمیانه شده و در نتیجه الگوی امنیت مشارکت‌آمیز با چالش‌های فراوانی برای محقق شدن مواجه است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  162 - سیاست اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا در قبال جنگ یمن از منظر نوواقع‌گرایی (2019 – 2015)
  مجید عباسی اکبر زارعی
  10.22034/sej.2020.1897458.1237
  هدف پژوهش حاضر بررسی سیاست‌های اتحادیه اروپا و آمریکا در مقابل حمله نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان سعودی به یمن بود. فرضیه اصلی پژوهش این است که اتحادیه اروپا بیشتر به دنبال استفاده از سازوکارهای حقوقی، دیپلماتیک و آغاز روند گفتگوهای ملی و بین‌المللی برای حل بحران بوده أکثر

  هدف پژوهش حاضر بررسی سیاست‌های اتحادیه اروپا و آمریکا در مقابل حمله نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان سعودی به یمن بود. فرضیه اصلی پژوهش این است که اتحادیه اروپا بیشتر به دنبال استفاده از سازوکارهای حقوقی، دیپلماتیک و آغاز روند گفتگوهای ملی و بین‌المللی برای حل بحران بوده، ولیکن آمریکا در تلاش است تا با پشتیبانی کامل از سیاست‌های عربستان و تجاوز نظامی نیروهای ائتلاف، بحران را با هدف شکست انصارالله مدیریت کند. نتایج پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد کیفی انجام شد، حاکی از آن است که از دیدگاه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها، جنبش انصارالله یمن تحت تأثیر و هدایت‌های جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، لذا باید از توسعه نفوذ ایران جلوگیری و مانع روی کار آمدن دولتی شبیه ایران در منطقه شد. از دیدگاه اروپایی‌ها باید از مذاکرات مداوم برای پایان دادن به درگیری و بازگشت به روند انتقال صلح‌آمیز حمایت کرد. علی‌رغم سیاست‌های اعلامی اتحادیه اروپا، دولت‌های آلمان، فرانسه و انگلستان در سیاست‌های اعمالی خود همچنان به فروش تسلیحات نظامی به سعودی‌ها و اماراتی‌ها ادامه داده و حاضر نیستند این بازار مهم فروش تسلیحات را نادیده بگیرند. از دیدگاه آمریکایی‌ها تثبیت حکومت حوثی‌ها در یمن به معنای گسترش نفوذ ایران و به هم خوردن موازنه قدرت به ضرر متحدان ایالات متحده است. راهکار برون رفت از بحران یمن، برگزاری کنفرانس گفتگوهای ملی طرفین درگیر و حل اختلافات در بازه زمانی کوتاه مدت و بلند مدت زیر نظر سازمان ملل به همراه کاهش تنش و درگیری نظامی و نیز خروج نیروهای نظامی متجاوز از یمن است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  163 - تجزیه و تحلیل استراتژی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه با استفاده از مدل سوات
  ابراهیم ارم امین روان بد غفار زارعی
  10.22034/sej.2021.1923596.1302
  هدف پژوهش حاضر بررسی استراتژی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه و یافتن استراتژی بهینه‌ای برای جمهوری اسلامی ایران در قبال عربستان سعودی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از مدل سوات برای تجزیه و تحلیل استراتژی‌های سیاست خارجی دو کشور د أکثر

  هدف پژوهش حاضر بررسی استراتژی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه و یافتن استراتژی بهینه‌ای برای جمهوری اسلامی ایران در قبال عربستان سعودی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از مدل سوات برای تجزیه و تحلیل استراتژی‌های سیاست خارجی دو کشور در خاورمیانه استفاده شده است. نتایج نشان داد که ترکیبی از سیاست‌های تعامل سازنده و مهار می‌تواند استراتژی بهینه جمهوری اسلامی ایران در قبال عربستان سعودی در شرایط کنونی باشد. تعقیب سیاست دو مسیری تعامل سازنده و مهار در قبال عربستان سعودی از یک‌سو نیازمند تاکید بر پتانسیل‌های همکاری نظیر همکاری در مقابله با اسلام‌هراسی و همکاری برای تأمین امنیت منطقه خلیج فارس و همکاری در زمینه حفظ محیط زیست است و از سوی دیگر پذیرش مقطعی برخی خواسته‌های طرف مقابل نمی‌بایست به منزله شکست تلقی گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  164 - نگرشی هویت‌محور بر سیاست متوازن روسیه در قبال کشورهای اسلامی خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان (2020-2011)
  سید رزاق مقیمی داوود کیانی مهدی جاودانی مقدم
  10.22034/sej.2022.1957305.1451
  هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست روسیه نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، پس از انقلاب‌های عربی است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی روسیه را به سمت اتخاذ سیاست متوازن نسسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه از سال 2011-2020 سوق داده اس أکثر

  هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست روسیه نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، پس از انقلاب‌های عربی است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی روسیه را به سمت اتخاذ سیاست متوازن نسسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه از سال 2011-2020 سوق داده است؟ همچنین پژوهش بر این فرضیه استوار است که در فاصله سال‌های 2011-2020 میلادی، روسیه از یک‌سو در مبارزه علیه تروریسم تکفیری، به همکاری با گروه‌های شیعی به رهبری ایران روی آورد و از سوی دیگر، با هدف جلوگیری از تحریک بنیادگرایی دینی در جمهوری‌های مسلمان‌نشین خود، به گسترش روابط با کشورهای اسلامی سنّی مذهب پرداخت. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و در قالب چارچوب نظری سازه‌انگاری، تحلیلی نسبتاً متمایز از ماهیت روابط روسیه با کشورهای اسلامی خاورمیانه در مقطع پس از انقلاب‌های عربی ارائه گردید. نتایج حاکی از آن است که با وقوع انقلاب‌های عربی در سال 2011 میلادی و شکل‌گیری دسته‌بندی‌های جدیدی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی در خاورمیانه، به ویژه پیرامون بحران سوریه که آغازگر مقطع تازه‌ای در روابط روسیه با جهان اسلام بود، مسکو با هدف دفع خطر جریان افراط‌گرایی اسلامی، تلاش کرد با اتخاذ سیاست متوازن نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، ضمن پرهیز از ایجاد تنش با آنها، به تقویت روابط با آنان بپردازد. لذا انتظار می‌‌رود، نقش اسلام در سیاست خارجی روسیه افزایش یابد و دولتمردان روسی، تمایل بیشتری به تعامل سازنده با کشورهای اسلامی خاورمیانه پیدا نمایند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  165 - چالش های امنیتی ناشی از جهانی شدن در خاورمیانه و تاثیر آن بر اتخاذ استراتژی های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی
  فاضل حسن زاده امین روان بد غفار زارعی
  10.22034/sej.2024.1998385.1563
  در چند سال گذشته، ما شاهد تحولاتی در منطقه خاورمیانه بوده ایم. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو کشور مهم و تأثیرگذار در حوزه خلیج فارس و خاورمیانه هستند. در طول چهار دهه گذشته پس از انقلاب اسلامی، عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران دستخوش تغییرات زیادی در روابط خ أکثر

  در چند سال گذشته، ما شاهد تحولاتی در منطقه خاورمیانه بوده ایم. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو کشور مهم و تأثیرگذار در حوزه خلیج فارس و خاورمیانه هستند. در طول چهار دهه گذشته پس از انقلاب اسلامی، عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران دستخوش تغییرات زیادی در روابط خود شده اند.هدف از تحقیق حاضر بررسی چالش های امنیتی ناشی از جهانی شدن در خاورمیانه و تاثیر آن بر اتخاذ استراتژی های سیاست خارجی دو کشوراست. روش مورد استفاده در این تحقیق نیز ،روش توصیفی-تحلیلی می باشد. در این روش، تجزیه و تحلیل اطلاعات با اسـتفاده از بررسـی تـاریخی وقـایع مرتبط با موضوع و همچنین داده ها براساس تحلیل جزئیـات در سـاختار کلـی است و با استفاده از منابع معتبر، سیاستهای خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی شناسایی می شوند. نتایج تحقیق نشان داد که عربستان سعودی به دنبال بهبود موقعیت منطقه ای خود در برابر جمهوری اسلامی ایران است و با این هدف، وارد بحرانهای منطقه ای شده است و در همین راستا سیاست هایی اتخاذ شده از سوی دو کشور، موجبات واگرایی و بروز تنشهای تفرقه افکنانه در سطح منطقه گردیده که نتیجه آن، چیزی به جز ظهور وگسترش تروریست در منطقه، حضورکشورهای غربی به بهانه مبارزه با آن و در مجموع ،کاهش روز افزون امنیت منطقه نبوده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  166 - بررسی ریشه‌های سیاسی و ایدئولوژیک جنبش حوثی‌ها
  احمد جانسیز مصطفی تارین
  10.22034/sej.2019.668899
  هدف پژوهش حاضر بررسی و تشخیص ریشه‌‌ها، انگیزه‌‌ها و محرک‌‌های سیاسی و ایدئولوژیک جنبش حوثی‌ها‌‌ که در سال‌های اخیر در کشور یمن شکل گرفته است، بود. در این رستا، در بررسی دلایل علمی و نظری جنبش الحوثی نظریۀ دکمجیان مورد توجه قرار گرفته و به نقش زیدیه و نیز اقدامات حکام یم أکثر

  هدف پژوهش حاضر بررسی و تشخیص ریشه‌‌ها، انگیزه‌‌ها و محرک‌‌های سیاسی و ایدئولوژیک جنبش حوثی‌ها‌‌ که در سال‌های اخیر در کشور یمن شکل گرفته است، بود. در این رستا، در بررسی دلایل علمی و نظری جنبش الحوثی نظریۀ دکمجیان مورد توجه قرار گرفته و به نقش زیدیه و نیز اقدامات حکام یمن به ویژه علی عبدالله صالح و اندیشه‌‌های حسین الحوثی پرداخته شده است. این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و یافته‌ها نشان داد، در تحلیل علل پیدایش جنبش حوثی‌ها، برخی عوامل داخلی مانند شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را عاملی برای این جنبش می‌‌دانند و برخی دیگر از نظریه‌پردازان، عوامل خارجی، نظام بین‌الملل و تاثیرات رخدادهای بیرونی را در ایجاد این جنبش مؤثر می‌‌دانند. پویایی جنبش حوثی‌‌ها نشانگر این است که این جنبش در آینده سیاسی کشور یمن و در مسند قدرت، جایگاه مهمی را به دست خواهد آورد. بررسی ریشه‌‌های فکری این جنبش بیشتر زمینه‌‌های سیاسی و ایدئولوژیک دارد که ارادۀ پیروان خود را تغذیه نموده است. مبارزه با ظلم و اشغال، هژمونی امریکا، نفوذ صهیونیسم و تخریبات سکولاریسم جایگاه خاصی در این اندیشه‌ها داشته و آنان بر مشروعیت نظام سیاسی، عدالت‌خواهی و امر به معروف و نهی از منکر تاکید می‌کنند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  167 - جدال جانشینی گفتمان‌های مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری بر امنیت سنتی غرب آسیا
  مرتضی شیرودی احمدرضا شاه علی کرم جمشیدی فرد
  10.22034/sej.2019.670176
  هدف پژوهش حاضر ارزیابی ماهیت رقابت گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب ‌آسیا و در چارچوب تحلیلی مکتب کپنهاگ بود. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و بر این فرضیه‌ استوار است که متعاقب دگردیسی‌های سالیان اخیر، گفتمان مقاومت شیعی در أکثر

  هدف پژوهش حاضر ارزیابی ماهیت رقابت گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب ‌آسیا و در چارچوب تحلیلی مکتب کپنهاگ بود. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و بر این فرضیه‌ استوار است که متعاقب دگردیسی‌های سالیان اخیر، گفتمان مقاومت شیعی در مقابل گفتمان‌ سلفی و اخوانی توانسته است تا کشورهای اسلامی حاضر در حوزۀ راهبردی غرب ‌آسیا را در شکل، روش، شعار و نیز در هدف تحت تأثیر خود قرار دهد. نتایج نشان داد حوزه راهبردی غرب آسیا، از ژئوپلتیک سیاسی جدی برای جدال جانشینی- نیابتی گفتمان مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری(سلفی- اخوانی) برخوردار بوده و مکتب کپنهاگ قادر است این جدال را به خوبی تجزیه و تحلیل کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  168 - نگرشی سازه‌انگارانه به سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه (مطالعه موردی: سوریه و عراق 2018-2011)
  داوود کیانی زینب صدوقی
  10.22034/sej.2019.670177
  هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر بحران ژئوپلیتیک خاورمیانه بر سیاست روسیه در این منطقه، به ویژه در قبال کشورهایی چون عراق و سوریه بود.پژوهش بر اینفرض استوار است که تغییر در دکترین سیاست خارجی روسیه، ظهور افراط‌گرایی، تهدید منافع روسیه و همچنین نگرانی از تسری خیزش‌ها به اورا أکثر

  هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر بحران ژئوپلیتیک خاورمیانه بر سیاست روسیه در این منطقه، به ویژه در قبال کشورهایی چون عراق و سوریه بود.پژوهش بر اینفرض استوار است که تغییر در دکترین سیاست خارجی روسیه، ظهور افراط‌گرایی، تهدید منافع روسیه و همچنین نگرانی از تسری خیزش‌ها به اوراسیا از سال 2011 به این سو و همزمان با وقوع ناآرامی های سیاسی – اجتماعی در خاورمیانه عربی، منجر به تغییر ادراک روس‌ها شده و در نتیجه اتخاذ سیاست گسترش نفوذ در منطقه خاورمیانه از سوی مسکو را به دنبال داشته است.نتایج حاصل از این پژوهش که به شیوه توصیفی - تحلیلی انجام شد، نشان داد، روسیه با تغییر در نگرش منطقه ای خود توانست ضمن افزایش نقش آفرینی در منطقه و پیشبرد سیاست برقراری امنیت و ثبات، نقش مهمی در مدیریت بحران به نفع خود ایفا کرده، و تهدیدات منطقه ای را به فرصت تبدیل کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  169 - بررسی و تحلیل چند واژه معرب از کتاب تکلمه الاصناف کرمینی
  سید محمد امیری
  در فایل اصل مقاله موجودد است.

  در فایل اصل مقاله موجودد است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  170 - بررسی مضامین مشترک بادصبا در شعر ابن عربی و حافظ
  فرهاد دیوسالار مهری مختاری
  در فایل اصل مقاله موجود است

  در فایل اصل مقاله موجود است تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  171 - بررسی و تطبیق مضامین اجتماعی در ادبیات جبران خلیل جبران و نیما یوشیج
  حسن مجیدی سکینه صارمی
  شاعران و نویسندگان در هر دوره ای متأثّر از محیط سیاسی – اجتماعی خویش هستند و این تأثیر در آثار و نوشته‌ها‌یشان نمود می‌یابد. از عدالت و برابری خرسند بوده‌اند و زبان به بیان عشق خود به وطن، زن، آزادی و...گشوده‌اند و از ظلم و ستم‌ها، بی عدالتی‌ها و ... شکایت کرده ان أکثر

  شاعران و نویسندگان در هر دوره ای متأثّر از محیط سیاسی – اجتماعی خویش هستند و این تأثیر در آثار و نوشته‌ها‌یشان نمود می‌یابد. از عدالت و برابری خرسند بوده‌اند و زبان به بیان عشق خود به وطن، زن، آزادی و...گشوده‌اند و از ظلم و ستم‌ها، بی عدالتی‌ها و ... شکایت کرده اند. از جمله این شاعران می‌توان جبران خلیل جبران را نام برد که در سال(1931 –1833م) در البشری در لبنان متولد شد و به خاطر ترس از فقر و تحت تأثیر اوضاع سیاسی- اجتماعی مجبور به ترک لبنان شد. و نیما یوشیج از جمله شاعران سیاسی و اجتماعی است که در سال( 1274- 1338ش) در یوش، دهکده نور مازندران متولد شد. او زندگی خود را به ناچار دور از زادگاه و در تهران سپری کرد. جبران و نیما مانند هر شاعر دیگری متأثر از محیط و اوضاع سیاسی- اجتماعی زمان خویش بوده‌اند و مسائل سیاسی- اجتماعی به وضوح در آثار شان نمود پیدا کرده است. از جمله این مضامین می‌توان به طبیعت، آزادی، انسان گرایی و جامعه آرمانی، سیاست و... اشاره کرد. این مقاله کوشش تطبیقی است در بررسی مضامین اجتماعی از دیدگاه دو شاعر معاصر عرب زبان جبران خلیل جبران و شاعر فارسی زبان، نیما یوشیج. جبران و نیما به خوبی توانسته‌اند مضامینی مانند وطن، طبیعت، آزادی، سیاست و ظلم ستیزی و ... را به تصویر بکشند. از طبیعت زنده و پویای لبنان و یوش سخن بگویند و با یاد وطن آرام گیرند و با طامعین و ظالمان مبارزه کنند و مرگ در راه آزادی را برتر از زندگی با ذلت بدانند. روش پژوهش بر اساس مکتب تطبیقی آمریکاست. در این مقاله، تفاوت و شباهت فکری این دو شاعر و نقاش در رابطه با مضامین اجتماعی موجود در عصرشان به تصویر کشیده می‌شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  172 - مبادئ بلاغة التصویر بین الاتجاهین الرومانسی والبرناسی فی الشعر العربی
  مجید صالح بک محمد هادی مرادی ناصر میثاقی
  تعددت التعاریف عن التصویر فی العصر الحاضر، وهو فی مفهومه الشامل کما یعرفه "دای لویس" لوحة مصنوعة من الألفاظ، أو محاولة لبیان التجارب عن طریق اللغة وبشکل فنّی. ومدی توفیق الشاعر فی خلع الفنّیة على کلامه یُسمّى بالبلاغة؛ ومما یقضی علیها هو التصویر الآلی للواقع دون محاولة أکثر

  تعددت التعاریف عن التصویر فی العصر الحاضر، وهو فی مفهومه الشامل کما یعرفه "دای لویس" لوحة مصنوعة من الألفاظ، أو محاولة لبیان التجارب عن طریق اللغة وبشکل فنّی. ومدی توفیق الشاعر فی خلع الفنّیة على کلامه یُسمّى بالبلاغة؛ ومما یقضی علیها هو التصویر الآلی للواقع دون محاولة للانتقاء الفنی. وللمذاهب الأدبیة فی توجیه تلک المحاولات مذاهب تبتنی على فلسفة معارضة لسابقتها وتشکّل نظرتها إلى الأدب عامّة، وإلى الشعر خاصة. وابتناء على تلک النظرة تصنّف مبادؤها الأساسیة لخلق البلاغة المرجوّة. ومن ضمن تلک المذاهب الرومانسیة والبرناسیة التی تتقابل رؤاهما عن البلاغة؛ تعرض هذا المقال لدراسة المبادئ الأساسیة التی یستند علیها التصویر فی بلاغته عند الاتجاهین الرومانسی والبرناسی. یتطرق هذا المقال بمنهج وصفی – تحلیلی إلی العلل والأسباب التی تقف خلف هذا التقابل، لاستخراج مظاهر تلک المبادئ عند شعراء هذین الاتجاهین. وتبیّن أنّ المبادئ التی اتخذها الاتجاه الرومانسی وهی: محوریة الذاتیة بمظاهرها، وتکثیف عناصر الصورة وتمجید الألم؛ تقف وجها لوجه لما اتخذته البرناسیة رغبة فی الوصول إلی بلاغة التصویر، حیث کانت المبادئ عندها: الإلمام باللاذاتیة، غائیة الجمال، نبذ صفة الحیاة عن الطبیعة، تألیه العالم الخارجی، الاهتمام بالشکل وزیادة الشخوص. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  173 - تجليَّات الديستوبيا و‌ملامحها في شعر علي کنعان
  ایاد نیسی ناصر زارع رسول بلاوی
  الديستوبيا أو المدينة الفاسدة أو أدب الواقع المرير ناتجة عن المتغيّرات والأحداث الاجتماعية والسياسية السائدة. الشاعر في الديستوبيا يعتمد علی المجتمع أو المدينة، متخذاً إيّاها الأرضية الممهّدة والعامل الأساسي لظهور العناصر الديستوبية في البنية الشعرية. تجلَّت الديستوبيا أکثر

  الديستوبيا أو المدينة الفاسدة أو أدب الواقع المرير ناتجة عن المتغيّرات والأحداث الاجتماعية والسياسية السائدة. الشاعر في الديستوبيا يعتمد علی المجتمع أو المدينة، متخذاً إيّاها الأرضية الممهّدة والعامل الأساسي لظهور العناصر الديستوبية في البنية الشعرية. تجلَّت الديستوبيا في أعمال الشاعر علي کنعان الشعرية بشکل لافت للانتباه، ونحن بدورنا أيضاً نکشف عن أَبعاد خباياه الذهنيَّة و‌الروحيَّة تجاه ‌الديستوبيا من شتى الزوايا، عبر تطبيقها علی نماذج من نصوص علي کنعان الشعريَّة، و‌ذلک للکشف عن دلالات هذه الظاهرة الأدبيَّة. وَ‌يعتمد هذا المقال في دراسته للأدب الديستوبي بأنواعه في سطوره الشعرية، و‌من ثمّ يذکر خصائصه وتأثيره في نتاجه الشّعري، حتى نتطلع على خصائص هذه البيئة التي عاشها، وأن نصل وبصورة دقيقة إلى رؤية الأديب حول المدينة الفاسدة. وانطلاقاً من هذا يسعی البحث إلی الوقوف علی دور الأحداث الإنسانية والاجتماعية والسياسية والاقتصادية، والَّتي تلعب دوراً مهمّاً علی حصول المعاني الجديدة لنصوص علي کنعان الشعرية وتنوع معانيها من حيث الأدب الديستوبي، وذلک بمنهجٍ يتصف بطابع الوصفيِّ التحليلي مدعوماً بالبحث المکتبي والاجتماعي. وَ‌لقد توصلنا في هذا البحث إلى أن الشاعر سعى جاهداً في أعماله الشعرية أن يعطينا صورة صادقة عن المدينة الفاسدة، وتأثيرها سلبيَّاً علی المجتمع، مُتخذاً إياها وسيلة لِتوعية أبناء مجتمعه وتصحيح المسار، حتى يتمکنوا من بناء المدينة الفاضلة الزاخرة بالحبّ والعدالة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  174 - قضیة الالتزام بین الخطابین النقدی والشعری فی الأدب العربی المعاصر
  فرامرز میرزایی عبدالحسین فقهی
  قضیة الالتزام من أهم ما اهتم بها النقاد والشعراء فی الأدب العربی المعاصر. ومن عجب ما یتفطن إلیه الباحث الأدبی الاختلاف بین مفهومی الالتزام عند الناقد وعند الشاعر، فالناقد العربی حدد الالتزام فی دائرة القضایا الاجتماعیة خلافا للشاعر العربی المعاصر الذی حدّده فی دائرة حری أکثر

  قضیة الالتزام من أهم ما اهتم بها النقاد والشعراء فی الأدب العربی المعاصر. ومن عجب ما یتفطن إلیه الباحث الأدبی الاختلاف بین مفهومی الالتزام عند الناقد وعند الشاعر، فالناقد العربی حدد الالتزام فی دائرة القضایا الاجتماعیة خلافا للشاعر العربی المعاصر الذی حدّده فی دائرة حریة التعبیر. هذا النموذج یبیّن أن النقد العربی، فی عصرنا الحاضر یرید أن یوجّه الأدب حسب میوله النقدیة دون الاهتمام بهواجس الشاعر العربی المعاصر. فلماذا حدثت هذه الفجوة بین خطابی النقد والأدب؟ الإجابة عن هذا السؤال هو ما یهدف إلیه هذا المقال وذلک فی منهج تحلیلی وصفی متعمد علی تحلیل الآراء النقدیة الواردة فی هذا المجال لیصل إلی نتیجة أن الناقد الأدبی الحدیث بدل أن یتصل بأدب قومه ویستنتج قضایاه النقدیة منه مباشرا، ویتخذه موقعا لیستلهم منه فکرته النقدیة، اتجه نحو الآراء النقدیة الواردة من الغرب کالاشتراکیة والوجودیة وجعلها قاعدة لیستخرج منها أصوله النقدیة ویفرضها علی أدب قومه. هذه المفارقة بین خطابی النقد والشعر العربیین لمفهوم الالتزام الأدبی لداعیة إلی التأمل فی النقد الأدبی المعاصر، فلیس من الصحیح أن یُملَی علی الأدب العربی ما هو خارج عن طبیعته العربیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  175 - منهجية كتاب "الأدب العربی عبر العصور" لهدی التمیمی دراسة تحليلية من منظور تاریخي وسياسي
  داود احمدی محمدابراهیم خلیفه شوشتری
  شهدت كتابة تاريخ الأدب، شأنها شأن جميع أنواع الكتابات، تطوّراً ملحوظاً مواكبةً نموّ الحضارة وتطوّرها. ومع توسّع الفروع العلمية وتخصص الدراسات والحاجة إلى نشر النتائج البحثية الجديدة، تغيّر بموجبه أيضاً نوع تأليف الكتب، بما في ذلك تاريخ الأدب. كانت الكتب القديمة في تاريخ أکثر

  شهدت كتابة تاريخ الأدب، شأنها شأن جميع أنواع الكتابات، تطوّراً ملحوظاً مواكبةً نموّ الحضارة وتطوّرها. ومع توسّع الفروع العلمية وتخصص الدراسات والحاجة إلى نشر النتائج البحثية الجديدة، تغيّر بموجبه أيضاً نوع تأليف الكتب، بما في ذلك تاريخ الأدب. كانت الكتب القديمة في تاريخ الأدب يتمّ تأليفها من خلال جمع السير الذاتية للشعراء والكتّاب والتعبير عن محاسنهم وعيوبهم وفقاً لمعاييرَ تعتمد على كلامهم؛ لكن الكتب التاريخية الجديدة تُكتب بأساليب ومناهج حديثة إلى جانب تحليل وتقييم الظروف السياسية والاجتماعية. يقوم هذا المقال بدراسة منهجية لكتاب "الأدب العربي عبر العصور" لـ هدى التميمي لتبيين أوجه القصور المنهجية في كتابة تاريخ الأدب. في هذا البحث، سنقوم أولاً بدراسة الأساليب والمناهج الموجودة من خلال تحليل كتب تواريخ الأدب، وأثناء عرض العراقيل التي تعترض كتابة تاريخ الأدب، سنقارن الأساليب السائدة مع أسلوب الباحثة هدى التميمي. يعتمد هذا البحث المنهج الوصفي التحليلي مصحوباً بالمقارنة، ويحاول دراسة الكتاب المعنيّ من منظور كتّاب تاريخ الأدب. وقد توصّل البحث إلى أن الكاتبة كانت ترمي من خلال تأليف هذا الكتاب، تقديم معلومات موجزة عن الفترات التاريخية للأدب العربي الذي نما في السياق الاجتماعي والثقافي والسياسي. كما يمكن القول إن أسلوب كتابتها متأثر بأسلوب المؤرخين العرب المعاصرين وفيما يبدو أن الجانب التاريخي معظمه مبني على الانقسام السياسي. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  176 - التغيّرات الفونولوجية للكلمات المستعارة من العربية في اللغة الفارسية
  احمدرضا خواجه فرد حسن شوندی شهرام مدرسي خياباني
  شهدت الألفاظ المستعارة من العربية تغيّرات مختلفة في اللغة الفارسية، بما في ذلك التغيرات الصوتمية. هل التغيرات في الكلمات المستعارة من العربية منتظمة بالفارسية؟ وهل التغيرات في الكلمات المستعارة من العربية تخضع لقواعد صوتمية؟ تناولت هذه المقالة، في إطار نظرية تشومسكي وهي أکثر

  شهدت الألفاظ المستعارة من العربية تغيّرات مختلفة في اللغة الفارسية، بما في ذلك التغيرات الصوتمية. هل التغيرات في الكلمات المستعارة من العربية منتظمة بالفارسية؟ وهل التغيرات في الكلمات المستعارة من العربية تخضع لقواعد صوتمية؟ تناولت هذه المقالة، في إطار نظرية تشومسكي وهيل في علم الأصوات التوليدي، والمعروفة باسم SPE، والتي تمت مراجعتها باستمرار من قبل اللغويين التوليدیین، العديد من التغيّرات الصوتمية في الكلمات المستعارة من العربية. علم الصوتمي التوليدي هو جزء من القواعد النحوية التوليدية التي تحدد التمثيلات الصوتمية الصحيحة للكلام بطريقة تعكس القواعد النحوية الداخلية للمتحدث الأصلي. أهم مكوّنات هذه النظرية، هي: مستويات التمثيل الصوتمي. القواعد الصوتمية، المشتقات؛ سمات الصوتمية المميزة والخطّية. يخضع البحث في هذه المقالة للمنهج الوصفي-التحليلي. بداية يتم إلقاء نظرة على البنية الصوتية والبنية المقطعية في اللغتين الفارسية والعربية، ثم أنواع التغيّرات الصوتمية في الألفاظ العربية: المماثلة (الانسجام الصوتي)، و عدم المماثلة (عدم الانسجام الصوتي)، و الحذف، و القلب (تحويل)، و الإطالة التعويضية، مع أمثلة لكل منها. نتيجة لذلك، تُظهر هذه الدراسة أن المتحدثين بالفارسية، كالمتحدّثين باللغات الأخرى، قاموا بتغيرات صوتمية في الكلمات المستعارة من اللغة العربية في معظم الحالات من أجل التكيف مع النظام الصوتي التابع للغة الفارسية. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  177 - رواية أدرکها النسيان لسناء الشعلان؛ دراسة في ضوء نظرية نقد النماذج العليا
  سمانه موسی پور یوسف هادی بور نهزمی سیدابراهیم آرمن
  يعتبر نقد النماذج العليا أحد أهم أنواع النقد الأدبي المعاصر وکان کارل جوستاو يونغ أول من طرح هذه النظرية استناداً إلی بحوثه في علم النفس والأنثروبولوجيا والأديان وتاريخ الحضارات ويطلق يونغ عنوان النماذج العليا علی الصور الذهنية العالمية الراسخة في اللاوعي الجماعي والفرد أکثر

  يعتبر نقد النماذج العليا أحد أهم أنواع النقد الأدبي المعاصر وکان کارل جوستاو يونغ أول من طرح هذه النظرية استناداً إلی بحوثه في علم النفس والأنثروبولوجيا والأديان وتاريخ الحضارات ويطلق يونغ عنوان النماذج العليا علی الصور الذهنية العالمية الراسخة في اللاوعي الجماعي والفردي ويعتبر الأسطورة من تجليات هذه النماذج العليا. وتندرج رواية أدرکها النسيان ضمن الروايات السريالية وتزخر بالتقنيات الأدبية مثل تيار الوعي والانطباعية والسفر عبر الزمن. وهي تروي قصة فتاة ذات شعر أحمر ووجه أحمر نشأت منذ ولادتها في حضانة الأطفال (المیتم)، حيث تواجه مشاکل عديدة عبر أحداث الرواية وتعرض الکاتبة في نهاية المطاف صورة عنها وهي بلغت الستين من عمرها. إن نظرة منا علی الرواية تطلعنا علی جوانب من قضايا علم النفس تضمنتها بشکل واضح. تعتبر روایات الشعلان علی رأس قائمة المؤلفات المرشحة للجوائز الأدبية علی المستويين الوطني والدولي وتزخر هذه الرواية بالنماذج العليا. يعالج هذا البحث باستخدام المنهج الوصفي-التحليلي والترکيز علی النقد النفسي النماذج العليا المؤثرة في کتابة هذه الرواية منها الآنيما والشيخ العاقل واالذات وتأثيرها علی أحداثها مما يساعد علی الإبداع في ناحیتي الشکل والمضمون. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  178 - دراسة معرفية لمفهوم الفرح في اللغتين العربية والفارسية؛ دراسة تقابلية
  سمیه محمدی صلاح الدین عبدی محمد امین صراحی مرتضی قائمی
  يتراوح الفرح بين المشاعر الخفيفة إلى الشديدة، والاستمتاع بموضوع ما إلى الشعور بالسعادة في الحياة. وبما أن جزءاً من مفهوم الفرح يصبح منظماً بالبيانات اللغوية إضافة إلى الأدب والفن والعرف وغيرها، لذلك نستخدم "الاستعارة المفاهیمية" كأداة فعالة لتحليل اللغة، والتي تعد إحدی أکثر

  يتراوح الفرح بين المشاعر الخفيفة إلى الشديدة، والاستمتاع بموضوع ما إلى الشعور بالسعادة في الحياة. وبما أن جزءاً من مفهوم الفرح يصبح منظماً بالبيانات اللغوية إضافة إلى الأدب والفن والعرف وغيرها، لذلك نستخدم "الاستعارة المفاهیمية" كأداة فعالة لتحليل اللغة، والتي تعد إحدی مظاهر العقل. تشير الاستعارة المفاهیمیة إلى إدراك مفهوم مجرد على أساس مفهوم أكثر مادية والتعبير عنه. في هذه الدراسة، سندرس البيانات ونسعى لفهم مجالات المصدر لمفهوم الفرح في كل من اللغتين الفارسية والعربية بناءً على النظرية المعرفية لكوفكسيس، لنعرف طريقة تفكير الناطقين بهاتين اللغتين حول الفرح، وأوجه الشبه والاختلاف بينهما. تكمن أهمية الدراسة المعرفية لهذه البيانات في تنظيم نطاقها المبعثر والمتنوع بناءً على التعيينات والأنماط المعرفية. يُظهر فحص بيانات هذه الدراسة أن الطبيعة المشتقة للغة العربية وفرت مجموعة متنوعة من الكلمات الاستعاریة لتصور الفرح في هذه اللغة خاصة فيما يتعلق باستعارة "الفرح نور"؛ کما أنّ المظاهر اللغوية لبعض الاستعارات باللغة الفارسية كاستعارة "الفرح سائل داخل الوعاء" أظهرت مسافة أكبر عن مستواها العامة وکونها ذات إحداثيات ثقافية مميزة وأكثر تعقيداً؛ کذلک فيما یتعلق باستعارة "الفرح فوق" فـ"المسافة من الأرض" في اللغة العربية يمكن أن تكون أكثر وضوحًا من اللغة الفارسية. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  179 - دلائلیة الموتیف في شعر علي جعفر العلاق؛ موتیف العشب، والأغنیة، والریح أنموذجا
  بیان قمری علی رضا محمد رضائی حسین الیاسی
  إن الموتیف هو الفکرة المرکزة أو النقطة الدلالیة النهائیة التي یقوم الشاعر عبر الإکثار منها والترکیز علیه بالتکرار المکثّف بشحن النص الشعري بالطاقات الدلالیة وأیضاً یکرّس فکرة نصیة رئیسة ویرسخ عبر الحالة الأثیریة الثابتة للموتیف أو النقطة المرکزة الفکرة أو المعاني التي ی أکثر

  إن الموتیف هو الفکرة المرکزة أو النقطة الدلالیة النهائیة التي یقوم الشاعر عبر الإکثار منها والترکیز علیه بالتکرار المکثّف بشحن النص الشعري بالطاقات الدلالیة وأیضاً یکرّس فکرة نصیة رئیسة ویرسخ عبر الحالة الأثیریة الثابتة للموتیف أو النقطة المرکزة الفکرة أو المعاني التي یحرص علی إیصالها. ویعدُّ مفتاح الولوج إلی العالم الشّعري للشاعر ومنظومته الفكريِّة وهو یمثّل عنصرا أساسيا من عناصر بناء الشّعريِّة عند العلاق وحضوره یعبّر من جهة عن إلحاح الشاعر علی فكرة خاصة ومن جهة أخری یعمل كعتاد هجومي یقدر به القارئ أن یقبض علی دلالات النص. أخذ هذا البحث علی عاتقه أن یعالج موضوع الموتیف عبر الاعتماد علی المنهج الوصفي _ التحلیلي ومن خلال اختیار موتیفات العشب، والریح، والأغنية من معجم العلاق الشّعري ومن ثم العکوف علیها بالمعالجة والمحاولة لتقویل هذه الموتیفات وتسلیط الضوء علیها بالرؤیة الدلالیة التي من مهامها دراسة نظام العلامات ومن الأسباب الدافعة لاختیار هذه الموتیفات هي الحضور المکثّف لها في جمیع إصداراتها الشعریة وجمیع قصائده وأیضاً الحضور المعرفي لهذه الموتیفات المکررة في مسعی لخلق المعرفة عند المتلقي بفاعلیة الموتیف في شعر العلاق مما یعتبر من الأهداف الأساسیة لسبر أغوار النص الشعري عند العلاق وأیضا من أهم عوامل وأسباب الجمع بین هذه الموتیفات في هذه الورقة البحثیة هي العلاقة الدلالیة بین الموتیفات المتکررة في الکثیر من الأحایین. تشیر النتائج إلی أنَّ هذه الموتیفات جزء لا یستهان به في التشكیل الشّعري وبعضها ذات الجذور الأسطوريِّة والمعرفيِّة، مثل: العشب أو لبناء المفارقة بین الماضي والحال والعشب هو عشبة الخلود الجلجامشي یركن إلیه الشاعر لتجسید زعزعة الواقع العربي أو خفوت الإرادة العربيِّة. وموتیف الأغنية والرّیح من الموتیفات المتكررة في شعر الشاعر وهما یحملان الدلالات المختلفة واستخدم الشاعر موتیف الأغنية في إطار ما یسمی بالتراسل بین الحواس لیجسّد بها ما آل إلیه المكان العربي من الموت والضیاع والشّتت أو یستخدمه رمزاً لإعادة الأرض إلی الزمن الأسطوري ذات الفاعلیة الحضاریة والأغنیة ذات الرصید الأسطوري وتقود إلی قیثارة أروفئوس والریح تأتی رمزاً للتوق إلی وتأتي في بعض الأحیان رمزاً للسلب والخراب والتدمیر علی وجه الأرض. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  180 - دراسة مقارنة لموضوعات شعر رثاء المدن في الأندلس والشرق العربي
  سیده محترم شب پابیشه سید بابک فرزانه مرضیه قلی تبار علیرضا باقر
  إن رثاء المدن في الأدب العربي يعني البكاء على المدن التي دمرتها الحروب والفتن أو أنواع الكوارث الطبيعية. وطالما كان هذا النوع من الرثاء من أهم الأغراض الشعرية في الأندلس والشرق العربي لأنه واكب وتيرة الأحداث والتغيرات السياسية وأعاد قراءة الأحداث. يسعى هذا المقال بطريقة أکثر

  إن رثاء المدن في الأدب العربي يعني البكاء على المدن التي دمرتها الحروب والفتن أو أنواع الكوارث الطبيعية. وطالما كان هذا النوع من الرثاء من أهم الأغراض الشعرية في الأندلس والشرق العربي لأنه واكب وتيرة الأحداث والتغيرات السياسية وأعاد قراءة الأحداث. يسعى هذا المقال بطريقة وصفية تحليلية للتعريف ببعض هذه المراثي ودراسة موضوعات قصائد کلا القطرين باحثا عن وجوه الاشتراك والافتراق بينهما. وبحسب نتائج الدراسة هناك قواسم مشتركة عميقة في أفكار شعراء الأندلس والشرق العربي تنبع من الوضع السياسي والاجتماعي القائم في المجتمع آنذاك. من ناحية أخرى من خلال دراستنا لرثاء المدن المنهارة سنرى أن وصف ازدهار المدن ومجدها وازدهارها قبل الدمار والندب والتحسر على فقدان النعم والمشاعر الدينية هي من بين الموضوعات المشتركة في مراثي شعراء البلدين وفي نفس الوقت هناك اختلافات بينهما فمثلا في رثاء المدن الأندلسية نری اهتماما بموضوعات کالاستغاثة والحنين الی الوطن لامثيل لها في المراثي الشرقية. وبصورة عامة يمكن القول إن قصائد رثاء المدن في الأندلس جاءت بمعان وصور أكثر عمقا وتأثيرا في المتلقي وإن كان للشرق فضل الأسبقية في التطرق إلی هذا الفن الشعري. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  181 - فضاء المقهى فی الروایتین الفارسیة والعربیة؛ أحمد محمود وعبدالرحمن منیف نموذجاً
  یدالله ملایری مجتبی عمرانی پور
  تحاول هذه الدراسة إلقاء الضوء على فضاء المقهى فی روایات أحمد محمود وعبدالرحمن منیف. وإذا کان الفضاء بشکل عام محایثاً للعالم تنتظم فیه الکائنات والأشیاء والأفعال، ومن ثمّ معیاراً لقیاس الوعی والعلائق الوجودیة والاجتماعیة والثقافیة، فیتمیّز المقهى فی النصوص المدروسة بکونه أکثر

  تحاول هذه الدراسة إلقاء الضوء على فضاء المقهى فی روایات أحمد محمود وعبدالرحمن منیف. وإذا کان الفضاء بشکل عام محایثاً للعالم تنتظم فیه الکائنات والأشیاء والأفعال، ومن ثمّ معیاراً لقیاس الوعی والعلائق الوجودیة والاجتماعیة والثقافیة، فیتمیّز المقهى فی النصوص المدروسة بکونه "مختزلاً" لهذا التحایث والمعیاریة، وهذا ما یبرّر اختیاره لدراسة مقارنة تهدف إلى فتح نافذة للحوار بین المجتمعین الإیرانی والعربی بغیة ترسیخ قیم الانفتاح والتعایش والتعددیة، کما یبرر اختیار الکاتبین بوصفهما مهتماً بهذا الفضاء النصی، وکذلک مهتماً بتلک القیم التی تؤمن بها الدراسة. ویهتمّ الروائیان بالمقهى اهتماماً بالغاً، خاصة فی روایات "الجیران" (همسایه ها) و"قصة مدینة" (داستان یک شهر) و"الأرض المحروقة" (زمین سوخته) لأحمد محمود، وخماسیة "مدن الملح" وروایة "أرض السواد" لعبدالرحمن منیف. وتعتمد الدراسة إنجازات المدرستین الأمیرکیة، والسلافیة للدراسات المقارنة اللتین ترکِّزان على نقاط التشابه والاختلاف بین الأعمال الأدبیّة من ناحیة، وعلى العلاقة بین الأدب ومیادین المعرفة الأخرى من ناحیة أخرى. وقسّمنا الدراسة إلى: 1) موقع المقهى ودوره النصّی. 2) المقهى والتراث. 3) المقهى والتاریخ. وقد تراءى لنا من خلال الدراسة أنّ المقهى یضطلع بدور فنّی ومعرفیّ بامتیاز، إذ نستطیع القول بأنّه من أهمّ المکوّنات الروائیّة التی تساعد الکاتبین فی إیصال رسالتهما الجمالیّة والمعرفیّة إلى المتلّقی من خلال موقعه الطوبوغرافی أوّلاً و علاقته بالتراث والتاریخ. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  182 - دراسة تحليلية مقارنة بین الاتجاه الشعري لتوماس إليوت ويوسف الخال
  علی نجفی ایوکی مینا محمدی
  قد تأثّر کثير من الشعراء العرب المعاصرين بالآداب الأجنبية وقد ترك كبار الشعراء العالميين بصماتهم على هؤلاء ومنهم الشاعر الأمريکي توماس ستيرنز إليوت (1888م- 1965م) حیث أثرت قصيدته المشهورة "الأرض الخراب" بصبغتها المأساوية مباشراً وغير مباشر على الشعراء خاصة بعد قضية فلسط أکثر

  قد تأثّر کثير من الشعراء العرب المعاصرين بالآداب الأجنبية وقد ترك كبار الشعراء العالميين بصماتهم على هؤلاء ومنهم الشاعر الأمريکي توماس ستيرنز إليوت (1888م- 1965م) حیث أثرت قصيدته المشهورة "الأرض الخراب" بصبغتها المأساوية مباشراً وغير مباشر على الشعراء خاصة بعد قضية فلسطين وأوضاع العرب الاجتماعية والثقافية المتأزمة؛ إذ يرون أرضهم أشبه بالأرض الخراب لإليوت فوجدوها يباباً وينتظرون الماء الذي ينتهي إلی الحياة من جديد، ويمکن القول إنّ الواقع السياسي والاجتماعي المؤسف في الوطن العربي هو العامل الرئیس الذي دفعهم إلی استلهام الأرض الخراب. هذا وإنّ يوسف الخال من المتأثرين بالأدب الأجنبي عامةً وبإليوت خاصةً؛ الّذي أسّس مجلته المعنونة بــــ"شعر" وأسّس حركة شعرية حول هذه المجلة في التحويل الفعّال لمفهوم الشعر في اللغة العربية. ومن المسلّم أن شعرهم ودراساتهم الأدبية في مجلة "شعر" کان تحت تأثير الأدب الغربي خاصة إليوت. علی ضوء أهمية المسألة ودورها في فهم شعر يوسف الخال خاصة والشعر العربي المعاصر عامة، تسعى هذه المقالة باتجاهها المقارن وبمنهجها الوصفي-التحليلي إلى إلقاء الضوء على وجوه تأثير إلیوت علی شعر الشاعر يوسف الخال في الفكرة والرؤية والشكل والصورة بالترکیز علی المقاطع التي يلاحظ فيها تأثّر الخال بقصيدة "الأرض الخراب". ومن أهم نتائج الدراسة هي أنّ مفهوم يوسف الخال للشعر يبدو قريباً من المفهوم الإليوتي في الخصائص التالية: استخدام الإيحاء التاريخي أو الأسطوري والتعبير عن معاناة مشاكل الجيل والأمة والرؤية المسيحية أو التموزية؛ لذلك يمکن القول بأنّه تاثّر مباشراً بإليوت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  183 - دراسة مناهج توظیف الأساطير في شعر فوزية أبي خالد
  مسلم خزلی مینا پیرزادنیا
  تعتبر الأساطير الذاكرة التاريخية للبشرية، والتي تحتوي على العديد من المكونات الثقافية والاجتماعية والأيديولوجية لمختلف الدول. وبما أن الأساطير ترتبط ارتباطًا وثيقًا بالأدب، فهي أداة مناسبة لدی الشاعر يعطي باستخدامها لوناً رمزياً على قصيدته ونقل موضوعه إلى الجمهور بلغة م أکثر

  تعتبر الأساطير الذاكرة التاريخية للبشرية، والتي تحتوي على العديد من المكونات الثقافية والاجتماعية والأيديولوجية لمختلف الدول. وبما أن الأساطير ترتبط ارتباطًا وثيقًا بالأدب، فهي أداة مناسبة لدی الشاعر يعطي باستخدامها لوناً رمزياً على قصيدته ونقل موضوعه إلى الجمهور بلغة مخفية وأدبية. فوزية أبوخالد من الشعراء المبتكرين في الأدب العربي، ولديها، بسبب دراساتها المكثفة في المصادر غير العربية، الكثير من المعلومات عن تاريخ وثقافة البلدان الأسطورية الأخرى، وبمهارتها وإبداعها تستخدم جميع الأنواع من الأساطير لخلق أسلوب أدبي متميز وجديد في شعرها. تحاول هذه الدراسة استقصاء أساليب استحضار الأساطير في شعر أبي خالد بالاعتماد على المنهج الوصفي التحليلي، وبتقديم معلومات إحصائية تبين مدى استخدام الأساطير في شعر هذه الشاعرة. بناءً على ما توصل إليه البحث، استخدمت أبوخالد ثلاثة طرق من أجل توظیف الأساطیر في شعرها: تكرار السرد، وتغيير السرد، وإعادة تکوین الأسطورة، ومن خلال الجمع بين التقليد والحداثة، فقد خطت خطوة کبیرة نحو التحديث وإبداع لغتها الشعرية المميزة وبهذا الأسلوب تعبر عن أفكارها حول قضايا العالم العربي ومكانة المرأة ومفاهيم مثل الحب والوطنية والحرية. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  184 - فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی فی المیزان؛ دراسة إحصائیة تحلیلیة (الأعداد المطلوبة 23 – 1)
  مهین حاجی زاده مسعود باوان پوری مریم دریانورد
  بالنظر إلى أن إنتاج المقالات ینمو بوتیرة متصاعدة فی ایران والعالم، هناک حاجة ماسة إلى معاییر لتقییم المنشورات العلمیة ومقارنتها وسیتم تحقیق هذا الأمر بالاستعانة من أسالیب التقییم العلمی. تعتبر فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی المحکمة، إحدى المجلات المعتمدة أکثر

  بالنظر إلى أن إنتاج المقالات ینمو بوتیرة متصاعدة فی ایران والعالم، هناک حاجة ماسة إلى معاییر لتقییم المنشورات العلمیة ومقارنتها وسیتم تحقیق هذا الأمر بالاستعانة من أسالیب التقییم العلمی. تعتبر فصلیة إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی المحکمة، إحدى المجلات المعتمدة والمهمة فی مجال النقد الأدبی علی الساحة المحلیة والدولیة حیث وصل نشرها إلى العدد السابع والعشرین وتم ـ حتی العدد 23 ـ نشر 179 مقالة فیها لـ 345 کاتب بشهادات جامعیة معتبرة من 44 جامعة ومؤسسة تعلیمیة. یدور موضوع 45 مقالة منها یعنی 13/25 % حول الأدب الفارسی وهذا یدل علی تمسک الفصلیة بأهدافها مع أننا یجب أن نبحث عن أسباب ضآلة المقالات التی تعنی بهذا الأدب. هذه الدراسة تطرقت إلى دراسة إحصائیة تحلیلیة لعدد کاتبی المقالات وشهاداتهم ومدى التعاون بینهم والمراکز والمؤسسات الناشطة فی الفصلیة. واستفدنا فی البحث من الإحصاء الوصفی؛ یعنی تم عدّ المتوسط، والتردد، والنسبة المائویة ثم عرضنا النتائج فی الجداول والرسوم البیانیة. جهاز البحث هو تنظیر إحصائی باستخدام برمجة spss نسخة 16. ومن هذا المنطلق کانت النتائج: أنّ 50 مقالة من المقالات کانت انفرادیة و 129 مقالة أیضا کان من تألیف مشترک و91 مقالة من المقالات المشترکة تم إعدادها بید المنتمین إلی الجامعات و 38 مقالة منها کتبها باحثون آخرون من المراکز المختلفة. نصف المقالات یعالج نقد النصوص وتحلیلها. وأخیرا جاءت 34 مقالة بواسطة أعضاء هیئة التحریر بمتوسط 9/18% وهو عدد مقبول. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  185 - دراسة جمالیة التکرار فی دیوان "قَلیلکِ… لا کثیرهُنَّ" لیحیى السماوی
  یحیی معروف نورالدین پروین
  تحقق ظاهرة التکرار فی النصّ الأدبی الجانبین المهمین: الجانب اللفظی والجانب المعنوی. یخلق التکرار فی الجانب اللفظی جواً موسیقیاً متناسقاً، کما یؤدّی فی الجانب المعنوی إلى توکید المعنى وإبرازه فى معرض الوضوح والبیان. إن التکرار عنصر من عناصر البلاغة اهتم به شعراء العرب ا أکثر

  تحقق ظاهرة التکرار فی النصّ الأدبی الجانبین المهمین: الجانب اللفظی والجانب المعنوی. یخلق التکرار فی الجانب اللفظی جواً موسیقیاً متناسقاً، کما یؤدّی فی الجانب المعنوی إلى توکید المعنى وإبرازه فى معرض الوضوح والبیان. إن التکرار عنصر من عناصر البلاغة اهتم به شعراء العرب المعاصرون اهتماماً بالغاً، ومن بینهم الشاعر العراقی یحیى السماوی الذی نشر دیواناً بعنوان "قلیلکِ... لا کثیرهُنّ" و فیه ما یتعلق بزوجته الفاضلة وهموم وطنه الأصلی الذی ظل ومایزال مصدراً لآهاته ونفثاته وآلامه وذکریاته. وتهدف هذه المقالة باعتماد المنهج الوصفی- التحلیلی إلى تحلیل التکرار وأنماطه فی دیوان یحیى السماوی، ویتمثل هذا التکرار فی تکرار الکلمة المفردة، المقابلات والضمائر، تکرار العبارات، تکرار الجملة المستقلة، تکرار عنوان القصائد، تکرار الأسالیب المتنوعة، تکرار الترکیب الاستفهامی والندائی و... . ومن النتائج التی توصلنا إلیها أنّ الدیوان یعکس هموم الشاعر و آلامه الصادقة فی فراق العراق من خلال جمالیة التکرار الذی شکّل لُحمة الدیوان. فثمّة تناغم واضح بین أسلوب التکرار ومحتواه. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  186 - القصّة القصیرة جدًّا بین الأدبین العربی والفارسی؛ نظرة إلى نماذج من الکاتب المغربی "عبدالسمیع بنصابر" والکاتب الإیرانی "جواد سعیدی‌پور"
  عبدالعلی آل بویه زهیر جانسیز وسام رومیة
  إنّ المتتبّع للحرکة الأدبیة یرى اهتماماً واسعاً حظیت به القصّة القصیرة جدًّا خصوصاً فی الآونة الأخیرة، ذلک بسبب الدور البارز الذی ترکته على الساحة الأدبیة بشکل عام، وعلى المتلقّی بشکل خاصّ. إنّ المقال الذی بین أیدینا یتناول بحثاً فی الأدب المقارن، طرفاه الأدبان العربی و أکثر

  إنّ المتتبّع للحرکة الأدبیة یرى اهتماماً واسعاً حظیت به القصّة القصیرة جدًّا خصوصاً فی الآونة الأخیرة، ذلک بسبب الدور البارز الذی ترکته على الساحة الأدبیة بشکل عام، وعلى المتلقّی بشکل خاصّ. إنّ المقال الذی بین أیدینا یتناول بحثاً فی الأدب المقارن، طرفاه الأدبان العربی والفارسی، أمّا نقطة البحث فهی القصّة القصیرة جدًّا، والهدف من المقال تسلیط الضوء على القصّة القصیرة جدًّا فی الأدبین وعقد مقارنة بینهما من خلال النشأة ورأی نقاد الأدبین حیال هذا الفنّ، ومن ثمّ دراسة مقارنة على بعض القصص القصیرة جدًّا اختیرت من کلا الأدبین وتحلیلها للکشف عن العناصر القصصیة التی تضمنّتها. ومن النتائج التی توصّل إلیها المقال أنّ نقاد الأدبین متّفقون – إلى حدّ ما – فی تعریف القصّة القصیرة جدًّا، واتّسامها بعناصر القصّة القصیرة، وهذا ما سنتوصّل إلیه لاحقاً من خلال تحلیل بعض القصص القصیرة جدًّا التی اخترناها من الأدبین. کما نجد التوافق فی إطلاق مسمّیات عدّة على هذا الفنّ من قبل نقّاد الأدبین. أمّا الاختلاف الجزئی البسیط الذی وجدناه فیتمثّل فی طول القصّة القصیرة جدّا. و بالنسبة للمنهج المتّبع فی تحلیل القصص المختارة، فهو المنهج الوصفی التحلیلی الذی یعتمد على المصادر المکتبیة، من خلال إسقاط عناصر القصّة القصیرة على القصص المختارة لنبیّن إمکانیة توفّر العناصر القصصیة وکیفیة توظیفها بشکل یحقّق الروح القصصیة لها. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  187 - اللغة العربیة؛ مکانتها وقضایاها اللغویة
  حمزة أحمد عثمان
  إن اللغة مرآة حال الأمة وسجلّ مفاخرها والشاهد علی مجدها فی المجالات الاجتماعیة والأدبیة والسیاسیة والإداریة، تعزّ بعزة أمتها وتذلّ بذلتها.إنها أداة التفاهم والتعاون والتعایش بین الشعوب، وإنّ الدول الراقیة تحاول بکلّ ما فی وسعها لنشر لغاتها وتقویتها بین الشعوب. نتحدث فی أکثر

  إن اللغة مرآة حال الأمة وسجلّ مفاخرها والشاهد علی مجدها فی المجالات الاجتماعیة والأدبیة والسیاسیة والإداریة، تعزّ بعزة أمتها وتذلّ بذلتها.إنها أداة التفاهم والتعاون والتعایش بین الشعوب، وإنّ الدول الراقیة تحاول بکلّ ما فی وسعها لنشر لغاتها وتقویتها بین الشعوب. نتحدث فی هذه المقالة عن مکانة اللغة عند أصحابها، وأهمیة اللغة العربیة من حیث التناسب بین اللفظ والمعنی واتساعها. وعن النظریات المختلفة حول نشأة اللغة، وهل أنها تواطؤ واصطلاح بین البشر أم توقیف أی وحی وإلهام، ونبحث أیضا عن أقسام اللغة الأصلیة، وطبقاتها من حیث التکوین، وهل إنها وضعت کلّها فی وقت واحد أم وضعت متتابعة، وکذلک نشیر إلی عصمة أو عدم عصمة الأعراب الجاهلیین عن الخطأ، وفیه إشارة موجزة إلی المنازعات التی حدثت بین نحویی البصرة والکوفة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  188 - دلالات الألوان فی شعر یحیی السماوی
  مرضیة آباد رسول بلاوی
  یمثل اللون ملمحا جمالیا فی الشعر ویُعدُّ عنصرا مهما من عناصر البناء الفنی، بما یحمل من دلالات ذات علاقة مباشرة بالرؤیة الفنیة، ففی معظم الأحیان لایرد اللون فیما وصف له، بل یکشف عن إحساس الشاعر؛ فهو مبعث للحیویة والنشاط والراحة والاطمئنان، ورمز للمشاعر المختلفة من حزن وس أکثر

  یمثل اللون ملمحا جمالیا فی الشعر ویُعدُّ عنصرا مهما من عناصر البناء الفنی، بما یحمل من دلالات ذات علاقة مباشرة بالرؤیة الفنیة، ففی معظم الأحیان لایرد اللون فیما وصف له، بل یکشف عن إحساس الشاعر؛ فهو مبعث للحیویة والنشاط والراحة والاطمئنان، ورمز للمشاعر المختلفة من حزن وسرور. اللون من أهم ظواهر الطبیعة وأجملها، ومن أهم العناصر التی تشّکل الصورة الفنیة، لما یشتمل علیه من الدلالات الفنیة والنفسیة والاجتماعیة والرمزیة. لذلک ینبغی دراسة اللون فی الشعر من خلال ربطه بسیاق النص الشعری، فالسیاق الشعری هو الذی یحدد وظیفته وفاعلیته. یتناول هذا البحث دراسة الألوان ودلالاتها فی شعر الشاعر العراقی یحیی السماوی دراسة دلالیة أسلوبیة، ویهدف إلى إحصاء الظواهر اللونیة فی شعره وإبرازها؛ وقد اعتمد البحث منهج التحلیل والوصف والإحصاء فی تناول الألفاظ اللونیة. فالسماوی من الشعراء المعاصرین الذین قاموا بتوظیف الألوان الرمزیة علی مستوی وسیع. وتشیر نتائج هذا البحث إلی أنّ الشاعر اعتمد فی استخدامه للون علی ألوان بعینها، وهی علی الترتیب حسب قوة ظهورها لدیه: الأخضر والأبیض والأسود والأحمر والأصفر والأزرق. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  189 - رؤیة نقدیة جدیدة "لبواعث ظهور الشّعر الحرّ" فی العراق
  تورج زینی وند
  کلّ حرکة أدبیّة، شعراً کان أو نثراً، تحتاج فی نشأتها أو تطوّرها إلی بیئة مناسبة؛ ظهور الحماسة لدی الیونانییّن والإیرانییّن، یدلّ علی أنّ کلّ ظاهرة أدبیّة لایمکن أن تنشأ فی الفراغ بل تستلزم ظروفاً خاصّة وأسباباً مناسبة للنموّ والتّطوّر. لم یکن الشّعر العربی، منذ الج أکثر

  کلّ حرکة أدبیّة، شعراً کان أو نثراً، تحتاج فی نشأتها أو تطوّرها إلی بیئة مناسبة؛ ظهور الحماسة لدی الیونانییّن والإیرانییّن، یدلّ علی أنّ کلّ ظاهرة أدبیّة لایمکن أن تنشأ فی الفراغ بل تستلزم ظروفاً خاصّة وأسباباً مناسبة للنموّ والتّطوّر. لم یکن الشّعر العربی، منذ الجاهلیّة حتّی الیوم، بمعزل عن هذه السّنّة الأدبیّة؛ فقد أثّرت علیه جملة من المؤثّرات علی مرّ العصور. أهمّها القبیلة، والدّین، والسّیاسة، والحضارة والمغول، ثمّ الغرب. وهذه هی حرکة الشّعر الحرّ الّتی ازدهرت فی الأقطار العربیّة،کانت استجابة أو تلبیة لحاجات فنیّة واجتماعیة وسیاسیة وثقافیة. وولادتها کانت فی العراق دون بقیة الأقطار؛ لأنّه کان أکثر استعداداً بالنسبة إلی بقیة البلدان العربیّة بما فیه من سیطرة الاستبداد والاستعمار، إضافة إلی تمتّعه بتراث شعریّ قویم. وهناک أیضاً علّة العلل وهی أنّ روّاد هذه الحرکة قد تأثّروا بالتیّارات الأدبیة الّتی کانت سائدة فی أروبا و الغرب،کما یضاف إلی ذلک أنّهم ربّما اطّلعوا علی تیّار الشّعر الحرّ فی ایران وتطوّراته الّتی بدأت قبل الشّعر الحرّ بالعراق. من أهمّ ما حصل علیه هذا المقال الذی انتهج المنهج التّحلیلی- التّوصیفی، هو أنّ المؤثّرات الاجتماعیّة والسّیاسیة ثمّ التّعامل والتّواصل مع الغرب کانت من العوامل الأساسیّة الّتی أدّت إلی ظهور الشّعر الحرّ فی العراق. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  190 - حدیث عیسی بن هشام بین استلهام التراث والاحتکاک بالغرب
  طیبة سیفی بهزاد حشمتی
  الأدب بحاجة ماسة إلى التجدید والإبداع للخروج من حالة الجمود والرتابة ویجب أن تکون هناک صلة وثیقة بین التجدید والتراث الثقافی، بینما یتمتع هذا التجدید بإیجابیات الثقافات الأخرى ویوفر أرضیة لخلق الأجناس الأدبیة الجدیدة؛ لذلک هذا النوع من التجدید معقول وإیجابی. یعتبر حدیث أکثر

  الأدب بحاجة ماسة إلى التجدید والإبداع للخروج من حالة الجمود والرتابة ویجب أن تکون هناک صلة وثیقة بین التجدید والتراث الثقافی، بینما یتمتع هذا التجدید بإیجابیات الثقافات الأخرى ویوفر أرضیة لخلق الأجناس الأدبیة الجدیدة؛ لذلک هذا النوع من التجدید معقول وإیجابی. یعتبر حدیث عیسی بن هشام لمحمد المویلحی من أبرز الأعمال الأدبیة الجدیدة التی صدرت فی أواخر القرن التاسع عشر. هذا الکتاب تجدید فی حدود المعقول واستطاع أن یوفر أرضیة مناسبة لخلق أجناس أدبیة حدیثة کالروایة والقصة ومن الصعب إدراجه تحت جنس أدبی واحد، لأن الکتاب یجمع بین سمات الأدب العربی القدیم والأدب الوافد الغربی والمویلحی لم یلتزم فیه التزاماً تاماً بشکل من الأشکال الأدبیة التقلیدیة والوافدة؛ لهذا یعتبر هذا الکتاب باکورة القصة والروایة فی الأدب العربی الحدیث. یدرس هذا المقال حدیث عیسی بن هشام ویعالجه من حیث المضمون حتی یمیز جوانب التراث فیه من جهة ومعالم التجدید من جهة أخری. والنتائج تدل علی أن المویحلی استلهم فی تألیف الکتاب التراث العربی (کالمقامات مثلا)، کما استلهم القصه والروایة الغربیة. إذن لهذا الکتاب صلة وثیقة بالمقامات کما له بعض الشبه بالروایة والقصة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  191 - صورة أمریکا فی شعر أحمد مطر؛ دراسة صورولوجیة
  خلیل پروینی سید حسین حسینی
  فی عصر العلاقات والعولمة، تسعی الدول والحکومات، لتقدیم صورة إیجابیة جذّابة عنها للآخرین بغیة تحقیق مآربها السیاسیة والاقتصادیة والثقافیة و...، فتصبّ جلّ اهتمامها علی تجمیل صورتها وإبرازها بشکل مبهر وجذاب. وهذه تعتبر إحدی الوسائل السیاسیة التی تستخدمها الدول الاستعماریة أکثر

  فی عصر العلاقات والعولمة، تسعی الدول والحکومات، لتقدیم صورة إیجابیة جذّابة عنها للآخرین بغیة تحقیق مآربها السیاسیة والاقتصادیة والثقافیة و...، فتصبّ جلّ اهتمامها علی تجمیل صورتها وإبرازها بشکل مبهر وجذاب. وهذه تعتبر إحدی الوسائل السیاسیة التی تستخدمها الدول الاستعماریة ومنها الدولة الأمریکیة التی تحاول استخدام کلّ الإمکانیات فی سبیل توسیع سیطرتها العالمیة خاصة عبر الغزو الثقافی للدول النامیة، ویقوم سائر الدول بمجابهة هذه الفعالیات وردود فعل إزاءها. قد تسرّبت هذه القضیة السیاسیة إلی الأدب نتیجة تأثره بالمجتمع وتأثیره فیه وتأدیة وظیفته الإجتماعیة. انطلاقاً من هذا، یقوم هذا البحث بدراسة صورة أمریکا علی ضوء مبادئ الصورولوجیا التی تعنی دراسة صورة الأنا أو الآخر فی شعر "أحمد مطر" الذی عانی مدة غیر قلیلة الاحتلال الأمریکی لبلده وشاهد ما حلّ به من الأزمات إثر الاعتداء علیه وعلی مستوی أکبر فی منطقة الشرق الأوسط. فالنتائج تدلّ علی أن الشاعر یفرق بین الحکومة الأمریکیة وشعبها، فیرسم صورة مشوهة للحکومة الأمریکیة معلّلا أسبابها: بالتعامل الاستعماری واحتلال البلاد، وتحقیر الشعوب، ونهب ثرواتها، ودعم الصهیونیة، والغزو الثقافی، وفرض الحکام العملاء علیهم، والمؤامرة والغدر والخیانة، والتدخل فی شؤون البلاد وما شابهها من الجرائم، بینما نراه فی نظرته إلی الشعب الأمریکی مذبذباً بین السلبیة المحقّرة والإیجابیة المعظّمة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  192 - تعلیم اللّغة العربیّة فی إیران (دراسة نقدیة فی أهدافها ومناهجها)
  محمّد نبی أحمدی علی سلیمی
  إنّ مناهج تعلیم اللغة لاتکون من العلوم والفنون المتوطّنة ضرورة. ولهذا فمن الضروری الاستفادة من المناهج العالمیة الجدیدة لتعلیمها، وإنّ الأسالیب القدیمة تحتاج إلی التصلیح، والتحسین، والتحدیث علی مرّ الزمن. علی سبیل المثال إنّ تعلیم اللّغة الثانیة علی أساس المناهج المنسوخ أکثر

  إنّ مناهج تعلیم اللغة لاتکون من العلوم والفنون المتوطّنة ضرورة. ولهذا فمن الضروری الاستفادة من المناهج العالمیة الجدیدة لتعلیمها، وإنّ الأسالیب القدیمة تحتاج إلی التصلیح، والتحسین، والتحدیث علی مرّ الزمن. علی سبیل المثال إنّ تعلیم اللّغة الثانیة علی أساس المناهج المنسوخة مثل: "الترجمة والنحو" أقصیت منذ سنوات فی العالم؛ لکنّها کانت ولاتزال تسود علی نظامنا التعلیمی فی إیران. ورغم أنّنا أدرکنا بأنّ هذه الأسالیب لاتلبّی حاجاتنا فی التعلیم لکنّنا نستخدمها ولانغیّرها. فمن الضروری أن یبنی تعلیم اللّغة علی أساس توفّر شروط، منها أنّ أسلوب التعلیم لایکون ثابتاً ومن الممکن أن نغیّره بالتدرّج مع تطوّر التقنیّات التعلیمیّة ووسائطها وفق مناهجها الجدیدة فی العالم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  193 - تاریخ البیهقی والتّغییر الصّوتی والدلالی لمفردات العربیة فیه
  محمد جنّتی فر علی رضا محمد رضائی نیرة نظرریا
  لقد کانت دراسة العلاقات التّاریخیة والثقافیة للغة والآداب القومیة فی علاقاتها باللّغة والآداب عند الشعوب الأخری من القضایا المهمة والمنظورة منذ القدم. إنّ مجالات هذا التأثیر المتبادل یمکن أن تتناسب مع قضایا اجتماعیة وثقافیة ودینیة وأدبیة ولغویة مختلفة. تتناول هذه المقا أکثر

  لقد کانت دراسة العلاقات التّاریخیة والثقافیة للغة والآداب القومیة فی علاقاتها باللّغة والآداب عند الشعوب الأخری من القضایا المهمة والمنظورة منذ القدم. إنّ مجالات هذا التأثیر المتبادل یمکن أن تتناسب مع قضایا اجتماعیة وثقافیة ودینیة وأدبیة ولغویة مختلفة. تتناول هذه المقالة المجال اللغوی ولاسیما مجال التعامل بین اللغتین العربیة والفارسیة. إن اللغة العربیة باعتبارها لغة المبدأ (الأصل) جعلت أسالیب اللغة المقصودة أی اللغة الفارسیة ولاسیما فی مجال المفردات تواجه تحولات وأزمات، کما تتناول هذه الدراسة بأسلوب وصفی- تحلیلی وتاریخی التغییرات الصوتیة والدلالیة للمفردات العربیة فی تاریخ البیهقی، وهذا الموضوع یمکن أن یکون مفیداً ونافعاً لبحوث علم اللغة ومقارنتها. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  194 - رثاء الأولاد بین ابن نباتة المصری و الخاقانی الشروانی؛ دراسة مقارنة
  عبدالقادر پریز حامد کمالی مسکونی
  یعتبر ابن نباتة المصری من شعراء العصر المملوکی الذی اتجه إلی غرض الرثاء وذلک لأنه واجه وفاة أحبائه من أبنائه وزوجته وجارته فی حیاته الشخصیة وصوّر فی شعره الرثائی مدی الفاجعة وأثرها علیه. رثاء ابن نباتة لأولاده یتصف بالأوصاف الصادقة وینبع من ألم الفراق، فرثاهم بقلب مفجوع أکثر

  یعتبر ابن نباتة المصری من شعراء العصر المملوکی الذی اتجه إلی غرض الرثاء وذلک لأنه واجه وفاة أحبائه من أبنائه وزوجته وجارته فی حیاته الشخصیة وصوّر فی شعره الرثائی مدی الفاجعة وأثرها علیه. رثاء ابن نباتة لأولاده یتصف بالأوصاف الصادقة وینبع من ألم الفراق، فرثاهم بقلب مفجوع حیث کاد قلبه یتفجر من الحزن. من ناحیة أخری نری أن الشاعر الفارسی "الخاقانی الشروانی" یرثی أحبائه وأقربائه الذین فارقوا الحیاة. إنه فقد ابنه أمیر رشید الدین وذلک دفع الشاعر إلی إنشاد قصائد رثائیة التی سمیت أبرزها "بترنم المصائب." من خلال هذه الدراسة نهدف إلی مقارنة الرثاء وخصائصه فی شعر ابن نباتة المصری والخاقانی الشروانی علی أساس المدرسة الأمریکیة للأدب المقارن للإجابة علی بعض الأسئلة، منها: کیف تکون القصائد الرثائیة للشاعرین، وأیهما الأفضل فی هذا الغرض؟ وما هو وجوه التفارق والتشابه بین مراثی الشاعرین لأولادهما؟ وحصلت نتائج البحث علی أن الخاقانی تفوق نظیره العربی فی رثائه لأولاده حیث أن الخاقانی یبرز العواطف الإنسانیة فی رثائه أکثر من ابن نباتة وقام الخاقانی بالإبداع فی هذا الفن. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  195 - نازک الملائکة وإبداعاتها الشعریة؛ رؤی نقدیة
  حسین شمس آبادی مهدی ممتحن
  یتطرق هذا المقال إلی الشاعرة العراقیة نازک الملائکة التی لها دور أساسی وهامّ فی الشعر العربی الحدیث ما بین الأربعینات والستّینات من القرن الماضی؛ المرأة التی دخلت معرکة أدبیة یخوضها الرجال وقامت بالإبداع، فظهرت کمبدعة فی مجال الشعر. هی تتعلق بالمذهب الرومانسی الذی یقوم أکثر

  یتطرق هذا المقال إلی الشاعرة العراقیة نازک الملائکة التی لها دور أساسی وهامّ فی الشعر العربی الحدیث ما بین الأربعینات والستّینات من القرن الماضی؛ المرأة التی دخلت معرکة أدبیة یخوضها الرجال وقامت بالإبداع، فظهرت کمبدعة فی مجال الشعر. هی تتعلق بالمذهب الرومانسی الذی یقوم أساسه علی الإبداع دون التقلید وإنها من ممثلی المذهب الرومانسی فی العراق، التی استطاعت أن تبلغ الرومنسیة إلی ذروتها فی العراق مع أنها دخلت العراق متأخرة بالنسبة إلی البلاد العربیة الأخری. کانت نازک الملائکة من روّاد التطوّر الشعری؛ التطوّر الذی عمّ أقطار العالم. وهی من أفضل شاعرات الوطن العربی، لأنهّا شاعرة الإبداع والتجدید وناقدة فی قضایا الشعر العربی. وهی عاشت فی عزلة عن بیئتها الثقافی وکانت أسیرة عالمها العائلی المحافظ بسبب أنها نشأت فی مجتمع لم یکن فی إمکان المرأة أن تبدی آراءها ولم تکن تقدر علی أن تحضر النوادی والجماعات الأدبیة وقبول هذه القضیة أن المرأة تختلط بالرجل فی الأماکن المختلفة والأسواق کان صعبا علی الرأی العام فی المجتمع. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  196 - دلالة السیمیائیة فی قصیدة "لامیة العرب" للشنفرى "دراسة وتحلیل"
  شهریار همّتی جهانگیر امیری مهدی پورآذر
  ممّا یمیز اللغة الأدبیة عن غیرها من اللغات العادیة احتواء اللغة الأدبیة على سمات وعلائم لغویة ترمز إلى دلالات ورموز معنویة طریفة. إنّ وجود هذه السّمات اللّغویة فی اللغات الأدبیة یرتقی بمستواها التعبیری ویزید من طاقاتها الإیحائیة بحیث یعود بإمکان القارئ فهمها وتفسیرها من أکثر

  ممّا یمیز اللغة الأدبیة عن غیرها من اللغات العادیة احتواء اللغة الأدبیة على سمات وعلائم لغویة ترمز إلى دلالات ورموز معنویة طریفة. إنّ وجود هذه السّمات اللّغویة فی اللغات الأدبیة یرتقی بمستواها التعبیری ویزید من طاقاتها الإیحائیة بحیث یعود بإمکان القارئ فهمها وتفسیرها من منظور جدید بعد توظیفه السمات والدلالات اللفظیة التی تحفّ بالنصّ الأدبی وتمنحه طاقة دلالیة مخصّبة لا تستنفد حیویتها ودینامیکیتها عبر القرون والأعصار وممّا له دورٌ هامٌ فی عملیة استیعاب النصّ الأدبی استجلاء طرائفه وجمالیته والکشف عن العناصر الفنیة التی أعطت على النصّ الأدبی رمزیتها وسیمیائیتها؛ إذن یمکن القول إنّ الاتجاه السیمیائیة فی مطالعة النّص الأدبی یُعدُّ من أهمّ الصیغ والآلیات اللغویة التی یستخدمها اللغویون لخرق الحواجز والتّوغل فی أعماق النصّ. یحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی– التحلیلی أن یدرس "لامیة العرب" للشاعر الجاهلی الشنفرى مستعیناً بالسیمیائیة التی حظیت باهتمام شدید من قبل علماء اللغة فی الآونة الأخیرة. من النتائج التی توصلنا إلیها عبر هذا البحث هی أنّ الدراسة السیمیائیة تساعد على استقصاء الجمالیات الخفیة فی قصیدة الشنفرى وکشف الکنوز المعنویة المختبئة فی تضاعیفها؛ فتنطوی عناصر السیمیائیة فی اللامیة على ما یلی: البیئة القبلیة، والترحال، وبیئة الوحوش، والذئب، وتحمّل المشاقّ، والنّفس الأبیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  197 - العربیة ومکانتها بین اللغات السامیَّة؛ دراسة وتقویم
  محمد صالح شریف عسکری
  یتناول هذا المقال قصدیة اختیار اللغة العربیة، باعتبارها أفضل اللغات الحیة، وأکمل اللغات االسامیَّة، لتبلیغ رسالة الإسلام، وتنزیل کتاب الله العزیز، بهذه اللغة، من خلال استعراض آراء علماء اللغة، فی اللغات السامیة، وفروعها، وموطن شعوبها، والأطوار التی مرت بها هذه اللغات، م أکثر

  یتناول هذا المقال قصدیة اختیار اللغة العربیة، باعتبارها أفضل اللغات الحیة، وأکمل اللغات االسامیَّة، لتبلیغ رسالة الإسلام، وتنزیل کتاب الله العزیز، بهذه اللغة، من خلال استعراض آراء علماء اللغة، فی اللغات السامیة، وفروعها، وموطن شعوبها، والأطوار التی مرت بها هذه اللغات، من ضعف وقوة، والعلاقات التی تربط بعضها ببعض، وما بقی منها قائماً، حتى الآن، وما اندثر، کما یتحدث المقال، بمقدار ما یتسع له المجال، عن ما یمیز العربیة عن السامیات، فی الأصول والاشتقاقات وتنوع المفردات، وطرائق الکلام، وأدوات التعبیر عن ألطف الأمور وأدق القضایا؛ للوصول إلى بیان تفوق العربیة على غیرها بعد أن أصبحت أکمل أخواتها السامیَّة مضموناً، وأقدرها أداءً للمعانی؛ الأمر الذی جعلها أهلاً لاحتضان کتاب الله العزیز، وکلام نبیه الکریم(ص)، فنالت بهذه المکانة المتمیزة من التشریف والشأن مالم تنله لغة أخرى من لغات البشر. کما حاول المقال أن یجعل القارئ یدرک من ثنایا البحث، بعد مشاهدة انحسار غیر العربیة، وبقاء الأخیرة؛ أن اختیار أکمل اللغات، أی العربیة، لإبلاغ أکمل الرسالات لم یکن عملاً اعتباطیاً، ودون قصد من الشارع الحکیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  198 - دراسة نقدیة تحلیلیة فی مآخذ مارون عبّود علی شعر عباس محمود العقّاد
  جمال طالبی
  عباس محمود العقّاد ناقد، شاعر، وموسوعیّ کبیر خلّف لنا تراثاً قیّماً علی ساحات اجتماعیة، وسیاسیة، ودینیة، وأدبیة. إنّه لم یتخلّف عن میدان النقد والشعر فصدر منه ما یقارب من عشرة دواوین شعریة، لکنّ شعره أُثیرت حوله معارک نقدیّة حامیة الوطیس أدّت إلی انقسام النقّاد إلی ثلاث أکثر

  عباس محمود العقّاد ناقد، شاعر، وموسوعیّ کبیر خلّف لنا تراثاً قیّماً علی ساحات اجتماعیة، وسیاسیة، ودینیة، وأدبیة. إنّه لم یتخلّف عن میدان النقد والشعر فصدر منه ما یقارب من عشرة دواوین شعریة، لکنّ شعره أُثیرت حوله معارک نقدیّة حامیة الوطیس أدّت إلی انقسام النقّاد إلی ثلاثة تیّارات: التّیّار المؤیّد، والتّیار الرافض، والتّیار الذی سار فی اتّجاه موضوعیّ علمیّ. یمثّل مارون عبّود الناقد اللبنانی الشّهیر الاتّجاه الذی یرفض شعر العقّاد رفضاً باتّاً منکراً شاعریّته فهو یری شعره باعثاً للسخریة والهزء. إنّ الإنسان عندما یقرأ آراء عبّود یحسّ منذ البدایة أنّها خلت من الروح العلمیّ والموضوعیّ، وأنّ عبّود وقع فی شباک التکتّلات النقدیة السائدة فی النقد الأدبی العربی فی القرن العشرین عندما یقول: لا أقابله بناجی، وأبی شادی، وطه، والصیرفی، والخفیف، وبشر فارس، وصالح جودت، ومبارک، وکلّ من یقول شعراً بمصر، فکلّ هؤلاء حتّی زکی مبارک خیر منه. فمن هذا المنطلق رأینا من الضرورة أن نقوم بدراسة آرائه برؤیة نقدیة محایدة فنکشف حقیقة شعره خاصّة فی دواوینه "هدیة الکروان" ، و"عابر السّبیل" و"وحی الأربعین" التی تمتاز بالتجدید والموضوعیة ووحدة القصیدة. وأهمّ نتیجة حصلت لنا أنّ عبّود رغم أنّه کان مصیباً فی بعض جوانب نقده، إلّا أنّه ابتعد عن الحقیقة والموضوعیة فی قسم کبیر من آرائه فجری وراء أغراضه الفردیة. لأنّ التنافس بین مصر و لبنان فی ساحة الأدب والنقد فی بدایات القرن العشرین دفع النقّاد إلی خوض معارک نقدیة سادت العصبیة واللامنهجیة علی قسم کبیر منها. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  199 - أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" لسعدی یوسف
  هاشم محمّد هاشم مریم جلائی
  تُعدُّ تقنیة المکان وتوظیفها داخل النص الشعری من أهم جمالیات القصیدة الحدیثة وتحدیداً فی الأدب الذی ینشأ أثناء الحروب والحصار؛ وذلک لأهمیة العلاقة بین المکان والحرب حیث غالباً تنشب الحروب بغرض احتلال مکان وتقام أحداثها علی مکان ومن آثارها المشؤومة تدمیر أمکنة. وعلیه، قا أکثر

  تُعدُّ تقنیة المکان وتوظیفها داخل النص الشعری من أهم جمالیات القصیدة الحدیثة وتحدیداً فی الأدب الذی ینشأ أثناء الحروب والحصار؛ وذلک لأهمیة العلاقة بین المکان والحرب حیث غالباً تنشب الحروب بغرض احتلال مکان وتقام أحداثها علی مکان ومن آثارها المشؤومة تدمیر أمکنة. وعلیه، قامت الدراسة الحالیة بالمنهج الوصفی ـ التحلیلی بتناول أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" للشاعر العراقی سعدی یوسف؛ إذ إن هذا الحصار أثر تأثیراً ملحوظاً علی الحیاة الیومیة للشعب اللبنانی ومن ثم انعکس هذا الحصار علی إنتاج العدید من الأدباء اللبنانیین وغیرهم، منهم الشاعر العراقی سعدی یوسف الذی دفعته الأحداث لتصویر الحیاة اللبنانیة المحاصرة بکل تفاصیلها. إذن، یرید البحث الحالی دراسة أثر الحصار العسکری لمدینة بیروت علی توظیف الأمکنة ودلالتها فی دیوان "مریم تأتی" للشاعر سعدی یوسف ومن أهم ما توصلنا إلیه هو أن الأمکنة المفتوحة (المدینة، والقریة، والحی) فی قصائد سعدی یوسف تم توظیفها لتدل علی إظهار الدمار المادی الذی لحق ببیروت جراء الحصار العسکری الإسرائیلی، أما للأمکنة المغلقة (البیت، والغرفة) فلها نسبة أعلی من التوظیف داخل نصوص الدیوان مقارنة بالأمکنة المفتوحة وهی تدلّ علی الحالة النفسیة المزریة لأهالی بیروت جراء الحصار والسبب یرجع إلی السمات الهندسیة والمعماریة التی تتصف بها هذه الأمکنة من حیث انغلاقها. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  200 - الرثاء فی شعر الشریف الرضی
  محمد إبراهیم خلیفة الشوشتری محمد حسن امرایی
  استطاع الشریف الرضی بشاعریته الفذة القویة، وبلاغته الأصیلة، وقدرته الباهرة أن یبرز فی مقدمة الفحول من الشعراء، لاسیما فی الرثاء والبکاء علی الأهل، والأقارب، والأحباب ووصف تقلبات الزمان، وظهرت قصائده فی الرثاء ملیئة بالمشاعر الجیاشة. وجدیر بالذکر أنّ قصائده فی رثاء الحسی أکثر

  استطاع الشریف الرضی بشاعریته الفذة القویة، وبلاغته الأصیلة، وقدرته الباهرة أن یبرز فی مقدمة الفحول من الشعراء، لاسیما فی الرثاء والبکاء علی الأهل، والأقارب، والأحباب ووصف تقلبات الزمان، وظهرت قصائده فی الرثاء ملیئة بالمشاعر الجیاشة. وجدیر بالذکر أنّ قصائده فی رثاء الحسین (ع) مثال کامل احتذاه الشعراء من بعده لبیان مظلومیة أهل البیت (ع) وفاجعتهم بمقتل الإمام الحسین (ع) وکانوا یحفظون وینشدون أشعاره الرثائیة. إنّ مراثی الشریف الرضی -مع قلّتها- جعلته بارزاً بین معاصریه وشعراء الشیعة. تدرس هذه المقالة الرثاء عند الشریف الرضی وتثبت أنّ الرضی من أحسن شعراء الرثاء بلامنازع فی العصر العباسی، وأحسن تصرفاً فیه. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  201 - النقد الأدبی العربی المعاصر وتأثره بالمناهج الغربیة "دراسة وتحلیل"
  حسن مجیدی سیدمحمد أحمدنیا
  النقد الأدبی من أبرز مظاهر الأدب العربی المعاصر وهذه الظاهرة فی العصر الحدیث تأثر بمباحث النقد الغربی بسبب اتصال العرب بالآداب الغربیة. تأثر النقد العربی عن الغرب بسبب مؤثرات کالنقد المقارن والمدارس النقدیة کمدرسة الدیوان ورجالها. والعرب - رغم هذه التأثیرات التی تعتبر ل أکثر

  النقد الأدبی من أبرز مظاهر الأدب العربی المعاصر وهذه الظاهرة فی العصر الحدیث تأثر بمباحث النقد الغربی بسبب اتصال العرب بالآداب الغربیة. تأثر النقد العربی عن الغرب بسبب مؤثرات کالنقد المقارن والمدارس النقدیة کمدرسة الدیوان ورجالها. والعرب - رغم هذه التأثیرات التی تعتبر لازما للمجتمع المثقف والنشیط ولابد منها - لم ینس التراث العربی فی هذه التیارات النقدیة، ولم ینفصل عن الأصالة والقدیم تماما. نعالج فی هذا المقال بشکل وصفی ومکتبی المؤثرات الأجنبیة علی النقد الأدبی العربی المعاصر. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  202 - أثر الثقافة الفارسیة فی شعر ابن هانی الأندلسی
  سیدمحمد میرحسینی علی أسودی
  تعنی هذه الدراسة برصد الملامح والمفردات الفارسیة الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی، کی تقدم دلیلا آخر علی العلاقات المتبادلة العریقة بین اللغتین الفارسیة والعربیة منذ أقدم الزمان إلی یومنا هذا وهی تعرض أیضا دلیلا آخر علی التفاعل الحضاری والثقافی بین العرب والفرس، وتعطی ف أکثر

  تعنی هذه الدراسة برصد الملامح والمفردات الفارسیة الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی، کی تقدم دلیلا آخر علی العلاقات المتبادلة العریقة بین اللغتین الفارسیة والعربیة منذ أقدم الزمان إلی یومنا هذا وهی تعرض أیضا دلیلا آخر علی التفاعل الحضاری والثقافی بین العرب والفرس، وتعطی فکرة واضحة عن مدی تأثیر کل من اللغتین فی الأخری، مع أن هذا الشاعر الأندلسی یبعد کل البعد عن مستقر اللغتین الرئیس. وقد تطرق البحث أیضا إلی معالم (الحضورالإیرانی فی شعر ابن هانی الأندلسی) وتقسیمها موضوعیا وشرحها شرحا وافیا، وقد تناولنا محاور عدّة فیما درسناه لنعرض بحثا من بحوث الأدب المقارن ولنکشف الغموض المسدل علی بعض المصطلحات الواردة فی شعر ابن هانی الأندلسی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  203 - الصورة الموسیقیة فی أشعار سعدی العربیة
  حامد ذاکری عبدالحمید أحمدی منصوره شیرازی
  یعتمد الشعر فی جمالیته علی عناصر عدة؛ منها الصورة الموسیقیة، وهی فی الشعر ذات أبعاد وسیعة، أدرکها أصحاب القریض إدراکاً تاماً وأحسنوا توظیفها. إن سعدی الشیرازی یعتبر من کبار شعراء الفرس الذین أدرکوا هذا المهم، فتلقی الشعر بذوقه المرهف، وتعاطاه فی میدانه الواسع؛ فکلامه مش أکثر

  یعتمد الشعر فی جمالیته علی عناصر عدة؛ منها الصورة الموسیقیة، وهی فی الشعر ذات أبعاد وسیعة، أدرکها أصحاب القریض إدراکاً تاماً وأحسنوا توظیفها. إن سعدی الشیرازی یعتبر من کبار شعراء الفرس الذین أدرکوا هذا المهم، فتلقی الشعر بذوقه المرهف، وتعاطاه فی میدانه الواسع؛ فکلامه مشهور بکونه سهلاً ممتنعاً، ولغته الشعریه ممتزجة بالصورة الموسیقیة فی أبعادها المتعددة. وهناک دراسات قامت بالبحث فی أشعاره الفارسیة ولکنها لم تعالج أشعاره العربیة؛ فجاءت هذه الدراسة لاستعراض الأبعاد المختلفة للصورة الموسیقیة فی أشعار سعدی العربیة، بعد أن مهّدت لذلک بمقدّمات. وقد تمّ الاعتماد فی هذا البحث علی "کلیات سعدی" بتحقیق بهاءالدین خرمشاهی، کمصدر رئیس لأشعار سعدی العربیة. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  204 - الدور الحضاری لأبی علی القالی فی الأدب الأندلسی
  علی باقر طاهری نیا سید مهدی مسبوق شهلا زمانی
  قد أولی أهل الأندلس بالثقافة الإسلامیة واللغة العربیة اهتماما بالغا وعملوا علی نشرهما، فازدهرت اللغة والأدب فی الأندلس؛ فمن ثم یعدّ التراث الأدبی واللغوی العظیم الذی خلفه لنا الأندلسیون من نتاج ذلک الاهتمام. من کبار الأدباء الذین أسهموا فی ترسیخ الثقافة الإسلامیة والأد أکثر

  قد أولی أهل الأندلس بالثقافة الإسلامیة واللغة العربیة اهتماما بالغا وعملوا علی نشرهما، فازدهرت اللغة والأدب فی الأندلس؛ فمن ثم یعدّ التراث الأدبی واللغوی العظیم الذی خلفه لنا الأندلسیون من نتاج ذلک الاهتمام. من کبار الأدباء الذین أسهموا فی ترسیخ الثقافة الإسلامیة والأدب العربی فی الأندلس هو أبوعلی القالی الذی عمل علی تأسیس المذهب الأدبی وتعلیم أبناء الخلیفة الأمویة وجمع الکتب ونقل أهم المصادر العربیة إلی الأندلس. ویعتبر القالی رائد کتابة المعجم الأدبی فی الأندلس وإماما فی اللغة وعلوم الأدب، وقد قاد فی الأندلس حرکة لغویة ضخمة بمؤلفاته اللغویة بحیث تخرج علیه نفر غیر قلیل من اللغویین، ولقیت مؤلفاته صدی واسعا فی الشرق الإسلامی وغربه. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  205 - الواقعیة السحریة فی خماسیة مدن الملح لعبدالرحمن منیف
  رضا ناظمیان یسرا شادمان
  إن الواقعیة السحریة تعنی فی أبسط تعاریفها الجمع والمزج بین الواقع والسحر والخیال أی اللاواقع والماوراء. فهی عملیة مزج وتداخل بین العالمین الواقعی واللاواقعی. وقد ظهر هذا الاتجاه فی روایات بعض الکتّاب العرب منهم عبدالرحمن منیف حیث وظّف هذا الاتجاه فی بعض روایاته منها خما أکثر

  إن الواقعیة السحریة تعنی فی أبسط تعاریفها الجمع والمزج بین الواقع والسحر والخیال أی اللاواقع والماوراء. فهی عملیة مزج وتداخل بین العالمین الواقعی واللاواقعی. وقد ظهر هذا الاتجاه فی روایات بعض الکتّاب العرب منهم عبدالرحمن منیف حیث وظّف هذا الاتجاه فی بعض روایاته منها خماسیة "مدن الملح" التی یتناولها هذا المقال بالدرس والتحلیل، وذلک باستخدام المنهج الوصفی – التحلیلی. فمن عناصر الواقعیة السحریة وملامحها فی خماسیة "مدن الملح" یمکن الإشارة إلی السحر، والوهم والخیال، والأسطورة والرمز، والازدواجیة، وصمت الکاتب، وعدم انحیازه تجاه الأحداث الخارقة للطبیعة والعادة. وهی القضایا ذاتها التی ستخضع للبحث فی هذه المقالة وکذلک کیفیة استخدام هذه العناصر فی الروایة ودور هذا التیّار الروائی فی سرد أحداث الروایة "مدن الملح". ویمکن القول بأنّ الروائی عبدالرحمن منیف إلی جانب تصویر القضایا الواقعیة، استخدم العناصر السحریة والخیالیة فی خماسیة "مدن الملح" استخداماً ناجحاً بحیث أولاً لایفاجیء القاریء عندما یواجه الأحداث اللاواقعیة بل یقبلها ویصدّقها لأن المؤلف یقف موقف الانحیاد تجاه الأحداث الخارقة للعادة، فلا یفاجیء ولا یتعجب، کما لا یبادر إلی تبریر أو شرح ما یقع من دقائق غیر طبیعیة. وهذا الموقف من قبل المؤلف یساعد القاریء فی قبول القصة وأحداثها الخارقة للطبیعة. وثانیاً ینجح الکاتب من خلال استخدام هذا التیّار الروائی أن یعبّر عن خلجات نفسه وینظر إلی القضایا السیاسیة والاجتماعیة والاقتصادیة للمجتمعات العربیة نظرة نقدیة عن طریق استخدام تقنیات مختلفة کمزج عناصر الواقع والسحر والخیال وخرق الحدود بین العالم الواقعی واللاواقعی، وکذلک وصف الأحداث والشخصیات وصفاً دقیقاً جزئیاً. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  206 - الدیستوبیا (المدینة الفاسدة) فی الروایة العربیة المعاصرة؛ قراءة فی روایة "أورویل فی الضاحیة الجنوبیة" لفوزی ذبیان
  فاطمه پرچکانی
  یتأثّر الأدب العربی المعاصر بشکل عام، والروایة المعاصرة بشکل خاص، بالمتغیّرات الاجتماعیة. فیستقی الکاتب مادّته الروائیة من الأحداث الإنسانیة والاجتماعیة السائدة، ویتّخذ منها الارضیة الممهّدة لکتابة روایته. وتلعب المدینة دورًا أساسیا فی هذا المجال، إذ استخدمت فی إطار الی أکثر

  یتأثّر الأدب العربی المعاصر بشکل عام، والروایة المعاصرة بشکل خاص، بالمتغیّرات الاجتماعیة. فیستقی الکاتب مادّته الروائیة من الأحداث الإنسانیة والاجتماعیة السائدة، ویتّخذ منها الارضیة الممهّدة لکتابة روایته. وتلعب المدینة دورًا أساسیا فی هذا المجال، إذ استخدمت فی إطار الیوتوبیا أو المدینة الفاضلة فی الأدب الشرقی قدیما. أمّا الدیستوبیا أی المدینة الفاسدة، التی لا ترمی إلى سعادة أفرادها، فبدأت تسود الروایة العربیة المعاصرة. تُعتبر روایة "أورویل فی الضاحیة الجنوبیة" للکاتب اللبنانی فوزی ذبیان من هذه الروایات الدیستوبیة التی یتطرّق فیها الکاتب إلى الظروف الإنسانیة والاجتماعیة فی الضاحیة الجنوبیة لمدینة بیروت، لیکشف عن العوامل المانعة لتنظیم اجتماعی یرى فیه الفرد العدالة وسبل السعادة. لذلک، ومن أجل أهمّیة هذا الموضوع فی الروایة العربیة المعاصرة، یحاول هذا المقال قراءة روایة ذبیان فی ضوء العناصر الدیستوبیة من المنظور الاجتماعی، من أجل الحصول على معلومات عن العوامل الإنسانیة والاجتماعیة التی تنمّی موجة الدیستوبیا فی المجتمع وکیفیّة ظهور هذه العناصر فی البنیة الروائیة لدى ذبیان. وقد بیّنت الدراسة رصد الروائی للأوضاع الاجتماعیة السائدة فی الضاحیة، وعلاقتها بالأوضاع السیاسیة. کما أّنّها أبانت عن جرأة الکاتب فی طرح قضایا من الصعب تداولها علنًا. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  207 - دراسةٌ أسلوبیةٌ فی قصیدة "موعد فی الجنة"
  عیسی متقی‌زاده کبری روشنفکر نورالدین پروین
  تسعى الأسلوبیة "stylistics"إلى دراسة الهیکل البنائی للشعر وتحلیل أنساقه التی تکشف عن تنظیمه وفقاً للمستویات الصوتیة والترکیبیة والبلاغیة فتؤدی إلى التمیز بین آثار الأدباء عامة والشعراء خاصة. استهدف هذا البحث دراسة القصیدة الرثائیة "موعدٌ فی الجنة"للشاعرة الکویتیة المعاص أکثر

  تسعى الأسلوبیة "stylistics"إلى دراسة الهیکل البنائی للشعر وتحلیل أنساقه التی تکشف عن تنظیمه وفقاً للمستویات الصوتیة والترکیبیة والبلاغیة فتؤدی إلى التمیز بین آثار الأدباء عامة والشعراء خاصة. استهدف هذا البحث دراسة القصیدة الرثائیة "موعدٌ فی الجنة"للشاعرة الکویتیة المعاصرة سعاد‌الصباح التی کتبت فی "مبارک"، الابن الذی رحل وکان لما یزل طفلا فبکته العینان وبکاه الفؤاد واللسان، وذلک فی ضوء المنهج الوصفی-التحلیلی، مستعینا الأسلوبیة التی تتمحور حول معطیات علم اللغة العام. ومن النتائج التی توصلت إلیها هذه الدراسة أنّ العاطفة تکون الصادقة تجری علی لسان الشاعرة التی تعبر عما یختلج فی صدرها من الحزن والتحسر الشدید. نلاحظ بأنّ الأصوات المجهورة والمهموسة فی هذه القصیدة تناسب أکثر التناسب الدلالات التی توجد فی القصیدة. وقد دفعت العاطفة الحزینة الشاعرة إلى أن تستخدم فی هذه القصیدة الجملَ الفعلیة أکثر من الجمل الاسمیة؛ فهناک توازن مقصود بین عاطفتها وأسلوبها. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  208 - دراسة نقدیة لدوافع التشاؤم بالغراب بین الفارسیة والعربیة
  یحیی معروف
  انعکست ظاهرة التشاؤم بالغراب منذ مئات السنین فی کل من الأدبین: الفارسی والعربی. فکل شاعر فارسی أو عربی تکلَّمَ عن الغراب، احتج بأنه سبب للبین والخراب والدمار والهلاک. لاشک أن دوافع التشاؤم بالغراب متعددة بتعدد القومیات والدول. هذا المقال یذکر أهم دوافع التشاؤم بالغراب ف أکثر

  انعکست ظاهرة التشاؤم بالغراب منذ مئات السنین فی کل من الأدبین: الفارسی والعربی. فکل شاعر فارسی أو عربی تکلَّمَ عن الغراب، احتج بأنه سبب للبین والخراب والدمار والهلاک. لاشک أن دوافع التشاؤم بالغراب متعددة بتعدد القومیات والدول. هذا المقال یذکر أهم دوافع التشاؤم بالغراب فی کل من الأدبین: الفارسی والعربی، وفق العناوین التالیة: 1. الخرافة والتقالید الشعبیة. 2. کراهیة الناس من اللون الأسود. 3. القصص الشعریة. 4. الأمثال السائرة. 5. الأحادیث المنسوبة إلی النبی (ص). 6. استخدام الغراب فی الفنون الشعریة. 7. الاشتقاق اللغوی للفظة الغراب. 8. تقلید الآباء. 9. الاعتماد علی تفاسیر الأحلام. 10. الانطباعات الخاطئة عن سفر التکوین فی التوراة. فالمقال یسعی لیجیب عن الأسئلة التالیة: 1. ما هی أسباب التشاؤم بالغراب وظهور الخرافة حوله فی الأدبینالفارسی والعربی؟ 2. هل التشاؤم بالغراب له صبغة دینیة أم لا؟ 3. وهل للتشاؤم حقیقة، أم أنه مجرد کلمات لها انبعاثات نفسیة؟ 4. لماذا بعث الله سبحانه وتعالى غراباً لیعلم بنی أدم دفن موتاهم ولم یبعث طائرا آخر لیکون المعلم الأول للأنسان؟ تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  209 - دراسة بنیة ومضمون الحوار الأدبی (المناظرة) فی أدب العصر المملوکی
  علیرضا نظری مریم فولادی
  تعتبر المناظرة فنّا من الفنون الأدبیة فهی معروفة عند وقت طویل فی الأدب العربی وکانت متداولة بین الشعراء والکتّاب. تشکل هذا النوع الأدبی من تقلید المناظرات الواقعیّة، محادثة عدائیّة أو ودیّة بین طرفی المناظرة وأحیاناً یکون انساناً، حیواناً، نباتاً أو مفاهیم انتزاعیة من ا أکثر

  تعتبر المناظرة فنّا من الفنون الأدبیة فهی معروفة عند وقت طویل فی الأدب العربی وکانت متداولة بین الشعراء والکتّاب. تشکل هذا النوع الأدبی من تقلید المناظرات الواقعیّة، محادثة عدائیّة أو ودیّة بین طرفی المناظرة وأحیاناً یکون انساناً، حیواناً، نباتاً أو مفاهیم انتزاعیة من الطبیعة وغیرها من العناصر. ولأنَّ هذا النوع الأدبی کان موجوداً فی الأدب المملوکی بشکلٍ بارزٍ ولامعٍ وبناءً علی ذلک، کانَ هذا البحث بأسلوب وصفی - تحلیلی لیبحث فی أدب الممالیک بقسیمیه النظری والعملی، ففی القسم النظری انکبَّ هذا البحث علی تعریف هذا النوع الأدبی (المناظرة) وفی القسم العملی ذکر نماذج وأمثلة من المناظرات المنظومة والمنثورة فی هذه الفترة الزمنیة. تشیر النتائج إلی أنّه فی المناظرات الشعریة (المنظومة) أکثر ما یکون الترکیز علی المحادثات بمعناها العام وبین البشر حیث کانت قصیرة وبدون حکم. أمّا المناظرات المنثورة فأکثرها بمعنی خاص وطبق قواعد خاصة، ترتبط بین العناصر غیر البشریة حیث إنها أحیاناً لدیها جانب تعلیمی أو دینی أو مدحی وبعض الأوقات الجانب الترفیهی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  210 - التشاؤم فی شعر أبی‌العلاء المعری وعبدالرحمن شکری
  هادی نظری‌منظم خاطرة أحمدی
  التشاؤم حالة نفسیة ذات أسباب مختلفة کالیأس، وعجز الإنسان عن تحقق مطامحه وآماله، ومعاناة مشاکل نفسیة وجسدیة، وتردّیة الأوضاع الاجتماعیة والسیاسیة فی المجتمعات الإنسانیة و... . والتشاؤم ظلّ وما یزال شائعاً بین الشعراء والأدباء فی مختلف العصور؛ فهناک علی سبیل المثال أبوال أکثر

  التشاؤم حالة نفسیة ذات أسباب مختلفة کالیأس، وعجز الإنسان عن تحقق مطامحه وآماله، ومعاناة مشاکل نفسیة وجسدیة، وتردّیة الأوضاع الاجتماعیة والسیاسیة فی المجتمعات الإنسانیة و... . والتشاؤم ظلّ وما یزال شائعاً بین الشعراء والأدباء فی مختلف العصور؛ فهناک علی سبیل المثال أبوالعلاء المعرّی الذی اصطبغ شعره بالتشاؤم بسبب الظروف المحیطة بحیاته؛ وهناک أیضا عبدالرحمن شکری فی العصر الحدیث، الذی اتّجه فی شعره نحو التشاؤم متأثراً بالأوضاع الاجتماعیة فی عصره، وبنزعته الرومانسیة، ومزاجه الحزین، ونتیجةً لقراءاته فی شعر الشعراء المتشائمین کالمعری وابن الرومی والخیام. یحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی- التحلیلی أن یرصد مظاهر التشاؤم فی شعر أبی العلاء المعری وعبدالرحمن شکری، وأن یعالج المؤثّرات العامّة والخاصّة فی اتجاه الشاعرین نحو التشاؤم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  211 - سیر تطوّر واژة «ادب» «در سه قرن اول هجری»
  فرزانه مظفریان اسماعیل آذر
  ادب در عرف عرب جاهلی عادات و رسوم نیکو به شمار می‌رفته که چنین تفکری از میراث و تبار گذشته به یادگار مانده است. این رسوم و عادات به صورت سنت‌هایی در می‌آید که از نظر اجتماعی و فرهنگی نیکو و پسندیده به حساب می‌آید و به آنها نام ادب اط8اق می‌گردد. از آن جایی که یاد دادن و أکثر

  ادب در عرف عرب جاهلی عادات و رسوم نیکو به شمار می‌رفته که چنین تفکری از میراث و تبار گذشته به یادگار مانده است. این رسوم و عادات به صورت سنت‌هایی در می‌آید که از نظر اجتماعی و فرهنگی نیکو و پسندیده به حساب می‌آید و به آنها نام ادب اط8اق می‌گردد. از آن جایی که یاد دادن و تعلیم و تربیت بسیار مهم شمرده می‌شد لذا کلمة ادب بر کلیه معارف (به جز معارف دینی) اطلاق گردید. در این جا لفظ تعلیم و تأدیب به صورت مترادف به کار برده می‌شدند. پس از اسلام معنی ادب همچنان بر اساس معنی دورة جاهلی به کار می‌رفت، یعنی شیوه رفتار و حُسن اخلاق و نیز داشتن اطلاعات و معارف اجتماعی. تازیان با اقوام دیگر می‌آمیزند و این آمیزش خاصه در قرن سوم هجری و با روی کار آمدن تمدن اسلامی در بغداد صورت می‌پذیرد. در این روزگار حوزة معنی ادب گسترش می‌یابد و بر انواع علوم و فنون و صنایع و پیشه‌ها و ورزش‌ها نهاده می‌شود جز امور شرعی گاهی ادب و جمع آن آداب به مواردی مربوط می‌شد که شناخت آنها برای جامعه ضرورت داشت مانند ادب‌الکاتب یعنی فنونی که برای صنعت دبیری به کار می‌رود. آداب طعام و آداب سفر و آداب درس و بحث از آن جمله‌اند. در سه قرن اولیه ادب در معنی راه و رسم زندگی به کار می‌رفته و همراه با آن نکته‌های ظریف و بدیع، لطیفه‌ها، نادره‌ها و ظرافت را نیز ادب نام می‌نهادند و کسی که در این حوزه اطلاعات داشت و مردم را سرگرم می‌کرد، او را ادیب می‌خواندند و در نهایت در اواخر قرن سوم ادب برای اطلاعاتی استفاده می‌شد که مربوط به لغت و معنی بود. گرچه در قرون پنجم و ششم، ادب صرفاَ برای علم صرف و لغت و بیان به کار می‌رفت. اما تغییر معنی ادب در طی قرون متمادی نشان می‌دهد که دگرگونی‌های معنایی با سرگذشت تحولات اجتماعی یک قوم، وابسته بوده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  212 - بررسی ضرب المثل های عربی خوزستان
  عاطفه ترابی سید احمد حسینی کازرونی
  زبان عربی محلی مردم خوزستان مانند همۀ زبان های دیگر در گویش یا لهجۀ محلی، دارای ویژگی هایی است که نمونه ای از آن، ضرب المثل هایی است که میان مردم متداول هستند، هر کدام از آن ها دارای دنیایی از ذوق و اندیشه و حسن تعبیر در ادای مقصود است و معادل هایی در زبان فارسی دارند. أکثر

  زبان عربی محلی مردم خوزستان مانند همۀ زبان های دیگر در گویش یا لهجۀ محلی، دارای ویژگی هایی است که نمونه ای از آن، ضرب المثل هایی است که میان مردم متداول هستند، هر کدام از آن ها دارای دنیایی از ذوق و اندیشه و حسن تعبیر در ادای مقصود است و معادل هایی در زبان فارسی دارند. از نظر مضمونی در امثال فارسی و عربی شباهت های بسیاری وجود دارد. هدف از این تحقیق گردآوری و بررسی ضرب المثل های عربی خوزستان می باشد که به علت بار تجربی جوشانی که دارند می توانند ارزنده باشند و به مطالعات اجتماعی و مردم شناسی کمک کنند. محور اساسی این پژوهش بر پایۀ ضرب المثل های عربی خوزستان استوار است؛ هم چنین مقایسۀ ضـرب المثل های مشترک در زبان عـربی و فـارسی و معادل یابی برای آن ها در زبان فارسی. در مورد بررسی و مقایسۀ ضرب المثل های عربی خوزستان با فارسی و تأثیر آن ها بر یکدیگر تاکنون پژوهش درخور توجهی صورت نگرفته است. در این پژوهش تا جائی که امکان پذیر بوده، امثال به صورت میدانی جمع آوری شده اند و مرحلۀ بعدی تحقیق و پژوهش در فضای کتابخانه انجام گرفته و از منابع مکتوب استفاده شده است. با وجود گنجینۀ پربار فرهنگ عوام، به ویژه امثال و حکم، در این منطقه، کار اساسی در این زمینه صورت نگرفته است و کتاب هایی که در زمینۀ امثال و حکم عربی خوزستان منتشر شده اند، از چهار و پنج کتاب تجاوز نمی کنند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  213 - جلوه‌های امثال تازی در اشعار تعلیمی پارسی*
  زهرا سلیمانی
  بسیاری از آثار نویسندگان و شعرای فارسی زبان در طول تاریخ، متأثر از زبان دین و کتاب آسمانی (قرآن کریم) بوده است. ادبای ایرانی در شعر و نثر تعلیمی از زبان و فرهنگ عربی بسیار سود جسته‌اند و به طور مثال در گفتار خود از صناعات ادبی همچون ارسال المثل (= تمثیل)، اقتباس و یا حت أکثر

  بسیاری از آثار نویسندگان و شعرای فارسی زبان در طول تاریخ، متأثر از زبان دین و کتاب آسمانی (قرآن کریم) بوده است. ادبای ایرانی در شعر و نثر تعلیمی از زبان و فرهنگ عربی بسیار سود جسته‌اند و به طور مثال در گفتار خود از صناعات ادبی همچون ارسال المثل (= تمثیل)، اقتباس و یا حتی تلمیح از امثال عربی در تبیین، تفهیم و آموزش پیام خویش بسیاربهره برده‌اند چنان که عبارات حکیمانه عربی در متن شاه‌کارهای زبان فارسی نظیر گلستان سعدی، مثنوی مولوی و... اثرگذاری قابل تأمل فرهنگ عربی را بر ادبیات تعلیمی فارسی به خوبی نشان می‌دهد و از آنجا که ادبیات تطبیقی به بحث و بررسی تاثیرگذاری آثار ادبی ملل مختلف می‌پردازد، از انعکاس‌ها و بازتاب‌های ادبیات یک ملت در ادبیات سایر ملت ها سخن می گوید. بدیهی است که کوشش هایی از این دست اگرچه کم شمار نیستند اما هم چنان در اقیانوس بی کران ادبیات ملل، شایستة توجه و اهتمامی بیش از پیش‌اند. نظر به این مهم در این جستار، سعی شده است با نگاهی اجمالی به عرصه ادبیات تعلیمی فارسی نمونه‌ای، از بازتاب حِکَم و امثال عربی در ادبیات پارسی ارائه گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  214 - تأثیرآموزش از طریق تلفن همراه بر انگیزه پیشرفت، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس زبان عربی
  مجتبی رضایی راد ابراهیم فلاح
  پژوهش حاضر با هدف اثر بخشی یادگیری سیار بر انگیزه پیشرفت، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس زبان عربی، با روش نیمه تجربی (طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل) صورت گرفته است. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری ورودی سال 1390 که درس زبان عربی أکثر

  پژوهش حاضر با هدف اثر بخشی یادگیری سیار بر انگیزه پیشرفت، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس زبان عربی، با روش نیمه تجربی (طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل) صورت گرفته است. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری ورودی سال 1390 که درس زبان عربی را انتخاب نموده‌اند بوده که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دو کلاس به حجم 69 نفر انتخاب شدند و به صورت تصادفی خوشه‌ای در دو گروه آزمایش (39) و کنترل (36) قرارگرفتند. ابزارهای مورد استفاده شامل آزمون انگیزه پیشرفت هرمنس، آزمون خودپنداره راج کمارسارسوت و آزمون محقق ساخته زبان است. روایی آزمون محقق ساخته، با اعمال نظر متخصصان تأیید شد و محاسبه پایایی آزمون از طریق بازآزمایی و آلفای کرونباخ در حدود 85/0 به دست آمد. به منظور آزمودن فرضیات تحقیق، از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد که میانگین نمرات گروه آزمایش نسبت به گروه گواه، از سطح بالاتری برخوردار بوده، استفاده از تلفن همراه در پیشرفت تحصیلی درس زبان عربی و افزایش انگیزه و خودپنداره دانشجویان مؤثر است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  215 - خوانش بینامتنی فرم و رنگ در آثار مسعود عربشاهی بر اساس آراء ژرار ژنت
  فرزانه واحد دهکردی اصغر جوانی جونی
  10.30486/pia.2023.1994542.1050
  نظریه‌پردازان بینامتنیت بر این عقیده‌اند که هیچ متنی را نمی‌توان اصیل دانست؛ بنابراین آثار مسعود عربشاهی نیز مانند دیگر آثار واگویه‌ای از متن‌های پیشین است. مسعود عربشاهی از جمله هنرمندان معاصری است که در فرم و رنگ آثار خویش از پیش‌متن‌های گوناگونی بهره ‌جسته‌است. استفا أکثر

  نظریه‌پردازان بینامتنیت بر این عقیده‌اند که هیچ متنی را نمی‌توان اصیل دانست؛ بنابراین آثار مسعود عربشاهی نیز مانند دیگر آثار واگویه‌ای از متن‌های پیشین است. مسعود عربشاهی از جمله هنرمندان معاصری است که در فرم و رنگ آثار خویش از پیش‌متن‌های گوناگونی بهره ‌جسته‌است. استفاده از این پیش ‌متن‌ها به‌واسطه روابط بینامتنی قابل تشخیص است. در پژوهش حاضر که نگاهی دارد به" خوانش بینامتنی فرم و رنگ در آثار مسعود عربشاهی بر اساس آراء ژرار ژنت" ابتدا وجه‌های مختلف متن و بینامتنیت و همچنین نظریه‌پردازان این رویکرد به‌ویژه ژرار ژنت تشریح و سپس بر این اساس آثار مسعود عربشاهی (12 نمونه) که به‌صورت طبقه‌بندی شده و هدفمند انتخاب شده‌اند، بررسی ‌و تحلیل شده و انواع بینامتنیت ژنتی (تعمدی-آشکار، تعمدی- پنهان و تلویحی-ضمنی) در فرم و رنگ این آثار مشخص شده‌است. این پژوهش از نوع کیفی و به‌شیوه توصیفی- تحلیلی است و به‌صورت متن‌خوانی، اسنادی انجام شده‌است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آثار عربشاهی در فرم و رنگ از کدام پیش‌متن‌ها وام گرفته‌است و روابط بینامتنی بر اساس نظریه ژنت در به‌کارگیری پیش متن‌ها در آثار او چگونه‌است؟ یافته‌ها نشان می‌دهد مسعود عربشاهی در آثار خویش از پیش‌ متن‌های هنرهای باستانی ایران و بین‌النهرین بیش از سایر پیش‌ متن‌ها استفاده نموده‌است؛ همچنین استفاده از متون پیشین به‌تدریج در فرم آثار عربشاهی از بینامتنیت آشکار تا پنهان و سپس ضمنی تغییر و تکامل داشته‌است. آثار او در رنگ نیز از پیش متن‌های هنرهای باستانی ایران و بین‌النهرین به‌صورت بینامتنیت ضمنی- تلویحی بهره برده‌است تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  216 - وجوه تشابه و تمایز عرفان پژوهی در آثار مستشرقان معاصر (آنه ماری شیمل، فریتس مایر، هلموت ریتر)
  حمید جعفری قریه علی
  آنه ماری شیمل به­عنوان واسطه اسلام و غرب، پژوهش­های بسیاری در خصوص عرفان و تصوّف داشته است. او از دیدگاه انسانی مؤمن و دانشگاهی به آثار عرفانی می­نگریست.  «هلموت ریتر» با مطالعه و تدبّر در نسخ قدیمی و هم­چنین پدید آوردن کتاب کم نظیر «دریای جان»، عشق و ارادت خود را به أکثر

  آنه ماری شیمل به­عنوان واسطه اسلام و غرب، پژوهش­های بسیاری در خصوص عرفان و تصوّف داشته است. او از دیدگاه انسانی مؤمن و دانشگاهی به آثار عرفانی می­نگریست.  «هلموت ریتر» با مطالعه و تدبّر در نسخ قدیمی و هم­چنین پدید آوردن کتاب کم نظیر «دریای جان»، عشق و ارادت خود را به وادی سیر و سلوک عارفانه ایرانی- اسلامی بیان کرده است. فریتس مایر نیز با کشف زوایای نهفته و دور از چشم دیگر پژوهشگران، آن­چنان از زندگی بهاء­ولد پرده بر­داشته که او را برای همیشه از سایه­ پسرش مولانا جلال­الدین جدا ­ساخته و در پژوهشی که مدّت ده سال طول ­کشیده، زندگی و خطّ سیر فکری و عرفانی ابوسعید ابوالخیر را به جامعه عرفان پژوه تقدیم کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  217 - سنجش تأنیثِ خلاقِ محی الدین عربی با شاعران و نویسندگان معاصر
  مهدی ممتحن مهدی رضا کمالی بانیانی
  در روانشـناسی  یونگ  اصطلاحات  مهمی  چون  ناخـود آگاهی  ،  درونگـرایی، برونگرایی، صور اساطیری ( آرکی تایپی )مطرح می باشد که همه در مباحث جدید نقد ادبی مخصوصا نقد روانشناسانه و نقد اسطوره گرا  مطمح نظرند . نگرش و  شخصیت  بیرونی  آن  چیزی است که یونگ آنرا پرسونا یا نقاب م أکثر

  در روانشـناسی  یونگ  اصطلاحات  مهمی  چون  ناخـود آگاهی  ،  درونگـرایی، برونگرایی، صور اساطیری ( آرکی تایپی )مطرح می باشد که همه در مباحث جدید نقد ادبی مخصوصا نقد روانشناسانه و نقد اسطوره گرا  مطمح نظرند . نگرش و  شخصیت  بیرونی  آن  چیزی است که یونگ آنرا پرسونا یا نقاب می نامد ، اما او معتقد بود که همه آدمها نگرش و شخصیت درونی هم دارند که در صحبت دنیای نا خود آگاه است. در این مقاله لایه ای از این نگاره ها که شکل ژرف تر آن به عنوان خلاقیت فعال در سیر و سلوک محیی الدین ابن عربی اندلسی وجود داشته ، در آثار شاعران معاصر چون سهراب، شاملو، بوف کور هدایت و نیز احمد عزیزی به طور ویژه بررسی شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  218 - رمزگشایی زن در غزلیات عرفانی ابن عربی
  سیمین ولوی حمید عابدی فیروز جایی
  مقاله حاضر به بیان شیوه به کارگیری رمز زن در غزلیات عرفانی ابن عربی می‌پردازد. ابن عربی بنیانگذار سبک جدیدی در عرفان نظری است که در لابلای آثارش مشهود است. او به ویژه در غزلیات عرفانی خود که دیوان ترجمان الاشواق را به آن اختصاص داده است با استفاده از عبارات ویژه غزل ماد أکثر

  مقاله حاضر به بیان شیوه به کارگیری رمز زن در غزلیات عرفانی ابن عربی می‌پردازد. ابن عربی بنیانگذار سبک جدیدی در عرفان نظری است که در لابلای آثارش مشهود است. او به ویژه در غزلیات عرفانی خود که دیوان ترجمان الاشواق را به آن اختصاص داده است با استفاده از عبارات ویژه غزل مادی در پی بیان اشاراتی است که رنگ و بوی الهی و عرفانی تام دارد. اساس کار او در غزلیات عرفانی بسط تفکر «وحدت وجود» است. در این جستار با ذکر مقدماتی درباره عرفان ابن عربی و چارچوب فکری او به رموزی اشاره خواهد شد که اساس کار او را در غزلیات عرفانی شکل می‌دهد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  219 - «وحدت وجود» از دیدگاه اسیری لاهیجی
  علی اکبر افراسیاب پور جلیل محمدی
  شمس‌الدین محمد اسیری لاهیجی (ح840- 912 ق) یکی از عرفای شیعی در عصر تیموری است که در آثار منظوم و منثور خود به بیان اندیشه‌های عرفانی در حوزة نظری و عملی پرداخته است. محوری‌ترین بحث در عقاید او طرح نظریة «وحدت وجود»است که تحت تأثیر ابن عربی و شیخ محمود شبستری آن را با بی أکثر

  شمس‌الدین محمد اسیری لاهیجی (ح840- 912 ق) یکی از عرفای شیعی در عصر تیموری است که در آثار منظوم و منثور خود به بیان اندیشه‌های عرفانی در حوزة نظری و عملی پرداخته است. محوری‌ترین بحث در عقاید او طرح نظریة «وحدت وجود»است که تحت تأثیر ابن عربی و شیخ محمود شبستری آن را با بیانی زیبا ترسیم می‌کند. وحدت وجود که تفسیری عرفانی از توحید به شمار می‌آید، از قرن دوم هجری در عرفان اسلامی سابقه داشته و توسط ابن عربی به زبانی فلسفی روش‌مند گردیده است و اسیری لاهیجی یکی از شارحان نظریة وحدت وجود به شمار می‌آید که ضمن بهره‌گیری از مضامین مولوی و حافظ به عارفان اولیه نیز اشاره دارد و از «وحدت وجود» به «انسان کامل» می‌رسد و خداوند را وجود حقیقی و اصیل به شمار می‌آورد که دیگر موجودات جلوه‌های آن نور سرمدی هستند تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  220 - «نسبت «ارواح مهیّمین» با «قلم اعلی» در عرفان ابن عربی و حکمت متعالیه
  مهدی زمانی
  «مهیمین» عنوانی است که در مکتب ابن عربی و حکمت متعالیه در مورد ارواح یا فرشتگانی به کار رفته که از شدت عشق به خداوند در جلال الهی متحیر و به تسبیح او مشغولند و از خود و آفرینش جهان و انسان بی خبرند و بنابراین روح محض اند و تنها از روی توسع به آنان ملائکه گفته می شود.بدی أکثر

  «مهیمین» عنوانی است که در مکتب ابن عربی و حکمت متعالیه در مورد ارواح یا فرشتگانی به کار رفته که از شدت عشق به خداوند در جلال الهی متحیر و به تسبیح او مشغولند و از خود و آفرینش جهان و انسان بی خبرند و بنابراین روح محض اند و تنها از روی توسع به آنان ملائکه گفته می شود.بدین سان آنان به سجده در برابر آدم  مکلف نبوده اند و به همین دلیل گفته شده که مراد از «عالین» درآیه «قال یا ابلیس ما منعک ان تسجد لما خلقت بیدی استکبرت ام کنت من العالین»(ص:37) همین ارواح هستند. البته گاهی به این ارواح،«کروبیون» نیز گفته شده و  بعضی از اندیشمندان حکمت متعالیه آن ها را با «انوارقاهره» درحکمت اشراق تطبیق نموده اند. این ارواح در اثر «تجلی بنفسه لنفسه» حق تعالی و از مرتبه «عماء» و به مدد « نفس رحمانی» مورد « آفرینش»، یا به تعبیر دقیقتر « ابداع» قرار گرفته اند. از میان طبقات عارفان، «أفراد» را می توان مظاهر آنان ارواح دانست. این ارواح از جهتی برتر از قلم اعلی یا عقل اول قرار دارند اما از جهتی دیگر با آن هم رتبه هستند.هم چنین از دیدگاه برخی اندیشمندان مثل ملاصدرا  این ارواح برتر از اهل جبروت هستند اما از دیدگاه قیصری بخشی از عالم جبروت به شمار می آیند تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  221 - «نگاهی گذرا به تأثیر ابن عربی در تصوّف جهان مالایی»
  lمحمود رضا اسفندیار فائزه رحمان
  ابن عربی بی ­شک یکی از مهمترین شخصیت ­ها در تاریخ تصوّف و عرفان اسلامی به شمار می­رود. شاید کمتر شخصیتی را در تاریخ فرهنگ اسلامی بتوان سراغ گرفت که تا این اندازه دایرة موافقان و مخالفان او گسترده باشد. اندیشة او به هر کجای جهان اسلام راه یافت، مناقشه برانگیز شد؛ هم مرید أکثر

  ابن عربی بی ­شک یکی از مهمترین شخصیت ­ها در تاریخ تصوّف و عرفان اسلامی به شمار می­رود. شاید کمتر شخصیتی را در تاریخ فرهنگ اسلامی بتوان سراغ گرفت که تا این اندازه دایرة موافقان و مخالفان او گسترده باشد. اندیشة او به هر کجای جهان اسلام راه یافت، مناقشه برانگیز شد؛ هم مریدان و تابعان وفاداری یافت و هم منتقدان و مخالفان سرسختی پیدا کرد. در دیگر نقاط جهان اسلام از جمله جهان مالایی نیز کمابیش چنین وضعی حاکم بوده است. مردمان این منطقة دور از امّ­القرای اسلام، از اسلامی عارفانه تبعیت می­کرده­اند. اساساً صوفیان و طریقه­های تصوّف نقش اصلی در اسلامی شدن این منطقه ایفا کرده بودند. شماری از این طریقه ­ها (مانند قادریه) بسیار تحت تأثیر مکتب ابن عربی خصوصاً نظریة «وحدت وجود» او قرار داشتند. در تصوّف جهان مالایی نیز وحدت وجود بسیار مؤثر واقع شد و موافقان و مخالفان فراوانی یافت. از شخصیّت ­ها و عارفان تأثیرگذار در عرفان و تصوّف جهان مالایی که از جملة موافقان و منتقدان ابن عربی به شمار می­روند، باید از حمزه فنصوری، شمس الدین سوماترانی، عبدالصمد پالمبانی، نورالدین رانیری و عبدالرئوف سینگکیلی یاد کرد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  222 - تحلیل تلمیحات عرفانی در دیوان سلمان ساوجی
  محمدتقی l قندی جلیل تجلیل
  سلمان ساوجی در سنت عرفان عاشقانه، تحت تأثیر اندیشه‌های عرفانیِ شخصیت‌های برجسته‌ای چون ابن عربی، مولوی و حافظ است. جلوه‌های مختلف عرفان در اشکال مختلف در اشعار وی مـوج می‌زند. غزلیات سلمان آکنده از حقایق عرفانی و تلمیحات عارفانه است و قصایدش، اگرچه در مدحِ ممدوحانش نگاش أکثر

  سلمان ساوجی در سنت عرفان عاشقانه، تحت تأثیر اندیشه‌های عرفانیِ شخصیت‌های برجسته‌ای چون ابن عربی، مولوی و حافظ است. جلوه‌های مختلف عرفان در اشکال مختلف در اشعار وی مـوج می‌زند. غزلیات سلمان آکنده از حقایق عرفانی و تلمیحات عارفانه است و قصایدش، اگرچه در مدحِ ممدوحانش نگاشته شده، همچون غزلیاتش مملوّ از آموزه‌های عرفانی است. توجه به زیبایی‌ها و عواطف پرشور در اشعار سلمان آن چنان برجسته است که نظیرآن را در شاهکارهای سعدی و حافظ مشاهده می‌کنیم. سلمان ساوجی وحدت وجودی و اشـراقی است. او مخالف زهد ریایی است و رندی و عیاری از ویژگی‌های اشعار اوست. عشق و وحدت وجود از درون مایه‌های اصلی اشعار سلمان و گوهر تلمیحات اوست. او طربناک و سرمست،حقیقت زندگی را در عشق می‌جوید. در غزلیات و قصاید مدحی سلمان احساسات عمیق عاشقانه و جهان بینی عارفانه چنان به هم درمی پیچند که بیان کننده نوعی شیوۀ زندگی و نگاه به عالم و آدم است. از این حیث سلمان وارث واقعی سنت عرفانی اسلاف وحدت وجودی خویش است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  223 - حقیقت عذاب در عرفان (با تکیه بر دیدگاه ابن عربی)
  مهناز توکلی مرضیه پیوندی
  در سلوک انسان به سوی خداوند هرگونه گناه و نافرمانی از امر محبوب- خدا- خود گناهی تلقی می‌شود که به دنبال آن عذاب خواهد بود. حجاب از قرب الهی و نزدیکی به خداوند، از نگاه عرفا عین عذاب است و جهنم همان بُعد و محروم بودن از قرب الهی است. هر نوع گناهی،مراتبی از بُعد را به همر أکثر

  در سلوک انسان به سوی خداوند هرگونه گناه و نافرمانی از امر محبوب- خدا- خود گناهی تلقی می‌شود که به دنبال آن عذاب خواهد بود. حجاب از قرب الهی و نزدیکی به خداوند، از نگاه عرفا عین عذاب است و جهنم همان بُعد و محروم بودن از قرب الهی است. هر نوع گناهی،مراتبی از بُعد را به همراه دارد که این بُعد عین عذاب است. چنان که عذاب منافقین، کفار و... بر اساس میزان بُعدشان با یکدیگر متفاوت است. در واقع جهنم و نار، مفاهیم کلی هستند که تمامی ابعاد گوناگون عذاب را در خود جای می‌دهند. ابن‌عربی ماهیت عذاب را تغییرپذیر و ناپایدار و در نتیجه امری نسبی می‌داند که متناسب با استعداد قوابل و ذائقۀ افراد متفاوت است. در حقیقت درنظرابن عربی این فهم و دریافت و ادراک شخص معذَّب است که نسبت به مسأله عذاب دگرگون می‌شود و دیگر درد و الم را احساس نمی‌کند و عذابش پایان می‌پذیرد. آنچه از متون عرفانی به دست می‌آید این است که عذاب در حقیقت خود نوعی تجلی رحمت الهی است که خداوند با عذاب گناهکاران، از بار گناه آنان می‌کاهد و با این نعمت، ذات گناهکار را از آلودگی و خبث گناه پاک می‌نماید. پژوهش حاضر می‌کوشد با استفاده از آیات قرآن و کلام عرفا به روش توصیفی و تحلیلی، ابعاد گوناگون موضوع عذاب، حقیقت عذاب و انواع آن را روشن نماید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  224 - تبیین ولایت تکوینی انسان کامل در هندسة معرفتی عرفان اسلامی  (با محوریت آرای امام خمینی)
  علی حسینی جاسب نیکفر
  در عرفان بحث ولایت تکوینی ذیل موضوع انسان کامل مطرح می‌شود؛ که واسطة بدو و عود نظام آفرینش در قوس صعود و نزول است. انسان کامل، محل تجلی تمام اسماء و صفات الهی و حقایق کیانی و کیهانی است. چنین انسانی، به مثابة روح عالم و عالم چونان جسد او به شمار می‌رود. همان‌گونه که روح أکثر

  در عرفان بحث ولایت تکوینی ذیل موضوع انسان کامل مطرح می‌شود؛ که واسطة بدو و عود نظام آفرینش در قوس صعود و نزول است. انسان کامل، محل تجلی تمام اسماء و صفات الهی و حقایق کیانی و کیهانی است. چنین انسانی، به مثابة روح عالم و عالم چونان جسد او به شمار می‌رود. همان‌گونه که روح به وسیله قوای روحانی و جسمانی به تدبیر بدن و تصرف در آن می‌پردازد، انسان کامل با اتصاف به حقایق الهیه، به مقام تصرف در آفریدگان عالم نائل می‌شود و همان گونه که حیات بدن به روح است، حیات ماسوی الله نیز در پرتو تصرف خلیفه الله و با وساطت آن معنا می‌یابد. نیل انسان به مقام خلیفه اللهی در یک فرآیند سه تایی تحقق می‌یابد؛ نخست؛ اسماء و صفات الهی به انسان کامل عطاء می‌شود. دوم؛ دریافت حقایق الهی و انسانی نصیب او می‌شود و از اسرار عالم غیب آگاه می‌گردد و سوم؛ قدرت آفرینندگی و اقتدار برای او حاصل می‌شود. جانشین حق تعالی پس از فنای ذاتی، صفاتی و افعالی، به مقام صحو بعد از محو و بقای بعد از فنا متحقق شده و به وجود حقانی- پس از رفض وجود خلقی- دست می‌یابد. در این مقام است که حق تعالی ـ پس از آن که بنده با قرب فرائض، گوش حق، چشم حق و دست حق گردید- به قوای ادراکی و تحریکی انسان متجلی می‌شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  225 - وحدت وجود در نگاه ابن عربی و اسپینوزا
  محمدتقی قندی محمدرضا آرام
  اسپینوزا و ابن عربی دو متفکری هستند که دربارة «هستی» دیدگاهی نو و ابتکاری ارایه دادند و ما در این پژوهش سعی داریم مختصری از تفکرات این دو اندیشمند را در بارة وجود بررسی نماییم. اسپینوزا به عنوان یک فیلسوف دکارتی شناخته می‌شود. مسالة جوهر و صفات خداوند و کیفیت اتصاف أکثر

  اسپینوزا و ابن عربی دو متفکری هستند که دربارة «هستی» دیدگاهی نو و ابتکاری ارایه دادند و ما در این پژوهش سعی داریم مختصری از تفکرات این دو اندیشمند را در بارة وجود بررسی نماییم. اسپینوزا به عنوان یک فیلسوف دکارتی شناخته می‌شود. مسالة جوهر و صفات خداوند و کیفیت اتصاف ذات اقدس ربوبی به اوصاف کمالیه و ارتباط آن با توحید حقیقی و خالص پروردگار از اساسی‌ترین مسایل در مبدأشناسی است. اثر حاضر بر آن است تا فرآیند وحدت وجود را در نزد متفکرانی چون ابن عربی و اسپینوزا مورد بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  226 - تجلی عرفان در برده بوصیری
  روح الله صیادی‌نژاد شهرام امیری
  شکی نیست که بین دین و شعر رابطه­ای دیرین برقرار است؛ از این رو مدح پیامبر اسلام به عنوان تجلی ذات الهی، دست‌آویز و تکیه گاه محکمی برای شاعران صوفی مسلک است تا بدین طریق، فضایل و کمالات اخلاقی پیامبر(ص) را بر همگان آشکار نمایند و در ضمن به بیان بعضی از عقاید رایج در میان أکثر

  شکی نیست که بین دین و شعر رابطه­ای دیرین برقرار است؛ از این رو مدح پیامبر اسلام به عنوان تجلی ذات الهی، دست‌آویز و تکیه گاه محکمی برای شاعران صوفی مسلک است تا بدین طریق، فضایل و کمالات اخلاقی پیامبر(ص) را بر همگان آشکار نمایند و در ضمن به بیان بعضی از عقاید رایج در میان صوفیان، بپردازند.نا گفته هویداست که قصیده مشهور برده یکی از شاهکارهای ادبیات عرب به شمار میآید و «شرف‌الدین محمد بوصیری» به قصد توسّل به حضرت رسول(ص) در دوره اوج و بالندگی عرفان؛ یعنی؛ عصر مملوکی- عثمانی آن را به رشته نظم در آورد. یافت‌ها و دریافت‌ها در این جستار، ما را به این سخن می­رساند که بوصیری به معنای واقعی یک شاعر عارف مسلک نیست و ویژگی شاعران عارف چون اصطلاحات عارفانه در آثار او به وفور یافت نمی­شود اما می­توان چنین گفت که به تأثیر از جو حاکم بر عصر خود، حضور تصوف در برده بوصیری جای چندان تعجبی ندارد شاعر با به کارگیری زبان زیبای شعر، به بیان آموزه‌های مهم عارفان چون حقیقت محمّدیه، شفاعت و مناجات می­پردازد ودر این بیان شاعرانه خود زبان ساده را به کار می‌گیرد و کمتر از رمز و اصطلاحات عارفانه بهره می­گیرد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  227 - مطالعه تطبیقی «وحدت وجود» در نگاه ابن­ عربی و ماسترِاِکهارت آلمانی
  کامبیز صفیئی
  اعتقاد به وحدت وجود مستلزم اعتقاد به اصالت وجود است. معتقدان به اصالت ماهیت می­گویند که آنچه متحقق و ثابت است ماهیات و ذوات اشیاء است، و ماهیت دو شیء با هم از لحاظ حقیقت و ذات مخالف است و هستی یا وجود امری ذهنی و اعتباری است که در ذهن از تحقق ماهیتی در عالم خارج یا در ذ أکثر

  اعتقاد به وحدت وجود مستلزم اعتقاد به اصالت وجود است. معتقدان به اصالت ماهیت می­گویند که آنچه متحقق و ثابت است ماهیات و ذوات اشیاء است، و ماهیت دو شیء با هم از لحاظ حقیقت و ذات مخالف است و هستی یا وجود امری ذهنی و اعتباری است که در ذهن از تحقق ماهیتی در عالم خارج یا در ذهن پیدا می­شود. و خود هستی بدون ماهیات متحقق حقیقتی ندارد. پس به عقیدۀ حکما، حقایق اشیاء و ماهیات از یکدیگر جداست و جهت جامع و وحدت میان آن‌ها امری ذهنی و اعتباری است و آنچه محقق است اشیاء متعدد و ماهیت متکثر است. مقالۀ حاضر به بررسی «وحدت وجود» در نگاه محیی­ الدّین ابن ­عربی و مایستِر اِکهارت آلمانی می ­پردازد. هر دو عارف و نظریه ­پرداز، یکی مسلمان و پیرو سنت نبوی و دیگری مسیحی­ای پیرو کلیسای رومی، هر دو به فرهنگ عرفانی ادیان ابراهیمی تعلق دارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  228 - رضا در اشعار ابن­ فارض و ابن­ عربی
  طاهره چال دره محبوبه مونسان
  ابن ­فارض و ابن ­عربی در آثار خویش درباره ویژگیها و شایستگیهای انسانی که سبب عروج سالک از خاک به افلاک میشود و او را به صفت کمال آراسته میکند، سخنها راندهاند. یکی از برجستهترین ویژگیهایی که سالک کوی حق را به مراتب اعلای انسانی سوق می‌دهد، رضای الهی است که ثمره معرفت بند أکثر

  ابن ­فارض و ابن ­عربی در آثار خویش درباره ویژگیها و شایستگیهای انسانی که سبب عروج سالک از خاک به افلاک میشود و او را به صفت کمال آراسته میکند، سخنها راندهاند. یکی از برجستهترین ویژگیهایی که سالک کوی حق را به مراتب اعلای انسانی سوق می‌دهد، رضای الهی است که ثمره معرفت بنده است. بندة عارف دل به ­حق می­ سپارد و در برابر پیشگاه الهی و خواسته ­های خدا تسلیم محض می­ شود، و همواره خشنودی و رضای خدا را می ­طلبد و این رسیدن به رضا نتیجة خشیت بنده از خداست؛ آنگاه به جایی می­رسد که خدا از او راضی و او هم از خدا راضی است. نظر به اینکه هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی «رضا در اشعار ابن ­فارض و ابن ­عربی» می ­باشد نخست مفهوم رضا و سپس دیدگاه­ های هر یک از این دو عارف و اصل مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. بهرة نهایی مقاله مبیّن آن است که: ابن ­فارض و ابن ­عربی با استفاده از زبان نافذ شعر و تأکید بر عشق و محبت، عبادت، مبارزه ‌و مجاهده با هوای نفس، صبر، تحمل و پذیرش مصائب، راه رسیدن به مرحلة رضا را برای سالکان طریق یار روشن نمودند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  229 - پژوهشی در ویژگی­های زبانی و ادبی موشّحات عرفانی ابن عربی
  سید مهدی مسبوق مهری قادری بیباک زهرا نیکو نژاد
  یکی از ارزشمندترین سرمایههای ادبی، میراث مکتوب عرفا است. اغلب عرفا علاوه بر غور در معانی صوفیانه و اشتغال به سیر و سلوک عملی، در علوم دینی و همچنین در عرصه‌ی ادبیات و شعر نیز دستی داشته­اند. آثار عرفانی گاه زبانی پالوده و گاه زبانی پیچیده و دشوار دارند؛ از این رو علاوه أکثر

  یکی از ارزشمندترین سرمایههای ادبی، میراث مکتوب عرفا است. اغلب عرفا علاوه بر غور در معانی صوفیانه و اشتغال به سیر و سلوک عملی، در علوم دینی و همچنین در عرصه‌ی ادبیات و شعر نیز دستی داشته­اند. آثار عرفانی گاه زبانی پالوده و گاه زبانی پیچیده و دشوار دارند؛ از این رو علاوه بر تحلیل مضامین و شرح نکات عرفانی و لطایف معنوی مندرج در آن ها، بررسی این آثار از لحاظ سبک­شناسی و زیبایی­شناسی بسیار مهم و حائز اهمیت است. ابن عربی عارف و شاعر بزرگ سده‌ ششم هجری آثار بسیاری از خود بر جای گذاشته است. یکی از آثار برجسته‌ این عارف بزرگ، موشّحاتی است که شاعر اندیشه­های صوفیانه‌ خود را در آن گنجانده است. موشّحات از لحاظ زبان و ساختار پدیده­ای نو ظهور بود که در پی عواملی همچون رواج محافل موسیقی وآشنایی ادبای عرب با قالب­های شعری نو در پی آمیزش آن ها با بومیان اندلس، پدیدار گشت. از آن جا که موشّحات ابن عربی دارای ویژگی­های سبکی و ادبی متمایز از قصاید کلاسیک عربی است پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی به بررسی سبک­شناختی یکی از موشّحات او در دو لایه‌ زبانی و ادبی پرداخته است تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  230 - وحدت وجود عرفانی در دیوان صائب
  سیده زهرا عسکری نژاد سید احمد حسینی کازرونی
  بی‌گمان، آموزه‌های عرفانی از مهم‌ترین اصول دینی و مذهبی هر آیینی است. مساله وحدت وجود از جنجالی‌ترین موضوعات عرفان اسلامی است که از زوایای مختلف مورد بحث و مجادله قرار گرفته و می‌توان آن را جمع‌الجموع نگرش‌های دینی به شمار آورد. از آن جا که نگرش و جهان‌بینی عرفانی با نظ أکثر

  بی‌گمان، آموزه‌های عرفانی از مهم‌ترین اصول دینی و مذهبی هر آیینی است. مساله وحدت وجود از جنجالی‌ترین موضوعات عرفان اسلامی است که از زوایای مختلف مورد بحث و مجادله قرار گرفته و می‌توان آن را جمع‌الجموع نگرش‌های دینی به شمار آورد. از آن جا که نگرش و جهان‌بینی عرفانی با نظریه وحدت وجود متکامل می‌شود، نگارنده، این بحث را مبنای کار خود قرار داده و سعی خود را بر آن نهاده تا به شرح و تفسیر شکل‌گیری این نظریه پرداخته شود و بدین منظور نظریات واضع این علم، محی‌الدین بن ابن عربی، و به دنبال آن شاعر مورد نظر، صائب تبریزی، مورد بررسی قرار گرفته است. صائب از شاعران سبک هندی است که بسیار به این موضوع در دیوان خود پرداخته و وحدت را از پایه‌های اصولی جهان علی و معلولی می‌داند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  231 - نامه ابن عربی به امام فخر رازی
  سیدحسین سید موسوی
  در میان آثار عرفانی نام ه­ای از ابن عربی به فخر رازی وجود دارد. برخی معتقدند این نامه همان است که ابن عربی در فتوحات مکیه خویش در دو باب به آن اشاره کرده است. وی در فتوحات در خصوص مکارم اخلاق و جوانمردی سخن می­گوید، در حالی که نامه موجود، دعوت فخرالدین رازی به کسب علوم أکثر

  در میان آثار عرفانی نام ه­ای از ابن عربی به فخر رازی وجود دارد. برخی معتقدند این نامه همان است که ابن عربی در فتوحات مکیه خویش در دو باب به آن اشاره کرده است. وی در فتوحات در خصوص مکارم اخلاق و جوانمردی سخن می­گوید، در حالی که نامه موجود، دعوت فخرالدین رازی به کسب علوم شهودی و کشفی است. سوال این است آیا نام ه­ای که در برخی از رسائل ابن عربی وجود دارد همان است که مورد ادعاست، یا اینکه نامه موجود غیر از نام ه­ای است که ابن­ عربی نوشته است؟ در این مقاله ضمن ارائه ترجمه نامه ابن­ عربی به فخرالدین رازی و با روش اسنادی تحلیلی این نتیجه حاصل می­شود که این نامه غیر از نام ه­ای است که ابن­ عربی در فتوحات به آن اشاره کرده است. بدین ترتیب باید گفت که وی حداقل دو نامه برای فخر­الدین رازی نوشته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  232 - دعا از دیدگاه ابن­ عربی و مولانا
  مریم محمودی مهدیه ولی محمد آبادی
  دعا از بدیهی‌ترین مسائل در حوزه‌ دین‌پژوهی است که در عرفان اسلامی ‌بر ضرورت آن به کرات تأکید شده است. ظهور عرفان در عرصه‌ بندگی،‌ نقطه‌ عطفی در رابطه‌ انسان با خدا گشود و معبودی خواستنی را به تصویر کشید که لحظه‌ای غفلت از یاد اوخسران ابدی برای رهروان به دنبال دارد. انعک أکثر

  دعا از بدیهی‌ترین مسائل در حوزه‌ دین‌پژوهی است که در عرفان اسلامی ‌بر ضرورت آن به کرات تأکید شده است. ظهور عرفان در عرصه‌ بندگی،‌ نقطه‌ عطفی در رابطه‌ انسان با خدا گشود و معبودی خواستنی را به تصویر کشید که لحظه‌ای غفلت از یاد اوخسران ابدی برای رهروان به دنبال دارد. انعکاس احوال و اطوار عاشقانه در آیینه‌ دعا و زمزمه­های ناب عرفانی بس شنیدی وحکایتی نغز و نامکرر است. در آثار عرفای اسلام دعا و نیایش به عنوان پل ارتباطی ناسوت وملکوت از اعتباری ویژه برخوردار است. بخش قابل توجهی از آثار عرفانی بر جای مانده، درخصوص دعاست. لذا در این پژوهش نگارندگان بر آن شدند به بررسی افکار و عقاید ابن عربی بپردازند. او بنیانگذار عرفان نظری است و با درایت و ذکاوت و عرفانی برگرفته از معارف ناب اسلامی ‌استدلال‌های دل­انگیزی در باب دعا و اجابت آن آورده است. همچنین با بررسی آرا و افکار مولانا می ­توان اذعان داشت که وی نیز مسأله‌ دعا واجابت را با کلام نافذ و تأثیرگذار خود در ضمن حکایاتی جالب بیان نموده است. نکته‌ی در خور توجه این است که رد پای اغلب افکار و عقاید ابن عربی در اندیشه­ های مولانا به وضوح قابل مشاهده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  233 - بررسی دیدگاه ابن‏عربی و ملاصدرا پیرامون انسان کامل با تأکید بر نقش هدایتی و ارشادی
  عباس بخشنده بالی حسن ابراهیمی
  انسان کاملِ ابن‏ عربی که بعدها مورد توجه ملاصدرا نیز قرار گرفت، در سیر صعودی به سوی حق تعالی راهی می ‏شود و مرحلة انسان‏ الحیوان را پشت سر گذاشته و با سیر در خداوند، به مقام خلافت الهی دست می ‏یابد. برخی عرفا و متصوفه به همین سطح بسنده کردند ولی ابن عربی و ملاصدرا از ای أکثر

  انسان کاملِ ابن‏ عربی که بعدها مورد توجه ملاصدرا نیز قرار گرفت، در سیر صعودی به سوی حق تعالی راهی می ‏شود و مرحلة انسان‏ الحیوان را پشت سر گذاشته و با سیر در خداوند، به مقام خلافت الهی دست می ‏یابد. برخی عرفا و متصوفه به همین سطح بسنده کردند ولی ابن عربی و ملاصدرا از این فراتر رفته و سیر نزولی و یا سیر الی‌الخلق را مرحله‏ ای از تعالی و کمال انسان می ‏دانند. این مقاله که به صورت توصیفی- تحلیلی نگارش شده، به واکاوی دیدگاه ابن‏ عربی و ملاصدرا درباره یکی از مهم‏ترین نقش‏ های دنیوی انسان کامل در قبال انسان ‏های دیگر یعنی نقش هدایتی و ارشادی می‏ پردازد. چنین انسانی واسطه میان حق تعالی و خلق بوده و تلاش می‏ کند انسان‏ های دیگر را به مسیر کمال هدایت نماید. هر یک از ابن ‏عربی و ملاصدرا با اشاره به مبانی دینی، به این مهم اشاره کرده و حتی ابن‏ عربی که خود را مصداقی از ختم ولایت می ‏داند و هم‏چنین ملاصدرا، به این مهم پرداخته و نسبت به کمال انسان‏ ها و ارشاد آن‏ ها بی ‏تفاوت نبودند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  234 - جایگاه وحدت وجود در عرفان جامی
  علی اکبر افراسیاب پور زهرا کاشانیها
  جامی در عرفان اسلامی به نظریة وحدت وجود اعتقاد دارد و از ارادتمندان اهل بیت(ع) در میان طریقت نقشبندیه است که در این نظریه از ابن‌عربی پیروی می‌نماید. بر اساس این نظریه حقیقتِ وجود، یکی است و اصالت با وحدت می‌باشد. کثرت‌های ظاهری جهان، اموری اعتباری و جلوه‌های مختلف آن ح أکثر

  جامی در عرفان اسلامی به نظریة وحدت وجود اعتقاد دارد و از ارادتمندان اهل بیت(ع) در میان طریقت نقشبندیه است که در این نظریه از ابن‌عربی پیروی می‌نماید. بر اساس این نظریه حقیقتِ وجود، یکی است و اصالت با وحدت می‌باشد. کثرت‌های ظاهری جهان، اموری اعتباری و جلوه‌های مختلف آن حقیقت واحد هستند. به بیانی دیگر این کثرت‌ها از جنس خواب و خیال و یا سایه و تصویرهای داخل آینه‌اند. هستی کتاب حقّ‌تعالی است و موجودات اسماءالله و کلمات الهی هستند. در این مقاله با روش تاریخی یا سندی و بررسی منابع دست اول به موضوع پرداخته می‌شود و جنبة نوآوری آن معرفی دیدگاه خاص جامی در نظریة وحدت وجود است‌که پرداخت جدیدی‌را با دسته‌بندی خاص خود از موضوع ارائه می‌دهد و در بیان تمثیل‌ها در مضمون و در قالب بیانی، از خود ابتکار نشان می‌دهد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  235 - همبستگی وجودی توحید و فناءفی‌الله و بقاءبالله در اندیشه‌ ابن‌عربی و ملاصدرا
  فاطمه‌الزهرا نصیرپور حسن ابراهیمی احمد بهشتی
  توحید در اصطلاح ادیان به ویژه دین اسلام و فناءفی الله و بقاءبالله در عرفان اسلامی از زوایای مختلفی قابل بررسی است. به رغم پژوهش های ارزشمندی که در این باب صورت گرفته است، جای این سؤال هست که صرف نظر از بعد معرفتی و حصولی هریک از توحید و فنا، توحید نزد موحد و فناءفی الله أکثر

  توحید در اصطلاح ادیان به ویژه دین اسلام و فناءفی الله و بقاءبالله در عرفان اسلامی از زوایای مختلفی قابل بررسی است. به رغم پژوهش های ارزشمندی که در این باب صورت گرفته است، جای این سؤال هست که صرف نظر از بعد معرفتی و حصولی هریک از توحید و فنا، توحید نزد موحد و فناءفی الله و بقاءبالله نزد فانی فی الله چه نسبت و رابطه ای با هم دارند؟ آیا همانطور که در بعد ذهنی و حصولی رابطه مبتنی بر تخالف درباره آن ها به نظرمی رسد در وجود سالک و موحد نیز جدای از هم و مستقل از هم معنا دارند یا این دو در وجود موحد به هم گره خورده و یکی هستند؟ تعاریف توحید و استدلالات آن، در زمره علم حصولی واقع می شوند؛ اما در معرفت حضوری به توحید، بی واسطه حد و رسم و مفاهیم، حقیقت، بنا به وسعت ظرف انسان نزد او جلوه گر خواهدشد. در این نوشتار از این امر به توحیدی شدن انسان یادشده است. از سوی دیگر، در سلوک عرفانی و رسیدن به مقام فناء فی الله و بقاء بالله نیز وجود سالک عین علم خواهدشد تا جایی که یادکردن و یا نسیان خداوند از انسان، با یادآوری انسان از خداوند یا فراموشی او وحدت خواهدداشت، زیرا در اینجا علم انسان به رب خویش و هم علم پروردگار به نفس، حضوری و عین وجود نفس است. درک این وحدت میان عبد و رب و توحیدی شدن نفس، همان ارمغان فناء فی الله و بقاءبالله است. همسانی اقسام، مسیر، دستورالعمل و امام در این دو این مدعا را تقویت می کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  236 - خیال خلاق در دیوان شمس تبریزی
  زهره محمدعلی احمد غنی پور ملکشاه مرتضی محسنی مسعود روحانی
  نظریّة خیال در فلسفه و عرفان نظری جایگاه ویژه‌ای دارد. یکی از بزرگ‌ترین نظریه پردازان در حوزۀ خیال ابن عربی است. در کلام او، خیال در یک معنا، ماسوی الله و به صورت تجلّی خداوند است اما خیال در معنای دوم واسط و برزخ بین مراتب است. در معنای دیگر قوّة خیال در انسان نوعی ادر أکثر

  نظریّة خیال در فلسفه و عرفان نظری جایگاه ویژه‌ای دارد. یکی از بزرگ‌ترین نظریه پردازان در حوزۀ خیال ابن عربی است. در کلام او، خیال در یک معنا، ماسوی الله و به صورت تجلّی خداوند است اما خیال در معنای دوم واسط و برزخ بین مراتب است. در معنای دیگر قوّة خیال در انسان نوعی ادراک است که بین صور محسوس و معانی مجرد جمع می‌کند. بر اساس آیۀ قرآن انسان در زمین جانشین آفریدگار خلاق است و می‌تواند با استمداد از خلاقیت خیال خویش دست به آفرینش‌های علمی، ادبی، هنری و... زده و منشأ وجود و کمال باشد. از مهم‌ترین اهداف پژوهش، تأکید بر نقش خیال خلاق در هویت‌بخشی به انسان سرگردان، برای رهایی از بحران بی هویتی و وصول به جایگاه حقیقی اوست و نیز پاسخ به این پرسش است که آیا دیوان شمس را می‌توان یکی از شاخصه‌های عرصة بهره‌مندی از خیال خلاق در ادبیّات عرفانی دانست؟ و آیا اشعار مورد بررسی در تقویت و تثبیت جایگاه حقیقی انسان که صورتی از خداوند است تأثیرگذار است؟ در این پژوهش نظری، آراء مشترک ابن عربی و مولوی در نظریۀ تجلی خداوند در خلقت استخراج و با استفاده از شیوۀ تطبیقی- تحلیلی و به صورت کیفی مورد بررسی و واکاوی مفهومی قرار گرفته است. در نهایت با ارائه اشعار و مستندات، یافته‌ها حاکی از مثبت بودن پاسخ‌های پژوهش است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  237 - بن‌مایه‌های عرفانی در سروده‌های عربی شیخ بهایی
  سید مهدی مسبوق مهری قادری بیباک
  شیخ بهایی از دانشمندان بزرگ عصر صفوی است که در زمینه‌هایمختلف علمی صاحب نظر بوده است. یکی از جنبه‌های شخصیتی او که در شعرش متجلّی شده سلوک و گرایش عرفانی اوست. شیخ بهایی اندیشه های عرفانی خود را از منابع اصیل آن یعنی قرآن، احادیث نبوی(ص) و اهل بیت(ع) دریافت کرده است؛ که أکثر

  شیخ بهایی از دانشمندان بزرگ عصر صفوی است که در زمینه‌هایمختلف علمی صاحب نظر بوده است. یکی از جنبه‌های شخصیتی او که در شعرش متجلّی شده سلوک و گرایش عرفانی اوست. شیخ بهایی اندیشه های عرفانی خود را از منابع اصیل آن یعنی قرآن، احادیث نبوی(ص) و اهل بیت(ع) دریافت کرده است؛ که در این میان انس ایشان با صحیفۀ سجادیه و آشنایی با آثار عرفای ایرانی نقش به سزایی در شکل‌گیری اندیشه های عرفانی او داشته است. جستار پیش رو با هدف شناخت بن مایه های عرفانی در اندیشۀ شیخ بهایی و با روش تحلیل محتوا بخشی، سروده های عربی او را مورد نقد و تحلیل قرار داده است. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که مضامین عرفانی در اشعار عربی شیخ بهایی شامل طیف وسیعی از معانی می‌شود که مهم ترین آنها محبت و عشق، ریاستیزی، شراب روحانی، وصال، شهود عرفانی و سماع است. بن‌مایۀ اشعار عرفانی او را می‌توان در عشق و تزکیۀ نفس خلاصه کرد که منجر به کسب علم شهودی و حضوری می‌شود و او را از مدرسه و جلسات درس بی‌نیاز می‌سازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  238 - ریشه‌شناختی «وحدت وجود» در «کشف الحقایق» نسفی
  زرین واردی محمد یوسف نیری فاطمه معزی
  نسفی در کتاب کشف الحقایق، چونان یک آموزگار مدرسی، به رسته‌بندی مطالب و موضوعات عرفان اسلامی – به ویژه وحدت وجود- پرداخته است؛ مع الأسف، آموزگاری که کمیت تحلیلش لنگان است. در این راه، آشکار است که، همگام با و پیرو دیگر عرفا، خود را از پیچیدن به استدلالات فلسفی و کل أکثر

  نسفی در کتاب کشف الحقایق، چونان یک آموزگار مدرسی، به رسته‌بندی مطالب و موضوعات عرفان اسلامی – به ویژه وحدت وجود- پرداخته است؛ مع الأسف، آموزگاری که کمیت تحلیلش لنگان است. در این راه، آشکار است که، همگام با و پیرو دیگر عرفا، خود را از پیچیدن به استدلالات فلسفی و کلامی دور نگاه داشته است، و مانند فلاسفة عرفان‌پیشه‌ای چون شیخ اشراق، مخاطب را به گذرگاه‌های صعب العبور برهان و استدلال نمی‌برد. با توجه به منش کتابت او، همچنان که گنجینة موروث عرفانی پیش از خود را به دوش می‌کشد، -که ریشه‌های آن را می‌توان در فلسفة یونان (به ویژه افلاطون و نوافلاطونیان) و هند باستان باز جست- از برخی از اساتید عرفان، چون ابن‌سبعین و ابن‌عربی بیشترها خوشه برچیده است. حتی در انتخاب عناوین فصول و بخش‌های مختلف کشف الحقایق، بعید نیست که از آثار ابن‌سبعین و ابن‌عربی، به گونه‌ای مستقیم تاثیر گرفته باشد؛ به ویژه در انتخاب دو عنوان اصحاب نور و نار، که مهمترین آراء نسفی را در باب وحدت وجود، می‌توان در پرداخت همین دو بخش به ملاحظه کرد. در این جستار، ریشه‌نگاری عقاید او در باب وحدت وجود، نشانگر تاثیر بی‌چون و چرای او از ابن‌سبعین و ابن‌عربی است؛ که البته در این ریشه‌نگاری، آراء ابن‌سبعین تازگی خاص خود را دارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  239 - یقین‌شناسی در عرفان ابن عربی
  عبدالحسین خسرو پناه محمود خونمری
  مفهوم یقین از جمله مفاهیمی است که در حوزه‌های متعددی مانند فلسفه و عرفان موضوع بحث قرار می‌گیرد. در عرفان اسلامی نیز عارفان مسلمان به مفهوم یقین با توجه به استعمال آن در آیات قرآن کریم و روایات توجه کرده‌اند. هدف نویسنده در مقاله حاضر بررسی مفهوم یقین در آثار ابن عربی ا أکثر

  مفهوم یقین از جمله مفاهیمی است که در حوزه‌های متعددی مانند فلسفه و عرفان موضوع بحث قرار می‌گیرد. در عرفان اسلامی نیز عارفان مسلمان به مفهوم یقین با توجه به استعمال آن در آیات قرآن کریم و روایات توجه کرده‌اند. هدف نویسنده در مقاله حاضر بررسی مفهوم یقین در آثار ابن عربی است. نویسنده با مراجعه به آثار ابن عربی تلاش می‌کند تا ضمن بیان چیستی مفهوم یقین از دیدگاه ابن عربی به آثار و مراتب آن نیز اشاره نماید. نتیجه‌ای که محقق با تکیه بر تحلیل دیدگاه ابن عربی در مورد مفهوم یقین بدان رسیده است توجه به تمایزی است که وی در مورد یقین روانشناختی و یقین منطقی ایجاد می‌نماید. همچنین در مورد مراتب یقین در کنار اقسام سه گانة آن وی قسم جدیدی بنام حقیقة الیقین را نیز معرفی می‌نماید. البته مقصود ابن عربی از یقین نه مطلق یقین، بلکه یقین خاصی است که ارزش دینی و عرفانی داشته و تنها از طریق عبادت به دست می‌آید. نوآوری دیگری که می‌توان در دیدگاه این عربی شناسایی نمود مسالة اعتقاد وی به یقین بلا محل است که مصداقی از آن را با استناد به یکی از آیات قرآن و بر طبق برداشت خاص خود نشان داده است. اما به نظر می‌رسد مسألة یقین بلا محل با دیدگاه کلی ابن عربی در مورد عرض، مبنی بر نیازمند دانستن آن به موضوع و محل، در تعارض آشکار است. ضمن آن که به تصریح خود ابن عربی، یقین به عنوان امری مستقل و قائم به خود در خارج موجود نمی‌شود، بلکه متکی به انسان موقن است، همانند قیام علم به عالِم. اما اگر یک عملی را محل یقین بدانیم، باید گفت چنین فرضی خارج از طور عقل متعارف است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  240 - اسرار نماز از دیدگاه ابن‌عربی و ابن‌ترکه
  اکرم آکوچکیان مهدی دهباشی نادعلی عاشوری
  در مورد اسرار نماز و تمایز بین نماز شرعی و نماز حقیقی، تألیفات زیادی از عارفان و حکیمان به جای مانده که شباهت اندکی بین آثار مستقل آن ها وجوددارد. برجسته ترین آن ها متعلق به دو عارف نامدار جهان اسلام، صائن الدین ابن ترکه و محی الدین ابن عربی است. دیدگاه های ابن ترکه در أکثر

  در مورد اسرار نماز و تمایز بین نماز شرعی و نماز حقیقی، تألیفات زیادی از عارفان و حکیمان به جای مانده که شباهت اندکی بین آثار مستقل آن ها وجوددارد. برجسته ترین آن ها متعلق به دو عارف نامدار جهان اسلام، صائن الدین ابن ترکه و محی الدین ابن عربی است. دیدگاه های ابن ترکه در رسالۀ اسرارالصلوه ایشان بدون ذکر احکام فقهی آمده و اسرار ارکان کمی، وضعی و قولی نماز براساس علم حروف بیان شده است. ابن عربی در باب68 و 69 از کتاب فتوحات مکیه خویش ضمن بیان فتاوای فقهی خود، به ترتیب به اسرار جزئیات طهارت و رازهای نماز پرداخته است. به طوری که غیر از تعداد اندکی از عارفان، همچون سبزواری یا امام خمینی دیگران تحت تأثیر افکار وی، آثار خود را تألیف کرده اند. ایشان با ذکر جزئی ترین دستورات شرعی به صورت وجوبی و ندبی، سرّ آن ها را نیز بیان کرده که از نظر کمی و کیفی همانند دیگر دیدگاه های وی، گوی سبقت را از دیگران ربوده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای، همراه با تصحیح نسخۀ خطی با شیوۀ انتقادی می باشد. این نوشتار بر آن است که برجسته ترین نکات این دو اثر نفیس را به اختصار معرفی کرده و ضرورت رویکرد عرفان عملی را در پاسخگویی نیاز بشر به نیایش، خاطرنشان کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  241 - واکاوی مبانی عرفانی ابن‏عربی در توسعه مصادیق انسان آرمانی
  عباس بخشنده بالی
  10.2234/erfan.2023.708523
  یکی از موضوعاتی که در مکاتب و اندیشه های گوناگون مورد بررسی قرارگرفته، موضوع انسان کامل است. هرچند عرفای مسلمان نیز به این بحث توجه داشتند ولی ابن عربی توانست غنای کافی به آن ببخشد که در نوشته هایش مورد مشهود است. فراوانی تعاریف انسان کامل موجب آسیب به این موضوع شده که أکثر

  یکی از موضوعاتی که در مکاتب و اندیشه های گوناگون مورد بررسی قرارگرفته، موضوع انسان کامل است. هرچند عرفای مسلمان نیز به این بحث توجه داشتند ولی ابن عربی توانست غنای کافی به آن ببخشد که در نوشته هایش مورد مشهود است. فراوانی تعاریف انسان کامل موجب آسیب به این موضوع شده که عدم تعیین حد و مصادیق آن است. لذا، این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی با بررسی مبانی عرفانی ابن عربی به این سؤال خواهدپرداخت که آیا وی به محدود بودن مصادیق انسان آرمانی به انبیا و اولیای الهی معتقد است و یا به توسعه در مصادیق آن و صدق بر انسان های سالک دیگر که به مقاماتی مشخص رسیدند اعتقاددارد؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که هرچند رسولان الهی در بالاترین درجه چنین انسان هایی قراردارند، ولی با توجه به تعریف ابن عربی انسان آرمانی، اضافه کردن خود به عنوان خاتم ولایت مقیده، معرفی مصادیق متعددی از انسان های آرمانی و تفسیری که از وُسع و ظرفیت هریک از انسان ها برای رسیدن به کمال معرفی می نماید، کثرت در مصادیق انسان آرمانی نتیجه گرفته می شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  242 - تجلی از منظر ابن عربی و بازتاب آن در اشعار شاه قاسم انوار
  علا جنید سیدعلی قاسم زاده رضا سمیع زاده
  تجلی، یکی از مهم ترین مباحث عرفان ابن عربی است. اهمیت این مؤلفۀ عرفانی در این است که از پایه‌های اساسی اندیشة وحدت وجود محسوب می شود و پرداخت هنری این مفهوم در آثار عرفای ایرانی اسلامی متأثر از همین نگرش است. در این جستار به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین نگرش ابن عربی أکثر

  تجلی، یکی از مهم ترین مباحث عرفان ابن عربی است. اهمیت این مؤلفۀ عرفانی در این است که از پایه‌های اساسی اندیشة وحدت وجود محسوب می شود و پرداخت هنری این مفهوم در آثار عرفای ایرانی اسلامی متأثر از همین نگرش است. در این جستار به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین نگرش ابن عربی نسبت به انواع تجلی و بازخوانی گسترۀ نفوذ اندیشۀ نظری ابن عربی در عرفان و تصوف، تلاش شده است به منظور کشف سرچشمۀ فکری- نظری اشعار شاه قاسم انوار، چگونگی بازتاب و تأثیر الگو و مفهوم تجلی از منظر ابن عربی در اشعار شاه قاسم انوار واکاوی گردد. از نتایج این پژوهش بر می آید که یکی از کلیدواژه‌های فهم آرای عرفانی شاه قاسم انوار، توجه به معنا و مفهوم تجلی و کشف سرچشمة دیدگاه او در باب تجلی است. بسامد فراوان و گوناگونی انواع تجلی در اشعار عرفانی شاه قاسم انوار ضمن تأیید تأثر او از ابن عربی گواه این نکته است که بن مایة معارف و تجارب عرفانی منعکس شده در اشعار شاه قاسم انوار، تلفیقی از آرای عرفای متقدم از جمله اندیشة ابن عربی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  243 - تبیین ضرورت‌های سه‌گانة انسان کامل از دیدگاه ابن عربی و علامه طباطبایی
  عبدالله صلواتی فاطمه کوکرم
  شناختن انسان کامل و پی بردن به ابعاد وجودی او جهت پیروی از وی در امور از گذشته همواره مورد توجه و علاقۀ اندیشمندان بزرگ بوده است. این موضوع یکی از مهم ترین ارکان عرفان اسلامی است. نگارندگان در این تحقیق قصد دارند تا به تبیین ضرورت های سه گانة انسان کامل از دیدگاه ابن عر أکثر

  شناختن انسان کامل و پی بردن به ابعاد وجودی او جهت پیروی از وی در امور از گذشته همواره مورد توجه و علاقۀ اندیشمندان بزرگ بوده است. این موضوع یکی از مهم ترین ارکان عرفان اسلامی است. نگارندگان در این تحقیق قصد دارند تا به تبیین ضرورت های سه گانة انسان کامل از دیدگاه ابن عربی و علامه طباطبایی بپردازند. پرسش اساسی این پژوهش آن است که ضرورت وجود انسان کامل از دیدگاه علامه طباطبایی و ابن عربی چیست؟ ضرورت انسان کامل تنها برای عالم انسانی نیست، بلکه ضرورتش برای کل عالم است یعنی انسان نه تنها برای طی مراتب کمال به انسان کامل نیاز دارد بلکه کل عالم برای بقا و حفظش نیاز به انسان کامل دارد. در این پژوهش نخست مراتب وجود از دیدگاه علامه مورد بررسی قرار می‌گیرد و توجه ویژة ایشان به عالم اسمای الهی تبیین می شود. ابن عربی و علامه هر یک از موجودات عالم را اسمی از اسمای الهی می دانند که در میان آن ها انسان جامع جمیع همۀ اسمای الهی است. ابن عربی براساس رویکرد علم الاسمایی خود به تبیین رابطۀ حق، انسان کامل و عالم می‌پردازد. از دیدگاه ابن عربی، انسان کامل نزدیک‌ترین تجلی به خدا محسوب می شود و می گوید انسان کامل واسطۀ فیوضات حق به ممکنات است. علامه نیز ولیّ خدا را کسی می داند که به مقام ولایت الهی رسیده است و انسان ها از او تبعیت می کنند. رویکرد علامه در مورد این موضوع به آیات قرآن و اصول و مبانی عقلی استوار است. یکی از دستاوردهای این پژوهش آن است که نگارندگان علاوه بر ضرورت وجودی انسان کامل، که غالباً محور مباحث ضرورت وجود انسان کامل در عالم پیرامون این موضوع بحث می شود، در مورد ضرورت سلوکی و ضرورت معرفتی نیز پرداخته اند و هر یک از ضرورت های سه گانه دلایلی جهت اثبات ضرورت وجود انسان کامل در عالم هستند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  244 - رابطه اعیان ثابته با جاودانگی ارزش‌های اخلاقی در فلسفه اخلاق ابن‌عربی
  نسیم حجتی انشاءالله رحمتی پرویز عباسی‌داکانی
  اخلاق و ارزش های اخلاقی در زندگی اموری بنیادی هستند و باور به مطلقیت و ثبات ارزش های اخلاقی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم در مسائل اصلی زندگی انسان ، به ویژه در جوامع مدرن دارد. یکی از عقاید گروه مطلق گرایان اخلاقی، اعتقاد به عینیت داشتن ارزش های اخلاقی است که بر اساس آن، أکثر

  اخلاق و ارزش های اخلاقی در زندگی اموری بنیادی هستند و باور به مطلقیت و ثبات ارزش های اخلاقی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم در مسائل اصلی زندگی انسان ، به ویژه در جوامع مدرن دارد. یکی از عقاید گروه مطلق گرایان اخلاقی، اعتقاد به عینیت داشتن ارزش های اخلاقی است که بر اساس آن، منشأ و معیار اخلاقیات را برگرفته از حقایقی عینی، ثابت و واقعی می دانند. این مقاله به بررسی آراء "محیی الدین ابن عربی" عارف فیلسوف مآب مسلمان اندلسی، در این زمینه اختصاص دارد. بنا بر آن بر اساس قول به نظریۀ اسما و اعیان ثابتۀ ابن عربی، عینیت ارزش های اخلاقی و جاودانگی و ازلی بودن آن ها امری ثابت و یقینی می باشد. از دید ابن عربی، وجودی جز خداوند نیست و خلقت چیزی جز ظهور اسما و صفات او نبوده و نخواهدبود. با توجه به نظریۀ اسما و اعیان ثابته، فضایل و ارزش های اخلاقی چیزی جز اسما و صفات خدا نیستند که با فیض اقدس الهی، از علم الهی در اعیان ثابته متجلی شدند و در انسان که محل ظهور جامع اسمای الهی است، به شکل اخلاق ظهو ردارند و ارزش های اخلاقی و صفاتی و افعالی، چیزی جز ظهور اسمای خداوندی و اعیان ثابتۀ آن ها نیستند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  245 - بررسی تطبیقی خودشناسی و خودآگاهی از نگاه ابن‌عربی و یونگ
  فاطمه محمودی هادی وکیلی محمدتقی فعالی
  10.2234/erfan.2023.706035
  مسألة شناخت خود در علوم انسانی بویژه عرفان و روان‌شناسی جایگاهی ویژه دارد. تعبیر مرسوم از شناختِ خود در عرفان، خودشناسی و تعبیر مرسوم از آن در روان‌شناسی تحلیلی، خودآگاهی است. علی رغم تفاوت ظاهری این دو اصطلاح می‌توان از منظری تطبیقی به بررسی این دو مفهوم پرداخت. در این أکثر

  مسألة شناخت خود در علوم انسانی بویژه عرفان و روان‌شناسی جایگاهی ویژه دارد. تعبیر مرسوم از شناختِ خود در عرفان، خودشناسی و تعبیر مرسوم از آن در روان‌شناسی تحلیلی، خودآگاهی است. علی رغم تفاوت ظاهری این دو اصطلاح می‌توان از منظری تطبیقی به بررسی این دو مفهوم پرداخت. در این مقاله، ابن‌عربی به نمایندگی از عرفان اسلامی و یونگ به نمایندگی از روان‌شناسی تحلیلی برگزیده شده‌اند. ابن‌عربی به منظور خودشناسی از مفاهیمی همچون تزکیة نفس، ذکر و فکر بهره می‌گیرد و یونگ از طریق پژوهش در ناخودآگاه، تحلیل رویاها و مراقبه به بررسی خودآگاهی پرداخته است. در نتیجة مقایسة دیدگاه‌ها و بیان تفاوت‌ها و شباهت‌ها، راهکارهای عینی که در دسترس یا درخور فهم انسان باشند مطرح شده است. به عنوان مثال شناخت‌پذیری نفس در عین شناخت‌ناپذیری آن و امکان‌پذیری شناخت خود از طریق آگاهی درونی؛ همچنین مراقبه، تزکیه و توجه به جسم از جمله راهکارهای مشترک و قابل دسترسی است که مطرح شده است. با ارائه راهکارهای قابل دسترس در این مقاله می‌توان به وحدت نزدیک‌تر شد. نهایتاً می‌توان گفت سنّت عرفانی ابن‌عربی در باب شناخت خود به دیدگاه‌های روان‌شناسی معاصر نزدیک شده است. این مقاله بر پایة مطالعات کتابخانه‌ای و به روش مقایسه‌ای شکل گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  246 - جلوه‌های عاشقانه نظام وحدت وجودِ ابن عربی در رباعبات و غزلیات بیدل دهلوی
  عباس بخشنده بالی علی اکبر شوبکلایی
  یکی از موضوعاتی که به واسطه محیی الدین ابن عربی به طور منسجم مطرح گردید، اندیشه وحدت وجود است. این اندیشه تاثیرات چشم گیری بر برخی اندیشمندان همچون بیدل دهلوی گذاشت. یکی از مسائل وحدت وجود، عشق در هستی است که ابن عربی و به تبع، بیدل در آثارشان به زوایای آن پرداختند. این أکثر

  یکی از موضوعاتی که به واسطه محیی الدین ابن عربی به طور منسجم مطرح گردید، اندیشه وحدت وجود است. این اندیشه تاثیرات چشم گیری بر برخی اندیشمندان همچون بیدل دهلوی گذاشت. یکی از مسائل وحدت وجود، عشق در هستی است که ابن عربی و به تبع، بیدل در آثارشان به زوایای آن پرداختند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای در پی واکاوی تاثیر ابن عربی بر بیدل در مسأله عشق در هستی می‌باشد. یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از اینکه بیدل در رباعیات و غزلیات خود با طرح بحث‌هایی مانند سریان عشق در نظام وحدت وجود، اندوه و عشق، عشق مجازی و شهید عشق در راستای مکتب وحدت وجود پرداخته که با نظام عرفان اسلامی ابن عربی هماهنگ است. حضور عشق در عرفان حضوری نشاط آفرین و هیجان‌انگیز است. از نگاه ابن عربی و بیدل عشق در همه هستی مبتنی بر تفسیر عرفانی از وجود سریان دارد. در این تفسیر عشق‌ همان نَفَس رحمانی است که حرکت و جنبش دایرة وجود در قوس نزولی و صعودی بر آن تکیه دارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  247 - ارتباط میان خدا و انسان در مکتب ابن عربی
  امیرحسین عبدالّهی محمدعلی عباسیان چالشتری رضا رسولی شربیانی عبدالرضا صفری
  از نگاه ابن عربی، ارتباط خدای تعالی با انسان، مبتنی بر ذات الهی(احدیت) نیست، چرا که ذات الهی اقتضای یگانگی دارد و با نسبت و ارتباط و دوگانگی قابل جمع نیست. از این رو ذات خدا برتر و منزّه از برقراری نسبت و ارتباط با انسان است. از طرف دیگر، انسان نیز نمی تواند با ذات خدا أکثر

  از نگاه ابن عربی، ارتباط خدای تعالی با انسان، مبتنی بر ذات الهی(احدیت) نیست، چرا که ذات الهی اقتضای یگانگی دارد و با نسبت و ارتباط و دوگانگی قابل جمع نیست. از این رو ذات خدا برتر و منزّه از برقراری نسبت و ارتباط با انسان است. از طرف دیگر، انسان نیز نمی تواند با ذات خدا ارتباط برقرار کند؛ چرا که اوّلاً: ارتباط، فرع بر شناخت و معرفت است؛ ثانیاً: انسان، عاجز از معرفت حقیقت و ذات نفس خویش است؛ و ثالثاً : حقیقت و ذات نفس، بازگشت به حقیقت و ذات الهی دارد، لذا ارتباط ذاتی انسان با خدا نیز، محال است. این در حالی است که معرفت نفس به حسب اسماء الهی، امکان پذیر است، و همین امر، ایجاد ارتباط اسمایی با حق‌تعالی را ممکن می سازد.انسان بر اساس روح و صورت الهی-که همان صورت جمیع اسماء و صفات الهی است- آفریده شده؛ و حق تعالی جمیع این اسماء را به وی تعلیم داده و شناسانده است. به همین علّت تنها موجودی است که به حقیقت تمام اسماء الهی معرفت دارد و به موجب آن، خدا را با تمام آن اسماء عبادت می کند. ارتباط مماثلی برای عموم انسان‌ها، و ارتباط عینی برای اولیای الهی و انسان‌های کامل است، به طوری که این ارتباط عینیّتی به جایی می رسد که خدا از نفسِ خودِ انسان کامل، به خودش نزدیک‌تر گشته، در نهایت منجر به توحید اسمائی میان انسان کامل و خدا و این همانی اسمائی میان آنها می‌گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  248 - تحلیل رؤیا از منظر ابن‌عربی و علاءالدوله سمنانی
  عظیم حمزئیان طناز رشیدی نسب
  پژوهش حاضر به بررسی دیدگاه های ابن عربی و علاءالدوله سمنانی دربارة مسألة رؤیا پرداخته است. ابن عربی که کاشف عالم خیال بوده، با ارتباط دادن عالم خیال- خیال منفصل- و رؤیا- خیال متصل- به این مسأله پرداخته است. از سوی دیگر علاءالدوله سمنانی، قائل به اهمیت رویا در سلوک بوده أکثر

  پژوهش حاضر به بررسی دیدگاه های ابن عربی و علاءالدوله سمنانی دربارة مسألة رؤیا پرداخته است. ابن عربی که کاشف عالم خیال بوده، با ارتباط دادن عالم خیال- خیال منفصل- و رؤیا- خیال متصل- به این مسأله پرداخته است. از سوی دیگر علاءالدوله سمنانی، قائل به اهمیت رویا در سلوک بوده و به نقش و اهمیت شیخ در ارتباط با آن معتقد بوده است و رؤیا را به لطایف سبعه که از مهم ترین مسائل در تفکر وی بوده، ربط داده است. دو عارف در بحث رؤیا دربارة بینندة رؤیا، خود رؤیا و اضغاث احلام دیدگاه هایی را مطرح کرده اند. علل تفاوت دیدگاه های آن دو عارف را می توان در سطح عمیق تری ناشی از تفاوت نگرش آنان در حوزه های عملی و نظری و دیدگاه های معرفت شناختی و هستی شناختی دانست که تأثیر آن در رویکرد آن دو و تحلیل هایشان در باب رویا دیده می شود. این پژوهش به شیوة تحلیلی به مقایسة اقوال و نظرات این دو عارف بزرگ و با هدف فهم شباهت و تفاوت دیدگاه این دو، در مسألة رؤیا صورت گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  249 - نظریه عالم کبیر و عالم صغیر در مکتب ابن‌عربی
  مهدی فرحناکی مقدم احسان قدرت‌اللهی محمدرضا بلانیان
  نظریۀ عالم کبیر و عالم صغیر یا تناظر انسان و عالم در جهان اسلام، در بیان اخوان الصفا و تفکر اسماعیلی، غزالی، شیخ اشراق، افضل الدین کاشانی، عطار و مولوی تبلور بیشتری یافت هاست.این نظریه در مکتب ابن عربی، اندیشه ای اساسی و زمینه ای است که با تمام مباحث جهان شناسی و انسان‌ أکثر

  نظریۀ عالم کبیر و عالم صغیر یا تناظر انسان و عالم در جهان اسلام، در بیان اخوان الصفا و تفکر اسماعیلی، غزالی، شیخ اشراق، افضل الدین کاشانی، عطار و مولوی تبلور بیشتری یافت هاست.این نظریه در مکتب ابن عربی، اندیشه ای اساسی و زمینه ای است که با تمام مباحث جهان شناسی و انسان‌شناسی این مکتب، پیوندداشته و درپی تبیین مقام انسان و جایگاه او در عالم است. تناظر انسان و عالم در مکتب ابن عربی از دو رویکرد تناظر جزوی و تناظر کلی قابل بررسی است. تناظر جزوی یکا یک اعضای انسان را با تک تک اجزای عالم، مقابل قرارمی دهد، و بیشتر جنبه ذوقی و تمثیلی دارد. در طرح تناظر کلی عالم کبیر و عالم صغیر، این اندیشه را می توان عین الربط مباحث این مکتب تلقی کرد. براساس جهان شناسی و انسان شناسی ابن عربی، انسان و عالم، ظهورات اجمالی و تفصیلی حقیقت واحد هستند. تناظر کلی، متوجه ساحت نوعی و تکوینی انسان است و براین اساس، انسان و عالم، هر دو بر صورت الهی بوده و از این جهت، نشانگر یک حقیقت اند و هر سه با یکدیگر تطابق دارند. در این نگاه، انسان، کون جامع؛ خلیفه الهی؛ روح؛ معنی؛ و غایت عالم است. انسان، مختصری از کل عالم بوده، و از این رو، به لحاظ صورت ظاهری، عالم صغیر؛ اما در معنی، عالم کبیر تلقی می شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  250 - تأثیر دیدگاه عرفانی بر آرای فقهی فقهاء(مطالعۀ موردی: فتوای ابن‌عربی به جواز امامت زنان بر مردان در نماز جماعت)
  محمد رضائی فائزه بالائی
  مقالۀ حاضر درصدد تبیین نسبت فقه و عرفان و بیان تأثیر نگاه عرفانی در فرآیند اجتهاد است. با تأمل در فرآیند اجتهاد می توان علوم مؤثر بر فرآیند اجتهاد را از انحصار چند علم محدود خارج نمود. از مسیر این پیش فرض ها است که مجتهد به فتوا می رسد و عرفان نیز اگر نگوییم مؤثر ترین، أکثر

  مقالۀ حاضر درصدد تبیین نسبت فقه و عرفان و بیان تأثیر نگاه عرفانی در فرآیند اجتهاد است. با تأمل در فرآیند اجتهاد می توان علوم مؤثر بر فرآیند اجتهاد را از انحصار چند علم محدود خارج نمود. از مسیر این پیش فرض ها است که مجتهد به فتوا می رسد و عرفان نیز اگر نگوییم مؤثر ترین، حداقل یکی از مبانیِ مؤثر بر فرآیند اجتهاد است. بر این اساس، بخش دوم مقاله به مطالعۀ موردی فتوای ابن عربی در مورد جواز امامت زنان بر مردان در نماز جماعت ( برخلاف نظر مشهور فقهای فریقین) می پردازد. در این راستا مبانی تفکیک انسانیت و حیوانیت، اشتراک زن و مرد در انسانیت، تأویل روایاتی که درظاهر حکم به برتری مردان می دهند و نگاه متفاوت به مقولة زوجیت و اجتهاد، از آثار ابن عربی استخراج شده است. لازم به ذکر است این نوشتار درصدد اثبات درستی این فتوای ابن عربی و تبیین وی از اجتهاد و جایگاه زنان نیست؛ بلکه هدف این است که اثبات گردد ابن عربی با چنین پیش فرضی، به چنان فتوای نادری رسیده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  251 - بررسی مضامین عرفانی در سروده «کیف صعد ابن الصحراء الی الشمس» اثر عبدالله الصیخان
  محسن سیفی مصطفی جوانرودی نجمه طاهری سرتشیزی خدیجه فولادی
  10.2234/erfan.2023.703026
  دلالت های لایه ای و چندگانه اصطلاحات و نمادهای عرفانی، سبب گردیده تا شاعران معاصر عربی برای بیان اندیشه های و دغدغه های زمانه خویش از زبان عرفان بهره جویند تا ضمن غنا بخشیدن به آثار خویش، مخاطب را در دریافت مفاهیم و پیام ها دچار چالش و کنکاش ذهنی نمایند تا از این رهگذر، أکثر

  دلالت های لایه ای و چندگانه اصطلاحات و نمادهای عرفانی، سبب گردیده تا شاعران معاصر عربی برای بیان اندیشه های و دغدغه های زمانه خویش از زبان عرفان بهره جویند تا ضمن غنا بخشیدن به آثار خویش، مخاطب را در دریافت مفاهیم و پیام ها دچار چالش و کنکاش ذهنی نمایند تا از این رهگذر، تأمل دوچندان در آثار آنان کرده و به رمزگشایی از اندیشه صاحبانش همت کنند. عبدالله الصیخان یکی از شاعران معاصر سعودی است که با تأمل در آثار او می‌توان ردپای مضامین عرفانی را مشاهده نمود و کاربست زبان عرفان و تصوف در سروده هایش رنگ بدیعی به شعرش بخشیده است. وی در سروده (کیف صعد ابن الصحراء الی الشمس) به بیان برخی مضامین و اصطلاحات عرفانی پرداخته است. این مقاله برآن است تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مضامین و مفاهیم عرفانی در این سروده بپردازد. شاعر مضامین عرفانی را در جهت بیان افکار و اندیشه های خود به کاربرده است ابن الصحراء در این سروده نماد یک انسان بدوی است که به دنبال کشف حقیقت و معرفت و کمال و به دنبال سیرعرفانی است یا اینکه او نماد خود شاعر است که سفر خود را از زمین به سوی آسمان آغازکرده است تا به خورشید دست یابد. او می‌کوشد تا با پشت سرگذاشتن مراحل عرفانی به تجلی گاه حق دست یابد و با فراخوانی شخصیت ابن صحرا برآنست تا پوشیده و در پرتو این مضامین آرا و اندیشه های خود را بیان کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  252 - جایگاه اعیان ثابته در هستی‌شناسی ابن‌عربی با تکیه بر آراء قیصری
  علیرضا سمنانی عبدالرضا مظاهری
  اعیان ثابته از مهمترین اصطلاحات عرفانی ابن‌عربی است. هرچند که مفاهیم دیگری قریب به این اصلاح در سنت فکری اسلامی وجود داشته است لیکن ابن‌عربی خود مبدع این اصطلاح است. شارحان و صوفیان متاثر و به تبعیت از وی آن را بکار بسته‌اند و از آن در مسائل متعدد در تبیین هستی شناسی عر أکثر

  اعیان ثابته از مهمترین اصطلاحات عرفانی ابن‌عربی است. هرچند که مفاهیم دیگری قریب به این اصلاح در سنت فکری اسلامی وجود داشته است لیکن ابن‌عربی خود مبدع این اصطلاح است. شارحان و صوفیان متاثر و به تبعیت از وی آن را بکار بسته‌اند و از آن در مسائل متعدد در تبیین هستی شناسی عرفانی، بهره برده‌اند. داود قیصری را میتوان مهمترین شارح محی‌الدین خواند که با دقت فکری کم نظیری به شرح و تبیین آراء وی پرداخته است. بنابراین این مقاله با تکیه به شرح قیصری استوار گشته است. در اندیشه ابن‌عربی اعیان ثابته از لوازم اسماء و صفات الهی و علم ثبوتی حق تعالی است. نقش واسطه‌ای اعیان ثابته در پدیداری عالم کارکردی ویژه به آن می‌بخشد که بدون پرداختن به آن، فهم عرفان نظری ممکن نیست. لذا از جایگاه مهم هستی‌شناختی در نظام عرفانی برخوردار است. این مقاله جایگاه هستی‌شناختی اعیان ثابته در نظام وحدت وجودی که اساس آن بر تجلی الهی استوار است را تبیین می‌کند و به لوازم وجودشناختی نظریه اعیان ثابته می‌پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  253 - بازکاوی وحدت وجود در اندیشۀ ابن‌عربی و عبدالرحمن جامی
  ناصر قره خانی نجمه محیایی
  عبدالرحمن جامی از جمله شاعرانی است که با آثار و اندیشه‌های ابن‌عربی آشنایی داشته و از آن تأثیرپذیرفته‌است. از میان مجموعۀ هفت اورنگ او، تحفة الاحرار است که برپایۀ تفکرات ابن‌عربی خصوصاً وحدت وجود شکل گرفته‌است. جامی یکی از نخستین شاعرانِ شارحِ تفکرات ابن‌عربی درباب وحدت أکثر

  عبدالرحمن جامی از جمله شاعرانی است که با آثار و اندیشه‌های ابن‌عربی آشنایی داشته و از آن تأثیرپذیرفته‌است. از میان مجموعۀ هفت اورنگ او، تحفة الاحرار است که برپایۀ تفکرات ابن‌عربی خصوصاً وحدت وجود شکل گرفته‌است. جامی یکی از نخستین شاعرانِ شارحِ تفکرات ابن‌عربی درباب وحدت وجود است و از اندیشه های او بسیار تاثیرپذیرفته‌است. یکی از این تأثیرات، جمع نقیضین است؛ یعنی وحدت و کثرت، تشبیه و تنزیه، ظهور و بطون و ... پژوهش پیش‌رو کوشیده نگاه یگانه بین ابن عربی و جامی به مظاهر هستی و همگونی‌های اندیشۀ وحدت وجودی آن دو را با روش توصیفی تحلیلی و در چشم اندازی تطبیقی مورد کاوش قراردهد. برآیند پژوهش نشان می دهد هرچند جامی در این رویکرد به‌صورت پارادوکس و متناقض نما عمل می‌کند؛ اما درصدد یافتن نتیجه ای واحد و رسیدن به نقطه‌ا‌ی یگانه در ذهن خویش است. او برای رسیدن به این نتیجه تحت تاثیر اندیشۀ ابن‌عربی است و این دو عارف با رویکردی متناقض نما اندیشه های خود را بیان می‌کنند تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  254 - واکاوی سه مقام عرفانی «توکّل»، «صبر» و «توبه» با تکیه بر تفسیر «مخزن‌العرفان» از بانو امین و «فتوحات‌‌مکیه» ابن‌عربی
  نانسی ساکی
  عرفان در لغت به معنای شناختن و دانستن بعد از نادانی و شناسایی و آگاهی و درایت است و دراصطلاح به مفهوم معرفت خدا و عبادت عاشقانه وی و دریافت شیوه های آن است. در میان تفاسیر قرآن کریم، به آثاری برمی خوریم که مفسّر در آن ها رویکرد عرفانی داشته و آیات قران کریم را از منظر أکثر

  عرفان در لغت به معنای شناختن و دانستن بعد از نادانی و شناسایی و آگاهی و درایت است و دراصطلاح به مفهوم معرفت خدا و عبادت عاشقانه وی و دریافت شیوه های آن است. در میان تفاسیر قرآن کریم، به آثاری برمی خوریم که مفسّر در آن ها رویکرد عرفانی داشته و آیات قران کریم را از منظر عرفانی تفسیر نموده است. یکی از این مفسّران سیده نصرت‌بیگم امین است که در تفسیر قرآن کریم به جنبه های عرفانی توجّه داشت. در مقاله حاضر تلاش شده است تا با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای به ویژه آثاری که در زمینه عرفان و تفسیر قرآن کریم هستند، به بررسی دیدگاه های عرفانی بانو امین و ابن عربی پیرامون سه مقام عرفانی توکّل، صبر و توبه در قرآن کریم بپردازیم تا جنبه عرفانی غالب بر شخصیت ایشان بیش ازپیش آشکارگردد. از بررسی دیدگاه های ایشان چنین استنتاج گردید که بانو امین به توکّل عملی، صبر بر سختی ها و توبه ای که در راستای ایمان باشد بسیار اهتمام دارد و تفسیری که بر آیات مربوط به این مفاهیم ارائه کرده حاکی از صبغه عرفانی شخصیت و اثر وی می باشد.ابن عربی به عنوان مؤسس عرفان نظری بیشتر بر مسائل سلبی و ایجابی توکل، صبر و توبه تأکیددارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  255 - تبیین تطبیقی نگرش ابن سینا، سهروردی وابن عربی درباره علم و ادراک
  عزت الملوک قاسم قاضی محمد اکوان
  مقاله حاضر درصدد تبیین علم و ادراک و انواع و مراتب آن از دیدگاه دو حکیم بزرگ،ابن سینا (370- 428هـ.ق) و شیخ شهاب الدین سهروردی (549-587 هـ.ق) وپدر عرفان نظری، محیی الدین عربی (560-638هـ . ق)، معروف به شیخ اکبر است. این بزرگواران هر کدام علم و اداراک را به گونه ای تعریف ک أکثر

  مقاله حاضر درصدد تبیین علم و ادراک و انواع و مراتب آن از دیدگاه دو حکیم بزرگ،ابن سینا (370- 428هـ.ق) و شیخ شهاب الدین سهروردی (549-587 هـ.ق) وپدر عرفان نظری، محیی الدین عربی (560-638هـ . ق)، معروف به شیخ اکبر است. این بزرگواران هر کدام علم و اداراک را به گونه ای تعریف کرده اند.ابن سیناهمچون طبیعیون، قائل به انطباع صور مرتسمه نزد ذهن است و سهروردی در باب ابصار، نظریه انطباع ابن سینا و نظریه خروج شعاع (دیدگاه ریاضیون)را رد کرده و اشراق حضوری نفس را ملاک رؤیت، و اساس علم و ادراک را حضور و ظهور شیء می داند. به نظر ابن سینا، علم و ادراک شامل چهار نوع: حسی، خیالی، وهمی و عقلی است ولی سهروردی آن را سه نوع می داند و علم وهمی را در خیال مندرج می نماید. ابن سینا قائل به این است که نفس، اشیاء محسوس و متخیل را از طریق آلات، ادراک می کند و مجردات و کلیات را به ذات خود درک می کند. وی قائل به مادی بودن حواس ظاهری و قوای باطنی است و برای هر کدام در مغزجایگاه خاصی قائل است.(ابن سینا، 1364: ص159) ولی عقل راغیر مادی می داند و مدرک هم در هر صورت غیر مادی است ولی سهروردی ادراک خیالی را نیز مجرد می داند و برای صور خیالی جایگاه مادی قایل نیست و از طریق آن عالم مثال را نیز ثابت می کند.ابن عربی نیز نظریه انطباع را رد می کند و برای صور خیالی جایگاه مادی قایل نیست. وی بنا بر نظریه ی خلق مدام می گوید، علم، تجلی دائم خداوند بر دلهایی است که سرگرمی های دنیا آن ها را محجوب نکرده باشد. علم حقیقی همراه با عمل است و نتیجه آن بهشت معنوی است. وهیچ چیز نورانی تر از علم نیست که بر آن نوری بتاباند و جایگاه آن قلب آدمی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  256 - تحلیل عرفانی داستان موسی و خضر در شعر فارسی و عربی
  فاطمه گوشه نشین شهرام عدالتی شاهی فریده اخوان پلنگ سرائی
  شخصیت های دینی مخصوصاً پیامبران الهی همیشه جایگاه ویژه ای در شعر داشته اند. در این میان، داستان موسی و خضر (علیهما السلام) از جمله داستان هایی است که بر ادبیات فارسی و عربی به ویژه- شعر فارسی- تأثیر به سزایی داشته است. رخدادها، حوادث، صحن ها، پیام ها و رموز داستان این د أکثر

  شخصیت های دینی مخصوصاً پیامبران الهی همیشه جایگاه ویژه ای در شعر داشته اند. در این میان، داستان موسی و خضر (علیهما السلام) از جمله داستان هایی است که بر ادبیات فارسی و عربی به ویژه- شعر فارسی- تأثیر به سزایی داشته است. رخدادها، حوادث، صحن ها، پیام ها و رموز داستان این دو بزرگوار، در قالب اینکه موسی (ع) سمبل شریعت گرایی و خضر (ع) نماد پیر طریقت می باشد، در شعر فارسی و عربی تجلّی یافته است. این مقاله، بر آن است که بن مایه عرفانی داستان موسی و خضر (علیهما السلام) را در شعر فارسی و عربی بررسی نماید و رمزها، اشارات و دلالت های معنایی استفاده از داستان موردنظر را در اشعار موردنظر، تحلیل کند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در شعر فارسی، سیمای این دو بزرگوار، سیمایی عارفانه و تابناک است و داستان آن ها از طریق تأویل، رمز و نمادپردازی محمل اندیشه های والای عرفانی می شود. درحالی که در شعر عربی – که بیشتر شاعران معاصر در مورد آن سخن گفته اند- بن مایۀ عرفانی این داستان، ماهیتی سیاسی یافته و با موضوع مقاومت پیوندمی خورد. لازم به ذکر است که در شعر معاصر عربی، موسی (ع) سمبل انسان های شریعت گرا معرفی شده که اطلاعی از اوضاع ندارند و همیشه به دنبال پرسش هستند، درحالی که خضر (ع) نماد پیر طریقت و اهل دل است که از عالم غیب خبردارد و موسی (ع) را از سردرگمی ها نجات می دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  257 - تحلیل و بررسی نگرش ماکیاولی درباره انسان و مقایسه آن با انسان کامل در عرفان اسلامی
  معصومه حاجتی محمد اکوان امیر محبیان
  در این مقاله دیدگاه های نیکولو ماکیاولی درباره انسان مبنی بر اینکه که حقیقتی طبیعی است و باید او را از مشاهده رفتارهایش تعریف کرد با دیدگاه ابن عربی که انسان را جمیع اسماء الهی می داند که هدفش تحقق به اخلاق است، مقایسه می شود. ماکیاولی انسان را همچون یک زیست شناس تفسیرم أکثر

  در این مقاله دیدگاه های نیکولو ماکیاولی درباره انسان مبنی بر اینکه که حقیقتی طبیعی است و باید او را از مشاهده رفتارهایش تعریف کرد با دیدگاه ابن عربی که انسان را جمیع اسماء الهی می داند که هدفش تحقق به اخلاق است، مقایسه می شود. ماکیاولی انسان را همچون یک زیست شناس تفسیرمی کند و همین نقطه عطف دیدگاه ماکیاولی است. او برخلاف پیشینیان خود و ابن عربی که انسان را در دستگاه فلسفی خود و عرفان اسلامی توصیف می کنند انسان را یک موجود مادی محض در کنش مستقیم با جامعه، دولت و سرنوشت خود می داند. برخلاف اخلاق مسیحی و انسان کامل ابن عربی، از نظر ماکیاولی، انسان مفهوم مافوق خود را ازدست داده است و همچون نیرویی در درون طبیعت و در کنش با جامعه شهر و دولت مشاهده می شود و اراده را معطوف به قدرت می داند و علاوه بر قبولی عدالت به کاربردن زور را برای اجرای عدالت در جامعه مفید می داند. درحالی که ابن عربی اراده را معطوف به علم دانسته و قوای جلالی و قهریه را در انسان مفید می داند. ازآنجاکه تحلیل و مقایسه نگرش ماکیاولی با انسان کامل ابن عربی کار جدیدی به نظرمی رسد به عنوان موضوع مورد نظر قرارگرفت و مقاله حاضر به شیوه کتابخانه ای و منتج از کتاب های اصلی و شرح ها و تفاسیر آن ها سامان یافت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  258 - مقایسۀ مفهومِ «تُهی» در اندیشۀ ناگارجونه با «عدم» در نزد ابن عربی
  معصومه فتح‌اللهی محمودرضا اسفندیار
  مفهومِ شونیه یا شونیتا[1] به معنای خلأ و تُهیگی، یکی از مفاهیم بسیار مهم در دین بودایی است. این نظریه در اصل ابتکار ناگارجونه، موسس مکتب مادهیه میکه (راه میانه)[2] است. این مفهوم را می‌توان از دو نگاه مورد تحلیل و بررسی قرار داد؛ در وهلۀ نخست، در نگاه به پدیدارهای عالم أکثر

  مفهومِ شونیه یا شونیتا[1] به معنای خلأ و تُهیگی، یکی از مفاهیم بسیار مهم در دین بودایی است. این نظریه در اصل ابتکار ناگارجونه، موسس مکتب مادهیه میکه (راه میانه)[2] است. این مفهوم را می‌توان از دو نگاه مورد تحلیل و بررسی قرار داد؛ در وهلۀ نخست، در نگاه به پدیدارهای عالم حس که در این رویکرد، همه چیز خالی و تهی از حقیقتِ وجودی است، زیرا همۀ موجودات جهان و پدیده‌های آن به هم وابسته بوده و هیچ یک دارای وجودِثابت، مستقل و قائم به ذات نیستند. این رویکرد با خیالی بودن جهان در عرفان ابن عربی قابل مقایسه است. در وهلۀ دوم، در نگاه به امر مطلق، تُهیّ و خالی بودن، صفت حقیقت مطلقی است که قائم به ذات و ورای این جهان هستی است و به سبب اطلاق و بی حدی اش در هیچ تعریف و توصیفی نمی گنجد، این وجود مطلق و لایتناهی عاری از هر گونه تقیید، تغییر نسبیّت و حد است و از آنجایی که با هیچ زبان و با هیچ صفتی توصیف شدنی نیست، بهترین سخن دربارۀ آن سکوت است. شبیه این رویکرد در عرفان ابن عربی برای اشاره به مرتبۀ ذاتِ حق دیده می‌شود. ابن عربی معتقد است، حق در مرتبۀ ذات، هیچ گونه احکام، صفت، خصوصیت و امتیازی ندارد و از آنجا که هیچ همسانی و سنخیتی با خلق ندارد قابل شناسایی نیست. در واقع مقام لااسم و لارسم له است. نوشتار حاضر به مقایسۀ مفهوم تُهی و عدم در اندیشۀ دو متفکرِ بزرگ مسلمان و بودایی پرداخته است. [1]. śūnya, śūnyatā. [2]. Mādhyamika (The middle way). تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  259 - پیوند «ولایت»، «انوثت» و «انسان کامل» در داستان شیخ صنعان و عرفان ابن‌عربی
  محمدرضا پاشایی سعید قاسمی‌ پُرشکوه
  منطق‌الطیر عطار، داستانی نمادین از زبان مرغان است که داستان شیخ صنعان در بطن این منظومه، حکایت پیری زاهد و مشتمل بر نکات عرفانی فراوان است؛ از جمله می‌تواند بیانگر عرفان عملی صوفیه باشد که عطار آن را در قالب تمثیل بیان کرده‌است. این پژوهش به شیوۀ تحلیلی ـ توصیفی و با تک أکثر

  منطق‌الطیر عطار، داستانی نمادین از زبان مرغان است که داستان شیخ صنعان در بطن این منظومه، حکایت پیری زاهد و مشتمل بر نکات عرفانی فراوان است؛ از جمله می‌تواند بیانگر عرفان عملی صوفیه باشد که عطار آن را در قالب تمثیل بیان کرده‌است. این پژوهش به شیوۀ تحلیلی ـ توصیفی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای، به سه بحث معراج، انوثت و انسان کامل در داستان شیخ صنعان و عرفان ابن‌عربی پرداخته‌است و بدین نتیجه رسیده که شیخ صنعان نماد انسان است؛ انسانی خام و ناپخته که برای کمال خود، باید از مرتبۀ نَفْس انسانی (= دختر ترسا) درگذرد. به همین گونه، انسان کامل نیز برای رسیدن به مرتبۀ انسان کامل حقیقی و ولایت خاصه، باید از مرتبۀ انوثت بگذرد و این گذر، خود به واسطۀ انسان کامل حقیقی (پیامبر(ص)) است؛ یعنی این انسان کامل حقیقی(ص) است که به هر ولی، پیر و انسان کاملی در طول تاریخ، کمال می‌بخشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  260 - مقایسه تثلیت در آفرینش از دیدگاه ابن عربی و مسیحیت
  آلی لا عطار عبدالرضا مظاهری
  در کلام جدید و فلسفة دین، جهان را علت غایی آفرینش در نظر می‌گیرند و رابطة جهان و خداوند را به گونه‌ای پس از آفرینش قطع می‌نمایند. دریافت فهم صحیحی از آفرینش و چگونگی رابطه خداوند با عالم و عدم جدایی این دو از یکدیگر از ضرورت‌هایی است که می‌بایست به اثبات برسد تا زندگی ا أکثر

  در کلام جدید و فلسفة دین، جهان را علت غایی آفرینش در نظر می‌گیرند و رابطة جهان و خداوند را به گونه‌ای پس از آفرینش قطع می‌نمایند. دریافت فهم صحیحی از آفرینش و چگونگی رابطه خداوند با عالم و عدم جدایی این دو از یکدیگر از ضرورت‌هایی است که می‌بایست به اثبات برسد تا زندگی انسان در این عالم معنا پیدا کند. در اکثر سنت‌های مذهبی و نظام‌های فلسفی و برخی از ادیان، سه گانه‌هایی در ارتباط با نیروهای خداوند متعال می‌توان یافت که تثلیت را به عنوان یک نماد ظهور کامل قدرت الهی در جهان معرفی می‌نمایند. در ایمان مسیحیت تثلیت از آموزه‌های اصلی در الهیات مسیحی است که عیسی را مایة نجات بشر و روح القدوس را رابطة این نجات با ذات (پدر) معرفی می‌کند. در میان عارفان مسلمان ابن عربی در هستی‌شناسی خود نوعی تثلیت را در امر آفرینش الهی بیان می‌کند که از آن می‌توان پدیدة صدور کثرت از وحدت را تبیین نمود. ابن عربی علاوه بر بیان دیدگاه عرفا مانند بحث حقیقت محمدیه و عشق برای تبیین آفرینش از قضایای منطقی مانند صغری و کبری و حد وسط استفاده برده و محور اساسی کار خود را بر مبنای اسماء بنا نهاده است و به غیر از فاعل به قابل نیز پرداخته و نیمی از خلقت را به قبول همت قابل می‌داند. بدین لحاظ بحث فردیت و تثلیت را مطرح می‌کند تا چگونگی ظهور کثرت از وحدت را به نوعی بیان نماید و برای بیان این مطلب به مثال‌های مختلفی مانند علم و عالم و معلوم، عقل و عاقل و معقول، عشق و عاشق و معشوق، فعل و فاعل و مفعول اشاره می‌کند. او تثلیت را هم از طرف فاعل می‌گیرد و هم از طرف قابل و هر یک را مقابل یکدیگر قرار می‌دهد چنانکه ذات- اراده و قول را در برابر اعیان ثابته- پذیرش (سماع) و تسلیم می‌آورد و از این طریق چگونگی صدور کثرت از وحدت را تبیین می‌نماید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  261 - نگرش عارفانه ابن عربی به ایمان فرعون با نگاهی به شعر شاعران عارف فارسی
  حبیب صفرزاده منصور نیک‌پناه
  ابن عربی عارف اندیشمند و صاحب نظر در عرفان نظری با اثر بی بدیل فصوص الحکم عقیده به ایمان فرعون قبل از مرگ و در نتیجه تبرئه او را دارد. این عقیده از منظر شاعران و نویسندگان عارف فارسی زبان مورد تایید قرار نگرفته و به اتفاق همگان به جهنمی بودن او و خلود در دوزخ اشاره کرده أکثر

  ابن عربی عارف اندیشمند و صاحب نظر در عرفان نظری با اثر بی بدیل فصوص الحکم عقیده به ایمان فرعون قبل از مرگ و در نتیجه تبرئه او را دارد. این عقیده از منظر شاعران و نویسندگان عارف فارسی زبان مورد تایید قرار نگرفته و به اتفاق همگان به جهنمی بودن او و خلود در دوزخ اشاره کرده اند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به نقد دیدگاه ابن عربی در مسأله مذکور می پردازد و اثبات می کند که اولا لازمه سخن محی الدین، اتحاد ارواح مقتولین جهت ظهور موسی(ع)، اجتماع ارواح کثیر در یک بدن است(تناسخ). ثانیا، توجه به آیات قبل و بعد آیه(یونس: 90) نیز عدم ایمان فرعون پیش از مرگ را تأیید می نماید. آیه قبل تحقق دعای موسی(ع) و هارون(ع) در جهت عذاب و عدم ایمان فرعون و آیه بعد نیز استفهام انکاری از ایمان اوست. دیگر اینکه فرعون، به دلیل مدعی الوهیت بودن(نازعات: ۲۴)، خدائی به جزء خود نمی‌شناخت. و به این نتیجه می‌رسد که سئوال او از حقیقت خداوند (شعرا: 23) از جهت انکار و استبعاد بود نه شناخت حقیقی و علم به مظاهر اسمائی او. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  262 - جایگاه رهبانیت در عرفان ابن‌‌عربی
  زهرا عابدینی بخشعلی قنبری عبدالحسین طریقی
  10.2234/erfan.2023.708534
  مفهوم رهبانیت از عناصر مهم گرایش‌‌های صوفیانه جهان اسلام است و بالتبع در منظومه فکری عرفانی ابن‌‌عربی نیز جایگاه ویژه‌‌ای دارد، لذا در این مقاله این مفهوم بررسی و نسبت آن با منظومه عرفانی ابن‌‌عربی سنجیده می‌‌شود. نتایج تحقیق نشان داد که رهبانیت در اندیشه ابن‌‌عربی پیون أکثر

  مفهوم رهبانیت از عناصر مهم گرایش‌‌های صوفیانه جهان اسلام است و بالتبع در منظومه فکری عرفانی ابن‌‌عربی نیز جایگاه ویژه‌‌ای دارد، لذا در این مقاله این مفهوم بررسی و نسبت آن با منظومه عرفانی ابن‌‌عربی سنجیده می‌‌شود. نتایج تحقیق نشان داد که رهبانیت در اندیشه ابن‌‌عربی پیوند وثیقی با کشف و مشاهده دارد که محور نظام عرفانی وی است. از نظر وی رهبانیت طریق و مسیری است که موجب تسریع در دستیابی به مشاهده می‌‌شود و بدین سان سالک را در فنا فی الله یاری می‌‌رساند. ازاین‌‌رو برای مشاهده مراتبی قائل است که هر مرتبه با مرتبه‌‌ای از وجود تناسب دارد. ابن عربی رهبانیت را در عزلت، سکوت، عبادت، بی خوابی و گرسنگی می داند و این ها را مقدمه رسیدن به مقام برای هر سالک بیان می کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  263 - اعیان ثابته ابن‌عربی با تکیه بر کتاب فصوص‌الحکم
  معصومه علی کاهی رضا فهیمی منیژه فلاحی
  اعیان ثابته از مهم ترین اصطلاحات عرفان ابن عربی است هرچند که مفاهیم دیگری قریب به این اصلاح فکری اسلامی وجودداشته است لیکن ابن عربی خود مبدع این اصطلاح است. شارحان و صوفیان متأثر و به تبعیت از وی آن را به کاربسته اند و از آن در مسائل متعدد در تبیین هستی شناسی عرفانی، به أکثر

  اعیان ثابته از مهم ترین اصطلاحات عرفان ابن عربی است هرچند که مفاهیم دیگری قریب به این اصلاح فکری اسلامی وجودداشته است لیکن ابن عربی خود مبدع این اصطلاح است. شارحان و صوفیان متأثر و به تبعیت از وی آن را به کاربسته اند و از آن در مسائل متعدد در تبیین هستی شناسی عرفانی، بهره برده اند. در اندیشه ابن عربی اعیان ثابته از لوازم اسماء و صفات الهی و علم ثبوتی حق تعالی است. نقش واسطه اعیان ثابته در پدیده های عالم کارکردی ویژه به آن می بخشد که بدون پرداختن به آن، شناخت عرفان نظری ممکن نیست، لذا از جایگاه هستی شناختی در نظام عرفانی برخودار است. این پژوهش به بررسی اعیان ثابته در نظریات ابن عربی پرداخته که درواقع اعیان ثابته را صور اسماء الهی خوانده اند. اسماء الهی صوری از نسخ علم در تعین ثانی و علم حق دارند؛ چراکه حق تعالی عالم به اسماء خود است و صور علمی اسماء در علم خق قراردارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  264 - تأثیر اندیشۀ وحدت‌وجود ابن‌عربی بر ستۀ داعی‌شیرازی
  سیده‌شهناز سلیمانی امیدوار مالملی سیدعلی سهراب‌نژاد
  10.2234/erfan.2023.706057
  محیی الدین ابن عربی(560-638هـ) عارف بزرگ اسلامی در سدۀ ششم و هفتم هجری، اندیشه های خاصی را وارد عرفان اسلامی کرد. بخشی از این اندیشه ها تحت عنوان وحدت وجود، پس از او در بسیاری از متون عرفانی صبغۀ ویژه ای دارد. شاه داعی شیرازی(810-870هـ)، شاعر و عارف سدۀ نهم هجری از کسان أکثر

  محیی الدین ابن عربی(560-638هـ) عارف بزرگ اسلامی در سدۀ ششم و هفتم هجری، اندیشه های خاصی را وارد عرفان اسلامی کرد. بخشی از این اندیشه ها تحت عنوان وحدت وجود، پس از او در بسیاری از متون عرفانی صبغۀ ویژه ای دارد. شاه داعی شیرازی(810-870هـ)، شاعر و عارف سدۀ نهم هجری از کسانی است که تأثیرات فراوانی از ابن عربی پذیرفته است. او در شرح نسائم گلشن که بر گلشن راز شیخ محمود شبستری نوشته، به افکار ابن عربی پرداخته است. به علاوه در لابه لای دیوان غزلیات و ستّه اش – به ویژه مثنوی مشاهد- به وفور جوانب فکری ابن عربی، مخصوصاً مسئلۀ وحدت وجود، دیده می شود. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و اطلاعات و داده ها با استفاده از فیش جمع آوری شده است. نتیجه پژوهش به خوبی نشان می دهد که شاه داعی اندیشۀ وحدت وجودی خود را از محیی الدین ابن عربی وام گرفته است و آن را با بهره گیری از تمثیلات و تبیینات خود ساده کرده و آن را به گونۀ دیگری بیان کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  265 - بازتاب امثال و حکم عربی و فارسی در آیینه ی قصاید و غزلیات و قطعات تقی دانش
  رجب توحیدیان
  با تحقیق در شعر و ادب فارسی از آغاز تا حال حاضر، می توان دریافت که شعرا و نویسندگان به شیوه ها های گوناگون، از امثال و حکم عربی و فارسی بهره جسته اند. با مطالعه ی آثار شعرا و نویسندگان بزرگی چون: فردوسی، ناصر خسرو، عنصر المعالی، نصرالله منشی، سعد الدین وراوینی، سنایی، ا أکثر

  با تحقیق در شعر و ادب فارسی از آغاز تا حال حاضر، می توان دریافت که شعرا و نویسندگان به شیوه ها های گوناگون، از امثال و حکم عربی و فارسی بهره جسته اند. با مطالعه ی آثار شعرا و نویسندگان بزرگی چون: فردوسی، ناصر خسرو، عنصر المعالی، نصرالله منشی، سعد الدین وراوینی، سنایی، انوری، نظامی، خاقانی، عطار نیشابوری، عطاملک جوینی، مولانا، سعدی، حافظ و دیگران در می یابیم که اینان از امثال و حکم عربی و فارسی، برای بیان اندیشه های والای اخلاقی، عرفانی، اجتماعی، سیاسی، ادبی بهره جسته تا جایی که این شیوه ی بیان، به عنوان خصیصه ی بارز سبکی آنان در آمده است. تقی دانش یکی از شعرا و ارباب قلم اواخر دوره ی قاجاریه دوره ی پهلوی است که با تأسی از شعرا و نویسندگان پیشین، تحت تأثیر امثال و حکم عربی و فارسی قرار گرفته و در آیینه ی قصاید و غزلیات و قطعات خویش، سیمای زیبایی از امثال و حکم عربی و فارسی نشان داده است. نگارنده در این پژوهش، امثال و حکم عربی و فارسی را در کلّ قصاید و غزلیات و قطعات دانش مورد بررسی قرار داده است. هدف از این پژوهش بررسی شیوه ها های بهره گیری از امثال و حکم در محدوده ی قصاید و غزلیات و قطعات دانش است. نتیجه ی تحقیق اینکه بهره گیری از امثال و حکم عربی و فارسی، با تأسی از پیشینیان، در جای جای قصاید و غزلیات و قطعات دانش مشهود بوده و به عنوان خصیصه ی بارز سبکی وی در آمده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  266 - بررسی انواع تشبیه در شعر معاصر عرب با رویکرد به سروده‌های نازک الملائکه
  پرنیا امان هادی حیدری نیا محمود صادق زاده
  نازک الملائکه به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران شعر آزاد، از نظریه‌پردازان شعر نو و همچنین از شاعران صاحب سبک در ادبیّات معاصر عربی به شمار می‌رود. نازک در شعر خود از عناصر بلاغی برای برجسته‌سازی مضمون و تأثیرگذاری بیشتر بر خواننده، بهره بـرده است. تشبیه یکی از ارکان بلاغی م أکثر

  نازک الملائکه به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران شعر آزاد، از نظریه‌پردازان شعر نو و همچنین از شاعران صاحب سبک در ادبیّات معاصر عربی به شمار می‌رود. نازک در شعر خود از عناصر بلاغی برای برجسته‌سازی مضمون و تأثیرگذاری بیشتر بر خواننده، بهره بـرده است. تشبیه یکی از ارکان بلاغی می‌باشد که سایر صورت‌های بلاغی از آن نشأت گرفته است. در مباحث بیانی، اولین عامل تصویرآفرین، آرایۀ تشبیه است؛ به‌گونه‌ای که می‌توان آن را ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین نوع صور خیال به‌حساب آورد؛ زیرا فهم و درک آن برای ذهن از دیگر صورت‌های خیالی آسان‌تر است. نازک الملائکه در سروده‌های خود به نحو کارآمد و مؤثری از ابزارهای بلاغی بهره برده است. او به شیوه‌های گوناگون، با بهره‌گیری از تشبیه، اندیشه‌های خود را به خواننده منتقل ساخته و تشبیه را با تصاویر و هنرنمایی‌های ویژه‌ای مقرون ساخته است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی و تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای به بررسی کارکرد تشبیه و انواع آن در سروده‌های نازک الملائکه پرداخته است. همچنین از رهگذرهای مختلف از لحاظ طرفین حسی یا عقلی بودن، از نظر ارکان و غیره، تقسیم‌بندی نموده، ظرایف و لطایف این تصویر هنری، واکاوی شده است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که تشبیه بعد از آرایۀ استعاره، پرکاربردترین صنعت ادبی در شعر نازک می‌باشد و از بین انواع تشبیه، تشبیه بلیغ، پربسامدترین نوع تشبیه است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  267 - جایگاه نقد تخیل در زیبایی‌شناسی شعر ابن‏خفاجه و هلالی جغتایی با تکیه بر نظریة گاستون باشلار
  فرهاد نادری محمدعلی مؤذنی
  نقد تخیل، مابین نقد موضوعی و نقد ساختاری قرار داشته و سعی دارد با تمرکز بر نیروی تخیل، از موضعی روانکاوانه به مطالعة نظام‌مند تصاویر شعری بپردازد و بر اساس تداوم حضور یک یا چند عنصر از عناصر اربعه در خیال‌پردازی‌های شاعرانه، میزان خلاقیت و اصالت تصویرسازی شاعران را مشخص أکثر

  نقد تخیل، مابین نقد موضوعی و نقد ساختاری قرار داشته و سعی دارد با تمرکز بر نیروی تخیل، از موضعی روانکاوانه به مطالعة نظام‌مند تصاویر شعری بپردازد و بر اساس تداوم حضور یک یا چند عنصر از عناصر اربعه در خیال‌پردازی‌های شاعرانه، میزان خلاقیت و اصالت تصویرسازی شاعران را مشخص کند. بدون شک، روش نقد تخیل، از راه پیوند شعر با مباحث روان شناسی و بخش ناخودآگاه ذهن، راه را برای تفسیر چندمعنایی شعر بیشتر باز می‌کند و شعر را از حصار بررسی‌های کلیشه‌ای رها می‌سازد. محور اصلی مقالة حاضر، نقد و بررسی اشعار وصفی ابن خفاجه شاعر اندلس و هلالی جغتایی شاعر قرن دهم است که بر پایة الهام از دو عنصر آب و آتش سروده شده‌اند و به این سؤالات پاسخ می دهد که ابن خفاجه و هلالی در خلق تصاویر شعری خود، تا چه میزان بر اساس دو عنصر آب و آتش خیال‌پردازی کرده‌اند؟ و نیز تخیل خلاق در خوانش مشترک شعر این دو شاعر، تا چه میزان فعال عمل نموده است؟ در پایان مشخص شد که شعر هلالی با توجه به سبک غزلی آن، متأثر از آتش است و بیشتر سوز و گدازهای درونی و نیز ناامیدی و ترس از تنهایی خود را در قالب تصاویری از آتش خلق کرده است؛ در حالی که شعر ابن خفاجه، با تو جه به علاقة وی به طبیعت سرسبز آندلس، برگرفته از حرکت و پویایی عنصر آب است و به نوعی نیروی زایش آب را مورد توجه قرار داده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  268 - تحلیل بلاغی صور خیال در اشعار عربی سعدی
  جواد کبوتری حسین آریان
  سعدی شیرازی، از بزرگ ترین سخن سرایان و شاعران فارسی زبان است که بر زبان عربی مسلّط بوده است. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص داده است ولی همین اشعار کم، نشان دهنده جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربی سراست. سع أکثر

  سعدی شیرازی، از بزرگ ترین سخن سرایان و شاعران فارسی زبان است که بر زبان عربی مسلّط بوده است. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص داده است ولی همین اشعار کم، نشان دهنده جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربی سراست. سعدی شیرازی همانند اشعار فارسی از صور خیال در اشعار عربی خود بخوبی استفاده نموده است. اگر چه سعدی در شکل ها و گونه های ادبی، استاد سخن است و مهارت خویش را به ادب دوستان عرضه کرده است. او بیش از آن که به دنبال نشان دادن توانایی و هنر خود در به کارگیری صنایع ادبی باشد، در پی ابلاغ معانی به شیوه های گوناگون بوده است. رمز جذابیت و حلاوت اشعار عربی سعدی در بکارگیری بهنگام صور خیال و در موضع مناسب و به اقتضای حال و مقام است. سعدی در مجموعه اشعار عربی خود، از هر چهار موضوع علم بیان (تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) استفاده نموده است، اما کاربرد (تشبیه و استعاره) در اشعار وی بسامد بالاتری دارد. در این مقاله، صور خیال، در مجموعه اشعار عربی سعدی، با ذکر نمونه هایی از ابیات عربی، بررسی و تحلیل شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  269 - نگاهی اجمالی به کارکرد عقل و عشق در اندیشۀ ابن عربی، مولوی و سنایی
  علی سینا رخشنده مند اصغر دادبه سعید حمیدیان
  یکی از مضامین مشترک شاعران و نویسندگان ادبیّات فارسی، موضوع عقل و عشق است. بررسی کارکردهای عقل و عشق و این‌که عشق، شارح غوامض عقل ؛ ولی عقل از شناخت رموز عشق ناتوان است، دیدگاه های گوناگونی را در پی داشته است. از آنجایی که یکی از اصول صوفیّه عشق ستایی و عقل ستیزی است، أکثر

  یکی از مضامین مشترک شاعران و نویسندگان ادبیّات فارسی، موضوع عقل و عشق است. بررسی کارکردهای عقل و عشق و این‌که عشق، شارح غوامض عقل ؛ ولی عقل از شناخت رموز عشق ناتوان است، دیدگاه های گوناگونی را در پی داشته است. از آنجایی که یکی از اصول صوفیّه عشق ستایی و عقل ستیزی است، عرفا راه علوم و فلسفه و عقل معاش را در شناخت حقّ ناتوان می‌دانند و معتقدند آنچه می‌تواند انسان را به معرفت حقیقت و حقیقی برساند عشق است وبس. این مضمون دراندیشۀ دو ابر مرد عرفان و فرهنگ اسلامی در قرن هفتم یعنی ابن عربی و مولوی و اندیشۀ حکیم سنایی غزنوی که بنیان گذار تفکّر عرفانی در شعر فارسی- قرن پنجم و اوایل قرن ششم - است به طرز خاصی، نمود پیدا کرده و جلوه گر است و از مباحث بسیار مهم و کلیدی اندیشۀ آنان به شمار می رود. از این روی در این وجیزه مشخص خواهیم کرد که آیا عرفا و بخصوص ابن عربی،مولوی وسنایی با همۀ معانی عقل مخالف هستند؟ عقل و عشق در اندیشۀ آنان چه جایگاهی دارد و گسست و پیوست میان عقل و عشق کجاست؟ تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  270 - اشعارعربی‌حافظ؛ با تکیه بر مضامین مشترک و اثرپذیری از ابن فارض
  فرود کشاورز بیضایی مهدی ظرافت کار محمد کشاورز بیضایی
  حافظ به زبان عربی اهتمّام داشته با آن که به هیچ دیار عربی سفر نکرده و به زبان محاوره عرب دسترسی نداشته؛ گاه با مجالست درمحافل حاکمان عرب نژاد و بیشتر به کمک واژگان علوم قرآنی که عمدتاً ازکتب مکتب خانه ها فراگرفته خلاءهای زبانی را در ساختار شعری اش پر می کند. مشخصۀ دیگر أکثر

  حافظ به زبان عربی اهتمّام داشته با آن که به هیچ دیار عربی سفر نکرده و به زبان محاوره عرب دسترسی نداشته؛ گاه با مجالست درمحافل حاکمان عرب نژاد و بیشتر به کمک واژگان علوم قرآنی که عمدتاً ازکتب مکتب خانه ها فراگرفته خلاءهای زبانی را در ساختار شعری اش پر می کند. مشخصۀ دیگر او بهره مندی از اشعار شاعران عرب زبان است که طبعاً در قالب صنایع شعری؛ تضمین؛ ملعمات؛ ضرب المثل ها و اشکالی از اقتباسات شعری در ابیات او نمود پیدا می کنند از آنجا که اثرپذیری ها بیشتر در قالب تقلید و یا اقتباسات به زبان دیگر خودش را نشان می دهد این بررسی به شواهد شعری با رویکرد مقایسه تطبیقی و توصیفی به مستندات تحلیلی در مضامین و اشعار عربی حافظ می پردازد. یافته ها نشان می دهند حافظ با مطالعه دواوین عرب زبان؛ مضامین مشترک و رگه های از اثرپذیری و نشانه های از بینامتنی را از خود به جای گذاشته است. میزان عشق و علاقه مندی خود را به ابن فارض و به تأسی از او متقابلاً از علی(ع) پنهان نکرده است. تأثرات گاهی به صورت لغوی و آنگاه که شدّت و قوّت پیدا می کند ترجمه گونه، تقلیدی با تعمیم دهی و تلفیق و ترکیب واژگان و یا تغییرات جزئی است و اغلب مضامین مشترک را شامل می شود. در کنار غزل های عربی گاه ابیات فارسی متضمن هم و در یک معنا و مفهوم هستند. حافظ در اقتباسات مضامین تازه و بدیعی را به نام خود خلق می کند و بیش از هر شاعر دیگری، درهمۀ ابعاد شعری از ابن فارض مصری متأثر بوده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  271 - قاموس المُنجِد و واژه‌های معرَّب فارسی در آن
  شهباز محسنی
  با همة تأثیرپذیری فراوانی که زبان فارسی از زبان عربی داشته است زبان عربی نیز در طول تاریخ – چه پیش از اسلام و چه پس از آن، تحت تأثیر زبان فارسی بوده است. لغات و واژه‌های فارسی به زبان عربی راه‌یافته‌است و با تغییراتی در ریخت و آوای کلمه، به شکل و گونه‌ای دیگر در ز أکثر

  با همة تأثیرپذیری فراوانی که زبان فارسی از زبان عربی داشته است زبان عربی نیز در طول تاریخ – چه پیش از اسلام و چه پس از آن، تحت تأثیر زبان فارسی بوده است. لغات و واژه‌های فارسی به زبان عربی راه‌یافته‌است و با تغییراتی در ریخت و آوای کلمه، به شکل و گونه‌ای دیگر در زبان عربی، ادامة حیات داده‌است. از دیرباز که قاموس نگاری در زبان عربی توسط محققانِ زبان عربی مرسوم بوده است تاکنون، توجه به این‌گونه واژه‌ها و احصاء و ضبط این گونه کلمات که در زبان عربی رواج و کاربردیافته‌اند، امری مرسوم بوده است. در پژوهش حاضر، واژه‌های عربی شدة فارسی در فرهنگ لغت المُنجِد جمع‌آوری و بحث شده است که در این مقاله به‌عنوان مُشت نمونة خروار تعدادی از آن‌ها گزارش شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  272 - تحلیل معنویت و سلوک، از منظر محی الدین ابن عربی، امام خمینی و ویکتور فرانکل
  الهام هادی نجف ابادی سیدحسین واعظی اکبر گلی ملک ابادی
  مباحث انسان شناسی از مسائلی است که امروزه به صورت جدی برای متفکران و اندیشمندان مطرح است چنانچه واکاوی و پاسخگویی به سوالات و ابهامات و جنبه های مجهول این بحث می تواند در کمیت و کیفیت زندگی انسان بسیار تاثیرگذار باشد؛ حل مشکلات روانی، هدفمندی، معرفت به خدا و شناخت هستی أکثر

  مباحث انسان شناسی از مسائلی است که امروزه به صورت جدی برای متفکران و اندیشمندان مطرح است چنانچه واکاوی و پاسخگویی به سوالات و ابهامات و جنبه های مجهول این بحث می تواند در کمیت و کیفیت زندگی انسان بسیار تاثیرگذار باشد؛ حل مشکلات روانی، هدفمندی، معرفت به خدا و شناخت هستی و دریافتن فهمی برای خوب زیستن و انتخاب مسیری رو به رشد را می‌توان از نتایج اینگونه مباحث دانست. از نظر ابن‌عربی و امام خمینی انسان کامل، أعظم و أکمل خلوقات و در بردارنده‌ی جمیع صفات حق و از نظر فرانکل، انسان پیوسته در پی متعالی ساختن حقیقت وجودی خویشتن می‌باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تطبیقی معنویت و سلوک، از منظر ابن‌عربی و امام خمینی و معناگرایی از منظر فرانکل، درصدد است با روش توصیفی- تحلیلی وجوه مشترک از معنویت و سلوک را در این سه منظر ارائه دهد. یافته‌های پژوهش حاکی است: از نظر این سه، انسان با سلوک معرفتی خود قادر است به جامعیت فطری خویش آگاه و ساحت فردی مستعد خود را در حرکت استکمالی تا وصول به حقیقت ارتقاء بخشد. این خود ترسیم رجعتِ دایره‌وار از مبدأ تا مقصدِ حقیقت وجودی انسان است. منظور از سیر و سلوک عارفانه‌ی ابن‌عربی و امام خمینی در این نوشتار "معنویت" بوده که می‌توان آنرا با "معناگرایی" فرانکل، هم‌سو دانست. زیرا هر سه منظر، وصول به این مقصود را جز به کشف و شهود درونی میسّر نمی‌دانند. لذا مسئولیت در کنار جامعیت فطری انسان نزد هر سه دارای اهمیت است. عارف انسان کامل را در تحقق تمام و کمال اسماء الهی در نفس او به‌واسطه‌ی سلوک مجاهدانه می‌داند و فرانکل نیز خوداستعلایی را در گرو مسئولیت‌پذیری فرد تعریف می‌کند. در نهایت می توان چنین نتیجه گرفت که در نظریه سلوک معنویِ ابن عربی، نفس و روح و به طورکلی ساحت درونی انسان است که دارای جامعیت کامل بوده و مستعد تعالی و تکامل است. امام خمینی سلوک و معنویت را در نفس انسان تدریجی دانسته و معتقد است تمام مراتب حق شامل سه مقام معارف الهیه، اخلاق و ملکات فاضله و اعمال صالح است. آن که تابع این مقام‌ها شد به اقتدار پایدار خواهد ماند و آن که از هوای نفس تبعیت کرد از حق بازماند. در معناگراییِ فرانکل نیز بُعد روحانی انسان، مهم‌ترین بُعد وجودی اوست که به واسطه‌ی تعالی خویشتن، قابل و مستعد ارتقاء و استکمال است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  273 - بررسی اثر نانوکپسول حاوی روغن زنجبیل (Zingiber officinale ) بر پایه صمغ عربی و ژلاتین به عنوان یک دیواره پلیمری طبیعی بر حشره بالغ و لارو شپشه آرد (Tribolium confuse; Coleoptera;Tenebrionidae)
  علیرضا جلالی زند مریم شاهنظری مهرالسادات میرمحمدی
  گندم از محصولات استراتژیک بوده و به طور عمده برای تولید نان که از محصولات پر مصرف جامعه محسوب می شود به مصرف می رسد، اهمیت اقتصادی گندم و آرد چه از نظر تولید و چه از نظر تعذیه در دنیا بیش از سایر محصولات کشاورزی است. گندم مهم ترین گیاه روی زمین بوده و سازگاری زیادی با ا أکثر

  گندم از محصولات استراتژیک بوده و به طور عمده برای تولید نان که از محصولات پر مصرف جامعه محسوب می شود به مصرف می رسد، اهمیت اقتصادی گندم و آرد چه از نظر تولید و چه از نظر تعذیه در دنیا بیش از سایر محصولات کشاورزی است. گندم مهم ترین گیاه روی زمین بوده و سازگاری زیادی با اقلیم های مختلف دارد. شپشه آرد(Tribolium confusum) در ایران در همه انبارها، آسیاب ها و نانوایی های غیربهداشتی، به فراوانی دیده می شود. این گونه حشره در اغلب نقاط دنیا به فراوانی دیده می شود. خاستگاه اصلی آن احتمالاً هندوستان می باشد. به منظور حفاظت محصولات انباری از حمله آفات، ترکیبات شیمیایی مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. اما به طور کلی استفاده از این ترکیبات مشکلات جدی و رو به افزایش از قبیل ایجاد مسمومیت در پارازیتوئیدها، شکارگران، حشرات گرده افشان، ماهی و انسان و احتمالا مرگ و میر آن ها را به دنبال داشته است. از این رو، در این تحقیق کارایی نانو کپسول روغن زنجبیل با دیواره پلیمری صمغ عربی به عنوان شاخص تغذیه شپشه آرد مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج نشان داد کهاستفاده از نانوکپسول حاوی روغن زنجبیل به عنوان حشره کش در تیمارهای مختلف نتیجه تاثیر گذار داشته و مرگ و میر شپشه آرد را 100% نمود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  274 - نقش راهبردی بانوی قهرمان کربلاء در اشعار شاعران مسیحی عرب معاصر
  مریم رحمتی ترکاشوند جبار آذربار فاطمه فیض الهی
  هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی بازتاب شخصیت حضرت زینب (س) - به عنوان پرچمدار نهضت کربلا- در شعر شاعران مسیحی معاصر است زیرا شخصیت والا و نقش تعیین‌کنندۀ ایشان در حوادث عاشورا و مابعد آن، از جمله خطبه های افشاگرانه ای که برای بیداری افکار عمومی، بیان مظلومیت اهل‌بیت (ع) و أکثر

  هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی بازتاب شخصیت حضرت زینب (س) - به عنوان پرچمدار نهضت کربلا- در شعر شاعران مسیحی معاصر است زیرا شخصیت والا و نقش تعیین‌کنندۀ ایشان در حوادث عاشورا و مابعد آن، از جمله خطبه های افشاگرانه ای که برای بیداری افکار عمومی، بیان مظلومیت اهل‌بیت (ع) و افشای هویت دشمنان آنان ایراد کردند، سبب شده است تا نویسندگان و شاعران زیادی از آیین و مذاهب مختلف به مدح و ستایش ایشان به عنوان نماد ظلم ستیزی و آزادگی بپردازند. روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی می باشد و از طریق منابع کتابخانه ای مورد برررسی و واکاوی قرار گرفته اند. جامعه ی آماری مورد بررسی در این پژوهش دیوان اشعار شاعرانی مانند بولس سلامه، ریمون قسیس، جورج شکور، جوزف هاشم و میشال سلیم کعدی است. یافته هایپژوهش نشان داد که شاعران مسیحی در اشعار خویش بیشتر روی نقش حضرت زینب (س) در کربلا و حوادث بعد از آن ازجمله حضور در واقعه عاشورا، ایراد خطبه در مجلس یزید و عبیدالله و دفاع از جان امام سجاد (ع)، روشنگری در مورد قیام عاشورا، رسوایی خاندان اموی و ... توجه داشته اند و حضرت زینب (س) را نماد و الگویی برای مبارزه با استعمار و ظلم ستیزی دانسته و در عصر معاصر،خود را ادامه دهنده راه ایشان در مبارزه با ظلم و بیداد می دانند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  275 - رفتار مصرفی زنان عرب در آئین خرید عید فطر
  رضوان بهمئی مریم درویشی جابر محمد موسایی
  هدف پژوهش حاضر مطالعه‌ پدیدارشناسانه‌ی رفتار مصرفی زنان عرب در آئین خرید عید‌ فطر می‌باشد. جامعه‌ی پژوهش کل زنان عرب ساکن استان خوزستان بود. نمونه‌ی پژوهش13 نفر از زنان عرب است که با این تعداد از طریق مصاحبه، نمونه به حداشباع رسید. طرح پژوهش، کیفی و با رویکرد ون منن مبت أکثر

  هدف پژوهش حاضر مطالعه‌ پدیدارشناسانه‌ی رفتار مصرفی زنان عرب در آئین خرید عید‌ فطر می‌باشد. جامعه‌ی پژوهش کل زنان عرب ساکن استان خوزستان بود. نمونه‌ی پژوهش13 نفر از زنان عرب است که با این تعداد از طریق مصاحبه، نمونه به حداشباع رسید. طرح پژوهش، کیفی و با رویکرد ون منن مبتنی بر پارادایم تفسیری است. داده‌ها با استفاده از راهبرد پدیدارشناسی و با به‌ کارگیری مصاحبه‌ی نیمه ساختاریافته، بعد از اشباع نمونه‌ها و با استخراج درون مایه‌های اصلی و فرعی رفتار مصرفی زنان عرب در آئین خرید عید فطر مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفتند. نتایج چهار درون مایه‌ی اصلی را به دست آورد که عبارتند از: معنا و مفهوم پدیده‌ی عید فطر و خرید عید فطر در خانواده، نقش و فرآیند خرید عید فطر در خانواده، ضرورت‌ها و چالش‌های خرید عید فطر و اثرات و پیامدهای پدیدۀ خرید عید فطر در خانواده‌. مهم‌ترین یافته‌ای که در این مطالعه ظهور یافت؛هم پوشانی معنایی و هویتی پدیده‌ی عید فطر و خریدهای آئین عید فطر در میان جمعیت مورد مطالعه بود که جوهره‌ی دلالتی آن، رویکرد دینی به انجام فریضه و هم چنین معنای آئینی و سنت بودن آمیخته با جشن قومی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  276 - سیمای زن از دیدگاه فوزیه ابوخالد، شاعر معاصر عربی
  محسن سیفی صدیقه جعفری نژاد
  فوزیه ابوخالد(1955) یکی از شاعران معاصری سعودی است که جانمایه ی بسیاری از سروده ها ومجموعه های شعری وی برگرفته از زن است. این بانوی شاعر توانسته در اشعار زیادی اعتراض خود را به جامعه اش در خصوص اجحاف در حق زنان بیان دارد. هدف این پژوهش عبارت بود از اینکه با روش توصی أکثر

  فوزیه ابوخالد(1955) یکی از شاعران معاصری سعودی است که جانمایه ی بسیاری از سروده ها ومجموعه های شعری وی برگرفته از زن است. این بانوی شاعر توانسته در اشعار زیادی اعتراض خود را به جامعه اش در خصوص اجحاف در حق زنان بیان دارد. هدف این پژوهش عبارت بود از اینکه با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی سیمای زن در شعر این شاعر بپردازد وجلوه هایی از جایگاه زن را در شعر ایشان بررسی نماید. از جمله مقوله هایی که در شعر فوزیه نسبت به زن اهتمام ویژه ای به آن شده است، شکوه از عدم تکریم زن به عنوان مادر بشریت است. مادری که او را نماد رستاخیزی و باروری برشمرده و وی را هم ردیف وطن و سرزمین خوانده است و خواستار آزادی وی از یوغ ستم جامعه ی خویش شده.وی برای اینکه بتواند علیه سنت جامعه به پاخیزد و از حقوق زنانه اش آزادانه دفاع کند به شعر روی آورده تا با زبان شعر آزدانه در برابر خوارداشتِ زنان قد علم کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  277 - زن از دیدگاه «می زیاده»
  رمضان رضایی الناز امیری پری ناز علی اکبری
  بسیاری از پیشرفت‌های اجتماعی جوامع عربی در حال حاضر مدیون متفکران و روشنفکرانی است که در قرن های اخیر زندگی می‌کردند.آنها با توجه به اطلاعی که از جهان غرب در زمینه مسائل اجتماعی بدست آورده بودند با مسائل اجتماعی جوامع مذهبی و سنتی خویش درآمیخته و خواستار اعمال آنها در ج أکثر

  بسیاری از پیشرفت‌های اجتماعی جوامع عربی در حال حاضر مدیون متفکران و روشنفکرانی است که در قرن های اخیر زندگی می‌کردند.آنها با توجه به اطلاعی که از جهان غرب در زمینه مسائل اجتماعی بدست آورده بودند با مسائل اجتماعی جوامع مذهبی و سنتی خویش درآمیخته و خواستار اعمال آنها در جامعه خود شدند. از جمله آن مسائل اجتماعی، مسأله زن و مطالبات زنان بود. در میان روشنفکران عرب، شاعر و نویسنده وجود داشت. زنان نیز در میان آنها حضور داشتند. امّا در این میان چیزی که در خور توجه است این بود که مسائل زنان از زبان یک زن طرح می شد. پس چه کسی می‌تواند در آن دوران بهتر از می‌زیاده باشد که دیدگاه های اعتدال گونه اش معروف است؛ لذا بررسی آن اندیشه ها نیز در نوع خود از اهمیت برخوردار است. می‌زیاده زنی بود که به مسائل مختلف اجتماعی با عینک یک مصلح اجتماعی نگاه می‌کرد و زن را به عنوان یک زن در نظر می‌گرفت لذا بسیاری از دیدگاه‌های وی در این زمینه از دایره عقل بیرون نرفته و به وادی احساسات وارد نشده است. این مقاله به تبیین دیدگاه‌های می‌زیاده در مورد زن با شیوه تحلیل محتوا می‌پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  278 - زبان عاشقانه در سروده های نازک الملائکه و سعاد صباح
  روح الله صیادی نژاد مهوش حسن پور
  عشق از موضوعات بسیار رایج ادبیات عربی، بویژه ادبیات رمانتیک است کهمعنی و صورت آن به صورت جدایی ناپذیری به هم مرتبط است. این مضمون دردوران معاصر شکل جدیدی به خود گرفته و باعث ظهور برخی ویژگی های زبانیدر سروده های شاعران شده است. در این پژوهش ویژگی ها، در سروده های دوشاعر أکثر

  عشق از موضوعات بسیار رایج ادبیات عربی، بویژه ادبیات رمانتیک است کهمعنی و صورت آن به صورت جدایی ناپذیری به هم مرتبط است. این مضمون دردوران معاصر شکل جدیدی به خود گرفته و باعث ظهور برخی ویژگی های زبانیدر سروده های شاعران شده است. در این پژوهش ویژگی ها، در سروده های دوشاعر عرب، نازک الملائکه و سعاد صباح، بررسی شده است. این تحقیق که بهروش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، نشان از آن دارد که روح و زبان زنانهدر اشعار عاشقانه ی این دو شاعر تازی به خوبی بروز یافته است و در سطوحمختلف قابل بررسی است. این عنصر زنانه در سه سطح آوایی، دستوری و معناییدر سروده های هر دو شاعر نمایان است.آنان از تکرار واج هاو آواها برای بیانغم و اندوه خویش بهره می برند. عدم اطمینان زنان از اوضاع جایگاه اجتماعیخود در جهانی که مردان سروری می کنند، سبب به کاری اسلوب استفهام درسروده های آنان شده است. همچنین شاعران زن به دلیل عدم آزادی در بیانمسئله ی عشق از اسلوب های بیان غیرمستقیم مثل استعاره استفاده می نمایند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  279 - مقام زن در عرفان با تکیه بر آراء ابن عربی
  مریم بختیار
  موضوع علم عرفان و به خصوص عرفان نظری، حرکت نزولی در قوس نزول دایره عالم وجود است و این علم درباره تنزلات وجود در مراتب هستی و خروج وحدت از کثرت بحث می کند. در این منظر زن به عنوان یک موجود در کنار سایر موجودات (بماهی موجوده) می باشد و عرفان نظری به او به چشم یک انسان، ی أکثر

  موضوع علم عرفان و به خصوص عرفان نظری، حرکت نزولی در قوس نزول دایره عالم وجود است و این علم درباره تنزلات وجود در مراتب هستی و خروج وحدت از کثرت بحث می کند. در این منظر زن به عنوان یک موجود در کنار سایر موجودات (بماهی موجوده) می باشد و عرفان نظری به او به چشم یک انسان، یعنی مظهر اسم جامع الله می نگرد. به عبارت دیگر به چشم موجودی به او نگریسته می شود که می تواند به جمیع صفات و اسماء الهی واصل شود و در قوس صعود و مراحل ولایت تکوینی به مقامی هم چون مقام مریم عذرا علیها السلام و خدیجه کبری علیها السلام و... برسد. در این مقاله با نگاهی گذرا به مفهوم عرفان جایگاه و مقام زن در عرفان با تکیه بر آراء ابن عربی بررسی می شود ودر نهایت این که او و سایر عرفا نگاهشان به زن به عنوان یک عالم کبیر بوده است. جهان عظیمی که هستی جامع نام دارد و از بزرگ ترین عوالم وجود است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  280 - تجلی زن در اندیشه ابن عربی
  عبدالرحیم عناقه سمیه سبزواری
  دربارة خلقت، نقش و جایگاه زن در هستی نظرات مختلفی ارائه شده است وبطور کلی،بحث پیرامون شخصیت زن و تفاوت یا برابری بین زن ومرد به بلندای قامت تاریخ انسان است. تمام شرایع آسمانی و مکاتب بشری در مورد زن حساسیت نشان داده‌اند و موضع گرفته‌اند ولی مهم این است که چه کسی و چه مک أکثر

  دربارة خلقت، نقش و جایگاه زن در هستی نظرات مختلفی ارائه شده است وبطور کلی،بحث پیرامون شخصیت زن و تفاوت یا برابری بین زن ومرد به بلندای قامت تاریخ انسان است. تمام شرایع آسمانی و مکاتب بشری در مورد زن حساسیت نشان داده‌اند و موضع گرفته‌اند ولی مهم این است که چه کسی و چه مکتبی در این خصوص به واقعیت رسیده است.آنچه به جرأت می توان گفت این است که:نظرات ابن عربی در مورد زن ازدیدگاه عرفانی مفصل ترین و درعین حال باطنی ترین آراءاست. هدف از نگارش این مقاله شناخت ارزش وجودی زن وجایگاه ویژه اودر اندیشه شیخ نامی محی الدین ابن عربی عارف مشهور قرن هفتم است.در حقیقت در این مقاله سعی بر این شده است که به پرسشهای موجود در مورد مقام و منزلت زن ازجمله اینکه: آیا زن نیز میتوانددر کسب کمال با مرد برابری کند و یا اینکه آیا زنان نیز می توانند همچون مردان به سلوک عرفانی بپردازندو...ازدیدگاه این عارف عظیم الشأن پاسخی در خور داده شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  281 - بررسی تشبیه و تنزیه در نگاه ابن عربی و مولانا
  احسان سیدمحرمی حمیدرضا سلیمانیان(نویسنده مسئول) عباس خیرآبادی محمود فیروزی مقدم
  یکی از مسائل پیچیده و قابل تأمل در مبحث خداشناسی ، موضوع تشبیه و تنزیه است . تشبیه و تنزیه را می توان دو حالت عقلی و روحیِ شناخت حق تعالی توسط انسان دانست . در تشبیه ، انسان برخی از صفات همچون شنوایی یا بینایی را به حق تعالی نسبت می دهد که برای نمونه می‌توان به داستان م أکثر

  یکی از مسائل پیچیده و قابل تأمل در مبحث خداشناسی ، موضوع تشبیه و تنزیه است . تشبیه و تنزیه را می توان دو حالت عقلی و روحیِ شناخت حق تعالی توسط انسان دانست . در تشبیه ، انسان برخی از صفات همچون شنوایی یا بینایی را به حق تعالی نسبت می دهد که برای نمونه می‌توان به داستان موسی و شبان در مثنویِ مولانا اشاره نمود . البته دلیل این تشبیهات را می‌توان در برخی از احادیث و آیات جست . هرچند که گاه عده ای در این تشبیهات آن قدر مبالغه می ورزندکه دانشمندان علوم اسلامی ، در مقابله با این گروه ، بحث تنزیه را مطرح می کنند و حق تعالی را نسبت به صفات بشری منزه می شمارند و آیات مورد استثناء اهل تشبیه را به گونه ای تفسیر می‌کنند که معنای واقعی نداشته باشد . این نوشتار با روش توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای ، ضمن بررسی جداگانة نظریات ابن عربی و مولانا ، برآن است تا از طریق شناخت دیدگاه این دو عارف بزرگ ، شیوة صحیح برخورد با مسئلة تشبیه و تنزیه را نشان بدهد . تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  282 - کثرت تکرار پذیرش یا انکار (نگرشی انتقادی به جایگاه تکرار در بلاغت وشعر فارسی وعربی)
  حسین روستایی علی پیرانی شال
  بررسی مقوله "کثرت تکرار" ومثالهایی که برای آن دربلاغت فارسی وعربی آورده شده واز دیرباز جزعیوب فصاحت کلام شمرده می‌شود، نشان میدهد که این مبحث بلاغی، از مقولاتیست که پرداختن بدان در کتب بلاغی بانوعی وسردرگمی همراه بوده است؛ مثالهایی که در این باب دیده میشود مثالهایی است أکثر

  بررسی مقوله "کثرت تکرار" ومثالهایی که برای آن دربلاغت فارسی وعربی آورده شده واز دیرباز جزعیوب فصاحت کلام شمرده می‌شود، نشان میدهد که این مبحث بلاغی، از مقولاتیست که پرداختن بدان در کتب بلاغی بانوعی وسردرگمی همراه بوده است؛ مثالهایی که در این باب دیده میشود مثالهایی است که نه‌تنها غیرفصیح نیست بلکه در مرتبه ای بالاتر خود مشتمل بر آرایه‌ای ادبی است. نکته ای که در ذکر این مثالها قابل ملاحظه اینست که برخی آن را ذیل عیوب فصاحت کلام شمرده، و برخی دیگر بعنوان مثالی برای آرایه های دانش بدیع، ازآن یاد کرده اند. این نکته هم دربلاغت فارسی و هم عربی مشهود بوده وبنظر میرسد ازجمله مسائلی باشدکه پیشینیان در طرح نمودن آن یا حداقل ذکر نمونه های متعددی از آن خطا کرده ومعاصران هم که تردید دردیدگاه پیشینیان را روانداشته، تکرارش کردند. تأملی بر نمونه هایی چند از این مقوله در کتب بلاغی مختلف، باکاوشی در میان دیدگاه علمای بلاغی موید این موضوع است. پژوهش حاضر ضمن بررسی آرای گوناگون ادب پژوهان، به تحلیل جایگاه مقوله تکرار دربلاغت فارسی وعربی می‌پردازد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  283 - بررسی اشتراکات ابن عربی و ژوزف مورفی در موضوع معجزه و کرامت
  محمد علی وثوقیان نجف آبادی
  ابن عربی مانند اغلب عرفای اسلامی کرامت را مخصوص اولیا و معجزه را مخصوص پیامبران می داند. ابن عربی مانند برخی عرفای دیگر، کرامتِ واقعی را علمِ شهودی می داند. ژوزف مورفی تفاوتی بین کرامت و معجزه قایل نبوده، معتقد است که تمام انسان ها دارای چنان قوایی هستند که می توانند تم أکثر

  ابن عربی مانند اغلب عرفای اسلامی کرامت را مخصوص اولیا و معجزه را مخصوص پیامبران می داند. ابن عربی مانند برخی عرفای دیگر، کرامتِ واقعی را علمِ شهودی می داند. ژوزف مورفی تفاوتی بین کرامت و معجزه قایل نبوده، معتقد است که تمام انسان ها دارای چنان قوایی هستند که می توانند تمام معجزات را محقّق کنند. مورفی مثال های فراوانی را بیان می کند که در آن سالک قادر به انجام معجزات حضرت عیسی شده است. مورفی روانشناسی ست که علمش کاربردی است؛ بدین معنا که تمام افراد انسانی می توانند از معجزه استفاده کنند تا زندگی دنیوی مناسب و به دنبال آن حیات اخروی پسندیده ایی داشته باشند. مورفی و ابن عربی در موضوع معجزه دست کم در نُه مورد اشتراک نظر دارند که در این مقاله به آنها پرداخته شده است. روش به کار گرفته شده در این مقاله کتابخانه ای و مقایسه ای است که در آن با وجود تفاوت در اصطلاحات، در پی یافتنِ مفاهیمِ مشترک بوده ایم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  284 - استفاده از گفتارهای قالبی در آموزش مهارت انشاءنویسی فارسی به غیرفارسی‌زبانان
  حبیب کشاورز سعیده بیرجندی
  10.30495/farsij.2023.1963870.1639
  هدف: نگارش انشاء، یکی از مهارت‌های یادگیری زبان است. برای آموزش این مهارت از شیوه‌های مختلفی مانند ‌گفتارهای قالبی که بخش‌های از پیشآماده‌شده زبان هستند و نقش مهمی در توسعه زبان دارند، استفاده می‌شود. این گفتارها فرآیند یادگیری را خصوصا برای زبان‌آموزان خارجی ساده و تسر أکثر

  هدف: نگارش انشاء، یکی از مهارت‌های یادگیری زبان است. برای آموزش این مهارت از شیوه‌های مختلفی مانند ‌گفتارهای قالبی که بخش‌های از پیشآماده‌شده زبان هستند و نقش مهمی در توسعه زبان دارند، استفاده می‌شود. این گفتارها فرآیند یادگیری را خصوصا برای زبان‌آموزان خارجی ساده و تسریع می‌کند. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر گفتارهای قالبی بر فرآیند یادگیری و آموزش مهارت انشاء‌نویسی فارسی به عرب‌زبانان می‌پردازد. روش: در این پژوهش از روش شبه‌آزمایشی با طرح مقایسه گروه‌های ایستا استفاده شد. جامعه آماری شامل بیست زبان‌آموز عرب‌زبان بودند که در کلاس‌های آنلاین آموزش مهارت انشاءنویسی‌فارسی شرکت کرده بودند. این افراد به دو گروه ده نفره کنترل و آزمایش تقسیم‌شدند. گروه آزمایش ضمن یادگیری تکنیک‌های انشاءنویسی با گفتارهای قالبی نیز آشنا شدند، اما گروه کنترل فقط تکنیک‌های انشاءنویسی را آموختند. هر دو گروه 10 جلسه آموزشی(15 ساعته) را گذراندند. پس از طی دوره از آن‌ها، آزمونی مطابق استاندارد Writing آزمون بین‌المللی آیلتس(Task 2) گرفته شد. درنهایت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار اکسل تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان‌داد که گفتارهای قالبی تأثیر بسیاری برافزایش حجم و سرعت نگارش زبان‌آموزان داشته و خطاهای دستور زبانی آن‌ها را نیز کاهش داده بود و موجب افزایش انسجام بین جملات گروه آزمایش و بالا رفتن سطح دستوری و واژگانی نوشته‌های گروه آزمایش بودند. علاوه بر این، گفتارهای قالبی موجب شده بود تا زبان‌آموزان، با دقت بیشتری از علائم نگارشی در انشاء‌های خود استفاده کنند. کلید واژه‌ها: گفتارهای قالبی، انشاءنویسی، آموزش زبان فارسی، آموزش زبان خارجی، عرب‌زبانان. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  285 - بررسی بازتاب قابلیت از منظر ابن عربی در اشعار شاه داعی شیرازی
  سیده شهناز سلیمانی امیدوار مالملی
  10.30495/farsij.2023.1984333.1729
  چکیدهابن عربی یکی از پیچیده‌ترین افکار عرفانی-فلسفی را دارد. او در طرح مسائل گوناگون عرفانی غالباً از ساختاری دشوار و با اصطلاح پردازیهای نوین بهره می‌گیرد. یکی از این مسائل، طرح اعیان ثابته در عدم و به تبع آن قابلیت است. اعیان ثابته در نظام فکری ابن عربی و اخلاف او عبا أکثر

  چکیدهابن عربی یکی از پیچیده‌ترین افکار عرفانی-فلسفی را دارد. او در طرح مسائل گوناگون عرفانی غالباً از ساختاری دشوار و با اصطلاح پردازیهای نوین بهره می‌گیرد. یکی از این مسائل، طرح اعیان ثابته در عدم و به تبع آن قابلیت است. اعیان ثابته در نظام فکری ابن عربی و اخلاف او عبارت است از صور علمی اشیاء در علم او که قبل از تعیّن خارجی متوجه آنها شده است. این صور علمی و یا روح پدیده‌ها در علم الهی به صورت خوب و بد، بعدها در تعین خارجی تحقق پیدا می-کند. تحقق پیداکردن آنها بر اساس قابلیتی است که آنها دارند. یعنی اگر قابلیت و شایستگی بد بودن را داشت، آن آفریده بد خواهد شد و اگر شایستگی و قابلیت خوب را داشت، آن آفریده خوب خواهد بود. این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی نوشته شده در پی آن است که قابلیت را از نظر ابن عربی و شاه داعی شیرازی بررسی کند. نتایج حاکی از آن است که شاه داعی در این مسأله مثل بسیاری از مسائل عرفانی دیگر از ابن عربی پیروی کرده و همان دیدگاه را بیان کرده است.کلیدواژه‌ها: ابن عربی، شاه داعی، قابلیت، اعیان ثابته تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  286 - ارزیابی تفسیر جلوه های تجلی در حکمت مزدیسنا و عرفان نظری
  سعید محمدی کیش فرح نیازکار
  10.30495/farsij.2023.1948315.1587
  عرفان نظری اساسا بر پایه های تفکر و شناخت بنا شده است، در این رویکرد معرفتی، سالکین سیر الی الله، با نفی وجود از کثرات عالم، آن ها را مظاهر اسماء و صفات و تجلی وجود حق دانستند. اما به نظر می رسد بینش وحدت وجود در تجلی اعیان، پیش از آرای عرفان نظری، در ایران اوستایی نیز أکثر

  عرفان نظری اساسا بر پایه های تفکر و شناخت بنا شده است، در این رویکرد معرفتی، سالکین سیر الی الله، با نفی وجود از کثرات عالم، آن ها را مظاهر اسماء و صفات و تجلی وجود حق دانستند. اما به نظر می رسد بینش وحدت وجود در تجلی اعیان، پیش از آرای عرفان نظری، در ایران اوستایی نیز وجود داشته است، که نشانی از دیرینگی مفاهیم عرفانی در ایران باستان دارد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل مشابهت های مفهوم تجلی در این دو بینش عرفانی و حکمی است که به شیوة توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار می گیرد. بر این اساس پرسش اصلی تحقیق آن است که تفسیر تجلی صور علمیه الهی در عالم وجود چه شباهت هایی با سیر نزول فَرَوَشی های زرتشتی از جهان مینوی به عالم خلقت دارد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که دیرینگی تجلی علم خداوند در حقایق موجودات عالم امکان در ایران اوستایی نیز مشاهده می شود. همچنان که در مزدیسنا صور معنوی که در ابدان بشر ساکن است، از مرکز حقیقت صادر گردیده و با نام امشاسپندان فروهری شناخته می شوند؛ در عرفان نظری نیز صورت معنوی تعینات هستی اعیان ثابته نام دارند که در مظاهر عالم متجلی هستند و اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻈﻬﺮ ﺗﺠﻠﻲ ذات ﺣﻖ اﺳﺖ. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  287 - بررسی تطبیقی خطاهای نگارشی دانشجویان ایرانی زبان های انگلیسی و عربی
  مهدی حسین پناهی تازه آباد امید ورزنده
  هدف از انجام این تحقیق بررسی خطاهای نگارشی دانش جویان ایرانی رشته های زبان انگلیسی و زبان عربی از طریق مقایسه ی آنها هم به صورت مجزا و هم با یکدیگر می باشد. اگرچه پیش تر مطالعات زیادی در حوزه ی تحلیل خطاها در ایران انجام گرفته، کم تر به مقایسه ی دو زبان خارجی رایج در ای أکثر

  هدف از انجام این تحقیق بررسی خطاهای نگارشی دانش جویان ایرانی رشته های زبان انگلیسی و زبان عربی از طریق مقایسه ی آنها هم به صورت مجزا و هم با یکدیگر می باشد. اگرچه پیش تر مطالعات زیادی در حوزه ی تحلیل خطاها در ایران انجام گرفته، کم تر به مقایسه ی دو زبان خارجی رایج در ایران یعنی انگلیسی و عربی، پرداخته شده است. برای انجام این تحقیق، برگه های امتحان پایان ترم درس نگارش تعداد 107 دانش جوی رشته ی عربی (56 نفر) و انگلیسی (51 نفر) شاغل به تحصیل در دانشگاه کردستان و دانشگاه فرهنگیان، واقع در شهر سنندج، مورد استفاده قرارگرفت و خطاهای موجود در آنها برای انجام تحلیل توصیفی با استفاده از مجذور خی، با به کاربردن دو جدول مجزا برای انگلیسی و عربی و یک جدول مشترک برای خطاهای مشترک آنها، در سه گروه اصلی برای هر زبان، دسته بندی شدند. نتایج تحلیل، تفاوت های معنی داری را میان خطاهای صورت گرفته توسط دانش جویان انگلیسی و عربی نشان می دهد؛ با این وجود، در مواردی مانند مقایسه ی خطاهای مشترک میان هر دو گروه، به دلیل ضعیف بودن میزان تأثیر، نتایج باید با احتیاط تفیسر گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  288 - جایگاه زبان عربی در میان کردها
  عبدالله رسول نژاد حسن سرباز
  زبان عربی با ظهور اسلام ونزول قرآن کریم از صورت یک زبان قومی و محلی خارج وبه زبان فرهنگ وتمدن اسلامی تبدیل شد واز اواخر قرن اول هجری مرزهای جزیرة العرب را در نوردید وتا سواحل مدیترانه، آسیای صغیر، ایران وماوراء النهر گسترش پیدا کرد وبه زبان علمی وادبی ملل مسلمان اعم از أکثر

  زبان عربی با ظهور اسلام ونزول قرآن کریم از صورت یک زبان قومی و محلی خارج وبه زبان فرهنگ وتمدن اسلامی تبدیل شد واز اواخر قرن اول هجری مرزهای جزیرة العرب را در نوردید وتا سواحل مدیترانه، آسیای صغیر، ایران وماوراء النهر گسترش پیدا کرد وبه زبان علمی وادبی ملل مسلمان اعم از عرب وغیر عرب تبدیل گردید. زبان عربی، چه به لحاظ دینی که زبان قرآن و اسلام است و چه به لحاظ علمی که نقش مهمی در حفظ میراث عقلانی چندین‌قرنه‌‌ی بشریت داشته است، همواره در میان همه‌ی ملل از مقام والایی برخوردار بوده است کردها هم که به عنوان بخشی از جامعه ی اسلامی با آگاهی وآغوش باز اسلام را پذیرفتند، چنان شیفته ی قرآن کریم ورسالت جاویدان پیامبر گرامی اسلام (ص) شدندکه ضمن محافظت بر زبان مادری خود، زبان عربی را هم به عنوان زبان علمی وادبی خود بر گزیدند و نه تنها علما و دانشمندان کرد بیشترآثار خود را در زمینه های مختلف دینی، علمی، فلسفی، ادبی و... به زبان عربی نوشتند و خدمت به آن را موهبتی الهی و در راستای مصالح ملت خود دیدند، بلکه عامه ی مردم نیز آشنایی با این زبان و لو در حدّ برخی ادعیه و اصطلاحات مربوط به مراسمات دینی را مایه ی تشخص و مباهات می دانستند. علمای کرد در حوزه ی زبان عربی خدمات ارزنده ای را انجام داده و آثار ارزشمندی را در زمینه های صرف، نحو، بلاغت و..از خود بر جای گذاشتهاند. در این پژوهش تلاش می شود با استفاده از روش توصیفی و شیوه ی تحلیل محتوا آثار برجسته ترین علما و ادبای کرد در حوزه ی زبان عربی از جمله صرف، نحو، علوم بلاغی و... مورد بررسی قرار گیرد، تا جایگاه این زبان در میان کردها روشن شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  289 - وحدت وجود، بعضی چالشها و نسبت مولوی با آن
  شهباز محسنی
  مقاله حاضر تلاش دارد که به چند پرسش زیر پاسخ دهد؛ وحدت وجود چیست و از دیر باز با چه چالشهایی بویژه از سوی خود عرفا روبه رو بوده است؟ آیا مولوی با محیی الدین عربی پیوند داشته یا تحت تأثیرمکتب وحدت وجود بوده است؟با توجه به رویکرد منتقدانه شمس تبریزی نسبت به محیی الدین آیا أکثر

  مقاله حاضر تلاش دارد که به چند پرسش زیر پاسخ دهد؛ وحدت وجود چیست و از دیر باز با چه چالشهایی بویژه از سوی خود عرفا روبه رو بوده است؟ آیا مولوی با محیی الدین عربی پیوند داشته یا تحت تأثیرمکتب وحدت وجود بوده است؟با توجه به رویکرد منتقدانه شمس تبریزی نسبت به محیی الدین آیا مولوی به تأثیر از شمس، از محیی الدین دور شده است؟و با توجه به اینکه در بسیاری از شرحهای مثنوی، اشعار مولوی بر اساس آراء ابن عربی تفسیر شده است ناشی ازرویکرد مولوی است یا خود شارحان به وحدت وجود؟ حاصل جُستار حاضر آن است که ممکن است در بعضی موارد سخنان مولوی قابل تطبیق با بعضی آراء ابن عربی یا هر متفکر و صاحب اندیشه دیگری باشد و موارد مشابه و همسویی وجود داشته باشد اما با ادله فراوان در دست، مولوی وحدت وجودی به شمار نمی آید و آنچه در شرحها آمده است تحمیل نگاه شارحان مثنوی است و بس. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  290 - بررسی تطبیقی آموزه‏های دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
  فرشته صفاری
  یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزاما أکثر

  یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  291 - در جستجوی ناکجا آباد (بررسی تطبیقی آرمان شهر در شعر جبران خلیل جبران و سهراب سپهری)
  فاروق نعمتی
  آرمان شهر در اندیشه ی شاعران و ادیبان، مدینه ی فاضله و ناکجاآبادی است که در آن، همه ی انسان ها در آزادی و سعادت زندگی می کنند و از ظلم و جور و بی عدالتی خبری نیست. رؤیای چنین جامعه ی آرمانی، در میان شاعران رمانتیسم، نمود بیشتری دارد؛ چرا که این شاعران، به دلیل احساس نو أکثر

  آرمان شهر در اندیشه ی شاعران و ادیبان، مدینه ی فاضله و ناکجاآبادی است که در آن، همه ی انسان ها در آزادی و سعادت زندگی می کنند و از ظلم و جور و بی عدالتی خبری نیست. رؤیای چنین جامعه ی آرمانی، در میان شاعران رمانتیسم، نمود بیشتری دارد؛ چرا که این شاعران، به دلیل احساس نوعی تنهایی و غربت، به طرح آرمان شهر خیالی و جهان مثالی خود می پردازند و آن را به گونه های مختلفی تجسّم می کنند. جبران خلیل جبران و سهراب سپهری، به عنوان دو شاعر رمانتیک در ادبیات معاصر فارسی و عربی، از میان گونه های مختلفی که می توان برای رمانتیسم قائل شد، به طور ویژه به رمانتیسم آرمانشهری پای بند بوده اند و تلاش آنها بر این بوده تا با مشربی عرفانی و رویکردی صوفیانه، دنیای رؤیایی خود را ترسیم نمایند. سهراب، شهر پشت دریاها و گاهی هیچستان و ده بالادست را سمبل هایی از دنیای آرمان شهر خود می داند، و در مقابل جبران نیز،جنگل را نماد آرمان شهر خود برگزیده است. همچنین هر دو شاعر، ویژگی هایی همچون عشق، عدالت، زیبایی، معرفت و شناخت و ...، برای جهان مطلوب خود برمی شمارند. در این پژوهش و با شیوه ی تحلیلی- توصیفی و بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به بررسی دیدگاه دو شاعر به مقوله ی آرمان شهر و ویژگی های آن خواهیم پرداخت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  292 - بررسی تطبیقی آموزه‏های دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
  فرشته صفاری
  یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزام أکثر

  یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم ، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  293 - دنیای آرمانی معروف رصافی
  مصطفی یگانی
  شعر معروف رصافی، شاعر عراقی، چونان آینه ی صافی است که تصویر زندگی ملّتش را در آن بخوبی بازتاب داده است؛ گزافه نیست اگر بگوییم شعر وی را بهترین سند تاریخی عصر شاعر می توان به حساب آورد. شاعر خود در متن حوادث و مشکلات جامعه اش بوده و حضوری فعال در تحولات کشورش، عــراق، دا أکثر

  شعر معروف رصافی، شاعر عراقی، چونان آینه ی صافی است که تصویر زندگی ملّتش را در آن بخوبی بازتاب داده است؛ گزافه نیست اگر بگوییم شعر وی را بهترین سند تاریخی عصر شاعر می توان به حساب آورد. شاعر خود در متن حوادث و مشکلات جامعه اش بوده و حضوری فعال در تحولات کشورش، عــراق، داشته و طعم تلخ ناکامی ها و محرومیّت ها را چشیده و چنین نبوده که عافیت طلبانه و از دور دستی بر آتش داشته باشد. رصافی شعرش را در خدمت اهداف عالی و آرمانهای انسانی اش قرار داده؛ که از این منظر جز شاعران متعهد به شمار می رود. در شعر وی، هم تقلید و هم نوآوری به چشم می آید؛ تقلید از چهارچوبها و قوالب شعری قدیمی و نوآوری در مضمون آفرینی و زبان شعری. معروف رصافی، یکی از شاعران برجسته و اثرگذار در فرهنگ و زبان عربی است که جنبه های تعلیمی اشعار وی از مسایل قابل بررسی است. رصافی، شاعری است متعهد که شعر را به عنوان ابزاری در خدمت جامعه و بیداری مردم و مبارزه علیه زور و ستم به کار برده است و این ویژگی در شعر وی تشخّص دارد. آنچه در این مقاله موضوع بحث و بررسی است ارائه نمونه هایی چند از مفاهیم تعلیمی دیوان اوست تا از این رهگذر دنیای آرمانیی را که وی برای خواننده اش ترسیم نموده بشناسیم. شاعر در شعرش ضمن بیان ویژگیهای دنیای آرمانی، واقعیت های تلخ پیرامون خود را که مردم با آن سخت دست به گریبان هستند مورد انتقاد قرار می دهد و با زبان ساده و توده فهم، خواننده اثرش را از اهدافش بهره مند میسازد. جامعه آرمانی و مطلوب رصافی، زمینه ساز رسیدن به کمال انسانی است. در این جامعه، عدالت حکم فرماست. کسی به درد و رنج دیگران بی اعتنا نیست. آبروی افراد ارزشمند است. مردم آن قانع اند و دروغ و سخن چینی در آن جایگاهی ندارد. در مدینه فاضله معروف رصافی، صلح و دوستی و کمک به دیگران حکم فرماست؛ نه جنگ و تجاوز و خونریزی؛ به عبارت دیگر، انسانیّت، مهم ترین ویژگی آرمان شهر اوست. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  294 - بررسی تطبیقی آموزه‏های دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
  فرشته صفاری
  یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزام أکثر

  یکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم ، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  295 - مکاشفه‌ی عرفانی از دیدگاه ملاصدرا و ابن عربی
  سید رحمت الله موسوی مقدم سید سجاد ساداتی زاده علی صبری
  بحث کشف و شهود در معرفت‌شناسی اسلامی در مذهب عرفا از مسایل بنیادین و اساسی است؛ به حدی که پایه‌ی عرفان اسلامی بر اساس مکاشفه و مشاهده‌ی عالم غیب است. مکاشفات عرفانی، مهمترین منبع معرفتی عرفان نظری به عنوان یک نظام هستی شناختی محسوب می شوند. این مقاله درصدد است ابتدا مرو أکثر

  بحث کشف و شهود در معرفت‌شناسی اسلامی در مذهب عرفا از مسایل بنیادین و اساسی است؛ به حدی که پایه‌ی عرفان اسلامی بر اساس مکاشفه و مشاهده‌ی عالم غیب است. مکاشفات عرفانی، مهمترین منبع معرفتی عرفان نظری به عنوان یک نظام هستی شناختی محسوب می شوند. این مقاله درصدد است ابتدا مروری داشته باشد بر انواع مکاشفه نزد عرفا، ویژگی‌های اساسی آن، معیار ارزیابی آن و پیشینه‌ی مکاشفه در دیدگاه بانیان مکتب فکری اشراق و مشاء و همچنین چیستی، ماهیت و مراتب مکاشفه در دیدگاه فیلسوفان و عارفان اسلامی خصوصا صدرا و ابن عربی با تدقیق؛ صدرا به عنوان بانی حکمت متعالیه در بعضی از مسائل فلسفی که جزو ابتکارات خاص او محسوب می شوند، صراحتا ادعای انکشاف کرده و وابستگی خود را به عارف بزرگ ابن عربی نشان داده است. سوال اساسی این مقاله این است که آیا روش مکاشفات ملاصدرا مثل سایر فلاسفه و عرفاست یا سبک خاصی برای خود قایل است؟ همچنین می توان به این سوال هم اهمیت داد که ایا شهود صدرایی متاثر از ابن عربی است یا خیر؟ یافته های پژوهش موید این نکته است که ملاصدرا در پردازش مسایل ذوقی، به مباحث حکمی و بحثی تمایل پیدا کرده و استفاده نموده است؛ از این منظر متاثر از ابن عربی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  296 - اثرپذیری شاعران برجستۀ سبک خراسانی در وصف معشوق از معلّقات سبع
  حسینعلی سرحدی مسعود اکبری زاده مصطفی سالاری
  10.30495/rpcl.2022.697255
  معلّقات سبع یکی از درخشان ترین آثار شعری در عصر جاهلی و آیینۀ تمام نمای آن است که فرهنگ آداب و رسوم زندگی مردم و همچنین موقعیّت جغرافیایی و اجتماعی و ادبی آن عصر را نشان می‌دهد. بسیاری از پژوهشگران در زمینه‌های مختلف ادبی بر روی آن کار کردند؛ زیرا معلّقات سبع، شناس نامۀ أکثر

  معلّقات سبع یکی از درخشان ترین آثار شعری در عصر جاهلی و آیینۀ تمام نمای آن است که فرهنگ آداب و رسوم زندگی مردم و همچنین موقعیّت جغرافیایی و اجتماعی و ادبی آن عصر را نشان می‌دهد. بسیاری از پژوهشگران در زمینه‌های مختلف ادبی بر روی آن کار کردند؛ زیرا معلّقات سبع، شناس نامۀ عصر جاهلی است و درک درست این اشعار و بررسی آن‌ها از جوانب مختلف، راهی برای شناخت عصر جاهلی است. ادبیّات عرب به دلیل هم‌جواری جغرافیایی تمدّن‌های عربی و ایرانی از مهم‌ترین دریچه‌های تأثیر فرهنگ و زبان عرب بر ادبیّات فارسی است، اگرچه این تأثیر، متقابل و عمیق است؛ اما بی‌گمان تأثیر ادبیّات عرب بر شاعران دوره‌های آغازین ادبیّات فارسی عمیق تر و بزرگ‌تر است. یکی از اهداف اصلی این پژوهش، تحلیل و مقایسۀ اثرپذیری ساختاری و مضمونی شاعران برجستۀ سبک خراسانی در وصف معشوق از معلّقات سبع است. اکثر صاحب‌نظران، متّفقند که شاعران ایرانی در سرودن اشعار مربوط به اطلال و دمن، دنباله رو شاعران عرب بوده‌اند و از شاعران عرب تقلید کرده‌اند. جستار حاضر با روش تطبیقی و رویکرد توصیفی-تحلیلی می کوشد تا اثرپذیری ساختاری و مضمونی شاعران برجستۀ سبک خراسانی در وصف معشوق از معلّقات سبع را مشخّص سازد و به این پرسش ها پاسخ دهد که میزان تأثیرپذیری شاعران برجستۀ سبک خراسانی در زمینۀ وصف معشوق از شاعران معلّقات چگونه است؟ و کدام شاعر سبک خراسانی تأثیر بیشتری از شاعران معلّقات گرفته است؟ تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  297 - واکاوی و تحلیل کتاب بررسی انتقادی تاریخ ادبیات نگاری در ادب عربی اثر سید حسین سیدی
  داود احمدی
  نگارش در ارتباط با تاریخ ادبیات، در طول زمان دچار تحول شده است. این تغییرات باعث گوناگونی کتاب‌های تاریخ ادبیات و همچنین تنوع برداشت‌های ارائه‌شده در خصوص این کتاب‌ها شده است. هدف این پژوهش واکاوی و تحلیل کتاب بررسی انتقادی تاریخ ادبیات نگاری در ادب عربی و مقایسه این اث أکثر

  نگارش در ارتباط با تاریخ ادبیات، در طول زمان دچار تحول شده است. این تغییرات باعث گوناگونی کتاب‌های تاریخ ادبیات و همچنین تنوع برداشت‌های ارائه‌شده در خصوص این کتاب‌ها شده است. هدف این پژوهش واکاوی و تحلیل کتاب بررسی انتقادی تاریخ ادبیات نگاری در ادب عربی و مقایسه این اثر با کتاب‌های مشابه می‌باشد. دلیل نگارش کتاب آقای سیدی، طرح پرسش‌ها و ‌نقد تاریخ ادبیات نگاری در حوزه زبان و ادب عربی است، اما به نظر می‌رسد که نویسنده به بیان کلیات و مفاهیم و تعاریف ادبیات، ارائه نظریه‌های تاریخ ادبیات، بیان سیر تاریخ ادبیات نگاری و روش‌های تاریخ ادبیات نگاری و تأثیر خاورشناسان در این زمینه پرداخته است که الگو مطالب کتاب شباهت زیادی به کتاب‌هایی همچون فی تاریخ الادب مفاهیم ومناهج تألیف حسین الواد و کتاب فلسفه الإستشراق وأثرها فى الأدب العربى المعاصر تألیف احمد اسماعیل لوویچ و کتاب مناهج الدراسه الادبیه فی الادب العربی تألیف فیصل شکریاست. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد کتاب‌های عربی تألیف شده نسبت به کتاب آقای سیدی پخته‌تر بوده و اثر آقای سیدی بیشتر نقل نکات عنوان‌شده کتاب‌های سه نویسنده مذکور بوده است. روش تحقیق در این مقاله بر اساس روش توصیفی – تحلیلی و کتابخانه‌ای است و سپس با روش تطبیق و مقایسه نسبت به مقایسه اثر با آثار مشابه مذکور اقدام شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  298 - مضامین مشترک مدایح نبوی در سروده‌های احمدشوقی و بدیل خاقانی شروانی
  رقیه نعمتی مهرداد آقائی عبدالله پاسالاری
  10.30495/rpcl.2023.707188
  ادبیات تطبیقی در تاریخ ادبیات عربی و فارسی از دیرباز ریشه دوانیده است. تأثیر ادب عربی بر ادب فارسی به ویژه در مدایح نبوی، بر هیچ پژوهشگر ادبی، پوشیده نیست. ستایش پیامبر بزرگوار اسلام (ص) میراثی از عاطفه و تفکّر دینی مشترک بین ادیبان اسلامی است. شعر فارسی با تأسّی از شعر أکثر

  ادبیات تطبیقی در تاریخ ادبیات عربی و فارسی از دیرباز ریشه دوانیده است. تأثیر ادب عربی بر ادب فارسی به ویژه در مدایح نبوی، بر هیچ پژوهشگر ادبی، پوشیده نیست. ستایش پیامبر بزرگوار اسلام (ص) میراثی از عاطفه و تفکّر دینی مشترک بین ادیبان اسلامی است. شعر فارسی با تأسّی از شعر عربی در قالب ها و اوزان و بحور شعری، افق های نوینی رو به دنیای ادب گشود که در این میان بحرهای فراهیدی پایه‌ های اوّلیۀ این گشایش و ابتکار بود. تأثیر و تأثّر میان دو ادب عربی و فارسی متقابل است. در مقایسۀ اشعار احمد شوقی و بدیل خاقانی در محور مدایح نبوی، مضامین مشترکی همچون: میلاد، اخلاق و خلقت پیامبر(ص)مقام و منزلت یاران و خاندان پیامبر(ص)، حوض کوثر، معجزات و تأثیرپذیری از قرآن و حدیث نبوی و توجه به عیسی پیامبر مرسل قابل مقایسه و تطبیق است. با این تفاوت که خاقانی هرچند دارای مسلک صوفیانه نیست، ولی در خلق معانی و به کارگیری لغات متنوّع ادبیات صوفیانه تبحّر خاصی دارد و اغلب توصیف‌هایش کوتاه و خلاصه است، اما شوقی در غالب موارد به شکلی ساده و روشن و مفصل در مدایح نبوی خود به بیان مطلب می پردازد. پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی مکتب فرانسوی و با روش توصیفی - تحلیلی به مقایسۀ اشعار شوقی و خاقانی با تکیه بر مدایح نبوی آنان می پردازد، تا در خلال آن وجوه اشتراک و گاهی افتراق این دو شاعر نامدار در شیوۀ سخن پردازی نمایان شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  299 - ژنوتایپینگ بیست و پنج SNP اتوزومال با درجه آگاهی بخش بالا در جمعیت استان خوزستان با استفاده از روش SNapShot
  پیام حاج بابایی محمود تولایی شهره زارع کاریزی
  استفاده از پلی مورفیسم های تک نوکلئوتیدی (SNPs) در تشخیص هویت ژنتیکی کاربردهای گسترده ای را نشان داده است. در جمعیت ایرانی جهت ارزیابی فرکانس آللی و نیز تعیین تنوع ژنتیکی SNP ها بر مبنای پایگاه SNIPforID مطالعات محدودی گزارش شده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی تنوعات ژنتی أکثر

  استفاده از پلی مورفیسم های تک نوکلئوتیدی (SNPs) در تشخیص هویت ژنتیکی کاربردهای گسترده ای را نشان داده است. در جمعیت ایرانی جهت ارزیابی فرکانس آللی و نیز تعیین تنوع ژنتیکی SNP ها بر مبنای پایگاه SNIPforID مطالعات محدودی گزارش شده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی تنوعات ژنتیکی، تعیین فراوانی آللی و ارزیابی هتروزیگوسیتی، به طور همزمان در بیست و پنج جایگاه SNP اتوزومال آگهی بخش در استان خوزستان با تکنیک SNapShot اجرا شد.در مطالعه حاضر، نتایج ارزیابی های بیوانفورماتیکی نشان داد حداقل 25 جایگاه SNP اتوزمال قدرت تمایز بین قومیت های ایرانی را داشتند. استخراج DNA از نمونه ی خون 50 نفر از افراد با قومیت عرب با روش فنول-کلروفورم انجام شد. تعیین ژنوتیپ SNP های منتخب با استفاده از روش SNapShot با دستگاه ژنتیک آنالایزر اجرا شد. آنالیز های آماری همچون فرکانس اللی و تعادل هاردی واینبرگ با استفاده از نرم افزار های Arlequine 3.5 و GenALEX 6.5 محاسبه شد. میانگین هتروزیگوسیتی مشاهده شده برابر با 442/0 بود. کمترین هتروزیگوسیتی محاسبه شده مربوط به rs2056277 به میزان 080/0 به دست آمد. کمترین فرکانس اللی برای rs2056277 برابر با 040/0 محاسبه شد. مجموع فرکانس آللی SNP های مورد مطالعه از تعادل هاردی-واینبرگ به استثناء rs938283, rs1413212 و rs354439 انحراف نشان دادند. ارزیابی همزمان 25 جایگاه اتوزمال SNP توانایی ایجاد تمایز بین قومیت های درون جمعیتی را دارد. نتایج نشان داد قومیت عرب از نظر ژنتیکی با قومیت های لر، فارس و کرد مشابه می باشد. روش SNapShot از حساسیت و اختصاصیت مناسبی جهت ژنوتایپینگ SNP هابه طور همزمان برخودار بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  300 - نگاهی گذرا به تاریخ تشکیل و ساختار دولت بنی امیه و علل فروپاشی و انقراض آن
  محسن بیگدلی
  معاویه و جانشیان او را ( به مناسبت نام جدشان امیه) خلفای اموی یا بنی امیه می نامند. ایشان چهارده تن بوده و 91 سال (ازسال 41تا 132هـ .ق) حکومت کرده اند. بنی امیه به دوشعبه تقسیم می شوند: آل سفیان یعنی معاویه بن ابوسفیان و پسرش یزید و نواده اش معاویه دوم (از سال41تا64 هـ أکثر

  معاویه و جانشیان او را ( به مناسبت نام جدشان امیه) خلفای اموی یا بنی امیه می نامند. ایشان چهارده تن بوده و 91 سال (ازسال 41تا 132هـ .ق) حکومت کرده اند. بنی امیه به دوشعبه تقسیم می شوند: آل سفیان یعنی معاویه بن ابوسفیان و پسرش یزید و نواده اش معاویه دوم (از سال41تا64 هـ .ق)، دیگری شعبه آل مروان (از 64تا 132 هـ .ق) یعنی مروان بن الحکم و اولاداو. درایام خلفای راشدین خلافت ارثی نبود. مردم هرکس را که صلاح می دیدند به خلافت اختیار می کردند. کناره گیری حسن بن علی بن ابی طالب از خلافت برای معاویه بن ابی سفیان از آغاز مرحله جدیدی درتاریخ اسلام خبر می دهد. نظام حکومتی به نظام پادشاهی موروثی تبدیل شد که درنتیجه این دگرگونی (درساختار حکومتی) مسلمانان در مقابل اوضاع سیاسی جدید، دچار دو دستگی شدند. حکومت بنی امیه (از اغاز پیدایش) به برتری عنصر عرب نسبت به دیگران تاکیدداشت و عربگرایی به شکل آشکار در حکومت امویان حاکم بود. اختلافات عقیدتی با علویان امتیاز عرب مسلمان بر موالی و ایرنیان، ماجرای کربلا، محاصره مکه و بی داد گسترده حکومت بنی امیه و.... به پیدایی اختلاف ها و درگیری های خونینی منجر گردید و زمینه را برای فروپاشی وانقراض دولت بنی امیه وروی کارآمدن بنی عباس تدارک دید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  301 - جغرافیای اقتصادی خراسان و نقش آن در مهاجرت اعراب در قرن نخست هجری
  اسلام کرامتی فریناز هوشیار فیض الله بوشاسب گوشه
  جغرافیای‌ اقتصادی منطقۀ خراسان از عوامل مهم جلب اعراب به این ناحیه بود. شهرهای مختلف خراسان به لحاظ تجاری، کشاورزی و وجود معادن نقش اقتصادی مهمی در ادوار مختلف ایفا می‌کردند. این پژوهش که به شیوه‌ی‌توصیفی‌ـ‌ تحلیلی صورت ‌گرفته است. در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که جغ أکثر

  جغرافیای‌ اقتصادی منطقۀ خراسان از عوامل مهم جلب اعراب به این ناحیه بود. شهرهای مختلف خراسان به لحاظ تجاری، کشاورزی و وجود معادن نقش اقتصادی مهمی در ادوار مختلف ایفا می‌کردند. این پژوهش که به شیوه‌ی‌توصیفی‌ـ‌ تحلیلی صورت ‌گرفته است. در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که جغرافیای ‌اقتصادی خراسان چه نقشی در مهاجرت اعراب مسلمان درقرن نخست هجری داشت؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، خراسان به دلیل تنوع اقلیمی با ذائقۀ ‌اعراب سازگار و با وجود رودها و چشمه‌ها دارای محصولات کشاورزی‌ گوناگون بود و وجود صنایع‌مختلف همچون نساجی و صنایع-دستی و معادن گرانبها و قرارگرفتن در مسیرتجاری ابریشم سرزمینی‌مرفه بوده است، از این‌ جهت در مهاجرت قبایل عرب مسلمان که بسیاری از آنان علاوه‌ بر انگیزۀ دینی جهت تأمین معیشت درجنگها حضور داشتند نقشی بسیار مهم ایفا نمود و به همین منظور بسیاری از قبایل پس از فتوحات در قرن نخست هجری بدانجا کوچ‌کردند و سکونت گزیدند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  302 - فتح خراسان و مهاجرت قبایل عرب به این سرزمین
  امیر اکبری
  با پیروزی اعراب مسلمان در جنگ نهاوند یزدگرد پادشاه ساسانی دیگر فرصت نیافت نیروهای خود را برای مقابله با مسلمانان سامان بخشد. وی علی رغم دعوت حاکم طبرستان برای پناه گرفتن در آن سرزمین راهی خراسان گردید. خراسان سرزمین بزرگ و همواری بود که راه فرار به سوی ترکان را برای یزد أکثر

  با پیروزی اعراب مسلمان در جنگ نهاوند یزدگرد پادشاه ساسانی دیگر فرصت نیافت نیروهای خود را برای مقابله با مسلمانان سامان بخشد. وی علی رغم دعوت حاکم طبرستان برای پناه گرفتن در آن سرزمین راهی خراسان گردید. خراسان سرزمین بزرگ و همواری بود که راه فرار به سوی ترکان را برای یزدگرد در صورت ضرورت مهیا می ساخت. هم چنین وی درصدد بود با کمک نیروی ترکان در مقابل مسلمانان بایستد. احساس خطر از زنده بودن یزدگرد مسلمانان را با انگیزه بیشتری به فتح خراسان سوق داد. با فتح خراسان مسئله اداره این سرزمین بزرگ به همراه تأمین سپاه برای ادامه فتوحات در سمت نواحی شرقی مقوله مهاجرت قبایل عرب به سمت خراسان را ضروری ساخت. وجود اختلاف در میان قبایل بصره و کوفه حاکمان عراق را در مهاجرت و اسکان قبایل عرب در خراسان راغب می کرد. بسیاری از این قبایل در شهر مرو مستقر شدند تا به عنوان لشگرگاه اسلام نقش مؤثرتری را برای اداره خراسان داشته باشند. اهمیت طبیعت خراسان اگر چه در حضور و استقرار مهاجران عرب به این سرزمین مؤثر بود اما به مرور با تأثیر از فرهنگ ایرانی و آمیختگی بیشتر آنها با مردم خراسان زمینه های ارتباط و پیوستگی آنان با مردم خراسان بیشتر فراهم گردید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  303 - بررسی انتقال تصوف با تکیه بر سیر تاریخی نظریه وحدت‌ وجود از ابن‎عربی تا بیدل
  مسعود صدقی ابوالفضل محمودی
  عرفان و تصوف اسلامی به‎زعم پاره‎یی از محققین خاستگاهی شرقی دارد و از ادیان هند و بودایی به انحای گوناگون به جهان ‎اسلام راه یافته ‎است. آموزه‎های وحدت‎وجودی هندی، ابتدا مکتب خراسان از تصوف را تحت ‎تاثیر قرار داد و سپس از این طریق در مکتب عراق أکثر

  عرفان و تصوف اسلامی به‎زعم پاره‎یی از محققین خاستگاهی شرقی دارد و از ادیان هند و بودایی به انحای گوناگون به جهان ‎اسلام راه یافته ‎است. آموزه‎های وحدت‎وجودی هندی، ابتدا مکتب خراسان از تصوف را تحت ‎تاثیر قرار داد و سپس از این طریق در مکتب عراق نیز تاثیر گذاشت. محی‎الدین ابن‎عربی اندلسی به‎ عنوان موجد و یا حداقل مدون عرفان ‎نظری یا حکمت‎ فلسفی، در عرفان و تصوف تاثیر فراوان نهاده‎است. آثار ابن‎عربی همراه با شرح‎ها و تفسیرها و حتی انتقادها و تکفیرها، مرزهای ممالک اسلامی را درنوردید و از منتهی‎الیه غرب، به هندوستان در اقصی نقاط شرق‎ که خارج از مرزهای جهاناسلام بود، رسید. میرزاعبدالقادر بیدلعظیم‌آبادیکهدرایرانبهدهلویمشهوراستازآرایعرفانیابن‌عربیتاثیرفراوانپذیرفتهاست،به‎گونه‌ییکهمی‌تواناورابقیه‌السیفشارحینابن‌عربیدانست. بیدلعلی‌رغمشهرتومحبوبیتفراوانیکهبینفارسی‌ زبانانشبه‌ قارهو آسیای ‌میانهدارد،در ایرانبه ‌خوبیشناختهنیست. اینمقالهبادیدگاهیتطبیقیبه بررسی انتقال تصوف و همراه با آن، شعر پارسی به‎ هندوستان می‎پردازد، سپس تاثیر آرای ابن‎عربی در مهم ترین مسأله تصوف و عرفان، یعنی وحدت ‎وجود را در آثار بیدل با ذکر شواهد بررسی می‎نماید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  304 - تاثیرات گفتمان وهابی و اخوانی بر تحولات لیبی بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱9
  صادق دانشور عباس صالحی نجف آبادی قاسم ترابی
  گفتمان اخوان المسلمین به مثابه مهمترین و ریشه دارترین جنبش سلفیِ اصلاح طلب در جهان اهل سنت به شمار می رود؛ ریشه در نهضت احیای اسلامی معاصر به رهبری سید جمال الدین اسدآبادی دارد. این گفتمان توسط حسن البنا سال ۱۹28م در مصر تاسیس شد و هم اکنون در بسیاری از کشورهای اسلامی ه أکثر

  گفتمان اخوان المسلمین به مثابه مهمترین و ریشه دارترین جنبش سلفیِ اصلاح طلب در جهان اهل سنت به شمار می رود؛ ریشه در نهضت احیای اسلامی معاصر به رهبری سید جمال الدین اسدآبادی دارد. این گفتمان توسط حسن البنا سال ۱۹28م در مصر تاسیس شد و هم اکنون در بسیاری از کشورهای اسلامی همانند ترکیه و قطر از نفوذ و تاثیرگذاری بالایی برخوردار می باشد. در تقابل با گفتمان اخوانی،‌ می بایست به گفتمان وهابیت اشاره کرد، که با قرائت سلفی و بنیادگرانه از اسلام در عربستان سعودی سر برآورده و تلاش می‌کند، با بهره گیری از دلارهای نفتی و مراکز مهم اسلامی همانند مکه ،مدینه رهبری جهان اسلام را به دست گیرد. پژوهش حاضر با هدف تبیین تاثیر گفتمان اخوان المسلمین به نمایندگی ترکیه و گفتمان وهابیت سعودی بر تحولات کشور لیبی طی سال‌های 2010 تا 2019،روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش تاریخی – تحلیلی می باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  305 - نظم امنیتی منطقه ای در دوران پساداعش و موقعیت عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران
  فرزاد نویدی نیا مهناز گودرزی سید جواد امام جمعه زاده
  فرزاد نویدی نیا[1]- مهناز گودرزی[2]- سید جواد امام جمعه زاده[3] تاریخ دریافت: 13/8/1398- تاریخ پذیرش:3/11/1398 چکیده: خاورمیانه منطقه ای پرتنش است. وجود دولت های اتوکراتیک و دیکتاتوری های باثبات نسبی، دست کم ساختار امنیتی دولت- محور و مبتنی بر موازنۀ هراس را به منزله أکثر

  فرزاد نویدی نیا[1]- مهناز گودرزی[2]- سید جواد امام جمعه زاده[3] تاریخ دریافت: 13/8/1398- تاریخ پذیرش:3/11/1398 چکیده: خاورمیانه منطقه ای پرتنش است. وجود دولت های اتوکراتیک و دیکتاتوری های باثبات نسبی، دست کم ساختار امنیتی دولت- محور و مبتنی بر موازنۀ هراس را به منزله بخشی از ذات این منطقه برآن مسلط ساخته است. پیدایش تروریسم مذهبی، افراط گرایی، به ویژه رواج آن در قالب گروه های وابسته به القاعده و طالبان و در دورۀ کنونی داعش، به تدریج این نظم وستفالیایی دولت- محور را کم رنگ کرده است.در این مقاله ساختار نظم منطقه ای این بخش از جهان در دوران پساداعش و موقعیت عربستان سعودی و جمهوری اسلامی بررسی شده است. در پرتو رهیافت رئالیستی، مدعای اصلی این مقاله آن است که داعش الگوی موازنه قدرت را به الگوهای ناپایدار در چارچوب توازن وحشت تبدیل کرده است. از این رو دولت های منطقه در دوران پسا داعش برای تحکیم نظم امنیتی مطلوب خود روابط پرتنش تری را تجربه خواهند کرد. این مقاله به روش توصیفی و با شیوه کتابخانه ای به رشته تحریر درآمده است. [1]- دانشجوی دکتری، روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)،اصفهان، ایران farzad.navid@gmail.com -[2] استادیار و عضو هیئت علمی، گروه روابط بین الملل،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)،اصفهان، ایران: نویسنده مسئول m.goodarzi@khuisf.ac.i [3] - دانشیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران javademam@gmail.com تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  306 - تبیین جامعه‌شناختی مشارکت سیاسی زنان اقوام لر بختیاری و عرب (مورد مطالعه: استان خوزستان، 1398)
  سیروس حسین پور محمد حسین پوریانی حسین اژدری زاده
  در ایران بعد از انقلاب زنان نقش مهمی در تحولات اجتماعی از جمله مشارکت سیاسی داشتند. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش تبیین جامعه‌شناختی مشارکت سیاسی زنان اقوام لر بختیاری و عرب استان خوزستان در 1398 است. روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی و با ابزار پرسشنامه است که روایی آن أکثر

  در ایران بعد از انقلاب زنان نقش مهمی در تحولات اجتماعی از جمله مشارکت سیاسی داشتند. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش تبیین جامعه‌شناختی مشارکت سیاسی زنان اقوام لر بختیاری و عرب استان خوزستان در 1398 است. روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی و با ابزار پرسشنامه است که روایی آن با نظر صاحب نظران و پایایی آن (آزمون آلفای کرونباخ 77/0) تائید شده است. جامعه آماری این پژوهش شهروندان زن بالای 18 سال است که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 584 تعیین و به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد میانگین مشارکت سیاسی زنان لر بختیاری (72/39) بیشتر از زنان عرب (01/32) است. زنان مجرد (01/35) گرایش بیشتری نسبت به زنان متأهل (10/33) در امر مشارکت سیاسی دارند و در نهایت به لحاظ قومیتی زنان لر بختیاری (56/33) در مقایسه با زنان عرب (15/27) گرایش بیشتری به مشارکت سیاسی داشتند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  307 - مقایسه گفتمان جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه با کشور عربستان از منظر چالش‌های ایدئولوژیک
  غلامرضا فیروزی حامد محقق نیا شیوا جلالپور فریدون اکبرزاده
  ایران و عربستان دو کشور مهم و تعیین‌کننده در خاورمیانه محسوب می‌شوند که دلایل گوناگونی سبب تنش مداوم در روابط این دو کشور شده است. رقابت میان این دو کشور اغلب تحت تأثیر اختلافات ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک بسیار، تشدید می‌شود که در هنگام آشوب ها و ناآرامی های منطقه‌ای، دشمنی أکثر

  ایران و عربستان دو کشور مهم و تعیین‌کننده در خاورمیانه محسوب می‌شوند که دلایل گوناگونی سبب تنش مداوم در روابط این دو کشور شده است. رقابت میان این دو کشور اغلب تحت تأثیر اختلافات ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک بسیار، تشدید می‌شود که در هنگام آشوب ها و ناآرامی های منطقه‌ای، دشمنی های آن‌ها افزایش می یابد. هدف این تحقیق بررسی تضاد ایدئولوژیک این دو کشور است و برای دستیابی به این هدف از روش تحقیق تحلیلی-توصیفی بهره برده شده است. براساس نتایج می توان بیان نمود که روابط ایران و عربستان همواره میان الگوی همزیستی و تعارض در نوسان بوده است. بعد از انقلاب اسلامی ایران الگوی تعارضی بر روابط این دو کشور غالب بوده که می‌توان از آن با عنوان جنگ سرد منطقه ای نام برد. دلیل اصلی این موضوع رقابت منطقه‌ای، ایدئولوژیکی و ژئوپولیتیکی این دو کشور بوده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  308 - تحلیل موانع ژئوپلیتیکی روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از منظر جامعه شناسی سیاسی
  محمدحامد لامعی محمد یوسفی جویباری رضا خدایی محمودی
  10.30495/jss.2023.1978821.1538
  روابط ایران و عربستان سعودی طی سالیان اخیر به صحنه منازعه در معادلات و نظم منطقه ای در جنوب غرب آسیا مبدل شده است. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو رقیب دیرینه به خاطر ویژگی های ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک منطقه خلیج فارس و همچنین شرایط خاص ژئوپلیتیک و ا أکثر

  روابط ایران و عربستان سعودی طی سالیان اخیر به صحنه منازعه در معادلات و نظم منطقه ای در جنوب غرب آسیا مبدل شده است. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو رقیب دیرینه به خاطر ویژگی های ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک منطقه خلیج فارس و همچنین شرایط خاص ژئوپلیتیک و ایدئولوژیک خود، به رقابت همدیگر در این منطقه و نیز جهان اسلام پرداخته اند. روابط امنیتی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی- اجتماعی هر دو کشور به شدت متأثر از سیاست خارجی دو کشور می باشد. بسیاری از تضادهای ایران و عربستان را می توان در قالب نشانه های هویتی و ژئوپلیتیکی مشاهده نمود. هدف تحقیق حاضر، تحلیل جامعه‌شناختی موانع ژئوپلیتیکی که مانع از ایجاد روابط پایدار و باثبات میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می شود، می‌باشد. روش تحقیق، اسنادی و تحلیلی بوده و از منابع اسنادی جهت تبیین مساله بهره گرفته شده است. تشدید و تقویت بحران ژئوپلیتیکی، گسترش منازعه و نیز رقابت های درون منطقه ای در جنوب غرب آسیا از جمله موانع ژئوپلیتیکی می‌‌باشد که مانع شکل گیری روابط حسنه میان ایران و عربستان سعودی شده است و تا رفع این موانع ژئوپلیتیکی نمی توان انتظار روابط پایدار و باثباتی را بین ایران و عربستان داشت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  309 - فراز و فرود اخوان المسلمین؛ بررسی علل شکست پس از دستیابی به قدرت در 2011م
  محمد فلاح هنگامه البرزی علی فلاح نژاد
  اخوان المسلمین یکی از گروههای سیاسی مهم و تأثیرگذار در سیاست داخلی مصر است که از آغاز شکلگیری در سال 1928م. همواره از شرکت فعال آن در عرصه داخلی مصر ممانعت به عمل آمده بود. بعد از سقوط حسنی مبارک، اخوان المسلمین یک بازیگر سیاسی منسجم و سازمان یافته بود که قابلیت به دست أکثر

  اخوان المسلمین یکی از گروههای سیاسی مهم و تأثیرگذار در سیاست داخلی مصر است که از آغاز شکلگیری در سال 1928م. همواره از شرکت فعال آن در عرصه داخلی مصر ممانعت به عمل آمده بود. بعد از سقوط حسنی مبارک، اخوان المسلمین یک بازیگر سیاسی منسجم و سازمان یافته بود که قابلیت به دست گرفتن قدرت در دوران پسا مبارک را داشت. اما تنها بعد از یک سال از رسیدن به قدرت، این گروه به حاشیه رانده شده و نفوذ و اعتبارش را در نگاه بسیاری از مصریان از دست داده است. این پژوهش با طرح این سوال که عوامل ناکامی اخوانالمسلمین پس از 2011میلادی چه بوده است؟ با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از رویکرد سازه‌انگارانه به ارزیابی این فرضیه میپردازد که نظامیان مصر و گروه‌های مخالف، اخوان‌المسلمین را به عنوان عامل بیثباتی و رواج تفرقه در بین گروههای اسلامگرا تلقی می‌کردند و به همین دلیل مانع قدرت‌گیری این گروه می‌شدند. این تلقی گروه‌های مخالف از اخوان اصلی‌‌ترین عامل شکست اخوان در کنار دلایل ساختاری دیگر پس از دستیابی به قدرت در 2011م است. واژگان کلیدی: انقلاب مصر، اخوان المسلمین، بهار عربی، سازه‌انگاری. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  310 - ازتولید تاریخی نگرش‌های ذهنی در اندیشه سیاسی عرب
  حمید احمدی حسن علیزاده
  تحولات فکری جهان عرب را باید حول چالش‌های سیاسی و اجتماعی آن مورد تحلیل قرار داد. جهان عرب در طول تاریخ خود با فراز و فرودهای تاریخی بسیاری مواجه بوده است. با مطالعه این تحولات می توان رویکردهای فکری سه‌گانه در جهان عرب یعنی؛ سلفی‌گرایی، سکولاریسم و همسازگرایی را در مرا أکثر

  تحولات فکری جهان عرب را باید حول چالش‌های سیاسی و اجتماعی آن مورد تحلیل قرار داد. جهان عرب در طول تاریخ خود با فراز و فرودهای تاریخی بسیاری مواجه بوده است. با مطالعه این تحولات می توان رویکردهای فکری سه‌گانه در جهان عرب یعنی؛ سلفی‌گرایی، سکولاریسم و همسازگرایی را در مراحل مختلف با تفاوت‌هایی بازشناسی کرد. طی یک قرن اخیر، جریان‌های فکری جهان عرب که از ریشه‌های تاریخی خود در طول قرن‌ها تغذیه شده‌اند، بار دیگر خود را بازسازی کرده‌اند. در حالی ‌که سلفی‌گرایی عربی با رجوع به نصوص دینی و استناد به ظواهر کلام مقدس، به احیای میراث عربی‌ـ ‌اسلامی می‌پردازد و به کاربرد اصول عقل مدرن تمدن غرب چندان تمایلی ندارد، جریان سکولاریسم عربی‌ـ با همه گرایش‌ها و انشعاباتش‌ـ کنار نهادن دین از عرصه اجتماعی را توصیه می‌کند و بر جذب اصول فکری تمدن غرب تأکید می‌کند. در این میان، جریان همسازگرایی عربی ضمن اعتقاد به کامل بودن دین اسلام و تمسک به جوهر و روح آن، تلاش دارد همسازی قابل‌ قبولی میان میراث عربی و دستاوردهای تمدن غرب ایجاد کند و این را از طریق باز تفسیر نصوص دینی ممکن می‌داند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  311 - جهانی شدن و مناسبات دولت – جامعه در مصر
  محمدحسین حافظیان
  پژوهش حاضر تلاش دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که فرایند جهانی شدن در چند دهه گذشته آیا اصولاً‌ تأثیری بر رابطه دولت و جامعه در مصر داشته است و اگر پاسخ مثبت است این آثار به چه صورت بوده و اگر پاسخ منفی است، چرا فرایند جهانی شدن نتوانسته است تأثیری بر این رابطه برخلاف أکثر

  پژوهش حاضر تلاش دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که فرایند جهانی شدن در چند دهه گذشته آیا اصولاً‌ تأثیری بر رابطه دولت و جامعه در مصر داشته است و اگر پاسخ مثبت است این آثار به چه صورت بوده و اگر پاسخ منفی است، چرا فرایند جهانی شدن نتوانسته است تأثیری بر این رابطه برخلاف دیگر کشورها بر جای بگذارد؟ فرضیه ای که در پاسخ به این پرسش طراحی شده این است که به‌خاطر مقاومت شدید دولت و نخبگان سیاسی مصر در برابر هر گونه تحولی در جهت دموکراتیک شدن از لحاظ سیاسی و خصوصی سازی و حاکم شدن اقتصاد بازار آزاد از جنبه اقتصادی، جهانی شدن تأثیر ناچیزی بر رابطه دولت- جامعه در مصر بر جای گذاشته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  312 - سیاست حقوق بشری اتحادیه اروپا و تاثیر آن بر مناسبات اقتصادی با ایران و عربستان
  حبیب الله ابوالحسن شیرازی عباسعلی طالبی
  احترام به حقوق بشر و رعایت گزاره های آن در سیاست خارجی و مناسبات اقتصادی اتحادیه اروپا روند جدیدی در ادامه همکاری با سایر کشورها ایجاد کرده است. این امر بدین معناست که اتحادیه اروپا، برقراری رابطه با کشورهای دیگر را مشروط به رعایت حقوق بشر توسط آن کشورها کرده است. فراگی أکثر

  احترام به حقوق بشر و رعایت گزاره های آن در سیاست خارجی و مناسبات اقتصادی اتحادیه اروپا روند جدیدی در ادامه همکاری با سایر کشورها ایجاد کرده است. این امر بدین معناست که اتحادیه اروپا، برقراری رابطه با کشورهای دیگر را مشروط به رعایت حقوق بشر توسط آن کشورها کرده است. فراگیری، پیچیدگی و اعمال یکپارچه حقوق بشر توسط اتحادیه بی تأثیر بر روابط با ایران و عربستان نبوده است. سوال مطرح شده در این مقاله تحلیلی - تطبیقی این است که استانداردها و هنجارهای حقوق بشری تعریف شده از سوی اتحادیه چه تأثیری بر تعیین روابط با ایران و عربستان داشته است؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه مطرح شده که به نظر می رسد اتحادیه اروپا تحت تاثیر منافع اقتصادی و فشارهای بیرونی، رفتارهای متفاوتی نسبت به دو کشور اتخاذ کرده است. داده های پژوهش نشان می دهد اولاً ادعای نقض هنجارهای حقوق بشری تعریف شده از سوی اتحادیه اروپا توسط ایران موجب کاهش روابط اقتصادی، سیاسی و قطع روابط نظامی شده حال آنکه نقض فاحش همان هنجارها توسط آل سعود به دلیل پایبندی به منافع حاصل از همکاری اقتصادی و ملاحظات سیاسی نه تنها تاثیر زیادی بر کاهش سطح روابط سیاسی و اقتصادی نداشته بلکه در اولویت برنامه های مسؤولان اتحادیه در برخورد با این کشور قرار نگرفته است. ثانیاً نادیده انگاری و خوش بینی های اتحادیه نسبت به ارتقای وضعیت حقوق بشر در عربستان تغییر چشم گیری در عمل رخ نداده است. ثالثاً علیرغم همه تلاش های ایران در جهت نزدیکی به استانداردهای حقوق بشر جهانی تحت تاثیر تیرگی روابط با آمریکا نادیده انگاشته شده و همواره با حساسیت ویژه و شدید ترین تحریم های اتحادیه روبرو شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  313 - راﺑﻄﻪ اﯾﺮان و ﺗﺮﮐﯿﻪ در ﭘﺮﺗﻮ ﺗﺤﻮﻻت ﺟﻬﺎن ﻋﺮب
  علیرضا ازغندی رضا صولت
  ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ رواﺑﻂ اﯾﺮان و ﺗﺮﮐﯿﻪ در درون ﺗﺤﻮﻻت اﺧﯿﺮ ﺟﻬﺎن ﻋﺮب و ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﺑﺮ رواﺑﻂ دو ﮐﺸﻮر در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. از ﻃﺮﻓﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش دارد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺎزی رﺋﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺳﺎزه اﻧﮕﺎری از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎی آﻧﺎرﺷﯽ دوﺳﺘﯽ، رﻗﺎﺑﺖ ﯾﺎ دﺷﻤﻨﯽ، ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﺎد ﺷﺪه أکثر

  ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ رواﺑﻂ اﯾﺮان و ﺗﺮﮐﯿﻪ در درون ﺗﺤﻮﻻت اﺧﯿﺮ ﺟﻬﺎن ﻋﺮب و ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﺑﺮ رواﺑﻂ دو ﮐﺸﻮر در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. از ﻃﺮﻓﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش دارد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺎزی رﺋﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺳﺎزه اﻧﮕﺎری از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎی آﻧﺎرﺷﯽ دوﺳﺘﯽ، رﻗﺎﺑﺖ ﯾﺎ دﺷﻤﻨﯽ، ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﺎد ﺷﺪه را در ﺳﻄﻮح ﻣﻠﯽ، ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در رواﺑﻂ دو ﮐﺸﻮر ﻣﻮرد ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻗﺮار دﻫﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ رﻫﯿﺎﻓﺖ رﺋﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮﮔﺬاری ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎدی ﻗﺪرت ﻫﻤﭽﻮن ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺗﺎﮐﯿﺪ دارد، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزه اﻧﮕﺎران ﺑﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺎورﻫﺎ، ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و اﻧﺘﻈﺎرات ﻋﻤﺪه ای ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ارزش ﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮک ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺗﺎﮐﯿﺪ دارﻧﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش دارد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ رواﺑﻂ اﯾﺮان و ﺗﺮﮐﯿﻪ در ﭘﯽ ﺗﺤﻮﻻت ﺟﻬﺎن ﻋﺮب از ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎی دو ﻧﻈﺮﯾﻪ رﺋﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺳﺎزه اﻧﮕﺎری، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح رواﺑﻂ در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  314 - جزایر سه گانه ایرانی و راهبرد جمهوری اسلامی ایران؛ سیاست تهاجمی یا تدافعی؟
  مهدی قربانی احمد بخشایش اردستانی نقی طبرسا
  ورود استعمار بریتانیا در منطقه شرق سوئز و انعقاد قراردادهای تحت الحمایگی با طوایف عرب منطقه جنوبی خلیج فارس، فرصتی را برای سوءاستفاده و ادعای امارات متحده عربی مهیا نمود که پس از اعلام خروج بریتانیا از منطقه خلیج فارس، ادعای حاکمیت بر جزایر سه‌گانه ایرانی را مطرح نماید. أکثر

  ورود استعمار بریتانیا در منطقه شرق سوئز و انعقاد قراردادهای تحت الحمایگی با طوایف عرب منطقه جنوبی خلیج فارس، فرصتی را برای سوءاستفاده و ادعای امارات متحده عربی مهیا نمود که پس از اعلام خروج بریتانیا از منطقه خلیج فارس، ادعای حاکمیت بر جزایر سه‌گانه ایرانی را مطرح نماید. امارات متحده عربی به عنوان کشور تازه تأسیس که ارتباطی به این موضوع نداشت با جنجال آفرینی، ادعای بی اساس خود را با استفاده از پول و تحریک برخی قدرت های خارجی مطرح و یک سیاست تهاجمی در قبال جزایر سه گانه ایرانی در پیش گرفت. ایران تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به اثبات حقوق حاکمه و تعلق مالکیت بر این جزایر، حاکمیت خود را اعمال می نمود، لیکن از آنجا که این وضعیت تداوم یافت و طرف های بین المللی نیز آنرا پذیرفتند، دلیلی بر اتخاذ مواضع تهاجمی نداشته و حاکمیت خود را همانند سایر بخش های سرزمینی اعمال می نمود. از آنجاکه ایران بصورت کامل بر این جزایر اعمال حاکمیت داشته، لاجرم سیاست تدافعی را در قبال ادعای امارات اعمال می‌نمود و با توجه به تداوم سوءاستفاده امارات از سیاست منطقی ایران، به نظر می‌رسد ادامه این وضعیت راهگشا نبوده و مسؤولان سیاست خارجی می‌بایست رویکرد دیگری را در برابر جنجال آفرینی و آزمندی جاه طلبانه امارات نسبت به این مسأله سرلوحه کار خود قرار دهند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  315 - بازشناسی دیپلماسی رسانه ای عربستان در غرب آسیا؛ مطالعه موردی عملکرد شبکه ایران اینترنشنال
  زهرا مهاجری امیری مسعود مطلبی
  همراه با جهانی شدن ارتباطات و حضور مؤثر رسانه ها در عرصه بین الملل، دیپلماسی سنتی متحول شده و دیپلماسی رسانه ای به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی فعالیت‌ دستگاه سیاست خارجی پدیدار شده است. در دو دهه گذشته، اهمیت بهره گیری از رسانه های بین المللی موجب شده که قدرت های منطقه غ أکثر

  همراه با جهانی شدن ارتباطات و حضور مؤثر رسانه ها در عرصه بین الملل، دیپلماسی سنتی متحول شده و دیپلماسی رسانه ای به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی فعالیت‌ دستگاه سیاست خارجی پدیدار شده است. در دو دهه گذشته، اهمیت بهره گیری از رسانه های بین المللی موجب شده که قدرت های منطقه غرب آسیا همچون ایران، ترکیه، عربستان، قطر نیز در اندیشه بهره مندی از این رسانه ها برآیند. در این راستا مقاله حاضر با هدف تبیین و شناخت دیپلماسی رسانه ای عربستان سعودی در غرب آسیا بواسطه کنشگری رسانه ای شبکه ایران اینترنشنال به رشته تحریر درآمده است. نتایج و یافته های این پژوهش که با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی انجام شده بیانگر آن است که: عربستان سعودی پس از روی کار آمدن ملک سلمان در سال 2015، در راستای تقویت سیاست خارجی خود به دنبال هژمونی رسانه ای و کاربست ابزارهای رسانه ای در مقابله با رقبای منطقه ای بوده است؛ چنانکه کمک به راه اندازی شبکه ضد ایرانیایران اینترنشنال در قبال رقیب سنتی خود یعنی جمهوری اسلامی ایران را می توان یکی از این اقدامات برشمرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  316 - محمد بن سلمان و دیدگاه های مختلف پیرامون اهداف و چشم اندازهای تحولات در عربستان سعودی
  پریسا خراسانی اسمعیلی بهناز اژدری مجید معصومی
  انتخاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان سعودی یکی از اساسی ترین تحولاتی است که در ساختار سیاسی عربستان سعودی رخ داده است. اهمیت بن سلمان در ساختار حکومتی عربستان سعودی از این روست که او مجموعه ای از تغییر و تحولات جدید را در کادر رهبری عربستان سعودی ایجاد و با طراح أکثر

  انتخاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان سعودی یکی از اساسی ترین تحولاتی است که در ساختار سیاسی عربستان سعودی رخ داده است. اهمیت بن سلمان در ساختار حکومتی عربستان سعودی از این روست که او مجموعه ای از تغییر و تحولات جدید را در کادر رهبری عربستان سعودی ایجاد و با طراحی چشم انداز 2030 تلاش نموده است که عربستان را در مسیر انتقالی و مدرنیزاسیون قرار دهد. از زمانی که بن سلمان تغییرات جدیدی را در سیستم حکومتی عربستان ایجاد کرده و طرح ها و چشم اندازهای خود را مطرح نموده است دیدگاه ها و نگرش های متفاوتی پیرامون ماهیت و چرایی این تغییرات ایجاد شده است. هدف این مقاله توصیفی - تحلیلی بررسی نگرش ها و دیدگاه های مختلف در این زمینه است. در واقع این پژوهش تلاش دارد که نگرش هایی که در مورد ماهیت تحولات بن سلمان وجود دارد را مطرح و آن ها را تشریح نماید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  317 - بررسی فقهی قرارداد اختیار معامله
  رضا عباس پور مصطفی رجایی پور
  هدف از طراحی ابزارهای مالی جدید در بازارهای مالی، بهبود مدیریت ریسک و همچنین افزایش کارایی بازار سرمایه است. قراردادهای اختیار معامله یکی از این ابزارهاست. آنچه که سبب لزوم بررسی و تطبیق قراردادهای اختیار معامله با موازین شرعی شده است، کارکرد این قراردادها در بازار بور أکثر

  هدف از طراحی ابزارهای مالی جدید در بازارهای مالی، بهبود مدیریت ریسک و همچنین افزایش کارایی بازار سرمایه است. قراردادهای اختیار معامله یکی از این ابزارهاست. آنچه که سبب لزوم بررسی و تطبیق قراردادهای اختیار معامله با موازین شرعی شده است، کارکرد این قراردادها در بازار بورس و گسترش آن است. نگارنده پس از تعریف و تبیین این قراردادها و تشخیص ماهیت آن، ضمن ارائه دیدگاه‌های مختلف اندیشمندان اسلامی، تلاش می‌کند تا به صحت و سقم این نوع از قراردادها و انطباق آنها با عقود و موازین شرعی بپردازد. در نهایت صحت اختیار معامله پذیرفته شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  318 - اثر تمرین فیزیکی بر غلظت برخی از پارامترهای بیوشیمیایی سرم اسب عرب
  علی رضا قدردان مشهدی محمد راضی جلالی سید رضا فاطمی طباطبایی مرضیه ارجمند نژاد
  ارزیابی شاخص‌هایی همچون تغییرات بیوشیمیایی سرم پس از فعالیت شدید بدنی، می تواند به فراهم آوردن اطلاعات لازم جهت پیش بینی ظرفیت ورزشی اسب، تحت شرایط مسابقه کمک کند. در مطالعه حاضر، غلظت سرمی برخی از فاکتورهای بیوشیمیایی خون قبل و پس از فعالیت شدید بدنی در 9 رأس اسب عرب 1 أکثر

  ارزیابی شاخص‌هایی همچون تغییرات بیوشیمیایی سرم پس از فعالیت شدید بدنی، می تواند به فراهم آوردن اطلاعات لازم جهت پیش بینی ظرفیت ورزشی اسب، تحت شرایط مسابقه کمک کند. در مطالعه حاضر، غلظت سرمی برخی از فاکتورهای بیوشیمیایی خون قبل و پس از فعالیت شدید بدنی در 9 رأس اسب عرب 10-4 ساله تعیین گردید. نمونه های خون، یک ساعت قبل (زمان صفر)، بلافاصله (زمان یک)، ۳ (زمان دو) و 24 ساعت (زمان سه) پس از دویدن با حداکثر سرعت در مسیر ۱٢٥٠ متری جمع آوری گردید. مقادیر سرمی پروتئین تام، آلبومین، ازت اوره خون، کراتنین و گلوکز و همچنین میزان فعالیت آنزیم های کراتین فسفوکیناز و لاکتات دهیدروژناز با استفاده از روش‌های معمول آزمایشگاهی اندازه گیری گردید. اطلاعات به دست آمده با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس یک طرفه با مشاهدات تکراری و تست توکی مورد واکاوی آماری قرار گرفت.نتایج نشان داد که به استثناء نیتروژن اوره، سایر فاکتورهای اندازه‌گیری شده پس از دویدن افزایش معنی داری را متحمل گشته‌اند (5 0/0p<). به نظر می رسد که تغلیظ خون ناشی از تعریق شدیدو همچنین استرس ناشی از شرکت در شرایط مسابقه، دلیل این تغییرات باشند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  319 - تعیین فشار خون سرخرگی در اسب عرب ایرانی
  علی رضا قدردان مشهدی بهاره سلیمانی سید رضا فاطمی طباطبایی مهدی پورمهدی بروجنی
  10.30495/jvcp.2021.1899804.1281
  اگرچه در برخی از بیماری‌ها همچونکولیک اسب تغییری با اهمیت در فشار‌‌خون ایجاد می‌شود، اما اندازه‌گیری آن در معاینه بالینی دام‌ها معمول نمی‌باشد.هدف از انجام مطالعه حاضر تعیین مقادیر طبیعی فشارخون سیستولیک و دیاستولیک در اسبان عرب ایرانی بود. این مطالعه روی50 رأس اسب عرب أکثر

  اگرچه در برخی از بیماری‌ها همچونکولیک اسب تغییری با اهمیت در فشار‌‌خون ایجاد می‌شود، اما اندازه‌گیری آن در معاینه بالینی دام‌ها معمول نمی‌باشد.هدف از انجام مطالعه حاضر تعیین مقادیر طبیعی فشارخون سیستولیک و دیاستولیک در اسبان عرب ایرانی بود. این مطالعه روی50 رأس اسب عرب ایرانی به ظاهر سالم با سن بیشتر از 6 ماه و نگه داری شده در شهر اهوازبه انجام رسید.پس از مقید کردن اسبان در باکس و اخذ سابقه، علائم حیاتی، اندازه‌گیری ارتفاع جدوگاهمحیط دم، ثبت فشارخون با استفاده از دستگاه فشارسنج مخصوص کودکان به انجام می‌رسید.اینکار با قراردادن کاف در اطراف قاعده دم انجام می‌شد واندازه‌گیری فشارخون حداقل با فاصله 2 دقیقه تکرار شده و میانگین اعداد به دست‌آمده به‌عنوان فشارخون سیستولیک و دیاستولیک ثبت می‌گردید.نتایج به‌دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و با بهره بردن از آزمون‌های آنالیز واریانس یک طرفه، آزمون Tبرای دو نمونه مستقل و همبستگی مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. یافته ها مشخص کرد که میانگین خطای معیار فشارخون سیستولیک و دیاستولیک اسبان مورد بررسی به ترتیب 8/1±123‌ و ‌7/1±6/69 میلی متر جیوه بوده‌است و فقط بین ارتفاع جدوگاه و فشاردیاستولیک اختلاف مستقیم و معنی‌دار تشخیص داده‌شد. نتایج نشان داد که اندازه‌گیری فشارخون به روش سمعی می‌تواند در شرایط فیلد به راحتی صورت پذیرد.همچنین ارقام به دست آمده با این روش با مقادیر ارائه گردیده به روش‌های دیگر که به امکانات و ابزارهای بیشتری نیاز دارند قابل مقایسه می‌باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  320 - نقش شاخصه‌های ژنتیکی در تعیین نژاد اسب‌های عرب
  سروین جباری محمدرضا مشایخی علی حسن پور
  10.30495/jvcp.2019.666731
  با توجه به این که صنعت پرورش اسب به عنوان چهارمین صنعت از لحاظ درآمدزایی در جهان مطرح است و نیز با عنایت به تنوع گونه‌های اسب‌های اصیلدر جهان و ضرورت تعیین خلوص و نسب نزد صاحبان و پرورش‌دهندگان اسب، اهمیت تحقیقات آزمایشگاهی در این مورد مشخص می گردد. با توجه به تحقیقات گ أکثر

  با توجه به این که صنعت پرورش اسب به عنوان چهارمین صنعت از لحاظ درآمدزایی در جهان مطرح است و نیز با عنایت به تنوع گونه‌های اسب‌های اصیلدر جهان و ضرورت تعیین خلوص و نسب نزد صاحبان و پرورش‌دهندگان اسب، اهمیت تحقیقات آزمایشگاهی در این مورد مشخص می گردد. با توجه به تحقیقات گذشته در داخل و خارج کشور که به صورت موردی انجام شده، خلأ موجود در بررسی اسب های ایران از لحاظ تنوع مارکر‌های ژنتیکی مثل توالی تکراری کوتاه (short tandem repeats; STR) ضرورت پیدا می‌کند. دراینمطالعه، تنوعژنتیکی50رأس اسبنژادعربمورد بررسیقرار گرفت.برایاینمنظورازنشانگرهایریز‌ماهوارهپیشنهادی ISAG(International Society for Animal Genetics) استفادهشد.ایننشانگرهاشاملریز‌ماهواره‌هایVHL20، HTG4، HMS7 و AHT4می‌باشند.برای این منظور DNA ژنومی از نمونه خونی اسب ها توسط روش مایلر استخراج گردید و به وسیله واکنش زنجیره‌ای پلیمراز چندگانه توسط پرایمر فلورسنت تکثیر شد. داده‌ها نشان دادکهتنوعژنتیکیبالاییدرجمعیتاسب هایعربوجوددارد.تعدادآلل‌هایمشاهده شدهبرایهرجایگاهاز6تا9آلل متغیربودومارکرهای AHT4 و VHL20با9آللدارایبیشترینتعدادآللو همچنین HTG4بیشترین مقدار هتروزیگوسیتی را دارا بود. همچنینجایگاه HMS7دارای7آللبودکهکمترینتعدادآللدرمیانجایگاه‌هایبررسی شدهراداشتوجایگاه VHL20دارایپایین‌ترینمقدار هتروزیگوسیتی بود.نتایجحاصلهازمطالعه حاضرنشان دهندهفراوانیبالایتنوعژنتیکیجمعیتاسب‌های عرببود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  321 - مقایسه وضعیت اکسیداتیو سرم اسب‌های سالم عرب و دره‌شور
  مریم کریمی دهکردی ناصر صالحی پردیس بنی مهدی
  10.30495/jvcp.2021.1897033.1264
  استرس اکسیداتیو که عبارت از عدم تعادل بین تولید رادیکال های آزاد اکسیژن و ظرفیت دفاع آنتی اکسیدانی بدن است، به شدت با فعالیت بدنی در طول زندگی ورزشی اسب ها در ارتباط می‌باشد. هدف از انجام مطالعه حاضر، ارزیابی سطوح سرمی مالون‌دی‌آلدئید (malondialdehyde; MDA)، ظرفیت آنتی‌ أکثر

  استرس اکسیداتیو که عبارت از عدم تعادل بین تولید رادیکال های آزاد اکسیژن و ظرفیت دفاع آنتی اکسیدانی بدن است، به شدت با فعالیت بدنی در طول زندگی ورزشی اسب ها در ارتباط می‌باشد. هدف از انجام مطالعه حاضر، ارزیابی سطوح سرمی مالون‌دی‌آلدئید (malondialdehyde; MDA)، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام (total antioxidant capacity; TAC) و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز (superoxid dismutase; SOD)، گلوتاتیون پراکسیداز (glutation peroxidase; GPX) و کاتالاز (catalase; CAT) به‌عنوان شاخص‌های استرس اکسیداتیو و مقایسه آن‌ها در دو نژاد عرب و دره شور بود. به این منظور، تعداد 26 رأس اسب ماده غیر آبستن و غیر شیروار از استان یزد (13 رأس نژاد عرب و 13 رأس نژاد دره شور) به طور تصادفی انتخاب شدند. نمونه‌های خونی تمامی اسب ها در زمان استراحت اخذ شد. در سرم اسب های موردمطالعه MDA، TACو آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان MDA در سرم اسبان نژاد عرب به‌طور معنی‌دار کمتر از مقدار آن در سرم اسب های نژاد دره شور بود (55/0±98/0 در مقابل 56/0±59/1 میکرومول بر لیتر). همچنین غلظت TAC در سرم اسب های نژاد عرب و دره شور هیچ‌گونه اختلاف آماری معنی دار نشان ندادند، هرچند میزان این پارامتر در اسب های نژاد عرب مقداری بالاتر از نژاد دره شور بود (75/70±54/113 در مقابل 93/53±56/112 میکرومول بر لیتر). سطح آنزیم‌های SOD، GPX و CAT نیز در اسبان نژاد عرب بالاتر از نژاد دره شور بود که این اختلاف در آنزیم‌های SOD و GPX از نظر آماری معنی‌دار بود (05/0>p). بالا بودن آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و پایین بودن سطح MDA نشان‌دهنده وضعیت سلامت بهتر اسب‌های نژاد عرب می‌باشد و به نظر می رسد نژاد و ژنتیک در افزایش قدرت سیستم دفاع آنتی اکسیدانی نقش داشته باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  322 - مطالعه اثر تجویز خوراکی اسید آسکوربیک بر توانایی ورزشی اسب‌های عرب
  محمد مشایخی میر هادی خیاط نوری علی حسن پور بهرام عمواوغلی تبریزی
  هدف از تحقیق، ارزیابی توان ورزشی اسب‌های عرب پس از تجویز اسید آسکوربیک خوراکی می‌باشد. مطالعه روی دو گروه 20 رأسی شاهد و تیمار از ن‍ژاد عرب در محدوده سنی 9-4 سال و با وزن 550-450 کیلوگرم انجام شد. پس از معاینه عمومی اسب‌ها از لحاظ سلامتی، به ‌گروه تیمار روزانه 20 گر أکثر

  هدف از تحقیق، ارزیابی توان ورزشی اسب‌های عرب پس از تجویز اسید آسکوربیک خوراکی می‌باشد. مطالعه روی دو گروه 20 رأسی شاهد و تیمار از ن‍ژاد عرب در محدوده سنی 9-4 سال و با وزن 550-450 کیلوگرم انجام شد. پس از معاینه عمومی اسب‌ها از لحاظ سلامتی، به ‌گروه تیمار روزانه 20 گرم اسید آسکوربیک تا 30 روز خورانده شد. در پایان 30 روز دوباره معاینه عمومی انجام و دو نمونه خون از ورید وداج به‌همراه الکتروکاردیوگرام در زمان استراحت و بلافاصله پس از تمرین در پیست 2160 متر از هر دو گروه اخذ گردید. در تجزیه و تحلیل آماری نتایج، میانگین مقادیر سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، لاکتات دهیدروژناز، کراتین فسفوکیناز، لاکتات و اسید اوریک هر دو گروه شاهد و تیمار بعد از ورزش در مقایسه با قبل از ورزش به‌طور معنی‌دار (05/0p<) افزایش یافته بود، ولی میانگین میزان سرمی اسید آسکوربیک در هر دو گروه شاهد و تیمار پس از ورزش کاهش (05/0p<) یافته بود. میانگین تعداد ضربان قلب، در هر دو گروه شاهد و تیمار،بعد از ورزش نسبت به قبل از آن، افزایش معنی‌دار (05/0p<) داشت. تغییرات غیرطبیعی الکتروکاردیوگرام در هیچ یک از موارد، مشاهده نشد. با توجه به معنی‌دار بودن (05/0p<) اختلاف میانگین مقادیر کراتین فسفوکیناز و لاکتات پس از ورزش بین گروه‌های شاهد و تیمار، می‌توان گفت تجویز اسید آسکوربیک، توانائی ورزشی اسب‌های عرب را افزایش می‌دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  323 - بررسی تأثیر تزریق ویتامین E و سلنیوم بر سطح سرمی هورمون‌های T3 و T4 در اسب نژاد عرب
  بهرام عمواوغلی تبریزی علی حسن‌پور منصور خاکپور هوشنگ محمدپور تنها
  این مطالعه به‌منظور بررسی اثرات ویتامین E و سلنیوم بر سطح سرمی هورمون‌های تیروئیدی در اسب نژاد عرب انجام گرفت. در این مطالعه 12 رأس اسب نژاد عرب نر که تقریباً هم‌سن بودند، انتخاب و بر اساس سن (4و 5 ساله) در دو گروه 6 رأس تقسیم ‌شدند. در هر گروه، از 6 رأس اسب، به 3 رأس، أکثر

  این مطالعه به‌منظور بررسی اثرات ویتامین E و سلنیوم بر سطح سرمی هورمون‌های تیروئیدی در اسب نژاد عرب انجام گرفت. در این مطالعه 12 رأس اسب نژاد عرب نر که تقریباً هم‌سن بودند، انتخاب و بر اساس سن (4و 5 ساله) در دو گروه 6 رأس تقسیم ‌شدند. در هر گروه، از 6 رأس اسب، به 3 رأس، ویتامین E و سلنیوم با دز ا میلی‌لیتر به ازای 30 کیلوگرم وزن بدن (ساخت کارخانه نصرفریمان حاوی 50 میلی‌گرم ویتامین E و 5/0 میلی‌گرم سلنیت سدیم در هر میلی‌لیتر) هر 2 روز یک‌بار به‌صورت عضلانی و به‌مدّت 6 روز و 3 رأس نیز به‌عنوان شاهد، مشابه گروه تیمار تحت تزریق سرم فیزیولوژی قرار گرفتند. به فاصله هر 2 روز از هر تزریق، از اسب‌های هر گروه با استفاده از ونوجکت از ورید وداج خون‌گیری به‌عمل آمد. پس از جداسازی سرم توسط سانتریفیوژ، میزان T3 و T4 به‌روش الیزا اندازه‌گیری شد.بعد از تزریق اول، سطح سرمی هورمون‌های تیروئیدی افزایش آماری معنی‌داری نسبت به گروه شاهد نشان داد (05/0p<) در حالی‌که بعد از تزریق دوم، سطح سرمی T3 و T4 کاهش ‌یافته و به‌میزان طبیعی و مشابه با گروه شاهد رسید اما بعد از تزریق سوم کاهش هورمون‌های T3 و T4 کاملاً مشخص و از نظر آماری معنی‌داری بود (05/0p<). بر اساس نتایج حاصله، تزریق ویتامین E و سلنیوم بیش از دو نوبت باعث کاهش سطح سرمی هورمون‌های T3 و T4 در اسب می‌گردد که با کاهش متابولیسم پایه بدن همراه بوده و به نفع حیوان نمی‌باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  324 - بررسی تاثیر تزریق ویتامینE-selenium بر سطح سرمی آلبومین، پروتئین، کلسیم، فسفر، فسفاتاز قلیایی، آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات‌آمینوترانسفراز در اسب نژاد عرب
  بهرام عمواوغلی تبریزی منصور خاکپور
  این مطالعه به‌ منظور بررسی اثرات ویتامین E و سلنیوم (E-Selenium) بر سطح سرمی آلبومین، پروتئین، کلسیم، فسفر، فسفاتاز قلیایی، آلانین آمینو ترانسفراز و آسپارتات آمینو ترانسفراز در اسب نژاد عرب انجام گرفت. در این مطالعه 12 رأس اسب نژاد عرب نر که تقریباً هم‌سن بودند، انتخاب أکثر

  این مطالعه به‌ منظور بررسی اثرات ویتامین E و سلنیوم (E-Selenium) بر سطح سرمی آلبومین، پروتئین، کلسیم، فسفر، فسفاتاز قلیایی، آلانین آمینو ترانسفراز و آسپارتات آمینو ترانسفراز در اسب نژاد عرب انجام گرفت. در این مطالعه 12 رأس اسب نژاد عرب نر که تقریباً هم‌سن بودند، انتخاب شده و بر اساس سن (4و 5 ساله) در دو گروه 6 تایی تقسیم ‌شدند. در هر گروه، از 6 رأس اسب، به 3 رأس، ویتامین E-Selenium با دوز kg30ml / 1 هر 2 روز یک‌بار به‌صورت عضلانی و به‌مدّت 6 روز تزریق شد و 3 رأس نیز به‌عنوان شاهد، مشابه گروه تیمار تحت تزریق سرم فیزیولوژی قرار گرفتند. به فاصله هر 2 روز از هر تزریق، از اسب‌های هر گروه از ورید وداج خون‌گیری به‌عمل آمد. پس از جداسازی سرم، میزان آلبومین، پروتئین، کلسیم، فسفر، فسفاتاز قلیایی (ALP)، آلانین آمینو ترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) به روش اسپکتوفتومتری اندازه‌گیری شد.نتایج این مطالعه نشان داد که مقایسه میانگین سرمی آلبومین، فسفر، آنزیم های ALT، AST و ALPدر اسب های مورد مطالعه تغییرات آماری معنی داری ندارد. در حالی که، مقایسه میانگین سرمی پروتئین اسب های 4 ساله با گروه شاهد اختلاف آماری معنی دار بعد از سومین تزریق ویتامین E-Selenium نشان داد (05/0p<). همچنین مقایسه میانگین سرمی کلسیم تغییرات آماری معنی داری بعد از دومین تزریق ویتامین E-Selenium در اسب های 4 و 5 ساله با گروه شاهد نشان داد (05/0p<). نتایج نشان داد که تزریق ویتامین E-Selenium می تواند برای اسب ها مفید باشد و اثرات جانبی در کبد و کلیه ندارد، اما پیشنهاد می شود که سایر فراسنجه های بیوشیمیایی و هماتولوژیکی نیز بررسی شوند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  325 - اثرتمرین فیزیکی بر غلظت سرمی تعدادی از عناصر فلزی اسب عرب
  علیرضا قدردان مشهدی محمد راضی جلالی سیدرضا فاطمی مرضیه ارجمندنژاد
  چکیده کارآیی ورزشی اسب به توانایی آن در برآوردن نیازهای متابولیکی اضافه‌ای بستگی دارد که به دلیل فعالیت شدید در دام پدید می‌آید. یکی از راه‌های ارزیابی این نیازهای متابولیکی، بررسی نوع و میزان تغییرات پدیدآمده در پارامترهای مختلف بیوشیمیایی است.در مطالعه حاضر که روی 9 أکثر

  چکیده کارآیی ورزشی اسب به توانایی آن در برآوردن نیازهای متابولیکی اضافه‌ای بستگی دارد که به دلیل فعالیت شدید در دام پدید می‌آید. یکی از راه‌های ارزیابی این نیازهای متابولیکی، بررسی نوع و میزان تغییرات پدیدآمده در پارامترهای مختلف بیوشیمیایی است.در مطالعه حاضر که روی 9 رأس نریان عرب ٤ تا ۱۰ ساله به انجام رسید، میزان سرمی کلسیم، فسفر، سدیم،کلر و پتاسیم در زمان‌های مختلف قبل و پس از فعالیت شدید بدنی مورد سنجش قرار گرفت. جهت انجام این کار، یک ساعت قبل (زمان صفر)، بلافاصله (زمان یک)، 3 ساعت (زمان دو) و 24 ساعت (زمان سه) پس از دویدن با حداکثر سرعت در مسیر 1250 متری، از اسبان مورد نظر خون گیری به عمل آمد. نتایج نشان داد که به استثنای کلسیم و کلر، سایر عناصر اندازه‌گیری شده بلافاصله پس از دویدن و یا در زمان‌های بعد، در مقایسه با زمان صفر تغییرات معنی‌داری را متحمل گشته‌اند (5 0/0p<). به نظر می‌رسد که تغلیظ شدید خون ناشی از تعریق زیاد و استرس ناشی از شرکت در یک فعالیت ورزشی شدید، عامل اصلی تغییرات فوق باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  326 - تغییرات فصلی ویتامین A سرم در اسب ‌های عرب خوزستان
  علیرضا قدردان مشهدی غلامحسین خواجه پریسا مختاری
  ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است. به دلیل نقش ویژه این ویتامین در بافت‌ها و اعضا مختلف، در شرایط کمبود آن نشانه‌های متنوعی در دام مشاهده می‌گردد. به علاوه در بعضی از مواقع کمبود مرزی وجود داشته، نشانه‌ بالینی مشهود نبوده اما کارآیی دام (همچون وضعیت باروری) دچار نق أکثر

  ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است. به دلیل نقش ویژه این ویتامین در بافت‌ها و اعضا مختلف، در شرایط کمبود آن نشانه‌های متنوعی در دام مشاهده می‌گردد. به علاوه در بعضی از مواقع کمبود مرزی وجود داشته، نشانه‌ بالینی مشهود نبوده اما کارآیی دام (همچون وضعیت باروری) دچار نقص می‌گردد. در مطالعه حاضر تغییرات فصلی ویتامین A سرم 22 رأس اسب نژاد عرب در اهواز مورد بررسی قرار گرفته است. جهت اندازه‌گیری ویتامین A سرم از یک روش ساده و ارزان (اسپکتروفتومتری) استفاده گردید. نتایج با استفاده از آزمون آماری ‌آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که میانگین و اشتباه استاندارد میزان ویتامین A سرم (21/1±37/20 میکروگرم در دسی‌لیتر) در محدوده طبیعی می‌باشد. مقادیر ویتامین A در فصول مختلف و در دو جنس نیز طبیعی بود. مقدار ویتامین A در فصل بهار به طور معنی دار از سایر فصول بیشتر بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  327 - عشق در کتاب مقدس با تأکید بر نگاه ژوزف مورفی و ابن عربی
  محمد علی وثوقیان نجف آبادی سیدمحمد امیری عطامحمد رادمنش
  ریشة بخش مهمی از ادبیات غنایی خاور میانه را باید در کتب آسمانی عهد عتیق و عهد جدید یافت. از منظر این کتب، خداوند و عشق مساویِ همند و عشق در ذره ذره موجودات عالم گسترش یافته است. در متون اولیة اسلامی محبّت به طور متعادل به عنوان رابطه‌ای دو طرفه میان خدا و بنده وجود داشت أکثر

  ریشة بخش مهمی از ادبیات غنایی خاور میانه را باید در کتب آسمانی عهد عتیق و عهد جدید یافت. از منظر این کتب، خداوند و عشق مساویِ همند و عشق در ذره ذره موجودات عالم گسترش یافته است. در متون اولیة اسلامی محبّت به طور متعادل به عنوان رابطه‌ای دو طرفه میان خدا و بنده وجود داشته است، امّا تجربة عشقی با چنان غلظت که آغازگرِ آن خدا باشد، برگرفته از انجیل است که بعید نیست در قرن دوم هجری با ترجمه شدن متون یونانی به عربی، واردِ متون عربی و بعد از آن فارسی شده باشد. ابن عربی از جمله متأثرانِ از اندیشوران یونان است. دور نمی‌نماید که عشق ترسیمی او اثری از اندیشه‌های یونانی در خود داشته باشد. در متون قرون شش به بعد، تجربة عشقی، در غلظت حتّی از تورات و انجیل فراتر می‌رود و به قول مولوی به عشقی خونی تبدیل می‌شود. تأثیرپذیری ابن عربی به معنای شیفتگی و دلدادگی او نیست. بلکه تنها لحاظ کردنِ این اندیشه‌ها در کنار صدها اندیشة دیگر است. آنچه در این مقاله مطرح می شود، هیچ ارتباطی با دیدگاه آسین پالاسیوس در مورد ابن عربی ندارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  328 - بررسی تطبیقی انواع عشق عرفانی از دیدگاه ابن عربی و جامی در بهارستان
  فاطمه قاسمیان پوران یوسفی پور کرمانی آسیه ذبیح نیا عمران
  بهارستان جامى (817- 898 هـ.ق) کتابى محتوی حکایات و اندرزهاى اخلاقى به نثر ساده و مسجع آمیخته با نظم است که در سال (892هـ.ق) نوشته شده است. جامی این اثر تعلیمی و اندرزی را به تقلید از گلستان سعدی نگاشته است. روضۀ پنجم بهارستان جامی در تقریرعشق و حال عاشقان است. محیی الد أکثر

  بهارستان جامى (817- 898 هـ.ق) کتابى محتوی حکایات و اندرزهاى اخلاقى به نثر ساده و مسجع آمیخته با نظم است که در سال (892هـ.ق) نوشته شده است. جامی این اثر تعلیمی و اندرزی را به تقلید از گلستان سعدی نگاشته است. روضۀ پنجم بهارستان جامی در تقریرعشق و حال عاشقان است. محیی الدین بن عربی (560- 638هـ.ق) از عرفای بزرگ اهل اندلس است که اساس مشرب عرفان او حُب و عشق است. در پژوهش حاضر، با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد تطبیقی (آمریکایی)، دیدگاه جامی دربارۀ مؤلّفه های عشق با نظرات ابن عربی در این باب مقایسه شده است. عشق مدّ نظر جامی و ابن عربی همسانی های بسیاری باهم دارد. مقالۀ حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که عشق مورد توجه ابن عربی و جامی کدام است؟ براساس دستاورد تحقیق به نظرمی رسد، جامی در تبیین عشق، تحت تأثیر ابن عربی بوده و هر دو عشق را فطری و اساس آفرینش می دانند. از دیدگاه ابن عربی و جامی، اصل اصول عرفان، عشق و وحدت وجود است؛ یعنی که مدار هستی‌بخش و حقیقت هستی حق تعالی است و جز او حقیقتی و وجودی نیست. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  329 - مطالعۀ تطبیقی نوستالژی مرگ و زندگی در اشعار محمود درویش و قیصر امین‌پور
  محمد شایگان مهر جعفر عموزاد مهدیرجی
  نوستالژی غم غربت و دوری از وطن است که بر پایۀ آن شاعر یا نویسنده در سروده ها و نوشته‌های خویش، گذشته‌های را که در نظر دارد، حسرت‌آمیز و دردآلود ترسیم می‌کند. در این پژوهش، نوستالژی در دیوان دو شاعر عرب و ایرانی، محمد درویش و قیصر امین‌پور مقایسه و بررسی شده است. نخست، ج أکثر

  نوستالژی غم غربت و دوری از وطن است که بر پایۀ آن شاعر یا نویسنده در سروده ها و نوشته‌های خویش، گذشته‌های را که در نظر دارد، حسرت‌آمیز و دردآلود ترسیم می‌کند. در این پژوهش، نوستالژی در دیوان دو شاعر عرب و ایرانی، محمد درویش و قیصر امین‌پور مقایسه و بررسی شده است. نخست، جایگاه نوستالژی بررسى و مختصرى از زندگی‌نامۀ درویش و امین‌پور آمده است، سپس به ویژگی‌های ادبی، فرهنگی و محیطی عصر دو شاعر و شعر آن‌ها اشاره گردیده، با روش توصیفی- تطبیقی، به مقایسۀ نوستالژی و شیوۀ تصویرسازی آن بر مبنای نقد تطبیقی مکتب آمریکایی پرداخته شده است تا بدین وسیله به دریافت عمیقی از تأثرات شعری این دو شاعر در زمینۀ مرگ و زندگی بر پایۀ متن شعری هر یک دست یافته شود. آن‌چه حاصل این تحقیق است، این است که درک هر دو شاعر از دوران جنگ و بحران وطن و همچنین بیماری قلبی که هر دو شاعر در اواخر عمر خود از آن رنج می‌بردند، از عوامل تحول شعری مرتبط با مرگ و زندگی و بازگشت به خویشتن در شعرهای این دوست و دیگر این که، حیات شعری امین‌پور و درویش، سه دورۀ انقلابی و حماسی، رمانتیک و دوره درونگرایی یا انعکاسی را در بر دارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  330 - رویکردهای شعر معاصر عرب
  رسول حیدری
  چکیده امروزه، شعر معاصر عرب چهرة جدیدی از خود به جهانیان عرضه کرده است. از نظر ساختاری علاوه بر قالب شکنی- که یکی دو دهة بعد از شعر فارسی رخ داد- نحوة کاربرد تعابیر و واژگان، وسعت خیال، مهارت شعرای عرب در تصویر آفرینی و مسائلی از این دست، شعر معاصر عرب را به کلی متفاوت أکثر

  چکیده امروزه، شعر معاصر عرب چهرة جدیدی از خود به جهانیان عرضه کرده است. از نظر ساختاری علاوه بر قالب شکنی- که یکی دو دهة بعد از شعر فارسی رخ داد- نحوة کاربرد تعابیر و واژگان، وسعت خیال، مهارت شعرای عرب در تصویر آفرینی و مسائلی از این دست، شعر معاصر عرب را به کلی متفاوت از گذشته خویش کرده است. از نظر محتوایی نیز شعر معاصر عرب چهرة جدیدی به خود گرفته است؛ علاوه بر توصیفات طبیعی و عاشقانه سرایی و توجه خاص به جنس زن، که تقریباً از مضامین رایج شعر عرب است، بروز برخی مسائل جدید نیز باعث تغییر شعر عرب در ساحت اندیشه شده است؛ جنگ جهانی اول و دوم، نهضت مقاومت فلسطین، جنگ شش روزة اعراب، استعمار و همچنین آشنایی جهان عرب با دنیای غرب و به تبع آن تغییرات بنیادین در نوع زندگی و نحوة نگاه اعراب به جهان پیرامون، همه عواملی هستند که شعر امروز عرب را دستخوش تغییر کرده‌اند. اصلی‌ترین نتیجة عوامل فوق در شعر امروز عرب، ایجاد روح ناامیدی و یأسی است که بر شعر این دوره سایه افکنده است، تا جایی که از این اشعار، با عنوان خاص عبیثیه یاد می‌شود. بدر شاکرسیاب، نازک الملائکه، نزار قبانی، عبدالوهاب بیاتی، آدونیس، بلند الحیدری و محمد مفتاح الفیتوری، شعرایی هستند که نمونه اشعارشان در نوشتار حاضر بررسی شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  331 - بررسی تطبیقی آرمان‌شهر در اندیشۀ فریدون مشیری و نازک الملائکة
  الیاس نورایی هدیه جهانی
  انسان کمال‌گرا همواره به دنبال آرمان‌گرایی و جامعه آرمانی بوده است. ادبیّات، برای طرح اینچنین اندیشه‌هایی عرصة مناسبی در اختیار شاعران و نویسندگان قرار داده است. شاعران نیز همواره از این مقوله غافل نبوده‌اند و در اشعار خود به روایت آرمان شهر خود پــرداخته‌اند. آرمان شهر أکثر

  انسان کمال‌گرا همواره به دنبال آرمان‌گرایی و جامعه آرمانی بوده است. ادبیّات، برای طرح اینچنین اندیشه‌هایی عرصة مناسبی در اختیار شاعران و نویسندگان قرار داده است. شاعران نیز همواره از این مقوله غافل نبوده‌اند و در اشعار خود به روایت آرمان شهر خود پــرداخته‌اند. آرمان شهر، تجلّی برآورده شدن آرزوهای شاعر برای بقا است و پناهگاه خوبی برای گریز از مشکلات زندگی شاعر است. با توجه به اینکه فریدون مشیری و نازک الملائکه هم عصر هم بوده‌اند و شرایطی تقریباً مشابه هم داشته‌اند؛ بررسی آرمان‌شهر مورد نظر دو شاعر در چنین شرایطی کاری شایان توجه است. در این جستار برآنیم که آرمان‌شهر را از دیدگاه این دو شاعر نامدار فارس و عرب مورد بررسی و تطبیق قرار دهیم. بدین منظور به بیان مهم‌ترین ویژگی‌های مشترک این دو شــاعر بـــرای معرّفی آرمان شهر مورد نظر خویش پرداخته‌ایم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  332 - نوستالژی در سروده‌های نازک‌الملائکه
  روح‌الله صیادی مهوش حسن‌پور
  نوستالژی یکی از مباحث روانشناسی است که که در عصر حاضر وارد عرصه‌ی ادبیات شده است. در جستار پیش رو نگارندگان بر آنند تا به بررسی این پدیده ی روانی در سروده‌های شاعره‌ی عراقی نازک الملائکه بپردازند. تحقیق نشان از آن دارد که اوضاع نابسامان سیاسی اجتماعی روزگار شاعر، عدم تو أکثر

  نوستالژی یکی از مباحث روانشناسی است که که در عصر حاضر وارد عرصه‌ی ادبیات شده است. در جستار پیش رو نگارندگان بر آنند تا به بررسی این پدیده ی روانی در سروده‌های شاعره‌ی عراقی نازک الملائکه بپردازند. تحقیق نشان از آن دارد که اوضاع نابسامان سیاسی اجتماعی روزگار شاعر، عدم توجه به زن، فاصله‌های طبقاتی، از دست دادن عزیزان و... باعث شده است که این شاعر به ناخودآگاه خود رجوع کند و با حسرت و دیدی تراژیک از آن روزگاران یاد کند. مهمترین دستاورد پژوهش بیانگر آن است که بن مایه های نوستالژیک یاد عشق، اندوه هبوط، یادکودکی، یاد زادبوم، یاد عزیزان دارای بیشترین بسامد در سروده های نازک الملائکة هستند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  333 - الگو‌های همدیدی منجر به وقوع فرین‌های دمایی بالا در دوره سرد ساحل جنوبی ایران
  سودابه سنادی زاده حسن لشکری سید جمال الدین دریاباری
  دما‌های فرین بدلیل ایجاد شرایط دمایی نامتعارف حتی در دوره زمانی کوتاه سبب اختلال در زندگی روز مره ساکنان و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی می‌شود. هدف این تحقیق استخراج و معرفی الگو‌های همدیدی منجر به ایجاد دما‌های فرین در 33 سال گذشته در شهر‌های سواحل جنوبی می‌باشد. برای أکثر

  دما‌های فرین بدلیل ایجاد شرایط دمایی نامتعارف حتی در دوره زمانی کوتاه سبب اختلال در زندگی روز مره ساکنان و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی می‌شود. هدف این تحقیق استخراج و معرفی الگو‌های همدیدی منجر به ایجاد دما‌های فرین در 33 سال گذشته در شهر‌های سواحل جنوبی می‌باشد. برای دستیابی به این هدف با استفاده از شاخص نمره استاندارد Z و سایر معیار‌های انتخابی نمونه‌های فرین دمایی برای تمام ایستگاه‌های انتخاب شده استخراج شد. براساس معیار‌های انتخاب شده 90 نمونه فرین در دروه آماری 33 ساله استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان داد که 7 عامل و 14 الگو پرتکرارترین الگو‌های همدیدی هستند که عامل اصلی ایجاد دما‌های فرین در دوره سرد سال در شهر‌های جنوبی ایران می‌باشند. در این میان از الگو‌های عامل اول الگوی کم فشار سودان- ترکمنستان و از میان سامانه‌های مؤثر در ایجاد فرین‌های دمایی بالا، کم فشار سودان بیشترین نقش را در ساختار الگو‌های همدیدی داشته است. در این الگو سامانه کم فشار سودان با گسترشی شمال شرق سو با سامانه کم فشاری که در ساحل شرقی دریاچه مازندران استقرار دارد ادغام شده با فرارفت هوای گرم حاره‌ای سبب افزایش نامتعارف دما در ایستگاه‌های ساحلی می‌شود. هسته گرمایی در این الگو بر روی سودان و عربستان قرار دارد. در تراز‌های لایه مرزی تا لایه میانی تروپوسفر در تمام الگو‌ها واچرخند عربستان با استقرار بر روی منطقه و ایجاد پایداری دینامیکی و گرمایش بی‌دررو حاصل از آن سبب ماندگاری و تشدید دمای موج بر روی منطقه بوده است تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  334 - تحلیل مقایسه ای تحول فعالیت‏های تکتونیکی در حوضه‏ های حبله رود، حاجی عرب و جاجرود با استفاده از روش‏های مورفومتری
  زهرا سربازی محمد رضا ثروتی مهران مقصودی فاطمه سبک خیز
  مطالعه تکتونیک فعال از نظر ارزیابی خطر زمین لرزه در نقاط مختلف اهمیت دارد، مخصوصا در نواحی ای که میزان فعالیت تکتونیکی در هولوسن و پلئیستوسن نسبتا زیاد بوده است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه فعالیت های تکتونیکی حوضه های حبله رود، جاجرود و حاجی عرب از طریق تحلیل های مورفومتری أکثر

  مطالعه تکتونیک فعال از نظر ارزیابی خطر زمین لرزه در نقاط مختلف اهمیت دارد، مخصوصا در نواحی ای که میزان فعالیت تکتونیکی در هولوسن و پلئیستوسن نسبتا زیاد بوده است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه فعالیت های تکتونیکی حوضه های حبله رود، جاجرود و حاجی عرب از طریق تحلیل های مورفومتری می باشد. شاخص های مورد استفاده در این پژوهش، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن Vf سینوزیته جبهه کوهستان S، شیب طولی رودخانه sl، شاخص نسبت شکل حوضه زهکشی Bs،شاخص تقارن توپوگرافی معکوس حوضه T، شاخص تقارن حوضه ی زهکشی یا شاخص قرینگی حوضه Afمی باشند. نتایج حاصل از این ارزیابی بصورت شاخص نسبی فعالیت های تکتونیکی (Iat) ارائه گردیده است. این شاخص ها فعالیت زمین ساختی یک منطقه را در چهار طبقه فعالیت کم، متوسط، زیاد و بسار زیاد نشان می دهد. برای برآورد تکتونیک فعال از نقشه های توپوگرافی (1:250000 و 1:50000) و نقشه های زمین شناسی (1:20000 و 1:25000) و DEM ده متر مناطق مورد مطالعه استفاده شده.برای تشکیل حوضه ها بر روی منطقه مورد مطالعه از نرم افزار Arc Gis بر پایه داده های حاصل از مدل رقومی ارتفاعی استفاده شده است. پدیده هایی مانند پرتگاه های گسلی، مخروط افکنه های چند نسلی، دره های خطی، از جمله شواهد مورفوتکتونیکی هستند که به وفور در حوضه های با فعالیت زیاد و متوسط تکتونیکی در سه حوضه مورد مطالعه مشاهده می شود. نتایج مطالعه نشان می دهد که در حوضه های مورد مطالعه حوضه جاجرود نسبت به دو حوضه دیگر بیشتر تحت تاثیر فعالیت های تکتونیکی قرار گرفته است و این به دلیل تاثیر گسل پیشوا و شهرری بر روی این حوضه می باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  335 - فرایند ورود اسلام به همدان در قرن اول هجری
  بهروز صادقی سیاح حسن شادپور محبوبه اسماعیلی
  همدان به عنوان یکی از کهن ترین شهرهای ایران، و مرکز حکومت مادها، که بی شک از دوران هخامنشیان بر حسب وضع جغرافیایی، در اندیشه مردم، مقام دل ایران را احراز کرده بود. در اواخر عهد ساسانیان به آسانی در معرض تاخت و تاز قرار گرفته و با فتح آن به دست مسلمانان، دین اسلام به این أکثر

  همدان به عنوان یکی از کهن ترین شهرهای ایران، و مرکز حکومت مادها، که بی شک از دوران هخامنشیان بر حسب وضع جغرافیایی، در اندیشه مردم، مقام دل ایران را احراز کرده بود. در اواخر عهد ساسانیان به آسانی در معرض تاخت و تاز قرار گرفته و با فتح آن به دست مسلمانان، دین اسلام به این شهر راه یافت. این پژوهش تلاش می کند به فرایند ورود اختیاری یا اجباری اسلام به شهر همدان بپردازد و درصدد است از یک‌سو نظریه پذیرش اجباری اسلام توسط مردم همدان را رد نماید و از سوی دیگر ایدۀ پذیرش آسان و از سر آگاهی اسلام از سوی همدانی‌ها را نقد کند. در این پژوهش موارد زیر بررسی‌شده است: الف) مردم همدان مقاومت‌های سختی در برابر عرب‌ها از خود نشان دادند، لیکن این بدان معنا نیست که اسلام نیز به‌زور و اکراه وارد فرهنگ همدان شده است. ب) اسلام پذیریِ همدانی‌ها در همه‌جا از سر منطق و تأمل و تفکر نبوده است بلکه عوامل دیگر روانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز در اسلام پذیری آن‌ها مؤثر بوده است. ج) پذیرش اسلام ضرورتاً به معنای پذیرش فرهنگ عربی نبوده است، بلکه هسته اسلام به‌صورت متن (قرآن) در میان همدانی‌ها، رسوخ کرد و آن‌ها توانستند این متن وحیانی را، فهم کنند و سرانجام آن را متناسب با داشته‌های انسانی خود درآمیخته و به حقیقت آسمانی اسلام، عینیت فرهنگی ببخشند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  336 - واکاوی مسئله فلسطین در ایران (آغاز تا انقلاب اسلامی)
  علیرضا کشاورزی نیا محمد کلهر سینا فروزش
  واکاوی مسئله فلسطین و شرایط پیدایش اسرائیل در سال 1948 میلادی مبحثی است که پیچیده گی های زیادی در بررسی این مسئله پیدا می کند و این مسئله در سطح منطقه موضوعی است که دارای ابعاد مختلفی می باشد. همچنین کنکاش پیرامون نقش اعراب و رویکردهای متفاوت آنان درباره مساله فلسطین و أکثر

  واکاوی مسئله فلسطین و شرایط پیدایش اسرائیل در سال 1948 میلادی مبحثی است که پیچیده گی های زیادی در بررسی این مسئله پیدا می کند و این مسئله در سطح منطقه موضوعی است که دارای ابعاد مختلفی می باشد. همچنین کنکاش پیرامون نقش اعراب و رویکردهای متفاوت آنان درباره مساله فلسطین و اسرائیل از جمله مسائلی است که از جهات مختلف تاکنون مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. دیدگاه جهان اسلام، و غرب دراین باره نیز از دیگر مسائل قابل تامل و بررسی دراین حوزه می باشد. امروزه با توجه به رویکرد سازش کارانه دولت های عربی با اسرائیل، جایگاه ایران به عنوان حامی فلسطین روز به روز از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد.یافته های این پژوهش نشان می دهد که از زمان ورود و اشغال اسرائیلی ها به فلسطین تاکنون، این سرزمین شاهد جنگ های داخلی و خارجی سنگینی شده است که در درون آن، احزاب، فرقه ها و سازمان های مختلفی رشد کرده اند که بعضا در مقابل یکدیگر ایستاده اند. پس از تشکیل کشور اسرائیل، خشم فلسطینیان در مقابل این تجاوز بیش از پیش شعله گرفت و به ایستادگی در مقابل متجاوزان پرداختند. وجود وقایع متنوع و وضعیت جغرافیایی سرزمین فلسطین سبب ایجاد اختلافات جدی و بعضا غیرقابل رفعی میان فلسطین و اسرائیل گردیده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  337 - بررسی تاثیر روابط سیاسی - نظامی آمریکا و عربستان و نقش آن بر سیاست های خارجی ایران؛ سیری تاریخی
  علی لطیفی نیا حسین کریمی فرد فریدون اکبرزاده
  پژوهش حاضر با هدف تاثیر روبط سیاسی-نظامی آمریکا و عربستان بر نظم امنیتی منطقه خاورمیانه انجام شد. در این پژوهش، روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها، توصیفی – تحلیلی است. خاورمیانه از نظر جغرافیای سیاسی، جغرافیای راهبردی و جغرافیای اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار اس أکثر

  پژوهش حاضر با هدف تاثیر روبط سیاسی-نظامی آمریکا و عربستان بر نظم امنیتی منطقه خاورمیانه انجام شد. در این پژوهش، روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها، توصیفی – تحلیلی است. خاورمیانه از نظر جغرافیای سیاسی، جغرافیای راهبردی و جغرافیای اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است و وجود چنین مولفه‌هایی سبب شده تا نظم و امنیت خاورمیانه همیشه در دوران پس از جنگ جهانی دوم در دستور کار آمریکا قرار گیرد. روابط عربستان و آمریکا بر نظم امنیتی منطقه تاثیر بسیاری خواهد داشت. با خلأ قدرت و گسترش وضعیت آنارشیک در منطقه خاورمیانه، هر یک از بازیگران ﺗﺄثیرگذار در منطقه از جمله ایران و عربستان، ترکیه و اسرائیل به توسعه قابلیت‌های نظامی خود می‌پردازند. ترکیه از قبل در صدد افزایش نقش و موقعیت سیاسی و اقتصادی خود در مناطقی چون خلیج فارس، آسیای جنوبی، خاور نزدیک، فلسطین، لبنان، سوریه و آسیای مرکزی و قفقاز بوده است. اتحاد جدید آمریکا و عربستان در سال‌های بین 2017 تا 2020 با هدف ایجاد نظمی جدید در خاورمیانه شکل گرفت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  338 - ضرابخانه های ساسانی و فعالیت آنها بعد از سقوط ساسانیان (قرن اول ه ق)
  دکتر سید اصغر محمودآبادی مجتبی منصوریان
  چکیده پس ازپیشروی مسلمانان در مناطق تحت سلطه ساسانیان ،فرمانروایان مسلمان ، به کمک ضرابخانه های باقی مانده از دوره ساسانی، سکه هایى مشابه سکه هاى ساسانى ضرب کردند که به آنها سکه های عرب-ساسانی می گویند. این درهم ها تغییرات اندکی نسبت به درهم های ساسانی داشتند و بر رو أکثر

  چکیده پس ازپیشروی مسلمانان در مناطق تحت سلطه ساسانیان ،فرمانروایان مسلمان ، به کمک ضرابخانه های باقی مانده از دوره ساسانی، سکه هایى مشابه سکه هاى ساسانى ضرب کردند که به آنها سکه های عرب-ساسانی می گویند. این درهم ها تغییرات اندکی نسبت به درهم های ساسانی داشتند و بر روی این سکه ها می توان اسامی خلفای راشدین ، خلفای بنی امیه و یا حکمرانان محلی را دید.ضرابخانه های مختلفی مانند آذربایجان ، ارجان ، اردشیرخوره ، اصطخر ،بصره ، کرمان،یزد، و .... به ضرب این سکه ها می پرداختند.فراوانی این تعداد ضرابخانه ها در سطح کشور و همچنین عهد نامه های صلحی که مسلمانان با مردم شهرهای مختلفی در ازای پرداخت مبلغ قابل توجهی سکه که گهگاه به میلیونها درهم می رسید ، به خوبی روشن می سازد که ضرابخانه های ساسانی با آمدن مسلمانان به ایران همچنان به کار خود ادامه داده ومی توان نتیجه گرفت که بر خلاف ادعاهایی که گفته می شود شهرهای قلمرو ساسانی با حمله مسلمانان رو به ویرانی رفتند ،حداقل در این زمینه چنین ادعایی صحت ندارد واژگان کلیدی:ضرابخانه،ساسانیان،عرب،ساسانی سکه تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  339 - نقش بازرگانان مسلمان در گسترش اسلام به شبه قاره هند (در نخستین سالهای هجری)
  دکترصالح پرگاری حسن جوادی نیا
  چکیده : در مورد سابقه و نحوه ی ورود اسلام به شبه قاره ی هند روایت های متفاوتی وجود دارد. برخی عقیده دارند که اسلام در قرون نخستین هجری و از طریق حملات نظامی و با زور شمشیر به شبه قاره ی هند راه یافت. اما بسیاری از مورخان منصف و مطلع، بر این عقیده اند که اصولاً اسلام أکثر

  چکیده : در مورد سابقه و نحوه ی ورود اسلام به شبه قاره ی هند روایت های متفاوتی وجود دارد. برخی عقیده دارند که اسلام در قرون نخستین هجری و از طریق حملات نظامی و با زور شمشیر به شبه قاره ی هند راه یافت. اما بسیاری از مورخان منصف و مطلع، بر این عقیده اند که اصولاً اسلام پیش از آن که از طریق حملات نظامی و غزوات مسلمانان به شبه قاره هند راه یافته باشد توسط گروه هایی از بازرگانان و تجار مسلمان که سالها قبل از آن، با مناطق جنوب و جنوب غرب این شبه قاره روابط اقتصادی و تعاملات فرهنگی داشته اند به آنجا راه یافته و به مردم آن سرزمین عرضه شده بود. آن ها نیز با اختیار و میل خویش آئین جدید را پذیرفته بودند. این پژوهش در پی آن است تا جایگاه و نقش بازرگانان مسلمان را به عنوان نخستین منادیان و مبلغان اسلام در شبه قاره هند توصیف و تحلیل نماید. واژگان کلیدی : بازرگانان، اسلام، شبه قاره هند، فتوحات، ، شبه جزیره عربستان، اقیانوس هند تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  340 - ولایت رضوی در آیینه اشعار شاعران عرب و فارسی زبان
  دکتر مصطفی فقیه اسفندیاری سارا زمانی رنجبر گرمرودی
  چکیده از جمله اهداف شعری مهم که در آثار شاعران عرب و فارسی زبان، نمود بیشتری دارد، می توان به مدح، رثا و نشر فضائل و کرامات امامان معصوم (ع)،به ویژه امام رضا (ع)، اشاره نمود. منوّر نمودن شعر و ادب به فضائل و مناقب ائمه اطهار(ع)،همواره مورد توجه شاعران بوده است و أکثر

  چکیده از جمله اهداف شعری مهم که در آثار شاعران عرب و فارسی زبان، نمود بیشتری دارد، می توان به مدح، رثا و نشر فضائل و کرامات امامان معصوم (ع)،به ویژه امام رضا (ع)، اشاره نمود. منوّر نمودن شعر و ادب به فضائل و مناقب ائمه اطهار(ع)،همواره مورد توجه شاعران بوده است و این امر، بیانگر اعتقاد و احترام به این بزرگواران و حریم ولایت آنان است. شاعران دوستدار و پیرو اهل بیت (ع)، از شعر، به عنوان ابزاری برای معرفی اسلام نقش رهبری الهی، مقام امامت و ولایتِ امامان معصوم (ع) و نیز بیان مظلومیت آن ها، بهره برده اند. نقش ولایت رضوی در آینه شعر و ادب، اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگیِ عصری که شاعران در آن می زیستتند، تاثیرگذار بوده، اما شرط کامل به شمار نیامده، در کنار این عامل، گرایش های مذهبی و حالات و روحیات این افراد نیز، نقشی اساسی داشته است. واژگان کلیدی: امام رضا (ع)،شاعران عرب و فارسی زبان، دعبل، ابونواس، ابراهیم بن عباس الصولی، سنایی غزنوی، جامی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  341 - عصر دعوت یا آغاز فرهنگ وتمدن اسلام
  دکترحمیدرضا صفا کیش طیبه کاظمی ابیازنی
  چکیده دعوت پیام آوران الهی به دین ومکتب توحیدی سبب بیداری انسان می گردد،وانسانهای فراوانی را به خود جلب می کند،انبیاء،پیام خداوند را از طریق وحی دریافت می کردند و سپس به تبلیغ آن مبادرت می ورزیدند و قلب ها را به تسخیر خویش در می آورند، ان الکلام اذا خرج من القلب دخل أکثر

  چکیده دعوت پیام آوران الهی به دین ومکتب توحیدی سبب بیداری انسان می گردد،وانسانهای فراوانی را به خود جلب می کند،انبیاء،پیام خداوند را از طریق وحی دریافت می کردند و سپس به تبلیغ آن مبادرت می ورزیدند و قلب ها را به تسخیر خویش در می آورند، ان الکلام اذا خرج من القلب دخل فی القلب هرگاه سخنی از قلب بیان شود، لاجرم بر دل خواهد نشست . تبلیغ و دعوت سطحی دارای اثری پایدار و عمیق نخواهد بود. کار پیامبران(ع) فراخوانی به محتوای کتاب و دعوت خویش است و هدف آن رستگاری بشر و راهیابی انسان به صراط مستقیم است، از این رو مسئله ی دعوت در ادیان ابراهیمی از اهمیت فراوانی برخوردار است. اسلام در شبه جزیره عربستان ظهور کرد و ابلاغ آن توسط محمد بن عبدالله (ص) انجام شد، پیامبر (ص) از آغازین لحظه های دعوت برای نشر اهداف و اندیشه ها و تعالیم خویشاز راهبرد و سیاست واحد تبعیت می کرد تا بتواند اصول و عقاید دین اسلام را به خوبی ابلاغ و عملا در سطوح جامعه های انسانی پیاده نماید. پیامبر بزرگوار اسلام (ص)و یاران خاص ایشان، با تحمل رنج هایی فراوان، به کالبد بی جان جامعه خویش روح دین را دمیدند، روشی را که پیامبر (ص) برای دعوت مردم به اسلام و تبلیغ رسالت خود در پیش گرفت توانست از مردم یکی از عظیم ترین تمدن های بشری را به وجود آورد، آنچه باعث تامل است چگونگی دعوت خاتم الانبیاء (ص) است که با چه شیوه و روشی توفیق یافت چنان تحول عظیمی در سبک زندگی بشر پدید آورد. مراحل دعوت پیامبر(ص) در مکه عبارت بود از: 1-مرحله آغاز رسالت 2-مرحله دعوت مخفی(محدود) 3-مرحله دعوت گسترده و شروع ارتباط گروهی تا هجرت به حبشه 4-مرحله پس از هجرت گروهی مسلمانان به حبشه تا هجرت به مدینه.نگارنده در این پژوهش از روش تحقیقی-توصیفی و گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانه ای استفاده کرده است. واژگان کلیدی: دعوت، دین اسلام، پیامبر(ص)، تبلیغ، رسالت، شبه جزیره عربستان تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  342 - خط شناسی و تاریخ خطوط در دوره اسلامی
  دکتر امیرتیمور رفیعی لیلا کاویانی اسکندری مهرناز کاویانی اسکندری
  چکیده "ن والقلم و ما یسطرون"آغازی بود برای پیدایش خطوط اسلامی چرا که ارزش والای خوشنویسی را به مسلمانان نمایاند، آنچه امروزه آنرا خطوط دوره اسلامی می نامیم پیوستگی عمیقی با نگارش و زبان عربی و پهلوی دارد، بالاخص نگارش کوفی که الفبای آن از الفبای پهلوی نشأت أکثر

  چکیده "ن والقلم و ما یسطرون"آغازی بود برای پیدایش خطوط اسلامی چرا که ارزش والای خوشنویسی را به مسلمانان نمایاند، آنچه امروزه آنرا خطوط دوره اسلامی می نامیم پیوستگی عمیقی با نگارش و زبان عربی و پهلوی دارد، بالاخص نگارش کوفی که الفبای آن از الفبای پهلوی نشأت گرفته است.تا اوایل قرن هشتم هجری خطوط متداول در ممالک اسلامی معروف به اقلام شش گانه بود.در رابطه با هر خط با ویژگیهائی روبرو میشویم که به دو دسته اصلی(جلی وخفی-سواد و بیاض-سطح و دور)و فرعی (نگارش خاص حروف)تقسیم بندی میشوند.در این پژوهش اشکال خطوط ستّه و علت نامگذاری این خطوط و معرفی پاره ای از خطوط فرعیمورد بررسی قرار میگیرد. واژگان کلیدی :خطوط ستّه، زبان عربی، دوره اسلامی، خط شناسی تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  343 - مناسبات شاهنشاهی ساسانی با اعراب بدوی (224-531م)
  دکتر سیداصغر محمودآبادی دکتر مصطفی پیرمرادیان سمیه بختیاری
  چکیده هنوز از پیدایی حکومت اسلامی چندین دهه نگذشته بود که اعراب توانستند تاریخ دو امپراتوری بزرگ در شرق (ایران) و غرب (روم) جهان را متحول سازند. آنان در شرق با درهم شکستن امپراتوری ساسانی، صفحه جدیدی از تاریخ ایران را رقم زدند که آغازگر عصر ایران اسلامی و پایان بخش عصر أکثر

  چکیده هنوز از پیدایی حکومت اسلامی چندین دهه نگذشته بود که اعراب توانستند تاریخ دو امپراتوری بزرگ در شرق (ایران) و غرب (روم) جهان را متحول سازند. آنان در شرق با درهم شکستن امپراتوری ساسانی، صفحه جدیدی از تاریخ ایران را رقم زدند که آغازگر عصر ایران اسلامی و پایان بخش عصر ایران باستانی بود. سقوط این امپراتوری عظیم و سازمان یافته‌ی چهارصد ساله بدست قومی گمنام که هنوز قریب بیست سال از جستن ایشان از دنیای جهالت به فضای اسلامی نمی گذشت؛ مورخان و محققان تاریخ ایران را برآن داشته تا با نگاهی ژرف و تحلیلی به روابط و مناسبات امپراتوری ساسانی با اعراب بپردازند. این مقاله با محوریت بررسی چگونگی مناسبات دولت ساسانی با اعراب جزیره العرب از دوره اردشیر بابکان تا آغاز سلطنت خسروانوشیروان؛ درصدد دسترسی به خصوصیات و شرایط حاکم بر روابط دولت ساسانی با اعراب بدوی است؛ تا از این منظر چگونگی و چرایی نتایج حاصل از این روابط تحلیل و تبیین گردد. واژگان کلیدی: اعراب بدوی، امپراتوری ساسانی، ایران دوره ساسانی، جزیره العرب، حیره. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  344 - بررسی تطبیقی ضرب المثل های عربی ولکی
  کبری خسروی طیبه فتحی ایرانشاهی علی کرمپور
  مَثَل که جمله ای کوتاه و برگرفته از یک ماجرا یا داستان معمولی و گاهی خاص بین اقوام گوناگون است؛ می تواند آیینۀ تجلّی فرهنگ‌های اقوام مختلف باشد. هر مثل، داستانی به قدمت تاریخ دارد لذا بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های یک قوم با دیگر اقوام می‌تواند زمینۀ خوبی برای مقایسه یا ت أکثر

  مَثَل که جمله ای کوتاه و برگرفته از یک ماجرا یا داستان معمولی و گاهی خاص بین اقوام گوناگون است؛ می تواند آیینۀ تجلّی فرهنگ‌های اقوام مختلف باشد. هر مثل، داستانی به قدمت تاریخ دارد لذا بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های یک قوم با دیگر اقوام می‌تواند زمینۀ خوبی برای مقایسه یا تأثیر و تأثر فرهنگی اقوام باشد. این پژوهش بر آن است به بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های زبان لکی - به‌عنوان یکی از زبان‌های قدیم ایرانی که با حفظ لغات و واژگان اصیل خود تاکنون پابرجا مانده است- با زبان عربی بپردازد. در این پژوهش از بین انبوه ضرب‌المثل‌های لکی، 31 موضوع که بیشتر به جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی می‌پردازند انتخاب ‌شده است. نتایج بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های لکی و عربی نشان می دهد که زبان لکی به‌عنوان یکی از زبان‌های ایرانی که قوم لک در مناطق غربی ایران بدان تکلّم می‌کنند، در طول تاریخ از تعامل فرهنگی و تأثیر و تأثر با اعراب برخوردار بوده است. بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های لکی با ضرب‌المثل‌های موجود در زبان عربی که یکی از کامل‌ترین زبان‌های دنیا به شمار می‌رود، شروع خوبی برای شناساندن فرهنگ مردم لک‌ زبان است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  345 - جایگاه کار، تلاش و همّت در ضرب المثل های کردی و عربی
  مسلم خزلی آرمان محمدی رایگانی جهانگیر امیری
  10.30495/irll.2019.669545
  ضرب المثل‌های کردی و عربی به عنوان یکی از فنون ادبی منثور آیینه‌ای تمام نما از فرهنگ ایرانی و عربی هستند که مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی و رویدادهای تاریخی مردمان این دو فرهنگ را به نسل‌های بعدی انتقال داده‌اند ونقش بی‌همتایی را در حفظ اندیشه‌ها و رسوم نیاکان و پیشینیان ای أکثر

  ضرب المثل‌های کردی و عربی به عنوان یکی از فنون ادبی منثور آیینه‌ای تمام نما از فرهنگ ایرانی و عربی هستند که مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی و رویدادهای تاریخی مردمان این دو فرهنگ را به نسل‌های بعدی انتقال داده‌اند ونقش بی‌همتایی را در حفظ اندیشه‌ها و رسوم نیاکان و پیشینیان ایفا کرده‌اند. کار، تلاش و همت مضاعف یکی از موضوعات مهمی است که در این ضرب المثل‌ها بازتاب یافته و دارای جایگاه ارزشمندی است. این جستار نیز بر آن است با رویکردی تاریخی و با روش توصیفی-تحلیلی به مقایسه ضرب المثل‌های کردی و عربی در مورد کار، تلاش و همت بپردازد و همسانی‌های موجود میان آنها را نشان دهد. بر اساس نتایج پژوهش کار، تلاش و همت در در فرهنگ ایرانی-اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و همیشه به عنوان عامل پویایی جامعه معرفی شده است. با دقت در این ضرب المثل‌ها می‌توان رد پای سخنان و اندیشه‌های حکیمان و بزرگان را نیز یافت. بنابراین، این ضرب المثل‌ها به عنوان پل ارتباطی میان نسل‌های جدید و قدیم گزاره‌ها و مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی را به نسل‌های جدید انتقال داده و به فرهنگ کار مداری تشویق می‌کنند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  346 - ساختار و قالب شعر محلی عربی خوزستان
  علی افضلی لیلی عباسی منتظری
  ایران سرزمینی است متشکل ازقومیت های مختلف که هر یک اداب خاص خود را دارد و در عین پایبندی به فرهنگ بومی، در چهار چوب فرهنگ ملی،ملت واحدی را می سازند. ماندگارترین و موثرترین و مطلوب ترین هنر متداول در میان مردم عرب خوزستان، هنر شعر است. شعر سرایی در میان ایشان بسیار رواج أکثر

  ایران سرزمینی است متشکل ازقومیت های مختلف که هر یک اداب خاص خود را دارد و در عین پایبندی به فرهنگ بومی، در چهار چوب فرهنگ ملی،ملت واحدی را می سازند. ماندگارترین و موثرترین و مطلوب ترین هنر متداول در میان مردم عرب خوزستان، هنر شعر است. شعر سرایی در میان ایشان بسیار رواج دارد. و علاوه بر انواع شعرهای فصیح، انواع شعرهای عامی و محلی همچون ابوذیه،میمر، هوسه، موال، نعی، چوبیه، حدو، رکبان، دارمی، نایل، دل اللول، و غیره، همواره همدم و رفیق سفر و حضر مردمان عرب خوزستان است. در این مقاله پس از مقدمه ای کوتاه و تاریخی درباره اعرابخوزستان، درباره ی سابقه شعر عربی در این منطقه بیان و ساخنار و قالب معروفترین انواع شعر عربی محلی با ذکر نمونه، بحث می شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  347 - مفهوم «وأد» دختران در قرآن و فرهنگ عرب
  فاطمه عظیمی اعظم فرجامی آذرتاش آذرنوش
  دربارۀ تفسیر و معنای تعبیر قرآنی الْمَوْءُودَةُ اختلاف‌ است. حداقل شش قرائت و چندین تفسیر مختلف برای این واژه وجود دارد. لغویان ذیل ریشه وأد به سه معنای بازتاب صدا در زمین، ثقل و پوشاندن اشاره کردند. اشتقاق معنایی موءوده به معنای دختر زنده به گور شده از هر یک از سه معنا أکثر

  دربارۀ تفسیر و معنای تعبیر قرآنی الْمَوْءُودَةُ اختلاف‌ است. حداقل شش قرائت و چندین تفسیر مختلف برای این واژه وجود دارد. لغویان ذیل ریشه وأد به سه معنای بازتاب صدا در زمین، ثقل و پوشاندن اشاره کردند. اشتقاق معنایی موءوده به معنای دختر زنده به گور شده از هر یک از سه معنای یاد شده، محل اختلاف است. نخستین بار مفسران معتزلی در سدۀ‌ چهارم به معنای ثقل و سنگین شدن خاک بر جسم دختر دفن شده، اشاره کردند و رفته‌رفته تا عصر زمخشری برای این تفسیر جدید دلائل بیش‌تری شکل گرفت و به دیدگاهی مشهور و جاافتاده تبدیل شد. روش انجام مراسم وأد دختران به دو صورت در چاله افکندن و با خاک پوشاندن کودک یا در چاه و گودال عمیق پرتاب کردن دختران بوده است. به کمک مطالعۀ تفاسیر سده‌های میانی و نیز بررسی شیوۀ وأد دختران نزد عرب به این نتیجه رسیدیم که مفهوم وأد ربطی به ثقل ندارد و از همان مفهوم اصلی پیچیدن صدا در زمین گرفته شده است؛ زیرا عرب هنگام وأد دختر، او را در گودال یا چاهی می‌انداخت که باعث می‌شد صدای گریه و ناله‌اش در دل زمین بپیچد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  348 - رهیافتی به فمینیسم اسلامی: خوانش دیدگاه سعدیه شیخ و پردازش فمینیستی او از آراء ابن‌عربی
  محمد صادق هدایت زاده سهیلا پیروزفر
  از مسائل بحث برانگیز چند دهۀ اخیر مسئله و جایگاه زن در اسلام است. جریان‌های فکری مختلف از منظر خاص خود به این حوزه ورود کرده‌اند. در این میان، جریان موسوم به فمینیسم اسلامی که در طی چند دهۀ اخیر رشد روزافزونی داشته‌اند، با رویکردهای مختلف قرآنی، فقهی، تاریخی و عرفانی به أکثر

  از مسائل بحث برانگیز چند دهۀ اخیر مسئله و جایگاه زن در اسلام است. جریان‌های فکری مختلف از منظر خاص خود به این حوزه ورود کرده‌اند. در این میان، جریان موسوم به فمینیسم اسلامی که در طی چند دهۀ اخیر رشد روزافزونی داشته‌اند، با رویکردهای مختلف قرآنی، فقهی، تاریخی و عرفانی به این موضوع پرداخته‌اند. در مطالعۀ کنونی می‌خواهیم به روش توصیفی ـ تحلیلی، سیر تاریخی دیدگاه‌های سعدیه شیخ هم‌چون یکی از شخصیت‌های جریان فمینیسم اسلامی را استخراج کنیم. خواهیم کوشید نشان دهیم وی پیش از آشنایی با عرفان و تصوف اسلامی، با الهام از نگرش فضل‌الرحمان و با کاربرد قابلیّت‌های زبانی زبان وحیو توجه به زمینه‌های تاریخی ظهور متن و با رویکرد هرمنوتیک فمینیستی دربارۀ زنان آثاری را نوشته؛ اما پس از آشنایی با عرفان اسلامی و بخصوص ابن‌عربی، نگرش‌های سعدیه شیخ برپایۀ پردازشی فمینیستی از آراء ابن‌عربی تغییر یافته است. وی با هدف فراهم کردن مباحث انسان‌شناختی لازم برای بازبینی اساسی فقه و کمک به شکل‌گیری فقه نوظهور فمینیستی به مفاهیمی هم‌چون انسان کامل یا صفات جلال و جمال با خوانشی فمینستی توجه کرده است. این توجهات وی در تحلیل برخی مسائل چالش‌برانگیز هم‌چون برتری مرد بر زن، شهادت زنان و آفرینش حوا از دندۀ چپ آدم تجلی یافته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  349 - بررسی تاریخی تفسیر آیه میثاق از صدر اسلام تا سید حیدر آملی
  سید حاتم مهدوی نور صغری رادان
  پیمان الست و تفاسیر مختلف از آیه میثاق یعنی ۱۷۲ سوره اعراف در بسیاری از آثار ادبی و عرفانی اثرگذار بوده است و علاوه بر ایجاد زیبایی در این آثار موجب ارائه نظرات و دیدگاه‌های تأویلی از آیه میثاق شده است. این پژوهش به شیوه تحلیلی به بررسی تاریخی تفسیر آیه میثاق از صدر اسل أکثر

  پیمان الست و تفاسیر مختلف از آیه میثاق یعنی ۱۷۲ سوره اعراف در بسیاری از آثار ادبی و عرفانی اثرگذار بوده است و علاوه بر ایجاد زیبایی در این آثار موجب ارائه نظرات و دیدگاه‌های تأویلی از آیه میثاق شده است. این پژوهش به شیوه تحلیلی به بررسی تاریخی تفسیر آیه میثاق از صدر اسلام تا سید حیدر آملی می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد تا قبل از ابن عربی تفسیر میثاق حول عهد با انسان قبل از تولد و یا خاص بنی‌اسرائیل است که بیشتر تحت تأثیر دانش زمانه است. با ظهور محی‌الدین ابن عربی مفاهیم عرفانی در تفسیر آیه میثاق اوج می‌گیرد. ابن عربی با عنوان سرُّ القَدَر که به عقیده وی، از با ارزش‌ترین دانش‌ها است و آملی در قرن هشتم با تعریف خاصی که از معرفت دارد، این آیه را به عرفان و کشف و شهود پیوند می‌زنند. هر دو در تفسیر آیه، بر عالم استعداد و ذات فطری توحیدی بر اساس قابلیت‌هایشان تأکید کرده‌اند. نظریه فطرت همه انسان‌ها را بر اساس یک شایستگی و شناخت فطری یکسان دانسته‌اند که بر آن خلق شده‌اند؛ اما ابن عربی و سید حیدر آملی استعدادها و قابلیت‌ها را متنوع دانسته، کمال هر کسی را در رسیدن به همان قابلیت و استعداد ذاتی که بر اساس آن خلق شده است، تفسیر کرده‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  350 - بازخوانی مفهوم ربا در قرآن کریم بر پایۀ روش معناشناسی ساخت‌گرا
  محمد حسن شیرزاد محمد حسین شیرزاد
  در طول تاریخِ جهان اسلام، بحثهای فراوانی پیرامون مفهوم ربا میان طیفهای گوناگونی از اندیشمندان ـ از جمله مفسران، فقها، و اخیرا اقتصاددانان ـ دنبال شده، و بااینحال، تلاش چندانی به منظور بازنمودن تصویری واضح از ربای رایج در جامعۀ عصر نزول با تکیه بر شواهد تاریخی صورت نگرفت أکثر

  در طول تاریخِ جهان اسلام، بحثهای فراوانی پیرامون مفهوم ربا میان طیفهای گوناگونی از اندیشمندان ـ از جمله مفسران، فقها، و اخیرا اقتصاددانان ـ دنبال شده، و بااینحال، تلاش چندانی به منظور بازنمودن تصویری واضح از ربای رایج در جامعۀ عصر نزول با تکیه بر شواهد تاریخی صورت نگرفته است. مطالعه در این باب می تواند بستری مساعد برای فهم صحیح موضوع حکم فقهی ربا فراهم آورد. در مطالعۀ پیش رو برای نخستین بار این مفهوم با بهره گیری از دانش معناشناسی، و رویکرد معناشناسی ساخت‌گرا کاویده می‌شود. فرضیۀ بنیادین این مطالعه آن است که در قرآن کریم از دو گونه ربای متفاوت ـ و نه یک گونه ربا ـ سخن رفته است که با یکدیگر تفاوت بسیار دارند. آن گونه از ربا که بر پایۀ دهش از روی میل و خواست درونی شکل گرفته، تحریم نشده، و به‌عکس، نوع دوم که گرفتنی از روی قهر و غلبه است، افزون بر آن که تحریم گردیده، نوعی اعلان جنگ با خدا و رسول او تلقی شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  351 - شِعریٰ در قرآن کریم: رویکردی گفتمانی به مفهوم
  احمد پاکتچی
  شِعریٰ در قرآن کریم، تنها یک بار یاد شده و آن آیۀ 49 سورۀ نجم است: وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَی؛ آیه‌ای که در آن، پروردگارِ رسول اکرم (ص) ـ رَبُّک ـ به عنوان پروردگار شِعریٰ معرفی شده است. با مفروض گرفتن این که شِعریٰ نام یک ستاره باشد ـ چنان که مفسران مسلمان گفته‌ان أکثر

  شِعریٰ در قرآن کریم، تنها یک بار یاد شده و آن آیۀ 49 سورۀ نجم است: وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَی؛ آیه‌ای که در آن، پروردگارِ رسول اکرم (ص) ـ رَبُّک ـ به عنوان پروردگار شِعریٰ معرفی شده است. با مفروض گرفتن این که شِعریٰ نام یک ستاره باشد ـ چنان که مفسران مسلمان گفته‌اند ـ این که چرا در میان ستارگان آسمان، اینچنین اهمیت یافته، و این که معرفی خداوند متعال به عنوان پروردگار شِعریٰ چه پیامی را می‌تواند دربرداشته باشد، نیازمند آن است تا ویژگیهای شِعریٰ هم از حیث تاریخ آشنایی با این ستاره، و هم از حیث اهمیت آیینی و نمادین آن مورد بررسی قرار گیرد. در این مطالعه بنا ست با مروری بر جایگاه شِعریٰ در قرآن کریم و ادبیات تفسیری سده‌های متقدم، راهی برای پاسخ گفتن بدین پرسشها بیابیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  352 - اثر فرآیند خشک کردن پاششی بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و میکروساختار پودر عصاره مالت
  خشایار سرابندی علیرضا صادقی ماهونک مریم محمدی زهرا اکبربگلو
  در این مطالعه، تأثیردمای خشک‌کردن و غلظت صمغ عربی بر بازده تولید، ویژگی‌های فیزیکو‌شیمیایی، جریان‌پذیری و ریزساختار پودر عصاره مالت مورد بررسی قرار گرفت. فرآیند خشک‌کردن نمونه‌های مایع با استفاده از یک خشک‌کن پاششی در مقیاس نیمه‌صنعتی انجام شد. دمای هوای ورودی و غلظت صم أکثر

  در این مطالعه، تأثیردمای خشک‌کردن و غلظت صمغ عربی بر بازده تولید، ویژگی‌های فیزیکو‌شیمیایی، جریان‌پذیری و ریزساختار پودر عصاره مالت مورد بررسی قرار گرفت. فرآیند خشک‌کردن نمونه‌های مایع با استفاده از یک خشک‌کن پاششی در مقیاس نیمه‌صنعتی انجام شد. دمای هوای ورودی و غلظت صمغ عربی متغیرهای فرآیند بودند. غلظت‌های (w/w) 20،30 و 40% کمک خشک‌کن براساس وزن عصاره مالت مورد استفاده قرار گرفت. دمای هوای ورودی (C˚140، C˚160 و C˚180) و به‌صورت همسو با محلول خوراک برای خشک کردن استفاده گردید. با افزایش دمای هوای ورودی و غلظت صمغ عربی، بازده تولید پودر و جریان‌پذیری افزایش، در حالی‌که از مقدار رطوبت، فعالیت آبی، دانسیته توده، دانسیته ضربه، دانسیته ذره و جاذب‌الرطوبه‌بودن کاسته شد. از سوی دیگر دمای هوای ورودی بالاتر موجب افزایش انحلال‌پذیری پودرها گردید اما با افزایش غلظت صمغ عربی، این مقدار کاهش یافت. در نهایت ذرات توسط میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص گردید که پودرهای تولید شده در غلظت‌های کمتر حامل ذراتی با سطوح صاف‌‌تر، در حالی‌که غلظت‌های بالاتر صمغ عربی ذراتی نامنظم با چروکیدگی‌های بیشتری داشتند. در این تحقیق، پودرهای خشک شده حاصل از 40% صمغ عربی در C˚180، بالاترین بازده تولید پودر و بهترین ویژگی‌های فیزیکو‌شیمیایی و عملکردی را از خود نشان دادند. نتایج حاصل از این مطالعه می‌تواند در تولید اقتصادی پودر عصاره مالت با بالاترین بازده تولید، بهترین ویژگی‌های فیزیکی، پایداری میکروبیولوژیکی و جریان‌پذیری در مقیاس صنعتی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این محصول می‌تواند بعنوان نوشیدنی فوری و جزء طعم‌دهنده در ژله، بستنی، ماست، آبنبات و قنادی استفاده شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  353 - بررسی خصوصیات فیزیکی ریزکپسول های عصاره تمشک سیاه وحشی تهیه شده با روش خشک کن پاششی
  محمد کورشیان اکرم شریفی الهام مهدویان شادی بلوریان
  هدف از این تحقیق ریزپوشانی عصاره تهیه شده از تمشک بوسیله خشک کن پاششی و با استفاده از نسبت های متفاوت مالتودکسترین و صمغ عربی به عنوان عامل پوشش دهنده بود. نوع ماده دیواره و دمای هوای ورودی در دو سطح 140 و 160 درجه سانتیگراد بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی پودر تولید شده شامل أکثر

  هدف از این تحقیق ریزپوشانی عصاره تهیه شده از تمشک بوسیله خشک کن پاششی و با استفاده از نسبت های متفاوت مالتودکسترین و صمغ عربی به عنوان عامل پوشش دهنده بود. نوع ماده دیواره و دمای هوای ورودی در دو سطح 140 و 160 درجه سانتیگراد بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی پودر تولید شده شامل درصد رطوبت، حلالیت، فعالیت آبی، دانسیته توده، مقدار آنتوسیانین کل و سطحی ، اندازه ذرات و شاخص بس پاشیدگی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد پودرهای تولید شده در دمای 160 درجه سانتی گراد میزان آنتوسیانین بالاتری در مقایسه با پودرهای تولید شده در دمای 140 درجه دارند و در نمونه 6 با نسبت 50 به50 مالتودکسترین به صمغ عربی دردمای 160درجه سانتی گراد بالاترین مقدار آنتوسیانین مشاهده شد. ترکیب مواد پوشش دهنده با نسبت های 50 به 50 مالتو دکسترین به صمغ عربی بهترین نوع ریز پوشانی را در رابطه با میزان حلالیت در مقایسه با انواع دیگر نسبت های صمغ عربی و مالتو دکسترین ایجاد کرد. خشک کردن محصول در دمای 140 درجه سانتی گراد سبب افزایش شاخص بس پاشیدگی نسبت به دمای 160 درجه شد وبیشترین راندمان تولید پودر 53/58 درصد و مربوط به نمونه ی تولید شده در دمای 140 درجه درجه سانتی گراد و نسبت مالتودکسترین به صمغ عربی 75 به 25 بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  354 - تحلیل دولت شکننده عراق و معمای امنیت در خلیج فارس،
  حسین معین آبادی بیدگلی منصوره منصوری پریسا شاه محمدی
  10.30495/pir.2022.1958145.3504
  معمای امنیت به عنوان یکی از دغدغههای اصلی کشورها در صحنه بینالمللی است که با افزایش امنیت یک کشور، سایر کشورها روند ناامنی را سیر خواهند کرد. وظیفه دولتها ارائه کالاهای سیاسی مانند؛ امنیت، امکانات اقتصادی، نظم قانونی و زیرساختارها است. زمانی که دولت این کارویژهها را نتو أکثر

  معمای امنیت به عنوان یکی از دغدغههای اصلی کشورها در صحنه بینالمللی است که با افزایش امنیت یک کشور، سایر کشورها روند ناامنی را سیر خواهند کرد. وظیفه دولتها ارائه کالاهای سیاسی مانند؛ امنیت، امکانات اقتصادی، نظم قانونی و زیرساختارها است. زمانی که دولت این کارویژهها را نتواند ارائه کند، یک دولت شکننده محسوب می‌شود. مفهوم دولتهای شکننده در یک دهه اخیر، ازجمله ویژگیهای برخی کشورهای خاورمیانه شده است. عراق پس از سال 2003، در گروه دولتهای شکننده قرار گرفته و در طول این سالها همواره در سطح نامطلوبی از امنیت ارزیابی شده است. براین اساس، سوال اصلی این است که، دولت شکننده عراق چه تاثیری بر معمای‌ امنیت در خلیج فارس دارد؟ هدف این نوشتار با استفاده از روش توصیفی –تحلیلی، این است که به بررسی معمای ‌امنیت در عراق به عنوان دولتی در منطقه خلیج ‌فارس پس از سال 2003 بپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد دولت شکننده عراق با برهم ‌زدن نظم عربی منطقه‌ای، زمینه‌سازی افزایش مداخلات نظامی، تاثیرگذاری بر موازنه ‌قوای منطقه‌ای بین ایران و عربستان، زمینه‌سازی گسترش فعالیت‌های تروریستی و قاچاق نفت در منطقه، معمای‌ امنیت در خلیج ‌فارس را تشدید نموده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  355 - سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان
  رقیه جاویدی غلام رضا بهروزی لک
  چکیده تعاملات و مناسبات روابط ایران و عربستان، به عنوان دو قدرت منطقه ای، بر تحولات منطقه و کشورهای آن تأثیرگذار است. از طرفی، با پیش بینی رویدادهای آینده سیاست خارجی، می توان در تعامل با کشورها، سیاست گذاری های بموقع و درستی انجام داد و تصمیمات مناسبی گرفت. هدف مقاله ح أکثر

  چکیده تعاملات و مناسبات روابط ایران و عربستان، به عنوان دو قدرت منطقه ای، بر تحولات منطقه و کشورهای آن تأثیرگذار است. از طرفی، با پیش بینی رویدادهای آینده سیاست خارجی، می توان در تعامل با کشورها، سیاست گذاری های بموقع و درستی انجام داد و تصمیمات مناسبی گرفت. هدف مقاله حاضر، این است که با تلفیق روش سناریونویسی جیمز دیتور و گام دوم تحلیل تأثیر بر روند، رویدادها و سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان را برای برنامه ریزی و سیاست‌گذاری های مناسب تر، تببین و تحلیل کند. پرسش اصلی مقاله، این است که سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان چیست؟ با توجه به رویدادها و پیشران های تقویت کننده و مانع روابط ایران و عربستان، به این یافته ها دست یافتیم که سناریوی تیرگی روابط، بیشترین وقوع احتمال و سناریوی همکاری، کمترین وقوع احتمال را دارد و همچنین، سناریوی جنگ و درگیری و یا قطع روابط نیز احتمال زیادی دارد که با تقویت یکی از پیشران ها به وقوع پیوندد. بنابراین، لازم است سیاستمداران در برنامه ریزی های استراتژیک خود با توجه به اینکه الگوی مطلوب سیاست خارجی، همکاری و تعامل سازنده است، با تقویت پیشران های ایدئولوژیک و فرهنگی و نیز نیروهای داخلی منطقه در جهت تقویت سناریوی همکاری به پیش روند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  356 - علل شکست اخوان‌المسلمین در برپایی حکومتی باثبات در مصر
  سید حسن ملائکه سید محمدامین حسینی
  چکیده یکی از مهم‌ترین جنبش‌های اسلامی که تأثیرات شگرفی بر مصر و چندین کشور اسلامی دیگر نهاد، اخوان المسلمین است. این سازمان در شرایطی که مصر از نظر سیاسی، اجتماعی، دینی و اقتصادی در وضعیتی بحرانی قرار داشت، تشکیل شد که از یک سو برای حاکمیت تعالیم اساسی اسلام در زندگی ا أکثر

  چکیده یکی از مهم‌ترین جنبش‌های اسلامی که تأثیرات شگرفی بر مصر و چندین کشور اسلامی دیگر نهاد، اخوان المسلمین است. این سازمان در شرایطی که مصر از نظر سیاسی، اجتماعی، دینی و اقتصادی در وضعیتی بحرانی قرار داشت، تشکیل شد که از یک سو برای حاکمیت تعالیم اساسی اسلام در زندگی اجتماعی و سیاسی می‌کوشید و از سوی دیگر، می‌خواست معتقدات اسلامی را از حالت ایستا و خمودگی خارج نماید. با شکل‌گیری بهار عربی که با سرنگونی بن علی در تونس آغاز شد و به مصر هم رسید، اخوان المسلمین نتوانست در تشکیل و استقرار حکومتی باثبات موفق عمل نماید. این مقاله درصدد است با روش تحلیلی- توصیفی و با یاری مستندات تاریخی، علل ناکامی اخوان المسلمین را در استقرار حکومتی باثبات بررسی کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که علل ناکامی آن را در عوامل داخلی، مانند: نقش تخریبی ارتش، نفوذ جریان‌های سکولار، فاصله گرفتن الازهر از حکومت مرسی و عوامل خارجی؛ از قبیل: دخالت های کشورهایی مانند آمریکا و عربستان سعودی از یک سو و کشورهای ترکیه و قطر از سوی دیگر می‌توان دانست. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  357 - واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه‌ها
  سید امیر نیاکوئی احسان اعجازی
  چکیده در این نوشتار سعی شده با بهره‌گیری از نظریات امنیتی جهان سوم، علل بحران امنیتی یمن پس از بهار عربی بررسی شود. یمن که از آغاز اتحاد این کشور هراز‌گاهی دچار درگیری‌های داخلی می‌شد، پس از بهار عربی دستخوش ناامنی و جنگ‌های داخلی گسترده‌ای شد. با توجه به شرایط کنونی أکثر

  چکیده در این نوشتار سعی شده با بهره‌گیری از نظریات امنیتی جهان سوم، علل بحران امنیتی یمن پس از بهار عربی بررسی شود. یمن که از آغاز اتحاد این کشور هراز‌گاهی دچار درگیری‌های داخلی می‌شد، پس از بهار عربی دستخوش ناامنی و جنگ‌های داخلی گسترده‌ای شد. با توجه به شرایط کنونی یمن، این نوشتار درصدد پاسخ به این پرسش است که پس از بهار عربی، چه عواملی زمینه‌های شکل‌گیری بحران امنیتی در یمن را ایجاد کرده است؟ روش پژوهش تحلیلی توصیفی و ابزار گردآوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای است. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در یمن ترکیب پیچیده و چندلایه‌ای از عوامل داخلی و خارجی که تأثیرات تقویت‌کننده‌ای بر یکدیگر دارند، باعث شکل‌گیری بحران امنیتی شده‌اند. در این نوشتار استدلال می‌شود که یمن به‌سوی یک حکومت نابسامان و نامنظم پیش رفته، مداخله نظامی عربستان در یمن برای پشتیبانی از گروه‌ها و قبایل همسو، به ناامنی‌ها و منازعات دامن خواهد زد. نوآوری این پژوهش، تبیین تحولات یمن از منظر مطالعات امنیتی جهان سوم و مشخصاً رویکرد لیتل است که تاکنون به آن پرداخته نشده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  358 - تبیین سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه
  مهدی هدایتی شهیدانی سجاد مرادی کلارده
  چکیده خاورمیانه در سال های اخیر با افزایش فعالیت گروه های تروریستی مواجه است و فعالیت این گروه ها، واکنش های مختلف کشورهای منطقه را در پی داشته است. هدف اصلی این مقاله، بررسی سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه با روش تحلیلی و محوریت تئوری ن أکثر

  چکیده خاورمیانه در سال های اخیر با افزایش فعالیت گروه های تروریستی مواجه است و فعالیت این گروه ها، واکنش های مختلف کشورهای منطقه را در پی داشته است. هدف اصلی این مقاله، بررسی سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه با روش تحلیلی و محوریت تئوری نوواقع گرایی تدافعی است. در همین راستا، دو پرسش اصلی مطرح می شود: نخست، نقش تروریسم تکفیری در سیاست خارجی عربستان سعودی در عراق و سوریه چیست؟ دوم، عربستان سعودی چه راهبردهایی در قبال تروریسم تکفیری در این کشورها دنبال می کند؟ یافته های مقاله نشان می دهد، نقش تروریسم تکفیری در سیاست خارجی عربستان سعودی، ایجاد موازنه تهدید در قبال افزایش قدرت ایران در عراق و سوریه است و راهبردهای عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در این کشورها، طیف های متنوعی از حمایت مستقیم، اجماع سازی در سطح سازمان های منطقه ای همسو و ائتلاف سازی با برخی کشورهای منطقه را دربرمی گیرد. این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی به این موضوع می پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  359 - بررسی ساختار قدرت در منطقة غرب‌آسیا، با تأکید بر پنج کشور پیرامونی جمهوری اسلامی ایران(بحرین، قطر، امارات متحده عربی،کویت و عمان)
  سید حسین میرزائی سید مصطفی مدنی
  چکیده سنجش قدرت ملی، مستلزم ارزیابی و محاسبه مؤلفه‌ها و عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، سرزمینی، فرهنگی و ... کشورهاست. شناخت و اندازه‌گیری قدرت ملی کشورها به منظور تعیین وزن و منزلت ژئوپلیتیک آنها همواره مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران علوم سیاسی بوده‌است. می‌توان أکثر

  چکیده سنجش قدرت ملی، مستلزم ارزیابی و محاسبه مؤلفه‌ها و عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، سرزمینی، فرهنگی و ... کشورهاست. شناخت و اندازه‌گیری قدرت ملی کشورها به منظور تعیین وزن و منزلت ژئوپلیتیک آنها همواره مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران علوم سیاسی بوده‌است. می‌توان گفت بین قدرت ملی یک کشور و میزان نقش‌آفرینی آن در صحنة بین‌المللی، رابطه مستقیمی وجود دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی قدرت ملی پنج کشور پیرامونی ایران، شامل امارات متحدة عربی، کویت، قطر، عمان و بحرین در ابعاد قدرت(قدرت سخت و قدرت نرم) است. در این میان، پرسش اصلی آن است که ساختار قدرت در پنج کشور پیرامونی ایران چگونه است؟ فرضیة تحقیق، بیان داشته که: به نظر می‌رسد مؤلفه‌های قدرت‌ ملی، کشورهای منتخب منطقة غرب‌آسیا را به‌ترتیب در سه سطح امارات- قطر، کویت- عمان و بحرین قرار می‌دهد. این نوشتار، که نتیجه یک طرح پژوهشی‌ است، از حیث هدف، تحقیقی-کاربردی، از حیث سطح تحلیل برخوردار از ماهیتی توصیفی- تحلیلی و از حیث رویکرد و طبقه‌بندی روش، متکی به روش کتابخانه‌ای- محاسباتی و مطالعات کتابخانه‌ای است. داده‌های مورد نیاز، از راه مطالعات کتابخانه‌ای و مراجعه به تارنماهای اینترنتی با استفاده از ابزار فیش، گردآوری شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که ساختار قدرت بین پنج کشور مورد نظر، آنها را در سه سطح از قدرت قرار می‌دهد: در سطح اول قدرت، کشورهای امارات و قطر، در سطح دوم، کشورهای کویت و عمان و در سطح سوم، کشور بحرین قرار می‌گیرند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  360 - «موازنه همه‌جانبه» و ائتلاف‌سازی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران
  عبدالمجید سیفی ناصر پورحسن
  چکیده پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ائتلاف‌های منطقه‌ای متعددی در مناطق ژئوپلتیک پیرامونی ایران و به‌ویژه در شبه‌‌جزیره عربستان ایجاد شده است. یکی از بازیگران منطقه‌ای و محوری این ائتلاف‌ها، عربستان سعودی است. مبنای استدلال مقامات سعودی در این ائتلاف‌سازی‌ها، موازنه تهدی أکثر

  چکیده پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ائتلاف‌های منطقه‌ای متعددی در مناطق ژئوپلتیک پیرامونی ایران و به‌ویژه در شبه‌‌جزیره عربستان ایجاد شده است. یکی از بازیگران منطقه‌ای و محوری این ائتلاف‌ها، عربستان سعودی است. مبنای استدلال مقامات سعودی در این ائتلاف‌سازی‌ها، موازنه تهدید بوده که در مواجهه با جمهوری اسلامی، به مثابه منشاء تهدید شکل می‌گیرند. این مقاله با ردّ استدلال مذکور درپی پاسخ به این سؤال است که نقش‌آفرینی عربستان در موازنه‌سازی‌ در منطقه خاورمیانه؛ به‌ویژه در حوزه ‌خلیج‌فارس و شبه‌جزیره عربستان علیه جمهوری اسلامی برچه مبنایی انجام می‌شود؟ فرضیه‌ای که به عنوان پاسخ اولیه پردازش شده، این‌گونه صورت بندی شده است که ریشه واقعی ائتلاف‌سازی‌های عربستان از شکل گیری شورای همکاری خلیج فارس تا ائتلاف حمایت از عملیات طوفان قاطعیت علیه جنبش انصار‌الله یمن در سال 2015 علیه جمهوری اسلامی، موازنه همه‌جانبه است که منشاء آن، به بحران‌های داخلی این کشور برمی‌گردد. فرضیه این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی پردازش شده‌ است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  361 - راهبرد خاورمیانه‌ای اوباما؛ از واگذاری مسؤولیت تا همراهی محدود
  فرزاد محمدزاده ابراهیمی محمدرضا ملکی سید جواد امام جمعه زاده
  چکیده از راهبرد خاورمیانه‌ای باراک اوباما انتقادهای فراوانی شده و به‌زعم برخی فاقد چشم‌انداز راهبردی عنوان‌شده است. بررسی راهبرد خاورمیانه‌ای ایالات‌متحده در دوره ریاست جمهوری اوباما از منظر واقع‌گرایی نوکلاسیک نه‌تنها این دیدگاه را تأیید نمی‌کند؛ بلکه مبین این نکته اس أکثر

  چکیده از راهبرد خاورمیانه‌ای باراک اوباما انتقادهای فراوانی شده و به‌زعم برخی فاقد چشم‌انداز راهبردی عنوان‌شده است. بررسی راهبرد خاورمیانه‌ای ایالات‌متحده در دوره ریاست جمهوری اوباما از منظر واقع‌گرایی نوکلاسیک نه‌تنها این دیدگاه را تأیید نمی‌کند؛ بلکه مبین این نکته است که اوباما از آغاز، راهبرد منسجم و روشنی را در قبال خاورمیانه درپیش گرفته و بر همین اساس نیز توانسته‌است اقدامات درخور‌توجهی را در راستای ارتقای امنیت ملی امریکا انجام دهد. از این‌رو، پاسخ به این سؤال مهم است که اوباما در قبال خاورمیانه چه راهبردی را اتخاذ و بر اساس آن، چه روندی را طی کرده است؟ پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی، نشان‌می‌دهد راهبرد خاورمیانه‌ای ایالات‌متحده در دوره اوباما با واگذاری مسؤولیت به متحدان منطقه‌ای خود در قالب موازنه از راه دور آغاز شده و باگذشت زمان به سمت تقبل محدود مسؤولیت حرکت کرده است. با توجه به نزدیکی اصول سیاست خارجی دولت اوباما به نظریه واقع‌گرایی، ازنظر نویسندگان مقاله، این نظریه می‌تواند تبیین مناسب‌تری از سیاست خارجی ایالات‌متحده در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما ارائه دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  362 - دامنه و افق مناسبات جمهوری اسلامی ایران و ترکیه (2021-2011)
  حسین یارمحمدیان علی امیدی شهروز ابراهیمی
  چکیده مقالۀ حاضر، نخست شرحی از فراز و فرودهای روابط میان ایران و ترکیه عرضه می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه اندکی فاصله‌گیریِ آرامِ ترکیۀ تحت سیادت حزب عدالت و توسعه، از سکولاریسم نظامی کمالیست‌ها، موجب شد که مناسبات دیپلماتیک میان ایران و ترکیه از سال ۲۰۰۲ به بعد گسترش أکثر

  چکیده مقالۀ حاضر، نخست شرحی از فراز و فرودهای روابط میان ایران و ترکیه عرضه می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه اندکی فاصله‌گیریِ آرامِ ترکیۀ تحت سیادت حزب عدالت و توسعه، از سکولاریسم نظامی کمالیست‌ها، موجب شد که مناسبات دیپلماتیک میان ایران و ترکیه از سال ۲۰۰۲ به بعد گسترش پیدا کند. سپس، توجه خود را به اهمیت خیزش‌های عربی در ایجاد شکاف میان ایران و ترکیه معطوف می‌کند و با استفاده از نظریۀ معمای امنیت و با رویکردی توصیفی – تحلیلی، این پرسش را مطرح می‌کند که عوامل اثرگذار در فرسایش روابط ایران و ترکیه، ناظر به چه موضوع ها و مسائلی بوده و قلمرو اثرگذاریِ این متغیرها در آیندۀ روابط کجاست؟ از همین‌رو و در مقام پاسخ، اشاره می‌شود که از لحاظ جغرافیایی، این دو کشور به واسطۀ ابهام و عدم اطمینان اوضاع شکننده خاورمیانه، خصوصاً عراق و سوریه، همزمان در مسائل سیاسی- امنیتی در مناطق مختلفی؛ از جمله منطقۀ هلال حاصلخیز شامل عراق، سوریه و کردها تأثیرگذار هستند و به لحاظ هویتی نیز با اتصال اصول و ارزش‌های خود به مسائل منطقه‌ای؛ به‌خصوص هدایت جریان‌های ایدئولوژیک و بازیگران غیردولتی، در جهت اثرگذاری بر مناطق استراتژیک در راستای خودیاری به ایفای نقش می‌پردازند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  363 - نقش هویت در سیاست خارجی عربستان سعودی
  صدیقه زارع زحمتکش قاسم ترابی
  تقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها می‌تواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پا أکثر

  تقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها می‌تواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پاسخ با این سوال است که چرا عربستان سعودی که خود را رهبر جهان اسلام می‌داند، بارها با قدرت گرفتن کشورها و جنبش‌های اسلام‌گرا در منطقه مخالفت کرده است؟ فرضیه پژوهش متضمن این نکته است که عربستان سعودی رشد بازیگران اسلام گرا در منطقه را تهدیدی برای هویت اسلامی و سنی خود به عنوان رهبر جهان اسلام می داند، به همین دلیل سیاست خارجی این کشور در راستای تضعیف رقبای هویتی عمل می کند. مقاله حاضر برای مشخص نمودن این پارادوکس تلاش کرده توضیح دهد چگونه شباهت در هویت می‌تواند موجب شکل‌گیری تنش و ناامنی شده و ریسک‌های هویت را به ارمغان آورد. یافته های تحقیق نشان می دهند شباهت های فرهنگی نقش مهمی در سیاست عربستان ایفا می کنند. مقاله حاضر قصد دارد این موضوع را به روش توصیفی و تحلیلی موردبحث و بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  364 - تحول در راهبرد نظامی عربستان: زمینه‌ها و دلایل
  نادر پورآخوندی
  چکیده هدف این مقاله، بررسی تحول در راهبرد نظامی عربستان است. عربستان از زمان تأسیس بیش‌تر به‌عنوان یک کشور نفتی شناخته می‌شد. این کشور اگرچه خود را به عنوان رهبر جهان عرب و حافظ کشورهای شبه جزیره عربستان تلقی می‌کرد؛ اما نیروی نظامی آن علی‌رغم هزینه‌های زیاد، فاقد توان أکثر

  چکیده هدف این مقاله، بررسی تحول در راهبرد نظامی عربستان است. عربستان از زمان تأسیس بیش‌تر به‌عنوان یک کشور نفتی شناخته می‌شد. این کشور اگرچه خود را به عنوان رهبر جهان عرب و حافظ کشورهای شبه جزیره عربستان تلقی می‌کرد؛ اما نیروی نظامی آن علی‌رغم هزینه‌های زیاد، فاقد توانمندی لازم برای نقش‌آفرینی در تحولات منطقه خلیج فارس بود؛ اما از سال 2003 ؛ به‌ویژه پس از بهار عربی، عربستان توانمندی نظامی خود را افزایش داد و مداخله در تحولات منطقه‌ای را شروع نمود. نیروی نظامی عربستان پس از ناآرامی‌ها در بحرین وارد این کشور شد و در حال حاضر به طور همزمان در دو عملیات نظامی مانند حملات هوایی اتئلاف بین‌المللی در سوریه و عملیات هوایی و زمینی علیه حوثی‌های یمن مشارکت دارد. این مقاله به بررسی چرایی تبدیل راهبرد نظامی تدافعی عربستان به راهبرد تهاجمی می‌پردازد و معتقد است با توجه به تغییراتی که در محیط امنیتی عربستان صورت گرفته، این کشور راهبرد نظامی تهاجمی اتخاذ کرده است. این مقاله برای آزمون فرضیه خود از روش توصیفی- تبیینی استفاده کرده و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی نشان می‌دهد که هدف اصلی این راهبرد، مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  365 - واکاوی علل ناکامی معامله قرن در ایجاد صلح
  احسان اعجازی مهدی لکزی
  10.30495/pir.2021.681093
  دولت ترامپ وعده داده است تا با اجرای معامله قرن به منازعه فلسطین اسراییل در منطقه خاورمیانه پایان دهد. با توجه به عدم استقبال از این طرح، نه تنها از سوی فلسطینی ها، بلکه کشورهای متحد آمریکا، سوال اصلی این پژوهش عبارت است از: تا چه اندازه اجرای احتمالی طرح سازش معامله قر أکثر

  دولت ترامپ وعده داده است تا با اجرای معامله قرن به منازعه فلسطین اسراییل در منطقه خاورمیانه پایان دهد. با توجه به عدم استقبال از این طرح، نه تنها از سوی فلسطینی ها، بلکه کشورهای متحد آمریکا، سوال اصلی این پژوهش عبارت است از: تا چه اندازه اجرای احتمالی طرح سازش معامله قرن می‌تواند به موفقیت بینجامد؟ بر اساس شواهد موجود، فرضیه این پژوهش چنین است: به نظر می‌رسد به دلیل عدم توجه به ریشه‌های واقعی منازعه، یکجانبه بودن طرح، توجه خاص به منافع اسراییل، نادیده‌انگاری حقوق فلسطینی‌ها، تدوین طرح بدون مذاکره با طرف فلسطینی، عدم توانایی ایالات‌متحده برای اجرای برخی از مفاد طرح، مخالفت کشورهای عضو اتحادیه عرب و اتحادیه اروپا، این طرح قابلیت اجرایی نداشته باشد و در صورت اجرا شدن برخی از مفاد آن به صورت یکجانبه تنها به تنش‌ها در خاورمیانه دامن بزند. نویسندگان برای واکاوی احتمال موفقیت این طرح با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی از مدل بهینه حل منازعات سرزمینی بهره گرفته‌اند. در نهایت نویسندگان نتیجه می‌گیرند که برای دستیابی به صلح در خاورمیانه، باید به طرح جایگزینی اندیشید که تشکیل دولت مستقل فلسطینی در کرانه‌باختری و نوارغزه شاکله اصلی آن را تشکیل دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  366 - تحول در ساختار قدرت جهانی و تاثیرآن بر روابط ایالات‌متحده و عربستان سعودی
  محمد حسین جمشیدی سجاد محسنی
  10.30495/pir.2019.666750
  با فروپاشی شوروی و تبدیل ساختار قدرت جهانی از دوقطبی به تک‌قطبی، بار دیگر مناطق به‌عنوان خرده سیستم‌های تأثیرگذار اهمیت بالایی یافت؛ بر این اساس ایالات‌متحده نیز تلاش کرد تا با اولویت‌بندی خرده سیستم‌های منطقه‌ای بپردازد که در این مسیر خاورمیانه هم به نظر ژئوپلیتیکی و ه أکثر

  با فروپاشی شوروی و تبدیل ساختار قدرت جهانی از دوقطبی به تک‌قطبی، بار دیگر مناطق به‌عنوان خرده سیستم‌های تأثیرگذار اهمیت بالایی یافت؛ بر این اساس ایالات‌متحده نیز تلاش کرد تا با اولویت‌بندی خرده سیستم‌های منطقه‌ای بپردازد که در این مسیر خاورمیانه هم به نظر ژئوپلیتیکی و هم از نظر قطبیت انرژی جهان از اهمیت بالایی برخوردار بود. بر این اساس تعیین سلسله‌مراتب قدرت در خاورمیانه با توجه به دوری و نزدیکی به کانون قدرت جهانی انجام پذیرفت که این توزیع قدرت تلاش کرد تا به نزدیک کردن عربستان‌سعودی به‌عنوان بازیگر مورد حمایت ایالات‌متحده به مرکز و به حاشیه راندن ایران پس از انقلاب 1979 بپردازد. از سوی دیگر قطب‌های قدرت منطقه‌ای مانند جمهوری اسلامی نیز حاضر به پیرامونی شدن در ساختار قدرت منطقه‌ای نبود بنابراین، این امکان که توزیع قدرت مطلوب ایالات‌متحده در منطقه به هم بخورد افزایش می‌یافت که درنهایت ایالات‌متحده را به‌سوی تقویت عربستان‌سعودی سوق داد. بر این اساس سؤال اصلی این است که ایالات‌متحده از چه ابزارهایی برای تقویت عربستان سعودی استفاده کرده است؟ که پاسخ این سؤال را می‌توان در سه متغیر تداوم روابط بر اساس منافع و تهدیدات مشترک، گستره و ماهیت روابط نظامی و وابستگی متقابل اقتصادی جستجو کرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  367 - صف‌آرایی عربستان سعودی با اسرائیل از نگاه نظریه‌های روابط بین‌الملل
  امیرحسین نعمتی امیر محمد حاجی یوسفی
  10.30495/pir.2019.668891
  چکیده:با تکیه ملک سلمان بر قدرت در سال 2015 و اعطای ولیعهدی با اختیارات و مسئولیت‌های گسترده به فرزندش محمد بن سلمان، که به روی کار آمدن نسل جدیدی از رهبران در این کشور منجر گردید، سیاست‌های این کشور در غرب آسیا در ارتباط با اسرائیل از پوسته محافظه‌کارانه خود خارج و در أکثر

  چکیده:با تکیه ملک سلمان بر قدرت در سال 2015 و اعطای ولیعهدی با اختیارات و مسئولیت‌های گسترده به فرزندش محمد بن سلمان، که به روی کار آمدن نسل جدیدی از رهبران در این کشور منجر گردید، سیاست‌های این کشور در غرب آسیا در ارتباط با اسرائیل از پوسته محافظه‌کارانه خود خارج و در قالب یک صف‌آرایی در حال ظهور است. مقاله حاضر با بررسی این صف‌آرایی از منظر نظریات موازنه قدرت والتز، موازنه تهدید استفن والت و موازنه منافع رندال شولر، این سوال را مطرح می‌کند که کدام نظریه یا ترکیبی از نظریه‌ها بهتر می‌تواند ریشه‌های این صف‌آرایی را تبیین کند. در پاسخ به این سوال نویسندگان بر این باورند که رفتارسازی در سیاست خارجی عربستان سعودی نه تنها به واسطه تأثیرپذیری از عوامل ساختاری، بلکه به جهت ویژگی‌ها و عوامل داخلی موثر بر متغیر میانجی دولت است که به سمت صف‌آرایی جدید با اسرائیل و ایجاد موازنه در غرب آسیا به منظور مقابله با جمهوری اسلامی ایران پیش می‌رود. اگرچه نظریه توازن تهدید استفان والت در تبیین عوامل ساختاری از کارایی بهتری برخوردار است اما نظریه رندال شولر به جهت تأکید هم‌زمان بر عوامل داخلی و ساختاری قدرت در قالب توازن منافع، از قدرت تبیین‌کنندگی بالاتری برخوردار می‌باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  368 - (تاثیر معمای امنیت بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی)
  ابراهیم ارم امین روان بد
  10.30495/pir.2020.679936
  نگارندگان تلاش کرده اند تا ضمن تلاش برای شناخت بهتر مفهوم معمای امنیت، به این پرسش پاسخ دهند که معمای امنیت چه تاثیری بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی داشته است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که تشدید و وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی سبب تشدید رقابت و ت أکثر

  نگارندگان تلاش کرده اند تا ضمن تلاش برای شناخت بهتر مفهوم معمای امنیت، به این پرسش پاسخ دهند که معمای امنیت چه تاثیری بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی داشته است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که تشدید و وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی سبب تشدید رقابت و تنش میان دو کشور شده است. در این پژوهش تلاش شده تا با بهره گیری از آخرین توسعه های مفهومی در خصوص معمای امنیت، جایگاه تبیینی مشخص معمای امنیت و میزان تاثیرگذاری آن در رقابت دو کشور در برهه پیش و پس از انقلاب اسلامی تعریف شود. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر تحلیل نظریه پردازانه مبتنی بر نظریه عقلانی روابط بین الملل به این نتیجه رسیده است که وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی پس از انقلاب اسلامی بسیار بیشتر از سطح معمای امنیت میان دو کشور پیش از وقوع انقلاب اسلامی است اما سطح متوسط معمای امنیت پیش از انقلاب اسلامی تعیین کنندگی بیشتری در عدم شکل گیری همکاریهای جدی و عمیق میان دو طرف داشت. سطح شدید معمای امنیت پس از انقلاب اسلامی نقش تسهیل کننده رقابت میان دو کشور را ایفا کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  369 - سناریوهای بدیل ج. ا. ایران در تقابل با ائتلاف ‌سازی منطقه‌ای عربستان در میان کشورهای عربی: (2019-2011)
  داود احمدزاده کیهان برزگر حمید احمدی سید اسدالله اطهری
  10.30495/pir.2019.684612
  تحولات جاری در خاورمیانه نشان از امکان بالای فراگیری تنش در این منطقه دارد که بستر لازم را برای ائتلاف سازی های منطقه ای فراهم کرده است. بطوری که عربستان سعودی که نفوذ منطقه ای خود را در کانون های عمده رقا بت (عراق- سوریه ویمن...) ا فزایش دهد. در همین راستا،پرسش اصلی پژ أکثر

  تحولات جاری در خاورمیانه نشان از امکان بالای فراگیری تنش در این منطقه دارد که بستر لازم را برای ائتلاف سازی های منطقه ای فراهم کرده است. بطوری که عربستان سعودی که نفوذ منطقه ای خود را در کانون های عمده رقا بت (عراق- سوریه ویمن...) ا فزایش دهد. در همین راستا،پرسش اصلی پژوهش حا ضر این است که ایران در تقابل با ائتلاف ‌سازی های منطقه‌ای عربستان در سال‌های بعد از 2011 چه سناریوهای بدیلی پیش رو دارد؟ با نظر به ائتلاف سازی منطقه ای عربستان سعودی درخاورمیانه علیه ایران سناریوهای بدیل جمهوری اسلامی ایران در سطح خرد (بحران یمن) تثبیت جایگاه انصار ا... در نظام سیاسی این کشور، درسطح منطقه ای،ایجاد شکاف وگسست در ائتلاف های منطقه ای و در سطح فرامنطقه ای، تنش زدایی وتقویت دیپلماسی فرهنگی، هستند. این پژوهش، بر اساس روش شناسی های آینده پژوهشی و بر مبنای رویکرد پیتر شوارتز انجام شده است.واژگان کلیدی: ایران، عربستان، سناریوسازی، ائتلاف‌سازی، کشورهای عربی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  370 - تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا علیه ایران و تأثیر آن بر همکاری‌های نفتی چین و عربستان سعودی (2019-2009)
  شیرین حداد زند سید علی منوری
  10.30495/pir.2021.686249
  سیاست‌های توسعه گرایانه چین، موجب افزایش نیاز این کشور به منابع انرژی شده و افزایش واردات نفت و گاز را از نقاط مختلف جهان به‌ویژه خلیج‌فارس در پی داشته است. این امر توجه چین را به دو ستون اصلی در تأمین انرژی در خلیج‌فارس یعنی ایران و عربستان جلب نموده است. بااین‌وجود، ر أکثر

  سیاست‌های توسعه گرایانه چین، موجب افزایش نیاز این کشور به منابع انرژی شده و افزایش واردات نفت و گاز را از نقاط مختلف جهان به‌ویژه خلیج‌فارس در پی داشته است. این امر توجه چین را به دو ستون اصلی در تأمین انرژی در خلیج‌فارس یعنی ایران و عربستان جلب نموده است. بااین‌وجود، روابط میان چین و عربستان و ایران در حوزه انرژی دارای فراز و نشیب‌های بسیار بوده؛ که دلیل اصلی آن را می‌توان در مسائل سیاسی و مسائل خاص این منطقه از جمله روابط ویژه این دو کشور با آمریکا جست‌وجو نمود. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که چگونه تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال‌های 2019-2009 بر همکاری‌های نفتی چین و عربستان تأثیر گذاشته است؟ در پاسخ این فرضیه با روش تکوینی بررسی می‌شود که با کاهش فرصت‌های همکاری‌های چین و ایران در حوزه انرژی به دلیل نظام تحریم‌های آمریکا علیه ایران، همکاری‌های نفتی چین و عربستان در سال‌های 2019-2009 گسترش یافته است. تحقیق حاضر به این نتیجه رسیده که نظام تحریمی آمریکا؛ ایران قدرتمند را در حوزه اقتصادی منزوی کرده و فرصتی طلایی برای کشورهای چین و عربستان به وجود آورده تا روابط خویش را در حوزه اقتصاد، به‌ویژه انرژی تحکیم بخشند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  371 - تبیین روابط عربستان سعودی و اسرائیل در مقابله با ایران : 2020-2011
  فرزاد نویدی نیا سجاد مرادی کلارده
  10.30495/pir.2021.686822
  چکیدهمنطقه ی خاورمیانه طی یک دهه گذشته(2020-2011) دستخوش تحولات فراوانی شده است که یکی از مهم ترین آنها را سیالیت روابط بازیگران در این منطقه تشکیل می دهد. در این چارچوب عربستان و اسرائیل به عنوان دو بازیگر محوری در منطقه خاورمیانه طی یک دهه گذشته روابط دوجانبه و منطقه‌ أکثر

  چکیدهمنطقه ی خاورمیانه طی یک دهه گذشته(2020-2011) دستخوش تحولات فراوانی شده است که یکی از مهم ترین آنها را سیالیت روابط بازیگران در این منطقه تشکیل می دهد. در این چارچوب عربستان و اسرائیل به عنوان دو بازیگر محوری در منطقه خاورمیانه طی یک دهه گذشته روابط دوجانبه و منطقه‌ای را گسترش داده‌اند. هدف اصلی در این پژوهش بررسی روابط این دو بازیگر با محوریت تحولات جدید منطقه است. این پژوهش با روش تبیینی و با بکارگیری نظریه موازنه تهدید این سوال اصلی را مطرح می‌کند که مهم‌ترین علت گسترش روابط عربستان و اسرائیل طی یک دهه اخیر چیست؟ همچنین این فرضیه مطرح شده است که دلیل اصلی گسترش روابط طرفین، همکاری مشترک در مقابله با ایران در چارچوب موازنه تهدید است. یافته‌ها نشان می‌دهد که عربستان و اسرائیل، ایران را به عنوان تهدیدی مشترک محسوب کرده و سعی در مقابله با آن در قالب ایران‌هراسی، حمایت ازگروه‌های تروریستی، ایجاد چالش برای متحدین منطقه‌ای ایران، شیعه‌هراسی، ترغیب آمریکا برای خروج از برجام و عادی‌سازی روابط دارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  372 - تبیین تأثیر نئوعثمانی‌گرایی بر تغییر ماهیت روابط ترکیه وعربستان از همکاری به منازعه دربحران سوریه (2019-2011)
  محسن یوسفی رحمت حاجی مینه محمد رضا دهشیری
  10.30495/pir.2021.686415
  روابط ترکیه وعربستان باروی کار آمدن حزب عدالت و توسعه درسال 2002، و اتخاذ سیاست خارجی جدیدموسوم به نئو عثمانی گرایی، همواره بین رقابت و همکاری درنوسان بوده. از ابتدای روی کارآمدن این حزب و اتخاذ سیاست خارجی جدید توسط آنکارا، و آغاز بحران در سوریه، ماهیت روابط دوکشور همک أکثر

  روابط ترکیه وعربستان باروی کار آمدن حزب عدالت و توسعه درسال 2002، و اتخاذ سیاست خارجی جدیدموسوم به نئو عثمانی گرایی، همواره بین رقابت و همکاری درنوسان بوده. از ابتدای روی کارآمدن این حزب و اتخاذ سیاست خارجی جدید توسط آنکارا، و آغاز بحران در سوریه، ماهیت روابط دوکشور همکاری جویانه بود، اما با ادامه و تشدید وگسترش بحران، ترکیه حضور نظامی مستقیم درسوریه را ترجیح داد که درنتیجه، روابط دوکشور به رقابت ومنازعه تغییریافت و زمینه ساز رویارویی با ریاض گردید.حضورنظامی ترکیه خود بسیاری ازمعادلات منطقه و محاسبات کشورها رادچار‌دگرگونی‌کرد وعربستان نیز به دنبال کاهش نفوذ ایران درمنطقه و سوریه برآمد. در این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی به دنبال تبیین و پاسخ به این پرسش هستیم که نوعثمانی گرایی با توجه به تحولاتی که در سیاست خارجی جدید ترکیه و در ‌روابط با کشورهای دیگر وبه طورخاص عربستان سعودی به وجود آورده است چگونه موجب تغییر ماهیت روابط دو کشور دربحران سوریه ازقالب همکاری به رقابت ومنازعه گردیده است. درپاسخ به این پرسش، از این فرضیه بهره خواهیم گرفت که نئوعثمانی گرایی دربحران سوریه با ایجاد تضاد منافع و اهداف، موجب تغییرماهیت روابط ریاض و آنکارا از قالب همکاری به منازعه‌گردید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  373 - گسترش حضور فرانسه در آسیای جنوب غربی و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران
  محمدرضا موحدی علیرضا رضایی قاسم ترابی
  10.30495/pir.2022.1941436.3361
  فرانسه به لحاظ تاریخی و سیاسی همواره ارتباط تنگاتنگی با مسائل آسیای جنوب غربی داشته و دارد. با اعلام راهبرد آمریکا در قبال این منطقه، فرانسه فرصت مناسبی را به عنوان یکی از قدرت های میانی برای گسترش مناسبات خود فراهم دید و این کشور می کوشد متناسب با اهداف کلان سیاست خارج أکثر

  فرانسه به لحاظ تاریخی و سیاسی همواره ارتباط تنگاتنگی با مسائل آسیای جنوب غربی داشته و دارد. با اعلام راهبرد آمریکا در قبال این منطقه، فرانسه فرصت مناسبی را به عنوان یکی از قدرت های میانی برای گسترش مناسبات خود فراهم دید و این کشور می کوشد متناسب با اهداف کلان سیاست خارجی،مناسبات خود در آسیای جنوب غربی را گسترش دهد.هدف،بررسی روابط سیاسی،اقتصادی و نظامی فرانسه با کشورهای عربی و به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس است که این امر باعث گسترش مسابقه تسلیحاتی در منطقه و به تبع آن شکاف و تنش منطقه ای بین کشورهای عربی و جمهوری اسلامی ایران می شود. نگارنده در این نوشتار بیان می دارد که تداوم وضع موجود و ادامه تنش بین کشورهای عربی و ایران و تحکیم مناسبات بین دولت های عربی با فرانسه ایران را در بلند مدت با تشدید انفعال و انزوا و تقویت تهدیدات امنیتی در ابعاد مختلف مواجه خواهد کرد.روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات و داده‌های مورد نیاز بر مبنای روش کتابخانه‌ای و فیش‌برداری تهیه شده است تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  374 - مولفه‌ها و مبانی نظم منطقه‌ای مطلوب عربستان سعودی درغرب آسیا (2020-2015)
  مه سیما عبداللهیان مصطفی بروجردی
  10.30495/pir.2022.1956305.3484
  عربستان سعودی بعد از تحولات منطقه‌ای موسوم به بهار عربی و خیزش‌های مردمی در جهان عرب، با احساس تهدید از تحولات نوین، ایجاد تغییراتی در راهبرد منطقه‌ای خود را آغاز کرد؛ بخش بزرگی از تغییرات ایجاد شده در رویکرد منطقه‌ای عربستان با پادشاهی ملک سلمان و به‌خصوص قدرت گرفتن مح أکثر

  عربستان سعودی بعد از تحولات منطقه‌ای موسوم به بهار عربی و خیزش‌های مردمی در جهان عرب، با احساس تهدید از تحولات نوین، ایجاد تغییراتی در راهبرد منطقه‌ای خود را آغاز کرد؛ بخش بزرگی از تغییرات ایجاد شده در رویکرد منطقه‌ای عربستان با پادشاهی ملک سلمان و به‌خصوص قدرت گرفتن محمد بن سلمان در ارتباط بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل چگونگی شکل‌گیری نظم منطقه‌ای مطلوب عربستان سعودی این سوال را مطرح کرده است که: نظم منطقه‌ای مطلوب عربستان دارای چه ویژگی‌ها و مولفه‌هایی می‌باشد و سازوکارها و ابزارهای تحقق آن کدام‌اند؟ با استفاده از روش مطالعه توصیفی و کتابخانه-ای و به عنوان پاسخی احتمالی، پژوهش این فرضیه را مطرح می‌کند که نظم منطقه‌ای مطلوب عربستان در محیط پیرامونی خود مبتنی بر برتری‌جویی سخت و نرم، تعریف شدن به‌عنوان بازیگر برتر منطقه‌ای در جهان عرب و موازنه‌سازی در منطقۀ خاورمیانه است و پژوهش چنین نتیجه می‌گیرد که عربستان با وجود موانعی که وجود دارد، استقرار این نظم را از طریق ایجاد اتحاد و ائتلاف با کشورهای منطقه، جذب حمایت‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی و تقویت تسلیحات و توان نظامی خود دنبال می‌کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  375 - سیاست دولت عراق در قبال انزوای عربی سوریه (2011-2021)
  محمد رضا دهشیری علی شمس آبادی
  10.30495/pir.2022.1951395.3447
  با آغاز بحران سوریه در اواخر سال 2010، موضوع انزوای دیپلماتیک از سوی کشورهای عربی نظیر عربستان و قطر در دستورکار قرار گرفت. برای این منظور، گام اولیه حذف جمهوری عربی سوریه از نهادهای عربی بود که سرآمد آن‌ها، "اتحادیه عرب" است. اما در مقابل این روند، دولت عراق همواره به أکثر

  با آغاز بحران سوریه در اواخر سال 2010، موضوع انزوای دیپلماتیک از سوی کشورهای عربی نظیر عربستان و قطر در دستورکار قرار گرفت. برای این منظور، گام اولیه حذف جمهوری عربی سوریه از نهادهای عربی بود که سرآمد آن‌ها، "اتحادیه عرب" است. اما در مقابل این روند، دولت عراق همواره به عنوان یک مانع ظاهر شده است. در این مقاله برآنیم تا به این سوال پاسخ دهیم: چرا پس از سال 2011، عراق بر اساس یک رویه ثابت دیپلماتیک، بدنبال بازگرداندن کرسی سوریه در اتحادیه عرب به دولت دمشق بوده است؟. در مسیر کاوش پاسخ مناسب با مطالعه منابع کتابخانه‌ای، پژوهش‌های عمدتا میدانی بومی-عربی و اندیشکده‌های معتبر بین‌المللی به اعتبار این فرضیه را سنجیدیم: دولت عراق پس از بروز بحران در سوریه، به دلیل وابستگی متقابل پیچیده‌ای که با این کشور همسایه داشت و همچنین به امید کسب اعتبار دیپلماتیک در جهان عرب، در جهت حفظ کرسی دمشق نزد این سازمان تحرکات دیپلماتیک پایا داشته است. بر این اساس، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تبیینی، ضمن ارائه شمای کلی از نگاه دولت عراق به مسئله عضویت سوریه در اتحادیه عرب، چرایی تشابه رفتاری حکومت‌های نوری المالکی، حیدر العبادی، عادل عبدالمهدی و مصطفی الکاظمی در قبال این پرونده را تبیین می‌نماید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  376 - تحولات و پویایی‌های بخش جنوبی محیط پیرامونی ج.ا.ایران؛ دلایل و زمینه‌ها
  امیرحسین نعمتی علیرضا نائیج جلال ترکاشوند
  10.30495/pir.2023.1976088.3591
  چکیدهخاورمیانه به دلیل موقعیت جغرافیایی، منابع نفتی و مکان‌های مقدس یکی از مهمترین مناطق جهان است. ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم در این منطقه در بخش جنوبی محیط پیرامونی خود با مجموعه‌ای از کشورهای عربی همسایه است که از موقعیت ویژه برخوردار می‌باشند. اختلافات قومی، ا أکثر

  چکیدهخاورمیانه به دلیل موقعیت جغرافیایی، منابع نفتی و مکان‌های مقدس یکی از مهمترین مناطق جهان است. ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم در این منطقه در بخش جنوبی محیط پیرامونی خود با مجموعه‌ای از کشورهای عربی همسایه است که از موقعیت ویژه برخوردار می‌باشند. اختلافات قومی، ایدئولوژیکی و سرزمینی، رقابت برای رهبری جهان عرب، جنگ‌های نیابتی، نزدیکی به اسرائیل، ائتلاف‌سازی‌ها و رقابت قدرت‌های بزرگ از جمله مهمترین تحولات و پویایی‌ها در این محیط پیرامونی است که ریشه‌یابی علل و زمینه‌های شکل‌گیری این پویایی‌ها از اهمیت خاص برخوردار است. با توجه به این اهمیت، مقاله حاضر می‌کوشد تا با مفروض گرفتن شکل‌گیری تحولات مورد اشاره، با استفاده از روش قیاسی-فرضیه‌ای و مبتنی بر موازنه منافع رندال شولر در چارچوب نظری رئالیسم نئوکلاسیک ضمن پر کردن شکاف موجود مطالعاتی به این سئوال مهم پاسخ دهد که دلایل و زمینه‌های شکل گیری تحولات و پویایی‌ها حاضر در بخش جنوبی محیط پیرامونی جمهوری اسلامی ایران چیست؟یافته حاصل از این پژوهش که مبتنی بر اثبات فرضیه متصور می‌باشد آن است که دولت در کشورهای عربی همزمان متاثر از چندین عامل مهم در سطوح داخلی و ساختاری باعث بروز تحولات و پویایی‌های مهم در بخش جنوبی محیط پیرامونی جمهوری اسلامی ایران شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  377 - تبیین تاثیر جهانی شدن بر منزلت طلبی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی
  فاضل حسن زاده امین روان بد غفار زارعی
  10.30495/pir.2024.1989833.3644
  این پژوهش با پذیرش تحولات انکارناپذیر جهانی شدن در محیط بین المللی و با شناسایی دولتها به عنوان مهمترین بازیگران بین المللی به دنبال تبیین منزلت طلبی به عنوان یکی از اقداماتی است که دولتها در عرصه بین المللی انجام میدهند و سعی در ارتقای جایگاه خود در عرصه بین المللی دار أکثر

  این پژوهش با پذیرش تحولات انکارناپذیر جهانی شدن در محیط بین المللی و با شناسایی دولتها به عنوان مهمترین بازیگران بین المللی به دنبال تبیین منزلت طلبی به عنوان یکی از اقداماتی است که دولتها در عرصه بین المللی انجام میدهند و سعی در ارتقای جایگاه خود در عرصه بین المللی دارند.هدف پژوهش حاضر این است که تاثیرات جهانی شدن بر پویشهای منزلت طلبانه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را توضیح دهد.این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که در فقدان سیستم امنیت دسته جمعی گزینه رقابت اجتماعی به عنوان گزینه در دسترس و مقبول برای دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی جلوه می‌کند. از دیگر سو، وضعیت روابط عمدتا رقابتی میان بازیگران دولتی در منطقه خاورمیانه مانع از آن شده است که نهادها و مجامع فراگیری تشکیل شود و یا مفاهیم مشترکی از امنیت شکل گیرد و در چنین بافتی از سیاست در خاورمیانه استراتژی تحرک اجتماعی کارایی چندانی برای دولتها نداشته است.از دیگر سو جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی جهت به کارگیری خلاقیت اجتماعی بایست همراهی و پای بندی بیشتری به هنجارها و ارزشهای جهانشمول از خود نشان دهند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  378 - تبیین راهبرد امنیتی ایالات متحده آمریکا در قبال عربستان سعودی در دوران پساجنگ سرد
  علی آدمی الهه پیروزیان
  این مقاله به بررسی راهبرد امنیتی آمریکا در قبال عربستان سعودی از جنگ سرد تا پس از 11 سپتامبر 2001 و متأثر از وقایع و قیامهای کنونی منطقه ی خاورمیانه میپردازد. آنچه به دوستی و همکاری و حتی نوعی اتحاد آمریکا با عربستان در این دوران مشهور است، خالی از تنشهای جدی نبوده است. أکثر

  این مقاله به بررسی راهبرد امنیتی آمریکا در قبال عربستان سعودی از جنگ سرد تا پس از 11 سپتامبر 2001 و متأثر از وقایع و قیامهای کنونی منطقه ی خاورمیانه میپردازد. آنچه به دوستی و همکاری و حتی نوعی اتحاد آمریکا با عربستان در این دوران مشهور است، خالی از تنشهای جدی نبوده است. انتظارات عربستان در مورد دریافت اسلحه و عدم حمایت آمریکا از اسراییل و انتظارات آمریکا مبنی بر رعایت حقوق بشر در عربستان و تأمین پایگاه های هوایی برای ارتش آمریکا از سوی سعودیها و نیز مسأل هی تأمین نفت از عواملی بوده است که روابط دوستی و همکاری را دچار بحرانهای شدید می کرده است. بر خلاف ظواهر، رابطه ی جنگ سردی آمریکا با عربستان در چارچوب ترکیبی از رئالیسم - ایده آلیسم، و ناگزیر از تضاد این ترکیب، غالباً دستخوش بحران بوده است. این رابطه از نگاه دو طرف، اتحادی بسیار ضروری، اما کاملاً هم، شکننده بوده است. مقاله ی حاضر در پی تقویت این فرضیه است که راهبرد امنیتی آمریکا در قبال عربستان سعودی پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 با تغییراتی روبرو شد و از همکاری پرتنش به سیاست مهار-سرکوب تغییر جهت داد، اما این راهبرد طولانی نشد و نمیتوانست باشد. پس از فرونشستن غلیان احساسات ناشی از 11 سپتامبر، نظر به اهداف و منافعی که وضعیت آمریکا ایجاب میکرد از حالت تهاجمی به حالت تعدیل یافتهتری که پیشتر وجود داشت بازگشت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  379 - تاثیر مسایل ایدئولوژیک بر سیاست خارجی عربستان در قبال ایران از سال 2003 به بعد
  سید محمد موسوی رامین بخشی تلیابی
  هدف اصلی این مقاله بررسی، تحلیل و ارزیابی تاثیر مسائل ایدئولوژیک عربستان بر سیاست خارجی این کشور پس از سال ۲۰0۳ در قبال سیاست های جمهوری اسلامی ایران می باشد، که تحت تاثیر این مسایل روابط ایران و عربستان دچار نوسانات شدیدی شده است؛ در واقع مسایلی چون مذهب سنی و وهابیت، أکثر

  هدف اصلی این مقاله بررسی، تحلیل و ارزیابی تاثیر مسائل ایدئولوژیک عربستان بر سیاست خارجی این کشور پس از سال ۲۰0۳ در قبال سیاست های جمهوری اسلامی ایران می باشد، که تحت تاثیر این مسایل روابط ایران و عربستان دچار نوسانات شدیدی شده است؛ در واقع مسایلی چون مذهب سنی و وهابیت، رهبری جهان اسلام و نوع روابط این کشور با غرب سبب تقابل ایدئولوژیک با ایران و اتخاذ سیاست های خصمانه نسبت به مواضع ایران شده است. در این مقاله به بررسی تاثیر این مسایل و سیاست های غیر دوستانه ی عربستان ناشی از این مسایل می پردازیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  380 - تأثیر چالش ژئوپلیتیک بر همبستگی ملی (مطالعه موردی جزایر سه گانه)
  مراد کاویانی راد طهمورث حیدری موصلو
  چکیده بخشی از رفتار سیاسی بازیگران بین‌المللی در قالب ایجاد چالش ژئوپلیتیک در مناسبات واحدهای سیاسی نمود می‌یابد که هدف آن تحمیل اراده یا افزایش هزینه‌های مادی و معنویِ کشور رقیب است. منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس عرصه هماوردی دو سازه هویتی ایرانی-شیعی در برابر سازه هویتی أکثر

  چکیده بخشی از رفتار سیاسی بازیگران بین‌المللی در قالب ایجاد چالش ژئوپلیتیک در مناسبات واحدهای سیاسی نمود می‌یابد که هدف آن تحمیل اراده یا افزایش هزینه‌های مادی و معنویِ کشور رقیب است. منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس عرصه هماوردی دو سازه هویتی ایرانی-شیعی در برابر سازه هویتی عربی-سنی و کشمکش سرزمینی کشورهای منطقه بوده که در این میان مناسبات ایران و امارات متحده عربی بر سر مالکیت جزایر سه‌گانه، نمود رسانه‌ای و دیپلماتیک پرهیاهویی داشته است. حافظه تاریخی ملت ایران نسبت به یکپارچگی ملی حساسیت بالایی دارد؛ به گونه‌ای که همه جریان‌های سیاسی آن، جدای از جهت‌گیری ایدئولوژیک‌شان بر همبستگی ملی و پیوستگی سرزمینی تأکید جدی دارند. نوشتار حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از داده‌های کتابخانه‌ای به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که امارات متحده عربی از رهگذرِ برساختن تهدید ایران به دنبال چیست و ادعاهای امارات نسبت به جزایر سه‌گانه چه پیامدی را به دنبال داشته است. نتایچ پژوهش نشان می‌دهد که کشور امارات متحده عربی از رهگذرِ برساختنِ تهدید ایران از یک سو به دنبال تقویت بنیادهای ضعیف همبستگی ملی در امارات هفتگانه است و می‌خواهد با ایجاد چالش ژئوپلیتیک از طریق بین‌المللی کردن کشمکش سرزمینی بر هزینه‌های اصل قابل مذاکره نبودن مالکیت جزایر از سوی ایران بیفزاید. از طرف دیگر، پیامد این ادعاها و چالش ژئوپلیتیکی امارات، سبب همبستگی و وحدت ملی در ایران شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  381 - بررسی واکنش های آمریکا و عربستان به خیزش مردمی در بحرین (2012- 2011)
  شهروز ابراهیمی محمد رضا صالحی سید مهدی پارسایی
  بحرین یکی از کشورهایی است که تحت تاثیر شرایط نامساعد داخلی در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین موج بیداری اسلامی- عربی در منطقه ی شمال آفریقا و خاورمیانه، شاهد خیزش مردمی است. در حالی که به ظن نگارندگان این مقاله، دلایل واقعی خیزش مردمی در بحرین، ریشه در أکثر

  بحرین یکی از کشورهایی است که تحت تاثیر شرایط نامساعد داخلی در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین موج بیداری اسلامی- عربی در منطقه ی شمال آفریقا و خاورمیانه، شاهد خیزش مردمی است. در حالی که به ظن نگارندگان این مقاله، دلایل واقعی خیزش مردمی در بحرین، ریشه در عوامل داخلی و ساختاری سیاست و اجتماع در بحرین دارد، عربستان سعودی با خوانشی دیگر و با انگیزه های متفاوتی، در صبحگاه 14 مارس با اعزام نیروی نظامی به مداخله ی نظامی در بحرین دست زد. آمریکا هم در مقابل این خیزش مردمی، بنا به دلایل گوناگون تا جای ممکن سکوت کرد و در سایر موارد تنها به توصیه ی گفتگوی ملی بین مخالفان و دولت بحرین و انجام اصلاحات اکتفا کرد. این مقاله در پی پاسخ گویی به سه سوال عمده است. 1)زمینه های خیزش مردمی در بحرین چیست؟ 2) سکوت آمریکا در مقابل بحران بحرین بر اساس چه منطقی توجیه پذیر است؟ 3) انگیزه های عربستان سعودی از مداخله ی نظامی در بحرین کدامند؟ فرضیه اصلی مقاله به شرح ذیل می باشد: مبارزه بر سر قدرت و منافع ملی در سطح کلان و منطقه ای برای آمریکا و در سطح منطقه ای و داخلی (ملی) برای عربستان، بن مایه ی رفتار آمریکا و عربستان در بحرین است. این تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی با ابزار کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عامل اصلی خیزش مردمی در بحرین شکاف بین دولت و ملت به واسطه ی توزیع نامناسب ثروت، قدرت و منزلت می باشد. آمریکا به دنبال استمرار تسلط هژمونیک در نظام بین الملل از طریق کنترل شریان های انرژی در منطقه ی استراتژیک خلیج فارس، تداوم پیوندهای امنیتی با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از راه حضور نظامی و تعارض با جمهوری اسلامی ایران است. در یک کلام، قدرت و منافع ملی منطق سیاست آمریکا در بحرین را تبیین می نماید. از سوی دیگر ماهیت نظام سیاسی عربستان و به تبع آن ترس از تسری دموکراسی به داخل عربستان در کنار رقابت و تعارض منطقه ای با ایران، انگیزه های عمده ی ریاض در قضیه ی بحرین محسوب می شوند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  382 - تحولات انقلابی بحرین و تعارضات مذهبی و ژئوپولیتیکی ایران و عربستان سعودی
  علی آدمی سید محمدرضا موسوی حسینعلی توتی
  از آنجایی که بحرین برای قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای از یک ارزش ویژه ی ژئوپولیتیکی برخوردار است؛ تحولات صورت گرفته در بحرین همواره واکنش و سیاست های متعارضی را از طرف این کشورها در پی داشته است. با وقوع بیداری اسلامی در بحرین، کشورهای مخالف ایران از جمله عربستان سعو أکثر

  از آنجایی که بحرین برای قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای از یک ارزش ویژه ی ژئوپولیتیکی برخوردار است؛ تحولات صورت گرفته در بحرین همواره واکنش و سیاست های متعارضی را از طرف این کشورها در پی داشته است. با وقوع بیداری اسلامی در بحرین، کشورهای مخالف ایران از جمله عربستان سعودی با منحرف کردن پروژه ی اعتراضات استقلال خواهانه ی مردم بحرین، صورت مساله را تغییر داده و ابراز کرده اند که ایران درصدد دخالت در امور داخلی کشور بحرین است. این پژوهش با طرح این سوال که ریشه های تعارضات مذهبی و ژئوپلیتیکی ایران و عربستان در رابطه با بحرین چه بوده و چه تاثیری بر روابط بین دو کشور بعد از وقوع بیداری اسلامی داشته، به این نتیجه رسیده است که، این تعارضات قبل از انقلاب اسلامی ایران شروع و با تحولات انقلابی بحرین به اوج خود رسیده که همچنان در جریان می باشد. بعضی از مهمترین ریشه های این تعارضات عبارتند از: ادعای ارضی ایران در خصوص بحرین (قبل از انقلاب)، انقلاب اسلامی در ایران و برانگیختن حس انقلابی شیعیان بحرین و عربستان، حمایت ایران از افزایش نقش شیعیان، حضور ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین، تشکیل شورای همکاری خلیج فارس علیه ایفای نقش ایران در منطقه، دخالت نظامی عربستان در بحرین، رقابت تسلیحاتی ایران و عربستان و پی ریزی سناریوهای متعدد برای انزوای ایران. با توجه به ماهیت تحقیق، روش تحقیق توصیفی - تحلیلی می باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  383 - نقش شبکه های اجتماعی در تحولات اخیر خاورمیانه (با تاکید بر فیس بوک)
  ابراهیم انوشه
  امروزه ارتباطات و تعامل افراد تا اندازه قابل توجهی به فضای مجازی گسترش یافته است . دامنه این تعاملات و ارتباطات فراتر از ایمیل ، چت روم ها و وبلاگ نویسی رفته است و در حال حاضر شبکه های اجتماعی مجازی به شکلی جامع تر و گسترده تر این اقدامات را انجام می دهند .شبکه های اجتم أکثر

  امروزه ارتباطات و تعامل افراد تا اندازه قابل توجهی به فضای مجازی گسترش یافته است . دامنه این تعاملات و ارتباطات فراتر از ایمیل ، چت روم ها و وبلاگ نویسی رفته است و در حال حاضر شبکه های اجتماعی مجازی به شکلی جامع تر و گسترده تر این اقدامات را انجام می دهند .شبکه های اجتماعی مجازی با توجه به قابلیت ها و تواناییهای منحصر به فرد خود از جمله اطلاع رسانی ، آگاه سازی ، تقویت گسترش ارتباطات میان افراد ، قدرت بسیج کنندگی در حوزه های مختلف اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی و غیره نقش بسیار مهم و غیرقابل انکاری را ایفا می کنند . هدف نوشتار حاضر، بررسی و ارزیابی نقش شبکه های اجتماعی مجازی در تحولات اخیر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است و اینکه شبکه های اجتماعی مجازی و بالاخص فیس بوک تا چه اندازه توانسته اند در شکل گیری ، تداوم و موفقیت تحولات اخیر در کشورهای خاورمیانه موثر واقع شوند . تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  384 - ریشه یابی منازعات ایران و عربستان (مطالعه‌ی موردی سه کشور عراق، بحرین و یمن)
  احسان خضری سیدحمزه صفوی امین پرهیزکار
  چکیده جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مؤثر در جهان اسلام هستند. این دو کشور نقش مهمی در تحولات منطقه‌ی خاورمیانه ایفا می‌کنند. در این مقاله تلاش می‌شود با بررسی تحولات اخیر سه کشور عراق، بحرین و یمن به‌عنوان سه حوزه‌ی نفوذ ایران و عربستان، وجه ریشه‌ای رقابت أکثر

  چکیده جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مؤثر در جهان اسلام هستند. این دو کشور نقش مهمی در تحولات منطقه‌ی خاورمیانه ایفا می‌کنند. در این مقاله تلاش می‌شود با بررسی تحولات اخیر سه کشور عراق، بحرین و یمن به‌عنوان سه حوزه‌ی نفوذ ایران و عربستان، وجه ریشه‌ای رقابت این دو دولت کاوش و در پرتو چنین وضعیتی، راهکارهای لازم استخراج شود. هدف این پژوهش آن است که نشان دهد ماهیت منازعه‌ی منطقه‌ای ایران و عربستان ریشه در ملاحظات ایدئولوژیک ناشی از حاکمیت نظام عقاید و عناصر فکری – ارزشی ناهم‌سو دارد که رهیافت‌های کشمکش زا و شکاف آفرینی را در مناسبات منطقه‌ای ایران و عربستان رقم‌زده است. به نظر می‌رسد هرگونه تلاش برای تقویت پایه‌های ایده‌ی تعامل و همکاری و کاهش تنش‌های موجود بین این دو کشور در صورتی مؤثر واقع خواهد شد که به ساختارهای معنایی دو دولت و الزامات این ساختار توجه شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  385 - ارزیابی ظرفیت‌های موجود بین‌المللی در قالب ساز وکارهای حل اختلاف بین‌المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا به عنوان گردشگران بین‌المللی مذهبی
  زینب فیروزی
  چکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگی اش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام می‌شود. در این ایام حدود د أکثر

  چکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگی اش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام می‌شود. در این ایام حدود دومیلیون مسلمان از 183 کشور مختلف در مکه حضور می‌یابند و مناسک مشخصی را اجرا می‌کنند. در شامگاه روز 9 ذی الحجه زائرین مسیر 4/ 14کیلومتری را به سوی عرفات پیاده روی کرده و شب را در آن جا با عبادت و نماز و قران خواندن سحر می‌کنند. در صبحگاه روز 10 ذی الحجه حجاج برای اجرای مراسم رمی‌الجمرات [1] از عرفات عازم منا می‌شوند. در طی مراسم رمی الجمرات در منا حاجیان 7 سنگریزه را به شکل نمادین به سوی شیطان پرتاب می‌کنند. ازدحام شدید جمعیت در این مکان به گونه‌ای است که احتمال اتفاقات ناگوار را بالا می‌برد. با وجود اینکه در سال‌های مختلف انجام این مراسم بدون تلفات جانی و مجروحیت نبوده فاجعه بار ترین این حوادث در 24 دسامبر سال 2015 اتفاق افتاد که منجر به مرگ جمعیت زیادی از حجاج از کشورهای مختلف شد. آمارها در باره ی تعداد تلفات هنوز دقیق نیستند و از 4000نفر تا 7000 متغیرند. بعد از این ماجرا دولتمردان برخی کشورها من جمله ایران دولت سعودی را مسئول حادثه دانسته و خواهان رسیدگی بین المللی و حقوقی به آن شدند. سوال تحقیق حاضر این است که چه ظرفیت‌های بین المللی در قالب سازوکار حل اختلاف بین المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا وجود دارد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  386 - نقش کشور عربستان در گسترش تروریسم و تاثیر ان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
  محراب هداوند میرزایی
  چکیده تروریسم پدیده ای جهانیست که در حال حاضر به صورت منطقه ای عمل می کند و شدت کشتار و تخریب ان در جهان اسلام بیشتر از مناطق دیگر است . قدرت های جهانی و منطقه ای در محور غربی عربی از ابزار تروریسم وگروههای تروریستی به عنوان پیشقراولان خود برای تقسیم دوباره جهان در قرن أکثر

  چکیده تروریسم پدیده ای جهانیست که در حال حاضر به صورت منطقه ای عمل می کند و شدت کشتار و تخریب ان در جهان اسلام بیشتر از مناطق دیگر است . قدرت های جهانی و منطقه ای در محور غربی عربی از ابزار تروریسم وگروههای تروریستی به عنوان پیشقراولان خود برای تقسیم دوباره جهان در قرن 21 استفاده می نمایند . اغاز تشکیل گروههای تروریستی سلفی به سال 1984 وشکل گیری القاعده با هدف مبارزه مجاهدین با شوروی در افغانستان و از سال 2010 با شروع انقلابات مردمی برای مقابله با انقلابات و نفوذ ایران در جنوب ،جنوب غرب و افریقا از شدت زیادی برخوردار بوده است .به کارگیری تروریسم ،بستگی به شرایط بین المللی و رقابت کشورهای منطقه داردکه این گروهها را کنترل یا ازاد بگذارند. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس باپنج نقش کلی مالی ، نظامی ، بستر سازی عقیدتی ، مکانی و رسانه ای در حال رقابت با ایران به شکل گیری و گسترش تروریسم کمک می کنند. ما در این مقاله درپی پاسخ به این سوال هستیم که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس چه نقشی در گسترش و پیشروی تروریسم منطقه ای دارند؟ تاثیر گسترش تروریسم منطقه ای بر امنیت ملی ایران چیست؟ نتایج تحقیق نشان می دهد کمک های مالی کشورهای عربی موثرترین عامل گسترش تروریسم بوده است به طوری که 40/. اشخاص مهم و سرشناس حامی مالی تروریسم از شهروندان عربستان، 43/ از شهروندان دیگر کشورها مرتبط با عربستان،9/ کویت، 6/ قطرو2/ بحرین بوده اندبا توجه به موارد فوق تروریسم در سه سطح ملی، منطقه ای و جهانی بر امنیت ملی ایران تاثیر خواهد گذاشت .این پژوهش به روش مصاحبه،مشاهده و کتابخانه ای تهیه وبرای تهیه نقشه ها از GIS استفاده شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  387 - بررسی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد
  هیبت الله نژندی منش زینب فیروزی
  چکیده مذهب یکی از مهم ترین ابعاد حیات ژئوپلیتیکی واحدهای سیاسی بوده و هست و علاوه بر این که عاملی برای تفکیک مرزهای سیاسی کشورها بوده همچنین یکی از معیارهای تقسیمات سیاسی و منطقه‌ای داخل کشورها هم به شمار می رود. علاوه بر این در قرن بیستم و با کم رنگ شدن مرزهای سرزمی أکثر

  چکیده مذهب یکی از مهم ترین ابعاد حیات ژئوپلیتیکی واحدهای سیاسی بوده و هست و علاوه بر این که عاملی برای تفکیک مرزهای سیاسی کشورها بوده همچنین یکی از معیارهای تقسیمات سیاسی و منطقه‌ای داخل کشورها هم به شمار می رود. علاوه بر این در قرن بیستم و با کم رنگ شدن مرزهای سرزمینی و پیدایش نهادهای دارای اقتدار بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد مذهب و مسائل مرتبط با مذهب همواره یکی از مهم‌ترین بنیان‌های مسائل تنش‌آفرین بوده است. هدف این مقاله بررسی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد است. سؤال اصلی مقاله این است که ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی دارای چه مختصات و ویژگی‌هایی است و اینکه آزادی مذهبی در چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد در عربستان سعودی دارایی چه وضعیتی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می‌شود از جمله این که حقوق مذهبی و از جمله آزادی مذهبی دارای چه تاریخچه و پیشینه‌ای در اسناد بین‌المللی بوده است و این که ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی دارای چه ساختارها و مرزبندی‌های داخلی است. به طور کلی نتایج این مقاله نشان می‌دهد که حقوق بین‌المللی، نه تنها روابط میان دولت ها را تنظیم می کند، بلکه به شناسایی حقوق انسانی افراد و حمایت از آن‌ها نیز اقدام می‌نماید. از جمله حقوق بشر که هر فرد انسانی از آن برخوردار است، حقوق مذهبی است. این حقوق در اسناد متعدد بین‌المللی ذی‌ربط مورد شناسایی و پذیرش قرار گرفته اند. در جامعه عربستان که بر پایه روابط قبیله‌ای استوار است وجود تعصب و علقه نیرومند قبیله‌ای به علاوه مذهب، شکل‌دهنده کلی فرهنگ جامعه است. نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقهحنبلییکی از مذاهب اسلامی است. در عربستان سعودی با جمعیتی حدود 15 تا 20 درصد شیعه هیچ نماینده‌ای از شیعیان در مجلس شورای سعودی حضور ندارد. شیعیان حتی در مدارس حق مدیر شدن ندارند و تنها در سال‌های اخیر حق حضور در شورای شهر یافته‌اند. هیچ شیعه عربستانی حق حضور در ارتش یا دیگر نیروهای نظامی را ندارد. در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات علمی و پژوهشی و نیز اسناد سازمان‌های بین‌المللی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد تبیین و تحلیل گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  388 - بررسی زمینه‌های همگرایی و واگرایی ایران و عربستان در چارچوب جغرافیای صلح
  یدالله کریمی پور حسین ربیعی سید محمد یعقوبی
  چکیده ایران و عربستان به مثابه دو قطب ژئوپلیتیکی در منطقه ی خاورمیانه، روندی از همگرایی و واگرایی را در مناسبات خود طی کرده اند. وزن ژئوپلیتیکی دو کشور در منطقه و نقش بالقوه ی آن ها در حل تعارضات تا حدی است که هر یک از دو کشور ایران و عربستان، همواره به عنوان بازیگری اس أکثر

  چکیده ایران و عربستان به مثابه دو قطب ژئوپلیتیکی در منطقه ی خاورمیانه، روندی از همگرایی و واگرایی را در مناسبات خود طی کرده اند. وزن ژئوپلیتیکی دو کشور در منطقه و نقش بالقوه ی آن ها در حل تعارضات تا حدی است که هر یک از دو کشور ایران و عربستان، همواره به عنوان بازیگری استراتژیک در پروژه های کلان بازیگران جهانی، انتخاب شده اند. با وجود توانمندی ها و قابلیت های دو کشور، سیر واگرایی میان ایران و عربستان در طی یک دهه ی اخیر شتاب فزاینده ای یافته است. با توجه به وزن ژئوپلیتیکی بالای دو کشور، تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی زمینه های واگرایی و همگرایی ایران و عربستان پرداخته است. پرسش اصلی این تحقیق، این است که کدام عوامل در واگرایی و همگرایی ایران و عربستان مداخله می کنند و چگونه می توان به یک همزیستی مسالمت آمیز و پایدار میان دو کشور دست یافت. نتایج، نشان می دهد که عمده ی تعارض و تنش در روابط دو کشور، ناشی از برجسته شدن قلمروسازی ایدئولوژیک است؛ به نحوی که ایران و عربستان را به دو عنوان دو قطب رقیب تخریبی در مقابل یکدیگر قرار می دهد. با این حال، قرار گرفتن دو کشور بر مدار واقعیت ها و اشتراکات جغرافیایی، یکی از کارامدترین رویه ها برای برقراری صلح و همزیستی میان ایران و عربستان قلمداد می شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  389 - گذری برموسیقی دوره اسلامی و تاثیر موسیقی ایرانی بر موسیقی تمدن اسلامی
  کیوان حاجیان
  موسیقی هنر برخاسته از درون آدمی و یک نیاز روحی است و مانند هر هنری می تواند تاثیرپذیر از موقعیت ها و شرایط موجود در هر عصری باشد. موسیقی ترکیب(composition) الحان (جمع لحن) و یا ملودی است. موسیقی ترجمه واژه music که در فارسی معادل آهنگ می باشد و غنا را خواندن با آهنگ گوی أکثر

  موسیقی هنر برخاسته از درون آدمی و یک نیاز روحی است و مانند هر هنری می تواند تاثیرپذیر از موقعیت ها و شرایط موجود در هر عصری باشد. موسیقی ترکیب(composition) الحان (جمع لحن) و یا ملودی است. موسیقی ترجمه واژه music که در فارسی معادل آهنگ می باشد و غنا را خواندن با آهنگ گویند که همان موسیقی آوازی است. موسیقی عرب، موسیقی محدود به آواز حدی و نصب بوده است. با زوال دولت ساسانیان و انتقال قدرت از تیسفون به بغداد و تماس با ایرانیان و بهره گیری از وجود هنرمندان ایرانی، موسیقی در دربار خلفا رونق گرفت و ایران الهام بخش بسیاری از نغمه های موسیقی عرب گردید. در این مقاله به بررسی موسیقی عرب و چگونگی آن و تاثیرات موسیقی ایران بر موسیقی دوره اسلامی پرداخته شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  390 - بررسی سیرتحول خطوط کوفی و عربی و کتیبه خوانی اسلامی
  محمدتقی فاضلی
  در میان آثار عرب‌ها سند و مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آن‌ها نوشتن را می‌دانستند. فقط حِمیَری‌ها در یمن بودند که آثاری از آن‌ها باقی مانده که با حرف مَسنَد می‌نوشتند و ارتباط در شمال که با حروف نَبَطی می‌نوشتند و آثارشان نیز در نواحی حوران و به لقاء باقی است. برخی از آن أکثر

  در میان آثار عرب‌ها سند و مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آن‌ها نوشتن را می‌دانستند. فقط حِمیَری‌ها در یمن بودند که آثاری از آن‌ها باقی مانده که با حرف مَسنَد می‌نوشتند و ارتباط در شمال که با حروف نَبَطی می‌نوشتند و آثارشان نیز در نواحی حوران و به لقاء باقی است. برخی از آنان که قبل از ظهور اسلام به عراق یا شام سفر کرده بودند و رفتار و اخلاق شهرنشینی را کسب کردند و نوشتن را از ایشان به عاریت گرفتند و بازگشتند. برخی از آنان نیز عربی را با حرف نبطی، عبرانی یا سریانی می‌نوشتند ولی نبطی و سریانی تا پس از فتوحات اسلام دوام یافت و خط نسخی پس از نبطی و خط کوفی (منسوب به شهر کوفه) وارد شد. پیش از اسلام به خط کوفی، حیری می‌گفتند زیرا این خط به حیره نسبت داده می‌شد و آن، شهر عرب‌های پیش از اسلام بود و مسلمانان کوفه را در کنار آن ساختند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  391 - تغییرات واژگان عربی در زبان شعرِ عصر قاجاریه
  نرگس اسکویی
  تجدّد و تمدّن مفهوم عام و گسترده‌ای است که ایران عصر قاجاریه را به خود پیچیده‌است و حیات ایرانیان در سایة آن، دستخوش تغییر و تحوّلات همه جانبه‌ای گشته، به شکلی که اثرات آن حتی تا روزگار ما محسوس است؛ بدیهی است که این گونه تحولات، واژگان جدیدی را در سطوح مختلف زندگی ایرا أکثر

  تجدّد و تمدّن مفهوم عام و گسترده‌ای است که ایران عصر قاجاریه را به خود پیچیده‌است و حیات ایرانیان در سایة آن، دستخوش تغییر و تحوّلات همه جانبه‌ای گشته، به شکلی که اثرات آن حتی تا روزگار ما محسوس است؛ بدیهی است که این گونه تحولات، واژگان جدیدی را در سطوح مختلف زندگی ایرانیان مطالبه ‌نماید. از آن‌جا که شعر این دوره، آمیختگی کاملی با وجوه و ابعاد مختلف و واقعیِ تاریخ این عصر دارد، بررسی واژگان موجود در شعر و ادبیات خاص این برهة زمانی، اطلاعات دقیقی از تغییرات زبانی در سطح واژگانی در اختیار ما قرار خواهد داد. این مقاله به بررسی کاربرد واژگان عربی در شعر شعرای طراز اول عرصة تجددطلبی (بهار، عارف، ایرج میرزا، میرزاده عشقی، نسیم شمال، فرخی یزدی) پرداخته است و نشان می‌دهد که در هنگامة هجوم واژگان غربی مدرن، چگونه واژگان عربی با تغییر کاربریِ واژگان قدیمی‌تر و نیز ورود واژگان جدید از زبان عربی، یا شکل‌های جدیدی از باهم‌آیی‌وازگان در محورهم‌نشینی و در گروه‌های اسمی جدیدتر، در عرصه‌های مختلف حیات و ادبیات ایران عصر قاجاریه ایفای نقش نموده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  392 - بررسی تحلیلی سبک تاریخ ادبیات نویسی رینولد نیکلسون
  پریسا امیری تورج زینی وند
  بررسی شیوه و روش تاریخ ادبیات نگاری، ازجمله مباحث نوین علمی و انتقادی به شمار می‌رود که نظر برخی پژوهشگران این عرصه را به خود جلب نموده است. پژوهش حاضر به تحلیل سبک‌شناسی نگارش تاریخ ادبیات اعراب توسط یکی از خاورشناسان معاصر "رینولد آلن نیکلسون" می‌پردازد. منبع اصلی این أکثر

  بررسی شیوه و روش تاریخ ادبیات نگاری، ازجمله مباحث نوین علمی و انتقادی به شمار می‌رود که نظر برخی پژوهشگران این عرصه را به خود جلب نموده است. پژوهش حاضر به تحلیل سبک‌شناسی نگارش تاریخ ادبیات اعراب توسط یکی از خاورشناسان معاصر "رینولد آلن نیکلسون" می‌پردازد. منبع اصلی این پژوهش کتاب تاریخ ادبیات نیکلسون است و نگارندگان با رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی و نقد سبک نگارش این کتاب پرداخته‌اند. یافته‌های این تحقیق، بیانگر آن است که شیوه نیکلسون در نگارش تاریخ ادبیات به ویژگی‌هایی همچون؛ ارائه اسناد و مدارک شرقی و غربی، تقسیم‌بندی تاریخ ادبیات براساس جریان‌های سیاسی، دوره‌بندی ادوار تاریخ، بررسی ویژگی‌های برجسته دوره‌های تاریخی، بهره‌گیری از متون دینی و... ممتاز است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  393 - Investigation of GDF8 Gene Promoter in Iranian Sheep
  م. کمانگر ه.ا. روشنفکر ح. گله‌داری آ.س. صدر م. ممویی م.ت. بیگی نصیری
  Myostatin is a growth factor belonging to the TGFß superfamily. TGFß growth factors are active in the regulation of embryonic development and in tissue homeostasis in adults. Myostatin is a growth factor controlling proliferation of myoblasts in embryonic de أکثر

  Myostatin is a growth factor belonging to the TGFß superfamily. TGFß growth factors are active in the regulation of embryonic development and in tissue homeostasis in adults. Myostatin is a growth factor controlling proliferation of myoblasts in embryonic development. Mutations in coding sequences of the bovine myostatin (GDF8) gene lead to muscle hyperplasia suggesting its inhibitory function on myoblast proliferation. In bovines, loss of this gene activity has been associated with expression of the double-muscled phenotype observed in some European cattle breeds. Myostatin gene polymorphism has also been studied in sheep. Due to the role of the myostatin gene in muscle development, the objective of this study was to sequence the myostatin gene promoter and its probable mutations, which have the potential to alter myostatin gene expression. DNA from blood samples of fifteen Arabic and fifteen Kordi sheep were extracted and used to amplify a 1034bp fragment in the myostatin gene. Three mutations were observed in the myostatin gene promoter at positions 430, 450 and 530. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  394 - <i>In vitro</i> Fiber Digestibility, Gas Production and Enzyme Activity of Cellulolytic Bacteria of Arabian Camels (Dromedary) Fed Cultivable and Pasture Forage
  پ. دادور ط. محمدآبادی م. ساری ج. فیاضی
  This experiment was conducted to evaluate of rumen cellulolytic bacteria activity of dromedary camels fed cultivable and pasture forage. Four fistulated dromedary camels were fed for 35 days in 2 periods as cross over design with cultivable and pasture forage (4 camels أکثر

  This experiment was conducted to evaluate of rumen cellulolytic bacteria activity of dromedary camels fed cultivable and pasture forage. Four fistulated dromedary camels were fed for 35 days in 2 periods as cross over design with cultivable and pasture forage (4 camels per forage). Then rumen fluid was collected after morning feeding. Inoculant of cellulolytic bacteria was prepared and in vitro gas production, digestibility and enzyme activity were measured (6 replicates). Treatments were including: rumen fluid of camels fed cultivable forage &times; wheat straw and or atriplex as a substrate and rumen fluid of camels fed pasture forage &times; wheat straw and or atriplex as a substrate. The result showed, after 96 hours incubation, the produced gas and actual digested organic matter for treatments 1 and 4 were higher (P&le;0.01). However, the ammonia-N was affeted by treatments at 24 and 48 h incubation (P&le;0.05). Digestibility of dry matter, organic matter and natural detergent fiber by bacteria were influenced by treatments (P&le;0.01). The results revealed that the activity of endoglucanase and exoglucanase in treatments 1 and 3 at 48 h incubation (P&le;0.01) and values of treatment 4 at 96 h was the highest (P&le;0.01). Therefore, pasture forage such atriplex caused to a silent delay in starting bacteria fermentation activity in camels, then primary delay was compensated by adaptation to the substrate. Also feeding of C4 pasture forage to camels improved the fiber degradability and enzyme activity of rumen bacteria in compared with C3 cultivable forage. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  395 - The Effects of Short and Long Term Medroxy Progesterone Acetate (MAP) Sponge Treatments on Reproductive Performance during the Non-Breeding Season of Arabian Ewes
  P. Sareminejad S. Tabatabaei M. Mamouei K. Mirzadeh M. Boujarpour
  The aim of this study was to evaluate the reproductive efficiency of short and long term treatment with progestagens in addition to pregnant mare serum gonadotropin (PMSG) in Arabian ewes during the non-breeding season. A total of 56 ewes were divided into three groups: أکثر

  The aim of this study was to evaluate the reproductive efficiency of short and long term treatment with progestagens in addition to pregnant mare serum gonadotropin (PMSG) in Arabian ewes during the non-breeding season. A total of 56 ewes were divided into three groups: in group I vaginal sponges (60 mg medroxy progesterone acetate; MAP) were applied and removed after 6 days; in group II, vaginal MAP sponges were removed 14 days following insertion while group III served as control group. The first two groups were intramuscularly injected with of 600 IU PMSG, following sponge removal. Parameters such as estrus response rate, duration of estrus, pregnancy rate and fecundity were evaluated. There were no significant differences in estrus response rate and fecundity rate between groups I and II (P&gt;0.05). However, differences were significant when these two treatment groups were coMAPred with control group. In group I, duration of estrus was significantly higher than group II (P&lt;0.05). In addition, pregnancy rate in group I was significantly higher than group II (P&lt;0.05). It was concluded that short-term sponge treatment (6 days) had better performance when coMAPred with long-term sponge treatment (14 days) in Arabian ewes. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  396 - Genetic Relationships among Four Saudi Arabian Sheep Populations
  R.S. Aljumaah M.A. Al-Shaikh H. Kibogo A. Kwallah Jianlin Jianlin O. Hanotte M.M. Musthafa F.M.M.T. Marikar
  Four Saudi Arabian indigenous sheep populations including Najdi, Hbsi, Arb, and Naemi were genotyped for 16 microsatellite markers recommended by the food and agriculture organization (FAO). This study aims to provide information on the genetic structure of the breeds a أکثر

  Four Saudi Arabian indigenous sheep populations including Najdi, Hbsi, Arb, and Naemi were genotyped for 16 microsatellite markers recommended by the food and agriculture organization (FAO). This study aims to provide information on the genetic structure of the breeds analyzed and give indications and proposals for the cross breeding program. All loci were polymorphic in all populations and locus combinations were at Hardy-Weinberg equilibrium except ILSTS044, ILSTS005, MAF209, HUJ616, OARFCB226 and SRCRSP09 (P&lt;0.05). There was substantial genetic variability within sheep populations, with average heterozygosity range of 0.759-0.811 based on expected hetrozygosity. It was observed that the four sheep populations showing the lowest level of inbreeding on the basis of heterozygote deficiency. The lowest genetic distance (0.013) was obtained between Hbsi and Najdi and the highest genetic distance (0.146) between Arb and Hbsi. Estimates of inbreeding coefficient (FIS) were significant for three breeds, except for Arb breeds (P&lt;0.05). The sequence results of the 16 microsatellite markers were sequenced and then phylogenetic tree based on unbiased distances was drawn using MEGA 4. To study the genetic relationships among sheep populations, a principal coordinate analysis (PCA) based on Nei standard distances was performed which indicated a conservation program is needed in these sheep population since most of them are in danger of inbreeding. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  397 - Effect of Different Progesterone Protocol and Low Doses of Equine Chorionic Gonadotropin (eCG) on Oestrus Synchronization in Arabian Ewes
  ف. ‌خلیلاوی م. ممویی ص. طباطبایی م. چاجی
  This experiment was conducted to determine the reproductive performance of Arabian ewes treated with short and long-term progesterone devices in addition to low doses of equine chorionic gonadotropin (eCG) during the anoestrus season. A total of 36 ewes were divided int أکثر

  This experiment was conducted to determine the reproductive performance of Arabian ewes treated with short and long-term progesterone devices in addition to low doses of equine chorionic gonadotropin (eCG) during the anoestrus season. A total of 36 ewes were divided into three groups: in group I vaginal sponges (60 mg medroxy progesterone acetate; (MAP)) were applied and removed after 6 days; in group II, vaginal MAP sponges were removed 12 days following insertion, while group III served as control group. The first two groups were intramuscularly injected with of 300 IU eCG, following sponge removal. Parameters such as oestrus response rate, time to onset of oestrus, duration of oestrus, pregnancy, lambing and fecundity rates were evaluated. Blood samples were collected one day before sponge insertion and two days after sponge insertion and on day of oestrus. There were significant differences between the group I and II with control group regarding the plasma estradiol and progesterone levels. There were no significant differences in oestrus response, time to onset of oestrus, pregnancy, lambing and fecundity rates between groups I and II (P&gt;0.05). However, differences were significant when these two treatment groups were compared with the control group. In group I, duration of oestrus was significantly higher than group II (P&lt;0.05). In addition, other factors in group I was numerically greater than group II (P&gt;0.05). It was concluded that short-term sponge treatment (6 days) had better performance when compared with the long-term sponge treatment (12 days) in Arabian ewes. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  398 - نسخه‌شناسی و بازشناسی کتاب کشف‌الارتیاب
  کاظم استادی
  10.30495/noskheh.2023.706856
  پس از نشر کتاب فصل‌الخطاب محدث نوری (م. 1320ق.)، ردیه‌هایی دربارۀ این اثر نوشته شد؛ از میان این ردیه‌ها، طبق اسناد موجود و بنابر نقل آقا‌بزرگ تهرانی و به‌تبع او برخی دیگران، محدث نوری فقط به یکی از ردیه‌ها، یعنی کتاب کشف‌الارتیاب فی عدم تحریف کتاب رب‌الارباب پاسخ داده ا أکثر

  پس از نشر کتاب فصل‌الخطاب محدث نوری (م. 1320ق.)، ردیه‌هایی دربارۀ این اثر نوشته شد؛ از میان این ردیه‌ها، طبق اسناد موجود و بنابر نقل آقا‌بزرگ تهرانی و به‌تبع او برخی دیگران، محدث نوری فقط به یکی از ردیه‌ها، یعنی کتاب کشف‌الارتیاب فی عدم تحریف کتاب رب‌الارباب پاسخ داده است. این رسالة حاجی نوری، از جهات مختلف تاریخی و علمی، برای روشن‌شدن برخی از مسائل مطرح‌شده دربارة وی و نیز مسئلة تحریف قرآن، بسیار مهم است؛ زیرا ادعا شده است که رسالۀ جوابیة میرزای نوری در رد شبهات کتاب کشف‌الارتیاب است؛ اکنون لازم است دربارة این کتاب، سؤالات و پژوهش‌هایی صورت گیرد؛ مسائلی همچون 1ـ نسخه‌های خطی کشف‌الارتیاب کدام است؛ و این کتاب چه مشخصه‌هایی دارد؟ 2ـ نام اصلی این کتاب چیست و چه کسی و با چه شرح حالی آن را نگارش است؟ 3ـ محتوای کتاب کشف‌الارتیاب چیست و پرداختن به کتابشناسی آن می‌تواند چه موضوعاتی را روشن کند؟ 4ـ آیا رسالة جوابیة محدث نوری در جواب کتاب کشف‌الارتیاب بوده است؟ در پژوهش حاضر، ضمن معرفی نسخه‌های خطی کتاب کشف‌الارتیاب و بررسی شکلی و محتوایی آن و نیز تأمل در ترجمۀ مؤلف، مشخص شد که آقا‌بزرگ تهرانی در شناسایی و معرفی کتاب کشف‌الارتیاب و ارتباط آن با جوابیة محدث نوری، دچار اشتباه یا سوءتفاهم بوده است و این ردیه بر فصل‌‌الخطاب، ارتباطی به رسالۀ جوابیة (1303ق.) محدث نوری ندارد؛ بلکه جواب گفتة شخص دیگری، به‌جز معرب تهرانی است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  399 - سبک شناسی دیوان مهری عرب و معرّفی نسخ خطی این دیوان
  محمد حکیم آذر بهمن علامی
  از جمله شاعران توانمند سدة یازدهم هجری که علیرغم خلاقیت‌ها و ذوق شعری‌اش تقریباً گمنام مانده، سید علی رضا پسر سید مساعد جبل عاملی متخلص به مهری و سید و مشهور به مهری عرب (تولد 1050هـ.ق. &ndash; وفات؟) است. نگارنده در این تحقیق بر آن است تا برای نخستین بار به معرفی نسخ خ أکثر

  از جمله شاعران توانمند سدة یازدهم هجری که علیرغم خلاقیت‌ها و ذوق شعری‌اش تقریباً گمنام مانده، سید علی رضا پسر سید مساعد جبل عاملی متخلص به مهری و سید و مشهور به مهری عرب (تولد 1050هـ.ق. &ndash; وفات؟) است. نگارنده در این تحقیق بر آن است تا برای نخستین بار به معرفی نسخ خطّی دیوان این شاعر و بررسی و تحلیل عناصر و مؤلّفه‌های سبکی او بپردازد. بررسی های به عمل آمده حاکی از آن است که مهری عرب شاعری تواناست که شعرش سرشار از انواع صور خیال و مضمون‌های بکر است. ترکیب‌سازی‌های فراوان و توجه به لغات و مضامین عامیانه که در دیگر آثار سبک هندی نیز دیده می شود، در این دیوان مشهود است. تبحر مهری در کاربرد کلمات فارسی با اصول و قواعد عربی و معرّب کردن آن‌هاست. شعر مهری عرب نه آن سادگی و صراحت و جلای لفظ صائب را دارد و نه آن پیچیدگی و ابهام شعر بیدل را بلکه شعر او چیزی میانة این دو است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  400 - بررسی انتقادی نسخه‏ های خطی و چاپی مونس ‏العشاق عربشاه یزدی
  محمد شهبازی
  10.30495/noskheh.2021.686792
  با پژوهش در متون ناشناختة ادبی، ضروری است نسخ خطی از کتابخانه ها استخراج و بررسی شود. منظومه های عرفانی از دیرباز گسترة مطالعاتی بیشتری نسبت به دیگر انواع ادبی داشتند و به همین سبب اغلبِ نسخه های خطی موجود، در حوزة ادب عرفانی است. یکی از همین منظومه های ماندگار، مونس ال أکثر

  با پژوهش در متون ناشناختة ادبی، ضروری است نسخ خطی از کتابخانه ها استخراج و بررسی شود. منظومه های عرفانی از دیرباز گسترة مطالعاتی بیشتری نسبت به دیگر انواع ادبی داشتند و به همین سبب اغلبِ نسخه های خطی موجود، در حوزة ادب عرفانی است. یکی از همین منظومه های ماندگار، مونس العشاق عربشاه یزدی است که شرحی منظوم بر رسالة عرفانی ـ تمثیلی فی حقیقة العشق سهروردی است. این منظومه در بحر هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) و در حدود 1968 الی 1985 بیت سروده شده است. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است: کدام یک از نسخه های مونس العشاق برای منابع پژوهشی معتبر و کامل است؟. از رهگذر بررسی حروف اضافه، آغاز و عنوان فصل ها،جا به جایی ابیات و واژگان، صحیح ترین نسخه (دو نسخة خطی، دو نسخه چاپی) را به پژوهشگران معرفی می کنیم. روش مطالعه مبتنی بر ابزار کتابخانه ای و شیوة تحلیلی ـ توصیفی است؛ محدودة مطالعه شده، نسخه های خطی و چاپی منظومة مونس العشاق است که در کتابخانة ایران و پاکستان موجود است. یافته ها چنین نشان می دهد که منظومه در عهد شاه یحیی مظفری (حک. 764‑795ق.) سروده شده است. زبان شعری عربشاه سنجیده بوده و در کاربرد واژگان عرفانی بسیار مهارت داشته است؛ ازلحاظ فکری مخالف فلسفه بوده؛ اما در شرح رساله تحت تأثیر تفکر حاکم بر نگرش فلسفی سهروردی قرار گرفته و منظومه را با خردگرایی آغاز کرده است. نتایج پژوهش چنین نشان می دهد که از میان نسخه های یادشده، نسخة چاپی هاشمی معتبرتر از سایر نسخه هاست؛ زیرا ازنظر ضبط واژگان و محتوا به رسالة سهروردی نزدیک تر است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  401 - شناسایی مخاطب رسالة جوابیة محدث نوری به شبهات بر فصل‌الخطاب
  کاظم استادی
  10.30495/noskheh.2022.703585
  در پژوهش‌های جدید، مشخص شده است که آقابزرگ تهرانی در شناسایی و معرفی کتاب کشف الإرتیاب و ارتباط آن با جوابیة محدث نوری بر شبهات فصل الخطاب، دچار اشتباه یا سوءتفاهم بوده است و طبق شواهدی، جوابیة محدث نوری در رد کتاب کنونی کشف الإرتیاب، اثر شیخ محمود معرب تهرانی، نیست. ای أکثر

  در پژوهش‌های جدید، مشخص شده است که آقابزرگ تهرانی در شناسایی و معرفی کتاب کشف الإرتیاب و ارتباط آن با جوابیة محدث نوری بر شبهات فصل الخطاب، دچار اشتباه یا سوءتفاهم بوده است و طبق شواهدی، جوابیة محدث نوری در رد کتاب کنونی کشف الإرتیاب، اثر شیخ محمود معرب تهرانی، نیست. این بدان معنی خواهد بود که صاحب شبهات بر فصل الخطاب و نویسندۀ آن، مجهول است؛ بنابراین لازم است پرسیده شود که 1) چه اطلاعاتی می‌توان از وضعیت شکلی و محتوایی رسالة جوابیه به دست آورد؟ 2) شواهد شکلی و محتوایی رسالة جوابیه نوری را می‌توان با چه کسانی تطبیق داد؟ 3) آیا می‌توان ازطریق جریانات تاریخی پیرامون کتاب فصل الخطاب در ایران و عراق، نویسندة این اشکالات و شبهات بر فصل الخطاب را شناسایی کرد؟ 4) مخاطب رسالة جوابیة محدث نوری کیست؟ اکنون اطلاعات موجود ما از وضعیت شکلی و محتوایی رسالة جوابیة محدث نوری، با دو شخصیت، یعنی میرزا ابوطالب زنجانی و محمدحسین شهرستانی، تقریباً هماهنگ هستند؛ ولی چون، نه متن تقریظ میرزا ابوطالب بر کشف الإرتیاب دستیاب شد و نه متن رسالۀ ردیة شهرستانی در دست است، نمی‌توان مصداق قطعی برای نویسندة اشکالات و شبهات بر فصل الخطاب تعیین کرد که مخاطب رسالۀ جوابیة محدث نوری بوده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  402 - معرفی اندیشه وآثار درویش علی بن یوسف کرکهری و تأثیر اندیشه های دیگران بر آثار او
  فاطمه توسل پناهی علی اصغر حلبی شروین خمسه
  درویش علی بن یوسف کرکهری یکی از شیوخ متصوّفه بوده است که به جز زبده الطریق که اولین اثر اوست آثار دیگرش(شرح لمعات، محک العاشقین، شرح احصاءاسماءالله)را آن گونه که در اوایل هر کدام از رسالاتش ذکر می کند بنا به درخواست مریدان و دوستان خود نگاشته است. از آن جا که او شریعت ر أکثر

  درویش علی بن یوسف کرکهری یکی از شیوخ متصوّفه بوده است که به جز زبده الطریق که اولین اثر اوست آثار دیگرش(شرح لمعات، محک العاشقین، شرح احصاءاسماءالله)را آن گونه که در اوایل هر کدام از رسالاتش ذکر می کند بنا به درخواست مریدان و دوستان خود نگاشته است. از آن جا که او شریعت را برای قدم گذاردن به طریقت و وصول به حقیقت لازم و واجب می شمارد، جزو صوفیان مکتب عراق محسوب می شود. در آراء او رگه هایی از آراء محی الدین ابن عربی دیده می شود و محتمل است از فخرالدین عراقی پذیرفته باشد. وی با آن که در مسلک اهل صحو است از صوفیان اهل سکر نیز در رسالاتش نام می برد و اقوالی را از آنان ذکر می کند.آیا می توان او را به ضرس قاطع سهروردی دانست،اگر نتوان او را در سلک مکتب سهروردی دانست می توان او را جزو مشربی به شمار آورد که سعد الدین حمویه طلایه دار آن بوده یعنی کسی که هم اثراتی از عرفان ابن عربی دارد و هم مکاتب مختلف را در هم آمیخته است. از آن جا که رسالاتش مختصر،مفید و به منظور تعلیم سالکان است و تدوینی است از کتب دیگران، در این مقاله به بررسی عقاید و آراء دیگران در آثار او خواهیم پرداخت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  403 - تأثیر دیدگاه‌های تربیتی ایرانیان باستان در ادب فارسی با تکیه بر باب هفتم بوستان سعدی
  وحید سبزیان پور
  سعدی باب هفتم بوستان را با عنوان در عالم تربیت به منظور تعلیم شیوه‌های تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه های اسلامی است. در این مقاله نشان داده ایم که سرچشمه های فکری سعدی در مسائ أکثر

  سعدی باب هفتم بوستان را با عنوان در عالم تربیت به منظور تعلیم شیوه‌های تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه های اسلامی است. در این مقاله نشان داده ایم که سرچشمه های فکری سعدی در مسائل تربیتی، به همان اندازه که با فرهنگ عربی تطبیق دارد، با اندیشه های ایرانی نیز هماهنگ و همسو است. از نتایج این پژوهش، لزوم توجه به منابع عربی برای کشف دیدگاه های ایرانیان باستان و تأثیر آن در ادب فارسی است. تقدّم زمانی دیدگاه های ایرانی بر اندیشه‌های عربی و اسلامی، نشان می دهد که مردم ایران زمین با بسیاری از امور اخلاقی و تربیتی، که امروزه اسلامی و یا عربی محسوب می شوند، آشنا بودند؛ همچنین این دیدگاه‌ها توانسته اند پا را از حوزة فرهنگ ایرانی و متون پهلوی فراتر بگذارند و وارد فرهنگ و ادب عربی بشوند. متأسفانه اشاره به دیدگاه های ایرانی در شرح و تحلیل متون ادب فارسی سخت مورد بی مهری محققان قرار گرفته و لازم است که در کنار تحلیل های مبتنی بر تأثیرپذیری ادب فارسی از ادب عربی، به فرهنگ ایرانی نیز توجه لازم صورت گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  404 - بررسی اندیشه دینی معاد، هویت و جایگاه وجودی انسان در افکار ابن عربی
  محسن فهیم سیده لیلا مرتضوی سمیه عظیمی
  در این مقاله علاوه بر بیان دیدگاه ابن عربی در زمینه معاد جسمانی سعی شده به بررسی هویت و جایگاه وجودی انسان، حیثیات و مراتب نفس به بدن و کیفیت سیر صعودی انسان از عالم جسمانی تا برزخ روحانی پرداخته شود. از نگاه ابن عربی، اگر به عالم که سراسر تجلی‌گاه کمالات حق است نیک بنگ أکثر

  در این مقاله علاوه بر بیان دیدگاه ابن عربی در زمینه معاد جسمانی سعی شده به بررسی هویت و جایگاه وجودی انسان، حیثیات و مراتب نفس به بدن و کیفیت سیر صعودی انسان از عالم جسمانی تا برزخ روحانی پرداخته شود. از نگاه ابن عربی، اگر به عالم که سراسر تجلی‌گاه کمالات حق است نیک بنگری؛ همه آنچه را که در عالم اکبر متفرق است در عالم انسانی خواهی یافت و هیچ حقیقتی در عالم نیست، مگر اینکه به مقتضای شرع و عقل در عالم وجود انسانی ظهور کرده باشد. پس می‌توان برای انسانی که ازحیث مرتبه اول است و از حیث تحقق آخر است دو معاد جسمانی و روحانی در نظر گرفت و اگر اختلافی در این بین باشد به نحوه اعاده و کیفیت آن باز می گردد. در نهایت ابن عربی معتقد است که روح بعد از مرگ و تعلق به عالم برزخ در قیامت به همراه بدن عنصری حاضر می‌شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  405 - تولیدات علمی نمایه‌سازی شدۀ ایران و کشورهای اسلامی منطقۀ خاورمیانه در WOS (2003- 2007)
  عبدالرضا نوروزی چاکلی محمد حسن زاده
  این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از روش تجزیه و تحلیل تطبیقی، از ابعادی گوناگون، به ارزیابی و مقایسۀ تولیدات علمی نمایه‌سازی شدۀ ایران، ترکیه، مصر، پاکستان و عربستان در پایگاه WOS، در طیّ دورۀ پنج سالۀ 2003 تا 2007 می‌پردازد. مقایسۀ تولیدات ع أکثر

  این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از روش تجزیه و تحلیل تطبیقی، از ابعادی گوناگون، به ارزیابی و مقایسۀ تولیدات علمی نمایه‌سازی شدۀ ایران، ترکیه، مصر، پاکستان و عربستان در پایگاه WOS، در طیّ دورۀ پنج سالۀ 2003 تا 2007 می‌پردازد. مقایسۀ تولیدات علمی هر یک از این کشورها از نظر تنوّع زبانی، تنوّع مدارک، گروه‌های موضوعی، وابستگی سازمانی و تعداد و میزان رشد، مهم‌ترین هدف‌های این مقاله محسوب می‌شود. علاوه بر این، ارزیابی مطلوبیّت عملکرد تولیدات علمی هر یک از این کشورها با استفاده از شاخص ترکیبیِ میانگین تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه نسبت به هر تولید علمی نمایه‌سازی شده، بخش دیگری از مباحث این مقاله را تشکیل می‌دهد. نتایج نشان داد که گرچه از نظر تعداد تولیدات علمی نمایه‌سازی شده در پایگاه WOS، ایران پس از ترکیه و قبل از مصر قرار گرفته است، امّا با توجّه به شاخصِ ترکیبی یاد شده، از نظر مطلوبیّت عملکرد در زمینۀ تولیدات علمی نمایه‌سازی شده در آن پایگاه، ایران پس از دو کشور ترکیه و مصر قرار می‌گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  406 - جذب رنگ بنفش بلوری از محلول‌های آبی با آب‌ژل‌های نانوچندسازه مغناطیسی بر پایه صمغ عربی حاوی نانوذرات کبالت
  حسین قاسم زاده محمدی فاطمه مهدوی روچی بهمن واشقانی فراهانی
  در این پژوهش، آب‌ژل‌های نانوچندسازه مغناطیسی تولیدشده بر پایه صمغ عربی برای حذف رنگ بنفش بلوری از محلول‌های آبی مورداستفاده قرار گرفت. ابتدا آب‌ژل‌ها به‌روش بسپارش رادیکالی با استفاده از صمغ عربی در حضور تکپارهای آکریل‌آمید (AAm) و 2-آکریل‌آمید و 2-متیل پروپان سولفونیک أکثر

  در این پژوهش، آب‌ژل‌های نانوچندسازه مغناطیسی تولیدشده بر پایه صمغ عربی برای حذف رنگ بنفش بلوری از محلول‌های آبی مورداستفاده قرار گرفت. ابتدا آب‌ژل‌ها به‌روش بسپارش رادیکالی با استفاده از صمغ عربی در حضور تکپارهای آکریل‌آمید (AAm) و 2-آکریل‌آمید و 2-متیل پروپان سولفونیک اسید (AMPS) با استفاده از آمونیم پرسولفات به‌عنوان آغازگر رادیکالی و متیلن بیس‌آکریل‌آمید به‌عنوان شبکه‌ساز در محیط آبی تولید شدند. سپس آب‌ژل‌های نانوچندسازه با کاهش یون‌های کبالت بارگذاری شده در آب‌ژل با محلول سدیم بور هیدرید تهیه شدند. اثر متغیرهای متفاوت مانند زمان تماس، غلظت اولیه رنگ، دما و pH بر رفتارهای جذب رنگ بنفش بلوری در محیط آبی بررسی شد. ساختار آب‌ژل‌های تهیه‌شده با طیف‌سنجی فروسرخ تبدیل فوریه (FT-IR)، وزن‌سنجی گرمایی (TGA) و میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) موردبررسی قرار گرفت. نتایج به‌دست آمده از تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی نمونه‌ها نشان می‌دهند که نانوذرات کبالت پراکندگی مناسبی در بستر آب‌ژل دارند و اندازه تقریبی آن‌ها در حدود 10 تا 30 نانومتر است. نتایج این مطالعه نشان داد که آب‌ژل‌های نانوچندسازه با بازدهی مناسب در زمان کوتاه می‌توانند به‌عنوان یک جاذب مؤثر برای جذب رنگ بنفش بلوری از محلول‌های آبی استفاده شوند. همچنین، بررسی هم‌دماهای جذب نشان داد که الگوی جذب رنگ بنفش بلوری بر روی آب‌ژل‌های نانوچندسازه مغناطیسی از الگوی تمکین پیروی می‌کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  407 - مقایسه رابطه میان تورم و نااطمینانی تورم در ایران و سه عضو اوپک
  الهام فرنقی اورانوس پریور حمید توفیقی
  در این تحقیق،با بهره گیری از مدل سازی واریانس شرطی و آزمون علیت گرنجر،رابطه میان تورم و نااطمینانی تورم در ایران و سه کشور نفتی دیگر که از اعضای اوپک هستند،بررسی و مقایسه شده است.برای این منظور،از داده های فصلی سری شاخص قیمت مصرف کننده برای سالهای 1985 تا2009 استفاده أکثر

  در این تحقیق،با بهره گیری از مدل سازی واریانس شرطی و آزمون علیت گرنجر،رابطه میان تورم و نااطمینانی تورم در ایران و سه کشور نفتی دیگر که از اعضای اوپک هستند،بررسی و مقایسه شده است.برای این منظور،از داده های فصلی سری شاخص قیمت مصرف کننده برای سالهای 1985 تا2009 استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از شواهد محکمی است که نشان می دهد در تمامی این کشورها تورم بالاتر به افزایش نااطمینانی تورم منجر می شود.ولی در جهت عکس تنها در ایران و ونزوئلا شواهدی دال بر رابطه علی از نااطمینانی تورم به تورم یافت می شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  408 - خواب، رؤیا و وحی از دیدگاه ابن‌عربی
  سیدمهدی موسوی عبدالرضا مظاهری بخشعلی قنبری
  در تفکر ابن‌عربی خواب و رؤیا دارای اهمیت بوده و مستقیماً با درک او از عالم خیال ارتباط دارد. ایشان بین خیال متصل و منفصل فرق قائل شده و مکان خواب و رؤیا را در عالم خیال متصل و وحی را در عالم خیال منفصل آورده است. وی تعبیر خواب را مربوط به عالم خیال متصل می‌داند، در حالی أکثر

  در تفکر ابن‌عربی خواب و رؤیا دارای اهمیت بوده و مستقیماً با درک او از عالم خیال ارتباط دارد. ایشان بین خیال متصل و منفصل فرق قائل شده و مکان خواب و رؤیا را در عالم خیال متصل و وحی را در عالم خیال منفصل آورده است. وی تعبیر خواب را مربوط به عالم خیال متصل می‌داند، در حالی که وحی در عالمی بالاتر از خیال متصل اتفاق می‌افتد. پس قرآن نمی‌تواند تنها خواب و رؤیا باشد چون فاقد شریعت بوده و دیگر احکام آن جنبه دستوری نداشته و مخاطب ندارند. رؤیا از مبشرات الهی است و رؤیاى صادقه جزئى از وحى می‌باشد. ابن‌عربی مخیله را قوه‌ای از قوای دل می‌شمارد و عشق از افراط محبت است که ظهورش در درون دل است. دل را هفت مرحله بمثابت هفت طبق آسمان است که در مرحله‌ای معدن محبت، عشق و مهربانی بر خلق و در مرحله بالاتر معدن محبت حضرت الوهیت و در نهایت معدن تجلی نور‌ و تابش صفات الوهیّت می‌باشد. لذا با بیان جایگاه خواب و رؤیا و نسبت آن با وحی، به سخنی پیرامون خواب نامه خواندن قرآن و رابطه خواب، رؤیا و عشق به روش توصیفی‌تحلیلی می‌پردازیم تا سرّ برتری انسان بر سایر مخلوقات مشخص گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  409 - عشق نزد روزبهان‌بقلی و ابن‌عربی؛ با تأکید بر جایگاه زن
  زهرا کوشکی انشاء الله رحمتی
  چکیدهعشق به عنوان مقوله ای پرچالش، دغدغه بسیاری از عرفای مسلمان از جمله روزبهان و ابن عربی بوده است. به علاوه این واژه همواره با جنس زن در مقام معشوقه هم نشینی داشته است. این پیوند در آراء دو عارف یادشده، محکم تر از سایرین به نظر می رسد. اهمیّت موضوع عشق از دیدگاه روزبه أکثر

  چکیدهعشق به عنوان مقوله ای پرچالش، دغدغه بسیاری از عرفای مسلمان از جمله روزبهان و ابن عربی بوده است. به علاوه این واژه همواره با جنس زن در مقام معشوقه هم نشینی داشته است. این پیوند در آراء دو عارف یادشده، محکم تر از سایرین به نظر می رسد. اهمیّت موضوع عشق از دیدگاه روزبهان و ابن‌عربی با تأکید بر نقش زن از آن روست که هر دو عارف نظرات بدیع و تاحدود زیادی متفاوت از سایر بزرگان صوفیه درخصوص عشق و زن داشته‌اند. همین نکته است که این موضوع را بحث‌انگیز و قابل مطالعه می‌کند. درهمین راستا نگارندگان طی مطالعه‌ای پدیدارشناسانه، احوال و دیدگاه‌های این دو شخصیت درباره زن و عشق عفیف انسانی، را مورد کنکاش قرار داده‌اند. چگونگی تعبیر این دو عارف از عشق و انواع آن و نیز مقام وجایگاه زن در اندیشه آن ها پرسش هایی هستند که تلاش شده به آن ها پاسخ داده شود. پس از مطالعه آراء شیخ شطاح و شیخ اکبر این نتیجه حاصل شده که نزد هرایشان، عشق مجازی صرفاً به مثابه میدان تمرین و یا نردبان و معبری به سوی عشق حقیقی نبوده بلکه عشق عفیف انسانی شعاعی از بارقه عشق الهی و در امتداد و هم جنس با آن برشمرده می‌شود. به‌‌علاوه هر دو عارف معتقدند که درک زیبایی ازلی خداوند و چشیدن طعم عشق الهی، تنها از طریق توجّه به تجلّیات آن حقیقت سرمدی در صور مخلوقات مخصوصا عالی‌ترین آن‌ها یعنی انسان به‌ویژه زن، آن هم با تمام ابعاد وجودی‌اش اعم از جسمانیّت و روحانیّت، میسّر می‌گردد. درهمین راستا است که زن و عشق عفیف انسانی در زندگانی و اندیشه این دو در مقایسه با آراء دیگر بزرگان صوفیه جایگاه ممتازی می‌یابد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  410 - تانیث و تناکح در هستی شناسی ابن عربی
  آلی لا عطار عبدالرضا مظاهری محمدرضا عدلی
  تناکح اسماء در نظام فکری ابن عربی در کنار تقابل اسماء تعریف شده است که چگونگی فیض هستی از واحد به کثیر را به تصویر می کشد. وی با بیان تناکح به چگونگی کثرت اسماء و بی نهایت بودن جهان هستی پرداخته و راز خلقت را در حرکت حبی که منجر به تناکح می شود دانسته و اشاره دارد که تن أکثر

  تناکح اسماء در نظام فکری ابن عربی در کنار تقابل اسماء تعریف شده است که چگونگی فیض هستی از واحد به کثیر را به تصویر می کشد. وی با بیان تناکح به چگونگی کثرت اسماء و بی نهایت بودن جهان هستی پرداخته و راز خلقت را در حرکت حبی که منجر به تناکح می شود دانسته و اشاره دارد که تناکح ساری در جمیع ذراری صورت می پذیرد. منتها با توجه به گستره بحث و همچنین وضوح بخشی به آن موضوع نوشتار حاضر به جزء نخستین پرداخته و جهت مدخل بحث لازم میداند ابتدا به بیان معنای اسم از دیدگاه حکما و عرفا پرداخت و سپس با توضیح تکثر اسماء از ذات باری به روش سازی ضمیر مخاطب جهت فهم موثر نکاح اسماء و رویش خلقت کثیر از واحد بپردازد. به همین خاطر در این مقاله ابتدا به معانی تناکح در عالم انسانی و اسماء الهی پرداخته شده و رمز و سنبل بودن آن نیز از دیدگاه ابن عربی مورد نظر قرار گرفته است و آنگاه به بحث اسماء الهی و تقابل و تناکح اسماء پرداخته شده و تقسیمات مختلفی که از اسماء و امهات اسماء صورت پذیرفته روشن شده، و این که حب الهی باعث آفرینش از طریق اسماء شده، مورد بررسی قرار گرفته و فاعل و قابل بودن در امر الهی و نظام طبیعی که علت ایجاد آفرینش و پذیرش این امر الهی از طرف عالم طبیعت مورد بررسی قرار گرفته و به همین دلیل به بحث زوجیت و قابلیت در اسماء و عوالم مختلف و در نهایت عالم انسانی پرداخته شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  411 - احدیت کثرت و احدیت ذات در فتوحات مکیه محی‌الدین ابن عربی
  مرضیه شریعتی
  بررسی و تحقیق در موضوع وحدت از منظر ابن عربی همواره محل بحث و چالش های فراوانی بوده است. محققان گاهی او را قائل به وحدت وجود و گاهی قائل به وحدت شهود بر شمرده اند. با اینحال، فتوحات وی حاکی از آن است که وی وحدت را متعلق به دو مرتبه می داند. 1- مرتبه الوهیت و 2- ذات. وحد أکثر

  بررسی و تحقیق در موضوع وحدت از منظر ابن عربی همواره محل بحث و چالش های فراوانی بوده است. محققان گاهی او را قائل به وحدت وجود و گاهی قائل به وحدت شهود بر شمرده اند. با اینحال، فتوحات وی حاکی از آن است که وی وحدت را متعلق به دو مرتبه می داند. 1- مرتبه الوهیت و 2- ذات. وحدت در ناحیه الوهیت -که مجموع اسماء و صفات حق تعالی است- وحدت در وجود است و وحدت در ناحیه ذات &ndash; که سوای اسماء و صفات و ظهورات است- وحدت در ناحیه شهود است. وحدت وجود برای ابن عربی وحدت اسماء و ظهورات الاهی است که او با عنوان احدیت الکثره از آن یاد می کند. وی بر آن است که احدیت بالاصاله از آنِ ذات حق تعالی است. از این حیث باید گفت ابن عربی هم قائل به وحدت وجود است و هم قائل به وحدت شهود. در این نوشتار پس از تبیین این دو نوع وحدت، به تضارب آراء اندیشمندان در این خصوص اشاره خواهد شد. نظرات شرق شناسان و متفکران در خصوص وحدت در نظام اندیشه ابن عربی در قالب چهار گروه طرح و سپس قول پنجم که دربردارنده دیدگاه جدید است بیان می گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  412 - نگرش عارفانه احمد غزالی و استحاله عشق عُذری لیلی و مجنون
  سهیلا نمازعلیزاده اشرف السادات موسوی لر
  اندیشمندان حوزة عرفان ایرانی همواره نظرات گوناگونی را در باب مفهوم عشق ابراز داشته‌اند که بیانگر اهمیت مقام عشق در تعالیم و آموزه‌های اندیشه دینی ایرانی است. احمد غزالی (520-452 ه.ق) با خلق آثار عرفانی خویش، تحولاتی چشمگیری در باب سرشت عشق پدید آورده است و در سوانح العش أکثر

  اندیشمندان حوزة عرفان ایرانی همواره نظرات گوناگونی را در باب مفهوم عشق ابراز داشته‌اند که بیانگر اهمیت مقام عشق در تعالیم و آموزه‌های اندیشه دینی ایرانی است. احمد غزالی (520-452 ه.ق) با خلق آثار عرفانی خویش، تحولاتی چشمگیری در باب سرشت عشق پدید آورده است و در سوانح العشاق که نخسین اثر وی در ساحت عشق و به زبان فارسی است، تعابیر و تفسیرهای بدیعی از حکایت دلدادگی لیلی و مجنون ارائه نموده است. از آنجایی که داستان عشق لیلی و مجنون ریشه در عشق عُذری ادب عرب دارد، این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، با هدف شناخت مراحل استحالة عشق عُذری لیلی و مجنون در نگرش احمد غزالی شکل گرفته و تلاش شده به این پرسش پاسخ دهد، در یک مطالعه تطبیقی، وجوه افتراق و اشتراک میان عشق لیلی و مجنون در نگرش احمد غزالی با عشق عُذری عرب چگونه تفسیر می‌شوند؟ بر اساس نتایج بدست آمده، عشق عفیفانه، ناسوتی، دردآور، کُشنده و بی‌فرجام عُذری با مبانی نظری ناب عاشقانه و عارفانة احمد غزالی مبتنی بر اتحاد رابطة عاشق و معشوق با عشق؛ به عشقی پسندیده، لاهوتی، خوشایند و امیدبخش استحاله یافته و عاملی مهم برای استکمال وجودی انسان می‌شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  413 - تقریرهای صوفیه از اسقاط تکلیف شرعی در طایفه عقلاءالمجانین با تأکید بر دیدگاه ابن‌عربی و عین‌‌ القضات همدانی
  علی رحیمی هاتف سیاه کوهیان جمشید صدری
  10.30495/mmlq.2022.689682
  در متون عرفانی اسقاط تکالیف شرعی عقلاءالمجانین از جمله موضوعات پربسامدی است که با تقریرهای گوناگونی بیان شده است. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی به روشن کردن رهیافت‌های نظری صوفیه در رواداشت اسقاط تکالیف شرعی در عقلاءالمجانین و بازشناسی عوامل این اسقاط از نظر آن‌ها پر أکثر

  در متون عرفانی اسقاط تکالیف شرعی عقلاءالمجانین از جمله موضوعات پربسامدی است که با تقریرهای گوناگونی بیان شده است. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی به روشن کردن رهیافت‌های نظری صوفیه در رواداشت اسقاط تکالیف شرعی در عقلاءالمجانین و بازشناسی عوامل این اسقاط از نظر آن‌ها پرداخته است. بر این اساس مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که در انسان‌شناسی عرفانی صوفیه مخاطب تکالیف شرعی در عقلاءالمجانین کدام قوه است و آیا با زوال عقل متعارف، قوه دیگری در آن‌ها محل تکلیف شرعی می‌گردد؟ همچنین با توجه به برخورداری عقلاءالمجانین از نوعی عقل، آیا می‌توان آن‌ها را مانند سایر عقلا مکلّف به انجام تکالیف شرعی دانست؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رهیافت اصلی صوفیه در این باب، اعتقاد به معذوریت عقلاءالمجانین به واسطه غلبه حال بر آن‌ها و برخورداری آن‌ها از حالات سُکر صوفیانه در اثر دریافت واردات غیبی است. در برخی از تقریرهای صوفیانه زوال عقل و پیرو آن سقوط تکالیف شرعی از عقلاءالمجانین موهبتی از سوی خدا برای آن‌ها در نظر گرفته شده‌ است و برخی از صوفیه سکر باطنی آن‌ها را به منزله نماز دائم آن‌ها دانسته‌اند. هدف از این پژوهش بازشناسی علل عدم التزام عقلاءالمجانین به تکالیف شرعی از منظر صوفیه به‌ویژه ابن‌عربی و عین ‌القضات است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  414 - ریخت‌شناسی اروندرود از رود اساطیری رنگها ارنگ و ائورونت تا دجله و شط‌العرب
  جواد شاکری پور صفیه مرادخانی طاهره صادقی تحصیلی
  10.30495/mmlq.2021.686311
  نام اروندرود در عرصة فرهنگ و تمدن ایران‌زمین، دامنه‌ای به وسعت تاریخی آن دارد. این رود در اساطیر ایران و در کتاب مقدّس اوستا به ریخت رنگها، ارنگ و ائورونت نمود می‌یابد. متون دینی و تاریخی مزدیسنا به فارسی میانه در سده‌های آغازین اسلامی نام ارنگ و اروند را همان دجله می‌د أکثر

  نام اروندرود در عرصة فرهنگ و تمدن ایران‌زمین، دامنه‌ای به وسعت تاریخی آن دارد. این رود در اساطیر ایران و در کتاب مقدّس اوستا به ریخت رنگها، ارنگ و ائورونت نمود می‌یابد. متون دینی و تاریخی مزدیسنا به فارسی میانه در سده‌های آغازین اسلامی نام ارنگ و اروند را همان دجله می‌دانند. فردوسی در شاهنامه، در نبرد فریدون و ضحاک، اروندرود را به تازی دجله می‌خواند. دجله در سنگ نوشتة بیستون با نام تیگره نشان از پیشینة تاریخی آن در دوران باستان دارد. نام شط‌العرب نیز در برخی متون تاریخی و ادبی برای اروندرود محل مناقشه است. این پژوهش به شیوة کتابخانه‌ای و روش توصیفی ـ تحلیلی برای نخستین بار مهم‌ترین نام‌های اروندرود را با رویکرد ریخت‌شناسی از دوران باستان تا روزگار معاصر در قالب روایات اساطیری، تاریخی و ادبی تبیین می‌نماید. بر اساس یافته‌ها، رود اساطیری رنگها و ارنگ در معنای تندوتیز همان اروندرود است که هرمزد خدای بزرگ در یک پیکرگردانی اساطیری آن را می‌آفریند و در اسطورة آفرینش و باران به آن جنبة قدسی و مینوی می‌بخشد. به نظر می‌رسد بیان این نام‌ها در متون اوستایی، پهلوی و حماسه‌های ملی ایرانی، به نوعی پاسداشت و احیای نام کهن و باستانی اروندرود تلقی می‌شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  415 - مضامین و موضوعات مشترک در حبسیه‌های فارسی و عربی
  صادق ابراهیمی کاوری رحیمه چولانیان
  حبسیه به قصیده‌ای اطلاق می‌گردد که شاعر آن را در وصف وضعیت زندان و زندانی سروده باشد و از خلال این سروده، به وصف ظاهری (برونی) زندان و آن‌چه که در آن وجود دارد (در و دیوار، غل و زنجیر، زندانیان، زندانبان و...) بپردازد.افزون بر این اوصاف ظاهری، شاعر از حالات درونی خود نی أکثر

  حبسیه به قصیده‌ای اطلاق می‌گردد که شاعر آن را در وصف وضعیت زندان و زندانی سروده باشد و از خلال این سروده، به وصف ظاهری (برونی) زندان و آن‌چه که در آن وجود دارد (در و دیوار، غل و زنجیر، زندانیان، زندانبان و...) بپردازد.افزون بر این اوصاف ظاهری، شاعر از حالات درونی خود نیز در حبسیه ابیاتی را می‌آورد و در آن، از بی‌گناهی خود، جدایی از خویشان و نزدیکان، شب زندان، توسل جستن به دیگران برای رهایی و ... سخن می‌گوید.در این میان، شعر فارسی و عربی باتوجه به پیشینة فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دینی مشترک، در این زمینه (حبسیه‌سرایی) مضامین و موضوعات مشترکی دارند که نشان از آمیختگی و نزدیکی این دو زبان و اثرپذیری آنها از یکدیگر است تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  416 - عقلاءالمجانین و اطوار و کیفیت جنون آنها در فتوحات مکیه ابن‌عربی
  هاتف سیاهکوهیان
  عقلاءالمجانین یا فرزانگان دیوانه‌نما به‌رغم رفتارهای عجیبشان، دارای شخصیت و نبوغ شگفت‌انگیزی هستند که بیانگر عمق نگرش آنها به انسان و جهان است. ابن‌عربی در فتوحات مکیّه عقلاءالمجانین را بهالیل نامیده است و منشأ جنون آنها را وارد غیبی ناگهانی می‌‌داند که موجب حیرت ابدی آ أکثر

  عقلاءالمجانین یا فرزانگان دیوانه‌نما به‌رغم رفتارهای عجیبشان، دارای شخصیت و نبوغ شگفت‌انگیزی هستند که بیانگر عمق نگرش آنها به انسان و جهان است. ابن‌عربی در فتوحات مکیّه عقلاءالمجانین را بهالیل نامیده است و منشأ جنون آنها را وارد غیبی ناگهانی می‌‌داند که موجب حیرت ابدی آنان گردیده است و ارتعاشی درونی در آنان پدید آورده است. از نظر ابن‌عربی تجلی ناگهانی الهی، عقل این طایفه را با خود برده است و در عالم لاهوت زندانی کرده است. آنان پس از صعود عقلشان به عالم لاهوت، هیچ‌گونه تدبیر و فکری نسبت به عالم ناسوت و کارهای دنیوی خود ندارند، اما سخنانی بسیار عمیق و حکیمانه بر زبان می‌رانند که خود هیچ‌گونه قصدی از بیان آن ندارند، بلکه خداوند آن سخنان را بر زبانشان جاری می‌سازد. از نظر ابن‌عربی این طایفه خردمندانِ بدون خردی هستند که در ظاهر دیوانه یا همان مستوران از تدبیر عقل شناخته می‌شوند و به همین دلیل آنان را عقلای مجانین نام نهاده‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  417 - اسطوره در شعر أدونیس و شاملو
  سیدبابک فرزانه علی علیمحمدی
  زبان نمادین و اسطوره‌ای، در شعر معاصر جایگاهی درخور یافته است. اسطوره‌ها در هر سرزمینی بخشی از هویت، تمدن و فرهنگ آن سرزمین به‌شمار می‌روند و شاعران با بهره‌گیری از آنها، افزون بر اینکه شعر خود را هنرمندانه‌تر می‌سرایند، می‌توانند دغدغه‌ها، دل‌مشغولی‌ها و خواسته‌های خود أکثر

  زبان نمادین و اسطوره‌ای، در شعر معاصر جایگاهی درخور یافته است. اسطوره‌ها در هر سرزمینی بخشی از هویت، تمدن و فرهنگ آن سرزمین به‌شمار می‌روند و شاعران با بهره‌گیری از آنها، افزون بر اینکه شعر خود را هنرمندانه‌تر می‌سرایند، می‌توانند دغدغه‌ها، دل‌مشغولی‌ها و خواسته‌های خود را از طریق آنها با زبانی غیرمستقیم به جامعه منتقل کنند. شاعران معاصر ایرانی و جهان عرب نیز از به کارگیری اسطوره‌ها غافل نبوده و کوشیده‌اند از این طریق اهداف خود را بیان کنند. از میان این شاعران، أدونیس و احمد شاملو در شعر خود به اساطیر و افسانه‌ها توجهی ویژه داشته‌اند. در این مقاله با بررسی اسطوره در شعر این دو شاعر، به این نتیجه می‌رسیم که افزون بر گرایش این دو به بهره‌گیری از اسطوره، أدونیس به بازآفرینی اسطوره‌ها می‌پردازد و شاملو خود به خلق اسطوره دست می‌زند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  418 - تأثیر آراء ابن‌عربی بر تفکر عرفانی سیدمحمد نوربخش
  جمشید جلالی شیجانی
  تأثیر افکار و اندیشه‌های محی‌الدین عربی (560 ـ 621 ق) در جهان اسلام و طریقه‌های صوفیه و عرفا، از گذشته تاکنون، مسئله‌ای قابل توجه و تأمل بوده است. سیدمحمد نوربخش (795 ـ 869 ق) یکی از عرفایی است که با برخی از آثار و اندیشه‌های ابن‌عربی آشنایی داشته و آنها را تعلیم داده و أکثر

  تأثیر افکار و اندیشه‌های محی‌الدین عربی (560 ـ 621 ق) در جهان اسلام و طریقه‌های صوفیه و عرفا، از گذشته تاکنون، مسئله‌ای قابل توجه و تأمل بوده است. سیدمحمد نوربخش (795 ـ 869 ق) یکی از عرفایی است که با برخی از آثار و اندیشه‌های ابن‌عربی آشنایی داشته و آنها را تعلیم داده و از آنها تأثیر پذیرفته است. از جملة مهم‌ترین موضوعاتی که می‌توان در آثار نوربخش، تأثیر قابل ملاحظة آن را دید، وحدت وجود، انسان کامل و ختم‌الولایه است. در تصوف و عرفان اسلامی، این سه موضوع، جزو مباحث اصلی و کلیدی برای فهم اندیشه‌های ابن عربی از یک سو و درک مفاهیم و اصطلاحات نظری تصوف، از سوی دیگر، به‌شمار می‌رود. نوربخش، در آموزه‌های نظری عرفانی، از این اندیشه‌های ابن عربی بهره گرفته است. در این جستار، برآنیم تا با نظری بر آثار نوربخش، این مسئله را واکاوی کنیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  419 - نگرش اسطوره‌ای به «گاو» در ادبیات کهن عربی
  باقر قربانی زرین
  یکی از موضوعات مشترک در میان اساطیر اقوام مختلف، تقدّس‌بخشی به حیوانات از جمله گاو است. گاو به عنوان نخستین جانور اساطیری از اهمیّت ویژه‌ای در میان ملل گوناگون از جمله اعراب برخوردار بوده و نقش و جایگاه آن در آثار ادبی آنها بازتاب یافته است. در اشعار کهن عربی با اتخاذ ر أکثر

  یکی از موضوعات مشترک در میان اساطیر اقوام مختلف، تقدّس‌بخشی به حیوانات از جمله گاو است. گاو به عنوان نخستین جانور اساطیری از اهمیّت ویژه‌ای در میان ملل گوناگون از جمله اعراب برخوردار بوده و نقش و جایگاه آن در آثار ادبی آنها بازتاب یافته است. در اشعار کهن عربی با اتخاذ رویکرد اسطوره‌ای، می‌توان تفسیری نو از جایگاه این حیوان عرضه کرد. نبرد میان گاو وحشی و سگ‌های شکاری، گاو و باران‌زایی و ارتباط میان گاو و جنّ از موضوعات این پژوهش است که در پرتو این رویکرد تحلیل و تفسیر شده‌اند. تطابق ادبیات عربی و ادبیات دیگر ملل در حوزۀ اساطیر نیز از دیگر بخش‌های این نوشتار است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  420 - بررسی وحدت وجود در رباعیات بیدل دهلوی
  مسعود روحانی سیاوش حق جو علی اکبر شوبکلائی
  اندیشه وحدت وجود ابن عربی آرام‌آرام در سراسر سرزمین‌های اسلامی به‌ویژه در ایران و پس از آن در هندوستان، گسترش یافت. یکی از مهم‌ترین راه‌های گسترش این اندیشه متون ادبی عرفانی مخصوصاً شعر شاعران عارف بوده است. اندیشه وحدت وجود در رباعیات بیدل دهلوی نیز به نحو بارزی تجلییا أکثر

  اندیشه وحدت وجود ابن عربی آرام‌آرام در سراسر سرزمین‌های اسلامی به‌ویژه در ایران و پس از آن در هندوستان، گسترش یافت. یکی از مهم‌ترین راه‌های گسترش این اندیشه متون ادبی عرفانی مخصوصاً شعر شاعران عارف بوده است. اندیشه وحدت وجود در رباعیات بیدل دهلوی نیز به نحو بارزی تجلییافته است. موضوعاتی چون وحدت وجود، تشبیه و تنزیه، ظاهر و باطن، وحدت و کثرت و دیگر موضوعات در رباعیات بیدل مطرح شده است و می‌توان گفت رباعیات بیدل عرصه بیان اندیشه‌های عرفانی او است. بیدل به وحدت وجود اعتقادی راسخ دارد و در کلامی محکم و استوار مباحث این اندیشه را تبیین نموده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  421 - بررسی سِیرِ آراء و عقایدِ اهل تصوف دربارۀ نظریۀ «بدایه الاولیاء، نهایه الانبیاء»
  امیرحسین همتی
  بنیادی‌ترین اصل و مهم‌ترین مسأله در تصوف و عرفان اسلامی، موضوعِ ولایت و شناختِ ولی است. اکثرِ قریب به اتفاقِ موضوعاتی که در عرفانِ اسلامی مجالِ طرح و بررسی یافته‌اند، برحولِ محورِ ولایت شکل گرفته و تکامل پیدا کرده‌اند. از زمانی که تصوف از مرحلۀ زهد وارد مراحلِ پیچید أکثر

  بنیادی‌ترین اصل و مهم‌ترین مسأله در تصوف و عرفان اسلامی، موضوعِ ولایت و شناختِ ولی است. اکثرِ قریب به اتفاقِ موضوعاتی که در عرفانِ اسلامی مجالِ طرح و بررسی یافته‌اند، برحولِ محورِ ولایت شکل گرفته و تکامل پیدا کرده‌اند. از زمانی که تصوف از مرحلۀ زهد وارد مراحلِ پیچیده‌ترخود شد، بحث دربارۀ ولی و مقامِ ولایت هم روی در رشد و کمال نهاد. در طول تاریخِ عرفان و تصوف اسلامی، مباحثی گوناگون و حاشیه‌های متعدد درباره موضوع ولایت و شخصیّتِ ولی شکل گرفته است. این مباحث در برخی موارد بسیار جنجال برانگیز شده و برای چندین قرن ذهنِ صاحبان اندیشه را به خود مشغول ساخته بودند. یکی از این مسائل مورد نزاع، نظریۀ بدایة الاولیاء، نهایة الانبیاء است. این نظریه، بیان‌کنندۀ برتری مقامِ ولایت بر مقامِ نبوّت است؛ و به ظاهر، در مقابلِ نظریۀ نهایة الاولیاء، بدایة الانبیاء که بیان کننده برتری مقامِ نبوت بر مقامِ ولایت است، قرار دارد. در این مقاله، ضمن نشان دادنِ سیرِ تاریخی و فرایندِ شکل‌گیری این نظریه، به بررسی عقاید و آرایِ دو گروه درگیر در این نزاع فکری نیز توجه شده است. از دیگر مواردِ مورد نظر در این مقاله، تبیینِ چگونگی برقراری پیوند میان طرفداران هر دو گروه و توضیح درخصوصِ استدلال‌های مطرح شده برای پایان بخشیدن به این نزاع عقیدتی است تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  422 - ششتری و نقش او در گسترش شعر عرفانی عربی
  سید مهدی مسبوق
  ششتری از جمله شاعران نامدار سدۀ هفتم هجری در اندلس است که شعر او افزون بر درون مایه های عرفانی، از زبان و ساختاری متفاوت با سروده های سایر عرفا برخوردار است. او مضامین عرفانی و معانی صوفیانه را در قالب زجل و موشّح که ساختاری متفاوت با قصاید کلاسیک عربی دارد و زبان آن عا أکثر

  ششتری از جمله شاعران نامدار سدۀ هفتم هجری در اندلس است که شعر او افزون بر درون مایه های عرفانی، از زبان و ساختاری متفاوت با سروده های سایر عرفا برخوردار است. او مضامین عرفانی و معانی صوفیانه را در قالب زجل و موشّح که ساختاری متفاوت با قصاید کلاسیک عربی دارد و زبان آن عامیانه و مورد اقبال مردم است، بیان نمود و از این رهگذر، شعر عرفانی را نه برای طبقۀ صوفیه که برای عامۀ مردم سرود. هدف از پژوهش پیش رو، بیان نقش ششتری در شعر عرفانی عربی است؛ به همین منظور، ابتدا به جایگاه ششتری در عرفان و ادب عربی می پردازیم و پس از ذکر نوآوری های او در بیان مضامین عرفانی با به کارگیری گویش های عامیانه و زبانی ساده و صریح و به دور از پچیدگی ها و رمزپردازی های صوفیه، تعریفی از موشّح و زجل صوفیانه که ششتری از پایه گذاران آن است، بیان می کنیم و بازتاب مضامین عرفانی را در نمونه هایی از موشّحات و زجل های او نشان می دهیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  423 - بررسی تطبیقی وحدت وجود از دیدگاه جامی و شبستری
  بتول مهدوی شهلا خلیل اللهی منیره عیدی
  نوشتار حاضر به تطبیق وحدت وجود در اندیشه ابن عربی با آرای جامی و شبستری در این باره پرداخته است. ابن‌عربی، در نضج و کمال نظریه وحدت وجود بسیار تأثیرگذار بوده است. شبستری و جامی، در میان نویسندگان وشاعران ایرانی پس از سده هفتم وهشتم هجری، از جمله کسانی هستند که در انتقال أکثر

  نوشتار حاضر به تطبیق وحدت وجود در اندیشه ابن عربی با آرای جامی و شبستری در این باره پرداخته است. ابن‌عربی، در نضج و کمال نظریه وحدت وجود بسیار تأثیرگذار بوده است. شبستری و جامی، در میان نویسندگان وشاعران ایرانی پس از سده هفتم وهشتم هجری، از جمله کسانی هستند که در انتقال اندیشه‌های او نقش مهمی ایفا کرده‌اند. هم‌صدا با ابن عربی، بیانگر این اندیشه شدند که در هستی، جز حق چیز دیگری وجود ندارد و هر آنچه به عنوان مظاهر کثرت مشاهده می‌شود، در واقع چیزی جز تجلی‌های گوناگون حضرت وجود، نیست. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که شبستری و جامی چون ابن عربی، حق را متجلی در جمیع اشیاء به تجلیات اسمایی می‌دانند و برای تبیین نظریه وحدت وجود، همچون ابن عربی، از ابزارهای بلاغی نظیر تمثیل دریا و مظاهر آن، عدد، آینه و نور و تابش نور از پس آینه‌های رنگارنگ بهره برده‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  424 - ارزیابی استفاده از کانال صوتی در طراحی سیستم هشدار سونامی در دریای مکران
  افشین محسنی آراسته کامران لاری
  مطالعه حاضر به بررسی روشی مبتنی بر استفاده از کانال های صوتی زیر آب برای دریافت سیگنال های زمین لرزه ای زیرآبی پرداخته است. در این پژوهش، پس از بررسی وجود و ایجاد کانال صوتی در دریای عرب و دریای عمان با ارزیابی اطلاعات موجود از پارامترهای فیزیکی آب دریا و امکان تغییرات أکثر

  مطالعه حاضر به بررسی روشی مبتنی بر استفاده از کانال های صوتی زیر آب برای دریافت سیگنال های زمین لرزه ای زیرآبی پرداخته است. در این پژوهش، پس از بررسی وجود و ایجاد کانال صوتی در دریای عرب و دریای عمان با ارزیابی اطلاعات موجود از پارامترهای فیزیکی آب دریا و امکان تغییرات مکانی و زمانی آن در اثر وقوع پدیده های مختلف نظیر باد، جریانات سطحی، جریانات داخلی، رسوبگذاری و غیره، امکان انتقال صوت حاصل از زمین لرزه در کانال صوتی مطالعه شده است. همچنین زمان سیر سیگنال صوتی و مقایسۀ آن با زمان رسیدن یک سونامی احتمالی، محاسبه گردید. روش کار مبتنی بر شناخت از نحوۀ تشکیل کانال صوتی با تغییر پارامترهای فیزیکی آب دریا، تغییر در تشکیل لایۀ آمیخته و ارزیابی شیب موجود در کانال صوتی با تغییر در شیب لایۀ آمیخته است. نتایج نشان داد که می توان از کانال صوتی برای ردیابی صوت حاصل از زمین لرزۀ زیرآبی در این نواحی استفاده نمود. زمان سیر این صوت در کانال صوتی، یک هفتم زمان سیر سونامی بوجود آمده در اثر زمین لرزه است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  425 - نظریه بینامتنی در حوزه نقد ادبی عربی، ترجمه‌های ارائه شده از آن و معرفی بزرگان این حوزه
  سجاد عربی حمیدرضا غلامی
  مفهوم بینامتنی در سال 1982میلادی توسط سیزا قاسم در مقاله ای تحت عنوان المفارقة فی القصّ العربی المعاصر (متناقض نما در داستان های معاصر عربی) در گفتمان نقد معاصر عربی سربرآورد؛ این نظریه با واکنش های متفاوتی از سوی ناقدان عربی همراه بود و ترجمه های متفاوتی از آن ارائه دا أکثر

  مفهوم بینامتنی در سال 1982میلادی توسط سیزا قاسم در مقاله ای تحت عنوان المفارقة فی القصّ العربی المعاصر (متناقض نما در داستان های معاصر عربی) در گفتمان نقد معاصر عربی سربرآورد؛ این نظریه با واکنش های متفاوتی از سوی ناقدان عربی همراه بود و ترجمه های متفاوتی از آن ارائه دادند و هرکدام دیدگاه های متفاوتی را در قبال آن ایراد کردند و برخی نیز به نظریه پردازی در این خصوص پرداختند و دیدگاه هایی را مطرح کردند که تا آن زمان در این حوزه مطرح نشده بود.در تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، نظریة بینامتنی در حوزه نقد ادبی عربی، ترجمه های ارائه شده از آن، نحوه برخورد منتقدان عرب با آن و رویکردهای آنها در قبال این نظریه مورد بررسی قرار گرفته شده و مهمترین تلاش های نویسندگان این حوزه در جهان عرب مورد مداقه و واکاوی قرار گرفته شده است. نتایج نشان داد که بیش از بیست ترجمه با رویکردهای مختلف از این نظریه توسط نظریه پردازان عرب ارائه شد. تلاش های آنها درباره ی بینامتنی دو روند را در پیش گرفته است: رجوع به حوزه ی نقد کهن عربی و تطبیق این نظریه با میراث نقدی عرب، و اکتفا به شکل جدید نظریة بینامتنی بدون رجوع به میراث کهن نقد ادبی. منتقدان عرب در این خصوص به دستاوردهای زیادی در هر دوجنبه ی کاربردی و نظری دست یافته و در برخی اوقات به نظریه پردازی هم پرداخته اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  426 - استعاره مفهومی حوزه‌ی خشم در داستانهای سنگ صبور، خشم و هیاهو و میرامار
  نسرین محمودی برمسی مریم ایرجی ژینوس شیروان
  این مقاله، پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی بر اساس نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی است که به بررسی استعاره‌های مفهومی حوزه خشم در سه اثر داستانی سنگ صبور (فارسی)، خشم و هیاهو (انگلیسی) و میرامار (عربی) می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند یکی از پربسامدترین حوزه های مبدا مشترک که هر أکثر

  این مقاله، پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی بر اساس نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی است که به بررسی استعاره‌های مفهومی حوزه خشم در سه اثر داستانی سنگ صبور (فارسی)، خشم و هیاهو (انگلیسی) و میرامار (عربی) می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند یکی از پربسامدترین حوزه های مبدا مشترک که هر سه نویسنده از آن برای بیان مفهوم انتزاعی خشم استفاده کرده اند استعاره خاص خشم، شیی و وسیله است می باشد البته فقط با بودن یک حوزه ی مبدا مشترک نمی توان بطور قوی بر جهانی بودن استعاره های مفهومی تاکید کرد و تفاوت های موجود نشان دهندة فرهنگ ویژه بودن این استعاره های خاص است. اما در رابطه با استعاره‌های سطح عام در این داستان‌ها مشخص شد که هر سه نویسنده صادق چوبک و ویلیام فاکنر و نجیب محفوظ، بیشترین بهره را در حوزه خشم از استعاره عام احساسات، شیی هستند برده‌اند و می توان گفت که در سطح استعاره های عام جهانی بودن استعاره ها قابل تایید است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  427 - وصایت حضرت علی (ع) و بازتاب آن در شعر پارسی تا پیش از دورۀ صفویه
  باقر قربانی زرین
  با گرایش ایرانیان به تشیّع فصل جدیدی در ادبیات پارسی گشوده شد. از دیگر سو شخصیّت برجستۀ حضرت علی (ع) باعث شد حتی شاعران غیر شیعۀ ایرانی نیز زبان به مدح او گشایند و در فضلش سخن برانند. یکی از مسائل مهم در تاریخ اسلام مسألۀ وصایت و جانشینی حضرت علی (ع) به عنوان خلیفۀ پس ا أکثر

  با گرایش ایرانیان به تشیّع فصل جدیدی در ادبیات پارسی گشوده شد. از دیگر سو شخصیّت برجستۀ حضرت علی (ع) باعث شد حتی شاعران غیر شیعۀ ایرانی نیز زبان به مدح او گشایند و در فضلش سخن برانند. یکی از مسائل مهم در تاریخ اسلام مسألۀ وصایت و جانشینی حضرت علی (ع) به عنوان خلیفۀ پس از رسول خدا (ص) است که در ادبیات پارسی و تازی بازتاب داشته است. با روی کارآمدن سلسلۀ صفویه (907 ق. به بعد) این مسأله در ادبیات پارسی با کمیتی قابل ملاحظه مطرح شد تا بدانجا که این پندار برای برخی پدید آمد که خاستگاه این اندیشه همان دورۀ صفویه است. این نوشتار برآن است که به بررسی این مسأله بپردازد و روشن کند که قدمت این اندیشه به قدمت ادبیات پارسی پس از اسلام است هرچند که نویسنده ادّعای استقصاء تام ندارد که در آن صورت مثنوی هفتاد من کاغذ شود. سروده ها به ترتیب تاریخی تا پایان سدۀ نهم هجری مورد بررسی قرار گرفته اند با توضیحاتی کلامی و تاریخی . تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  428 - بررسی توصیفی- تحلیلی التزام سیاسی در شعر عزالدین مهیوبی
  حمزه احمد عثمان مسعود باوان پوری نرگس لرستانی حدیثه متولی
  مسأله فلسطین، مسأله ای جهانی است که در شعر معاصر نمود و جلوه ی ویژه ای یافته است و انسانهای دردمندِ از درد تلخ استعمار و اشغالگری در گوشه و کنار جهان، توجه خاصی به آن داشته اند. آزادیخواهان از کشورهای مختلف و با زبان های مختلف از ستم و آزارهای غاصبان سرزمین زیتون سخن گف أکثر

  مسأله فلسطین، مسأله ای جهانی است که در شعر معاصر نمود و جلوه ی ویژه ای یافته است و انسانهای دردمندِ از درد تلخ استعمار و اشغالگری در گوشه و کنار جهان، توجه خاصی به آن داشته اند. آزادیخواهان از کشورهای مختلف و با زبان های مختلف از ستم و آزارهای غاصبان سرزمین زیتون سخن گفته و بدان اعتراض نموده اند. شاعران الجزایری، که خود طعم تلخ استعمار را چشیده اند، در دواوین شعری خویش توجه خاصی به فلسطین داشته اند. عزالدین مهیوبی یکی از این شاعران است که با مطالعه ی اشعارش می توان جنبه های مختلفی از مسأله فلسطین را مشاهده کرد. شاعر به شهادت مظلومانه کودکان فلسطینی با دیدی انتقادی نگریسته است. وی قدس را سرزمین خویش دانسته و کوکانِ شهیدِ فلاخن را همیشه زنده پنداشته است. مقاله حاضر برآنست با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از دیوان" قرابین للمیلاد الفجر" به تبیین و بررسی و تحلیل اشعار این شاعر الجزایری درباره فلسطین پرداخته و التزام وی به شعر را تبیین کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  429 - انواع نمادها در شعر معاصر عربی
  باقر قربانی زرین
  نماد یا سمبل از دیرباز در ادبیات عربی مطرح بوده است حتی برخی از سروده های امریء القیس و زُهیر نمادین محسوب می شوند، ولی نمادگرایی به عنوان یک مکتب در ادبیات معاصر عربی و پس از پیدایش مکتب سمبولیسم در فرانسه هویدا شد. شاعران و نویسندگان بسیاری از این مکتب استقبال کردند و أکثر

  نماد یا سمبل از دیرباز در ادبیات عربی مطرح بوده است حتی برخی از سروده های امریء القیس و زُهیر نمادین محسوب می شوند، ولی نمادگرایی به عنوان یک مکتب در ادبیات معاصر عربی و پس از پیدایش مکتب سمبولیسم در فرانسه هویدا شد. شاعران و نویسندگان بسیاری از این مکتب استقبال کردند و نوشته ها و سروده هایشان را از نمادهای مختلف آکندند. موارد گوناگون این نمادگرایی در آثار نویسندگان و شاعران تا حدی است که می توان مجلداتی چند را بدان اختصاص داد. بدین جهت در این نوشتار فقط انواع نمادها در شعر معاصر عربی بررسی و نمونه های بارز نمادگرایی در سروده های شاعران معاصر عربی تحلیل شده است. تحلیل نمادها در بیان مفاهیم و مضامین اشعار و وا کاوی معانی آن سروده ها تاثیری اساسی دارد تا بدانجا که اگر نماد در یک سروده به درستی شناخته و تحلیل نشود مفهوم کلی و مضمون آن سروده نامفهوم خواهد بود. برای تبیین انواع نمادها به شاعران یک کشور بسنده نشده است و با تقسیم بندی نمادها که برای نخستین بار بدین شکل در یک جا انجام می پذیرد سعی بر آن بوده که تصویری کلّی از نمادگرایی در شعر معاصر عربی ترسیم شود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  430 - مقایسه عوامل مشترک نوزایی شعر معاصر عربی و فارسی و رویکردهای ادبی – اجتماعی آن
  زهرا خسروی
  در این مقاله به بررسی دو جریان شعر معاصر عربی و فارسی پرداخته شده و در آن دو هدف مورد تحقیق بوده است. الف- بررسی برخی از عوامل مشترک نوزایی ادبی ب- بررسی رویکردهای مشترک ادبی &ndash; اجتماعی شعر معاصر عربی و فارسی. در این مقاله تلاش شده است تا مهم&not;ترین و تأثیرگذارتر أکثر

  در این مقاله به بررسی دو جریان شعر معاصر عربی و فارسی پرداخته شده و در آن دو هدف مورد تحقیق بوده است. الف- بررسی برخی از عوامل مشترک نوزایی ادبی ب- بررسی رویکردهای مشترک ادبی &ndash; اجتماعی شعر معاصر عربی و فارسی. در این مقاله تلاش شده است تا مهم&not;ترین و تأثیرگذارترین عوامل نوزائی ادبی ورویکردها ی مشترک شعر معاصر عربی و فارسی مورد تحقیق و پژوهش قرار گیرد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  431 - کتاب العقدالفرید از ابن عبدربه در ترازوی نقد
  لیلا بیژنی عنایت الله فاتحی نژاد
  ابن عبدربه نویسنده و ادیب اندلسی است که کتاب مشهور وی به نام العقد الفرید یکی از منابع عمده محققان در ادبیات عرب و تاریخ و فرهنگ عربی به شمار می رود. این کتاب از روزگار مولف تاکنون همواره مورد انتقاد نویسندگان و منتقدان بوده است. یکی از این انتقادات که بسیار بدان پرداخت أکثر

  ابن عبدربه نویسنده و ادیب اندلسی است که کتاب مشهور وی به نام العقد الفرید یکی از منابع عمده محققان در ادبیات عرب و تاریخ و فرهنگ عربی به شمار می رود. این کتاب از روزگار مولف تاکنون همواره مورد انتقاد نویسندگان و منتقدان بوده است. یکی از این انتقادات که بسیار بدان پرداخته شده، موضوع اقتباس ابن عبدربه از آثار دیگران است و چون برخی فصلها و مطالب و محتویات کتاب العقد الفرید به کتاب عیون الاخبار شباهت دارد، ابن عبدربه به سرقت ادبی متهم شده است. حذف سلسله سندها، نپرداختن به ادبیات اندلس و نداشتن نظم و ترتیب خاص از دیگر انتقاداتی است که ناقدان برکتاب العقد الفرید وارد کرده اند. ما در این مقاله نخست به طرح این انتقادات پرداخته ایم و سپس با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی آن دوران به هر یک ازاین نقدها به طور جداگانه پاسخ گفته ایم و نهایتاً محاسن و ویژگیهای کتاب العقد الفرید را که درحفظ و نگهداری بخش بزرگی ازمیراث فرهنگی، ادبی و تاریخی عربها و ایرانیان سهم و نقش عمده ای داشته است، برشمرده ایم تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  432 - نمودهای دادوستد فرهنگی بین ادبیات عرب و ادبیات غرب
  علی صابری
  پیوند ادبی، به عنوان یکی از راه های دادوستد فرهنگی، میان نویسندگان و شاعران عرب و مغرب زمین به شمار می رود، برای این که بدانیم این دو ادبیات از چه زمانی این تبادل فرهنگی را آغاز کردند؟ و در چه زمینه هایی این تبادل صورت گرفت؟ و چه نتایجی به بار آورد؟ لازم است این دادوستد أکثر

  پیوند ادبی، به عنوان یکی از راه های دادوستد فرهنگی، میان نویسندگان و شاعران عرب و مغرب زمین به شمار می رود، برای این که بدانیم این دو ادبیات از چه زمانی این تبادل فرهنگی را آغاز کردند؟ و در چه زمینه هایی این تبادل صورت گرفت؟ و چه نتایجی به بار آورد؟ لازم است این دادوستد دو سویه را در دو مرحله‌ی متفاوت بررسی کرد: نخست مرحله ای که نویسندگان و شاعران مغرب زمین با استقبال از آثار ادبی مشرق زمین چون هزار و یک شب، کلیله و دمنه، مقامه نویسی و ساختار موسیقایی شعرعربی، به تقلید از ادبیات عرب، به عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب پرداختند، و در ادبیات غرب آثاری نو چون دکامرون، هپتامرون و پیکارسک و غیره، آفریدند. و در مرحله ی دوم ادیبان عرب با پیروی از نویسندگان غربی باعث پیدایش انواع ادبی جدیدی در ادبیات عربی چون نمایشنامه نویسی، حماسه سرایی، داستان کوتاه شدند؛ و شعر نو، و مکاتب نوین ادبی، که در ادبیات عربی بی سابقه بود، در میان ادیبان تازی رواج یافت، این پیوند فرهنگی در جهان همیشه باعث رشد و شکوفایی ادبیات ملت های گوناگون شده است، تا جایی که می‌توان ادبیات جهان را نتیجه‌ی یک فرایند دادوستد دائمی میان ملت ها دانست. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  433 - بررسی فرجام اندیشی دربرخی از سروده های دوره جاهلیت
  سیمین ولوی
  در برخی از سروده های اعراب دوره پیش از اسلام مضامینی دیده می شود که نشان دهنده فرجام اندیشی وتوجه به سرنوشت آدمی پس از مرگ است از سوی دیگر نظر برخی محققان آنست که اکثر ابیات و اشعاری که در بردارنده این گونه مفاهیم است ساخته و پرداخته راویان است که پس از اسلام سروده شده أکثر

  در برخی از سروده های اعراب دوره پیش از اسلام مضامینی دیده می شود که نشان دهنده فرجام اندیشی وتوجه به سرنوشت آدمی پس از مرگ است از سوی دیگر نظر برخی محققان آنست که اکثر ابیات و اشعاری که در بردارنده این گونه مفاهیم است ساخته و پرداخته راویان است که پس از اسلام سروده شده و به شعرای آن دوره نسبت داده شده است.در این مقاله ضمن بررسی اعتقادات اعراب پیش از اسلام نسبت به زندگی پس از مرگ , از دیدگاه قرآن کریم و مورخان ؛، صحت و سقم آن اشعار مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که موضوعات این اشعار یا درباره پاداش وجزا به کردار آدمی است و یا درباره پی کردن شتران بر قبرها و دفن اموال با مردگان جهت استفاده مرده از آن در سرای دیگر است . قرآن کریم در آیات بسیاری به انکار جاهلیان نسبت به حیات مرگ تصریح فرموده است . و پی کردن شتران بر قبرها در اشعار معتقدان به ادیان آسمانی همچون پیروان دین حنیف یا مسیح نیامده است . علاوه برآن ادعای ارتباط این امر با عقیده اعراب درباره حشر آدمی به شکل پیاده یا سواره ؛ با عقل و ذهنیت بدوی و بیابانی مناسبت و هماهنگی ندارد و این عادت جزء هیچ کدام از اصول عقاید ملت سامی نژاد نیست . دفن اموال با مردگان نیز نشانه تاثیر پذیری عربها از برخی همسایگانشان همچون مصریان است. مضامینی هم که در اشعار سموأل در ارتباط با حیات پس از مرگ آمده است علاوه بر تشابه با مفاهیم قرآن کریم که نشان دهنده ساختگی بودن آنها پس از اسلام است ، حتی با تعالیم دینی تورات همخوانی ندارد. و اشعاری که در این باره از امیه بن ابی الصلت واعشی ذکر شده است نیز ساختگی است . تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  434 - تبیین رویکرد ادبی ابن شهرآشوب مازندرانی و بررسی سروده های وی
  باقر قربانی زرین
  سده ی ششم هجری دوران شکوفائی علوم ادبی واسلامی بود. دانشمندان بزرگی دراین دوران زیستند و آثاری گرانسنگ از خود برجای نهادند: طبرسی، ابوالفتوح رازی، زمخشری، بیهقی، ابن جوزی، ابن فتال نیشابوری وابن اثیر از شمار این عالمانند. یکی از این دانشمندان ذوالفنون ابن شهرآشوب مازندر أکثر

  سده ی ششم هجری دوران شکوفائی علوم ادبی واسلامی بود. دانشمندان بزرگی دراین دوران زیستند و آثاری گرانسنگ از خود برجای نهادند: طبرسی، ابوالفتوح رازی، زمخشری، بیهقی، ابن جوزی، ابن فتال نیشابوری وابن اثیر از شمار این عالمانند. یکی از این دانشمندان ذوالفنون ابن شهرآشوب مازندرانی بودکه پس از بهره گیری از استادان نامی به تالیف آثاری ارزشمند دست یازید. تسلط ابن شهرآشوب برادبیات و شعر عربی در آثار او نمایان است . ازاو چند قطعه شعر نیز بر جای مانده است. وی در آثار قرآنی خود نیز از قواعد عربی و نحوی و صنایع ادبی و بلاغی فراوان بهره برده است. در این نوشتار جایگاه ادبی این عالم جامع واکاوی و سروده های وی ، تحلیل و بررسی شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  435 - وصف طبیعت در اشعار اصفهانیان عربی سرای سده چهارم تا ششم هجری
  کتایون فلاحی
  اصفهان نامی آشنا در تاریخ و فرهنگ و ادبیات عربی است زیرا بزرگان و نام آوران بسیاری که از آنان، کتابها و آثار پر بها و ارزشمند باقی مانده منسوب به این شهر می باشند. زبان و ادبیات عربی در این خطه از قرن چهارم هجری شکل می گیرد و و در سده های پنجم و ششم به اوج خود می رسد به أکثر

  اصفهان نامی آشنا در تاریخ و فرهنگ و ادبیات عربی است زیرا بزرگان و نام آوران بسیاری که از آنان، کتابها و آثار پر بها و ارزشمند باقی مانده منسوب به این شهر می باشند. زبان و ادبیات عربی در این خطه از قرن چهارم هجری شکل می گیرد و و در سده های پنجم و ششم به اوج خود می رسد به طوری که در سده چهارم هجری، اصفهان، بعداد ثانی لقب یافت. اصفهان سرزمین طبیعت زیبا و سر سبز و حاصلخیزی است که خداوند انواع مواهب طبیعی را به آن خطه ارزانی داشته است به همین جهت در اشعار توصیفی شاعران این دیار، طبیعت سهم عمده ای از مضامین شعری آنها را به خود اختصاص داده است از جمله شاعران اصفهانی وصّاف طبیعت می توان به ابوسعید رستمی، مفضل مافروخی، طغرائی اصفهانی و عماد الدین اصفهانی اشاره کرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  436 - مدیحه سرایی اصفهانیان عربی سرای در عصر عباسی
  کتایون فلاحی
  سرزمین کهنسال ایران از دیرباز مهد پرورش دانشمندان و ادیبان بسیاری در زمینه های مختلف بوده است که آثار بازمانده از آنها جایگاه خاصی برای این کشور در میان سایر ملل جهان به وجود آورده است .در بین شهرهای هنر پرور این سرزمین نیز برخی از آنها، مقامی بس رفیع به خود اختصاص داده أکثر

  سرزمین کهنسال ایران از دیرباز مهد پرورش دانشمندان و ادیبان بسیاری در زمینه های مختلف بوده است که آثار بازمانده از آنها جایگاه خاصی برای این کشور در میان سایر ملل جهان به وجود آورده است .در بین شهرهای هنر پرور این سرزمین نیز برخی از آنها، مقامی بس رفیع به خود اختصاص داده اند که شهر اصفهان از آن جمله می باشد. مدیحه سرایی یکی ازمضامین شعری مشهور در میان سروده های شاعران اصفهانی عربی سرای در عصر عباسی می باشد که حجم وسیعی از منظومات ایشان را به خود اختصاص داده است. شاعران اصفهانی نیز همانند بسیاری دیگر از معاصران خود گاه به تقلید ویا نوآوری در سروده هایشان اقدام نموده اند که برخی از این تغییر و تحولات در ساختار قصیده، مضمون و الفاظ آن قابل توجه می باشد. از جمله شاعران اصفهانی عربی سرای در این غرض شعری می توان به ابو سعید رستمی، حسن بن سلمان نهروانی اصفهانی، ابو عبدا... حسینی نطنزی، ابن هیثم و بدیع الزمان دوائی اشاره کرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  437 - ترادف در زبان عربی
  حمیدرضا عبدالمحمدی محمد شریفی
  در انواع روابط معنایی بین الفاظ،ترادف یکی از مباحث لغوی وبه مثابه ی پدیده ای تلقی می شود که همواره محل مناقشه بوده است.الفاظ مترادف از جمله الفاظی هستند که حجم زیادی از لغت نامه های قدیم وجدید عربی وغیر عربی را به خود اختصاص داده اند.زبان عربی نیز از جمله زبانهایی است ک أکثر

  در انواع روابط معنایی بین الفاظ،ترادف یکی از مباحث لغوی وبه مثابه ی پدیده ای تلقی می شود که همواره محل مناقشه بوده است.الفاظ مترادف از جمله الفاظی هستند که حجم زیادی از لغت نامه های قدیم وجدید عربی وغیر عربی را به خود اختصاص داده اند.زبان عربی نیز از جمله زبانهایی است که به دلیل وجود الفاظ مترادف از دیگر زبانها متمایز وبرجسته گشته تا جایی که وجود این الفاظ مشخصه ای برای این زبان شده واز آن جدا نمی شود.بدون شک شناخت این الفاظ واثبات وجود ترادف میان آنهاویا بیان تفاوتهای موجود بین آنها باعث فهم بهتر ودقیق تر متون وکتب قدیم در همه زبانها بویژه زبان عربی می شود.مواضع پژوهشگران ولغت شناسان عرب پیرامون این پدیده وحقیقت وجود یا عدم آن مختلف می باشد گروهی آن را پذیرفته اند وگروهی در مقام انکار آن برآمده اند واین همان چیزی است که این پدیده را شایسته تحقیق وبررسی نموده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  438 - جستارهای معرفت شناختی ویلیام چیتیک در ادب عرفانی
  معصومه نقدبیشی محمد تقی فعالی هادی وکیلی
  بررسی معرفت‌شناختی گزاره‌های ادبیات عرفانی در نمونه‌ای از آثار مولوی و ابن عربی از نظر ویلیام چیتیک هدف این جستار است. تحقیق و تقلید دو راهبرد شناختی هستند که در متون متقدم و متأخر رد پای خود را بر جای گذاشته و در معرفت‌شناسی معاصر نیز محل بحث و نظر بوده‌اند. حوزة متأثر أکثر

  بررسی معرفت‌شناختی گزاره‌های ادبیات عرفانی در نمونه‌ای از آثار مولوی و ابن عربی از نظر ویلیام چیتیک هدف این جستار است. تحقیق و تقلید دو راهبرد شناختی هستند که در متون متقدم و متأخر رد پای خود را بر جای گذاشته و در معرفت‌شناسی معاصر نیز محل بحث و نظر بوده‌اند. حوزة متأثر از این دو علوم عقلی و نقلی است که عرفان پژوهانی مانند ویلیام چیتیک را متوجه خود کرده و هرکدام شیوه متناسب خود را داراست. این گزارش توصیفی-تحلیلی نشان می‌دهد چیتیک با روشی پارادوکسیکال عقل را در تمامی معارفی که به دست می‌آورد مقلّد و عقلانی‌ترین جریان تقلید را که تبعیت از خداست موجّه می‌داند. او می‌کوشد تا از میراث ادبی و عرفانی اسلام برای احیای سنت عقلی سود برده و در مقام نقد معرفت‌شناسی مدرن، به نفس از دست رفته شناخت و وجود آدمی از نظر مولوی اشاره می‌کند که در تقلید گرفتار شده است و در آموزه‌های ابن عربی هم تقلید را امری ناگزیر در روند شناخت و تنها از خدا دانسته و راه تفکر و تعقل خلاق را باز می‌کند.هر چند که آرای چیتیک در این باره و نیز در نقد مدرنیته قابل نقد است و به پاره ای از آنها در این مقاله پرداخته شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  439 - معرفت‌شناسی وحی در رؤیایی و یا وحیانی بودن آن از نظر فارابی و ابن عربی
  لیلا میرزاخانی عبدالرضا مظاهری بخشعلی قنبری
  تکلّم خداوند با شخص رسول و چگونگی دریافت وحی یکی از مشکلات متکلمان و فیلسوفان مسلمان در طول تاریخ اسلام بوده است، متفکران اسلامی ‌از جمله فارابی و ابن عربی با این مساله مواجه بوده اند که از چه ساحتی و به چه صورتی بر رسول نازل می‌گردد و آیا افراد دیگری نیز غیر رسول همچون أکثر

  تکلّم خداوند با شخص رسول و چگونگی دریافت وحی یکی از مشکلات متکلمان و فیلسوفان مسلمان در طول تاریخ اسلام بوده است، متفکران اسلامی ‌از جمله فارابی و ابن عربی با این مساله مواجه بوده اند که از چه ساحتی و به چه صورتی بر رسول نازل می‌گردد و آیا افراد دیگری نیز غیر رسول همچون فیلسوفان و عرفا به آن ساحت دسترسی دارند یا خیر و اگر جواب سؤال مثبت است، فرق فیلسوف و عارف با نبی در چیست؟ فارابی برای تبیین وحی به قوة تخیّل روی آورده است تا از طریق محاکات قوّة مخیلة رسول، اشکال فلسفی ارتباط خدای مجرد و بسیط را در تکلم و انزال قرآن کریم به نبی که انسانی مرکب و دارای تغییر و زمانمند است، حل نماید. و همین باعث شده که برخی دانشمندان معاصر به رؤیایی بودن وحی روی آورند. اما ابن عربی درنقد فارابی، خیال را در افقی فراتر از عقل نشانده و عقل را مادون خیال دانسته که در استنتاج خود محتاج به حواس و حافظه و قوّه مفکره است لذا خطاپذیر می‌باشد و از آنجائیکه دیدگاه فارابی از جهاتی زیربنای دیدگاه رؤیای رسولانه در عصر حاضر است از اهمیت خاصی برخوردار است و پاسخ ابن عربی به فارابی بحثی جدید است که کسی تاکنون مطرح ننموده است. لذا این مقاله با استفاده از دیدگاه ابن عربی به این دستاورد رسیده است که خیالی فرض کردن وحی، نوعی تقلیل گرایی وحی است که آنرا تا حد مکاشفه پایین می‌آورد و الفاظ قرآن کریم را که قول به وجود است با الفاظ بشر که قول به لفظ است، برابر می‌کند در حالیکه وحی اشاره است و الفاظ بشر عبارت اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  440 - مبانی معرفت شناختی خیال در عرفان ابن عربی
  فاطمه مرتجی مهدی نجفی افرا
  خیال در اندیشه ابن عربی در افقی فراتر از افق عقل نشسته است، هم خیال متصل به عنوان ابزار معرفتی مهم می تواند به حقایقی وقوف یابد که عقل از دست یابی به آنها ناتوان است، و هم خیال منفصل حوزه وسیعتری از عالم را به خود اختصاص داده وتمام ماسوی الله را در بر می گیرد. ادراک خیا أکثر

  خیال در اندیشه ابن عربی در افقی فراتر از افق عقل نشسته است، هم خیال متصل به عنوان ابزار معرفتی مهم می تواند به حقایقی وقوف یابد که عقل از دست یابی به آنها ناتوان است، و هم خیال منفصل حوزه وسیعتری از عالم را به خود اختصاص داده وتمام ماسوی الله را در بر می گیرد. ادراک خیالی همراه ترین معرفت با کل هستی است، در شناخت خداوند بدون خیال نمی توان از وجوه تشبیهی کلام او آگاهی یافت. انسان باید هر دو چشم خود را به سوی حقیقت بگشاید که یکی عقل ودیگری خیال است، و در شناخت کل عالم خیال موثرترین ابزار ادراکی است، چون خیال مذبذب بین وجود و عدم است، با جهانی که خود عین خیال است، می تواند همراهی نماید و به درک عمیق آن نائل شود. عقل از اصول ایستا و ثابتی برخوردار است و تنها قادر به درک جنبه تنزیهی خداوند است، در حالی که خیال همانند خود عالم، دائما در تحول و گشودگی است، معرفت خیالی همانند خود جهان و زندگی گشوده وسیال است و هیچگاه به دیدگاه ونظر منتهی نمی شود. خیال ابن عربی در فلسفه اسلامی تا حد قابل توجهی مغفول مانده، که احیاء مجدد آن، تحولات عمیقی را به وجود خواهد آورد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  441 - مطالعه تطبیقی سیاست خارجی ایران و عربستان در بحران‌های یمن و سوریه بر اساس مدل مکعب بحران
  فرزاد جهان بین محمدجواد فتحی
  سوریه ویمن اکنون کانون‌های فعال‌ ناآرامی‌ درمنطقه‌ی غرب آسیا هستند وایران وعربستان نیز برجسته‌ترین کنشگران نقش‌آفرین دراین بحران‌ها می‌باشند.مسئله‌ی‌حائزاهمیت ادراک‌والگوی‌مدیریتی این دو کشورجهت کنترل تحولات است.پژوهش حاضردرصددپاسخ به این-سؤال است‌که مطابق الگوی مکعب‌بح أکثر

  سوریه ویمن اکنون کانون‌های فعال‌ ناآرامی‌ درمنطقه‌ی غرب آسیا هستند وایران وعربستان نیز برجسته‌ترین کنشگران نقش‌آفرین دراین بحران‌ها می‌باشند.مسئله‌ی‌حائزاهمیت ادراک‌والگوی‌مدیریتی این دو کشورجهت کنترل تحولات است.پژوهش حاضردرصددپاسخ به این-سؤال است‌که مطابق الگوی مکعب‌بحران،ایران وعربستان چه ادراکی نسبت‌به‌بحران‌های‌سوریه ویمن دارندتحولات این‌کشورها راچگونه مدیریت‌کرده‌اند؟فرضیه‌ی پژوهش این است که به ‌واسطه‌ی اینکه سوریه‌منطقه‌ی نفوذ ایران بوده ویمن حیاط خلوت عربستان،لذا مطابق سه مؤلفه‌ی اصلی مکعب بحران یعنی تهدید،زمان وآگاهی،ادراک این دو کشورنسبت به‌بحران‌های مذکورمتفاوت است.بحران‌سوریه‌به عنوان حلقه واسط محورمقاومت برای ایران دروضعیت حاد وتهدیدآمیزیعنی نقطه‌یAقراردارد،منتها بحران یمن با توجه به فاصله‌ی‌جغرافیایی‌نسبت به‌خط مستقیم محورمقاومت و سطح تهدید نازل‌تر برای ایران،درنقطه‌یCمکعب قراردارد.ازسوی دیگرعربستان وقوع بحران سوریه رایک فرصت قلمداد کرده،به همین خاطر در نقطه‌یC قرار دارد،بحران یمن یکی ازحادترین وتهدیدآمیزترین مسائل برای عربستان است‌ودر نقطه‌ Aقراردارد.یافته‌های پژوهش نشانگر این است که سیاست خارجی عربستان وایران دربحران‌های سوریه ویمن حائزیک تضاد عمیق است بحران یمن یک کارت بازی سیاسی برای ایران است‌ودرمقابل‌عربستان‌بحران سوریه‌رافرصت‌مطلوبی‌تلقی‌می‌کند.الگوی‌مدیریتی‌هرکدام‌ازاین-دوکشوردرحیاط‌خلوت‌ومناطق‌حیاتی نفوذخود،سخت وتهاجمی است ودربحران‌های باسطح تهدیدخفیف،الگوی غیرتهاجمی ونرم راتحولات مطلوب‌‌تر می‌دانند.عربستان بحران‌های سوریه ویمن رابه ترتیب مطابق الگوی نرم‌وسخت مدیریت کرده وبالعکس ایران این بحران‌هارابرطبق الگوی سخت‌ونرم مدیریت نموده است.پژوهش حاضرذیل مطالعات کیفی قرارگرفته وضمن بهره‌گیری‌ازرویکرد تطبیقی،داده‌ها را به صورت توصیفی ـ تحلیلی مورد مداقه وامعان نظر قرار داده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  442 - الگوهای رفتاری سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه پس از خیزش‌های عربی
  سیدحسن میرفخرائی
  DOR:20.1001.1.24234974.1399.13.4.8.4
  با آغاز موج تحولات خاورمیانه در نتیجه خیزش‌های مردمی از سال 2011، شاهد یک تکامل رفتاری در سیاست خارجی روسیه بوده‌ایم. رفتاری که شاید بتوان آن را در قالب رئالیسم تهاجمی ارزیابی کرد. در این راستا روسیه در ابتدا رفتاری منفعلانه در قبال تحولات لیبی و تونس از خود نشان داد و أکثر

  با آغاز موج تحولات خاورمیانه در نتیجه خیزش‌های مردمی از سال 2011، شاهد یک تکامل رفتاری در سیاست خارجی روسیه بوده‌ایم. رفتاری که شاید بتوان آن را در قالب رئالیسم تهاجمی ارزیابی کرد. در این راستا روسیه در ابتدا رفتاری منفعلانه در قبال تحولات لیبی و تونس از خود نشان داد و تجربه این رفتار، منجر به شکل‌گیری رویکرد سه‌گانه نرم، سخت و هوشمند آن‌ها در سوریه شد. رویکردی که مذاکرات سیاسی و مداخله نظامی را در کنار یکدیگر مد نظر قرار داد. در همین حال مسکو یک مهارت خاص در همکاری با بازیگران منطقه‌ای با منافع متعارض، از جمله ایران، ترکیه و عربستان سعودی از خود نشان داد. مهارتی که در قالب یک رویکرد موازنه‌گرانه قابل مشاهده بود. همه این موارد در یک سیر تکاملی منجر به شکل‌گیری الگوی رفتاری روسیه در خاورمیانه گردید که یک نتیجه آن‌ را در قالب میانجی‌گری در بحران سیاسی قطر شاهد بودیم. طبیعتا خلاء حضور ایالات متحده و یا افول نقش‌آفرینی آن در خاورمیانه یک عامل کلیدی در این زمینه بود. از این منظر، مقاله حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی الگوی رفتاری روسیه در خاورمیانه پس از انقلاب‌های عربی می‌پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  443 - لابی‌های اعراب حاشیة خلیج‌فارس در ایالات متحده امریکا؛ سازوکارها و اهداف
  علیرضا مددی حسین کریمی فرد لنا عبدالخانی شیوا جلال پور
  ماهیت غیرمتمرکز و تکثرگرایانة قدرت در ایالات متحده باعث گردیده که امکان نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری برای طیف متنوعی از لابی‌های قومی فراهم گردد. در این میان، توجه اعراب حاشیة جنوبی خلیج‌فارس به لابی‌گری به‌عنوان ابزاری قابل اتکا در حوزة سیاست خارجی و اعمال نفوذ بر روند تصمی أکثر

  ماهیت غیرمتمرکز و تکثرگرایانة قدرت در ایالات متحده باعث گردیده که امکان نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری برای طیف متنوعی از لابی‌های قومی فراهم گردد. در این میان، توجه اعراب حاشیة جنوبی خلیج‌فارس به لابی‌گری به‌عنوان ابزاری قابل اتکا در حوزة سیاست خارجی و اعمال نفوذ بر روند تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در ایالات متحده معطوف شده است. دامنه و ابعاد کنشگری و اعمال نفوذ لابی‌های مزبور در سال‌های اخیر از رشد قابل توجهی برخوردار شده است. هدف مقالة حاضر، تبیین سازوکارها و اهداف لابی-های اعراب حاشیة خلیج‌فارس در ایالات متحده امریکا می‌باشد. یافته‌های مقاله حاکی از آن است که لابی-های اعراب حاشیة خلیج‌فارس از روندهای پلورالیستی و سازوکارهایی چون سفارتخانه‌ها، لابی‌های ثبت-شده به‌عنوان نمایندگان خارجی، لابی‌گران فردی، شرکت‌های نفتی و حمایت مالی از اندیشکده‌های امریکایی در راستای دستیابی به اهدافی مانند راه‌حل دودولتی، اهداف و منافع اقتصادی، مقابله با دستورکارهای منفی و در مقابل تصویرسازی مثبت از خود و در نهایت مقابله با ایران بهره گرفته اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  444 - استراتژی سیاست خارجی محمد بن سلمان و الزامات امنیتی آن برای ایران
  امید عزیزیان حسین رفیع علی اکبر جعفری
  محمد بن سلمان، پس از ورود به دستگاه قدرت در عربستان سعودی، تغییرات بزرگی را در راهبرد سیاست خارجی عربستان ایجاد کرد. او با خروج از راهبرد سنتی سیاست‌ تدافعی، راهبردی تهاجمی را در قبال ایران و مسائل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در پیش گرفت. در این میان، تغییر الگوهای ائ أکثر

  محمد بن سلمان، پس از ورود به دستگاه قدرت در عربستان سعودی، تغییرات بزرگی را در راهبرد سیاست خارجی عربستان ایجاد کرد. او با خروج از راهبرد سنتی سیاست‌ تدافعی، راهبردی تهاجمی را در قبال ایران و مسائل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در پیش گرفت. در این میان، تغییر الگوهای ائتلاف در منطقه در قالب اتحاد با اسرائیل، طرح ناتو عربی و تلاش برای ابقای نظامیان آمریکایی در منطقه، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با تهدید مواجه کرده است. با این اوصاف، پژوهش حاضر در پی پاسخ‌گویی به این پرسش اساسی است که استراتژی سیاست خارجی محمد بن سلمان در منطقه چه الزاماتی را برای سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است؟ در این مقاله، از نظریه امنیت منطقه‌ای مکتب کپنهاگ و واقع‌گرایی تهاجمی به صورت تلفیقی به عنوان چارچوب نظری بهره گرفته‌شده و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای-اسنادی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان‌گر آن است که نزدیکی فزآینده عربستان به اسرائیل، تلاش برای ایجاد جبهه عربی همراه با مصر و امارات متحده عربی، تلاش ریاض برای نزدیکی فزآینده به آمریکا و روی آوردن این کشور به تقابل گسترده با ایران، امنیت ملی ایران را در سطحی گسترده متأثر ساخته ضرورت بازنگری در نوع تعامل با عربستان را در دو سطح تقابل و تنش‌زدایی ایجاد کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  445 - رویکرد روسیه در قبال جهان اسلام پس از انقلاب های عربی: تداوم یا تغییر سیاست ها
  سید رزاق مقیمی داود کیانی مهدی جاودانی مقدم
  در پی انقلاب های عربی سال 2011 و شکل گیری ترتیبات جدید در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه خاورمیانه، روسیه تلاش کرد سیاست متوازنی نسبت به کشورهای اسلامی در پیش گرفته و در عین تقویت روابط با آنها، از ایجاد تنش با آنان پرهیز نماید. هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر سیا أکثر

  در پی انقلاب های عربی سال 2011 و شکل گیری ترتیبات جدید در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه خاورمیانه، روسیه تلاش کرد سیاست متوازنی نسبت به کشورهای اسلامی در پیش گرفته و در عین تقویت روابط با آنها، از ایجاد تنش با آنان پرهیز نماید. هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر سیاست خارجی روسیه در قبال جهان اسلام، پس از انقلاب های عربی سال 2011 و پاسخ به این پرسش است که مؤلفه های اصلی سیاست خارجی روسیه در قبال جهان اسلام به ویژه نسبت به کشورهای منطقه خاورمیانه کدامند؟ فرضیه اصلی که مورد آزمون قرار گرفته، این است سیاست خارجی روسیه در قبال جهان اسلام به ویژه پس از وقوع انقلاب های عربی در خاورمیانه، بر مبارزه با بنیادگرایی دینی، پرهیز از ورود به شکاف های مذهبی شیعه - سنی و تلاش برای بهبود تصویر روسیه در میان جوامع اسلامی سنی مذهب ابتنا داشته است. در نوشتار حاضر، تلاش شد به روش توصیفی - تحلیلی و در قالب چارچوب نظری سازه انگاری، تحلیلی نسبتا متمایز از ماهیت روابط روسیه با جهان اسلام در مقطع پس از انقلاب های عربی در سال 2011 تا 2020 ارائه گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  446 - بررسی جایگاه عربستان در سیاست خارجی آمریکا با توجه بر نقش ضد هژمونیکی ایران.
  سجاد حسنی ارسلان قربانی شیخ نشین حسن خداوردی گارینه کشیشیان سیرکی
  ساخت حاکم بر نظام بین‌الملل و به‌تبع آن، نظم خاورمیانه که متأثر از چینش، رقابت و تعامل مجموعه بازیگران منطقه‌ای و قدرت‌های مداخله‌گر فرامنطقه‌ای است، آثار و عواقب خاصی را بر روابط بازیگران واقع در سطح منطقه‌ای مترتب می‌سازد. مناسبات جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی و أکثر

  ساخت حاکم بر نظام بین‌الملل و به‌تبع آن، نظم خاورمیانه که متأثر از چینش، رقابت و تعامل مجموعه بازیگران منطقه‌ای و قدرت‌های مداخله‌گر فرامنطقه‌ای است، آثار و عواقب خاصی را بر روابط بازیگران واقع در سطح منطقه‌ای مترتب می‌سازد. مناسبات جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی و الگوهای تعامل و دوستی- دشمنی این دو کشور نیز تابعی از صورت‌بندی‌های ساختار نظام بین‌الملل و نظم منطقه‌ای خاورمیانه است. پرسش مقاله حاضر این است که ظهور ضد هژمونیک جمهوری اسلامی ایران چه تأثیری بر جایگاه عربستان در سیاست امریکا (با در نظر گرفتن نقش برتر آمریکا در ساختار نظام بین الملل) در منطقه غرب آسیا دارد؟ یافته-های مقاله با بهره‌گیری از گزاره‌های نظری نوواقع‌گرایی نشان می‌دهد که واشنگتن در چارچوب نقش برتر خود در ساختار نظام بین‌الملل از ریاض به‌عنوان یک وزنة ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیک و ژئوکالچری به‌منظور حفظ توازن قوای منطقه‌ای و مقابله با ظهور و گسترش قدرت‌های ضدهژمونیک چون ایران می‌نگرد. این مقاله از طریق روش کیفی &ndash;تفسیری و استنباط اطلاعات از طریق اسناد موجود با رویکرد توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده و اطلاعات مورد نیاز هم به روش فیش برداری از منابع موجود و در دسترس از جمله: کتب، مقالات فصلنامه های علمی پژوهشی داخلی و مقالات خارجی، سایت ها و منابع اینترنتی معتبر و... گردآوری شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  447 - تأثیرات برنامه چشم‌انداز 2030 عربستان‌سعودی بر سیاست خارجی ج.ا.ایران
  مجید عبدالهی محمدرضا قائدی مریم مرادی
  تأثیرپذیری سیاست خارجی هر کشوری از اقدامات و برنامه های دیگر کشورها، می‌تواند در ابعاد مثبت یا منفی شکل بگیرد و رفتار دولتها را در ارتباط با یکدیگر مصالحه‌آمیز یا مخاصمه آمیز نشان دهد. در منطقه خاورمیانه، انواع مختلفی از رفتار و رویکردها در سیاست خارجی دولتهای این منطقه أکثر

  تأثیرپذیری سیاست خارجی هر کشوری از اقدامات و برنامه های دیگر کشورها، می‌تواند در ابعاد مثبت یا منفی شکل بگیرد و رفتار دولتها را در ارتباط با یکدیگر مصالحه‌آمیز یا مخاصمه آمیز نشان دهد. در منطقه خاورمیانه، انواع مختلفی از رفتار و رویکردها در سیاست خارجی دولتهای این منطقه مشاهده میکنیم. برنامه هایی که دولتها در این منطقه در راستای توسعه دنبال میکنند، سیاست خارجی را متأثر خواهد کرد. دولت عربستان سعودی نیز در راستای اقدامات توسعه درون کشوری و به تبع آن برای توسعه روابط با همسایگانش و همچنین ارتقای روابط در سطح جهان، برنامه چشم‌انداز 2030 را از سال 2016 تدوین نموده است. سوال اصلی طرح شده این است که برنامه چشم انداز 2030 عربستان سعودی بر سیاست خارجی ج. ا. ایران چه تاثیری خواهد داشت؟ فرضیه قابل طرح آن است که برنامه چشم انداز 2030 عربستان‌سعودی بر سیاست خارجی ج. ا. ایران تأثیرگذار می‌باشد و روابط خارجی هر دو کشور تحت تأثیر این برنامه قرار دارد. بنابراین آنچه به عنوان هدف اصلی در این مقاله مطرح است تبیین تأثیرات برنامه چشم انداز 2030 عربستان سعودی بر سیاست خارجی ج.ا.ایران میباشد. برای بررسی این هدف، روش تحقیق انجام شده توصیفی-تحلیلی می‌باشد که با روش کتابخانه ای و استفاده از سایتهای اینترنتی، یافته های مورد نظر، گردآوری شده اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  448 - تبیین تغییرو تداوم رویکرد سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال یمن؛ نقش و تاثیر جمهوری اسلامی ایران
  علیرضا محمدی نیگجه حسین دهشیار نوذر شفیعی
  با آغاز تحولات موسوم به بهار عربی، اقدام ایران و عربستان برای نقش آفرینی اجتناب ناپذیر بود. این دو کشور مهم منطقه، مواضع کاملاً متفاوتی در قبال تحولات جاری در کشورهای درگیر بحران و از جمله یمن در پیش گرفتند. به دنبال حمایت ایران از انصارالله، عربستان در فروردین 1394 ، أکثر

  با آغاز تحولات موسوم به بهار عربی، اقدام ایران و عربستان برای نقش آفرینی اجتناب ناپذیر بود. این دو کشور مهم منطقه، مواضع کاملاً متفاوتی در قبال تحولات جاری در کشورهای درگیر بحران و از جمله یمن در پیش گرفتند. به دنبال حمایت ایران از انصارالله، عربستان در فروردین 1394 ، به یمن حمله نظامی کرد. پس از 6 سال جنگ، عربستان در جهت گفت وگوی سیاسی با طرف یمنی حرکت کرد. چرایی این تغییر مسئله اصلی این نوشتار است. در پاسخ به این مسئله، با بهره گیری از روش تبیینی &ndash; تحلیلی استدلال می گردد که عواملی در سطوح سه گانه تحلیل یعنی سطح داخلی( عربستان سعودی)، منطقه ای و بین المللی سبب حمله نظامی عربستان یه یمن شد و تغییراتی در سطوح سه گانه یاد شده سبب شد که عربستان گزینه دیپلماسی را در پیش گیرد. در این بین، نقش ایران در سطح تحلیل منطقه ای قرار می گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  449 - تجارت اسلحه فرانسه در خاورمیانه و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران
  محمدرضا موحدی علیرضا رضایی قاسم ترابی
  فرانسه به لحاظ تاریخی و سیاسی همواره ارتباط تنگاتنگی با مسائل خاورمیانه دارد. با اعلام راهبرد آمریکا در این منطقه، فرصت مناسب تری برای ورود قدرت میانی همچون فرانسه برای گسترش مناسبات خود فراهم شد و فرانسه می کوشد با توجه به اهداف سیاست خارجی، مناسبات خود در خاورمیانه ر أکثر

  فرانسه به لحاظ تاریخی و سیاسی همواره ارتباط تنگاتنگی با مسائل خاورمیانه دارد. با اعلام راهبرد آمریکا در این منطقه، فرصت مناسب تری برای ورود قدرت میانی همچون فرانسه برای گسترش مناسبات خود فراهم شد و فرانسه می کوشد با توجه به اهداف سیاست خارجی، مناسبات خود در خاورمیانه را گسترش دهد. در پژوهش پیش رو این سوال مطرح می شود که تجارت اسلحه فرانسه در خاورمیانه چگونه امنیت جمهوری اسلامی ایران را تحت تاثیر قرارمی دهد؟ در این باره می توان گفت گسترش روابط نظامی و امنیتی فرانسه با کشورهای عرب خاورمیانه از طرفی به برقراری توازن قدرت بین کشورهای عربی و اسرائیل و جلوگیری از گرایش به سلاح های کشتار جمعی با هدف تامین امنیت طرفین است و از جهتی دیگر موجب گسترش مسابقه تسلیحاتی در منطقه، گسترش شکاف و تنش منطقه ای بین کشورهای عربی و جمهوری اسلامی ایران نیز می شود. این مقاله با استناد به نظریه واقع گرایی نئوکلاسیک به بررسی تداوم وضع موجود در این منطقه پرداخته و بیان می دارد که تداوم تحکیم مناسبات بین کشورهای عربی با فرانسه و تداوم وضعیت موجود در منطقه به تقویت و تشدید ناامنی ها می انجامد و نتیجه آن اثرات منفی و مخرب بر امنیت جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  450 - سیاست خاورمیانه ای روسیه و مدیریت تعارض رابطه تهران – ریاض
  رضا اختیاری امیری حسین رفیع عطیه بلبل امیری
  با قدرت گرفتن ملی گرایان روسی و اوراسیاگرایان، خاورمیانه از اهمیت راهبردی در محاسبات منطقه ای و جهانی روسیه برخوردار شده است. در همین چارچوب توسعه مناسبات با کنشگران اصلی زیرسیستم خاورمیانه نظیر جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از اولویت های سیاست خارجی روسیه بوده أکثر

  با قدرت گرفتن ملی گرایان روسی و اوراسیاگرایان، خاورمیانه از اهمیت راهبردی در محاسبات منطقه ای و جهانی روسیه برخوردار شده است. در همین چارچوب توسعه مناسبات با کنشگران اصلی زیرسیستم خاورمیانه نظیر جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از اولویت های سیاست خارجی روسیه بوده است. اما تهران و ریاض منافع متعارضی را در منطقه پیگیری می کنند که این موضوع چالشی برای دستگاه دیپلماسی روسیه محسوب می گردد. با توجه به این مساله، سوال پژوهش بر این اساس شکل گرفته است که روسیه چگونه همزمان با حفظ مناسبات با تهران و ریاض، به مدیریت تعارض موجود در روابط آنها در راستای منافع منطقه ای خود پرداخته است؟ فرضیه مقاله بر این مبنا قرار دارد که روسیه تلاش کرده تا بر اساس رویکرد کاملا واقع بینانه و پراگماتیستی روابط مستقلی را با هر دو کشور همزمان برقرار کند تا بدین ترتیب منافع منطقه ای و همچنین جهانی خود را تامین نماید. روش تحقیق تحلیلی- تبیینی است و از رهیافت نظری واقع گرایی جهت تبیین موضوع استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در رابطه با مساله فعالیت های هسته ای ایران، نفوذ منطقه ای و حضور این کشور در سوریه، تقابل جبهه مقاومت با ائتلاف عربی-عبری و حمایت ایران از حوثی های یمنی در جنگ با عربستان، رهبران کرملین توجه ای به خواست سعودی ها نداشته و در مقابل سیاست هماهنگی را با تهران، در راستای منافع ملی خود، اتخاذ نمودند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  451 - تاثیرات بهار عربی و انقلاب‌‌های رنگی در آسیای مرکزی و قفقاز
  حبیب اله ابوالحسن شیرازی
  چکیده خیزش‌های عربی که از تونس آغاز و به مصر، مراکش، اردن، لیبی، سوریه، یمن و بحرین گسترش یافت، سوالات مختلفی را به ذهن متبادر نمود که آیا این خیزش‌ها می تواند به سایر مناطق جهان سرایت نماید؟ امکان بروز ناآرامی در دراز مدت در اورآسیا به طور عام و در آسیای مرکزی و قفقاز أکثر

  چکیده خیزش‌های عربی که از تونس آغاز و به مصر، مراکش، اردن، لیبی، سوریه، یمن و بحرین گسترش یافت، سوالات مختلفی را به ذهن متبادر نمود که آیا این خیزش‌ها می تواند به سایر مناطق جهان سرایت نماید؟ امکان بروز ناآرامی در دراز مدت در اورآسیا به طور عام و در آسیای مرکزی و قفقاز به طور خاص، نگرانی‌های جدی درباره وقوع خیزش‌های مشابه علیه رژیم‌های سیاسی حاکم در این مناطق ایجاد کرده است. خیزش‌های عربی منتهی به تاسیس رژیم‌های استبدادی و وضعیتی خواهد شد که مانع از توسعه جامعه آنها می شود. شباهت‌هایی میان جوامع کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی و جوامع عربی وجود دارد که فساد فراگیر، فقدان فضای سیاسی رقابتی و فاصله میان غنی و فقیر از آن جمله است. همچنین وقوع انقلاب‌های رنگی در برخی از کشورهای مشترک المنافع بازمانده از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به عنوان حادثه‌ای غیرمترقبه در هزاره سوم تلقی گردید. تحولات گرجستان در سال 2003 که به انقلاب مخملی یا گل رز معروف شد بدان جهت بود که تغییر دولت گرجستان توسط مخالفان را بدون خونریزی شامل شد و دگرگونی‌هایی را در عرصه اوراسیا بوجود آورد. یک سال بعد ویکتور یوشچنکو با کسب 52 درصد آراء به ریاست جمهوری اوکراین انتخاب و رهبری انقلاب نارنجی را به عهده گرفت. در سال 2005 با وقوع انقلاب لاله‌ای در قرقیزستان، مجموعه انقلابهای رنگی در کشورهای مشترک المنافع اوراسیایی کامل گردید. تحولات سه کشور فوق گرچه در موضوعاتی همچون نارضایتی عمومی مردم از اوضاع اقتصادی کشور و کنار گذاشتن نسل نخبگان سابق به یکدیگر شباهت داشتند اما از نظر انگیزه‌های واقعی ناراضیان و نحوه خاتمه بحران‌ها هر کدام با یکدیگر تفاوت‌هایی داشتند که باید به طور دقیق بررسی گردند. این مقاله در صدد پاسخگویی به این سوالات است که بهارعربیچراوچگونهاتفاقافتاد؟ تاثیراتبهارعربیدرآسیایمرکزی و قفقازچگونه قابل بررسی و تحلیل است؟ همچنین این مقاله به بررسی چگونگی پیدایش انقلاب‌های رنگی در اوراسیا، علل و عوامل تأثیرگذار در تحولات گرجستان، اوکراین و قرقیزستان خواهد پرداخت. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  452 - روسیه و خاورمیانه جدید، راهبردها و چالش‌ها
  سید اسدالله اطهری شعیب بهمن
  چکیده روسیه و منطقه خاورمیانه از روابط تاریخی بسیار دیرینه‌ای برخوردارند. این روابط طی سده ها و قرن های متمادی ادامه داشته و در هر دوره دارای ویژگی های خاص خود بوده است. به نحوی که روابط روسیه با منطقه خاورمیانه را می توان به دوره های مختلفی تقسیم کرد. در این بین وقوع أکثر

  چکیده روسیه و منطقه خاورمیانه از روابط تاریخی بسیار دیرینه‌ای برخوردارند. این روابط طی سده ها و قرن های متمادی ادامه داشته و در هر دوره دارای ویژگی های خاص خود بوده است. به نحوی که روابط روسیه با منطقه خاورمیانه را می توان به دوره های مختلفی تقسیم کرد. در این بین وقوع قیام های مردمی و تحولات موسوم به بهار عربی، برای روسیه نیز همانند سایر قدرت های بزرگ، نگرانی ها و چالش هایی را در بر داشته است. به نحوی که به نظر می رسد دولت روسیه برای دستیابی به اهداف و منافع خود در خاورمیانه ناگزیر به تغییر برخی از رویکردهای سنتی خود به این منطقه است. بر این اساس مقاله حاضر درصدد بررسی راهبردها و چالش های روسیه در خاورمیانه جدید است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  453 - سیاست حقوق بشری اتحادیه اروپا در قبال جمهوی اسلامی ایران و عربستان (از 2008 تاکنون)
  زهرا الوندی داود کیانی
  چکیده در چند دهه اخیر، بخش مهمی از روح حاکم بر روابط میان اتحادیه اروپا با سایر کشورها را مسائل و مباحث حقوق بشری تشکیل می دهد. اتحادیه اروپا، با انعقاد پیمان ماستریخت (سال 1992) شرط احترام به حقوق بشر را در روابط خود با کشورهای جهان سوم، به عنوانعنصر ضروری،وارد نموده و أکثر

  چکیده در چند دهه اخیر، بخش مهمی از روح حاکم بر روابط میان اتحادیه اروپا با سایر کشورها را مسائل و مباحث حقوق بشری تشکیل می دهد. اتحادیه اروپا، با انعقاد پیمان ماستریخت (سال 1992) شرط احترام به حقوق بشر را در روابط خود با کشورهای جهان سوم، به عنوانعنصر ضروری،وارد نموده و نسبت به مسائل حقوق بشری حساسیت فراوانی نشان می‌دهد. این امر در خصوص روابط اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس نیز صادق بوده است. مقاله حاضر، در پی بررسی تطبیقی سیاست حقوق بشری اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می باشد. این مقاله در تلاش است به شیوه ای تطبیقی نقض استانداردهای حقوق بشری مورد نظر و تعریف شده، از سوی اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را تحلیل و تاثیر رفتار آن بر سیاست خارجی این اتحادیه در قبال این دو کشور را بررسی نماید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  454 - کالبدشکافی انقلاب صورتی در یمن و نقش عربستان در سرکوب آن
  حبیب اله ابوالحسن شیرازی سیدرضا مظلوم طبائی زواره
  ظهور خیزش های اسلامی در کشورهای خاورمیانه یک رویداد غیر منتظره در سال های اولیه هزاره سوم بود. انقلاب صورتی یمن پس از مراحل اولیه از انقلاب یاسمین تونس و همزمان با انقلاب لوتوس مصر و خیزش های مردمی در خاور میانه در اوایل سال 2011 رخ داده است و با الگو گرفتن از قیام مردم أکثر

  ظهور خیزش های اسلامی در کشورهای خاورمیانه یک رویداد غیر منتظره در سال های اولیه هزاره سوم بود. انقلاب صورتی یمن پس از مراحل اولیه از انقلاب یاسمین تونس و همزمان با انقلاب لوتوس مصر و خیزش های مردمی در خاور میانه در اوایل سال 2011 رخ داده است و با الگو گرفتن از قیام مردم تونس و مصر وارد مرحله حساس و تاثیرگذاری شد و مردم شعار برکناری 'علی عبدالله صالح' را سردادند. در غالب روزهای سال 2011، اکثر تظاهرکنندگان درنزدیکی دانشگاه شهر صنعاء چادرزده و با پرچم های صورتی آوازهای اعتراض آمیز خوانده و اتحادی ضد حکومتی را به منظور خلع صالح از قدرت بوجود آورده بودند. اما دولت صالح طی سال های اخیر با استفاده از تمامی ابزارهای ممکن به دنبال تثبیت وضعیت خود در یمن بوده و با بهره گیری از حمایت برخی کشورهای خارجی حتی به استقبال بحران هایی نظیر نبرد با شیعیان 'الحوثی' رفته است. ورود به عرصه درگیری های نظامی با گروه های مبارز شیعی که طی نزدیک به هفت سال، شش جنگ تمام عیار با رزمندگان الحوثی را به همراه داشته، رویارویی با انتفاضه مردم سرزمین های جنوبی یمن و خطرات ناشی از فعالیت های شدید وهابیت در این کشور در کنار نارضایتی شدید مردم از اوضاع سیاسی، اجتماعی و به خصوص اقتصادی مهمترین متغیرهای به وجود آورنده این فضای چالش زا برای نظام سیاسی این کشور بوده است. عربستان با رواج وهابیت در کشور خود سعی در سرکوب و مقابله با شیعیان داشته و همواره در بیم است تا مبادا شیعیان بحرین نیز در عربستان نفوذ پیدا کنند. اقدامات عربستان در بمباران مناطق شیعه نشین در یمن و انجام یک جنگ نیابتی و مداخله جویانه در سیاست های کشورهای مسلمان عرب مانند بحرین سبب شد که با حضور نظامی تحت عنوان سپر جزیره برای آرام کردن شیعیان وارد بحرین شود. از سویی دیگر اهداف اقتصادی عربستان با آمریکا و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس همسو و مشترک می باشد به طوری که سعی در سرکوب انقلاب بحرین دارند. هدف این مقاله تلاشی است برای شناسایی اینکه چگونه این انقلاب در این کشور در حال نضج گرفتن است ولی عربستان با همکاری آمریکا سعی در سرکوب آن دارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  455 - اسلام سیاسی و نظم امنیتی غرب آسیا
  جهانبخش ایزدی حمید رضا اکبری
  برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب‌های عربی سال 2011 - ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب أکثر

  برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب‌های عربی سال 2011 - ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب، رفتار اسلام گرایان در سه محور اصلی قابل بررسی است: نخست، افراط‌گرایی و خشونت با پیدایش جریان‌های نوظهور تکفیری مانند داعش. دوم، عدم توانمندی حفظ قدرت و حاکمیت توسط جریان‌های اصیل و ریشه دار اسلام سیاسی مانند اخوان المسلمین و سوم؛ تغییر در کنش‌گری جبهه مقاومت. این در شرایطی است که منطقه غرب آسیا، دوره‌ای پراز تنش و آشوب همراه با جنگ، خشونت و اختلافات مذهبی و قومی را تجربه می کند. براین اساس، پرسش اصلی مقاله این است که اسلام سیاسی در تکوین نظم امنیتی منطقه غرب آسیا چه جایگاهی دارد؟ آینده‌پژوهی از طریق بررسی روندها و سناریوهای اسلام سیاسی و جریان‌های اسلام گرا و نقش آن‌ها در شکل دهی نظم امنیتی منطقه غرب آسیا، موضوع این مقاله را شکل می دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  456 - ﺗﺄثیر ناامنی هویتی بر گسترش نئوتروریسم در خاورمیانه با ﺗﺄکید بر ایران و عربستان
  امیر حشمتی علیرضا رضایی
  DOR:20.1001.1.24234974.1398.12.45.3.4
  چکیده طی چند سال اخیر، گسترش فعالیت گروه‌های نئوتروریستی در خاورمیانه، موجی از تهدیدات امنیتی متنوع در این منطقه ایجاد کرده است. هرچند اخبار موثقی مبنی بر تضعیف و انهدام هسته‌های سازمانی و لجستیکی این گروه‌ها در عراق و سوریه منتشر شده است، اما اسناد معتبری، حکایت از ادا أکثر

  چکیده طی چند سال اخیر، گسترش فعالیت گروه‌های نئوتروریستی در خاورمیانه، موجی از تهدیدات امنیتی متنوع در این منطقه ایجاد کرده است. هرچند اخبار موثقی مبنی بر تضعیف و انهدام هسته‌های سازمانی و لجستیکی این گروه‌ها در عراق و سوریه منتشر شده است، اما اسناد معتبری، حکایت از ادامه اقدامات پراکنده جریان‌های ﻣﺘﺄثر از داعش دارد. پیرامون ریشه‌های گسترش تروریسم پژوهش‌های متنوع و برای مقابله با اقدامات تروریستی، تدابیر متعدد دیده شده است. اما تجربه ﻣﺆثری از پژوهش‌ها و اقدامات مبتنی بر شناسایی ناامنی هویت در سطح منطقه‌ای در دسترس نیست. پژوهش حاضر به روش کیفی و با رویکرد توصیفی و تحلیلی به دنبال یافتن پاسخ این سوال است که؛ ناامنی هویتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی چه ﺗﺄثیری بر گسترش نئوتروریسم در خاورمیانه داشته است؟ به باور نگارنده‌‌گان؛ ره‌گیری مطلق روایت بیوگرافیک توسط ایران و عربستان، ضمن ایجاد ناامنی هویتی برای هر دو کشور، موجب آغاز یا تشدید اضطراب ناشی از شرم در باور و رفتار منطقه‌ای این بازیگران، ره‌گیری سیاست کسب شرافت و در اثری ناخواسته، سبب گسترش نئوتروریسم در منطقه شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  457 - تحلیل سازه انگارانه سیاست خارجی نوین ترکیه و رقابت با جمهوری اسلامی ایران
  محمد منصور عظیم زاده اردبیلی حسین مسعود نیا سید جواد امام جمعه زاده
  چکیده با به قدرت رسیدن اسلام گرایان ترکیه در سال 2002 و پیروزی حزب عدالت و توسعه، الگویی از سیاست گذاری خارجی توسط رهبران سیاسی این کشور تحت عنوان نوعثمانی گری شکل گرفت. مؤلفه های حاکم بر این سیاست گذاری به صفر رساندن مشکلات با همسایگان از یک سو، و تلاش برای ارائه چهر أکثر

  چکیده با به قدرت رسیدن اسلام گرایان ترکیه در سال 2002 و پیروزی حزب عدالت و توسعه، الگویی از سیاست گذاری خارجی توسط رهبران سیاسی این کشور تحت عنوان نوعثمانی گری شکل گرفت. مؤلفه های حاکم بر این سیاست گذاری به صفر رساندن مشکلات با همسایگان از یک سو، و تلاش برای ارائه چهره ای جدید از ترکیه مسلمان به عنوان الگوی دموکراسی، آزادی و حقوق بشر در خاورمیانه و دیگر مناطق پیرامونی این کشور بود. هدف نوعثمانی گری ترکیه احیای نفوذ فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی این کشور در مناطقی بود که در گذشته تاریخی نه چندان دور جزو امپراطوری عثمانی محسوب می شدند. اتخاذ و پیگیری این سیاست موجب شد تا حوزه نفوذ این کشور در خاورمیانه مخصوصاً در جریان انقلاب های عربی 2010 افزایش یابد و به حوزه ها و منافع راهبردی و سنتی ایران در خاورمیانه برخورد کند که مسائل اساسی در روابط دو کشور بوجود آورد. بررسی چرایی و چگونگی این برخورد منافع که بیشتر ﻣﺘﺄثر از سیاست خارجی نوعثمانی گری ترکیه نتیجه می شود، هدف تحقیق حاضر است. یافته های تحقیق در چارچوب نظریه سازه انگاری که به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی بدست آمده، گویای آن است که هویت و هنجارهای سیاست گذاران دولت اسلام گرای ترکیه با سیاست گذاران ایرانی در تضاد است؛ لذا مشاهده می شود که نوعثمانی گری ترکیه موجب برخورد منافع دو کشور در منطقه خاورمیانه را ایجاد کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  458 - ﺧﻸ قدرت و ﺗﺄثیر آن بر امنیت منطقه خاورمیانه
  مختار صالحی رحمان زارع
  چکیده امنیت در خاورمیانه وضعیت پیچیده و مبهمی پیدا کرده است. با وجود ﺗﺄثیر فاکتورهای متعدد بر شکل گیری نا امنی در خاورمیانه، ﺧﻸ نفوذ قدرت‌های بزرگ در ایجاد ثبات و نظم در منطقه قابل ﺗﺄمل است .مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که، ﺧﻸ قدرت بزرگ چه ﺗﺄثیری بر امنیت خاورمیانه أکثر

  چکیده امنیت در خاورمیانه وضعیت پیچیده و مبهمی پیدا کرده است. با وجود ﺗﺄثیر فاکتورهای متعدد بر شکل گیری نا امنی در خاورمیانه، ﺧﻸ نفوذ قدرت‌های بزرگ در ایجاد ثبات و نظم در منطقه قابل ﺗﺄمل است .مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که، ﺧﻸ قدرت بزرگ چه ﺗﺄثیری بر امنیت خاورمیانه داشته است؟ فرضیه مقاله مطرح می‌کند، با چرخش سیاست خارجی امریکا به سوی آسیا و تبدیل خاورمیانه به اولویت دوم در استراتژی امنیت ملی آمریکا، سطح واگرایی در منطقه خاورمیانه بیشتر شده است. در یافته‌های مقاله به این نکته اشاره شده است که هر کدام از دو کشور ایران و عربستان تلاش می‌کنند ﺧﻸ قدرت بزرگ در منطقه را جبران کنند و موضوع فوق منجر به تشدید رقابت بین کشورهای منطقه شده است. برای کاهش واگرایی، کشورهای منطقه نیازمند دستیابی به چهارچوب مشترک برای همکاری در سطح منطقه هستند. بررسی موضوع در چهارچوب رویکرد نئورئالیسم تهاجمی صورت گرفت. برای آزمون فرضیه، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  459 - بررسی تعاملات عربستان با شورای حقوق بشر
  عباسعلی طالبی رضا جلالی امیر ساجدی
  چکیده متعاقب تأسیس شورای حقوق بشر در مارس 2006، وضعیت حقوق بشر در عربستان در موارد متعددی مورد توجه این نهاد نوظهور قرار گرفت. با توجه به گستردگی، صلاحیت و حساسیت شورا نسبت به نقض حقوق بشر در عربستان این سوال مطرح شد که سازوکارهای نظارتی و مکانیسم های اجرایی شورا چه تأ أکثر

  چکیده متعاقب تأسیس شورای حقوق بشر در مارس 2006، وضعیت حقوق بشر در عربستان در موارد متعددی مورد توجه این نهاد نوظهور قرار گرفت. با توجه به گستردگی، صلاحیت و حساسیت شورا نسبت به نقض حقوق بشر در عربستان این سوال مطرح شد که سازوکارهای نظارتی و مکانیسم های اجرایی شورا چه تأثیری بر تغییر رفتار آل سعود نسبت به رعایت حقوق زنان در درون مرزهای ملی داشته و عربستان تا چه میزان همسو با ایده جهان شمولی حقوق بشر بوده و چه تحولاتی را پشت سرگذاشته است؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه مطرح شده که به نظر می رسد سازوکارهای نظارتی و مکانیسم های اجرایی شورای حقوق بشر، عربستان را ملزم به انجام اصلاحات حقوق بشری کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد اولاً ارائه توصیه های کشورها درقبال گزارش های ادواری و تعیین گزارشگران ویژه اثرگذاری قابل قبول تری بر ارتقاء وضعیت حقوق زنان داشته، ثانیاً بافت سنتی که برتار و پود فکری و اندیشه مردم و مسئولین جامعه تنیده شده بود و مانعی جدی بر احقاق حقوق زنان محسوب می شد، درحال بازسازی است. ثالثاً تلاش زنان و همسو شدن آنها با فشارهای شورای حقوق بشر و رسانه ها، پایه گذار نظم نوینی شده که مشخصه آن تغییر نظام جنسیتی خواهد بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  460 - تطور روابط نظامی و اقتصادی آمریکا و عربستان سعودی، 2019- 1943
  مرتضی کریمی محمدجواد آقاجری محمد مجاور شیخان
  همکاری های دفاعی واشنگتن-ریاض سابقه ای طولانی دارد. روابط عربستان سعودی و آمریکا دو هدف متفاوت دارد. مهم ترین هدف حکومت عربستان از تقویت روابط با ایالات متحده آمریکا، امنیتی است و خواستار حمایت واشنگتن از آل سعود در داخل عربستان و در سطح منطقه غرب آسیا است، اما ایالات م أکثر

  همکاری های دفاعی واشنگتن-ریاض سابقه ای طولانی دارد. روابط عربستان سعودی و آمریکا دو هدف متفاوت دارد. مهم ترین هدف حکومت عربستان از تقویت روابط با ایالات متحده آمریکا، امنیتی است و خواستار حمایت واشنگتن از آل سعود در داخل عربستان و در سطح منطقه غرب آسیا است، اما ایالات متحده آمریکا از تداوم رابطه با عربستان سعودی، علاوه بر دفاع از رژیم صهیونیستی، بیش از همه اهداف اقتصادی را دنبال می کند. این مقاله به دنبال علل پیدایش و نحوه تکامل این همکاری هاست. نویسندگان تلاش دارند تا نشان دهند تشریک مساعی دفاعی میان دو کشور اساسا ناشی از شکل گیری رابطه حامی-پیرو میان آنها در دهه 1940 میلادی و سپس تحولات این رابطه در دهه های بعد بوده است. در واقع آنچه شاهد آن هستیم این است که با تعمیق و گسترش رابطه حامی-پیرو میان عربستان و آمریکا در دوره مورد بررسی همکاریهای نظامی میان این دو نیز شاهد رشد کمی و کیفی قابل ملاحظه ای بوده است به نحوی که در این برهه عربستان بعد از اسرائیل و ایران عصر پهلوی تبدیل به سومین شریک نظامی آمریکا در خاورمیانه گردید. سؤال مهم آن است که آمریکا چه نقش عمده ای برای عربستان در منطقه خاورمیانه دارد؟ فرضیه قابل طرح این است که آمریکا نه تنها به تامین تسلیحات، آموزش نظامی، و احداث تاسیسات زیر بنایی نظامی برای عربستان همت گماشته بلکه استراتژی دفاعی این کشور را نیز تدوین می نماید. در نتیجه، آمریکا نقش اساسی در شکل گیری و مدرنیزه ساختن نیروهای نظامی عربستان ایفاء نموده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  461 - سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه
  محمد سهرابی
  وقوع انقلاب&not;ها در شمال آفریقا و تسری آن به خاورمیانه سبب شد تا بازیگران منطقه&not;ای و فرا&not;منطقه&not;ای، رویکردهای متفاوتی را در منطقهخاورمیانه اتخاذ نمایند. روسیه، به&not;عنوان یکی از بازیگران فرا&not;منطقه&not;ای حاضر در منطقه خاورمیانه که تاریخچه حضور آن به د أکثر

  وقوع انقلاب&not;ها در شمال آفریقا و تسری آن به خاورمیانه سبب شد تا بازیگران منطقه&not;ای و فرا&not;منطقه&not;ای، رویکردهای متفاوتی را در منطقهخاورمیانه اتخاذ نمایند. روسیه، به&not;عنوان یکی از بازیگران فرا&not;منطقه&not;ای حاضر در منطقه خاورمیانه که تاریخچه حضور آن به دوره تزارها بازمی&not;گردد در جریان این خیزش&not;ها، رویکرد خود را نسبت به این منطقه تغییر داده و در هر یک از کشورهای قیام&not;کرده با توجه به منافع و ابزار خود، سیاستی متفاوت را اتخاذ نموده است. خاورمیانه و موضوعات مختلف معطوف به آن، یکی از مسائلی است که مسکو، به ویژه در دوره دوم ریاست جمهوری پوتین، توجه زیادی به آن داشته است. تردد بالای دیپلماتیک میان مقامات خاورمیانه‌ای به مسکو و بالعکس، به خوبی بیانگر بروز نوعی تحرک و پویایی در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه و متفاوت از دهه‌های گذشته می‌‌باشد. چنین به نظر می‌رسد که در پی تحولات پس از 11 سپتامبر 2001، و به ویژه اقدامات نظامی آمریکا در افغانستان و عراق که منجر به تکثیر بنیادگرایی دینی و احساسات ضدآمریکایی در خاورمیانه گردید، روسیه از یک وضعیت و اقبال عمومی بیشتری نزد دولت‌ها و افکار عمومی جوامع منطقه یاد شده برخوردار شده است، وضعیتی که این کشور؛ خود نیز به استقبال و بهره‌برداری از‌آن فکر می‌کند. یافته&not;های مقاله حاکی از آن است که خیزش&not;های مردمی در منطقه خاورمیانه با عنوان "انقلاب&not;های عربی" موجب گردید تا روسیه ابتدا سیاست همراهی با این انقلاب&not;ها را در قالب همکاری با غرب در پیش گیرد اما در ادامه به دلیل نگرانی از افزایش حضور آمریکا در منطقه و تسری این جریان به منطقه اوراسیا، سیاست تقابل با جریان&not;های انقلابی و حمایت از دولت&not;های حاکم را در قالب تقابل با غرب دنبال نماید. مقاله حاضر، رویکرد روسیه را نسبت به خیزش&not;های مردمی و وقوع انقلاب&not;ها در منطقه خاورمیانه تبیین خواهد نمود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  462 - راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن
  سید علی نجات سیده راضیه موسوی محمدرضا صارمی
  چکیده روابط عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران که سال‌های گذشته به سردی گراییده بود با حمله نظامی عربستان به یمن و متهم‌کردن ایران به حمایت‌های نظامی و سیاسی از جنبش انصار الله، رویه‌ای تقابلی به‌خود گرفت. هدف این مقاله، تبیین راهبرد جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعو أکثر

  چکیده روابط عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران که سال‌های گذشته به سردی گراییده بود با حمله نظامی عربستان به یمن و متهم‌کردن ایران به حمایت‌های نظامی و سیاسی از جنبش انصار الله، رویه‌ای تقابلی به‌خود گرفت. هدف این مقاله، تبیین راهبرد جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در قبال بحران یمن است. نویسنده با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی و با رویکرد مقایسه‌ای، به‌دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران چه راهبردی را در قبال بحران یمن به‌کارگرفته‌اند؟ در پاسخ به این پرسش، عربستان سعودی تلاش کرده است تا با تشکیل ائتلاف و تهاجم نظامی به یمن، جنبش انصار الله را از قدرت سیاسی حذف کند و با چینش جریان‌های هم‌سو در ساختار قدرت از نفوذ ایران در دولت جدید یمن جلوگیری کند. جمهوری اسلامی ایران نیز با حمایت و پشتیبانی معنوی و سیاسی از جنبش انصار الله و انقلابیون یمن تلاش کرده است تا موازنه قدرت منطقه‌ای را به‌نفع خویش تغییر دهد. همچنین یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رقابت و تعارض منافع میان عربستان و ایران در بحران یمن، بازی با حاصل جمع جبری صفر را ایجاد کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  463 - رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان (2012-2018)
  سید حسن میرفخرایی
  چکیده روسیه از سال 2011 میلادی، باملاحظه نخستین زمزمه‌های تولد نظم جدید منطقه‌ای در خاورمیانه، رویکردهای جدیدی را نسبت به این منطقه حساس در پیش‌گرفته است. رویکردهایی که نشان از بازیابی نقش‌آفرینی مسکو در این منطقه دارد. بااین‌حال خاورمیانه جدید از اساس متفاوت از گذشته أکثر

  چکیده روسیه از سال 2011 میلادی، باملاحظه نخستین زمزمه‌های تولد نظم جدید منطقه‌ای در خاورمیانه، رویکردهای جدیدی را نسبت به این منطقه حساس در پیش‌گرفته است. رویکردهایی که نشان از بازیابی نقش‌آفرینی مسکو در این منطقه دارد. بااین‌حال خاورمیانه جدید از اساس متفاوت از گذشته بوده و از پیچیدگی‌های نوینی برخوردار است. کشورهای این منطقه، امروز از استقلال بیشتری برخوردار بوده و در هم تنیدگی حوزه‌های مختلف منجر به شکل‌گیری جبهه‌هایی تودرتو و پیچیده گردیده است. جبهه‌هایی که هرکدام الگوهای خاصی از روابط میان بازیگران را ایجاب می‌نماید. این پیچیدگی‌ها منجر به ظهور یک رفتار موازنه‌گرانه تجربی از سوی مسکو در قبال کشورهای این منطقه گردیده است. رفتاری که با اتکا به گزاره‌هایی همچون مداخله مستقیم نظامی، مبارزه با تروریسم، شکل‌دهی به ائتلاف‌های ضد غربی و پیگیری استراتژی‌های بین‌المللی انرژی، مبتنی بر رویکردهای خاصی بوده است. اصلی‌ترین مؤلفه‌های رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه را می‌توان تأکید بر ابعاد کارکردی، بازی با تمام بازیگران دولتی، تقسیم‌کار بدون ایجاد تقابل و تعامل با بازیگران غیردولتی در نظر گرفت. این رویکرد در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، به‌عنوان دو بازیگر مهم منطقه‌ای با منافعی که بعضاً متقابل و متعارض هستند، اعمال‌شده و روابط حسنه و متوازن توأمان مسکو با تهران و ریاض را در برداشته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  464 - تأثیر نفوذ وهابیت در پاکستان بر روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران
  حسین رفیع
  اتحاد شیخ وهابی و امیر سعودی در قرن هجدهم و تداوم تاریخی آن سبب شکل‌گیری دولت عربستان سعودی در قرن بیستم با مذهب رسمی وهابیت در این کشور شد. دولت سعودی از این مسلک هم برای جلب نظر روحانیون وهابی و هم به‌عنوان ابزار نفوذ و دیپلماسی خود در کشورهای اسلامی بهره‌برداری می‌کن أکثر

  اتحاد شیخ وهابی و امیر سعودی در قرن هجدهم و تداوم تاریخی آن سبب شکل‌گیری دولت عربستان سعودی در قرن بیستم با مذهب رسمی وهابیت در این کشور شد. دولت سعودی از این مسلک هم برای جلب نظر روحانیون وهابی و هم به‌عنوان ابزار نفوذ و دیپلماسی خود در کشورهای اسلامی بهره‌برداری می‌کند. کشور پاکستان نیز، به‌دلیل برخی زمینه‌ها آمادگی نفوذپذیری وهابیت سعودی را دارد؛ نفوذی که می‌تواند برای تحدید نفوذ ایران رقیب و اختلال در روابط جمهوری اسلامی ایران و پاکستان، مورد بهره‌برداری قرار گیرد. این مقاله می‌کوشد تا زمینه‌های نفوذ وهابیت سعودی را در پاکستان بررسی کند و تأثیر این نفوذ را بر روابط پاکستان و جمهوری اسلامی ایران مورد واکاوی قرار دهد. در این زمینه، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از منابع معتبر کتابخانه‌ای، این فرض به آزمون گذاشته می‌شود که اشتراکات مذهبی و فقر اقتصادی و فرهنگی در پاکستان، در کنار قدرت مالی و مراکز آموزشی-تبلیغی در اختیار و نفوذ عربستان، زمینه‌ساز پیدایش و گسترش سلفی‌گری وهابی در پاکستان بوده‌اند. از سوی دیگر با توجه به تعارض شدید این مسلک با مذهب شیعه، سلفی‌گری وهابی برای مقابله با شیعیان و ایجاد چالش در روابط پاکستان با جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  465 - سیاست خارجی ترکیه در قبال بیداری اسلامی در جهان عرب
  سید محمد طباطبائی اکرم فضلی خانی
  تحولات دولت‌های عربی که از سال 2010 در تونس آغاز شد و دومینووار به کشورهای دیگر از جمله مصر و لیبی رسید، باعث واکنش دولت‌های مختلف شد که یکی از آنها ترکیه است. ترکیه در دوران حزب عدالت و توسعه حضور خود را در جهان عرب و خاورمیانه پررنگ کرده است و بیداری اسلامی نیز فرصتی أکثر

  تحولات دولت‌های عربی که از سال 2010 در تونس آغاز شد و دومینووار به کشورهای دیگر از جمله مصر و لیبی رسید، باعث واکنش دولت‌های مختلف شد که یکی از آنها ترکیه است. ترکیه در دوران حزب عدالت و توسعه حضور خود را در جهان عرب و خاورمیانه پررنگ کرده است و بیداری اسلامی نیز فرصتی در اختیار سیاست گزاران این دولت قرار داد تا با حضور فعال در جریان این تحولات، اهداف خود را جدی تر از قبل در منطقه پیگیری کنند. در این مقاله سعی بر این است تا به واکاوی تأثیر تغییر نگاه سیاست گزاران ترکیه در دوران حزب عدالت و توسعه بر سیاست خارجی فعال این کشور در قبال بیداری اسلامی در جهان عرب پرداخته شود، بدون اینکه بخواهیم درستی یا نادرستی،موفقیت یا عدم موفقیت سیاست خارجی ترکیه را مورد ارزیابی قرار دهیم. همچنین، چگونگی حضور این کشور در قالب رفتارهای میانجی گری، حمایت، همراهی با ناتو و سفر مقامات ترکیه ای به کشورهای عربی بررسی می شود. چرایی حضور دولت ترکیه در قالبتلاش برای گسترش مدل اسلام ترکیه ای در منطقه، تبدیل شدن به پل واسطی میان خاورمیانه اسلامی با اروپا،حمایت از منافع آمریکا در جهان عرب، تبدیل شدن به الگوی هویتی منطقه ای و تلاش برای رهبری در اصلاحات منطقه و رقابت هویتی با ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  466 - نقش گفتمان سیاست خارجی انقلاب اسلامی در ایجاد روابط مجدد ایران با عربستان
  سید امیرحسین میراحمدی اکبر اشرفی حبیب الله ابوالحسن شیرازی رضا جلالی
  جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو بازیگر اصلی و موثر منطقه ‌ای، نقش اثرگذاری در مناسبات و تحولات ژئوپلیتیکی خلیج فارس ایفا کرده و ایفا خواهند کرد. در دهه گذشته و به واسطه بسیاری از تحولات سیاسی روابط این دو بازیگر با چالش‌‌های جدی رو به رو شد و تنش‌‌های فی أکثر

  جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو بازیگر اصلی و موثر منطقه ‌ای، نقش اثرگذاری در مناسبات و تحولات ژئوپلیتیکی خلیج فارس ایفا کرده و ایفا خواهند کرد. در دهه گذشته و به واسطه بسیاری از تحولات سیاسی روابط این دو بازیگر با چالش‌‌های جدی رو به رو شد و تنش‌‌های فی ما بین نقش مخربی در منطقه داشته است.گفتمان سیاست خارجی انقلاب اسلامی ایران با وجود عناصری همچون: فرهنگ مقاومت، نفی سلطه جویی، مردم سالاری دینی و روحیه شهادت طلبی در گفتمان خود ،موفق شد عربستان سعودی را پای میز مذاکره بکشاند و پس از نزدیک به هفت سال قطع روابط و رقم زدن تنش فراگیر و تصاعد یابنده مجددا دو قدرت منطقه ای روابط بین خود را برقرار سازند.با استفاده از روش تحلیل گفتمان و استخراج عناصر موجود،در گفتمان سیاست خارجی انقلاب اسلامی ایران نقش گفتمان مذکور در برقراری مجدد رابطه بین دو کشور مورد بررسی قرار می گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  467 - بررسی دیدگاه زنان در مورد رفتارهای باروری در قومیت
  مهدی قدیمی ایوب مردانی سیداحمد مرتضوی عیدی‌ محمد سواری فرزاد مردانی
  در این تحقیق به بررسی دیدگاه زنان در مورد رفتارهای باروری در قومیت در محدوده جغرافیایی شهرستان ایذه پرداخته شده است. فرض اصلی این است که بین اقوام کرد، ترک، عرب، لر و بلوچ ساکن در قلمرو جغرافیایی این پژوهش در زمینه‌ی رفتارهای باروری تفاوت معنی وجود ندارد. روش این پژوهش  أکثر

  در این تحقیق به بررسی دیدگاه زنان در مورد رفتارهای باروری در قومیت در محدوده جغرافیایی شهرستان ایذه پرداخته شده است. فرض اصلی این است که بین اقوام کرد، ترک، عرب، لر و بلوچ ساکن در قلمرو جغرافیایی این پژوهش در زمینه‌ی رفتارهای باروری تفاوت معنی وجود ندارد. روش این پژوهش  روش کیفی است و برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه محقق ساخته باز پاسخ استفاده شده است.جمعیت آماری پژوهش حاضر زنان لر،عرب،کرد، ترک و بلوچ 20 تا40 ساله‌ی  متأهل ساکن در شهرستان ایذه در سال 1388 است. نمونه‌ی آماری 40 نفر است که به صورت تصادفی انتخاب شده‌اند.درباره‌ی آمار جمعیتی قومیت‌های مختلف ساکن در شهرستان ایذه اطلاعات دقیقی در دست نیست. اما آنچه مسلـم است اکثر قریب اتفاق مـردم شهرستان ایذه از قـوم لر(لر بــزرگ) هستند و قومیت‌های عرب، تـرک، کرد و بلوچ به ترتیب در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. قبل ذکر تعداد افراد قوم بلوچ در شهرستان مذکور بسیار محدود هستند. به طور خلاصه نتایج این تحقیق نشان داده که در حال حاضر نگرش و رفتار باروری در همه گروه‌های قومی به هم نزدیک شده است و تفاوت قابل توجهی در نگرش و رفتار در زمینه‌ی باروری زنان قوم‌های مختلف وجود ندارد به عبارتی، تحقیق حاضر همگرایی رفتارهای باروری در جامعه مورد مطالعه را تأیید می‌کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  468 - ریخت­شناسی اتولیت ساجیتا در چهارگونه از ماهیان مناطق مرجانی آب­های خلیج فارس و دریای عمان
  نرگس جوادزاده حدیده معبودی محمد تقی آژیر
  تحقیق حاضر جهت مقایسه ریخت­ شناسی اتولیت ساجیتا در گونه­های سرخوی چشم درشت (Lutjanus lutjanus)، سرخوی مالاباری (Lutjanus malabaricus)، سرخوی خونی (Lutjanus erythropterus) وفرشته ماهی عربیPomacanthus asfur در مناطق مرجانی خلیج فارس و دریای عمان انجام پذیرفت. تعداد 6 عدد أکثر

  تحقیق حاضر جهت مقایسه ریخت­ شناسی اتولیت ساجیتا در گونه­های سرخوی چشم درشت (Lutjanus lutjanus)، سرخوی مالاباری (Lutjanus malabaricus)، سرخوی خونی (Lutjanus erythropterus) وفرشته ماهی عربیPomacanthus asfur در مناطق مرجانی خلیج فارس و دریای عمان انجام پذیرفت. تعداد 6 عدد سرخوی چشم درشت، 8 عدد  سرخوی مالاباری، 5 عدد سرخوی خونی و5 عدد فرشته ماهی عربی به روش غواصی صید و مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری طی یکدوره یکساله از فروردین ماه 1393 تا فروردین ماه 1394به طول انجامید.خصوصیات زیست­سنجی نمونه­ها شامل طول کل، ‌طول چنگالی، وزن ماهی، همچنین شکل اتولیت و پارامترهای زیست­سنجی اتولیت ساجیتا از جمله طول، پهنا، وزن، محیط و مساحت اتولیت مورد بررسی قرار گرفت. در بیشتر پارامترهای مورد بررسی، ارتباط معنی­داری ملاحظه گردید، بیشترین میزان همبستگی بینطول چنگالی ماهی و طول اتولیت در گونه سرخوی مالاباریبود. مساحت و محیط اتولیت حاکی از آن بود که این دو پارامتر در گونههای سرخوی مالاباریو فرشته ماهی عربی اختلاف معنیداری داشته (05/0p) ولی در گونه­ های سرخوی چشم درشت و سرخوی خونی اختلاف معنی دار نبود (05/0p>). پارامتر وزن اتولیت در گونه­ های سرخوی چشم درشت و سرخوی مالاباریو همینطور گونههای سرخوی خونی وفرشته ماهی عربی اختلاف معنیداری نداشت (05/0p>) ولی بین این دو گونه با گونه ­های سرخوی چشم درشت و سرخوی مالاباری اختلاف معنی ­دار دیده شد (05/0p)، دو پارامتر طول اتولیت و پهنای اتولیت در تمام گونه­ها اختلاف معنی­ دار نشان داد (05/0p)، بنابراین می­توان گفت در گونه­ های مورد مطالعه، دو پارامتر طول اتولیت و پهنای اتولیت به عنوان شاخص­های تعیین گونه به کمک اتولیت می باشند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  469 - بررسی خاستگاه و ریشة چند ضرب‌المثل‌ فارسی و عربی
  یعقوب مقدیمی
  چکیده ضرب‌المثل گونه‌ای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّه‌ای یا رخدادی عبرت‌آموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضرب‌المثل‌ها مقوله‌هایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّی‌اند. بسیاری از ضرب‌المثل‌‌ها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در أکثر

  چکیده ضرب‌المثل گونه‌ای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّه‌ای یا رخدادی عبرت‌آموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضرب‌المثل‌ها مقوله‌هایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّی‌اند. بسیاری از ضرب‌المثل‌‌ها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در بر دارند نشان‌ دهندة تأثیر و تأثّر فرهنگ اقوام مختلف‌اند. در این میان، تأثیر یا اثر گذاری دو فرهنگ عربی و ایرانی بر یکدیگر و تأثر یا اثر پذیری آن‌ها از یکدیگر به علل و انگیزه‌های زیادی مانند همجواری و روابط تجاری، گردن نهادن ایرانیان به دین اسلام و تسلّط عرب بر بخش‌های زیادی از ایران، غیر قابل انکار است. در پژوهش حاضر، چند ضرب‌المثل نسبتاً مشهور از ضرب المثل‌های فارسی و عربی انتخاب شده و مضامین، منشأ و وجوه افتراق و اشتراک آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  470 - بررسی جایگاه دستوری آیات قرآنی و ابیات و عبارات عربی در نفثة‌المصدور
  سمیه عباسی نسب
  چکیده پس از اسلام، به دلیل ارتباط تنگاتنگ متون نظم و نثر فارسی و عربی، تأثیرپذیری فراوان و متفاوت آثار متعدّد فارسی از متون عربی، بخصوص از قرآن، حدیث و روایت به وفور دیده می‌شود. نفثة‌المصدور اثر شهاب‌الدّین محمّد زیدری نسوی، از جمله کتاب‌های معتبر تاریخ و ادبیّات فارس أکثر

  چکیده پس از اسلام، به دلیل ارتباط تنگاتنگ متون نظم و نثر فارسی و عربی، تأثیرپذیری فراوان و متفاوت آثار متعدّد فارسی از متون عربی، بخصوص از قرآن، حدیث و روایت به وفور دیده می‌شود. نفثة‌المصدور اثر شهاب‌الدّین محمّد زیدری نسوی، از جمله کتاب‌های معتبر تاریخ و ادبیّات فارسی و یکی از شاهکارهای بدیع نثر فنّی می‌باشد. از ویژگی‌های بارز این کتاب استعمال شعر، آیه، حدیث و مَثَل عربی است که مؤلّف به شیوۀ نویسندگان و مترسّلان قرن‌های ششم و هفتم و هشتم نثرِ خود را بدان آراسته و آنها را بیشتر به صورت ترکیبِ اضافی، برای تأیید و تأکید معانی قبل، تتمیم معنی نیمه تمام عبارت فارسی، به صورت جملۀ معترضه، به منظور تشبیه و تمثیل، به صورت قید وصف و کیفیّت و ... به کار برده است. یکی از مواردی که در این پژوهش مورد توجّه قرار گرفته، بررسی جایگاه دستوری آیات و ابیات و عبارات عربی در نثر این کتاب است که به عنوان رکن تکمیل کنندۀ جمله از جهت دستوری گاه در نقش مسندٌالیه، مفعول، مضاف‌ٌالیه، متمّم، مسند و مانند آن به کار رفته‌اند. در این اثر، نویسنده از آیات قرآن از سوی دیگر به منظور زیبا سازی فضای کلام و نمایان ساختن هنر نویسندگی خود استفاده کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  471 - نقش زبان و ادبیات عربی در انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی به اندلس
  عنایت الله فاتحی‌نژاد محمد حسین اشرف
  موضوع این پژوهش، بیان میزان نقش‌آفرینی زبان و ادبیات عربی در انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی به اسپانیای امروزی (اندلس اسلامی) است. این نقش‌آفرینی از سال 92ق یعنی ابتدای حضور مسلمانان در این سرزمین، آغاز شد و نزدیک به 8 سده به طول انجامید. آنچه به عنوان میراث فرهنگ و تمدن اس أکثر

  موضوع این پژوهش، بیان میزان نقش‌آفرینی زبان و ادبیات عربی در انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی به اسپانیای امروزی (اندلس اسلامی) است. این نقش‌آفرینی از سال 92ق یعنی ابتدای حضور مسلمانان در این سرزمین، آغاز شد و نزدیک به 8 سده به طول انجامید. آنچه به عنوان میراث فرهنگ و تمدن اسلامی در طی این مدت، به اندلس انتقال یافت در قالب آثار مکتوب و روایات شفاهی است که غالباً به زبان عربی منتقل شده و بهره‌گیری از آن، نیازمند آشنایی ساکنان اندلس، با این زبان است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شده که زبان عربی به عنوان پل ارتباطی میان فرهنگ و تمدن اسلامی در شرق و اسپانیای مسیحی در غرب چه نقشی داشته است؟ بر اساس یافته‌های این پژوهش، فرهنگ و تمدن اسلامی در طی 8 قرن به ویژه در سده‌های نخست اسلامی، در اندلس گسترش یافت که تقریباً تمامی محتوای آن به زبان عربی و تنها با این زبان، قابل انتقال بود. در نتیجه، زبان عربی برای انتقال آموزه‌های دینی و همچنین ارتباط ساکنان اندلس با حاکمیت، هم برای مردم اندلس و هم برای حاکمان اهمیت یافت. به دنبال آن، اقداماتی برای این رفع نیازهای موجود انجام شد که تأسیس مدارس، کتابخانه‌ها و انتقال منابع علمی و عالِمان از شرق به اندلس، در این موضوع، نقش‌آفرین بودند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  472 - بررسی تفاوت میان‌فرهنگی قرآن و زبان عربی پیرامون نگاه ابزاری به زن
  حامد اکبرپور علی علیزاده شهلا شریفی
  هدف از انجام این پژوهش بررسی تمایز بین زبان عربی و زبان قرآن به‌مثابه زبانی قرآن-ویژه در رابطه با رویکردهای ابزارانگارانه نسبت به زن با نگاهی شناختی-فرهنگی-گفتمانی است. برای این منظور، ابتدا معادل و سپس جنس دستوری تعداد 301 ابزارواژۀ رایج، در زبان عربی تعیین و نیز 11 اب أکثر

  هدف از انجام این پژوهش بررسی تمایز بین زبان عربی و زبان قرآن به‌مثابه زبانی قرآن-ویژه در رابطه با رویکردهای ابزارانگارانه نسبت به زن با نگاهی شناختی-فرهنگی-گفتمانی است. برای این منظور، ابتدا معادل و سپس جنس دستوری تعداد 301 ابزارواژۀ رایج، در زبان عربی تعیین و نیز 11 ابزارواژۀ مندرج در قرآن استخراج و سپس به روشی کیفی-کمی و مبتنی بر چارچوب نظری زبان‌شناسی‌فرهنگی مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که فرضیۀ نگارندگان مبنی بر عدم وجود نگاه ابزارانگارانه نسبت به زن در قرآن و قرآن-ویژگی زبان نص با توجه به عدم کاربرد عامدانه و آگاهانۀ ابزارواژه‌های دارای جنس دستوری مؤنث در آن براساس راهبرد حذف ون‌لیوون و نیز در مقایسه با عهدین، به لحاظ کیفی، و به لحاظ کمی سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 در آزمون کای‌دو در سنجش اختلاف بسامد ابزارواژه‌های دارای جنس دستوری مؤنث در زبان عربی و زبان قرآن مورد تأیید قرار می‌گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  473 - فرصت ها و چالش های دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ا در پنج کشور عربی خلیج فارس
  حسن بشیر سیدمحمدحسین میرفخرائی
  انقلاب اسلامی ایران به مثابۀ انقلابی فرهنگی، تقدم روابط فرهنگی بر دیگر انواع روابط بین الملل را بر نظام ج.ا.ایران فرض می کند. ازسوی دیگر، برقراری روابط حسنه با کشورهای اسلامی و همسایه، از دیگر اولویت ها و ضرورت های دستگاه دیپلماسی کشور محسوب می شود. به این ترتیب دیپلماس أکثر

  انقلاب اسلامی ایران به مثابۀ انقلابی فرهنگی، تقدم روابط فرهنگی بر دیگر انواع روابط بین الملل را بر نظام ج.ا.ایران فرض می کند. ازسوی دیگر، برقراری روابط حسنه با کشورهای اسلامی و همسایه، از دیگر اولویت ها و ضرورت های دستگاه دیپلماسی کشور محسوب می شود. به این ترتیب دیپلماسی فرهنگی به مثابۀ برجسته ترین کنش ج.ا.ایران در سیاست خارجی، در ارتباط با کشورهای همسایه، اهمیتی فزون تر می یابد. در تحقیق حاضر، دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران در کشورهای عربی خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفته است تا از این رهگذر، فرصت ها و چالش های آن شناسایی شود. جای می گیرد که برخی از آن ها بالفعل و بالقوه فرصت های احصاشده در دو دستۀ کلی به این قرار است: وجود مؤلفه های مشترک فرهنگی اجتماعی میان کشورهای عربی خلیج فارس، و میان این کشورها و ج.ا.ایران، ارتباطات پرسابقه و پردوام مردمی میان ایران و منطقه و ظرفیتسمن های ایرانی و خلیجی برای کمک به بهبود ارتباطات. چالش های احصاشده نیز به سه دستۀ کلی شاخص ترین چالش ها دراین باره عبارت است از: . کنشی و گرایشی ، بینشی : تقسیم می شود کاستی های شناختی (شناخت ناکافی، قدیمی و...) دربارة فرهنگ، سیاست فرهنگی و مختصات منطقۀ خلیج فارس و نیز کم توجهی به بایسته های عملکرد فرهنگی مطلوب و تکرار روندها و فرایندهای نادرست. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  474 - بررسی وجوه اشتراک و افتراق وحی رسالی و الهام بر اساس معناشناسی وحی در نگاه ابن‌عربی
  اصغر آقایی حسین اترک
  مقاله حاضر پس از بیان اجمالی وحی در لغت و اصطلاح و اشاره به مفهوم تجلی در نگاه ابن عربی، به ماهیت وحی در نگاه وی می پردازد. وحی در نگاه او هرچند در مرحله ای خالی از هرگونه لفظی است، لکن وحی رسالی در مراتب تنزیل، ابتدا در قالب تجرد مثالی در قلب نبی با افهامی فرازمانی قرا أکثر

  مقاله حاضر پس از بیان اجمالی وحی در لغت و اصطلاح و اشاره به مفهوم تجلی در نگاه ابن عربی، به ماهیت وحی در نگاه وی می پردازد. وحی در نگاه او هرچند در مرحله ای خالی از هرگونه لفظی است، لکن وحی رسالی در مراتب تنزیل، ابتدا در قالب تجرد مثالی در قلب نبی با افهامی فرازمانی قرار می گیرد، و سپس در قالب الفاظ مادی توسط آن نبی در می آید تا بتواند به انذار خلق بپردازد. در نگاه وی از نشانه های واضح وحی، همراه نبودن با مقدماتی چون تفکر است. این نزول وحی همراه با تبیین اقسام وحی توسط ابن عربی، نشان از تفاوتی اساسی میان وحی رسالی و الهام در آن است که اوّلاً وحی رسالی همراه با رویت فرشته وحی است و مامور به تبلیغ عینِ آنچه دریافت می کند، برخلاف الهام؛ ثانیاً هرچند برخی از اقسام وحی مانند وحی مبشرات در رویا نیز اتفاق می افتد، لکن وحی رسالی ماهیتی غیر رویائی دارد؛ ثالثاً وحی رسالی چون مختص انبیا است، پس از ختم نبوت، منقطع شده است بر خلاف الهام؛ لذا هیچ یک از اولیاء نمی توانند بر خلاف شرع نبیّ خاتم، عمل نماید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  475 - تشبیه و تنزیه از نظر ابن عربی و ملاصدرا
  عزت الله نصیری
  در اغلب نظام های فکری که در آن ها اعتقاد به یک امر واحد که سرچشمه و منشاء پیدایش موجودات دیگر است، به چشم می خورد، نظریه پردازان کوشیده اند تا با توصیف آن امر واحد به معرفی آن پرداخته و مفهومی از آن را در اذهان بشری مهیّا سازند. در این زمینه بعضی از آنان به افراط گرای أکثر

  در اغلب نظام های فکری که در آن ها اعتقاد به یک امر واحد که سرچشمه و منشاء پیدایش موجودات دیگر است، به چشم می خورد، نظریه پردازان کوشیده اند تا با توصیف آن امر واحد به معرفی آن پرداخته و مفهومی از آن را در اذهان بشری مهیّا سازند. در این زمینه بعضی از آنان به افراط گراییده و بعضی دیگر راه تفریط پیموده اند و برخی نیز به اعتدال عمل کرده اند. مطالعه در تاریخ تفکر دینی، فلسفی و عرفانی مؤدّی به این است که در معرفی مبدء آفرینش گروهی تنزیه مطلق را انتخاب کرده اند و گروهی به تشبیه مطلق رفته اند و گروهی نیز جمع بین تشبیه و تنزیه کرده اند. در این مقاله نگارنده به معرفی افکار دو تن از متفکران بزرگ عالم اسلام (ابن عربی و ملاصدرا) در این زمینه پرداخته و به توضیح و تبیین نظریات آنان می پردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  476 - بررسی چندشکلی ناحیه اگزون ژن MHC-DRB3 با استفاده از روش PCR-RFLP در برخی نژادهای اسب کشور
  محمد توکلی علیرضا نوشری بهزاد همتی
  ژن‌های کمپلکس اصلی سازگاری بافتی (MHC) به‌واسطه ارتباط با پاسخ‌های ایمنی و مقاومت و یا حساسیت به بیماری‌ها اهمیت ویژه‌ای در پرورش اسب دارند. هدف از این تحقیق شناسایی چندشکلی‌های موجود در ناحیه‌ای ازاگزون این ژن و مطالعه‌ی جمعیتی در این جایگاه می‌باشد. برای این منظور تعد أکثر

  ژن‌های کمپلکس اصلی سازگاری بافتی (MHC) به‌واسطه ارتباط با پاسخ‌های ایمنی و مقاومت و یا حساسیت به بیماری‌ها اهمیت ویژه‌ای در پرورش اسب دارند. هدف از این تحقیق شناسایی چندشکلی‌های موجود در ناحیه‌ای ازاگزون این ژن و مطالعه‌ی جمعیتی در این جایگاه می‌باشد. برای این منظور تعداد ١٢٠ رأس اسب به‌طور تصادفی از 4 نژاد تروبرد، الدنبرگ، اسبچه خزر و عرب مطالعه گردید. استخراج DNA ژنومی از نمونه‌های خون انجام و واکنش زنجیره‌ای پلیمراز برای تکثیر قطعه 309 جفت بازی ژن MHC انجام شد. محصول واکنش زنجیره‌ای پلیمراز برای انجام واکنش PCR-RFLP و تعیین ژنوتیپ به‌وسیله آنزیم برشی RsaI تحت هضم قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان‌دهنده وجود سه آلل A، Bو Cو شش نوع ژنوتیپAA ،AB ،AC، BB ، BCوCC به ترتیب با فراوانی‌های آللی 3208/0، 3208/0و 3584/0 و فراوانی‌های ژنوتیپی05/0، 25/0، 2917/0، 1333/0، 125/0 و 15/0 درمجموع نژادهای مورد مطالعه بوده است. بیشترین و کمترین فراوانی آللی در نژادهای تروبرد، الدنبرگ، اسبچه خزر و عرب به ترتیب متعلق به آلل های B، A، A، C و A، B، B، A بوده است. نتایج بررسی برقراری تعادل هاردی واینبرگ در این تحقیق با استفاده از آزمون‌های G2 و X2 نشان‌دهنده برقراری تعادل هاردی واینبرگ در نژادهای الدنبرگ و اسبچه خزر و عدم تعادل در نژادهای تروبرد و عرب بوده است. با استفاده از یافته‌های این تحقیق می‌توان از تنوع ژنتیکی موجود در نژادهای مورد مطالعه به‌عنوان یک منبع قابل‌استفاده در برنامه‌های اصلاح نژادی استفاده نمود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  477 - مطالعه بیومتریک ناحیه تنه اسب عرب اصیل ایرانی
  فهیمه پورجعفری بهادر شجاعی حمید شریفی
  در دنیا بیش از دویست نژاد اسب وجود دارد و هر کدام با توجه به شرایط جغرافیایی و آب و هوای منطقه خود، ساختار بدن، رنگ و توانایی ها خاص آن مناطق را پیدا کرده اند. اسب عرب با قدمت پنج هزار ساله، نقش اساسی در زندگی انسان داشته است. نظر به اینکه اندازه های ناحیه تنه اسبان نژا أکثر

  در دنیا بیش از دویست نژاد اسب وجود دارد و هر کدام با توجه به شرایط جغرافیایی و آب و هوای منطقه خود، ساختار بدن، رنگ و توانایی ها خاص آن مناطق را پیدا کرده اند. اسب عرب با قدمت پنج هزار ساله، نقش اساسی در زندگی انسان داشته است. نظر به اینکه اندازه های ناحیه تنه اسبان نژاد های مختلف با یکدیگر متفاوت می باشد، با استفاده از شاخص های بیومتری می توان برای شناسایی اسبان نژادهای مختلف استفاده کر. در این تحقیق شاخص های بیومتری نواحی مختلف تنه اسب عرب اصیل ایرانی مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه تعداد 13 متغیر از ناحیه تنه در 30 رس اسب عرب خالص ایرانی با حداقل سن 3 سال از اسبداری های سطح استان کرمان انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات و فاصله اطمینان محاسبه شد. همچنین این اطلاعات در دو گروه نر و ماده و سنین زیر و بالای هشت سال تفکیک و توسط آزمون تی مستقل با یکدیگر مقایسه شدند. مطالعه حاضر نشان داد که در اندازه گیری صفات بیومتری صفت ارتفاع کپل و طول جانبی لگن به ترتیب کمترین و بیشترین ضریب تغییرات را در بین صفات اندازه گیری شده دارا بودند. همچنین در این مطالعه اختلاف ناشی از سن و جنس در هر صفت مورد ارزیابی قرار گرفت که در بین جنس های نر و ماده ارتفاع کپل و در دو گروه زیر و بالای هشت سال صفات ارتفاع تنه در محل کمر و ارتفاع کپل با یکدیگر اختلاف معنی داری را نشان دادند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  478 - رویکرد روسیه در قبال نظم امنیتی خاورمیانه (2018-2010)
  ماهرخ شهرکی محمد مهدی حسن راجی مهدی طوسی
  اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاورمیانه سبب گردیده تا این منطقه از جایگاه ویژه‌ای در تفکر استراتژیک روسیه برخوردار باشد. ولادیمیر پوتین به‌عنوان برجسته‌ترین سیاستمدار در روسیة بعد از فروپاشی شوروی، تمایل خود را برای بازگرداندن روسیه به جایگاه قدرت بزرگ و ساختاری اعلام أکثر

  اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاورمیانه سبب گردیده تا این منطقه از جایگاه ویژه‌ای در تفکر استراتژیک روسیه برخوردار باشد. ولادیمیر پوتین به‌عنوان برجسته‌ترین سیاستمدار در روسیة بعد از فروپاشی شوروی، تمایل خود را برای بازگرداندن روسیه به جایگاه قدرت بزرگ و ساختاری اعلام نموده و پویش‌ها و بحران‌های منطقه‌ای فرصت مناسبی برای اثبات ادعاهای او می‌باشد. در این میان، آغاز تحولات بهار عربی از اواخر سال 2010 و ظهور نشانه‌های گذار در نظم امنیتی منطقه‌ای و بین‌المللی بستر مناسبی را به‌منظور ورود مسکو به معادلات قدرت خاورمیانه فراهم نموده است. بر این مبنا، جلوه‌هایی از تغییر و دگرگونی در رویکرد روسیه به نظم امنیتی منطقه خاورمیانه پدیدار شده است. در همین ارتباط، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که فدراسیون روسیه در دورة بعد از بهار عربی چه رویکرد و رهیافتی را در قبال نظم امنیتی خاورمیانه اتخاذ کرده است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رویکرد روسیه در قبال خاورمیانه پس از بهار عربی بر اساس نشانه‌هایی از واقع‌گرایی روسی از جمله موازنة نرم، روابط متعادل با تمامی کنشگران از جمله ائتلاف تاکتیکی و راهبردی با بازیگران منطقه‌ای و در نهایت، موازنة مستقیم و ایفای نقش متوازن‌کننده در برابر ایالات متحده امریکا تحقق یافته است. روش پژوهش در این نوشتار توصیفی- تحلیلی بر پایة روش کیفی و روش گردآوری داده‌ها نیز منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی می‌باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  479 - روابط خارجی ایران وعربستان در سالهای 1384 تا1392 با تاکید بر تحولات عراق
  فریدون اکبرزاده شیوا جلال پور ابوطالب جعفری
  ایران وعربستان دو کشور مهم در خاور میانه محسوب می شوند هرچند اختلافات مذهبی میان دو کشور وجود دارد اما اشتراکات فرا مذهبی (دینی ) نیز وجود دارد که این دو روند روابط خارجه این دو کشور را در ادوار مختلف بنا نهاده است سوالی که در مقاله حاضر مطرح است این است که اساسا چه مسا أکثر

  ایران وعربستان دو کشور مهم در خاور میانه محسوب می شوند هرچند اختلافات مذهبی میان دو کشور وجود دارد اما اشتراکات فرا مذهبی (دینی ) نیز وجود دارد که این دو روند روابط خارجه این دو کشور را در ادوار مختلف بنا نهاده است سوالی که در مقاله حاضر مطرح است این است که اساسا چه مسایلی در استحکام وگسست روابط بین دو کشور در سالهای 84 تا 94 دخیل بوده که می توان گفت مساِئل منطقه ای ازجمله تحولات عراق بوده ، مطالعات نشان می دهد هرچه از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد گذشته روابط دو کشور رو به سردی گرایش پیدا کرده وتنش بین ایران وعربستان شدت گرفته است .اساسا تعلقات طرفین نسبت به حوزه های نفوذشان و ورود هر یک به حوزه تحت نفوذ دیگری علل اصلی این تنش ها بوده است که منجر به تخاصم وحتی تهدید لفظی بین دولتمردان دو کشور در سالهای اخیر گردید. پس از خروج نیروی های امریکایی از عراق ،عربستان تمام تلاشش را کردتا کارگزاران سنی را در تغییرات سیاسی عراق حاکم نماید ولی با توجه به نفوذ ایران در بین تشییع وهمین تاکید دول دیگر بر ایجاد یک حکومت دمکراتیک در عراق و همچنین تکثر تشیع بر تسنن در عراق کارگزاران شیعه انتخاب شدند.آنچه مسلم است عربستان خود رامدافع تسنن در منطقه میداند و ایران خود را مدافع تشیع در منطقه می خواند .قدرمسلم آنست که مسایل ژئوپلتیکی منطقه یا تاثیر گذار بر روابط ایران وعربستان می باشد یا تاثیر پذیر از این روابط می باشد . تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  480 - روابط خارجی ایران و عربستان در سال‌های 1384 تا1392 با تاکید بر تحولات سوریه
  شیوا جلال پور ابوطالب جعفری
  ایران و عربستان دو کشور مهم در خاورمیانه محسوب می‌شوند هر چند اختلافات مذهبی میان دو کشور وجود دارد اما اشتراکات فرا مذهبی (دینی) نیز وجود دارد که این دو روند روابط خارجه دو کشور را در ادوار مختلف بنا نهاده است مطالعات نشان می‌دهد هر چه از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی أکثر

  ایران و عربستان دو کشور مهم در خاورمیانه محسوب می‌شوند هر چند اختلافات مذهبی میان دو کشور وجود دارد اما اشتراکات فرا مذهبی (دینی) نیز وجود دارد که این دو روند روابط خارجه دو کشور را در ادوار مختلف بنا نهاده است مطالعات نشان می‌دهد هر چه از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد گذشته روابط دو کشور رو به سردی گرایش پیدا کرده و تنش بین ایران و عربستان شدت گرفته است. اساسا تعلقات طرفین نسبت به حوزه های نفوذشان و ورود هر یک به حوزه تحت نفوذ دیگری علل اصلی این تنش ها بوده است که منجر به تخاصم وحتی تهدید لفظی بین دولتمردان دو کشور در سالهای اخیر گردید بنابراین آنچه مسلم است عربستان خود را مدافع تسنن در منطقه می‌داند و ایران خود را مدافع تشیع در منطقه می‌خواند. قدر مسلم آنست که مسایل ژئوپلتیکی منطقه یا تاثیرگذار بر روابط ایران و عربستان می‌باشد یا تاثیرپذیر از این روابط می‌باشد. سوالی که درپژوهش حاضر مطرح است این است که اساسا چه مسایلی در استحکام و گسست روابط بین دو کشور در سال‌های 84 تا 92 دخیل بوده ؟ که در پاسخ به فرضیه حاصل از این پرسش می‌توان گفت مساِئل منطقه‌ای از جمله تحولات سوریه بوده واینکه ایران از حکومت در سوریه و عربستان از معارضین در سوریه حمایت می نماید تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  481 - ‌رفتارشناسی روسیه در قبال جنگ داخلی سوریه و واکنش آمریکا
  فاطمه السادات معلومی افشین زرگر
  جنگ داخلی سوریه که در7 سال گذشته مهمترین بحران خاورمیانه لقب گرفته است، این منطقه را به صحنه رقابت و تقابل قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تبدیل کرده است.گستردگی جغرافیای منازعه، حجم بالای خسارت وارده، وقوع خشونت‌های بسیار شدید و نیز حضور مستقیم و غیر مستقیم تعداد بیشما أکثر

  جنگ داخلی سوریه که در7 سال گذشته مهمترین بحران خاورمیانه لقب گرفته است، این منطقه را به صحنه رقابت و تقابل قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تبدیل کرده است.گستردگی جغرافیای منازعه، حجم بالای خسارت وارده، وقوع خشونت‌های بسیار شدید و نیز حضور مستقیم و غیر مستقیم تعداد بیشماری از بازیگران نظام بین‌الملل در صحنۀ نبردهای عملیاتی موجب شده است تا از این بحران به عنوان یکی از نمونه‌های منحصر به فرد در یک دهه اخیر یاد شود. ماهیت پدیده‌های بین‌المللی نشان داده است که قدرت‌های بزرگ در یک ساختار چندجانبه،به موازات همکاری و رقابت، درصدد ثبات معادلۀ قدرت در محیط بین‌المللی هستند. روسیه طی سال‌های اخیر بازیگر اصلی در سوریه بوده و در میان بازیگران خارجی در سوریه قوی‌ترین طرف بوده است اما در طرف مقابل ایالات متحده هم با داشتن ابزارهای متعدد و به بهانه مقابله با خطر داعش و جلوگیری از نفوذ ایران در سوریه در این کشور بحران زده به ایفای نقشی پرداخته است که همسو با منافع روسیه نبوده است. به این ترتیب تقابلی آشکار و پنهان بین روسیه و آمریکا در سوریه پدید آمده است.در این مقاله به بررسی این تقابل می پردازیم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  482 - انقلاب اسلامی و گسترش اسلام سیاسی در دنیای عرب
  سجاد بهرامی مقدم مهدیه حیدری
  این مقاله، به تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران، در گسترش اسلام خواهی در دنیای عرب و چالش های گسترش اسلام سیاسیِ الهام گرفته از انقلاب اسلامی، که دنیای عرب با آن مواجه شده است؛ می پردازد. وقوع انقلاب اسلامی در ایران، بر تحولات سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی تاثیرگذار بوده اس أکثر

  این مقاله، به تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران، در گسترش اسلام خواهی در دنیای عرب و چالش های گسترش اسلام سیاسیِ الهام گرفته از انقلاب اسلامی، که دنیای عرب با آن مواجه شده است؛ می پردازد. وقوع انقلاب اسلامی در ایران، بر تحولات سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی تاثیرگذار بوده است، به طوری که سبب احیای نیروی عظیم اسلامی برای بازسازی اجتماعی و ترسیم هندسه سیاسی جوامع عربی، بر طبق ارزش های ضد سلطه اسلامی شده است. اما گسترش اسلام سیاسیِ الهام گرفته از انقلاب اسلامی ایران، با چالش هایی نیز در دنیای عرب روبرو بوده است که در این مقاله، در سطح درونی دولت های عربی به آن پرداخته شده است. این چالش ها را می توان به سه دسته چالش ژئوپلیتیکی، جریان های وابسته افراط گرا و چالش سکولاریسم تقسیم کرد. بنابراین، تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران در دنیای عرب، فراتر از سایه اسلام افراطی، یک انقلاب و دگرگونی وسیع اجتماعی - ایدئولوژیکی در حال وقوع است که بر پایه ارزش های اسلامی، متن و محتوای ارزشی، سیاسی و اجتماعی جوامع عربی را در چارچوب حکومت ها و ساختارهای مردم سالارانه باز تعریف کرده؛ به گونه ای که این بازتعریف، شکل گیری فرمانروایی متعالی در متن ارزش های اسلامی را در این جوامع ناگزیر ساخته است، گرچه این امر با چالش های افراط گرایی و دستورکارهای نظام های سیاسی محافظه کار دنیای عربی نیز مواجه است. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری داده های آن مبتنی بر روش کتابخانه ای است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  483 - تحلیل کاهش نفوذ دیپلماتیک اسرائیل در خاورمیانه پس از بهار عربی بر اساس مدل swot
  مریم هاتفی محمد حسن نامی عزت اله عزتی
  ماهیت شکل گیری بهار عربی را نمی توان تنها در فقر اقتصادی و بیکاری جوانان عرب خلاصه کرد. عامل اساسی برای قیام مردم عرب، حس تبعیض و تحقیر ناشی از سرکوب ملت عرب طی دهه های گذشته توسط رژیم اشغالگر اسرائیل و همسویی رژیم های دیکتاتور این ملت ها با این رژیم است، ملت عرب از خوی أکثر

  ماهیت شکل گیری بهار عربی را نمی توان تنها در فقر اقتصادی و بیکاری جوانان عرب خلاصه کرد. عامل اساسی برای قیام مردم عرب، حس تبعیض و تحقیر ناشی از سرکوب ملت عرب طی دهه های گذشته توسط رژیم اشغالگر اسرائیل و همسویی رژیم های دیکتاتور این ملت ها با این رژیم است، ملت عرب از خویشاوندسالاری، حکومت فاسد و مبتنی بر ارادت به اسرائیل خسته شده؛ موضوعی که دیکتاتورها أساسا معنای آن را درک نمی کنند. در این جریان اسلام گران تندرو برای کسب هژمونی در منطقه خاورمیانه و افزایش محبوبیت خود در بین ملت عرب از طریق طرح انتقادات شفاهی علیه دولت اسرائیل، نفوذ دیپلماتیک این رژیم اشغالگر را در خاورمیانه محدود تر کردند. اسرائیل از این واقعیت مستثنی نیست که تحولات سیاسی در خاورمیانه پس از بهار عربی منجر به شکل گیری پیچیدگی های استراتژیک در این منطقه شده و تلاش اسرائیل در سیاست خارجی به سوی قدرت های منطقه ای همچون گذشته نخواهد بود. از این رو مقاله حاضر تلاش دارد با روشی توصیفی &ndash; تحلیلی و با استفاده از ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی و خارجی بر اساس مدل SWOT کاهش نفوذ دیپلماتیک اسرائیل در خاورمیانه پس از بهار عربی را مورد بحث و بررسی قرار دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  484 - بررسی بحران یمن: تحولات، ریشه‌ها، بازیگران و راهکارهای موجود برای اتمام بحران
  گارینه کشیشیان سیرکی سهیل سهیلی نجف آبادی
  بحران یمن زاییده ساختارهای ناکارآمد سیاسی و عدم توزیع عادلانه قدرت و منابع در سطح اجتماعی و دخالت قدرت‌های خارجی از جمله عربستان سعودی، آمریکا، روسیه، انگلیس، اسرائیل، شورای همکاری خلیج فارس، مصر، ایران و... است که در مجموع می‌توان آنها را در دو سطح عوامل بحران‌زای داخل أکثر

  بحران یمن زاییده ساختارهای ناکارآمد سیاسی و عدم توزیع عادلانه قدرت و منابع در سطح اجتماعی و دخالت قدرت‌های خارجی از جمله عربستان سعودی، آمریکا، روسیه، انگلیس، اسرائیل، شورای همکاری خلیج فارس، مصر، ایران و... است که در مجموع می‌توان آنها را در دو سطح عوامل بحران‌زای داخلی و عوامل بحران‌زای خارجی، مورد شناسایی قرار داد. هدف این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، آن است که ضمن بررسی عوامل دخیل در بحران یمن، سناریوهای آینده بحران را نیز شناسایی کند. بر این اساس، سئوال اصلی مقاله، این است که عوامل دخیل در بحران یمن از جمله روند تحولات، ریشه‌های بحران و بازیگران آن کدامند و راهکارهای برون‌رفت این کشور از بحران در آینده کدام است؟ در نتیجه کلی مقاله نیز، این نتیجه حاصل می شود که با توجه به مشکلات ساختار درونی یمن مانند قبیله‌گرایی و طی نشدن روند دولت‌ - ملت‌سازی در این کشور، همچنین رقابت عربستان و ایران و نیز دیگر قدرت‌های منطقه‌ای خاورمیانه و قدرت‌های بزرگدر این کشور؛ ممکن است بحران یمن در یکی از چهار حالت ذیل خاتمه یابد که عبارتند از: ایجاد موازنه قوا میان گروه‌های درگیر و کشورهای حامی آنها، پیروزی یکی از نیروها و دولت‌های حامی آن، یعنی یا دولت یمن و یا پیروزی انصارالله، دخالت شورای امنیت ملل متحد برای برقراری آتش‌بس موقت جهت آغاز روند مذاکرات صلح و آشتی ملی. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  485 - نقش هویت در روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از 2005 تا 2018 با تأکید بر نظریه سازه انگاری
  مهدی شیرازیان گارینه کشیشیان
  جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی کشورهایی مهم در منطقه پر آشوب خاورمیانه هستند. زمینه های تقابل و تعارض در روابط دو کشور به دهه های گذشته باز می گردد. اما طی تحولات بعد از انقلاب اسلامی و خصوصاً دهه ی اخیر الگوی تعارض مبتنی بر هویت بر روابط دو کشور حاکم شده است. کانو أکثر

  جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی کشورهایی مهم در منطقه پر آشوب خاورمیانه هستند. زمینه های تقابل و تعارض در روابط دو کشور به دهه های گذشته باز می گردد. اما طی تحولات بعد از انقلاب اسلامی و خصوصاً دهه ی اخیر الگوی تعارض مبتنی بر هویت بر روابط دو کشور حاکم شده است. کانون های حساس بحران در روابط دو کشور در هویت متعارض وهابی-سلفی &ndash; عربی محافظه کار عربستان از یکسو و هویت انقلابی- شیعی ایران از سوی دیگر نهفته است. هویت به ساختار منافع و امنیت دو کشور در ارتباط با یکدیگر سمت و سو بخشیده است. در روابط ایران و عربستان سعودی در کنار سایر عوامل ذهنی همچون فرهنگ، ایدئولوژی و عوامل عینی همانند حوزه رقابت های ژئوپلیتیک، انرژی و... هویت از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این میان نقش ساختار نظام بین الملل و سیاست های قدرت های بزرگ در تشدید تعارضات هویتی میان دو کشور نیز برجسته است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از لحاظ ماهیت کیفی و از لحاظ روش توصیفی است. شیوه گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه ای بوده و این تحقیق با چارچوب نظری سازه انگاری نشان می دهد که فقدان هویت مشترک به عنوان کانون حساس بحران در روابط دو کشور قرار دارد و تعارض هویتی است که سایر منابع تنش و ناسازواری میان دو کشور را تشدید و تداوم می بخشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  486 - تأثیر رویارویی هویت‌جویانه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی بر سیاست‌های امنیت منطقه‌ای دو کشور (مورد مطالعاتی یمن)
  سعید توتونچی مجید گل پرور علی باقری زاده
  10.30495/psq.2023.1987311.2206
  سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در دو دهه گذشته نسبتا تقابلی بوده و به ویژه پس از تحولات جهان عرب از سال 2011، تشدید شده است. رقابت و تقابل هویت‌جویانه دو کشور در منطقه غرب آسیا بصورت جنگ‌های نیابتی جلوه‌گر شده و یکی از مهم‌ترین آن‌ها در یمن شکل گ أکثر

  سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در دو دهه گذشته نسبتا تقابلی بوده و به ویژه پس از تحولات جهان عرب از سال 2011، تشدید شده است. رقابت و تقابل هویت‌جویانه دو کشور در منطقه غرب آسیا بصورت جنگ‌های نیابتی جلوه‌گر شده و یکی از مهم‌ترین آن‌ها در یمن شکل گرفته است. این پژوهش تلاش می‌کند با بکارگیری چارچوب نظری سازه-انگاری و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که: رویارویی هویت‌جویانه جمهوی اسلامی ایران و عربستان سعودی چه تأثیری بر دگرگونی سیاست‌های امنیت منطقه‌ای دو کشور و چه پیامدی در تحولات یمن داشته است ؟ فرضیه تحقیق مبین آن است که سیاست‌های امنیت منطقه‌ای عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران متأثر ازرویارویی هویت‌جویانه دو کشور طی یک دهه گذشته به سمت تقابلی حرکت کرده و مخاصمات در منطقه را سبب گشته و تشدید کرده است. به طور مشخص تقابل هویتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی سبب مداخله و درگیری دو کشور در یمن شده است، به گونه‌ای که پس از نزدیک به یک دهه از آغاز بحران در این کشور، چشم‌انداز روشنی برای حل و مدیریت آن دیده نمی‌شود. گسترش شیعه‌گری جمهوری اسلامی ایران در مقابل وهابی‌گری عربستان سعودی، دیدگاه متفاوت به غرب و رویارویی و جنگ‌های نیابتی در برخی کشور‌های منطقه چون سوریه و یمن از مهم‌ترین اثرات رویارویی هویت‌جویانه دو کشور بر سیاست‌های منطقه‌ای دو کشور-سیاست مذهبی، نگاه به غرب و درگیری‌های نیابتی در منطقه- بوده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  487 - ترسیم سناریوهای پیش روی فرصت ها و تهدیدهای قوم گرایی عربی در ارتباط با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
  حسین ترکی محمدعلی خسروی علی قربانپور
  امنیت ملی شرط اولیه و البته مهم ترین شرط حفظ، بقا، پیشرفت و ترقی هر کشور در همه ی زمینه هاست. برای پیش بینی وضعیت امنیتی کشور در سال های آتی توجه به وضعیت قومی و چالش های قومی کاملا ضروری است. هدف از انجام این تحقیق ترسیم سناریوهای پیش روی فرصت ها و تهدیدات قوم گرایی عر أکثر

  امنیت ملی شرط اولیه و البته مهم ترین شرط حفظ، بقا، پیشرفت و ترقی هر کشور در همه ی زمینه هاست. برای پیش بینی وضعیت امنیتی کشور در سال های آتی توجه به وضعیت قومی و چالش های قومی کاملا ضروری است. هدف از انجام این تحقیق ترسیم سناریوهای پیش روی فرصت ها و تهدیدات قوم گرایی عربی در ارتباط با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است.این تحقیق از نظر ماهیت و هدف، کاربردی و از نظر نوع روش، توصیفی-پیمایشی و با توجه به آینده پژوهانه بودن پژوهش، اکتشافی نیز می باشد. بدین منظور عوامل موثر در حوزه قوم گرایی عربی با استفاده از روش پایش محیطی و مرور مطالعات تخصصی این حوزه شناسایی و در قالب پرسشنامه ماتریس در اختیار 15 نفر از خبرگان قرار گرفت. متغیرهای به دست آمده به روش ماتریس متقاطع و با استفاده از نرم افزار میک مک، طیف بندی گردیده و ضمن اخذ نظرات خبرگان با استفاده از نرم افزار سناریوویزارد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته بود و در نهایت سناریوهای محتمل و سازگار شناسایی و استخراج گردید. یافته های حاصل از این تحقیق نشان داد سناریوی شماره یک قوی ترین و محتمل ترین سناریوی به دست آمده از نرم افزار سناریو ویزارد است.سناریوی شماره یک از 7 وضعیت تشکیل شده که 6 وضعیت از وضعیت های محتمل وضعیت میانه و ادامه روند موجود و 1 وضعیت یعنی(کاهش ریزگردها) وضعیت مطلوب می باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  488 - واکاوی الزامات رقابت ایران و عربستان در کسب جایگاه قدرت منطقه ای
  مهدیه حیدری
  10.30495/psq.2021.684699
  ایران - عربستان، دو قدرتِ برخوردار از مؤلفه های متعدد قدرت همواره در تلاش برای تأثیر گذاری حداکثری بر معادلات منطقه ای و کسب بالاترین جایگاه قدرت در خاورمیانه بوده انداین پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که الزامات رقابت ایران و عربستان برای ک أکثر

  ایران - عربستان، دو قدرتِ برخوردار از مؤلفه های متعدد قدرت همواره در تلاش برای تأثیر گذاری حداکثری بر معادلات منطقه ای و کسب بالاترین جایگاه قدرت در خاورمیانه بوده انداین پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که الزامات رقابت ایران و عربستان برای کسب جایگاه قدرت منطقه ای در خاورمیانه چیست ؟ پاسخ موقتی این است که کسب جایگاه قدرت منطقه ای، مستلزم برخورداری و کاربرد دو بعد قدرت مادی و غیرمادی این دو، در سیاست خارجی و نیز نوع رفتارها و سیاست ها سایر دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای در تعامل با این دو بازیگراست. یافته‌های تحقیق با کاربست تئوری رئالیسم نئوکلاسیک، بیانگر آن است که وجود مقدورات ملی متفاوت، و نیز تکیه بر، یا تقابل با نظم موجود به صورت همزمان فرصت ها و چالش های متعارضی را برای این دو بازیگر در تحقق این هدف مهم به وجود آورده است به گونه ای که این تعارض، مانع از صدر نشینی یکی از این دو بر فراز معادلات قدرت منطقه گشته است. شیوه گردآوری داده ها، مبتنی بر روش کتابخانه ای که مشتمل بر استفاده از کتب و مقالات داخلی و خارجی معتبر است تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  489 - دیپلماسی ورزشی استراتژی بهبود روابط سیاسی با عربستان سعودی
  محمد بیدگلی اصغر رجبی ده برزوئی عبدالله عراقی
  10.30495/psq.2023.1985852.2203
  روابط جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی درچند دهه اخیر با چالش های فراوانی مواجه بوده است. استفاده از ورزش و دیپلماسی ورزشی تجربه مستندی را در تاریخ دیپلماسی ورزشی جهان ثبت کرده است. بر این اساس پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که دیپلماسی ورزشی چگونه می تواند ا أکثر

  روابط جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی درچند دهه اخیر با چالش های فراوانی مواجه بوده است. استفاده از ورزش و دیپلماسی ورزشی تجربه مستندی را در تاریخ دیپلماسی ورزشی جهان ثبت کرده است. بر این اساس پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که دیپلماسی ورزشی چگونه می تواند استراتژی مناسبی برای بهبود روابط سیاسی با عربستان سعودی باشد ؟ یافته های پژوهش با در نظر گرفتن دیدگاه الکساندر ونت موید غلبه دیدگاه کانتی یا دوستی بر دیدگاه لاکی یا رقابت بر اساس دیپلماسی ورزشی است. ما در این مقاله با توجه به الزامات استراتژیک و ملاحظات منطقه ای تهران و ریاض که خواهان عادی سازی روابط و پایان دادن به چندین سال خصومت و رقابت با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با اتکا به منابع مکتوب کتابخانه ای و مقالات اینترنتی از دیپلماسی ورزشی به عنوان استراتژی مناسبی برای بهبود روابط سیاسی با عربستان سعودی بهره برده ایم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  490 - تحلیل و ارزیابی مقاومت ایرانیان از ورود اعراب تا خلافت امویان: تأثیر آن بر هویت‌ ایرانیان
  افشین اشکور کیایی
  10.30495/psq.2023.1993853.2227
  این مقاله از یک‌جهت به بررسی مقاومت ایرانیان در برابر انقیادِ هویت اسلامی-عربی اعراب (به‌ویژه امویان) از زمان ورود اعراب مسلمان تا قبل از روی کار آمدن عباسیان می‌پردازد و از جهت دیگر به نتایج این مقاومت‌ها بر هویت ایرانیان اشاره می‌کند. بر این بنیاد سؤالی که این مقاله م أکثر

  این مقاله از یک‌جهت به بررسی مقاومت ایرانیان در برابر انقیادِ هویت اسلامی-عربی اعراب (به‌ویژه امویان) از زمان ورود اعراب مسلمان تا قبل از روی کار آمدن عباسیان می‌پردازد و از جهت دیگر به نتایج این مقاومت‌ها بر هویت ایرانیان اشاره می‌کند. بر این بنیاد سؤالی که این مقاله می‌خواهد پاسخ دهد آن است که گروه‌ها و جریان‌های که با اشکال گوناگون مقاومت و کوشش برای گریز از انقیاد هویتی عربی-اسلامی تلاش کردند، از چه ابزارها و استراتژی‌های استفاده کردند و نتایج این مقاومت‌ها بر هویت ایرانیان چه بود؟ برای پاسخ به این سؤال ما با کمک مباحث مقاومت میشل فوکو، با ترسیم یک مکانیسم و روابط قدرت، به کردارهای گفتمانی و غیر گفتمانی عده‌ای که به دنبال انقیاد و عده‌ای به‌گونه‌ای دیگر با کردارهای گفتمانی و غیر گفتمانی مختلف در جهت مبارزه با این انقیاد هستند، اشاره می‌کنیم.نتایج این پژوهش آن است که مقاومت ایرانیان به‌گونه‌ای بی‌قاعده در بین جریان‌های مختلف توزیع‌شده بود و کانون‌های مقاومت باتوجه‌به زمان و مکانی که به وقوع می‌پیوست متفاوت بود: گاه با تکیه‌گاه اندیشه و تفکر خود (مثل زُنبیل‌ها) و گاه با دستاویز شدن به نیروهای غیرایرانی مثل خوارج؛ عده‌ای دیگر همراه عربان می‌شدند و به امید کسب غنیمت و یا از ترس جان، به‌صورت سپاه پیاده با لشکر اسلام همگام می‌شدند و عده‌ای دیگر که به امید گرفتن انتقام از جنگجویان عرب، به پشتیبانی هر نیروی مخالف خلافت مرکزی می‌رفتند تا بتوانند علیه خلافت مرکزی مقاومتی از خود نشان دهند. علی‌رغم این قیام‌ها، هویت ایرانیان وارد هویت عربی-اسلامی شد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  491 - رقابت منطقه‏ای ایران و عربستان سعودی و تأثیر آن بر امنیت خلیج فارس بر اساس رئالیسم تهاجمی
  نادر مولائیان
  10.30495/psq.2023.1990668.2215
  این مقاله براساس شرایط امنیتی خلیج فارس و ارائه راهکارهایی جهت ثبات و امنیت دراین منطقه حساس بین المللی تهیه و تنظیم شده است. امنیت پایدار دراین منطقه ژئو استراتژیک، ژئو کالچرال و ژئو پلتیک از جهان به دلیل مسیر عبور انرژی و تخمین بیش از 90% از انرژیهای فسیلی (درسال 2030 أکثر

  این مقاله براساس شرایط امنیتی خلیج فارس و ارائه راهکارهایی جهت ثبات و امنیت دراین منطقه حساس بین المللی تهیه و تنظیم شده است. امنیت پایدار دراین منطقه ژئو استراتژیک، ژئو کالچرال و ژئو پلتیک از جهان به دلیل مسیر عبور انرژی و تخمین بیش از 90% از انرژیهای فسیلی (درسال 2030) از اهمیت بالایی برخوردار است. جغرافیای خلیج فارس که با تنگه هرمز از دریای عمان جدا میشوند، تشکیل میشود از کشورهای: ایران، عراق، عربستان سعودی، کویت، بحرین، امارات متحده عربی، عمان و قطر که از لحاظ اقتصادی و تولید انرژی های فسیلی برای جهان مهم و حیاتی است. خروج بریتانیا از این منطقه و جایگزین شدن ایالات متحده درسال 1970 م، این منطقه از خاورمیانه را دچار فراز و فرودهای بسیاری کرده است. آمریکا در اینسال از دو کشور ایران و عربستان به عنوان دو ستون امنیت منطقه ای برای کم کردن تنش بین دو کشور و سدی در برابر کمونیسم در طرحی به نام دکترین نیکسون &ndash; کسینجر (امنیت دو ستونی) استفاداه کرد تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  492 - نقش تحولات داخلی یمن در رقابت‌های منطقه ای ایران و عربستان در سال‌های ٢۰٢۰-٢۰۱۰
  نرجس عربشاهی بهناز اژدری
  رقابت ممتد و پایدار ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه قدمتی طولانی دارد و با توجه به تنش‌ها و مسائل داخلی، منطقه ای و بین المللی قاعده رفتار و عملکرد آن‌ها نسبت به یکدیگر متفاوت است. رویکرد سیاسی منبعث شده از این رقابت کمتر بر پایه همکاری، بیشتر بر پایه تقابل و گاهأ تض أکثر

  رقابت ممتد و پایدار ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه قدمتی طولانی دارد و با توجه به تنش‌ها و مسائل داخلی، منطقه ای و بین المللی قاعده رفتار و عملکرد آن‌ها نسبت به یکدیگر متفاوت است. رویکرد سیاسی منبعث شده از این رقابت کمتر بر پایه همکاری، بیشتر بر پایه تقابل و گاهأ تضاد بوده است. تحولات داخلی یمن پس از بهار عربی، و نقش پدرخواندگی عربستان برای این کشور به دلیل موقعیت استراتژیک یمن باعث شد تا عربستان سیاست خصمانه در پیش گیرد. متهم نمودن ایران به حمایت از انصارالله یمن، این کشور بحران زده را به میدان رقابت ایران و عربستان تبدیل کرد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که تحولات داخلی یمن چه نقشی در رقابت‌های سیاسی منطقه‌ای ایران و عربستان دارد؟ فرضیه تحقیق در پاسخ به سؤال این است که تحولات داخلی یمن موجب جهت‌گیری سیاست خارجی تهاجمی عربستان نسبت به ایران شده است. هدف پژوهش بررسی نقش حوثی‌ها در رقابت ایران و عربستان است و روش گردآوری داده‌ها نیز استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و اینترنتی می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که عربستان با توجه به چالش‌های پیش رو در منطقه، تغییری سیستماتیک تحت عنوان &quot;دکترین سلمان&quot; در سیاست خارجی خود ایجاد کرده است. رقابت ایران و عربستان در میدان یمن در قالب نظریه امنیت منطقه‌ای بری بوزان به عنوان چارچوب نظری تحلیل می‌گردد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  493 - واکاوی علل ثبات سیاسی و سیاست خارجی فعال قطر در تحولات خاورمیانه عربی و شمال آفریقا
  احسان یاری حسین غضنفری
  سلسله انقلاب‌ها و اعتراضات در کشورهای عرب خاورمیانه و شمال آفریقا که از سال 2010 آغاز شد به عنوان پدیده‌ای فراگیر با وسعت عملکرد بالا اکثر کشورهای عربی منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا را در‌نوردید و کشورها بطور مستقیم و یا غیرمستقیم از تبعات منفی این بحران متضرر شدند. ا أکثر

  سلسله انقلاب‌ها و اعتراضات در کشورهای عرب خاورمیانه و شمال آفریقا که از سال 2010 آغاز شد به عنوان پدیده‌ای فراگیر با وسعت عملکرد بالا اکثر کشورهای عربی منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا را در‌نوردید و کشورها بطور مستقیم و یا غیرمستقیم از تبعات منفی این بحران متضرر شدند. اما در این بین کشور قطر نه تنها درگیر این گونه اعتراضات نشد، بلکه با تثبیت ثبات سیاسی در داخل توانست اهداف مورد نظر خود را پیگیری نموده و به نقش‌آفرینی رو به گسترش خود در منطقه ادامه دهد. در این پژوهش نویسندگان درصدند دریابند که با توجه به شباهت‌های ساختاری نظام سیاسی در کشورهای منطقه علی‌الخصوص شیخ‌نشین‌های خلیج فارس، چگونه در شرایطی که کشورهای دیگر درگیر مقابله با بحران سیاسی ناشی از بهار عربی بودند و یا برای جلوگیری از ورود تبعات آن به درون مرزهای خود تلاش می‌کردند، قطر با اتخاذ رویه‌ای گوناگون و با کمترین تنش در داخل به پیگیری اهداف سیاست خارجی خود پرداخت؟ نویسندگان با استفاده از رویکردی تحلیلی-جامعه‌شناختی و بهره‌گیری تلفیقی از نظریات جامعه‌شناسی سیاسی و اقتصاد سیاسی به این نتیجه دست یافتند که پیگیری عوامل بلندمدت و کوتاه‌مدت مشروعیت‌زا در کنار سازوکار اقتصاد رانتی و اقدامات عاجل دولت قطر در برهه زمانی وقوع تحولات بهار عربی، در ثبات سیاسی قطر نقش اساسی ایفا کرده‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  494 - سازه‌انگاری و منطق تعارض جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی
  محمدرضا دهشیری
  جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مهم و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس محسوب می‌شوند. این دو کشور همواره رقابتی تنش‌آمیز و همراه با خصومت و تعارض را با یکدیگر داشته‌اند تا جایی که می‌توان گفت رقابت و تعارض بخش جدانشدنی از مناسبات این دو کشور بوده است أکثر

  جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مهم و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس محسوب می‌شوند. این دو کشور همواره رقابتی تنش‌آمیز و همراه با خصومت و تعارض را با یکدیگر داشته‌اند تا جایی که می‌توان گفت رقابت و تعارض بخش جدانشدنی از مناسبات این دو کشور بوده است. داعیه رهبری مذهبی جهان تشیع و جهان تسنن، ذخایر عظیم نفتی و توان و نیروی انسانی بالا از جمله امتیازات این دو کشور است که به آنها این توانایی را داده است تا به نقش آفرینی در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام بپردازند. از آنجا که فعالیت این دو بازیگر منطقه‌ای عموماَ در رقابت و تعارض با دیگری تصور می‌شود، بر پایه نظریه سازه‌انگاری، می‌توان گفت که فقدان ارزش‌ها، هنجارها، قواعد، هویت و انگاره‌های مشترک میان این دو کشور از جمله عوامل مهم در شکل نگرفتن رابطه استوار میان ایران و عربستان بوده و موجب بروز رقابت‌ها و تخاصمات میان این دو کشور گردیده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  495 - دومینوی تحولات بهار عربی در بستر جهانی شدن و توسعه ارتباطات
  سیدجواد امام‌جمعه‌زاده ساناز رستم جبری فرزاد محمدزاده ابراهیمی
  تحولات بین المللی در دهه اول قرن بیستم و یکم،جهانی شدن،توسعه ارتباطات و گسترش دامنه تماسهای مردم و ملتها در فضاهای مجازی موجب آگاهی بیشتر مردم خاورمیانه به حقوق شهروندی خود،اشراف به عقب ماندگیهای ساختاری همه جانبه،افزایش دامنه مطالبات و تقاضا برای تغییرات و تحولات بنیاد أکثر

  تحولات بین المللی در دهه اول قرن بیستم و یکم،جهانی شدن،توسعه ارتباطات و گسترش دامنه تماسهای مردم و ملتها در فضاهای مجازی موجب آگاهی بیشتر مردم خاورمیانه به حقوق شهروندی خود،اشراف به عقب ماندگیهای ساختاری همه جانبه،افزایش دامنه مطالبات و تقاضا برای تغییرات و تحولات بنیادین در عرصه های مختلف شده است. بحران بی سابقه ای که بصورت دومینو برکشورهای عرب سایه انداخته،سراسر خاورمیانه و شمال افریقا را درنوردیده و حتی در برخی کشورهای غیر عرب هم تاثیر گذار بوده است. جهانی شدن ارتباطات و توسعه آن چه نقشی در تحولات بهار عربی داشته است؟ بر اساس اصول لیبرالیسم، شهروندانی که از جهان آگاه باشند معمولاَ خواستار اصلاحات می‌شوند. جهانی شدن از طریق خودآگاهی مردم و با در اختیار قرار دادن فن آوری هایی که بتوانند با جهان خارج در ارتباط باشند به مردم خاورمیانه و شمال افریقا این امتیاز را داد که علیه حاکمانشان به پاخیزند و تحولات عظیمی را به وجود آورند. با توجه به اهمیت منطقه حساس خاورمیانه و با نظر گرفتن این نکته که تحولات اخیر بی سابقه و بی شک دارای تاثیرات مهمی خواهد بود این مقاله درصدد است تا سیر تحولات بیداری عربی را با در نظر گرفتن جهانی شدن ارتباطات و فن آوری مورد جستجو و کنکاش قرار دهد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  496 - تاریخ‌چه مختصر اعراب جنوب خراسان (منطقة عرب خانه)
  یوسف آموزگار
  در این مقاله نخست به روابط اعراب با ایرانیان در زمان های گذشته و مهاجرت آنان به سوی مناطقی از ایران، چگونگی و کیفیت ورود اعراب به ایران بویژه منطقة خراسان و فتح این منطقه در قرن اول هجری و جنگ و گریزهایی که میان آنان بوقوع پیوسته، پرداخته شده است. در بخشی دیگر از این مق أکثر

  در این مقاله نخست به روابط اعراب با ایرانیان در زمان های گذشته و مهاجرت آنان به سوی مناطقی از ایران، چگونگی و کیفیت ورود اعراب به ایران بویژه منطقة خراسان و فتح این منطقه در قرن اول هجری و جنگ و گریزهایی که میان آنان بوقوع پیوسته، پرداخته شده است. در بخشی دیگر از این مقاله به رابطة اعراب با ایرانیان پس از فتح ایران در عهد خلفای راشدین، امویان، عباسیان، حکومت های ملوک الطوایفی، صفویان و نیز وضعیت سکونت و توطن آنان در جنوب خراسان و مهم ترین قبایل و طوایف عرب در این خطّه اشاره شده است. در بخش پایانی منطقة عرب خانه که اکثریت ساکنان آن به زبان عربی تکلّم می کنند، معرفی شده و وضعیت آنان از جهات مختلف بویژه زبان و گویش و نیز نظرات مختلف دربارة اعراب این منطقه، مورد بررسی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  497 - نردبان سلوک
  شهین اوجاق‌علی‌زاده
  سخن نو دربارة اندیشه کهن حماسه های عرفانی و سفرنامه های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان های معراج و چه در قالب حکایت های تمثیلی رمزی پرواز م أکثر

  سخن نو دربارة اندیشه کهن حماسه های عرفانی و سفرنامه های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان های معراج و چه در قالب حکایت های تمثیلی رمزی پرواز مرغان روح. سخن از حکایت سفرنامه روح آدمی است؛ یعنی معراج. موضوع معراج نامه ها سفر است. مسافران معراج نامه ها، شارحان سفرنامة روح خویشند. آنان حکایتِ سفرِ خویش از عالم خاک به افلاک را بازگو می کنند. مسافران این سفر زائرانی هستند که پله های نردبان سلوک را می پیمایند و موانع و منازل و افلاک را در می نوردند، تا به معرفت، حقیقت و زیارت حق نائل شوند. نقل سفرنامه های روحانی ـ معنوی اگرچه با زبان معیار هنجار قابل بیان نیست، اما این مسافران محاکات اندوه خویش را در حیطة فرازمانی، در شرایط فرامکانی و با بیانی فرازبانی بازگو می کنند. همین ویژگی های فراهنجار است که اصالت نو شدن این آثار را با پیشینه سنت، ریشه دار می گرداند و قرون متمادی توجه شاعران و نویسندگان را به خود معطوف می دارد. این مقاله سعی دارد تا از میان آثار مکتوب موجود ادبی ایران و جهان، پیش گامانی را که به بیان سفر معنوی خویش ـ معراج ـ پرداخته اند، برجسته ترین آن ها را بر شمارد. بویژه متعالی ترین آن ها یعنی معراج مقدس حضرت رسول (ص) که تأثیرگذارترین آن ها بر سایر معراج ها نیز بوده است، تا شیوة بیان هر یک را در معراج روحانی، عقلانی و انفسی آنان در طریق پیمودن مدارج نردبان سلوک، از زبان ایشان بازگوید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  498 - ساده‌نویسی و واژگان عربی در نثر علی دشتی
  سید محمود الهام بخش زهره رمضانی
  علی دشتی (1273 ـ 1360) ش) از جمله نویسندگانی است که از سال 1301 ش، با انتشار یادداشت های ایام محبس به جنبش ساده نویسی در نثر معاصر پیوسته است. از این نویسنده، افزون بر این اثر، آثاری دیگر نیز در زمینة ترجمه، روزنامه نگاری، داستان و نقد ادبی برجای مانده است که همگی از ای أکثر

  علی دشتی (1273 ـ 1360) ش) از جمله نویسندگانی است که از سال 1301 ش، با انتشار یادداشت های ایام محبس به جنبش ساده نویسی در نثر معاصر پیوسته است. از این نویسنده، افزون بر این اثر، آثاری دیگر نیز در زمینة ترجمه، روزنامه نگاری، داستان و نقد ادبی برجای مانده است که همگی از این ویژگی برخوردار است. لیکن، در نثرهای دشتی، بویژه نخستین آثار وی، مقداری قابل توجه از واژگان عربی بچشم می خورد که ظاهراً، نثرهای او را از ویژگی ساده نویسی در سطح واژه گزینی دور کرده است. بسامد این واژگان در نثر وی به انداز ای است که هم واره مورد توجه و داوری منتقدان بوده است، بطوری که این ویژگی را نقصی بزرگ در شیوة نگارش دشتی دانسته و حتی گاهی نثر او را، بویژه در مقاله هایش، ضمن مقایسه با نثر معاصران او، در ردیف نثرهای منشیانه و یا میراث دار نثرهای منشیانه قرار داده اند. در این مقاله، میزان تأثیر واژگان عربی در سادگی نثر دشتی، بویژه در آثار انتقادی وی، مورد بررسی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  499 - نظام بین‌الملل مدرن و توسعه نقش جهادگرایی تکفیری در جهان عرب
  یوسف  سیفی
  جهاد‌گرایی تکفیری یک هویت بین‌المللی است که نظام بین‌الملل مدرن را در سطوح مختلف با چالش مواجه کرده است. ایدئولوژی این نحله از سوی اسلام‌گرایان عرب تئوریزه شده و عمده نیروهای خود را از جهان عرب تأمین می‌کند. روند گسترش و تحکیم نظام بین‌الملل معاصر در جهان عرب با تولد و أکثر

  جهاد‌گرایی تکفیری یک هویت بین‌المللی است که نظام بین‌الملل مدرن را در سطوح مختلف با چالش مواجه کرده است. ایدئولوژی این نحله از سوی اسلام‌گرایان عرب تئوریزه شده و عمده نیروهای خود را از جهان عرب تأمین می‌کند. روند گسترش و تحکیم نظام بین‌الملل معاصر در جهان عرب با تولد و توسعه جهادگرایی تکفیری در این منطقه از هم‌زمانی برخورداراند. این پژوهش نقش نظام بین‌الملل در گسترش اسلام سیاسی رادیکال در جوامع عربی را مورد سوال قرار می‌دهد. پژوهش‌های صورت‌ گرفته در این حوزه نشان می‌دهد، بحران در ساخت دولت-ملت، بحران هویت، بحران‌های ناشی از مدرنیته و یا زمینه‌های اجتماعی یا دینی خشونت در جوامع عربی و اسلام، در گرایش جهان عرب به این رادیکالیزم موثر بوده‌اند. این پژوهش با استفاده از نظریه‌‌های سازه‌انگاری و پسااستعماری نشان می‌دهد، فهم جهان عرب از نظام بین‌الملل مدرن که تابعی از تحولات این نظام به حساب می‌آید در طول یک قرن گذشته با تغییر پارادایم مواجه شده و این تغییر، زمینه را برای نقش‌آفرینی جهادگرایی تکفیری ایجاد کرده است. در پارادایم جدید نظام بین‌الملل مدرن متناسب با برداشت اسلام سیاسی، به کلی انکار می‌شود. این نظام، ساختاری شیطانی علیه اعراب و مسلمانان، تلقی می‌شود و جهاد علیه آن و همه سرسپردگانش برای اعراب و مسلمانان اولویت دارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  500 - تاثیر فصوص ابن عربی بر گلشن راز شیخ محمود شبستری
  وحیده داداش‌زاده طیبه شمسایی
  این مقاله ما حصل تحلیل مقایسه گونه‎ای بین آراء ابن‎عربی و شبستری برای نشان دادن نکته های تأثیر عارف شبستر از فصوص الحکم شیخ اکبر است و سعی شده است آن چه از تعالیم محی‎الدین ابن‎عربی دراندیشه ی شیخ شبستری رسوخ کرده است با تکیه بر منظومه ی گلشن‎راز بررسی وتحلیل شود. شبستر أکثر

  این مقاله ما حصل تحلیل مقایسه گونه‎ای بین آراء ابن‎عربی و شبستری برای نشان دادن نکته های تأثیر عارف شبستر از فصوص الحکم شیخ اکبر است و سعی شده است آن چه از تعالیم محی‎الدین ابن‎عربی دراندیشه ی شیخ شبستری رسوخ کرده است با تکیه بر منظومه ی گلشن‎راز بررسی وتحلیل شود. شبستری تحت تأثیر و نفوذ معنوی کلام و بیان ابن‎عربی قرار گرفته و بنابر قول محمد لاهیجی شارح معروف گلشن راز، هربیت این منظومه فشرده و موجز، ولی در نهان به تفصیل بخشی از عرفان شیخ اکبر اشاره دارد. شیخ محمود شبستری در مباحثی چون وحدت وجود، انسان کامل، عالم صغیر، اطوار خلقت، نبوت و ولایت و مانند آن از اندیشه‎های ابن‎عربی تأثیر پذیرفته است. محیی‎الدین ابن‎عربی بنیانگذار مکتب عرفان نظری و مبشر نوعی عرفان فلسفی در قرن هفتم، توانست تأثیر چشمگیری را در کل تاریخ عرفان پس از خود به جا بگذارد. اندیشه‎های عرفانی ابن عربی به طور بارزی بر تفکر عارفان ایرانی غلبه یافت و خاصه در ادبیات صوفیان جایگاه بلندی پیدا کرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  501 - سرسختی در نجد: بررسی مناسبات قبایل غَطَفانی با پیامبر
  مهران اسماعیلی مریم بهداروند
  به رویدادها و تحولات منطقه نَجْد، در شبه جزیره عربستان، در مطالعات تاریخ صدر اسلام و سیره نبوی، کمتر پرداخته شده‌است. تمرکز روایت سیره بر نزاع‌های میان پیامبر و قریش از سویی و پیامبر و قبایل یهود از سویی دیگر است. این در حالی است که نجد در شرق حجاز، یکی از مناطق بسیار ب أکثر

  به رویدادها و تحولات منطقه نَجْد، در شبه جزیره عربستان، در مطالعات تاریخ صدر اسلام و سیره نبوی، کمتر پرداخته شده‌است. تمرکز روایت سیره بر نزاع‌های میان پیامبر و قریش از سویی و پیامبر و قبایل یهود از سویی دیگر است. این در حالی است که نجد در شرق حجاز، یکی از مناطق بسیار بااهمیت از منظر سیاسی و اجتماعی است و تعداد درخور توجهی از غزوات و سرایای پیامبر هم در مواجهه با ساکنان نجد روی داده و گسترش اقدامات تبلیغی بدان سو نیز در برنامه پیامبر قرار داشته‌است. نجد منطقه نسبتا بزرگی حدفاصل حجاز در غرب و صحراهای نَفود و دَهناء در مرکز شبه‌جزیره است و قبایل متعدد و بزرگی را در خود جای داده‌است که قبایل غطفانی‌تبار، یکی از آن مجموعهها هستند و به لحاظ جغرافیایی بیشترین تماس را با حوزه قلمرو حکومت پیامبر در مدینه داشتند. این مقاله در پی آن است که نشان دهد واکنش قبایل نجد نسبت به دعوت و گسترش فعالیت پیامبر در نجد چگونه بوده و اقدامات پیامبر در این منطقه به چه نتایجی رسیده‌است. نتایج نشان می‌دهند که قبایل غطفانی عمدتا تا پایان دوره نبوی، در برابر گسترش دعوت پیامبر در نجد سرسختی نشان دادند و علاوه بر ایجاد تهدیدهای فراوان امنیتی نسبت به مدینه، با قریش و قبایل یهودی هم همکاری فعالی داشتند. تفاصيل المقالة