حقیقت عذاب در عرفان (با تکیه بر دیدگاه ابن عربی)
الموضوعات : عرفان اسلامیمهناز توکلی 1 , مرضیه پیوندی 2
1 - استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی
2 - کارشناس ارشد عرفان تطبیقی دانشگاه شهید بهشتی.
الکلمات المفتاحية: سلوک, عذاب, ابن عربی, عرفان,
ملخص المقالة :
در سلوک انسان به سوی خداوند هرگونه گناه و نافرمانی از امر محبوب- خدا- خود گناهی تلقی می‌شود که به دنبال آن عذاب خواهد بود. حجاب از قرب الهی و نزدیکی به خداوند، از نگاه عرفا عین عذاب است و جهنم همان بُعد و محروم بودن از قرب الهی است. هر نوع گناهی،مراتبی از بُعد را به همراه دارد که این بُعد عین عذاب است. چنان که عذاب منافقین، کفار و... بر اساس میزان بُعدشان با یکدیگر متفاوت است. در واقع جهنم و نار، مفاهیم کلی هستند که تمامی ابعاد گوناگون عذاب را در خود جای می‌دهند. ابن‌عربی ماهیت عذاب را تغییرپذیر و ناپایدار و در نتیجه امری نسبی می‌داند که متناسب با استعداد قوابل و ذائقۀ افراد متفاوت است. در حقیقت درنظرابن عربی این فهم و دریافت و ادراک شخص معذَّب است که نسبت به مسأله عذاب دگرگون می‌شود و دیگر درد و الم را احساس نمی‌کند و عذابش پایان می‌پذیرد. آنچه از متون عرفانی به دست می‌آید این است که عذاب در حقیقت خود نوعی تجلی رحمت الهی است که خداوند با عذاب گناهکاران، از بار گناه آنان می‌کاهد و با این نعمت، ذات گناهکار را از آلودگی و خبث گناه پاک می‌نماید. پژوهش حاضر می‌کوشد با استفاده از آیات قرآن و کلام عرفا به روش توصیفی و تحلیلی، ابعاد گوناگون موضوع عذاب، حقیقت عذاب و انواع آن را روشن نماید.
