تاثیر فرایند توسعه اقتصادی - اجتماعی بر وقوع انقلاب ها: مطالعه تطبیقی تاریخی انقلاب های ایران، تونس، مصر، لیبی و یمن
الموضوعات :
مطالعات توسعه اجتماعی ایران
امیر عظیمی دولت آبادی
1
1 - استادیار گروه جامعه شناسی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران
تاريخ الإرسال : 03 الأربعاء , ربيع الثاني, 1442
تاريخ التأكيد : 03 الأربعاء , ربيع الثاني, 1442
تاريخ الإصدار : 05 الخميس , ربيع الأول, 1442
الکلمات المفتاحية:
توسعه اجتماعی و اقتصادی,
انقلاب,
انقلاب اسلامی,
انقلاب های عربی,
ملخص المقالة :
امروزه انقلاب ها دیگر به عنوان پدیده های نادر تاریخی محسوب نمی شوند. زنجیره ای از انقلاب های سیاسی تاکنون جهان را در نوردیده است که آخرین آن انقلاب در کشورهای عربی در سال 2011 بوده است. علل متعددی در وقوع این انقلابها موثر بوده است. این مقاله با هدف بررسی علل اجتماعی انقلاب ها و به طور مشخص تاثیر فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی(نوسازی) بر انقلاب ها به نگارش در آمده است و سوال اصلی آن ناظر به همین هدف است؛ یعنی فرایند توسعه اقتصادی - اجتماعی چه تاثیری بر وقوع انقلاب ها دارد؟ پاسخ به این پرسش با کمک دستگاه نظری برآمده از نظریه های اجتماعی انقلابها و با بهره گیری از روش تطبیقی تاریخی (کیفی) از طریق مطالعه انقلاب اسلامی ایران و انقلاب های تونس، مصر، لیبی و یمن بیانگر آن است که علیرغم اهمیت فرایند، گستره و سرعتِ توسعه اقتصادی - اجتماعی در وقوع انقلاب ها، این شرط علی نمی تواند تمایزی روشن میان کشورهایی که در آنها انقلاب رخ داده و آنهایی که رخ نداده است (در اینجا مراکش و الجزایر) ایجاد کند.چرا که در بسیاری از شاخص های ده گانه توسعه اقتصادی اجتماعی، که در این تحقیق مورد سنجش قرار گرفته اند، وضعیت کشورهایی که در آنها انقلاب رخ نداده است حتی بهتر (= مستعدتر برای وقوع انقلاب) از کشورهای انقلابی بوده است. لذا می توان گفت توسعه اقتصادی اجتماعی و سطوح آن، پیامدهای متفاوتی در کشورهای مختلف در ارتباط با وقوع/عدم وقوع انقلاب داشته است.
المصادر:
اسکاچپل، تدا (1376) دولتها و انقلابهای اجتماعی، ترجمه سید مجید روئین‌تن، تهران: انتشارات سروش.
اینگلهارت، رونالد و کریستین ولزل (1389) نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی، ترجمه یعقوب احمدی، اتشارات کویر.
برک، ادموند؛ لوبک، پل (1378) تبیین جنبش های اجتماعی در دو کشور صادر کننده نفت، ترجمه حمیدرضا اخوان مفرد، فصلنامه نامه پژوهش، شماره 12 و 13، 35-5.
پناهی، محمدحسین (1391) نظریه‌های انقلاب: وقوع، فرایند و پیامدها، تهران: انتشارات سمت.
چلبی، مسعود (1393) تحلیل نظری و تطبیقی در جامعه شناسی، تهران: نشر نی.
رفیع پور، فرامرز (1377) توسعه و تضاد، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ریگین، چارلز(1388) روش تطبیقی: فراسوی راهبردهای کمی و کیفی، ترجمه محمد فاضلی، تهران: نشر آگه.
ساعی، علی (1386) دموکراتیزاسیون در ایران (1382 - 1285)، تهران: انتشارات آگاه.
ساعی، علی (1390) منطق تحلیل تطبیقی تاریخی با رویکرد تحلیل بولی، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 54
ساعی، علی (1392) روش پژوهش تطبیقی با رویکرد تحلیل کمی، تاریخی و فازی، تهران: نشر آگه.
طالبان، محمدرضا (1388) روش‌شناسی مطالعات انقلاب با تاکید بر انقلاب اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
فورن، جان (1388) نظریه‌پردازی انقلابها، ترجمه فرهنگ ارشاد تهران: نشر نی.
کاتوزیان، محمدعلی (1397) اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی، تهران: نشر مرکز.
کوهن، آلوین استانفورد (1369) تئوریهای انقلاب، ترجمه علیرضا طیب، تهران: قومس.
گودوین، جف (1388) رویکردهای دولت-محوری درباره انقلابهای اجتماعی: نقاط قوت و ضعف یک سنت نظری، در جان فورن، نظریه‌پردازی انقلابها، ترجمه فرهنگ ارشاد تهران: نشر نی.
مشیرزاده، حمیرا (1375) مروری بر نظریه های انقلاب در علوم اجتماعی، مجله راهبرد، شماره 9، 107- 156
مور، برینگتن(1369) ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمه حسین بشریه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ویکهام-کرولی، تیموتی (1383) نظریه‌های ساختاری درباره انقلاب، در جان فورن، نظریه‌پردازی انقلابها، ترجمه فرهنگ ارشاد تهران: نشر نی.
Abrahamian, Ervand (1980) Structural causes of the Iranian Revolution, Middle East Research, No.82, pages 21-28.
Abrahamian, Ervand (1982) Iran between Two Revolutions, Princeton University Press.
Campante, Filipe R and Davin Chor (2012) Why Was the Arab World Poised for Revolution? Schooling, Economic Opportunities, and the Arab Spring, Journal of Economic Perspectives, Vol. 26. No. 2: 167-188.
Foran, John (1993) Theories of revolution revisited: Toward a fourth generation? Sociological Theory 11 (1):1-20 (1993)
Foran, John (1997) Theorizing Revolutions, Psychology Press.
Goldstone, Jack (2001) Toward a Fourth Genaration of Rrvolutionary Theory, Annual Review of political Science 4:139–87.
Goodwin, Jeff (1994) No Other Way Out: States and Revolutionary Movements, Cambridge University Press.
Skocpol, Theda (1982) Rentier state and Shi'a Islam in the Iranian Revolution, Theory and Society, volume 11, pages265–283.
_||_
اسکاچپل، تدا (1376) دولتها و انقلابهای اجتماعی، ترجمه سید مجید روئین‌تن، تهران: انتشارات سروش.
اینگلهارت، رونالد و کریستین ولزل (1389) نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی، ترجمه یعقوب احمدی، اتشارات کویر.
برک، ادموند؛ لوبک، پل (1378) تبیین جنبش های اجتماعی در دو کشور صادر کننده نفت، ترجمه حمیدرضا اخوان مفرد، فصلنامه نامه پژوهش، شماره 12 و 13، 35-5.
پناهی، محمدحسین (1391) نظریه‌های انقلاب: وقوع، فرایند و پیامدها، تهران: انتشارات سمت.
چلبی، مسعود (1393) تحلیل نظری و تطبیقی در جامعه شناسی، تهران: نشر نی.
رفیع پور، فرامرز (1377) توسعه و تضاد، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ریگین، چارلز(1388) روش تطبیقی: فراسوی راهبردهای کمی و کیفی، ترجمه محمد فاضلی، تهران: نشر آگه.
ساعی، علی (1386) دموکراتیزاسیون در ایران (1382 - 1285)، تهران: انتشارات آگاه.
ساعی، علی (1390) منطق تحلیل تطبیقی تاریخی با رویکرد تحلیل بولی، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 54
ساعی، علی (1392) روش پژوهش تطبیقی با رویکرد تحلیل کمی، تاریخی و فازی، تهران: نشر آگه.
طالبان، محمدرضا (1388) روش‌شناسی مطالعات انقلاب با تاکید بر انقلاب اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
فورن، جان (1388) نظریه‌پردازی انقلابها، ترجمه فرهنگ ارشاد تهران: نشر نی.
کاتوزیان، محمدعلی (1397) اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی، تهران: نشر مرکز.
کوهن، آلوین استانفورد (1369) تئوریهای انقلاب، ترجمه علیرضا طیب، تهران: قومس.
گودوین، جف (1388) رویکردهای دولت-محوری درباره انقلابهای اجتماعی: نقاط قوت و ضعف یک سنت نظری، در جان فورن، نظریه‌پردازی انقلابها، ترجمه فرهنگ ارشاد تهران: نشر نی.
مشیرزاده، حمیرا (1375) مروری بر نظریه های انقلاب در علوم اجتماعی، مجله راهبرد، شماره 9، 107- 156
مور، برینگتن(1369) ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمه حسین بشریه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ویکهام-کرولی، تیموتی (1383) نظریه‌های ساختاری درباره انقلاب، در جان فورن، نظریه‌پردازی انقلابها، ترجمه فرهنگ ارشاد تهران: نشر نی.
Abrahamian, Ervand (1980) Structural causes of the Iranian Revolution, Middle East Research, No.82, pages 21-28.
Abrahamian, Ervand (1982) Iran between Two Revolutions, Princeton University Press.
Campante, Filipe R and Davin Chor (2012) Why Was the Arab World Poised for Revolution? Schooling, Economic Opportunities, and the Arab Spring, Journal of Economic Perspectives, Vol. 26. No. 2: 167-188.
Foran, John (1993) Theories of revolution revisited: Toward a fourth generation? Sociological Theory 11 (1):1-20 (1993)
Foran, John (1997) Theorizing Revolutions, Psychology Press.
Goldstone, Jack (2001) Toward a Fourth Genaration of Rrvolutionary Theory, Annual Review of political Science 4:139–87.
Goodwin, Jeff (1994) No Other Way Out: States and Revolutionary Movements, Cambridge University Press.
Skocpol, Theda (1982) Rentier state and Shi'a Islam in the Iranian Revolution, Theory and Society, volume 11, pages265–283.
