اسلام سیاسی و نظم امنیتی غرب آسیا

الموضوعات :

جهانبخش ایزدی ¹ (استادیار روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
حمید رضا اکبری ² (پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)

تاريخ الإرسال : 22 الأربعاء , ربيع الأول, 1438 تاريخ التأكيد : 22 الأربعاء , ربيع الأول, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الأربعاء , ربيع الأول, 1438

الکلمات المفتاحية: اسلام سیاسی, نظم امنیتی, انقلاب های عربی 2011, غرب آسیا(خاورمیانه), آینده پژوهی,

ملخص المقالة :

برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب‌های عربی سال 2011 - ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب، رفتار اسلام گرایان در سه محور اصلی قابل بررسی است: نخست، افراط‌گرایی و خشونت با پیدایش جریان‌های نوظهور تکفیری مانند داعش. دوم، عدم توانمندی حفظ قدرت و حاکمیت توسط جریان‌های اصیل و ریشه دار اسلام سیاسی مانند اخوان المسلمین و سوم؛ تغییر در کنش‌گری جبهه مقاومت. این در شرایطی است که منطقه غرب آسیا، دوره‌ای پراز تنش و آشوب همراه با جنگ، خشونت و اختلافات مذهبی و قومی را تجربه می کند. براین اساس، پرسش اصلی مقاله این است که اسلام سیاسی در تکوین نظم امنیتی منطقه غرب آسیا چه جایگاهی دارد؟ آینده‌پژوهی از طریق بررسی روندها و سناریوهای اسلام سیاسی و جریان‌های اسلام گرا و نقش آن‌ها در شکل دهی نظم امنیتی منطقه غرب آسیا، موضوع این مقاله را شکل می دهد.

المصادر:

-   ایوب،  محمد، (1394)،  خاورمیانه نو از فروپاشی تا نظم یابی، ترجمه: مهدی زیبایی و سجاد بهرامی مقدم، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-   بهروزلک، غلامرضا، (1386)، جهانی شدن و اسلام سیاسی در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

-   هانتینگتون، ساموئل، (1386)، ارتباط تمدن‌های اسلامی- کنفسیوسی، نظریه برخورد تمدن‌ها: هانتیگتون و منتقدانش، ترجمه مجتبی امیری، تهران: وزارت امورخارجه.

-   خراسانی، رضا، (بهار1389)، «مواجهه غرب و اسلام سیاسی در دوره معاصر، چیستی و چرایی آن»، فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم(ع)، شماره 49.

-   نصری، قدیر، (27 فروردین 1389)، «سه فرمول کلیدی برای درک منطق منازعه در خاورمیانه: دیدگاه باری بوزان»، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه.

-   اونف، نیکلاس(4/2/1395)، «نظم خاورمیانه بسیار پیچیده است»، قابل دسترس در سایت فرهنگ نیوز.

-   بالامیر کاسکان، بیژن، (1395)، «منطقه گرایی و امنیتی سازی در خاورمیانه»، قابل دسترس در سایت موسسه ندا.

-   خامنه ای، علی، (1390)، پاسخ رهبر انقلاب به ۲۰ پرسش درباره  بیداری اسلامی، قابل دسترس در سایت اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی.

-   رحیمی،‌ مجیب‌الرحمن، (1392)، «شالوده‌شکنی‌گفتمان‌شیعی-  سنی: تلاشی برای بازنگری و اسطوره زدایی»، قابل دسترس در سایت خراسان زمین. 

-          Ayustns Richard, Norton (1995), Civil Society in the Middle East, New York: E. Y. Brill.

-          Buzan, B. & Weaver, O. (2003), Regions and Powers: The Structure of International Security, Cambridge: Cambridge University Press.

-          Skupin, Lucas (20 June 2011), To what extent did the Arab Spring trigger a transformation of dominant paradigms in France foreign policy?, Master in advanced European and International Studies, Anglophone Branch.

-      Buzan, B. (2003). “Regional Security Complex Theory in the post-Cold War World”, in Soderbaum, F. & Shaw, T. (Eds.), Theories of New Regionalism. New York: Palgrave Macmillan Press.

-          Denoeux, Guilain (2002) “The Forgotten Swamp: Navigating Political Islam,” Middle East Policy.

-      Dadush Uri & Michele Dunne (Fall 2011), “American and European responses to the Arab Spring: What is the big idea?”, The Washington Quarterly.

-          Zakaria, Fareed (28 February 2011), “Why it’s different this time,” Times Newspaper.

-         Inayatullah, Sohail (2011),"The Arab spring: what’s next? Alternative futures”, Available at: http:// www.metafuture.org

-          Indyk, Martin S. (February 2015)," A return to the Middle Eastern great game", Available at: http://www.brookings.edu