جستاری در اشعار نازک الملائکه و عبدالوهاب البیاتی

الموضوعات :

حمید دادفر ¹ , هدیه جهانی ²

1 - استادیار، گروه حقوق، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران.
2 - دانش‌آموخته دکتری، گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

تاريخ الإرسال : 15 الإثنين , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 19 الإثنين , جمادى الثانية, 1445 تاريخ الإصدار : 23 الأحد , رجب, 1445

الکلمات المفتاحية: شعر معاصر عربی, ناسازگاری اجتماعی, نازک الملائکه, عبدالوهاب بیاتی,

ملخص المقالة :

یکی از جلوه‌های بارز و آشکار شعر نو در عراق معاصر پدیده ناسازگاری اجتماعی است. این پدیده در قرن بیستم و با ظهور پیشگامان عراق چون، نازک الملائکه و عبدالوهاب البیاتی به وجود آمد. تقليد از ساختار سنتي، آشنايي با مكتب رمانتيک و موقعيت‌هاي سياسي و اجتماعي جامعـه عـراق باعث شد تا این شاعران به ناسازگاری روی بیاورند. آنها اين جلوه ادبي را به سه گونۀ ناسازگاری ادبـي، سياسـي و اجتماعي در شعر خود به نمایش گذاشته‌اند. ناسازگاری آنها در ظاهر موجـب ظهـور «قـصيدة النثـر» شـد و شعر موجب بیداری و آگاهی مردم عراق و ارتقاي بينش اجتمـاعي طبقـات مختلـف اجتمـاعي گردید. اين شاعران در ايجاد نوآوري رنج‌هاي زيـادي را تحمل کرده‌اند، رنج‌هایی از قبيـل زنـدان، تبعيـد، آوارگـي و غربـت، لذا ترس، تنهايي، غم و اندوه بر بيشتر اشعار آنها سايه افكنده است. اين شاعران توانسته‌اند مضامين و مفاهيم واقع‌گرايانه را در قالب ناسازگاری بيـان كننـد و در كالبـد شـعر مدرن روح تازه‌اي بدمند. آنان به خاطر اوضـاع سياسـي نـامطلوب از اسـطوره و رمـز و اسـلوب تكـرار در اشعار خود اسـتفاده کردند و توانـستند شـعر نـو را چنـان متحـول کنند كـه بتوانـد بـه بخـش مهمـي از دغدغه‌هاي دنیای مدرن پاسخ بدهد.

 

المصادر:

بندريگي، محمد (۱۳۷۴). منجد الطلاب. چ. یازدهم. قم: انتشارات اسلامي.
البياتي، عبد الوهاب (۱۹۹۳). تجربتي الشعرية. بيروت: الموسسة العربية للدراسات و النشر.
البياتي، عبد الوهاب (۱۹۹۵). الاعمال الشعرية. مجلدان. بيروت: الموسسة العربية للدراسات و النشر.
غوير، بر، (۱۹۷۶). اساطير الاغريق و الرومان. ترجمۀ حسني فريز. عمان: دائرة الثقافة و الفنون.
فاروق، القاضي (۲۰۰۴). آفاق التمرد. بيروت: المؤسسة العربية للدراسات و النشر.
قدوره، زاهيه (۱۹۷۵). تاريخ الادب الحديث. بيروت: دار النهضة العربية.
كندي، محمد علي (۲۰۰۳). الرمز و القناع في الشعر العربي الحديث. بيروت: دارالكتاب الجديد المتحـد.
لمعوش، سالم (۲۰۰۶). بدر شاكر السياب (دراسه في تجربه السياب). بيروت: مؤسسة بحسون.
مطلوب، احمد (۱۹۸۶). النقد الادبي الحديث في العراق. مصر: مطبعة الحبلاوي.
المعوش، سالم (۲۰۰۳). شعر السجون في الادب العربي الحديث و المعاصر. بيـروت: دارالنهـضة العربيـة.
الملائكة، نازك (1997). ديوان. مجلدان. بيروت: دار العودة.
الملائكة، نازك (۱۹۸۹). قضايا الشعر المعاصر. بيروت: دارالعلم للملايين.
منيف، موسي (۱۹۸۴). نظرية الشعر. بيروت: دارالفكر.
المهنا، احمد عبداالله (۱۹۸۶). مجلة الشعر (مجلة فصلية مصريه). قاهرة، عدد 1.
مورية، س (۱۹۸۶). الشعر العربي الحديث (تطور اشكاله و موضوعاته بتاثير الادب الغربي). ترجمۀ شـفيع الـسيد و سعد مصلوح. قاهرة، دارالفكر العربي.
النصير، ياسين (۲۰۰۲). مجله الطريق. مقالة ضلع المربع الدائري. بغداد. عدد 5.
النويهي، محمد (۱۹۷۱). قضية الشعر الجديد. بيروت: دارالفكر .
هدارة، محمد مصطفي (۱۹۹۴). بحوث في الادب العربي الحديث. بيروت: دارالنهضة العربية.
الوردي، علي (۱۹۹۸). دراسة في المجتمع العراقي. قم: المكتبة الحيدرية .
الورقي، سعيد (۱۹۸۴). لغة الشعر العربي الحديث. بيروت: دارالنهضة العربية للطباعة و النشر.
يوسف ، عزالدين (۱۹۶۵). الشعر العراقي الحديث و اثر التيارات الاجتماعية و السياسية فيه. قاهره: الدارالقوميـة للطباعة و النشر.